Doradztwo i transfer wiedzy na przykładzie

Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego

w Lubaniu

Andrzej Dolny

Dyrektor PODR w Lubaniu

Stare Pole, 17-18 września 2019 r.

Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

w Lubaniu

Doradcy terenowi - 95

Specjaliści zakładowi - 51

LUBAŃ

Stare Pole

Uwarunkowania prowadzenia

produkcji rolnej w woj. pomorskim

Uwarunkowania środowiskowe produkcji rolnej

Zasoby ziemi rolniczej

Struktura agrarna gospodarstw

Specjalizacja produkcyjna gospodarstw

Struktura produkcji rolnej

Uwarunkowania środowiskowe produkcji rolnej

Udział gleb najlepszych i bardzo dobrych (klasy I i II)

najwyższy jest w powiatach: nowodworskim (36% użytków

rolnych), malborskim (31%) i gdańskim (11%).

Gleby słabe i bardzo słabe (kl. V i VI) dominują w powiatach:

kartuskim (76%), kościerskim (71%) i bytowskim (55%).

Powoduje to konieczność odmiennego podejścia do

planowania rozwoju gospodarstw w poszczególnych

rejonach.

Struktura użytków rolnych

Zasoby ziemi rolniczej Wyszczególnienie 2005 2010 2016

% przyrostu

2016 do

2010

% przyrostu

2016 do

2005

Razem Grunty

zabudowane i

zurbanizowane 86203 91282 97220 106,51% 112,78%

tereny

mieszkaniowe 16169 17782 20768 116,79% 128,44%

tereny

przemysłowe 4348 5219 5790 110,94% 133,16%

tereny inne

zabudowane 4573 7226 8899 123,15% 194,60%

tereny

zurbanizowane

niezabudowane 5983 5733 5609 97,84% 93,75%

tereny rekreacji i

wypoczynku 3641 3605 3684 102,19% 101,18%

tereny

komunikacyjne 50722 50941 51760 101,61% 102,05%

Grunty zabudowane i zurbanizowane

Procesy suburbanizacji:

- mieszkaniowej

- gospodarczej:

– funkcje handlowa,

przemysłowa,

magazynowa

1 831,03 1 831,03 1 831,03 1 831,03 1 831,03 1 831,03

929,23 927,06 924,74 922,61 921,48 920,24

42,15 41,95 41,85 41,65 41,62 41,59

-

300,00

600,00

900,00

1 200,00

1 500,00

1 800,00

2 100,00

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Użytki rolne oraz nieużytki w województwie

pomorskim w latach 2010-2015 (tys. ha)

Pow. ogółem UR ogółem Nieużytki og.

Struktura agrarna gospodarstw

1,8%

12,6%

9,6%

12,0%

21,2%

15,1%

8,2%

7,9%

5,9% 3,5% 2,2%

Struktura gospodarstw rolnych ogółem wg grup obszarowych UR w województwie pomorskim

do 1 ha

1,01 - 1,99

2,00 - 2,99

3,00 - 4,99

5,00 - 9,99

10,00 - 14,99

15,00 - 19,99

20,00 - 29,99

30,00 - 49,99

50,00 - 99,99

100 ha i więcej

Ponad 72%

stanowią

gospodarstwa

do 15 ha UR

Ok. 5,6%

stanowią

gospodarstwa

pow. 50 ha UR –

obejmują 46,7%

powierzchni UR

Pomorskie

średnia pow.

UR 19,42 ha

Polska

Średnia pow.

UR 10,81 ha

Struktura gospodarstw rolnych wg. grup obszarowych

Specjalizacja produkcyjna gospodarstw

51,6

1,5 0,8

8,8

2,3 1,3

8,4

23,6

1,9

0

10

20

30

40

50

60

specj. sięw upra-

wachpolowych

specj. sięw upra-

wach ogrod-niczych

specj. sięw upra-

wachtrwałych

specj. sięw chowiezwierząt

żywionychpaszamiobjęto-

ściowymi

specj. sięw chowiezwierząt

żywionychpaszami

treściwymi

mieszane- różneuprawy

mieszane- różne

zwierzęta

mieszane- różneuprawy

i zwierzęta

niesklasy-fikowane

%

Struktura gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 1 ha UR, wg typów rolniczych w woj. pomorskim

Wśród gospodarstw o powierzchni powyżej

1 ha użytków rolnych dominują, podobnie jak

w kraju, gospodarstwa rolne specjalizujące się

w uprawach polowych – 51,6%.

Drugą pod względem liczebności grupę

stanowią gospodarstwa niewyspecjalizowane

33,3%

Na trzecim miejscu znalazła się grupa

gospodarstw specjalizujących się w chowie

zwierząt żywionych paszami objętościowymi –

8,8%.

Gospodarstwa wyspecjalizowane w chowie

zwierząt żywionych paszami treściwymi stanowią

2,3 % gospodarstw.

Struktura produkcji rolnej

65,5

68,9

0,8

0,3

3,0

3,4

14,7

13,5

14,4

12,2

1,6

1,7

0 10 20 30 40 50 60 70 80

2015

2016

%

Struktura zasiewów wg grup ziemiopłodów w województwie pomorskim w latach 2015-2016

Pozostałe Pastewne Przemysłowe Ziemniaki Strączkowe Zboża

W latach 2005-2016 mieliśmy do czynienia z

drastycznym spadkiem pogłowia trzody chlewnej.

Stan tuczników w tym okresie zmalał o ok. 300 tys. szt.

- z 1,049 mln do 749 tys. szt. tj. o 28,6%.

W roku 2016 pogłowie bydła w województwie

pomorskim wynosiło 205,6 tys. szt. i było większe o

ponad 17 tys. szt. od notowanego w 2005 r.

(ponad 9%). W przypadku krów stan z roku 2016

(68 tys. szt.) był o prawie 8,8 tys. (ponad 11%)

niższy niż w 2005 r.

15,0

7,5 4,9 3,3 1,2 2,3 4,6

29,7

15,1 13,1

2,9 0,4 0

5

10

15

20

25

30

35

zbo

ża

prz

em

ysło

we

ziem

nia

ki

war

zyw

a

ow

oce

po

zost

ałe

żyw

iec

wo

łow

y

żyw

iec

wie

prz

ow

y

dró

b

mle

ko k

row

ie

jaja

ku

rze

po

zost

ałe

Produkcja roślinna w tym Produkcja zwierzęca w tym

%

Struktura towarowej produkcji rolniczej województwa pomorskiego w 2015 r.

Wyzwania i współpraca

Działajmy razem

Uspołecznienie programowania działalności

Transfer wiedzy i innowacji

Dywersyfikacja i dodatkowe źródła dochodu

Cyfryzacja i media,

Promocja

- targi, wystawy (współpraca ze związkami producentów)

- konkursy (współpraca z KGW, instytucjami i organizacjami

rolników)

niska dochodowość działalności rolniczej

wpływ rolnictwa na środowisko naturalne i klimat

0,00

20 000,00

40 000,00

60 000,00

80 000,00

100 000,00

120 000,00

140 000,00

160 000,00

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Dochód rolniczy na osobę pełnozatrudnioną PLN

Małe (5<ha<=10) Średnio-małe (10<ha<=20) Średnio-duże (20<ha<=30)

Duże (30<ha<=50) Bardzo duże (ha>50) Płaca netto

Dochodowość gospodarstw rolnych PL FADN – 602 gospodarstwa

1. Działalność rolnicza w bardzo dużym stopniu podlega zmianom koniunkturalnym wpływającym

na kształtowanie się dochodów osób prowadzących gospodarstwa rolne.

2. Dochód rolniczy na osobę pełnozatrudnioną w wysokości wyższej od przeciętnej płacy osób

zatrudnionych na umowę o pracę, przy typowej produkcji rolniczej, zapewniają jedynie

gospodarstwa duże, o powierzchni użytków rolnym na poziomie przekraczającym 50 ha.

3. Systematycznie wzrasta udział dotacji do działalności operacyjnej w kształtowaniu się dochodu

osób prowadzących gospodarstwa rolne. W niektórych latach dekoniunktury sięga on w

gospodarstwach do 50 ha użytków rolnych, poziomu 90-100%, czyli praktycznie całość

dochodu osiąganego przez rolników zależy od czynników pozarynkowych.

4. Udział dotacji w dochodzie rolniczym gospodarstw w grupie bardzo duże, w której średnia

powierzchnia użytków rolnych przekracza 100 ha, oscyluje w zależności od koniunktury rolnej w

danym roku, między 50 a 70%. Jedynie gospodarstwa z tej grupy obszarowej mogłyby bez

uwzględniania dotacji, w okresie ostatnich 15 lat, wypracowywać dochód rolniczy na poziomie

i powyżej przeciętnej płacy netto osób zatrudnionych na umowę o pracę w działach

pozarolniczych

5. Dane rachunkowe wskazują, że w okresie analizowanych 15 lat, znacznie lepszą strategią

zarządzania gospodarstwem była specjalizacja w kierunku produkcji mleka krowiego lub

produkcji zwierząt ziarnożernych. Gospodarstwa wyspecjalizowane w tych kierunkach produkcji

osiągały w ramach określonych parametrów obszarowych gospodarstwa, znacząco wyższe

dochody od niewyspecjalizowanych.

zanieczyszczenie wód azotanami pochodzenia rolniczego,

zanieczyszczenie środowiska ściekami komunalnymi,

problem z zagospodarowaniem odpadów organicznych

pochodzenia rolniczego (gnojowica) i przetwórczego (odpady

poubojowe),

eutrofizacja wód Morza Bałtyckiego.

Niekorzystny wpływ rolnictwa

i obszarów wiejskich na środowisko

Uspołecznienie procesu

programowania działalności

Zespół ds. programowania działalności PODR,

Badania ankietowe potrzeb doradczych rolników,

Priorytety MRiRW,

Konsultacje z samorządem wojewódzkim,

Rada Społeczna Doradztwa Rolniczego działająca przy PODR

w Lubaniu.

Transfer wiedzy i innowacji

Doroczne konferencje

buraczane

Krajowy dzień pola

w Krajowej Spółce

Cukrowej

Partnerzy:

- Związek Plantatorów Buraków

Cukrowych w Malborku

- Związek Plantatorów Buraków

Cukrowych w Malborku

- Krajowa Spółka Cukrowa

- Cukrownia Malbork

- Przedstawiciele nauki

- firmy komercyjne

Transfer wiedzy i innowacji – Wołowina szansą

dla Pomorza

Partnerzy: Polski Związek

Hodowców i Producentów

Bydła Mięsnego, firmy

komercyjne

Transfer wiedzy i innowacji –

Pomorskie Forum Drobiarskie

Partnerzy: Pomorskie Zrzeszenie

Hodowców Drobiu

i Producentów Jaj, Krajowa

Federacja Hodowców Drobiu

i Producentów Jaj,

przedsiębiorcy

Porejestrowe doświadczalnictwo odmianowe

Wyszczególnienie Liczba

doświadczeń

Ogólna liczba

powtórzeń

jęczmień jary 24 96

jęczmień ozimy 11 44

pszenżyto jare 7 28

pszenżyto ozime 23 92

owies 10 30

żyto ozime 23 92

ziemniaki 44 132

W porozumieniu z Centralnym Ośrodkiem Badania

Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej

(COBORU),

Wystawy zwierząt hodowlanych w Lubaniu i Starym Polu

Współpraca ze związkami

hodowców zwierząt,

KSOW, PIR, ARiMR, KOWR,

PIWet

Dywersyfikacja i dodatkowe źródła dochodu

Specjalizacja gospodarstw agroturystycznych (jeździectwo, edukacja,

opieka),

Przetwórstwo w ramach MLO (działalność marginalna, lokalna i

ograniczona), RHD (rolniczy handel detaliczny),

Pozostałe branże (duża różnorodność podejmowanych działalności)

Dywersyfikacja i dodatkowe źródła dochodu

Wspólnie z

uczelniami, KGW,

mediami, LGD,

podmiotami

kontrolującymi i in.

Strefa inspiracji dla małych i średnich wytwórców żywności

Współpraca

z KOWR, KGW

Rolnictwo ekologiczne

Pomorski Ekofestiwal

Wojewódzki konkurs na najlepsze

gospodarstwo ekologiczne

Partner:

Cyfryzacja i media

Doradztwo w integrowanej ochronie roślin - obecnie

Sieć stacji meteo

Cyfryzacja i media

Doradztwo w integrowanej ochronie roślin - przyszłość

Koordynator

Projektu Systemy wspomagania

decyzji, projekt, pilotaż,

testy

Koordynator naukowy

projektu Metodyki ochrony roślin, projekt, testy

Technologia Nauka ICT

Projekt i system IT

Koordynator organizacyjny projektu Projekt organizacyjny, wdrażanie, szkolenia

Pilotaże, testy

Stacje meteo

Internetowa Platforma Doradztwa i Wspomagania

Decyzji w Integrowanej Ochronie Roślin

strefa.agro.pl

Wideoporady

Nasz miesięcznik Stały udział: PIR, ARiMR, KOWR,

przedstawiciele nauki

Promocja

Promocja - Pomorski Stół Wielkanocny

Współpraca z KGW,

samorządami lokalnymi,

KOWR, ARiMR, PIR,

RZRKiOR, szkołami

Promocja - Pomorski Stół Bożonarodzeniowy

Promocja - Turniej KGW Województwa Pomorskiego

Partnerzy:

WZRKiOR w Gdańsku,

Gmina Żukowo, KOWR,

media, sponsorzy

Wojewódzka Olimpiada Młodych Producentów Rolnych

Współorganizatorzy:

Państwowa Inspekcja

Pracy, KRUS

Podsumowanie

Sprostanie wyzwaniom stojącym przed rolnictwem i obszarami

wiejskimi Pomorza wymaga współpracy wielu podmiotów.

Działalność Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Lubaniu

opiera się na współpracy z wieloma partnerami, począwszy od planowania działalności, po realizację zadań.

Głównym celem współpracy jest skuteczny przepływ wiedzy i

innowacji z nauki do praktyki rolniczej.

Dziękuję za uwagę i zapraszam do współpracy!