Embed Size (px)
Citation preview
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
aces
ulfa
m K
E 95
0su
b. sł
odzą
ca
sub.
wzm
ac-
niaj
ąca
smak
i zap
ach
- nap
oje
- nap
oje
beza
lkoh
olow
e- n
apoj
e o
zaw.
alk
ohol
u po
niże
j 15
% o
bj.
- sło
dzik
i sto
łow
e- w
yrob
y cu
kier
nicz
e- p
rzet
wor
y zb
ożow
e- s
yrop
y- n
apoj
e m
lecz
ne- d
eser
y- l
ody
- cia
sta
- sło
dycz
e - k
once
ntra
ty zu
p i s
osów
- g
umy
do żu
cia
- pre
para
ty d
o hi
gien
y ja
my
ustn
ej
Ace
sulfa
m K
jest
odp
orny
na
tem
-pe
ratu
rę d
o 20
0°C
, zat
em m
oże
być s
toso
wan
y do
pie
czen
iai g
otow
ania
.
- ból
gło
wy
- nad
pobu
dliw
ość
- pro
blem
y z w
ątro
bą- k
łopo
ty ze
wzr
okie
m- p
robl
emy
z odd
ycha
niem
- cho
roby
ner
ek- u
zwie
rząt
doś
wia
dcza
l-ny
ch o
dnot
owan
o no
wo-
twor
y
amar
ant
E 12
3ba
rwni
k- k
olor
owe
napo
je a
lkoh
olow
e- p
łatk
i zbo
żow
e - k
awio
r- c
iast
a w
pro
szku
- gal
aret
ki
- kas
ze- n
apoj
e be
zalk
ohol
owe
- p
rzet
wor
y z c
zarn
ej p
orze
czki
- odp
owie
dzia
lny
za o
dkła
-da
nie
się w
apni
a na
ner
kach
- nie
bezp
iecz
ny d
la a
stm
a-ty
ków
- ma
dzia
łani
e m
utog
enne
(u
dow
odni
one
u sz
czur
ów)
- pod
ejrz
ewan
y o
dzia
łani
era
kotw
órcz
e
DODATKI DO ŻYWNOŚCI NIEWSKAZANE W DIECIE DZIECI
Nadzór merytoryczny: dr hab. inż. Joanna Wyka, prof. nadzw.Opracowanie: Grażyna Karczewska – specjalista ds. żywienia
Materiał opracowany w ramach projektu „Smacznie, zdrowo,wartościowo”realizowanego przez Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu MiejskiegoWrocławia oraz Wrocławskie Centrum Rozwoju Społecznego.
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
aspa
rtam
E 95
1su
b. sł
odzą
casu
b. w
zmac
niaj
ąca
smak
- nap
oje
- nap
oje
beza
lkoh
olow
e- n
apoj
e o
zaw.
alk
ohol
u po
niże
j 15
% o
bj.
- dże
my
i prz
etw
ory
owoc
owe
- des
ery
- kon
cent
raty
zup
i sos
ów- s
łodz
iki s
toło
we
- wyr
oby
cuki
erni
cze
- cia
stka
- sło
dycz
e- g
umy
do żu
cia
- w le
kach
(naj
częś
ciej
tych
prz
e-zn
aczo
nych
dla
dzi
eci)
Asp
arta
m i
prod
ukty
jego
rozp
adu
zost
ały
uzna
ne za
bez
piec
zne
i nie
stan
owią
zagr
ożen
ia
dla
bezp
iecz
eńst
wa
i zdr
owia
kon
sum
entó
w (n
a po
ziom
ie d
opus
zcza
lneg
o sp
ożyc
ia).
U n
iekt
óryc
h os
ób p
o sp
ożyc
iu w
ystę
pow
ały:
- zaw
roty
i bó
le g
łow
y,- n
apad
y pa
dacz
kow
e,- m
igre
na,
- upo
śledz
enie
per
cepc
ji,- p
obud
zeni
e,- a
gres
ja,
- fru
stra
cja,
- dep
resja
,- z
abur
zeni
a us
troj
u.
Asp
arta
m je
st źr
ódłe
m fe
nylo
alan
iny;
oso
by
chor
e na
feny
loke
tonu
rię p
owin
ny w
yklu
czyć
go
z di
ety.
Wys
okie
stęż
enia
feny
loal
anin
y or
az
jej m
etab
olitó
w w
e kr
wi u
osó
b do
tkni
ętyc
h tą
ch
orob
ą m
oże
mie
ć dzi
ałan
ie to
ksyc
zne
oraz
pr
owad
zić d
o ni
eodw
raca
lneg
o us
zkod
zeni
a m
ózgu
. az
orub
ina
E 12
2ba
rwni
k- a
rom
atyz
owan
e na
poje
bez
alko
-ho
low
e- l
ody
- bud
ynie
w p
rosz
ku- w
yrob
y pi
ekar
nicz
e i c
ukie
rnic
ze
- nie
bezp
iecz
na d
la a
stm
atyk
ów- m
oże
pow
odow
ać n
adpo
budl
iwoś
ć u d
ziec
i- p
owin
ny je
j uni
kać o
soby
ucz
ulon
e na
asp
i-ry
nę
- kan
cero
genn
y (r
akot
wór
czy)
u zw
ierz
ąt
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
azot
any
sodu
azot
any
pota
su
E 25
1
E 25
2
sub.
kon
serw
ując
a
- mię
so- p
rzet
wor
y m
ięsn
e
- war
zyw
a(n
iepr
awid
łow
ena
woż
enie
)
- wod
a pi
tna
(zan
iecz
yszc
zona
naw
ozam
i)
Cho
ć zw
iązk
i te
nie
są u
znaw
ane
za to
ksyc
zne
dla
ludz
i, to
je
dnak
pod
wpł
ywem
dzi
ałan
ia m
ikro
flory
org
aniz
mu
ludz
kie-
go m
ogą
uleg
ać p
rzem
iano
m d
o gr
oźny
ch a
zoty
nów
w sp
osób
ni
ekon
trol
owan
y. Sp
ożyc
ie w
arzy
w i
wod
y za
niec
zysz
czon
ej a
zota
nam
i pow
oduj
e ic
h m
agaz
ynow
anie
w o
rgan
izm
ie, g
dzie
prz
eksz
tałc
ane
sąw
azo
tyny
, wyw
iera
jąc s
zkod
liwe
dzia
łani
e na
zdro
wie
. Re
dukc
ja a
zota
nów
do
azot
ynów
moż
e do
prow
adzi
ć do
met
he-
mog
lobi
nem
ii ob
jaw
iają
cej s
ię:
- sin
icą,
- dus
znoś
cią,
- sen
nośc
ią,
- ból
em b
rzuc
ha.
W ci
ężki
ej p
osta
ci m
oże
dojść
do
zgon
u pa
cjen
ta.
azot
yny
pota
su
azot
yny
sodu
E 24
9
E 25
0
sub.
kon
serw
ując
a
pozw
ala
uzys
kać
pożą
daną
bar
wę
prod
uktu
- prz
etw
ory
mię
sne
- wyr
oby
garm
aże-
ryjn
e
Nad
mie
rne
pobr
anie
azo
tynó
w m
oże
prow
adzi
ć do
met
hem
o-gl
obin
emii
(obj
awy
jw.).
Ryz
yko
zwią
zane
z pe
klow
anie
m w
iąże
się
z tw
orze
niem
z az
otyn
ów b
ioge
nnyc
h am
in –
nitr
ozam
in –
zw
iązk
ów o
dzi
ałan
iu ra
kotw
órcz
ym.
Z te
go w
zglę
du n
ie n
ależ
y og
rzew
ać p
eklo
wan
ych
prze
twor
ów
mię
snyc
h, k
onse
rwow
anyc
h w
ędlin
, a p
rzet
wor
y m
ięsn
e uż
y-w
ane
np. d
o gr
illow
ania
nie
pow
inny
być
pek
low
ane,
poni
eważ
w
tem
pera
turz
e po
wyż
ej 1
50°C
pow
staj
ą w
łaśn
ie sz
kodl
iwe
nitr
ozoa
min
y. N
itroz
oam
iny
pow
staj
ą ró
wni
eż, g
dy p
odgr
zew
a się
raze
m
prod
ukty
bog
ate
w a
min
y –
np. ż
ółty
ser,
z prz
etw
oram
i mię
sny-
mi z
awie
rają
cym
i azo
tyny
– n
p. za
piek
ana
z szy
nką
i ser
em cz
y pi
zza
z szy
nką
lub
sala
mi i
sere
m.
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
brąz
HT
E 15
5ba
rwni
kO
dpor
ny n
a dz
iała
nie
wys
okie
j tem
-pe
ratu
ry, s
tąd
pow
szec
hnie
stos
owa-
ny p
rzy
prod
ukcj
i:- c
iast
a w
pro
szku
,- c
zeko
lado
wyc
h ci
aste
k i h
erba
tnik
ów.
Pona
dto
moż
e by
ć rów
nież
stos
owa-
ny d
o:- n
apoj
ów b
ezal
koho
low
ych,
- lod
ów.
- bie
gunk
i- p
okrz
ywka
- rea
kcje
ale
rgic
zne
- moż
e na
silać
obj
awy
astm
y- n
ieza
leca
ny d
la d
ziec
i i o
sób
z nie
tole
ranc
ją a
spir
yny
- moż
e od
kład
ać si
ę w n
erka
ch i
nacz
ynia
chlim
faty
czny
ch
czer
wie
ńko
szen
ilow
a A
E 12
4ba
rwni
k- k
olor
owe
napo
je a
lkoh
olow
e- l
ody,
dese
ry- w
yrob
y pi
ekar
nicz
e i c
ukie
rnic
ze- g
alar
etki
w p
rosz
ku
- dże
my
- pol
ewy
dese
row
e- w
ata
cukr
owa
- bud
ynie
w p
rosz
ku- n
apoj
e m
lecz
ne- o
ranż
ady
- her
baty
w p
rosz
ku- t
able
tki n
a bó
l gar
dła
- obj
awy
aler
gii –
kat
ar si
enny
- nie
bezp
iecz
na d
la a
stm
atyk
ów- m
oże
pow
odow
ać n
adpo
budl
iwoś
ć u d
ziec
i
czer
wie
ń al
lura
AC
E 12
9ba
rwni
k -
żelk
i- c
iast
ka- g
alar
etki
- sło
dkie
nap
oje
- pła
tki z
bożo
we
- nas
ila za
burz
enia
kon
cent
racj
i- p
o sp
ożyc
iu d
aje
obja
wy
AD
HD
- pod
ejrz
ewan
a o
dzia
łani
e ka
ncer
ogen
ne (r
akot
wór
-cz
e)U
dow
odni
ono,
że je
j spo
życi
e w
wię
kszy
ch il
ości
ach
pow
oduj
e ra
ka p
ęche
rza
u zw
ierz
ąt, w
wyn
iku
dzia
ła-
nia
prod
uktó
w je
j deg
rada
cji.
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
gluk
uron
olak
ton
-an
tyok
syda
nt
subs
tanc
ja
wsp
omag
ając
a od
truw
anie
Wym
ieni
any
jest
w sk
ładz
ie:
- sup
lem
entó
w d
iety
odch
udza
jący
ch,
- nap
ojów
ene
rget
yczn
ych,
- p
repa
rató
w tr
enin
gow
ych
dla
spor
tow
ców,
któ
re za
wie
rają
rów
nież
kof
einę
i in
ne su
bsta
ncje
.
- ma
dzia
łani
e de
toks
ykuj
ące
(skł
adni
k le
ków
wsp
oma-
gają
cych
odt
ruw
anie
wąt
roby
)- m
oże
mie
ć wpł
yw n
a pr
zem
ianę
glu
kozy
w o
rgan
i-zm
ie- p
rzyp
isuje
mu
się w
łaśc
iwoś
ci re
gene
racy
jne
- zap
obie
ga n
adm
iern
emu
odkł
adan
iu tł
uszc
zu n
a sk
utek
nad
mie
rnej
stym
ulac
ji in
sulin
y- z
mni
ejsz
a uc
zuci
e se
nnoś
ci
- poz
ytyw
nie
wpł
ywa
na re
fleks
i ko
ncen
trac
ję- m
a dz
iała
nie
rege
neru
jące
Brak
uje
bada
ń na
tem
at w
pływ
u du
żych
daw
ek g
luku
-ro
nola
kton
u na
org
aniz
m.
Stos
owan
ie g
o w
nap
ojac
h en
erge
tyzu
jący
ch w
ywoł
uje
wie
le k
ontr
ower
sji, p
onie
waż
zdan
ia n
t. be
zpie
czeń
stw
a je
go s
toso
wan
ia są
pod
ziel
one.
Glu
kuro
nola
kton
to p
rodu
kt ch
emic
zny,
stw
orzo
ny
prze
z Dep
arta
men
t Obr
ony
Stan
ów Z
jedn
oczo
nych
w la
tach
sześ
ćdzi
esią
tych
, by
stym
ulow
ać m
oral
e w
oj-
ska
w W
ietn
amie
– d
ział
ał ja
k na
rkot
yk h
aluc
ynog
en-
ny, m
iał ł
agod
zić s
yndr
om st
resu
woj
enne
go.
glut
amin
ian
sodu
E 62
1su
b.be
z sm
aku
wzm
acni
a sm
ak i
zapa
ch
inny
ch p
otra
w
Glu
tam
inia
n so
du i
inne
wzm
acni
a-cz
e sm
aku
są ch
ętni
e st
osow
ane
do
prod
uktó
w, k
tóre
w tr
akci
e ob
róbk
i lub
na
skut
ek p
roce
su te
chno
logi
czne
go
stra
ciły
częś
ciow
o sw
ój n
atur
alny
smak
. St
ąd o
becn
e są
w n
iem
al w
szys
tkic
h pr
oduk
tach
wys
oko
prze
twor
zony
ch,
taki
ch ja
k np
. spr
oszk
owan
e zu
py cz
y ko
nser
wy.
- moż
e na
silać
pro
blem
y as
tmat
yczn
e- p
owod
ować
ból
e gł
owy
- prz
yspi
eszo
ne b
icie
serc
a- p
ogor
szen
ie w
zrok
u- n
udno
ści
- bez
senn
ość
- osła
bien
ie- o
tyło
ść
4.
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
glut
amin
ian
sodu
E 62
1su
b.be
z sm
aku
wzm
acni
a sm
ak i
zapa
ch
inny
ch p
otra
w
Jest
na
tyle
atra
kcyj
ny, ż
e w
Japo
nii
okre
śla si
ę go
mia
nem
umam
i –w
yśm
ieni
ty, s
mak
owity
.
- kon
cent
raty
spoż
ywcz
e - z
upy,
sosy
i da
nia
w p
rosz
ku- p
rzyp
raw
y- s
os so
jow
y- w
ędlin
y- k
onse
rwy
Glu
tam
inia
n so
du o
bwin
ia si
ę o
wyw
oływ
anie
reak
cji
aler
gicz
nej p
o zj
edze
niu
potr
aw k
uchn
i azj
atyc
kiej
,w
któ
rej j
est u
żyw
any
(tzw.
synd
rom
chiń
skie
j res
tau-
racj
i). N
iekt
óre
osob
y us
karż
ają
się n
a pi
ecze
nie
war
g,
podr
ażni
enie
spoj
ówek
, nud
nośc
i, a
naw
et w
ymio
ty,
bóle
i sz
tyw
ność
kar
ku. N
adw
rażl
iwoś
ć na
ten
skła
dnik
je
st k
wes
tią in
dyw
idua
lną.
Dra
żnią
co m
ogą
dzia
łać i
nne
ostr
e pr
zypr
awy
(mię
dzy
inny
mi c
hili)
, sos
y ze
skor
upia
ków
lub
ferm
ento
wan
a so
ja –
wsz
ystk
ie te
skła
dnik
i są
używ
ane
w k
uchn
i az
jaty
ckie
j.
karm
elsia
rczy
now
y
karm
el
mon
iaka
lny
kar
mel
amon
iaka
lno-
-sia
rczy
now
y
E 15
0b
E 15
0c
E 15
0d
barw
nik
- sło
dycz
e- a
lkoh
ole
- her
baty
rozp
uszc
zaln
e - n
apoj
e ty
pu co
la
- got
owe
dese
ry- s
osy
- lod
y- d
żem
y- p
iecz
ywo
(zaf
ałsz
owan
ie)
- kie
łbas
y- p
aszt
ety
- bur
gery
- prz
etw
ory
zboż
owe
- pro
blem
y żo
łądk
owo-
jelit
owe
- zw
ięks
za ru
ch ro
bacz
kow
y je
lit- m
oże
prow
adzi
ć do
nadp
obud
liwoś
ci
- wyw
iera
neg
atyw
ny w
pływ
na
płod
ność
- moż
e za
wie
rać t
oksy
czne
zwią
zki,
któr
e w
duż
ych
daw
kach
pow
oduj
ą u
zwie
rząt
doś
wia
dcza
lnyc
h zm
ia-
ny w
obr
azie
krw
i, sk
urcz
e m
ięśn
i, za
burz
enia
w m
etab
oliz
mie
wita
min
y B6
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
kofe
ina
-po
budz
a/us
uwa
zmę-
czen
ie
uspr
awni
a pr
oces
y m
y-ślo
we
- nat
ural
ny a
lkal
oid
(zas
adow
y zw
iąze
k ch
emic
zny,
głów
nie
poch
odze
nia
ro-
ślinn
ego,
zaw
iera
jący
azo
t) w
ystę
pują
cy
mię
dzy
inny
mi w
liśc
iach
, nas
iona
ch
i ow
ocac
h w
ielu
rośli
n. P
owsz
echn
ie
znan
ym źr
ódłe
m k
ofei
ny są
:- k
awa,
- her
bata
,- z
iarn
o ka
kaow
e,- o
rzes
zki c
ola,
- g
uara
na,
- dzi
ęki s
woi
m w
łaśc
iwoś
ciom
pob
u-dz
ając
ym, c
oraz
częś
ciej
jest
stos
owan
a w
pro
dukc
ji na
pojó
w e
nerg
etyz
ując
ych,
- s
łody
cze,
w ty
m c
ukie
rki z
kof
einą
.
Kofe
ina
jest
zwią
zkie
m, k
tóry
pow
oduj
e zm
iany
w w
ydzi
elan
iu n
euro
prze
kaźn
ików
w m
ózgu
, prz
ez co
m
oże
dzia
łać:
- mob
ilizu
jąco
,- z
mni
ejsz
ać u
czuc
ie zm
ęcze
nia,
- zw
ięks
zać k
once
ntra
cję,
- skr
acać
czas
reak
cji,
- wpł
ywać
na
popr
awę n
astr
oju,
- pob
udza
ć pro
cesy
myś
low
e,- r
ozsz
erza
jąc n
aczy
nia
krw
iono
śne,
zwię
ksza
ada
ptac
ję
mię
śni d
o w
ysiłk
u fiz
yczn
ego,
- p
opra
wia
ukr
wie
nie
serc
a,al
e ró
wni
eż m
oże
mie
ć dzi
ałan
ie n
egat
ywne
:- o
bcią
żać w
ątro
bę i
żołą
dek,
- n
egat
ywni
e w
pływ
ać n
a sa
mop
oczu
cie,
pam
ięć d
łu-
gotr
wał
ą i k
once
ntra
cję,
- wyp
łuku
je w
apń
i mag
nez z
org
aniz
mu,
prz
ez co
m
oże
nega
tyw
nie
wpł
ywać
na
stan
koś
ćca.
Spoż
ywan
ia k
ofei
ny p
owin
ni u
nika
ć:- d
iabe
tycy
,- k
obie
ty w
ciąż
y,- o
soby
nad
wra
żliw
e.D
obow
a da
wka
kof
einy
dla
zdro
wej
dor
osłe
j oso
by n
ie
pow
inna
prz
ekro
czyć
600
mg,
spoż
ycie
pow
yżej
0,5
g
moż
e da
wać
obj
awy
prze
daw
kow
ania
:- s
ilne
pobu
dzen
ie p
sych
oruc
how
e, be
zsen
ność
,- m
igot
anie
kom
ór se
rca,
- osła
bien
ie- n
udno
ści i
wym
ioty
.
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
kofe
ina
U d
ziec
i prz
y da
wce
3 m
g ko
fein
y/kg
mas
y ci
ała
obse
r-w
owan
o:- n
erw
owoś
ć, b
óle
brzu
cha,
nud
nośc
i.W
skra
jnyc
h pr
zypa
dkac
h na
dmie
rne
spoż
ycie
skut
ko-
wać
moż
e:- p
oraż
enie
m u
kład
u ne
rwow
ego,
- drg
awka
mi,
a na
wet
śmie
rcią
.D
awka
śmie
rtel
na u
stal
ana
jest
wed
ług
prze
liczn
ika
150
mg
kofe
iny
na 1
kg
mas
y ci
ała
(co
dla
doro
słego
zd
row
ego
czło
wie
ka o
znac
za śr
edni
o 80
filiż
anek
kaw
y).
kwas
cyk
lam
i-no
wy
i jeg
o so
le so
dow
a i p
otas
owa
- cyk
lam
inia
ny
E 95
2su
b. sł
o-dz
ąca
- pro
dukt
y ty
pu li
ght
- nap
oje
gazo
wan
e- g
umy
do żu
cia
- wyp
ieki
cias
tkar
skie
i cu
kier
nicz
e –
ze w
zglę
du n
a ic
h w
łaśc
iwoś
ci fi
zycz
ne(o
dpor
ność
na
wys
okie
tem
pera
tury
)
- pow
oduj
ą za
burz
enia
met
abol
izm
u i a
ktyw
nośc
i w
ielu
lekó
w, w
szcz
egól
nośc
i dou
stny
ch p
repa
rató
w
stos
owan
ych
w le
czen
iu c
ukrz
ycy
- pow
oduj
ą zw
ięks
zone
wyd
alan
ie p
otas
u- w
test
ach
na zw
ierz
ętac
h po
daw
anie
duż
ych
daw
ek
prow
adzi
ło d
o no
wot
wor
u pę
cher
za, z
mni
ejsz
onej
pł
odno
ści i
zmia
n w
kom
órka
ch (w
now
szyc
h ba
da-
niac
h ob
serw
acje
te n
ie p
otw
ierd
ziły
się)
kwas
fosf
orow
yE
338
regu
lato
rkw
asow
ości
- sło
dycz
e- b
ezal
koho
low
e na
poje
gaz
owan
e (g
łów
nie
typu
cola
)- g
alar
etki
- pro
dukt
y m
ięsn
e, se
ry- w
ino
owoc
owe,
mió
d pi
tny
- nap
oje
dla
spor
tow
ców
- nap
oje
spir
ytus
owe
z wyj
ątki
em w
hisk
y- p
rzek
ąski
na
bazi
e zi
emni
aków
, zbó
ż, m
ąki
- prz
etw
orzo
ne o
rzec
hy
- mie
szan
ki d
eser
owe
w p
rosz
ku.
- pow
oduj
e de
min
eral
izac
ję k
ości
(poz
baw
ia ic
h w
ap-
nia)
- osła
bia
zęby
i ic
h sz
kliw
o
Pow
inny
się g
o w
ystr
zega
ć oso
by ci
erpi
ące
na o
steo
po-
rozę
ora
z kob
iety
w w
ieku
men
opau
zaln
ym.
Moż
e w
ywie
rać r
ówni
eż n
ieko
rzys
tny
wpł
yw n
a ro
zwój
ko
śćca
i je
go st
an u
dzi
eci i
mło
dzie
ży.
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
kwas
kar
min
owy,
karm
ina
– k
osze
nila
E 12
0ba
rwni
k- n
apoj
e al
koho
low
e- s
osy
- nad
zien
ia o
woc
owe
- mię
sa- w
ypie
ki- j
ogur
ty- p
olew
y
Jest
nat
ural
nym
bar
wni
kiem
poc
hodz
enia
zwie
rzęc
ego.
Kosz
enila
pro
duko
wan
a je
st z
odpo
wie
dnio
prz
ygot
owan
ych
owad
ów
zwan
ych
czer
wca
mi.
Ze w
zglę
du n
a za
niec
zysz
czen
ia, k
tóre
mog
ą się
znal
eźć w
got
owym
pr
epar
acie
, moż
e w
ywoł
ać u
nie
liczn
ej g
rupy
osó
b:- w
strz
ąs a
nafil
akty
czny
,- k
atar
sien
ny,
- pok
rzyw
kę.
Sam
kw
as k
arm
inow
y ni
e je
st n
iebe
zpie
czny
dla
zdro
wia
.
kwas
ben
zoes
owy
benz
oesa
n:po
tasu
so
duw
apni
a
E 21
0
E 21
2E
211
E 21
3
sub.
kon
-se
rwuj
ąca
- pow
szec
hne
zast
osow
anie
- sok
i ow
ocow
e- g
alar
etki
- nap
oje
- mar
gary
ny- s
osy
owoc
owe,
war
zyw
ne
- kon
serw
y ry
bne
- kon
cent
raty
pom
idor
owe
- ast
ma
- pok
rzyw
ka- n
adpo
budl
iwoś
ć- w
ymio
ty- p
odra
żnia
śluz
ówkę
żołą
dka
i jel
it- w
poł
ącze
niu
z wita
min
ą C
moż
e re
agow
ać –
twor
ząc b
enze
n (C
6H6) –
zw
iąze
k ra
kotw
órcz
y- p
odej
rzew
any
o ni
szcz
enie
mito
chon
drió
w k
omór
ek, c
o m
oże
pow
odo-
wać
ich
dege
nera
cję i
być
prz
yczy
ną ch
orob
y Pa
rkin
sona
.
Na
subs
tanc
je z
tej g
rupy
pow
inni
uw
ażać
szcz
egól
nie
aler
gicy
, a zw
łasz
-cz
a os
oby
uczu
lone
na
aspi
rynę
.
Mie
szan
ina
sztu
czny
ch b
arw
nikó
w i
benz
oesa
nu so
du w
pływ
a na
wys
tą-
pien
ie n
adpo
budl
iwoś
ci u
dzi
eci (
obja
wy
AD
HD
).
subs
tanc
ja d
odat
kow
afu
nkcj
aźr
ódło
w p
ożyw
ieni
uw
pływ
na
zdro
wie
syro
p gl
ukoz
owy
i glu
kozo
wo-
-fru
ktoz
owy
-su
b.sło
dząc
a- p
owsz
echn
y, w
ystę
puje
w w
ielu
gru
pach
pro
duk-
tów
spoż
ywcz
ych
- żyw
ność
typu
ligh
t- m
leko
zagę
szcz
one
- nap
oje
mle
czne
- jog
urty
- ser
ki i
dese
rki m
lecz
ne- l
ody
- nap
oje
owoc
owe
i nek
-ta
ry- n
apoj
e en
erge
tyzu
jące
i izo
toni
czne
- kon
serw
y ry
bne
- wyr
oby
garm
ażer
yjne
–
sała
tki
- dże
my
- węd
liny
- kec
zup
- mus
ztar
da- p
łatk
i śni
adan
iow
e - s
łody
cze!
- nap
oje
gazo
wan
e- m
rożo
na h
erba
ta- l
ikie
ry- t
onik
i- w
yrob
y pi
ekar
skie
i cu
-ki
erni
cze
(tan
i zam
ienn
ik
cukr
u, n
ie k
ryst
aliz
uje)
- pod
wyż
sza
pozi
om „
złeg
o” ch
oles
tero
lu- m
oże
dopr
owad
zić d
o cu
krzy
cy i
rozw
oju
otył
ości
- pod
wyż
sza
ciśn
ieni
e kr
wi
- wyw
ołuj
e st
any
zapa
lne
orga
nizm
u- p
row
adzi
do
beza
lkoh
olow
ego
stłu
szcz
enia
wąt
roby
- zw
ięks
za ry
zyko
now
otw
orów
- p
owod
uje
prob
lem
y z s
erce
m
Fruk
toza
, sta
now
iąca
jego
głó
wny
skła
dnik
(55%
fruk
tozy
, 42%
glu
kozy
i 3%
w
yższ
ych
sach
aryd
ów),
nie
budz
iła za
strz
eżeń
żyw
ieni
owyc
h i b
yła
wyk
orzy
-st
ywan
a w
żyw
nośc
i dla
cuk
rzyk
ów. Z
pow
odu
pow
szec
hneg
o za
stos
owan
ia
dosz
ło d
o pa
rado
ksu
– ob
ecni
e na
dmie
rne
spoż
ycie
fruk
tozy
pro
wad
zi d
o:- n
adci
śnie
nia
tętn
icze
go,
- zab
urze
nia
gosp
odar
ki li
pido
wej
,- r
ozw
oju
insu
linoo
porn
ości
, czy
li zm
niej
szen
ia si
ę wra
żliw
ości
mię
śni,
tkan
ki
tłusz
czow
ej, w
ątro
by o
raz i
nnyc
h tk
anek
org
aniz
mu
na in
sulin
ę.
Nad
mie
rne
spoż
ycie
fruk
tozy
prz
ekła
da si
ę rów
nież
na
znac
zny
wzr
ost o
tyło
ści,
poni
eważ
ham
uje
ona
proc
es to
war
zysz
ący
wyd
ziel
aniu
lept
yny
– ho
rmon
u od
-po
wie
dzia
lneg
o za
ucz
ucie
syto
ści.
Nie
jest
zate
m p
rzyp
adki
em, ż
e pi
jąc p
opu-
larn
e na
poje
gaz
owan
e, tr
udno
uga
sić p
ragn
ieni
e. Ko
nsek
wen
cją
pow
szec
hneg
o za
stos
owan
ia sy
ropu
w p
rodu
kcji
żyw
nośc
i jes
t wzr
ost c
ukrz
ycy
i oty
łośc
i.
subs
tanc
jado
datk
owa
funk
cja
źród
ło w
poż
ywie
niu
wpł
yw n
a zd
row
ie
taur
yna
-bi
osty
mul
ator
- w
pływ
a na
m
etab
oliz
m
oraz
prz
yspi
e-sz
a re
gene
ra-
cję m
ięśn
i
- nap
oje
ener
gety
zują
ce- m
leka
mod
yfiko
wan
e dl
a dz
ieci
- odż
ywki
dla
spor
tow
ców
zaw
iera
jące
ró
wni
eż k
ofei
nę, g
luku
rono
lakt
on i
inne
su
bsta
ncje
- sup
lem
enty
die
ty- k
arm
y dl
a zw
ierz
ąt
- wpł
ywa
nega
tyw
nie
na p
ozio
m w
apni
a w
kom
órka
ch- o
dpow
iada
za o
smor
egul
ację
(rów
now
aga
wod
no-e
lekt
rolit
owa)
- wpł
ywa
na p
rodu
kcję
hor
mon
ów o
dpow
iedz
ialn
ych
za sp
alan
ie
i wyd
alan
ie tł
uszc
zów
- peł
ni ro
lę n
euro
tran
smite
ra (n
euro
prze
kaźn
ik –
zwią
zek
chem
iczn
y, kt
óreg
o cz
ąste
czki
prz
enos
zą sy
gnał
y po
mię
dzy
neur
onam
i pop
rzez
syna
psy,
a ta
kże
z kom
órek
ner
wow
ych
do
mię
śnio
wyc
h lu
b gr
uczo
łow
ych)
- ma
dzia
łani
e an
tyok
syda
cyjn
e- b
ierz
e ta
kże
udzi
ał w
synt
ezie
kw
asów
żółc
iow
ych
(wsp
omag
a tr
awie
nie)
- prz
yśpi
esza
det
oksy
kacj
ę - z
wię
ksza
siłę
skur
czow
ą m
ięśn
ia se
rcow
ego
- sup
lem
enty
z ta
uryn
ą po
mag
ają
zwię
kszy
ć mas
ę m
ięśn
i- u
trud
nia
zasy
pian
ie- r
ozsz
erza
nac
zyni
a kr
wio
nośn
e- u
łatw
ia o
ddyc
hani
e po
prze
z roz
kurc
z mię
śni w
osk
rzel
ach
- moż
e w
chod
zić w
inte
rakc
je z
niek
tóry
mi l
ekam
i
Nie
któr
e ba
dani
a pr
zypi
sują
taur
ynie
udz
iał w
pro
cesa
chpo
znaw
czyc
h or
az u
czen
ia si
ę.
Pow
inna
być
ogr
anic
zona
w d
ieci
e dz
ieci
ze w
zglę
du n
a na
dmie
r-ne
dzi
ałan
ie p
obud
zają
ce. S
zcze
góln
ie że
w ży
wno
ści t
owar
zysz
ą je
j inn
e su
bsta
ncje
peł
niąc
e po
dobn
ą ro
lę, ł
atw
o w
ięc m
oże
dojść
do
nad
mie
rnej
supl
emen
tacj
i.
subs
tanc
jado
datk
owa
funk
cja
źród
ło w
poż
ywie
niu
wpł
yw n
a zd
row
ie
tart
razy
naE
102
barw
nik
- nap
oje
w p
rosz
ku- n
apoj
e be
zalk
ohol
owe
- lik
iery
ow
ocow
e- p
olew
y - k
once
ntra
ty zu
p i d
eser
ów- g
alar
etki
- dże
my
- mió
d sz
tucz
ny
- mus
ztar
da- n
iskie
j jak
ości
nap
oje
gazo
wan
e- s
łody
cze
Jest
to je
den
z nie
bezp
iecz
niej
szyc
h ba
rwni
ków
stos
owan
ych
w ży
wno
ści.
Barw
nik
ten
zaw
iera
hist
amin
ę, m
oże
wię
c pow
odow
ać w
zmoż
enie
ob
jaw
ów ch
orob
owyc
h u
astm
atyk
ów.
- u o
sób
z nie
tole
ranc
ją a
spir
yny
moż
e po
wod
ować
nas
ileni
eob
jaw
ów- b
ezse
nnoś
ć - a
gres
ja- d
ezor
ient
acja
- dep
resja
- nad
pobu
dliw
ość
- dek
once
ntra
cja
- obj
awy
astm
y- p
okrz
ywka
- zap
alen
ie sk
óry
- kat
ar si
enny
- moż
e w
ywoł
ać d
ycha
wic
ę
Nie
jest
zale
cany
u k
obie
t w ci
ąży,
ze w
zglę
du n
a w
ywoł
ywan
iesk
urcz
ów m
acic
y, gr
ożąc
ych
poro
nien
iem
.
W p
ołąc
zeni
u z b
enzo
esan
ami j
est p
odej
rzew
any
o w
ywoł
ywan
ie
AD
HD
u d
ziec
i.
subs
tanc
jado
datk
owa
funk
cja
źród
ło w
poż
ywie
niu
wpł
yw n
a zd
row
ie
tłusz
cze
tran
s-
-- m
arga
ryny
- wyr
oby
piek
arsk
ie i
cuki
erni
cze
(sło
dkie
i s
łone
cias
tka
i cia
stec
zka)
- chr
upki
- pra
żynk
i- c
zips
y- d
ania
typu
inst
ant
- dan
ia ty
pu fa
st fo
od
- pow
staj
ą w
pro
cesie
smaż
enia
- spr
zyja
ją p
owst
awan
iu ch
orób
cyw
iliza
cyjn
ych
- maj
ą zd
olno
ść zl
epia
nia
tętn
ic, p
row
adzą
c do
stan
ów za
paln
ych
w o
bręb
ie n
aczy
ń kr
wio
nośn
ych
- spr
zyja
ją m
iażd
życy
- pow
oduj
ą pr
oble
my
z ukł
adem
krą
żeni
a –
zaw
ał se
rca
i uda
r- s
poży
wan
e w
wię
kszy
ch il
ości
ach
zwię
ksza
ją ry
zyko
zach
orow
ania
na
raka
jelit
a gr
ubeg
o aż
o 8
6%- t
łusz
cze
tran
s spr
zyja
ją in
sulin
oopo
rnoś
ci, a
w e
fekc
ie m
ogą
prow
adzi
ć do
otył
ości
- na
tłusz
cze
tran
s pow
inny
rów
nież
zwró
cić u
wag
ę os
oby
maj
ące
prob
lem
z ni
epra
wid
łow
ą w
arto
ścią
chol
este
rolu
żółc
ień
chin
olin
owa
E 10
4ba
rwni
k- n
apoj
e ga
zow
ane
- cuk
ierk
i na
kasz
el- l
ody
- gal
aret
ki
- sło
dycz
e
- zac
zerw
ieni
enie
- wys
ypka
- ana
flaks
ja- i
mpu
lsyw
ność
- nie
pokó
j- n
adpo
budl
iwoś
ć ruc
how
a- p
robl
emy
z kon
cent
racj
ąO
soby
cier
piąc
e na
astm
ę i u
czul
one n
a as
piry
nę p
owin
ny st
anow
czo
unik
ać te
go b
arw
nika
. żó
łcie
ń po
-m
arań
czow
a FC
F
E 11
0ba
rwni
k- n
apoj
e be
zalk
ohol
owe
- nap
oje
w p
rosz
ku- l
ody,
dese
ry, m
arm
olad
a- w
yrob
y pi
ekar
nicz
e i c
ukie
rnic
ze- g
uma
do żu
cia,
żelk
i- m
uszt
arda
- kon
cent
raty
zup
i sos
ów w
pro
szku
- pła
tki z
bożo
we
- kon
serw
y ry
bne
- pok
rzyw
ka- z
apal
enia
bło
ny śl
uzow
ej n
osa
- ból
e br
zuch
a- n
udno
ści,
wym
ioty
- nie
stra
wno
ść- w
pływ
a na
wys
tępo
wan
ie n
adpo
budl
iwoś
ci u
dzi
eci
- zw
ięks
za cz
ęsto
ść w
ystę
pow
ania
now
otw
orów
u zw
ierz
ąt- p
owin
ny u
nika
ć jej
oso
by u
czul
one
na a
spir
ynę
Prog
ram
fina
nsow
any
prze
z Mia
sto
Wro
cław
