Donostian - Hik Hasi · 2017-06-23 · Neobook erremintak hainbat gauza egi-teko aukera ematen du teknologia berriak erabiliz, arlo guztietan multimediarako hainbat baliabide sortzeko

DonostianUztailak 4, 5 eta 6

9:00 - 14:00

Saio libreak

Goizez

Arratsaldez

4eu

rot tr r

a am mDISEINUA:

110000

GR

AF

!K

eusk

al h

ezik

etar

ako

ald

izk

aria

DonostianUztailak 4, 5 eta 6

Goizez9:00 - 14:00ArratsaldezSaio libreak

2005ek

o u

da

100. zenbakia. 2005eko uztaila x hik hasi x 3

5 Sarrera

6 Klarionatik sagura

8 Neobook

10 Power Point

12 Photoshop

14 Aldizkari tailerra

16 Ordenagailua musika gelan

18 Bideoa

20 Antzerki klown-a

22 Birziklatuz sortu

24 Jolas kooperatiboak

26 Gorputz jarreren heziketa

28 Psikomotrizitatea

aurkibi-32 Ahozko hizkuntza: lehengarraisitik hitzaldira

34 Dislexia

36 Disgrafia

38 Idazketaren didaktika

40 Ipuinak nola kontatu

42 Euskararen erabilera nola sustatu

44 Artearen txokoa

46 Heriotza heziketan

48 Adimen emozionala

50 Harremanak gelan

52 Estresa irakaskuntzan

54 Ikas-estilo eta estrategiak

56 Arratsaldeetako saioak

Gipuzkoako Foru AldundiaEuskararen Normalkuntzako

Zuzendaritza Nagusia

DonostiakoUdala

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua: Ainhoa AzpirozErredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, FitoRodriguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Jaione Apalategi, Abel Ariznabarreta, Begoña Bilbao, Mariam Bilbatua, Felix BasurkoAines Duafau, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, JuanjoOtaño eta Pruden Sudupe. Administrazioa: Arantxa Goiburu. Diseinua: TRAM•Graf!k Maketazio, aurreinpresioa: Xangorin.Inprimategia: ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: VI: Hik Hasi Udako Topaketa Pedagogikoak (tram grafic). Aldizkari honek Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia.(2005-VI-10). Kopurua: 5.000 alehik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.


Uztailak 4, 5 eta 6. Egun seinalatuak izango dira HikHasirentzat eta inguruan bilduko diren guztientzat. Batetik,VI. Hik Hasi Udako Topaketa Pedagogikoak egingo direlakoDonostian. Eta bestetik, Hik Hasi aldizkariaren 100. zen-bakiak argia ikusiko duelako.

100. alea kalean izateak Hik Hasik 10 urteko ibilbidea eginduela esan nahi du. 10 urte. Inork gutxik uste zuen hainbesteiraungo zuenik. Beharrezkoa ikusten zen euskal heziketari edoirakaskuntzari buruzko aldizkari bat edukitzea. Askok soma-tzen zuten horrelako tresna baten premia. Baina aldi berean,apustu zaila edo bideragarritasunik gabea zela uste zen oroko-rrean. Inork ez zion etorkizun handirik ikusten.

Urteak pasa ahala, uste hori bere horretan gelditu da; uste-ak erdia ustel. Aldizkaria hilero-hilero iritsi da ikastetxe guz-tietara eta harpidedunen postontzietara. Azken horiekin gogo-ratzen gara bereziki 10 urte pasa eta gero. Hik Hasi proiek-tuaren oinarrizko zutabe zarete zuek, harpidedunok, eta biho-tzez eskertzen ditugu zuen ahalegina eta babesa.

Aldizkariaren inguruan beste hainbat proiektu eta ekimenere sortu dira, eta horietako bat Hik Hasi Udako Topaketa

Pedagogikoak. Aurten seigarren aldiz bilduko garaDonostian ikastaro sorta baten inguruan. Ikasturte amaierakolanaren zama arinduta, beste umore eta filosofia batekin elkar-tzen gara urtero.

Beharrak eta gabeziak ikusita, eskaintza zabala eta anitzaegin dugu aurten ere, interesak ere hala baitira. Eta betikogure erronkari eutsiz, nola ez: euskarazko ikastaroak izatea.Oraindik ere gaztelaniaz edo frantsesez eskaintzen diren ikas-taroak gehiago dira, eta euskal irakaskuntzan euskaraz lan egi-ten dugunez, funtsezkoa iruditzen zaigu prestakuntza ere eus-karaz jasotzea. Horra hor Hik Hasiren erronka eta ekarpena.

Lanaren ondoren atseden hartzea gogoko izaten dugu, etaelkarrekin posible bada, hobe. Asmo horrekin antolatu duguaurten ere azken eguneko bazkaria. Boligrafoa, papera etaordenagailua utzi, eta platerak eta edalontziak dituen mahaia-ren inguruan biltzeko aukera dugu. Ikastaroan ikasitakoakkomentatzeko, besteei erakusteko, haiek egin dutenaren berrijasotzeko eta beste hamaika kontutarako tarte aparta ematendu bazkariak eta bazkalosteak. Ondo hasitako gauzak ondobukatu behar omen dira. Eta 10. urte honek merezi du.

sarre-

Kla

rion

atik

sagu

ra

LLeekkuuaa:: Informatika Fakultatea

Klarionatiksagura

6 x hik hasi x 100. zenbakia. 2005eko uztaila


Ozeko aztiaren gazteluan

Ordenagailua Haur Hezkuntzan? Orde-nagailua Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. mai-lan? Hori galdetzen zion duela gutxi bereburuari hainbat hezitzailek, erantzuna garbijakin gabe. Gaur egun, eta informatikakhezkuntzan eta gizartean izan duen heda-tzearen ondotik, inork ez du zalantzan jar-tzen tresna hori erabili beharra. Gauzakhorrela, tramankulu horien eskutik hasiegin dugu “klarionatik – saguranzko” ale-giazko bidaia, Ozeko Azti Digitala bilatze-aren gisako ibilbide korapilatsua. Bideanoztopo asko aurkitzen ari gara: batean gureekipoak ikastetxeko zaharrenak direla (ira-kurtzen ez dakien haur batek ez omen duasko behar!), bestean ekipoentzat diru gutxibaldin badago programak erosteko gutxia-go daukagula (hara, autoa erosi eta ez dugugasolinan erreparatu!)... Hala ere, oztopoeta arazoen gainetik jakin izan dugu “bal-dosa horiko” bidea egiten: primeran txerta-tu dugu ordenagailua txokoen metodolo-gian; zeregin honetan lagundu digutendoaneko programak ere aurkitu ditugu;gure curriculum materialari egokitutakoCD-ROMak azaldu dira merkatuan; etaharro esan dezakegu beti topatu dugulabaso digital ilun honetan aurrera jarraitzekobideren bat edo beste.

Tipi-tapa Ozeko Aztiaren gaztelura hel-du gara. Liburuko (edo pelikulako) lehoia-ren modura, ordenagailuarekiko beldurrasentitzen zutenek, galdu egin dute bidean;txorimaloaren antzera beren burua tonto-tzat hartzen zutenek konfiantza hartu dute;eta azkenik, ipuineko letoizko gizonak bila-tzen zuen hura, bihotza hain zuzen ere, aur-kitu diegu antipatikoak ziren makinahoriei, gutako batzuei orain maiteagoakzaizkigu eta.

Baina gaztelura heltzean gauzatxo batezkonturatu gara bat-batean: Ozeko AztiDigitala topatzeko bidean ginenean, bidaia-ren zergatia ahaztua genuela; zergatik etazertarako ari ginen teknologia berri horieksustatzen gure geletan? Gizartean tresnaarruntak zirelako? Eta zergatik ziren tresnaarruntak gizartean? Memento batean,

zuen protagonisten desioak betetzeko bote-re magikorik, eurek haien kabuz lortubehar zituzten (baita istorioan lortu ere).Antzeko ondorioa planteatu nahiko nukebukatzeko dagokigun gaiaren inguruan:gure geletako PCak ez dira espero genituen“makilatxo magikoak”, ez dute gure ikasle-ak aldatzeko edo azkarrak bihurtzeko ahal-menik (klase partikularra ematen duten ira-kasleen onerako). Magoak guk geuk izanbehar dugu, ordenagailuaren bitartez eginbeharreko ekintzak behar bezala pentsatuzeta planifikatuz, ikastetxeko marko antola-tu eta orokorrago batean kokatuta, noski.Ziur naiz, irakasle-ordenagailu-ikasle hiru-kote planifikatuaren eraginez emaitza hobe-ak lortuko ditugula eta gure hezkuntza hel-buruak betetzeko orduan eraginkorragoakizango garela.

bidaiaren ajeak ahaztu ditugunean, zeraikusi dugu, orain arte esperimentatutakoguztia neurri batean baliagarria bazen ere,hausnarketa puntu bat faltan genuela:

- Tresna hauek ez genituelako kontzien-teki erabiltzen hezitzaileok: nola ikastenzuten gure ikasleek programen aurrean, zerikasten zuten, benetan ikasten al zuten zer-bait ala jakintzat ematen genuen? Erantzu-nak ba al dakizkigu? Noizbait egin al diz-kiogu galdera horiek geure buruari?

- Tresna horien erabilpena ez zelako pen-tsatua, ezta planifikatua ere: ordenagailua-rekin aritzea izan baita tresna honekin egin-dakoaren helburua. Tresna ez da izanhezkuntza helburuak lortzeko baliabide.

- Gure geletan konstruktibismoa barru-raino sartuta egon arren, gure ikasleek pan-tailaren aurrean pasatzen zuten denboraKlikeko programaren ariketa mekanizistezbetetzen jarraitzen genuen.

- Ordenagailua ikasteko tresnatzat soilikhartzen genuen eta ahaztua genuen bizitza-rako tresna ere bazela, eta gainera, azkenhori zela bere helbururik zabalduena.Horren ondorioz, ez genuen esplotatzenaplikazio informatiko arrunt askoren(Word, Paint…) balio kreatibo eta funtzio-nala, curriculum softwarean baino ez geni-tuelako gure begiak jarrita.

Ozeko Aztiaren istorioak bazuen ondorioedo irakaspen bitxi bat: Ozeko Aztiak ez

Fultxo CRESPOBianako Erentzun ikastolako irakaslea

Gure geletakoPCak ez dira

espero genituen“makilatxomagikoak”,

magoak gukgeuk izan behar

dugu

Neo

book


Neobook



“Multimedien munduan murgil-tzeko eta geure programak sor-tzeko erreminta erraza bezain

eraginkorra”

Neobook erremintak hainbat gauza egi-teko aukera ematen du teknologia berriakerabiliz, arlo guztietan multimediarakohainbat baliabide sortzeko aukera irekitzenbaitu. Ikastaroan sortuko dugun aplikazioaikasgelan lantzen ditugun gaiei eta beharreibenetan moldatua izango da, hizkuntza,edukia eta aurkezpena kontuan hartuta.

Horretarako, hasieratik bi eredu landukodira: “Ipuin interaktibo bat” multimediabaliabideak erabiliz, eta “ikasgai arrunt bat”multimedia formatuan, dagokion azterke-tarekin.

Hori guztia aurrera eramateko, honakohauek izango dira gure zereginak:

- Sarrera egin eta gero, CDan daudenmaterialak aztertuko dira eta, ondoren, bil-tegian murgilduko gara.

- Programak instalatu eta programarenezaugarri nagusiak miatuko ditugu.

- Lerrozko egituraz baliatuz, ipuineanirudiak (gif, bmp, jpg formatukoak) eta soi-nuak (mid eta wav) txertatuko dira eta libu-ruaren edukia gauzatuko dugu.

- Aurkezpena, testua, hizki mota, hondo-ak, trantsizioak, barne-bideak, animazioak,kar artxiboak, musika eta grabatu ditugunsoinu artxiboak gure lanean sartuko ditugu.

- Irudiez baliatuz ipuinari amaiera inte-raktiboa emango diogu, prestatutako gal-derei erantzuna jarriz.

- Ikasgaiarekin batera, testuak eta zenba-kiak dituzten aldagaiak eta baldintzak lan-duko ditugu.

- Amaieran, azterketa eredu batzuk kon-ponduko ditugu.

Bi eredu lan-duko ditugu:ipuin interak-tibo bat mul-

timedia balia-bideak erabi-liz, eta ikas-

gai arruntbat multime-

dia forma-tuan, dago-

kion azterke-tarekin

Ikasgaiaren diseinua zuhaitzarena izangoda. Diseinua aberasteko baliabide gehiagoerabiliko ditugu irudiei, testuei, agerpenei,hiperestekei eta loturei tratamendu bereziaemanez. Horrela, ikasleei informazio era-kargarriagoa emateko aukera izango dugu.

Emaitzak eta azterketaren nota ordena-gailuak emango dizkigu.

Denboraren arabera, ahal bada, egindadauden programei begirada bat botako die-gu. Ondoren, ideia eta planteamenduberriak azaltzeko unea izango da.

Aipatutako lana gauzatzeko Neobook-ekeskaintzen dituen tresna nagusiak ezagutueta menperatuko ditugu. Besteak beste:liburuaren ezaugarriak, pantailak, tamai-nak, tresna panela, koloreak, hizkuntza,ekintzak, nabigazioa, artxiboak, Internet,kontrola, botoiak, hiperestekak, mezuak,objektuak, beste programetako loturak,baldintzak, aldagaiak, pantailaren babes-lea...

Esan beharrik ez dago, programak konpi-latu bezain pronto, gure lanak itxura profe-sionala edukiko du amaieran.

Jose Manuel BELTRANGasteizko Antonio Lopez de Gereñu

ikastetxe publikoko irakaslea

Pow

erP

oint


PowerPoint



Power Point aplikazioa irakaskuntzan

Power Point irakaskuntza esparruan era-biltzearen helburu nagusiena aurkezpen txu-kunak sortzea da. Izan ere, Microsoft-Officebildumak eskaintzen duen Power Point apli-kazio hori, multimedia aurkezpenak egitekoaukera ematen duen programa indartsua da.Garai batean irakaskuntzan horren erabiliakziren diaporama eta gardenki haien baliokidelitzateke Power Pointen filosofia. Ideiakerraz antolatzen, sendo ilustratzen eta profe-sionalki komunikatzen laguntzen du. Bere-ziki gomendagarria eta erabilgarria da jen-daurreko aurkezpenak egin behar direnean.

Betiko eta ohiko irakaskuntza bideetarasoilik mugatu ordez, ikasi nahi den horihainbat kanaletan aurkezten zaiguneanaprendizaia aberasten zaigula esatea, gauzajakina da. Power Point oso tresna egokia damultimedia arlorako, ia media guztiekin lanegin bailezake: irudiak, audioak, bideoak,animazioak, hiperloturak...

Power Pointekin diapositiba digital etaanimatuak eraikitzea lan erosoa eta ludikoada. Ideiak antolatzeko, ilustratzeko eta egokigaratzeko tresna eraginkorra da. Gelan aur-kezpenak egiteko balio du, era hunkigarriankomunikatzera iritsiz. Fitxategi berean tes-tua, irudiak edota eskemak elkar daitezke.Gure adierazpenak aurkezpen horiekinlagunduta egiten baditugu, azalpenek arra-kasta handiagoa izango dute.

Aurkezpen interaktiboak sortzeko, PowerPoint bera baino osatuago eta ahaltsuagodiren aplikazio gehiago badago merkatuan(Director, Flash...). Baina Power Pointekbere alde duena, erabiltzeko duen erraztasu-na da, aurkezpen oso interesgarriak lortuz.Irakaskuntza alorrean horren ezaguna dugunWorden erabiltzaile arruntena ere, berehalaohituko da aplikazio honetara, eta lasterbatean benetako multimedia ekoizpen osoaksortzen ikusiko dugu.

Aurkezpena eraikitzeko nahi adina diapo-sitiba sor ditzakegu. Diapositiba horiek eus-karri mota askotarikoetan finka daitezke:gardenkiak izan daitezke, edo diapositibaarruntak, eta, jakina, pantailan edo proiekzio

katzera bultzatzen gaitu: zerbaiten ingurukoinformazioa bilatu, laburtu, eskema bihurtu,gidoiak eta hizketaldiak prestatu, jendaurre-an aurkezpena gauzatu...

bidez aurkez daitezke. Orri horiek sekuen-tzia bat osatuko dute –sarritan, zenbait ibil-bide ere aurreikus daitezke- eta proiektatze-ko tresna batez ikusiko ditugu. Aurkezpenek,maiz, oso gidoi ezagunak jarraitzen dituzteeta lana aurreratu nahirik aurre-diseinu etatxantiloi ugari eskaintzen dira. Gainera,Power Pointek, aurkezpenaren animaziorakoeta diapositiben trantsiziorako ere oso tresnapolitak eta interesgarriak eskaintzen ditu.Beraz, gogoa izanez gero, nahi dugunerainoeraman dezakegu gure sormen gaitasuna. Etahori guztia, aurkezpen horiek prestatzeko etaantolatzeko denbora gehiegi erabili gabe.

Bereziki interesgarria da Power Point ira-kaskuntzan. Oso gutxi izango dira arbelikgabe eskola ematen dakiten irakasleak,gehien-gehienok, zerbait zirriborratzeko,haren beharra dugu etengabe. Eta hala ere,ezin dugu denok esku oneko marrazkilariakizan, eta are gutxiago bat-bateko diseinatzai-le eraginkorrak. Eredua aurretik egitea kali-tatearen berma bilaka daiteke (garbitasuna,antolakuntza, hausnarketa... ziurtatuz).

Gainera, irakasleak bere lanerako erabildezakeen bezalaxe, ikasleek ere etekin handiaatera diezaiokete Power Pointi. Beraien laneta txostenak, paperezko euskarria gainditueta, sarritan, multimedia produktuak izaterairits daitezke. Horrek guztiak, gainera, ira-kaskuntzaren esparruan betidanik oso inte-resgarritzat jo ditugun hainbat zeregin apli-

Joxin AZKUEHaurtzaro ikastolako irakaslea eta

Ikastolen Elkarteko Informatika taldekokidea

Power Pointirakaskuntza

esparruan era-biltzearen hel-buru nagusie-na aurkezpen

txukunaksortzea da

Pho

tosh

op


Photoshop



Zein da, gaur egun, irakasleenesku eskanerrik edo argazki-

kamera digitalik ez duen ikaste-txea?

Baina, askotan, tresna horiek oinarrizkoterminologia asko ezagutu gabe erostendira, hots:

- Tamaina- Irudiaren formatua- Erresoluzioa- Zoom optikoa- Zoom digitalaTerminologia hori ongi ulertzea (ikastaro

honen helburuetariko bat) laguntza handi-koa izango zaigu, bai eskanerra edo argazki-kamera erosterakoan, bai tresna horiek era-biltzerakoan, hezkuntza ikuspegitik emannahi dizkiegun helburuak kontuan izanda.

Irudiak formatu digitalean eduki ondo-ren (eskanerra edo argazki-kamera digitalaerabiliz), derrigorrezkoa da era egokieneanlantzea, eman nahi diegun pedagogia ikus-puntuaren beharretara moldatzeko.

Duela gutxira arte profesionalen eskuetansoilik zegoen irudi tratamendurako punta-ko programa, egun edozein zaleturentzateskura dago.

Ikastaro honen oinarri den Adobe Pho-toshop© programaz ari gara. Programahonen bertsio murriztua (ligth) argazki-kamera digital gehienekin batera eskainikodigute.

Irudiak lantzeko oso programa erabilga-rria da eta aukera zabalekoa; nahiz eta hasie-rako urratsak menderatzea zail samarraizan.

Oztopo hori gainditzeko, ikastaro hone-tan:

- Ikastarokideari irudiak lantzeko oina-rrizko edukiak eta trebeziak eskainiko zaiz-kio.

- Programa eremu pedagogikoetan nolaerabili izan den ikusteko eredu praktikoakaurkeztuko dira.

- Ariketa anitz egingo dira, horrela ikas-tarokideak eskanerra edo argazki-kamerabatez lorturiko irudi digitalekin egin daite-

keena ezagut dezake.Ikastaro honetaz zera espero dugu:- Adobe Photoshop© programaren oina-

rrizko erabilerarako errekurtsoak azaltzea.- Honako lanak gauzatzeko programaren

baliagarritasuna azaltzea:+ Irudiak webera egokitu.+ Irudiak aurkezpenetara egokitu.+ Ipuinak sortzeko irudiak nola landu.- Ikastarokideengan programa honetan

(edo irudiak lantzeko beste programetan)aurrera egiteko behar den grina sortzea.

Txomin BALZAZarauzko Berritzeguneko IKT teknikaria

Irudiak lantze-ko oso progra-

ma erabilga-rria da eta

aukera zabale-koa, nahiz eta

hasierakourratsak men-deratzea zailsamarra izan

Ald

izka

ri

taile

rra


Aldizkaritailerra



Ikastetxeentzako webguneenlanketa Berria.info-n

Teknologia berrien garaiak erabateko era-gina izan du komunikabideen esparruan etafuntzionamenduan. Egun, duela hamar urtebaino azkarrago eta errazago bideratu deza-kegu informazioa, eta ondorioz, gero etagehiago dira barne edo kanpo komunika-ziorako komunikabide propioa sortu dutenelkarte, talde edo enpresak.

Horretan guztian berebiziko zeresanaizan du Internetek. Paperezko euskarriakdituen hainbat oztopo saihestuz, aukera sor-ta zabala eskaintzen du, hala nola webgune-ak edo weblogak sortuz. Ahalegin etainbertsio nahiko apalekin emaitza bikainaklor ditzakegu talde eta kanpo komunikazio-an.

Ikastetxeek ere egin dute jauzi Internete-ra, baina orokorrean, asko dago oraindikegiteke. Hori dela eta, Berriak aukera berribat jarri nahi du ikastetxe guztien eskura:webgune propioa izatea Berriaren webgune-aren (www.berria.info) barruan.

Nahi duen ikasketetxeak bere weba sortueta lantzeko abagunea izango du, moduerraz eta azkarrean. Hala, ikastetxeko albis-teak, ikasleen lanak, zentroaren iragarpe-nak, argazki galeriak eta beste hainbat berrisareratu ahal izango dituzte Berriaren web-gunean, erabat doan. Ikastetxeko ikasle, ira-kasle eta gurasoek tresna berri bat izangodute ikastetxearen jarduera eta lanak ezagu-tzeko. Ikastetxearen erakusleiho apartaizango da bertakoentzat, eta baita kanpoko-entzat ere.

Halaber, ikasleekin lan egiteko tresnaezin hobea izan daiteke. Teknologia berrienfuntzionamendua oso modu praktikoanikasten duten bitartean, hainbat gai landueta egiten dituzten lanak ikusgai jarri ahalizango dituzte. Webaren eduki eta osaketaikastetxearen esku egongo da erabat, etanahi duenean, eta nahi bestetan, eraberri-tzeko aukera izango du.

Webgunearen aukerak eta erabilpenakikasteko, Berriak ikastaro praktikoa eskai-

niko du Hik Hasiren topaketa hauetan.Webguneak sortu eta lantzeko jakin-minaduten irakasleei zuzenduta dago ikastaroa.Ez da beharrezkoa informatikako gaietanaditua izatea, oso oinarrizko ezagupenetatikabiatuko baikara.

Ikastaroak hiru ardatz nagusi izangoditu: webgunetan erabili ohi diren testu etairudien lanketa, Publisher programak web-guneak sortzeko ematen dituen aukerenazalpena eta erabilera, eta azkenik, ikaste-txearen weba Berriaren webgunera lotzekoeta kudeatzeko prozedura.

Besteak beste, artxiboen orrialdeak sor-tzen, orrialdeen itxura eta elementuak lan-tzen, eta irudiak tartekatzen ikasiko dugu.Ikasle bakoitzak ordenagailu bana izangodu ariketak oso gertutik jarraitzeko, etalehen unetik ikasitakoa praktikan jartzeko.Ikastaroaren amaieran ikasle guztiek baliz-ko webgune bat egingo dute.

Ikastaroaren xede nagusia Berriakeskaintzen duen gunea lantzen ikastea badaere, ikasleek Publisher programa ikasteare-kin batera beste hainbat aukera ere ikasikodituzte, hala nola irudiak eta testuak tarte-katzen afixak edo bestelako euskarriak egi-teko.

Xabier LERTXUNDIDonostiako Belen ikastetxeko irakaslea

Berriak aukeraberri bat jarri

nahi du ikaste-txe guztien

eskura: webgu-ne propioa iza-tea Berriarenwebgunearen

(www.berria.info)barruan. Horrekematen dituen

aukerak etaerabilpenak ika-

siko dira ikas-taro honetan

Mus

ika

orde

naga

iluz

LLeekkuuaa:: Ekintza ikastola

Ordenagailuarenerabilera musika gelan



Egun, bizi garen ego-era aztertuta, esan genezakeordenagailua gero eta tresnabeharrezkoagoa dugula egu-

neroko lanean; eta, ez baduguerabiltzen, ziur egon guretzategokia izan daitekeen progra-

marik aurkitu ez dugulakodela.

Ikastaro honetan hainbatgauza jorratuko ditugu, baina,batez ere, informatika musika-lak eskaintzen dizkigun auke-rak aztertuko ditugu, norbe-rak bere beharren arabera

nahi duen programa erabiltze-ko.

Horretarako, erabat desberdinak direnprograma musikalak jorratuko ditugu, etanahiz eta beste batzuk aztertu ez, beraienaukerak ezagutuko ditugu.

Belaunaldi berriari ordenagailu hitzak ezdio inongo beldurrik ematen, beti ezagutuizan duen tresna delako; baina guretzat bes-te zentzu bat hartzen du. Horrek ez du esannahi ezinezkoa zaigunik mundu horretansartzea; alderantziz, bakoitzak ikusi behardu noraino eta zenbaterainoko laguntzaeman diezaiokeen ordenagailuak. Garbiizan ordenagailua guri laguntzeko tresnadela, eta hori kontuan hartuz, asko edogutxi erabiltzea gure eskuetan egongo da.

Erabiliko dugun lehenengo programadance machine izango da. Multimediaden programa honek oso erabilera erraza du.Musika techno-dance egitea posible da sofw-tare honekin. Egiten ditugun abestiak CDbatean sartuko ditugu, nork bere etxeanlasai asko entzuteko. Ezaugarri bezala, esandezakegu bat-bateko emaitza “ikusgarria”ematen duen programa dela, ikasleekin era-biltzeko oso aproposa, alegia.

Encore izango dugu gure bigarren pro-grama. Partiturak editatzeko eta, era bere-an, sekuenziatzaile midi moduan gure gra-bazioak egiteko balioko digu. Partituramota errazekin hasita, pixkanaka konple-

xuagoak jorratuko ditugu. Editore honekinhainbat gauza egingo ditugu eta gure egu-neroko lanerako oso baliagarria izango da.

Oso programa intuitiboa da; horregatikizango da, agian, hain erraza erabiltzeko.Baita ere, komenigarria da esatea, Lehenzein Bigarren Hezkuntzan programa haulantzeko aukera izan dezaketela ikasleek,oso interesgarria izan daitekeelako beraien-tzat.

Internet mundua baliogarria da arloguztietan eta, noski, bereziki musikan.Hori da guk jorratuko duguna. Izugarrizkoatea dugu gure aurrean; ireki eta barruanduguna ikusi besterik ez dugu egin behar:informazio kopurua oso handia da eta esko-lan praktikan jarri nahi duguna garbi badu-gu, informazio hori aztertu, jorratu eta mar-txan jartzea posible dugu.

Midiak, musika informazio gisa, bilatueta aurkituko ditugu. Horiek izango diragure informazio iturririk garrantzitsuenak:partiturak aterako ditugu, “play-back”-aklanduko ditugu jaialdiak egiteko eta, aldiberean, karaokeak bilatuko ditugu gauzabera egiteko.

Hori guztia kontuan hartuz, munduinteresgarri baten aurrean gaudela esandezakegu. Ordenagailua tresna bat denez,nola erabili behar dugun jakitea soilik faltazaigu; bakoitzaren beharrak aztertu etahorientzat irtenbide bat dugula jakin behar

Xabier ZABALAEkintza ikastolako musika irakaslea

Bakoitzak iku-si behar dunoraino eta

zenbaterainokolaguntza eman

diezaiokeenordenagailuak.

Hori jakinda,erabat desber-

dinak diren pro-grama musika-

lak jorratukoditugu.

Bid

eoa


Bideoa



Beste osagaiekin batera,bideo digitala material didaktikobezala erabil daiteke. Horreta-rako, ordea, azken teknologiaketa erabilpenak ezagutu behardira, eta hori da ikastaro hone-tan landuko dena. Bideo digita-

laren edizioa eta DVDa nolaegiten diren irakatsiko da.

Horretarako, edizio digitala egitekobehar diren bitartekoak erabiltzen irakatsi-ko da; bereziki Studio 9 programa etahorren osagarriak.

Studio 9-ren bitartezko Edizio Digital EzLinealak nahasketa mahai tradizionala edi-ziorako sistema digital baten bidez konek-tatutako bi bideorekin ordezkatzea ahalbi-detzen du. Aldi berean, post-produkzio onbaterako behar den guztia eskaintzen du:trantsizioak, filtroak eta abar.

Edizio Digital Ez Linealak, hots, edita-tzeak edo Studio 9-rekin lan egiteak zeradakar: lehenengo eta behin, bideoak, argaz-kiak, audioak, animazioak eta abar lortzea.Bigarren urratsean elementu horiei guztieiforma emango zaie editaiaren bitartez.Kontuan hartu behar dugu zenbait elemen-turi trataera berezia eman beharko zaiela:formatu aldaketa, filtroak, ukituak... Azke-nik, behin elementu guztiak nahastutako-an, esportatu egingo ditugu; beste modubatera esanda, nahi dugun sistemara aterakoditugu: DVD zintara edo avi artxibora geroaurkezpen multimedia batean sartzeko.

Azken emaitza edizioan jartzen den inte-resaren eta ahaleginaren araberakoa izangoda. Studio 9 programa zabala da, beste“plug-ins” batzuetara irekia dago. Moduhorretan, “plug-in” egokia aurkituz gero,bertsio estandarrean irudikaezinak direngauzak egin daitezke.

Studio 9n lehen zatia da gogorrena; hots,lanerako kriterio teknikoak ezartzea. Baina,jakin beharra dago. Gainerakoa, nahasisamarra izan litekeen arren, dibertsigarria,ulerterraza eta praktikoa da: trantsizioakegitea, planoak kentzea, filtroak ezartzea,

espazioak animatzea...EdukiakIkastaroan landuko diren edukiak hauek

izango dira:- Lan ingurunea:* Gelaren, hornitegiaren eta ingurukoen

eraginkortasuna.* Bideo digitalera sarrera: oinarriak,

monitoreak, txartelak, konpresoreak, for-matuak.

* Bideo digitalaren edizioaren kontzep-tuak; linealtasun eza.

- Studio 9 programa:* Lan ingurunea* Lanerako tresnak* Monitoreak eta aurreirudikatzea* Denbora lerroak

- Proiektuak:* Proiektu berria ireki* Proiektu baten osagaiak* Proiektuaren egitura* Proiektua gorde

- Bideoarekin irudiak hartzea:* Bideoaren atzemate txartelak* Hardware eta software-aren bidezko

ulertzea* Atzemate iturriak zehaztea

Pelaio EIZAGIRRE DE GARATE

PADEko (Heziketarako Ikus-entzunezkoDigitalen Produkzioak) errealizadorea eta

gerentea

* Atzemandako bideoa gordetzea- Bideo kanalak:* Bideoaren stream sartzea kanaletan* Irudi finkoak sartzea

- Bideoaren editaia eta muntaia:* Editatzeko erreminten erabilpena* Mozketa* Lekuz aldatzea* Denbora doitzea* Desegitea

- Flitroen erabilpena- Gardenkien erabilpena- Bideo animazioa- Soinu kanalak- Izenburuak- Proiektuak esportatzea- Bideo formatuak:* Formatu motak* Bideo euskarriak* CDItik DVDra

Ant

zerk

ikl

own-

a

LLeekkuuaa:: Zurriola ikastola

Antzerki klown-a



Klown ikastaroa egin nuenlehenengo aldian liluratua sen-titu nintzen. Aurretik aktoremoduan, beste estilo asko

jorratuta neuzkan, baina klow-nak ireki dizkidan bideak izu-

garriak izan dira. Hasteko,bakoitzaren izaeratik atera-

tzen da pertsonaia, eta beraz,lan naturala da, eta estiloa

ezagutu eta gero izugarrizkotresna da emozioak eta egoe-rak sentitzeko eta adierazte-ko. Zer gehiago eska diezaie-

kegu gure ikasleei?

Ikasleekin klowna lantzen duen inor ezdudala ezagutzen aitortu behar dut, etaberez arlo horretan nahiko autodidakta izannaizela ere bai. Baina urtero ikusten ditutnire ikasleak, estilo hori landu eta gero,desinhibituak, inongo lotsarik gabe aktua-tzen, benetako egoerak sentitzen, emozioakindar bereziz adierazten.

Ez naiz oso teorikoa, are gehiago, teoriahori gero praktikara eramatea ezinezkoabada, ez zait interesatzen. Horregatik, ikas-taroa oso praktikoa izatea nahi dut, zuekgero, bakoitzak bere mailan, ikasleekin lan-tzeko.

Badakit hiru egun gutxi direla, bainagutxienez lehenengo kontaktua izango da,oinarri zehatz eta garbi batzuekin, gerozuek beste urrats batzuk emateko, besteikastaro batzuk egiteko, edo agian, ikastur-tean elkartzeko eta gure esperientziak tru-katzeko.

Klown estiloa lantzen hasiko gara, zerezaugarri dituen aztertzen eta, garrantzi-tsuena, esperimentatzen. Horretarako,beroketak, jokoak, ariketak… egingo ditu-gu eta egoera askotarikoetan klownak jar-tzen, ikusleekin kontaktua sortzen, bakar-kako sarrerak egiten, bikotean lantzen…arituko gara. Horrela, bakoitzak bere barru-

ko klowna ateratzea lortuko dugu. Ondo-ren, arropa desberdinak jantziko ditugu.Segur aski bat-bateko saio batzuk egitekoprestatuta egongo gara. Testu sinple batzukere lantzea gustatuko litzaidake, horrela,bigarren egunean ariketa batzuk egin ondo-ren, antzerkitxo batzuk egiteko prest egote-ko. Azken finean, euskara, rolak, pertso-naiak eta abar klownetik ere landu ditzakegulakonturatuko gara, eta baita gazteei axolazaien edozein gai ere ikus dezakegula.

Askotan pailazoa haur bat bezalakoa delaesaten da, eta iritzi horrek badu funtsik.Klownaren munduan haurraren ezaugarriasko daude. Esate baterako, haien txantxak,erantzunak, umore aldaketak, bat-batekota-suna. Guri gehien interesatzen zaiguna hau-rrek jolasteko eta esperimentatzeko dutengogoa da. Horregatik, esperientzia honetansinesten dut, eta ikastoletan, eskoletan,aisialdiko taldeetan edota antzerkiko taile-rretan erabil daitekeela uste dut.

Mesedez, ez beldurrik izan ikastaro hauegiteko, gure klowna ezagutzeko abenturaalai eta askatzailea burutuko dugu. Ez duguasko exijituko, jolasteko gogoa izatea etasentikor izatea baino ez. Animo.

Joserra FACHADOAktorea eta irakaslea

Klown ikasta-roa egin nuen

lehen aldianliluratuta senti-tu nintzen. Irekidizkidan bideakizugarriak izan

dira. Urtero ikus-ten ditut nire

ikasleak, estilohori landu eta

gero, desinhibi-tuak, inongolotsarik gabe

aktuatzen, bene-tako egoerak

sentitzen, emo-zioak indar bere-

ziz adierazten.

Bir

zikl

atuz

sort

u


Birziklatuzsortu



“Birziklatu plastika eta inguru-nea lotuz”.

Lehen Hezkuntzan, birziklatzezein plastika arloan hutsuneazegoela eta irakasleriaren for-mazio eskaerak bazeudela iku-

sita, tailer hauen ideia sortuzen.

Argi dago bai etxeetan eta bai eskoletanzabor asko sortzen dugula, eta gure haurreizabor bakoitza bere eduki-ontzira botatzekoedota horrenbeste zabor ez egiteko errateasoilik ez dela nahikoa. Baina zabor horieibeste erabilera bat ematen badiegu eta hain-bat material zein teknikekin diseinu propiobat sortu, bi arlo hauek uztartuko genituz-ke: birziklatzea eta plastika.

Haur eta Lehen Hezkuntzako irakasleekberaien ikasleei modu praktikoan (hau da,plastikaren bitartez) birziklatzea zer denerakustea da gure proposamena. Beraz,ikastaroa erabat praktikoa izango da etaesperimentazioa izango da oinarria. Moduhorretara, sortu ahala, materialen baliabideplastikoaz ohartuko gara eta hainbat tekni-ka ikusiko ditugu.

Ikastaroaren edukiak honako hauek dira:1.- Papera birziklatzeko prozedura ezagu-

tu eta landu:- Papera egin.- Ehundura, formatua eta koloreak landu.- Paper birziklatua euskarri gisa hartuz

konposaketak sortu.2.- Kartoiak erabiliz markoak eta karpe-

tak egin.3.- Egunkari zein plastiko zaharrekin,

komuneko paperaren kartoiarekin, kaxekineta zaborretako ontziekin objektuak sortuz,bolumena landu.

Horrekin guztiarekin bete nahiko geni-tuzkeen helburuak hauek izango lirateke:

* Haurtzarotik birziklatzea modu prakti-koan landuz, inguruneaz gehiago jabetzea.

* Gaur egun bizi dugun “erosi eta bota”kultura kontsumitzaile honetaz hausnar-tzea.

* Botatzen ditugun objektuei erabileraberri bat emanez, bere balioaz ohartzea.

* Birziklatzean diseinu berriak landuzsormena zein trebetasuna sustatzea.

* Birziklatzean sortzen diren arazo tekni-ko zein estetikoei aurre eginez, plastika“kontzeptuan” sakontzea.

* Zabor artean, esperimentazioaren eta

Amaia ZINKUNEGIArte Ederretan lizentziatua

Zaborrei besteerabilera bat

ematen badiegueta hainbat

material zeinteknikekin disei-

nu propio batsortu, bi arlo

hauek uztartukogenituzke:

birziklatzea eta plastika

Ines GEREKABiologian lizentziatua

Jola

s ko

oper

atib

oak


Jolaskooperatiboak



Ikastaro honetan jolas koope-ratibo eta sortzaileetan oinarri-tutako interbentzio psikohezi-tzailearen adar bat aurkeztuko

dugu. Beronen helburua garapensoziala, afektibo-emozionala etahaurren sormena bultzatzea da.

80ko hamarkadatik hona Haur eta LehenHezkuntzako hainbat taldetan ezarri dugunproposamen honen oinarri teorikoa ikerke-tako hiru korronte handiren ondorioetandatza. Lehenengo eta behin, haurren jolaseninguruko ikerketen ondorioak; giza garape-nerako funtsezko jarduera da, haurrarengarapen integralean eraginkortasunez eragi-ten baitu, hau da, haurraren garapen psiko-motor, intelektual, afektibo-emozional etasozialean. Bigarrenik, portaera sozialarenaldeko ikerketen ondorioetan oinarritzenda; hortik atera dira garapen pertsonalareneta sozialaren hainbat faktoretan nolakoonurak dituen heziketaren testuingurutankooperatzeak versus lehiatzeak. Eta hiruga-rrenik, sormenaren gaineko ikerketak dau-de; ikerketa horiek haurraren sormenarengarapenean entrenatzeak duen eraginkorta-suna baieztatzen dute.

Jolas kooperatibo eta sortzaileen progra-metako jarduerek bi helburu nagusi dituz-te. Lehenengo, beren hazkundean arazorikez duten haurren garapen integrala bultzatunahi da, bereziki alderdi sozio-emozionale-tan eta sormenaren garapenean eraginez.Bigarrenik, programa honek funtzio tera-peutikoa dauka, jolasaren esperientziarenbitartez lagunekin interakzio arazoak etaberen garapenean bestelako arazoak dituz-ten haurrak sozialki integratzen direlako.Bi helburu nagusi horiez gain, beste hain-bat zehatzago ere biltzen ditu programak.

Oro har, programako jolasek komunika-zioa, kohesioa, konfiantza eta sormenarengarapena estimulatzen dituzte. Eta horrenazpian elkarrekin jolastuz eta asmatuz onar-tzeko, errespetatzeko eta partekatzeko ideiadago.

ten ahalegintzen gara.

Programak hainbat dimentsiotan (ahoz-

koa, dramatikoa, plastiko-konstruktiboa

eta grafiko-figuratiboa) komunikazioa,

gizartearen aldeko portaera eta sormena

estimulatzeko 60 jolasez osatuta daude.

Programako ekintzak bi modulu edo talde

handitan banatzen dira:

1- Komunikazioa eta gizartearen aldeko

jarrera jolasak.

2- Sormen jolasak.

Programa hau gelan ezartzeak hiru fase

eskatzen ditu: testaren aurreko ebaluazioa,

jolas programaren ezarpena eta testaren

ondorengo ebaluazioa.

Egin diren ikerketek enpirikoki frogatu

dute jolas kooperatiboek eta sortzaileek

garapenean duten garrantzia. Izan ere, hau-

rraren sormenerako eta garapen sozio-emo-

zionalerako baliagarri diren interbentzio

psikohezitzailerako tresna ludikoak siste-

matizatzen ditu.

Programa honetarako sailkatutako jola-sek egiturazko bost ezaugarri dituzte:

1- Parte-hartzea: jolas hauetan taldekoguztiek parte hartzen dute, ez da inoiz inorkanporatzen eta ez du inork irabazi edo gal-tzen. Xedea taldeko helburuak lortzea da,eta horretarako, taldekide bakoitzak beha-rrezkoa den eginkizuna du jolasaren barruan.

2- Komunikazioa: jolas guztiek taldebarruko komunikazio prozesuak egitura-tzen dituzte.

3- Kooperazioa: jolas gehienek harremandinamika estimulatzen dute. Horrek talde-ko helburua lortzeko elkarri laguntza ema-tea dakar.

4- Fikzioa eta sormena: errealitatea edoegia “balitz bezala” jolasten da, hots, elefan-teak, hegazkinak, piratak edo artistak...bagina bezala, eta elementu berriak sortze-ko estimuluak ere konbinatzen dira.

5- Dibertsioa, ondo pasatzea: jolas hauenbidez haurrek taldekideekin positiboki etaera konstruktiboan arituz ondo pasa deza-ten ahalegintzen gara.

Maite GARAIGORDOBILEHUko Psikologia Fakultateko irakaslea

Ainhoa DURÁHaur psikologoa

Gor

putz

jarr

eren

he

zike

ta


Gorputzjarrerenheziketa



Gaur egun, kalean, eskolanzein lantokian sarri askotan

entzuten edo irakurtzen duguergonomia hitza. Orain dela 10

urte, berriz, oso arraroa zenergonomiari buruzko artikulu,ikerketa edota libururen bat

aurkitzea.

Zer gertatu da gizartea gai horietaz ardu-ratzen hasteko? Zergatik dago orain hainmodan ergonomia eta gorputz jarrerenheziketaz hitz egitea? Jakin-min horrenatzean, ia gehienetan bezala, interes ekono-mikoak daude. Gai horiei buruz aurki deza-kegun bibliografia ugariko hainbat ikerke-taren arabera, ergonomia eta gorputzjarreren heziketan inbertitzeak izugarrizkodiru aurrezpena ekartzen die gobernuei.

Ikastaroko hiru egunetan landuko ditu-gun jarduerek eta egingo ditugun gogoetekhelburu zehatz baina, aldi berean, zabaladute: parte-hartzaileak gai honen ingu-ruan kontzientziatzea, hain zuzen ere(kontzientzia praktikan jartzea). Horreta-rako, garrantzitsua iruditzen zaigu, leheniketa behin, jakitea zuontzat zer den ergono-mia eta zein diren ikastaroan zehar berezikilandu nahi zenituzketen gaiak.

Halaber, ikastaroan luzaketak nola eginikastea izango dugu helburu nagusi. Oro-korrean bi korronte nagusi bereiz ditzakeguirizpidetzat luzaketak egiteko modua har-tuta: batetik, luzaketa analitikoak, hots,gihar bakoitza espezifikoki luzatzen denluzaketa mota; eta bestetik, stretching glo-bal eta aktiboa edota luzaketa orokorraderitzona. Luzaketa mota honetan giharrakfuntzio komunak dituzten gihar kateetanbiltzen dira.

Agian orain arte luzaketei buruz geneu-kan ezagupenean oinarrituz gero, guretzatoso garrantzitsua den alderdi bat faltakolitzaiguke kontuan hartzea: ARNASKETA.Uste dugun baino askoz ere garrantzitsua-goa da luzaketa egiten ari garen bitarteanarnasketa sakon eta lasaia egitea.

Azken finean, gizakiok egiten dugun

orok (baita luzaketek ere) bizitzeko ezin-bestekoak diren alderdiak bermatzea duhelburu. Honako hauek hartzen dira bizi-tzeko ezinbesteko alderditzat: arnasketa,elikadura, mugimendua, erlaxazioa etaugalketa.

Eta jakina, erlaxazioari ere eskainikodiogu tarte bat ikastaroaren programan,aurreko guztiarekin oso harreman estuaduela uste dugulako.

Besterik gabe gurekin esperientzia polit

Garikoitz LOPEZ DEMUNAIN

Fisioterapeuta

Gaur egunmodan jarri den

ergonomia zerden jakingodugu, bainapraktikarenbidez, hots,

gorputz luzake-tak eta

abar eginez

Psi

ko-

mot

rizit

atea

LLeekkuuaa:: Pedagogia Fakultatea

Psikomotrizitatea



Mugitu, jolastu, pentsatu, berraseguratu.

Haurrak aprendizaia garatu ahal izatekobere mugimenduaren, hau da, bere ekintza-ren errepresentazio mentalaz jabetu beharradauka. Pentsamendura iristeko, aurrez,ekintza hori mugimenduan barneratutakoaizatea ezinbestekoa da irudiak sortzeko, etaondoren horiek izango dira irudikatukodituenak, mundu sinbolikoa osatuko dute-nak.

Haurrak bere garapenean, bere helduta-sun prozesuan, eboluzio logikoa jarraitzendu dakarren potentzialtasunaren arabera.Jakina da, heldutasun neurologikoa, psiko-logikoa eta kognitiboa batera doazela bal-din eta dena normaltasunez badoa hazteprozesuan. Ezin dugu ahaztu jaiotzatikhainbat eta hainbat hilabetetan aurrera,bere heldutasun ezak haurra menpeko izate-ra lotua daukala, bestea behar duela bizikobada. Heldutasun falta horregatik “angus-tiak” sortzen dira. Angustia, berez, garapenebolutiboan sortzen den egoera normala dabaina, hori bai, baretzen joan dadin eusteaeta sostengua behar du.

Hasiera-hasieratik haurraren bizipenaksentsoremotoreak eta emozionalak dira.Bere beharrei besteak erantzuten dienean,hark erabilitako modua, tonua, afektuajasotzen du eta hori guztia haurraren gorpu-tzean, bere osotasunean inskribatzen da.“Haurra gizaki heldugabea, oso menpekoaeta esperientziak eduki eta batzen dituenada” (D. W. Winnicott). Dena ondo badoa,“angustiek” sortutako tentsio egoerak bare-tu egingo dira, distentsio horretan fisikokizein psikologikoki plazerak eta ongizatebizipenak hartuz lekua, bere beharrak bete-ta sentitzen dituelako. Hori horrela ezdenean, “angustiak” areagotu egin daitezke(beti bizipen indibidualaren arabera) des-plazerak sortutako tentsioak gorputzauzkurtzera eraman dezakeelako. Esan daite-ke “angustien” intentsitatean datzala aurre-rantzean heldutasun prozesuan azaltzen

haurra bere gaitasunak erakusten, baita bere“angustiak” adierazten eta horiek baretzekoahaleginak egiten ere. Haurrak ekintza aur-kezten digu berak izan dituen bizipenakkomunikatzeko modutzat, komunikatzeahil ala biziko beharra baita pertsona gisaexistitzeko. Zenbait ekintza behin etaberriz errepikatuko ditu bere existentziarenjarraikortasuna berraseguratzeko, bere oso-tasunean errekonozitua sentitzeko, bere iza-tean, bere konpetentziekin eta baita zailta-sunekin ere. “Jarraikortasun sentimenduaedukitzeak agerian jartzen du baduela nor-berak funtzionaltasuna, irekia sentitzendela norbere izatean, besteekin konpartitze-ko prestu” (B. Aucouturier).

Haurrak mugitzen eta jolasten sentitzendu plazera, eta horrek guztiak berrasegura-tze funtzioa betetzen du, ikasteko behar denlasaitasun psikologikoa lortu arte. Orduanegongo da prest eskola ekintza bere egiteko:ipuinak entzuteko, sentitzen duena hitzetanjartzeko, bestearekin komunikatzeko, arloinstrumentalak garatzeko... Hori horrelapentsamendua plazerez betetako ekintzanbihurtu ahal izango du, aprendizaian sor-tzailea sentituko baita.

Horretara iristeko urte batzuk pasatubehar dute haurraren hazte prozesuan. Pro-zesuak ezin dira aurreratu, beraien eboluziopropioa daramatelako, baina hezkuntzanhaurrekin elkarreragiten dugun helduonesku dago, neurri handi batean, ibilbidehori erarik orekatuenean eta harmoniatsue-nean egiten laguntzea.

diren zenbait zailtasunen sorrera ulertzea. Gorputza da, halaber, arlo kognitiboan

sustraiak errotzeko bitartekaria, den-denagorputzetik igarotzen delako: oinarrizkopremiak betetzetik hasita (jana, loa, zain-tzak...), komunikazio sistema bera ere har-tuz (irribarrea, negarra, bokalizazioak,mugimendu motrizak...), poliki-polikiautonomiaranzko gaitasunak garatzen has-ten deneraino (lau hankatan mugitu, zuti-tzen hasi, oinez ibili, gauzak hartu, bota,manipulatu...).

Horregatik esaten dugu egoera konkretu-tan bizipenak edukitzea eta ekintzaren egileaktiboa izatea dela aprendizaia, esperimen-tatutako bizipenetatik sortutakoa irudikatuahal izateko. “Jolasean, ekintza aurrenekoada, piztu egiten du errepresentazioa, horre-tarako erabakigarria da” (E. Wallon, P.Janet).

Baina hori guztia gerta dadin, beste nor-baitek egon behar du hor, batetik haurrakdituen beharrak betetzeko, eta bestetik egi-ten duenari esangura emateko, errekonozi-tzeko munduaren aurrean, errealitatea aur-kezteko.

Mugimenduan eta jolasean ikusiko dugu

M. Ezozi ARIZAGAIrakaslea eta psikomotrizitate terapeuta

FFiillmm bbaatteenn bbaarrrruuaann zzeerr ddaaggooeenniikkuussii nnaahhii aall dduuzzuu??

HHeemmeenn dduuzzuu pprrooppoossaammeenn ddiiddaakkttiikkoo bbeerrrrii bbaatt

Udako Udako topaketetantopaketetanaurkezpenaaurkezpena

eta eta irailean salgaiirailean salgai

IRUDIAIrudiak grabatzerakoan kontuan hartzen dira:enkoadraketa, plano motak, denbora, munta-keta, trantsizioak, filmaketetako trikimai-luak… Hori dena erakusten da adibide grafi-koekin.

SOINUAZer dira irudiak soinurik gabe? Soinu efek-tuek eta musikak eszenari eman nahi zaionzentzua indartzen dute, irudiaren erritmoarieta asmoari laguntzen diote… Irudiak eta soi-nua beti sintonia egoten dira.

EFEKTUAKIlargiaren sekretua filman basamortuko sekuentziaZarauzko hondartzan eta Landetan grabatu zen. Horrelakogezur txiki asko erabiltzen dira eta nola egiten diren erakus-ten da. Doiketa digitala, 3D-ko efektuak eta kromak erabil-tzen dira horretarako.

DISEINUAFilmaren berri emateko kartela erabiltzen daeta ondo pentsatu eta zaindu behar da. Probaasko egiten dira koloreekin, irudiekin, forma-rekin eta abar kartel erakargarria izan dadineta filmaren funtsa adieraz dezan.

MEZUAFilm gehienek mezu eta balio batzuk igortzendituzte istorioaren, elkarrizketen, irudien etaabarren bidez. Horien gaineko hausnarketaegitera eta ikuspegi kritikoak izatera bultzatunahi da.

HISTORIAZinemaren historiari errepaso bat ematen zaioegon diren iraultza edo aldaketa nagusiak lan-duz: zinemaren sorrera; lehen iraultza: soinua-ren erabilera; bigarren iraultza: kolorearen era-bilera; aurrerapenak eta susperraldia.

PROZESUAFilm bat egiten hasten denetik pantailan ikusten den arte prozesu luzea dago. Lan horiaurkezten da minutu batzuetan argazkiekin eta pelikulako irudiekin: gidoilaria gidoiaidazten, gidoilaria eta zuzendaria elkarrekin, aktoreak aukeratzeko casting-a, irudienharraldiak eta grabaketa, muntaketa, musika prestatzen eta sartzen, eta karatula eta kar-telak egiten.

GIDOIALehenengo urratsa gidoia egitea da: gogoeta,ideiatik istoriora, gidoi literarioa, gidoi tekni-koa eta hizkuntza egokiaren erabilera.

DVDan ondorengo atal hauek lantzeko irudiak,azalpenak, hausnarketak, galderak eta proposa-

Aho

zko

hizk

untz

a


Ahozkohizkuntza



Jolas-tailer praktiko honetansartu bezain laster ziur gauza

batek harrituko zaituela: irakas-leak ez duela hitz egiten. Ikas-taroz nahastu zarela iruditukobazaizu ere, murgilduta aurki-tuko zaren komunikazio girodinamiko eta erakargarriak

geratzera bultzatuko zaitu etazergatik ere argituko dizu:

ahozko hizkuntzaren % 93 ez-ahozkoa delako.

“Mutu” fama irabazteaz gain, zer ondoriodakar estrategia didaktiko honek eskolan?Batetik haiek ere isiltzen direla. Beno, aldibereko itzultzaileren bat salbu: “Altxatzekoesan du...”. Bestetik, gorputz semiotika–ahozkotasunaren % 55, alegia– areagotzendela: begiradaz, jarreraz, mugimenduz,mimikaz... elkar komunikatuz. Hau lasaita-suna haur isilena, eta berdin gero eta gehia-go datozkigun atzerritarrena! Den-denaulertzen dute. Ulermena ari gara lantzen.Ikastaldearen gidatze analogiko hau, gaine-ra, oso eraginkorra da: keinuz, piktogramenbidez, gitarraz edo bloke logikoz praxiabukofonatorioak kodifikatuz batetik, etataldegramez baliaturik bestetik, berehalaxegeratzen da muntaturik sozioegitura interak-tiboa, hizkuntza hazteko laborategia,beraiek ere txandaz gida dezaketena.

Alabaina, trebeki mintzatzeko, sabeletikahora hitzak dagien neurobidea ondu beha-rrean gaude, hots, neuroegitura logopediko pre-bentiboa gelarik gela, 3 urtetik 7 urtetaraegunero eta sistematikoki jorratu behardugu. Lau geltoki ditu ahozkotasunaren %38 hartzen duen neurobidaia honek.

1. Arnas mekanismoa eta aireztatzeneuroegitura. Jaio eta lehendabizi piztenzaigun mekanismoa da, harrezkero automa-tikoan jarri eta gutxi zaintzen duguna.Badugu, halere, alor honetan premiazkozereginik. Lehena higienea: zenbait jolasegingo ditugu sudurra maitatzeko eta garbimantentzeko. Bigarrena sudur-arnasa etasabeleko arnasa menderatzea. Horretarako,

erlaxazioa kontaktuan landuko dugu batikbat, oso jolas bitxiak gozatuz. Hirugarrenaputz egiten trebatzea da fonemak ongiaireztatzeko. Benetako zirkoa muntatzen dahorrekin, materialek (turutak, burbuilak,txilibituak, haizagailuak…) hartara erama-ten gaituztelarik.

2. Ahots mekanismoa eta neuroegiturafonikoa. Mundu zirraragarria da ahotsena.Aho itxiz (MMMM) eta aho irekiz (AAAA)fonobibrazioa orekatuko dugu burezurrakbat eginda, edo talde baten erdian kulunkaedota dutxa foniko bat jasoz. Era berean, etabeti jolas interaktiboen bidez, ahotsarenkokapena arakatuko dugu. Kokapen pro-piozeptiboa gorputzean (inpostazioa) etakokapen esterozeptiboa espazioan (proiek-zioa). Horren ondorioz, ahots modulatuaeta erakargarria izango dute gure haurreketa, bide batez, guk geuk, irakasleok, erebai.

3. Ahoskatze mekanismoa eta neuroe-gitura artikulatoria. Hauxe dugu, beharba-da, gehien kostatzen zaigun trebezia. Fun-tsean hitzak ebakitzea ahoari mugak jartzeabaino ez da, eta egungo familiok ez dituguegiturazko mugak erabiltzen, ez omendakigu EZETZ esaten. Testuinguru permi-sibo honetan, aerobic bizkorra eskaintzendiogu guk mihiari, ezpainei, masailezurrarieta masailei. Tonizitate ona (eutonia) har-tzeko aurpegi masajea landuko dugu, bina-ka, hainbat materialekin (hatzekin, krema-

Aitor ZENARRUZABEITIAMaisua, logopeda, psikomotrizista,

musikoterapeuta eta psikopedagogoa

rekin, lastotxoekin, puxikekin, ping-pongpilotekin...). Oroitzeko eta gurasoak ereinplikatzeko, praxia-ipuinak eta praxia-iru-diak eskainiko dira.

4. Entzute mekanismoa eta neuroegi-tura akustikoa. Haurrak bizi duen asetzeakustikoa –normalean zazpigarrenean egi-ten digu kasu- deskolokatu egingo dugufeltrozko mozorroak jantzita soinu-iturriakkokatuz, bereiztuz eta sekuentziatuz. Radarbilakatuko gara, isiltasunaren jabe izaki.Ondorioz, belarri fina izango du haurrakhizki-kateekiko; ezinbesteko trebezia, ongidakigunez, dislaliak disortografiak ez aka-batzeko.

Arraioa! Hainbeste txorakeria analogiko-ren ondoren propio hitz egiten hasiko otegara, bada? Hitz digitala nahi dut nik, %7.Lasai, ikastaro honetan hitzontzi ere bilaka-tuko gara, ahozko talde dinamikak barra-barra praktikatuz.

Lehenik, elkar ezagutzeko jolasak egingoditugu, hizkuntz afektibo-emozionalarenpoderioz elkarren arteko harremanak uztar-tuz. Mintzaera mota berezi hori mintzairahunkiorra deitzen da.

Bigarrenik, elkarrekin jarduteko jolasakegingo ditugu, hizkuntz operatiboa delamedio auzolaneko ekintzak antolatuz. Min-tzaira eraginkorraren aurrean gaude, egune-roko eskuzko betebehar kooperatiboak erre-gulatzen dituena.

Eta hirugarrenik, elkarrekin eztabaidatzekojolasak, hizkuntz formala edo kontzeptuala(horren esperoan nengoen ni, alafede) ber-matzen dutenak, argudioak kontrajartzenarituko garelarik. Mintzaira arrazoikorradugu hori, gure barne lanabes mentala.Askok mentalés deitzen dutena.

Eta irakurri ez ezik, hori dena bizi nahibazenu, ongi etorria. Ea denon artean froga-tzen dugun ahozko hizkuntza, giza-hizkun-tza naturala, eskolako arlo guztien euskarrieta lanabes dugula; harremana, jarduera eta

Dis

lexi

a


Dislexia



Nolakoa da eta nola pentsa-tzen du dislexia duenak?

Hezkuntza kalitatea hobetzeko eta gara-tzeko helburuarekin sortu zen HezkuntzaIldo Berriak Fundazioa, eta beronen lehen-tasunezko arreta fokua ikasteko zailtasunakdituzten ikasleak dira.

Egun, asko dira irakasle taldeak aurreegin beharreko zailtasunak. Askotan trabahoriek ikas-irakas prozesua jatera irits dai-tezke, baita irakasle-ikasle harremana ere.Hezkuntzaren inguruko zirkunstantziezgain, kontuan izan behar lirateke eta eran-tzuna eman ikasteko zailtasunak dituztenenezaugarri pertsonalak.

Irakasleak egoera zehatzen aurrean babe-sik gabe sentitzen dira askotan, eta ez dutejakiten zer egin ikasleren batengan “zerbait”ondo ez doala adierazten duen sintoma han-di zein txiki baten aurrean. Hainbat erreali-tateri aurre egiteko orduan eta errealitatenegatiboak gainditzea lortzeko, abiapuntuabeti informazioa da, erraztu egiten duelakogainditzeko prozesua martxan jartzea.

Formazio ikastaro honek azken urteotaninteres eta eztabaida gehien piztu duen ikas-teko zailtasun baten inguruan dihardu: disle-xia, gure ikasleriaren ehuneko altu bati era-giten dion desoreka. MECek dioenez, eskolaporroteko kasuen % 25 dislexiari lotua dago.Arrazoi horregatik eta gelatan desorekahonen ehunekoa zein den ikusita, ulertzendugu ez dela hezkuntzan diharduten irakas-leek bazterrean utz dezaketen gaia.

Gizartea sentsibilizatu nahi dugu, arazohonek irakur-idazketaren aprendizaiandituen ondorioen garrantziaz jabetzeko, etasaiakera horretan hasteko modu on batlehenik irakasleriarengana zuzentzea delauste dugu, ikasleen garapenean paper nagu-si bat betetzen dutelako.

HelburuakProiektu honekin Fundazioak hartzen

duen helburu nagusia zera da: irakasleakinformatzea eta formatzea dislexiari buruzeta bere tratamendu egokiari buruz. Hez-kuntza premia berezitzat jotzen direnen

artean sartuta ez dagoen desoreka da berau,baina horregatik erantzun gabe utzi beharez duguna.

Formazio ikastaro honen helburu zeha-tzak hauek dira:

- Irakasleria dislexiaz informatzea: defini-zioa, etiologia, ondorioak…

- Hezkuntza komunitatea sentsibilizatzeaikasle ehuneko altu bati gelako esperientziaizugarri zailtzen dion arazo bati buruz.

- Irakasleak formatzea, dislexia sintomakagertzen direnean bere egitekoa den detek-zio funtzioa ondo bete ahal izateko.

- Irakasleei jarraibideak eskaintzea arazohori duten ikasleekin nola jokatu jakiteko.

- Osotasuneko esku-hartze baten diseinuaeskaintzea, ikuspegi diziplina anitz batetik.

- Dislexia duten ikasleen ezaugarri afekti-bo-emozionalak ezagutzea eta ulertzea.

Ana CUÑADOPedagogoa

Arantxa JIMENEZPedagogoa eta psikopedagogoa

Cristina ALONSOPsikologoa eta psikopedagogoa

Dis

graf

ia


Disgrafia



Grafiaren, marrazkiaren etagorputz hizkuntzaren bidez

ikasleak ezagutzen.

Haurraren bereizgarri psikologikoakharen grafian, marrazkietan eta gorputzhizkuntzan islatzen direla pentsatzen dugu.Ondorioz, haurraren bereizgarri psikologi-koak ezagutzeko bide egokia izan litekeharen idatziak, marrazkiak eta gorputz hiz-kuntza aztertzea.

1) Haurraren idatziak aztertzeko bi bideezberdin erabiliko ditugu: alde batetik,Ajuriaguerraren taldearen E eskala eta Dis-grafia eskala erabiliz aztertuko ditugu ida-tziak, eta beste aldetik, Peugeot-en irizpidegrafologikoak erabiliko ditugu.

- Ajuriaguerraren E eskalaren F eta Mazpi-eskalen arteko erlazioak emango dizki-gu disgrafiko baten aurrean gauden ala ezjakiteko lehen aztarnak. Disgrafiko batenaurrean gauden jakiteko, 25 itemeko Dis-grafia eskala asmatu zuen Ajuriaguerrak.Eskala horren arabera, belaxken, oldarko-rren, traketsen edo makalen eta zehatzenidazkerak bereizten dira.

- Peugeot-en ikuspegi grafologikoarenikuspegitik hizkien presioa, tamaina, altue-ra, zabalera, makurdura, lotura, erregularta-suna, biribiltasuna, angelutsutasuna, abia-dura, norabidea, hizkien arteko espazioa etamarjinen zabalera aztertuko ditugu.

2) Marrazkiaren interpretaziorako irudia-ren sintaxiaren printzipioak erabiliko ditu-gu. Besteak beste, alderdi hauek aztertukoditugu:

- Espazio grafikoaren hiru eskualde hori-zontaletan eta bi eskualde bertikaletanobjektuak kokatzeak duen esanahia.

- Urrezko triangeluaren indar lerro berti-kal, horizontal eta diagonalek irudiaren ira-kurketan duten eragina.

- Irudiaren puntu inplizitu eta esplizituak,lerro inplizitu eta esplizituak. Puntuen koka-pena, puntuen elkarketa eta esanahia.

- Lerro motak eta lerroek eratzen dituztenformak: zerratuak, espiralak, biribilak,karratuak eta triangeluarrak. Lerro kurba-

mika, paralengoaia, haptika. Aurpegi adie-razpenak eta emozioak. Begirada, emozioaeta boterea. Proxemika: norbere espazioareneta lurraldearen antolamendua. Jarrerak.Keinuak: enblemak, ilustratzaileak, afektuagertzaileak, erregulatzaileak eta molda-tzaileak. Mugimenduen semiotikaren etahitzen semiotikaren osagarritasuna. Ezkerhemisferioak gidaturiko hizkuntzaren etaeskuin hemisferioak zuzendutako keinuenarteko harreman pribilegiatuak. Gorputza-ren ezker aldea eta emozioen edo intuizioenmundua; gorputzaren eskuin aldea eta arra-zoiaren edo logikaren mundua. Estresa etaburuaren edo besoen mugimenduak. Sor-mena eta buruaren mugimenduak. Komu-nikazioaren funtzioak (boterea agertzea,intimitatea sortzea, sedukzioa…) eta ez-hitzezko hizkuntza.

4) Ikaslearen grafiaren, marrazkiaren,gorputz hizkuntzaren eta bereizgarri psiko-logikoen arteko paralelismoak

tsuen hedatze moldakorra, lerro espiralenhedatze egozentrikoa, angelu zorrotzenhedatze erasokorra, forma errektangelua-rren oreka, forma karratuen egoskortasuna,eskuinera irekitako forma konkaboen etor-kizuneranzko orientazioa, ezkerrerantz ire-kitako forma konkaboen iraganeranzkoorientazioa.

- Ikuslearengana hedatzen diren koloreberoak. Ikuslearengandik urrundu etaberaiengan biltzen diren kolore hotzak.Koloreen konbinazioak eta beren esanahia.

- Irudiaren espazioa eta denbora. Irudia-ren konposizioa.

- Marrazkiaren eta irudiaren irakurketa-ren zentzua.

3) Gorputz hizkuntza: kinesika, proxe-mika, paralengoaia, haptika. Aurpegi adie-

Mikel HARANBURUEHUko Psikologia irakaslea

Bereizgarri psikologikoa

Grafia Irudia Gorputz hizkuntza

Kanpora-koitasuna

Nabarmendunahia

Normala baino handia-goa den ezkerreko marji-na.Normala baino handia-goa den erdiko eskualde-aren tamaina hizkietan.

Hizkien erdiko eskualdegaraia. Hizkien gando-rren garaiera handia.

Kolore biziak.Marrazkiak eskuin alde-an eta eskuin alderabegira.Irudi handiak.

Bertikaltasuna nagusiduten marrazkiak.

Gorputz jarrera irekiak,gurutzapenik gabeak.Kanpora begirako kei-nuak.

Toki ikusgarrian jarri,ahots ozenez eta besoakgora altxatuz hitz egin,kolore deigarriak erabili,burua altxata ibili.

Idaz

keta

ren

dida

ktik

a


Idazketarendidaktika



Nola uztar daiteke haurrekletrak eta zenbakiak sortzeko

edukitzen duten berezko grina,automatikoa, “denok ulertu

behar dugun” eta “marrazkia-rengandik desberdina den” pro-zesuarekin? Galdera horri eran-

tzuteko asmotan jardungodugu ikastaro honetan, adinbakoitzean egiten dutena

behatuz, orri-ukondo-esku-atzamarren mugimenduak gain-begiratuz eta ikasturte bakoi-

tzerako helburu zehatzakjartzen ahaleginduz.

Orri marratu motek lotura zuzena duteidazkeraren tamainarekin eta maila bakoi-tzerako aproposenak zehazteko saiakerakegingo ditugu. Bestalde, minuskulaz idaz-ten maiuskulaz idazten bezain erraz ikasdaiteke, baldin eta lehenik letren norabidealantzen bada eta gero lotura eraginkorrakbarneratzen badira pixkanaka-pixkanaka.Izan ere, ez da berdin d eta e lotzea, m eta a,o eta l… Letrak taldeka lotzen jakiteakemango dio idazkerari (eta idazleari) errit-moa, ulergarritasuna eta askatasuna, nahiduena idazteko. Amaitzeko, goragoko mai-letarako, idazketa lantzeko astirik ez dago-en urteetarako, idazketa hobetzen nondikhasi aztertuko dugu.

Egitaraua3 urtetik 12 urtera arteko helburuak fin-

katuko ditugu ondoko puntuetan:1. Ergonomia: esertzeko era egokiak,

orrialdea okertzea, idazgailuak eta horiekheltzeko era egoki-ezegokiak

2. Ezkertientzako konponbideak.3. Norabidea lantzearen garrantzia. 4. Idazkeraren neurria eta proportzioak.5. Letren arteko loturak.6. Bazterkiak, lerrotik lerrorako espazia-

mendua, hitzetik hitzerakoa, letratik letra-rakoa.

7. Lerroen norabidea.8. Erritmoa.

9. Letren makurdura.10. Presioa.Helburu horiek finkatzeko erabilitako

eskalak eta haurren laginak azalduko diraeta eskala horiek emango dizkigute idazke-ra “ez hain onak” bideratzeko klabeak.

Nire materialak kontsultatu nahi izanezgero, hemen dituzue erreferentziak:

- Liburua, bideoa eta gida didaktikoa:Gustura idatziz. Ibaizabal argitaletxea, 2000

- Grafomotrizitatea 4 urte eta Grafomotrizi-tatea 5 urte, 2001 Ibaizabal.

Irune IBARRAEHUko Psikologia Fakultateko irakaslea,

grafologoa eta UEU kidea

Idazkerarentamaina, letren

norabidea,maiuskulak eta

minuskulak,letren arteko

loturak etabeste hainbatkontzeptu lan-duko dira ikas-

taro honetan

Ipui

nak

nola

kon

tatu


Ipuinak nolakontatu



Haurrei ipuinak kontatzentrebatzeko ikastaroa: oinarriz-

ko koordenatuak

Lehenik eta behin mintzatuko gara nolagizakiak izan duen kontakizunak kontatzekobeharra, betidanik. Eta gaur egun ere noladuen (dugun) behar ezinbestekoa. Izan ere,gaur egun kontuak partekatzen jarraitzendugu. Batzuk, agian, ez dira izango oso lite-rarioak, baina gure kontuak aireratu beharditugu lagunekin, kafearen aitzakian, edotajanari baten bueltan: elkarren arteko bizi-pozak, emozio tristeko pasadizoak, emoziogozoko albisteak... geure bizitzari zentzuaaurkitu nahian edo. Istorioen bitartez, nola-bait, geure burua ordenatzen baitugu, geu-re nortasuna garatzen, eta geure identifika-zioa lortzen. Garai batean suaren ondoanpartekatzen genituen geure kontakizunak;gaur egunean, berriz, edozein lekutan --partekatzen ditugunean, behintzat--: den-dan, autoan, ile-apaindegian, lantokian...edo Interneten. Kontakizuna izan daitekeliterarioa, baina izan daiteke ez-literarioaere. Pertsonok, pertsona garenez, kontuakbehar baititugu, kontuak behar baititugugeure existentzia elikatzeko. Mundua inter-pretatzeko ezinbesteko adierazpide kultura-la delako, eta etorkizunean ere, nahiz etarobotez inguratuta egon, kontuak konta-tzen eta partekatzen jarraituko dugu.

Eta zein eratako kontakizunak partekaditzakegu? Bada, mitoak, legendak, ale-giak, ipuin klasikoak, albumak...; bainabaita pasadizoak, kontakizun autobiografi-koak eta norberak asmatutako kontakizu-nak ere. Bai, norberak asmatutako kontaki-zunak! Horregatik, norberak asmatzekokontakizunak ere landuko ditugu. Landu ezezik, asmatu ere bai. Haur txikiek testuin-guru hurbilak behar baitituzte, eta, asko-tan, kontakizunek darabilten ingurunea osourrutikoa --arrotza ez esateagatik-- gerta-tzen denez, sortu egin behar izaten ditugukontakizunak, eta haurraren testuingururaegokitu.

Baina nola konta daitezke ipuinak?Hainbat modu egon litezke, baina ikastaro-

irudikatzen dugun. Nola hartzen dugunarnasa. Zer partekatzen dugun entzuleekin.Zer den magia, zer umorea eta zer konfian-tza. Afektua bilatzen ote dugun, edota efek-tua. Emoziorik partekatzen ote dugun eta

an hiru era aztertuko ditugu. Lehena irakur-keta ozena --askotan kontatu baino gehia-go irakurri egiten baitugu--. Horretarako,hainbat testu erabiliz, saiatuko gara esperi-mentatzen ea nola irakurtzen dugun jende-aren aurrean, zein den gure estrategia, nolasortzen dugun komunikazioa eta abar.

Bigarrena, kontaketa irudiez baliatua.Horretarako, hainbat irudi aukeratu ondo-ren, saiatuko gara erantzuten ea interes este-tikorik sortzen ote duten, ikusgarriak aldiren, komunikazioaren onerako ote direneta abar.

Eta hirugarrena, kontaketa hutsa.Horren bitartez aztertuko dugu ea nola era-biltzen dugun hizkuntza. Gure “zaharrek”zer eratako moldeak zituzten ipuinak kon-tatzeko. Elipsiaren indarra, ahozko konta-ketaren estilistika, isiltasunaren garrantzia,erritmoaren zentzua. Nola erabiltzen ditu-gun begiak, keinuak eta imintzioak. Nolaerabiltzen dugun ahotsa. Nola sortzendugun espazio errituala. Nola aukeratzenditugun ipuinak. Zein den kontalariarenjarrera. Naturala izatearekin aski ote den.Haur txikiei edota haur handiei edo heldueikontatzea desberdina ote den. Bitartekoaknola erabil ditzakegun. Aukeratzen dugunespazioak zer baldintza behar dituen. Edo-zein memento ote den egokia ipuinak kon-tatzeko. Ipuinak kontatzen ari garenean zerirudikatzen dugun. Nola hartzen dugun

Pello AÑORGAIpuin kontalaria eta idazlea

Nola konta dai-tezke ipuinak?Hainbat moduegon litezke,baina ikasta-roan hiru era

aztertuko ditu-gu: irakurketaozena, konta-

keta irudiezbaliatuta eta

kontaketahutsa.

Eusk

arar

en

erab

ilera


Euskararenerabilera



Eskola eremuan ere eraginliteke euskararen erabileran

Euskararen erabileran eragiteko jokamol-de magikorik ez badago ere, egon badaudeaplika daitezkeen neurriak, euskararen era-bileran era positiboan eragiten dutenak etazenbait adinetako hizkuntz jokaeran alda-keta esanguratsua eragiten dutenak.

Dagoeneko, ekimen dezente bideratzenda ikastetxe askotan euskararen erabileranaurrera egiteko, baina bada zer eginikoraindik ere. Dena den, errealitatearenazterketatik atera diren emaitzarik berrie-nek ere garbi asko erakusten dute ez delanahikoa egiten dena, ezin konforma gaitez-keela egiten dugunarekin hizkuntzarennormalizazioa helburu badugu behintzat.Egun, kasu askotan, egin kasik edozer egi-ten da euskara bultzatzeko aitzakiarekin.Egiten den hori, ordea, egin egite hutsaga-tik eta inprobisazio eta moda kontuengatikez baino, helburu nagusia lortzeko bideaneragingarria izan dadin, ongi planifikatueta hausnartu behar baita, ikastetxe bakoi-tzaren errealitatetik abiatuta.

Erabileran eragin nahi duen egitasmoosatuak, besteak beste, hiru urrats jarraitubeharko ditu: lehenengoa, ikastetxean eus-kararen ezagutza, erabilera eta trataerarendiagnostikoa egitea; bigarrena, helburuakdefinitzea eta horietara hurbiltzeko beha-rrak eta lehentasunak antzematea; hiruga-rrena, behar eta lehentasunei erantzutekolan estrategiak eta plangintza zehatzak defi-nitzea.

Diagnosi lan honetan, ikastetxea osatzenduten eremu eta jarduera guztiak hartubeharko ditugu kontuan. Honela, bi esku-hartze eremu nagusi behatuko ditugu,gutxienez:

1. Eremu pedagogikoa: ikastetxeko egitepedagogikoarekin (gela barrukoa nahizkanpokoa) eta gela barruko interakziodidaktikoarekin erlazionatutakoa.

2. Eremu instituzionala: ikastetxearenfuntzionamendu, zerbitzu, harreman etakudeaketarekin erlazionatutakoa.

Kristina BOANOiartzungo Haurtzaro ikastolako irakasleaeta Euskaraz Bizi proiektuaren arduraduna

Helena BARAIBARGipuzkoako Euskaraz Biziko

koordinatzailea Bigarren Hezkuntzan

Ikastetxe bakoitzeko errealitatearenazterketa honek emango digu gabezia etaindarguneen berri, eta une horretan hartuahal izango da zenbait neurri eta hezurma-mitu hainbat prozedura, hizkuntz portae-ran aldaketa eragingo dutenak. Euskararenerabilera areagotzeko planak era globaliza-tuan diseinatu behar baitira eta sistemati-koki aplikatu. Bistakoa da, eskola komuni-tateko eragile nagusien konpromisoa eta

esku-hartzea ezinbestekoa dela planak gau-zatze arrakastatsua izan dezan eta desio denhizkuntza jokaera gailendu dadin. Ikaste-txeko aginte organoetatik hasita eskolaorduz kanpoko kirolean entrenatzaile ariden gaztetxoaren konpromisoa eskatzen dugisa honetako plangintzak. Hala izan ezean,aldaketa esanguratsurik ez dakarten ekintzasolteetan galduko dugu denbora, indarraeta dirua.

Eremu pedagogikoa

1 . -Kurrikuluproiektua (gald.):1 .1 .Hizkunt zarloko kurrikuluintegratua.1.2. Beste arloe-tako kurriku-luak: hizkuntzentrataera instru-mentala, globali-zazioa eta abar. 2 . - E g i t a s m oosagarriak:2.1. Euskara etaeuskal kultura2.2. Zehar lerro-ak 3. Irakasleenprestakuntza:planak (gald): Hizkuntz hobe-kuntza, metodo-logia eta abar.

1.-Harremanak: 1.1. Arlo bakoi-tzeko harremanhizkuntza (gald.)1.2. Irakaslearenhizkuntz ereduaeta hizkuntzeki-ko jarrera (Ulib.) 1.3. Irakasle/ikaslearteko hizkuntzerabilera eta kali-tatea (gald./Ulib)1.4. Ikasleen artekohizkuntz erabilera etakalitatea (gald./Ulib.)2.-Baliabideak:1.5. Gelaren giro-tzea: horma-iru-diak, kartelak, etab(gald./Ulib.)1.6. Informazioiturrien eta bestela-ko baliabideen hiz-kuntza (gald.)

1.-Jolasaldiak(garb.)2 . - Jantokia ,garraioa, zerbi-tzuak (garb.)3 . - E s k o l a z -kanpoko ekin-tzak (garb.)4.-Irakasleen arte-ko hizkuntz erabi-lera (Ulib/garb.) etakalitatea.5.-Gainontzekogiza baliabide-en hizkuntza(Ulib./garb.)6.-Ikasleen arte-ko hizkuntz era-bilera (garb.SEI)eta kalitatea.Ostadar ikerketasoziolinguistikoa

1.-Ikastola etagurasoen artekoharremanak, ira-kaslea, ikastola,etab (Ulib.)

2.-Familia barru-ko hizkuntz era-bilera eta kalitatea(Ikaswin/gald.)

1.-Beste ikaste-txeekiko harre-manak (Ulib.)

2.-Herriko bestetalde eta erakun-deekiko harrema-nak (Ulib.)

3.-Administrazioa-rekiko harremanak(Ulib.)

4.-Bestelako ha-rremanak (Ulib).

1.-Gobernu etafuntzionamendu-organoak (Ulib.)2 . -Ekonomia ,administrazioaeta dokumenta-zioa (Ulib.)3.-Pertsonalarenhizkuntz profilak(Ulib.)4 . - E s p a z i o e nbanaketa eta tra-taera (Ulib/gal.)5.-Ikastetxekoerrotulazio etainformazio gune-ak (errotulazioa,kartelak, iragar-pen taulak, etab.)(Ulib.)

Eremu instituzionalaKurrikularra Harremanak

Kudeaketa pedagogikoa

Interakziodidaktikoa

Ez kurrikularra

Ikastoletakoantolaketa Gizartea

orokorreanFamilia

Art

eare

ntx

okoa


Artearentxokoa:Zumeta



Tailer pedagogikoak: Erandio-ko esperientziak Zumetaren

obraren inguruan

Erandion euskal pintura garaikideko era-kusketak eskaini dira, jada erabiltzen ez zenUdal Merkatu zaharra hartuz. Erakusketahorien barruan esperientzia didaktiko batere garatu dute, eta horixe ezagutaraztea daikastaroaren helburua.

Ekimen hura, epelde&mardaras ArteGaraikideko galeriari Erandioko Udalerriakeskainitako elkarlanetik sortu zen. epel-de&mardaras galeria ezaguna da industriaeraikin bereziak okupatu eta arte erakuske-ta espazio bihurtzeagatik. Lehen erakuske-ta, azaroan inauguratua, Jose Luis Zumetapintore gipuzkoarrak (Usurbil, 1939)dimentsio handitan egindako azken obrare-kin osatu zuten. Lehendik, Udalerrikohainbat ikastetxetako hezkuntza arduradu-nekin bilerak eginak zituzten pintura taile-rrak eskaintzeko asmoz; tailer horiek, era-kusketaren espazioan bertan burutubeharrekoak ziren.

Tailerren helburu nagusia honakoa da:haurrak kontaktu zuzenean jartzea hainbatpintoreren obra plastikoarekin, eta erreak-zio artistiko bat piztea haurrongan. Erreak-zio hori lortzeko beharrezkoa da ariketagidatuen bidez estimulatzea, hala arlo tek-nikoa eskainiz eta ikasleen bulkada sortzai-leak suspertuz.

Tailerrak adin taldeka antolatzen dira,kopuruak 20tik 45era bitartekoa behar duizan, euren irakasleekin batera etorri behardute eta eskola orduetan.

Metodologikoki, tailerrak erakusketarenbisita gidatu batekin hasten dira, autoreaeta erakusgai den obra zein den azalduz, osomodu xumean. Esperientzia horren berezi-tasuna da haurrek lan egin dezaketela era-kusketaren barruan, obren estimulu bisualaaurrez aurre dutela.

Erakargarriena, bertan egindako lanekduten ludikotasuna da. Ariketak jolas gisanplanteatzen dira eta lortutako erantzunakfreskoak eta bat-batekoak izan dira. Asma-

men honi gorputza emateko ez dugu ahaztubehar haurrak ohitura eta ezagutza artisti-koak bereganatu behar dituela, eta pinturakeskaintzen dituen materialak eta espresiometodoak ere menperatu egin behar ditue-la; hala bada, euskarri eta material ezberdi-nekin esperimentatzen da. Haurrek mate-rial bakoitzak beregan dituen ezaugarriespresiboak zein diren ikertzen eta detekta-tzen ikasten dute.

Lanean ematen den denborak lotura zuze-na du ikasleek duten erantzuteko gaitasu-narekin. Baina edozein kasutan, tailerrakirauten duen bi orduen barruan amaitzendute. Ikuspegi formaletik, ariketak espaziohorretan eta une horretan erakusgai dagoenartistaren obran oinarritzen dira.

Ariketetan, neska-mutilen irudimenera-ko aurkezten den gaia, prozesu sortzaile-ranzko abiapuntu bat da. Haurraren Arte-ranzko inguratze horretan emaitzatikaskatzen gara, garrantzia prozesuari emanazbatez ere. Prozesua da finean ezagutza ema-ten duena.

Haurren ahalegina estimulatzeko eta

Itxaso ZUBIAepelde&mardaras arte galeria

Emilia EPELDEepelde&mardaras arte galeria

baloratzeko modu bat da lan plastikoaren

emaitza erakusketa handi batean azaltzea.

Erandioko esperientziaren kasuan, erakus-

ketak hamar egunean Merkatu zaharra bete

du. Hedapenerako txartelak eta kartelak

editatu dira, eta inauguraziorako festa han-

di bat antolatu da, komunikabideen arreta

piztu duelarik. Haurrentzat eta familien-

tzat, asebetetze iturri izan dena zera da:

lanak salduta ateratako dirua GKE bati

emateko izan dela, udako oporretan Sahara-

ko haurrak Erandiora ekartzen dituena.

Funtsean, saiatzen gara haurrak senti

dezan berak daukan ahalmena errealitate

objektibo hori errealitate subjektiboago eta

pertsonalago batean eraldatzeko, hala lan

artistikoaren bidez lortzen den hazkuntza

pertsonalak duen garrantzia uler dezan.

Her

iotz

a he

zike

tan


Heriotzaheziketan



Gizarte hedonista eta nahiga-bea

Gizakiaren adimen emozionala, bizitza etaheriotza kontzientzia modura ulertzen ditut;hau da, gure bizitzan atseginean eta atsekabeangertatzen zaigunaren kontzientzia modura.Dena den, atseginaren aurrean gure hormonekirri egiten duten bezala, atsekabean beldurrakjota egon ohi gara.

Adimena esnatzeko akuilurik garrantzitsue-netakoa atsegina gerorako uzten jakitea da.Hobeto adierazten saiatuko naiz: txiklea ahora-tzeko ogitartekoa jan arte itxaroten dakien nes-katxak, badaki geroak ekarriko dion sarian kon-fiantza izaten eta itxaropena ere garatzen.Ahalegina baloratzen ikasten du eta lortu beha-rreko helburu batek ilusioa egiten dio. Hala,kasu batzuetan haurrek ulertzen dute igandeadela dendara joan eta litxarkeriak erosteko egu-na. Jabetu gaitezen astegunetan litxarkeriak ezjatearen behin behineko frustrazioaren onarpe-nak suposatzen duen eragiketa mentalaz, ezetzabarneratu duelako “tratuaren” parte bezala (betibete behar den tratua da hori, itxaropena kon-fiantza izatean datzalako).

Esperantza itxaroteko gaitasun bezala ikustenbadugu, ulertuko dugu gure gizartean bizidugun ezinegona, atsegina berehala ez betetzeaksortua. Ezinegona nahia eta beldurra talka egite-an sortzen den txinparta da. Beraz, bizi garengizarte neurrigabeko hedonista eta kontsumi-tzailean, zer arraio egin nahigabearekin?

Zorionez, gizakiak mina gainditzeko senda-gaiak garatu ditu, gure bizi kalitatea hobetu etaheriotza duina izan dezagun lagunduz. Saihestudezakegun minak gure bidea arinduko du, kon-tua ez baita martiri bihurtzea jainkozko garbi-kuntza lortzearren. Dena den, nire ustez nahiga-be emozionala ere gogoan hartu behar da,erradiografia batean ikusten ez bada ere; nahiga-be hori izango da ondorengo azalpenen ardatza.

Adierazgarria da, nahiz eta ehunetik ehunekofidagarritasunaz jakin hil egingo garela, nolaukatzen dugun heriotza, hilezkorrak baginabezala. Trafiko istripuetako estatistikak, tabako-aren eraginaz gertatzen diren heriotzak… begi-ratu besterik ez dugu. Halakoak urrutian edotabizilagunari gertatzen zaizkiola pentsatzendugu, baina inoiz ez guri. Garbi dago mingarriaden zerbait saihestetik, haren izatea ukatzerapasa garela, eta horra hor non eraikitzen duguntabua. Ez dirudi, bada, gure aldetik oso jokabideargia denik hilezkortasun aurreikuspenak sor-tzea, egokitzeko baliabideak gutxitzen baitizki-

Patxi IzagirrePsikoterapeuta

gute (pertsonen garapenari lotuta datozen gale-rak eta hoztasunak barneratzeko beharrezkoakditugunak). Nahigabea gure itzala da, jaiotzatikbultzatzen gaituena eta azken bidaian hartzengaituena. Batzuen aburuz: “hondartzan hiltze-an, itsasoan biltzen diren olatuak gara”.

Dolu elaborazioetan izan dudan esperientziaprofesionalean oinarrituta, ulertzen dut semeagaldu duen guraso askoren helburua dela nahi-gabearekin bizitzen ikastea eta bizitzari zentzuberria aurkitzea. Gizarteak, ordea, ez du hainmingarria den nahigabea ulertzen, negar eten-gabea deserosoa egiten baitzaio, eta nahigabetuaondo ikusteko presa handia du. Zalantzarikgabe, norbere nahigabearen beldurra da sufri-tzen ari diren pertsonetatik urrunarazten gaitue-na.

Galera baten zentzuzko elaborazioak gaixoarikrisiak gainditzeko gaitasuna eman diezaioke,pertsona hori desberdina eta indarberrituta ate-raz. Dolu prozesuan zeharkatzen diren aldiak etaarimaren egoerak konplexuak dira lerro gutxibatzuetan jasotzeko, baina ausartuko nintzateke“koloreak argiaren sufrimenduak direla” esatera.

Gure nahigabearen kontzientzia hartzeakgure mugak onartzen erakusten digu, perfekzio-nismotik alde egiten, nork bere hutsunea onar-tzen… hilkorrak garela jakiteak gizatiarragoakegiten gaitu. Kontua ez da nahi dugun guztiaedukitzea, daukagun guztia nahi izatea dagakoa. Beharbada, era horretan ulertuko duguez garela gure ametsetako erraldoia, baina eztagure konplexuetako ipotxa ere.

Osasun psikologikoa barneko askatasun pro-zesutzat jo dezakegu; bere bidez egiten diegu

aurre irudimenezko mamuen esklabo bihurtzengaituzten haur beldurrei. Maitasuna ez da tole-rantzia pasiboa, maitasunezko alderaketa behardugu. Besteek guri buruz duten aurreikuspenenarabera hazi eta hezten gara. Gure bizitzak zen-tzua du ikuspegi horiekin bat badator, eta halaez bada, krisi existentziala ematen da. Orain dagaraia lotsatzen gintuen hura barneratu etaberreskuratzeko. Horrela soilik gainditukodugu bide-zulo hau, jada gure maskarek ez dutebalio. Gure benetakotasuna jokoan dago. Izanzaitez “gehiago bat” eta ez bat gehiago! Ez dagogure eskuetan atzera itzultzea eta ezbeharraaldatzea, baina eskura dugu nahigabeari aurreegiteko modua. Gure jarreraren arabera, lorezbetetako zelai batean kaka piloa aurkitzeko gaiden euliaren modura jokatuko dugu edota, bes-tela, simaur soro baten erdian lorea aurkitzendakien tximeletaren moduan jokatuko dugu.

Gaur gure seme-alaben hezkuntzan huts egindugu “dena libre” delako lege hondagarriarekin,eta horrek ziurtasun eza ikaragarria sortzen die,zeren… non daude mugak? Nola irten egozen-trismo nartzisistatik? Zapuzketa edo frustrazioajasateko gaitasunak etorkizuna ilusioarekin erai-kitzeko aukera ematen du. Argi dago guregizartean gehiegi banatu ditugula atsegina-nahigabea bikotea. Nire ikuspegitik, bi aldeakelkartzeko behar dugun hari eroalea itxaropenada; hasieran nioen bezala, “itxaroteko gaitasu-na”. Konfiantzak gure autoestimua handitzendu, gure pazientzia mantsotzen du eta, batezere, benetan nahi dugunaz (merkantilismotikat) kontziente izaten laguntzen digu. Unekofrustrazioa gainditzen duen etorkizuna ikustenikasten dugu eta, horrela, objektua lortzeanintentsitatez eta sari kutsuaz gozatzen dakigu.

Gogoan dut Anthony Hopkinsen esaldi bat;“Tierras de penumbra” filmean agertzen zen(maitasunaren eta nahigabearen inguruan egi-na), eta horrela dio: “bizitzan bi aldiz suertatuzait erabakitzea: lehenengoa umetan, ama hilzenean, eta ziurtasuna aukeratu nuen. Oraingizona naiz eta nire kidearen heriotzaren aurreannahigabea aukeratzen dut, orain bai baitakitgaurko maitasuna biharko nahigabearen zatiadela, hauxe baita bizitzarekin egiten dugun tra-tua”.

Egin dezagun bizitzearen alde, eta ez bizirau-

Adi

men

em

ozio

nala


Adimenemozionala



“Bideak bukatzen direnlekuan, nik neurea aurkitu dut”

(R. Tagore).

“Behin batean, bere ikasleei galderatxobat egin zien irakasleak:

Zein da horma honen luzera?Banan-banan, ikasle guztiek galdera

erantzun zuten.Batek “198 cm” esan zuen. Beste batek

“203 cm” erantzun zion.Horrela, ikasle guztiek bere iritzia azaldu

zuten. Irakasleak, orduan, zera galdetu zuen: Ba

al dakizue zein den erantzun zuzena?“Ez”, esan zioten ikasleek.Erantzun zuzena “Ez Dakit” da”.

Istorio horren jarraibideari eutsiz, etajakingura oroz, ikertuko dugun gaira hur-bilketa eder, sendo eta dibertigarri bat egindezakegu.

Ikastaro honek bere alde teorikoa izangodu, baina errealitatean finkatuta dagoenez,beti ezaugarriak gauzatzeko prest egongogara.

Teoriaren aldetik, 4.500 urteko tradizioaeta ezaugarriak ditugu, ikuspegi orokorraeta sakona finkatzeko.

Gure ikerketen bitartez ustekabeko pai-saiak ikusiko ditugu eta ezusteko aurkikun-tzak egingo ditugu.

Hona hemen erabiliko ditugun hornidu-rak: psikologia, filosofia, antropologia, kon-tu tradizionalak, mitologia, historia... Prak-tikarako tresnak, berriz, hauek izango dira:umorea, dinamikak, elkarrizketak eta haus-narketa pertsonala.

Ez dugu beldurrik izan behar. Normalki,emozioekin erlazio hurbilegiak izatea ez dadenon gustukoa, emozioen kemena gurebaitan sentitzeak kontrolaren ilusioa gutxi-tzen digu-eta.

Nondik hasi?Egin behar dugun lehenengo gauza gure

bizitzari so egitea da. Besteekin lan eginnahi badugu, lehendabizi guk egin behardugu bidea, zer sentitzen den jakiteko.

asmoz.Azken pausoa da praktikoena. Prozesu

emozionalak ezagutzen baditugu, eta arazo-en jatorria ikusten badugu, zer egin erreali-tateari erantzun eraginkorrak emateko?

Emozioen legeak ez dira mundu honeta-ko lege bakarrak, eta egin nahi dugun edo-zein aldaketak errealitatean oinarritutaegon behar du. Pauso honetan, askatasunezpentsatu behar dugu, baina plangintzakegiterakoan praktikoki pentsatu behardugu.

Ikastaro honen helburu nagusia partaide-ek tresna berriak eta praktikoak eskuratzeada: emozioen ikuspegi berri eta praktikoa,proposamen praktikoak, emozioak sentitze-ko hainbat dinamika, partaideek egokituta-ko programa bat, eta irribarre ugari, noski.

Zer ekarri behar dute partaideek ikastarohonetara? Jakingura, norberaren esperien-tzia, bakoitzak pentsatzen duena esatekoadorea eta ondo pasatzeko gogoa.

Gure emozioak nolakoak diren ikusibehar dugu bizipenen bitartez. Horrela iku-siko dugu nolakoak diren gure baldintzape-nak. Lan hau egiteko bi gauza behar izangoditugu, antzinako zaldunen gisan: ausardiaeta egiazaletasun pertsonala.

Dinamika dibertigarrien bitartez, gureoinarri emozionalak aurkituko ditugu.Oinarri horiek adimen emozionalarenharroinpeak izango dira. Emozio instintibo-ak ez baditugu ezagutzen, ez dago senti-menduekin lan egiterik.

Ikastaroko memento honetan, gure zen-tzumenak zorrozten dira, eta gauza harriga-rri batzuk argi ikusten ditugu:

- Emozioak oso logikoak dira, bainaberen logika berezia daukate.

- Emozioaren munduan, gauza gehienakalderantziz daude, hankaz gora eta buruzbehera.

- Emozioaren mundua aberastasun izuga-rriaren giltza da, begirunez erabiltzenbadugu.

Bigarren pausoa, errealitatea nola denaztertzea da: kasu askotan, oinazez biziditugun sentimenduak, mozorroak besterikez dira.

Inguratzen gaituzten arazo larrien bene-tako jatorria ulertzea ez da batere erraza.Hainbat kasu praktiko landuko ditugudenon artean, gure errealitatean sakontze-ko, jatorriak ikusteko ahalmena garatzeko

Ibon DE LA CRUZPsikologoa

Besteekin lanegin nahi badugu,

lehendabizi gukegin behar dugubidea, zer senti-

tzen den jakiteko.Gure emozioaknolakoak diren

ikusi behar dugubizipenen bidez

Har

rem

anak

gela

n


Harremanakgelan



Ikasleen arteko harremanaketa gatazken ebazpen bake-

tsua ikastetxean

Ikastetxeek, betidanik, ikasleei pertsonahelduak bilakatzeko prozesuan lagundudie. Horregatik, gaur egun eskolen lanapluralismoan oinarritutako indarkeriarikgabeko bizimodurako prestakuntzarazuzendua egon beharko litzateke.

Gaur egun ikastetxeetan agerian daudenarazo askok diziplina ezarekin, intoleran-tziarekin eta indarkeriarekin zerikusia dute.Indarkeriak ez ditu ideologiak, arrazak,erlijioak edo sexuak bereizten, eragin latzakizanik eskolan eta baita horren ingurukokomunitatean ere. Ondorio desegoki horiek,politikoak, generozkoak nahiz sozialakizan, eragin zuzena dute ikaslearen garape-nean, batez ere bere gaitasun akademiko etasozialetan.

Jakina da sendia eta eskola haurrarenganeragin handien duten bi eragile direla, ber-tan ikasiko baitute elkarlanerako prest ager-tzen, lehiatzen, maitatzen, gorrotatzen...elkarren artean bizitzen. Beraz, gure komu-nitateetatik indarkeria murriztea nahibadugu, gure gazteak bake bideetan hezibeharko ditugu. Bakea norberarengandikhasten baita.

Bizikidetzarako giro egoki bat lortzea,bai ikastetxe osoan bai ikasgelan, egitekomodu berezi batzuei lotua dago. Diziplinaeta ordena bezalako prozesuak eskola anto-lakuntzan oinarritu behar dira, ikastetxeannahiz ikasgelan klima positibo bat sortuz.Nahiz eta gure gizarte egiturak batzuetanaurka egin, guretzat ikastetxeak ikasleakhazi eta garatzen diren bizikidetza baketsu-ko espazioak dira. Ikastetxeetan klima posi-tiboa sortzeko gaitasunik izango da, nego-ziaketa eta elkartze prozesutan oinarritzenbagara.

Eskola haurraren garapen sozial, afektiboeta moralerako inguru egokia da, etengabe-ko ikasketa esparrua baita. Bertan ikasleakbere jokabideak, emozioak, trebetasunak,arauak eta abar praktikatzen ditu, batez ere.Ikaslearen gaitasunen garapena, trebetasunsozialak, eta parte hartzeko eta bestearekikoerrespetuzko balioak lantzeko ikasgelaingurune pribilegiatu bat izango da. Ikasle-arentzat gela bere gizarte txiki bilakatuko

na sistema, curriculuma, pedagogia, eskola-ko kultura eta familia edo komunitatea.Gure esku-hartze guztietan defendatzen etaerabiltzen dugun ikuspuntuak bost eremuhoriek kontuan hartzen ditu jarduera inte-gral batean. Helburua: bizikidetza, gataz-ken eraldapen baketsua eta aniztasunarenprintzipioak ikastetxean gertatzen direnharreman guztietan eragina izatea delarik.

Ikasleen arteko harremanak hobetu, aser-tiboak izan daitezen lagundu, komunika-tzen ikasi, ikaskidea gure eskubide eta bete-behar berdinak dituen pertsona gisa kontuanizaten ikasi, pertsonak errespetatu… Horidena lortzea posible izango da, ikastetxeaneta, batez ere, gelan elkarlana eta gatazkeimodu positiboan aurre egiteko estrategiaksustatzen badira, ikastetxeak ikasle guztiakonartuak diren toki seguru bilakatuz.

Ikastaro honek gure eguneroko praktikanoinarriturik hausnarketa eta aurrerabideakegiteko ekarpen batzuk egin nahi ditu. Bes-talde, gure ikasleak etorkizuneko gizartedemokratiko bateko herritarretan hezitze-ko, gelako eguneroko lanean lagundukodiguten estrategia eta tresna batzuk landu-ko dira. Beraz, teoria eta praktika uztartzeaizango da helburu.

da, bertan biziko ditu eguneroko hainbatesperientzia eta bertan ikasiko du beregatazkak modu positiboan eta baketsuankonpontzen.

Hezkuntza komunitatean Eskola Inklusi-borako parte-hartze bideak irekitzen aridira. Bake kultura berri batean GatazkenEbazpen Baketsuak lantzeko bide berriakirekitzen dituzten ikastetxeekin amestunahi dugu, eta batzuk errealitatea bihurtzenari dira.

Ramon Alzate EHUko katedratikoakzera dio: “Gatazken ebazpenean edo biziki-detzan, berdina baita, oinarritzen den hez-kuntzak bere helburuak betetzeko eta, aldiberean, ikasleek beren arduratan, harrema-netan eta eguneroko gatazkei aurre egitekomoduan aldaketa esanguratsu bat lortzeko,ikaskuntza horren azpian dauden balio etaprintzipioetara egokitu beharko dugu esko-la erakundea. Horrek eskolan aldaketa siste-miko bat eman behar dela esan nahi du, ezsoilik aldaketa kurrikular bat. Jarrera ardu-ratsu baten garapena lortzeko oztopoakikastetxe guztian zehar daude. Ikaskuntzaaldatzeko saiakerak ez badoaz sistema alda-keta batekin, oso zaila izango da esperotakoemaitzak lortzea”.

Hori guztia Ikastetxeen Bizikidetza Ere-du Globala deitzen dugunarekin lotutadago (Coleman eta Deutsch 2000, Raider1995, Sandy 2001, Alzate 2003). Autorehoriek esku hartzeko eta eskola gatazkenebazpenerako programak edo bizikidetzaprogramak martxan jartzeko bost eremugarrantzitsu identifikatzen dituzte: dizipli-

Blanca KEREJETAOrdiziako Berritzeguneko Bizikidetza

zuzendaria

Amaia AGIRREGEUZ Gatazka Eraldatzeko Unibertsitate

Zentroko kidea

Estr

esa

irak

asku

ntza

n


Estresairakaskuntzan



Gaur egun inor ez da harri-tzen irakaskuntzan estresarenarazoaz hitz egiten entzutenduenean. Gauza jakina da osa-sun arazo hori edo parekoak -depresioa adibidez- jasateko

arrisku gehien dituen lanbideta-ko bat irakasleena dela.

Ez da harritzekoa hala izatea abiadurahandiz aldatzen ari den mundu honetan,aurkikuntzak etengabeak diren honetan etabalioen nahasketa handia den honetan; izanere, ezagutza horien eta, hein batean, balio-en igorleak gure gizarteko irakasleak dira.

Lehen, irakaslearen irudia boterearekinlotzen zen, errespetua eta begirunea sortzenzituen. Gaur egun, egoera beste muturreraigaro da; botereduna haurra da orain, zen-bait kasutan benetako tirano bihurtu dagurasoen onespenarekin. Egoera horretan,irakaslea defentsarik gabe gelditzen da.

Badira estresa agertzeko giroa sorraraztenduten beste zenbait faktore ere.

- Laneko baldintza fisikoak eta ingurune-koak, batzuetan ez baitira osasungarrienak.Altzari, argi eta soinu desegokiek ere eroso-tasunik eta sosegurik eza sorrarazten dituz-te. Irakasleak gutxitan ohartzen dira horre-taz.

- Benetako lankidetzan oinarritutakoharremanen gabezia da beste faktore bat.Horrek irakasleek benetako sentimenduakadieraztea oztopatzen du, bai gai pedagogi-koen inguruan eta baita ikasleekiko, lanki-deekiko edota zuzendaritzarekiko harrema-nen inguruan ere.

- Hezkuntza sistemako etengabeko alda-ketek segurtasun eza sortzen dute eta ira-kasleak galduta sentitzen dira.

- Gaur egungo gain-informazioak (Inter-net, telebista…) hauxe ekarri du: sarritanikasleak irakasleak baino lehenago hartzeainformazioa. Ondorioz, irakasleak bere rolaeta esanahia birplanteatu behar ditu.

Faktore sozial eta profesional horiei per-tsonalak ere gehitu behar zaizkie: bizitzakoeskakizunei eta frustrazioei aurre egiteko,

praktikoa eta bizipenetan oinarritutakoaizango da. Parte-hartzaileen esperientzientrukaketa bultzatuko da. Talde dinamikekkonfiantza giroa sortzen lagunduko digute,eta horrela norberak estresaren aurrean iza-ten dituen jarrerak landuko ditugu. Etabaita norberak bere buruarekin eta bestee-kin duen erlazioa ere.

Oreka, erlaxazioa eta barne ongizateaerrazten dituzten teknikak ikusiko ditugu,eta baita “bestea”rengana irekitzekoak etaentzutekoak ere. Eskolako gatazkarenkudeaketa positiboa eta kooperatiboa lan-duko dugu.

Bi egunetako ikastaroan ezin da aldaketasakonik egin, baina posible da, alde batetikestres sindromearen ondoezaren oinarriandauden zenbait gakoren kontzientzia har-tzea; eta bestetik jarrera positiboagoa, bai-korragoa eta atseginagoa hartzea irakaskun-tza zereginerako.

Jendeak ondo pasatzen duen eta gozatzenduen ikastaroa da, eta erlaxatu egiten da;baina aldi berean, hausnarketarako eta kon-tzientzia hartzeko espazioa sortzen da.

Parte-hartzaileek ikasleekin praktikan

aldez aurretik nolako oinarrizko jarreraduen norberak. Batzuek besteak bainohobeto egokitzen dira estres egoeretara.Norberaren nortasunak eta balioen etajarreren sistemak zerikusi handia dute.

Posible al da horri aurre egitea? Nolaerantzun aipatu ditugun zailtasun profesio-nalei eta sozialei? Irakasleen arteko konfian-tzak eta elkarlanak lagundu al dezake? Ba aldago estresari aurrea hartzen laguntzenduen metodorik edo ezagutzarik? Ba aldago galdutako ongizatea, oreka eta autoes-timua berreskuratzeko metodorik edo eza-gutzarik?

Hori landuko dugu ikastaroan. Gauregun onarpen zabala duten joera psikolo-gietan oinarritutako ezagutza teorikoakezagutuko ditugu. Edonola ere, ikastaroa

Jesus COSIDOBartzelonako terapeuta humanista eta

Couselling-en espezializatutako aholkularipertsonala

Gurutze ZIPITRIAIrakaslea eta psikoterapeuta

Marisabel KEREJETAPsikologoa eta terapeuta

Ikas

-est

ilo e

taes

trat

egia

k


Ikas-estilo etaestrategiak



Zein da metodorik onena ezerikasteko (hizkuntza bat, mate-

matikak...)? Ala irakasteko?

Metodoaren kontzeptua izan da nagusieduki ororen didaktikaren historian. Irakas-leok, gaur egun, jakin badakigu arrakastaedo porrota ez dela bereziki metodo arazoa,pertsona arazoa baizik. Eta pertsona esatendugunean, bere osotasunean ari gara: gaita-sun, motibazio, nortasun, jarrera, ezaugarrikognitibo, estrategia... Azken batean,metodoa urrutiko lagungarri bat besterik ezda-eta. Hortik sortu dira ikerketa-bideberri batzuk, besteak beste, ikaslearenganardaztutako irakaskuntza (Rubin etaThompson, 1988; Oller eta Richards,1973). Horrelako planteamenduek hainbatfenomeno hartu dituzte kontuan: adina,jarrerak, motibazioa, nortasuna, ikas-esti-loa, ikas-estrategiak eta abar.

Candlin-ek (1991) azpimarratzen zuengarrantzi handiko honako galdera hau: nolaeta zergatik lortzen dute ikasle batzuekikastea, beste batzuek oso gutxi ikastendutenean? Esan liteke, galdera honek kez-kak aldatu egin dituela: edukien transmisioegokia bilatzetik, ikasleak ezer bereganatze-ko behar dituen trebetasun eta estrategiaegokiak bilatzera. Beraz, metodologiarennagusitasunetik psikologia kognitiboarennagusitasunera pasa gara. Eta ezer aztertze-ko garaian, ikuspegi integrala izatea ezin-bestekoa dela. Gure kasuan, ikuspegi oro-kor honetan bereziki arreta ipini dioguondoko kontzeptuei: ikas-estiloei eta ikas-estrategiei.

Ikuspegi integralean kokaturik, ikerketabat gauzatu nuen, bereziki bi erronka izanzituena: ikaslearengan ardaztutako irakas-kuntza abiapuntutzat harturik, euskara-ikasle helduen artean H2 ikastean, ikas-estiloak eta ikas-estrategiak esplizitukiaintzat hartzen zituen metodologiak zer-nolako eragina izan zezakeen ikaslearenmotibazioan, autoestimuan eta euskararenerabileran aztertzea eta, bide batez, esku-hartze programa pedagogiko bat eraikitzeaikerketa honetako emaitzak kontuan hartu-

rik. Ikerketa honetako emaitzak aintzathartuta, egoki ikusi dut bertako zenbaitatal beste hainbat esparrutara ere zabaltzea,aplikagarri izan daitezkeelakoan, ez soilikhizkuntza-ikaskuntzaren esparruan.

Ikastaro honetan ez gara ikas-estiloetaneta ikas-estrategietan aditu bihurtuko, ezbaitago horretarako behar adinako tarterik.Hala ere, badugu asmoa bi esparru horiengarrantzia ikusaraztekoa eta ikuspegi zabalsamarra eskaintzekoa. Irakasle aditu asko-ren kasuan, aurrez ezagun zituen ideia etasusmoak berraztertuko dira, edota esperien-tziatik jasotako jakinduriari azalpen teori-koak erantsiko zaizkio. Bide batez, hainbatariketa-eredu ere eskainiko dira, etorkizu-nean nork bere lanean egokitu eta burutuahal izatekoak.

Iñaki PIKABEAEHUko Filosofia eta Hezkuntza Zientzien

Fakultateko irakaslea Nola eta zer-gatik lortzen

dute ikaslebatzuek ikas-

tea, bestebatzuek oso

gutxi ikastendutenean?

Edukiez gain,ikasleak ezerbereganatze-

ko behardituen trebe-

tasun etaestrategia

egokiakdaude horren

azpian

Hip

erak

tibita

tea


Arratsaldeetakosaio libreak



Uztailak 4Arratsaldeko 16:00etan

Eskolaldirako euskal curriculumaren aurkezpena.Zer da Eskolaldirako Euskal Curriculuma? Zertan eragingo digu? Nola ezarriko da?Galdera horiei erantzungo die Pedro Mari Legarretak, egitasmo horren zuzendaritza taldeko kideak.


Ipuin kontaketaPello Añorgak ipuin sorta baten bidez azalduko du haurrei kontatze-

ko zer modu erabili izan dituen bere ibilbidean zehar.


Begiradaren heziketa material didaktikoaren aurkezpena“Ilargiaren sekretua” filman oinarrituta, material didaktiko bat egin du Hik Hasik DVD euska-

rrian. Film bat nola egiten den erakusten du atalka: prozesua, gidoia, irudia, musika, efektu bereziak,diseinua, mezua, zinemaren historia...

Alicia Garaialde filmaren zuzendariak eta Joxe Mari Auzmendi Hik Hasiko kideak aurkeztukodute materiala.

Arratsaldeetako saio libreakNahi duten guztientzat irekiak

58 x

hhiikk hhaassiiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ-NAN ......................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

40 euro

hhiikk hhaassiiEuskal

heziketarakoaldizkaria

Errekalde hiribidea, 59Aguila eraikina 1. solairua

20.018 DONOSTIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 14 08Faxa: 943/ 37 21 54

hhiikk hhaassiikzure parte-hartzea

ezinbestekoa duhhaarrppiiddee zzaaiitteezz!!

40 eur40 euro uro urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan eta

argitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

www.hikhasi.com

Documents

Donostian - Hik Hasi · 2017-06-23 · Neobook erremintak hainbat gauza egi-teko aukera ematen du teknologia berriak erabiliz, arlo guztietan multimediarako hainbat baliabide sortzeko