Scenariusz lekcji z edukacji przyrodniczej

KlaSa I

Drzewa w naszym lesie

2

Drzewa w naszym lesie

Opracowanie Żaneta Szymczak-Pinkowska, Publiczna Szkoła Podstawowa w Wolinie

Konsultacja i redakcjaAndrzej Biderman, Mariusz Samołyk – Fundacja Edukacji Naturalnej

Szata graficznaSkład Liter Dariusz Grochal

WydawcaFundacja „Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej – Counterpart Fund”

Warszawa – Grodno, 2018

3

Drzewa w naszym lesie

Żaneta Szymczak-Pinkowska

WSTĘP

WprowadzenieBuk jest podstawowym gatunkiem lasów liściastych na wyspie Wolin. W wielu miejscach tworzy lasy

zwane buczynami. Z uwagi na wielką rolę lasotwórczą tego drzewa chcielibyśmy, by było one dobrze

znane dzieciom mieszkającym w okolicach Wolińskiego Parku Narodowego.

Cele ogólne1. Poznanie drzew rosnących w lesie.

2. Kształcenie umiejętności pracy w grupie.

3. Poznanie rodzajów lasu.

Cele szczegółowe 1. Będziemy rozpoznawać i nazywać drzewa w Wolińskim Parku Narodowym.

Odniesienie do Podstawy Programowej IV. Edukacja przyrodnicza

IV.1.1) rozpoznaje w swoim otoczeniu popularne gatunki roślin /…/, a także gatunki objęte ochroną,

IV.1.4) odszukuje w różnych dostępnych zasobach, w tym Internetowych, informacje dotyczące

środowiska przyrodniczego , potrzebne do wykonania zadania, ćwiczenia,

IV.1.6) planuje, wykonuje proste obserwacje, doświadczenia i eksperymenty dotyczące obiektów

i zjawisk przyrodniczych, tworzy notatki z obserwacji, wyjaśnia istotę obserwowanych zjawisk

według procesu przyczynowo-skutkowego i czasowego.

4

Metody pracy Działalności praktyczna, aktywna, poglądowa, słowna.

Środki• karty pracy

• atlas drzew

• miarki centymetrowe, lupy

• kolorowe kartki

• Kolorowe wstążki

• „zaczarowany worek”

• „leśny worek”

Miejsce zajęćTeren leśny w pobliżu Leśniczówki Dargobądz.

Uczniowie zostali wcześniej poinformowani o wycieczce do lasu i odpowiednio się do niej przygotowali:

mają odpowiednie obuwie i ubranie, zapoznali się zasadami, które należy przestrzegać w lesie.

Czas trwania zajęćOk. 2 godz.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

Wprowadzenie w klasie1. Przygotowania

Na wcześniejszych lekcjach podajemy temat oraz cele sformułowane w języku ucznia:

„Poznasz różne gatunki drzew, które rosną w tym lesie oraz dowiesz się jakie są rodzaje lasów

i w jakim lesie rosną drzewa, o których zbierzesz wiele wiadomości”.

Podajemy termin i przewidywany czas trwania wycieczki. Przedstawia plan wycieczki.

Omawiamy z uczniami zasady zachowania się w lesie.

Zajęcia terenowe2. Wyjście do lasu

Uczniowie i opiekunowie spotykają się przed szkołą. Wspólnie jadą do Dargobądza,

gdzie przeprowadzone będą zajęcia.

3. Temat zajęć oraz jego cele

Przypominamy uczniom temat zajęć; przedstawiamy cele sformułowane w języku ucznia:

„Poznasz różne gatunki drzew, które rosną w tym lesie oraz dowiesz się jakie są rodzaje lasów

i w jakim lesie rosną drzewa, o których zbierzesz wiele wiadomości”.

5

4. Zabawa – „Mapa skojarzeń”

Przed wejściem do lasu nauczyciel pisze patykiem słowo las. Zadaniem uczniów jest podanie

różnych skojarzeń do tego słowa.

5. Zapoznanie uczniów z terenem do obserwacji

Przypominamy uczniom zasady zachowania się w lesie. Nawiązujemy do wcześniejszej lekcji

poświęconej temu tematowi. Zwracamy uwagę, że są z wizytą u mieszkańców lasu i środowisko

leśne muszą pozostawić nienaruszone.

6. Organizacja pracy w lesie

Podział na grupy (4 grupy po 4 osoby w jednej): losowanie kolorów. Każde dziecko losuje kolor,

powstają grupy. Rozdanie kart pracy oraz worka leśnego, w którym znajdują się przedmioty po-

trzebne do przeprowadzenia zadań.

7. Porównanie warunków panujących w lesie i poza nim

Wykonanie pierwszego zadania przez grupy. Przed wejściem do lasu każda grupa bada tem-

peraturę powietrza, siłę wiatru, nasłonecznienie - przed lasem i w głębi lasu. Pomiar zapisują na

karcie pracy (załącznik nr 2).

8. Zabawa „Zaczarowany worek”

Przed wejściem do lasu dzieci będą wyciągać z worka z zamkniętymi oczami po jednej rzeczy: np.

szyszki, nasiona, gałązkę z igłami, korę itp. I próbować zgadywać, co to skarb, nie otwierając oczu.

9. Jaki to las? (Leśne zagadki)

Po wejściu do lasu staramy się wspólnie z uczniami ustalić, w jakim lesie się znajdują. Zadajemy

im zagadkę poprzez opowiedzenie bajki:

• Wróżka przyszła na puste miejsce i powiedziała: Ele-mele-lewa niech wyrosną drzewa! I wyro-

sły sosny, jodły, świerki, modrzewie. Jaki las wyczarowała?

• Potem poszła w inne miejsce i znowu powiedziała zaklęcie: Ele-mele-lewa niech wyrosną drze-

wa! I wyrosły dęby, buki, brzozy. Jaki las wyczarowała?

• Gdy znudziły się jej wyczarowane lasy, pomieszała drzewa i powstał las

Następnie prosimy dzieci o rozejrzenie się dookoła, aby określić, w jakim lesie aktualnie przeby-

wają (liściastym, iglastym czy mieszanym)?

10. Prowadzenie obserwacji

Informujemy uczniów, iż w najbliżej okolicy, której się znajdują na drzewach, rozwieszone są

wstążki w kolorze ich grup. Dzieci odnajdują swoje drzewa i dokonują obserwacji. Odpowiedzi

odnotowują na kartach pracy. Zadaniem każdej grupy jest odnalezienie tego drzewa i wykonanie

zadań, które są przedstawione w kartach pracy (załącznik nr 3). Każda grupa:

• obrysowuje kształt liścia drzewa, które bada;

• określa cechy liści swojego drzewa

6

• określa charakter swojego drzewa

• określa pokrój drzewa; rysuje jego sylwetkę

• kalkuje na kartkę fakturę korę drzewa oraz określa je cechy

• określa nastrój panujący pod ich drzewem?

• określa nazwę gatunkową drzewa z wykorzystaniem albumu drzew (załącznik nr 1)

• dla każdego drzewa dzieci wymyślają nazwę własną lub jego imię

• Dodatkowo dzieci zbierają leśny materiał przyrodniczy, z którego po powrocie będą wykony-

wać pracę plastyczno-techniczną „Zwierzaki-Cudaki”.

11. Gry i zabawy w leśne

• Zabawa „Rzuty do celu”

• Dzieci rzucają szyszkami do celu (np. drzewa) – prawą i lewą ręką

• Zabawa „Skoki”

• Dzieci kolejno maszerują 5 kroków i robią wyskok, celem dotknięcia upatrzonej wcześniej gałęzi

drzewa

• Zabawa „Wyścigi”. Dzieci kolejno w parach, biegną do wskazanego przez nauczyciela drzewa

• Nasłuchiwanie odgłosów lasu

Uczniowie siadają po turecku i z zamkniętymi oczami nasłuchują odgłosów lasu (około 5 minut).

Dzieci udzielają odpowiedzi na pytania:

• Czy wśród dźwięków były takie, które słyszeliście pierwszy raz?

• Który odgłos był najmilszy?

• Który odgłos był nieprzyjemny?

• Kto usłyszał najwięcej dźwięków?

12. Zaproszenie na ognisko, pieczenie kiełbasek

13. Powrót do szkoły

POdSuMOWAnIE

14. Prezentacja wyników obserwacji przez grupy i podsumowanie zajęć.

Po wykonaniu wszystkich zadań następuje omówienie pracy poszczególnych grup. Grupy przed-

stawiają sprawozdanie z przeprowadzanych badań. Prezentują swój badany gatunek drzewa,

nazywają go i podają charakterystyczne cechy drzewa.

15. Wręczenie medali ,,Tropiciel roślin łąkowych ”. (zał.6)

Nagradzamy pracę wszystkich dzieci medalem Przyjaciel przyrody (załącznik nr 4)

16. Utrwalenie zebranej wiedzy i doświadczeń

Po powrocie do klasy dzieci wykonują pracę plastyczno-techniczną „Zwierzaki-Cudaki”.

7

8

Atlas popularnych drzew – Załącznik nr 1

Sosna

Świerk

Dąb Lipa

9

Klon Jawor

BrzozaBuk

10

ZAdAnIE 1 – KARTA PRACY i instrukcja – Załącznik nr 2

Zmierzcie temperaturę powietrza

przed lasem w głębi lasu

............................................... ...............................................

Określcie siłę wiatru (wskaż właściwą odpowiedź)

Silny Słaby Silny Słaby

Określcie natężenie światła w różnych miejscach

(wskaż właściwą odpowiedź)

Dużo (słonecznie)

Mało (cień)

Dużo (słonecznie)

Mało (cień)

Czy? Czy?

Zbadajcie warunki panujące w lesie. Wyniki wpiszcie do tabeli.

11

ZAdAnIE 2 – KARTA PRACY i instrukcja – Załącznik nr 3

1. Obrysujcie kształt liścia Waszego drzewaPrzyłóż liść na czymś twardym i równym; Połóż na nim tę kartkę; Pocieraj kartkę bokiem kredki świecowej aż uzyskasz odbicie całego liścia (nie zapomnij usunąć papierowej osłonki z kredki)

Tu kalkuj kształt liścia

2. Jakie są jego LIŚCIE? Zaznacz wybrane określenie

Duże Małe

Szerokie Wąskie

Brzeg gładki Brzeg ząbkowany

Brzeg wcięty

Liść pierzasty

Cienkie / miękkie Grube / sztywne

Gładkie Pokryte włoskami

Suche Wilgotne

Czy?

Czy?

Czy?

Czy?

Czy?

Czy?

Czy?

Czy?

12

3. Jakie jest Wasze drzewo? Podkreślcie właściwe wyrazy

małe duże

cienkie grube

wesołe smutne

iglaste liściaste

proste krzywe

ładne brzydkie

4. Jaka jest Sylwetka Waszego drzewa? Narysuj i podpisz je tutaj

13

Jaka jest kora drzewa?Zaznacz wybrane określenie Szorstka Gładka

Brązowa Szara Biała

Matowa Błyszcząca

Przyłóż kartkę do drzewa; Pocieraj kartkę bokiem kredki świecowej

(nie zapomnij usunąć papierowej osłonki z kredki)

5. Przekalkujcie na kartkę korę Waszego drzewa.

Czy?

Czy? Czy?

Czy?

14

6. Jak jest pod Waszym drzewem? Podkreślcie właściwe wyrazy

przyjemnie strasznie

chłodno ciepło

spokojnie niespokojnie

wesoło smutno

cicho głośno

ładne brzydko

7. Czy rozpoznajecie gatunek Waszego drzewa?

Napiszcie nazwę drzewa. Na podstawie albumu roślin, który znajduje się w leśnym worku rozpo-

znajcie gatunek obserwowanego przez Was drzewa. Weźcie pod uwagę wszystkie zgromadzone

wiadomości, które otrzymaliście na podstawie przeprowadzonych badań.

Nazwa drzewa

................................................................................................................................

8. Wymyślcie nazwę lub imię dla Waszego drzewa.

Zapiszcie ją tutaj:

Imię drzewa

................................................................................................................................

15

Odznaka „Przyjaciel przyrody”– Załącznik nr 4