Doc. dr Srđan Dušanić

NVO Perpetuum mobile

Filozofski fakultet

Povod istraživanja

Navijači kao socijalna grupa

Karakteristike i motivi navijača

Kategorije navijača

Navijači i nasilje

Grupna pripadnost Uzbuđenje Zabava Porodica Lojalnost prema klubu Bijeg od dosade Samopoštovanje Estetski dojam sporta Vrijednosti Pojedini sportisti Pripadnost mjestu življenja ili naciji Navijački rituali Mitovi i priče o klubu Asocijalna ponašanja

Svjetski raširen fenomen

Geneza (Peru, Šefild, Hejsel)

Komponente identiteta huligana:

Emocionalno uzbuđenje

Dokazivanje muškosti

Teritorijalni centrizam

Potreba za pripadnošću (solidarisanje)

Očuvanje reputacije

Potreba za autonomijom (samovolja)

Ispitati specifične aspekte stavova i motiva navijača

Ispitati i evidentirati preliminarnu tipologiju navijača.

Ispitati psihološke korelate tipologije navijača (relacije sa samopoštovanjem, porodičnim odnosima, stavovima prema rodnoj ravnopravnosti, doživljavanje nasilja u djetinjstvu, etnički stavovi).

Osnova istraživanja kvantitativno ispitivanje na podacima sa upitnika (n = 145). Navijači su bili iz banjalučke (43%) i zapadnohercegovačke regije (57%).

87,4 % muškog pola, a 12,6% ženskog Prosječni uzrast 22,5 godine Upitnik sadržavao pitanja o navijačkim stavovima i

ponašanjima...ali i skale samopoštovanja, kvaliteta porodične interakcije, etnocentrizma, nasilnih iskustava i rodnih odnosa.

U okviru kvalitativnog dijela, održane 4 fokus grupe,

kao i analiza sadržaja navijačkih pjesama (56)

Odslasci na

utakmice %

nikada 0

par puta godišnje 11,0

jednom mjesečno 12,6

2-3 puta mjesečno 36,2

jednom ili više puta

nedjeljno 40,2

Ukupno 100,0

Dužina članstva %

manje od 6

mjeseci 7,6

6-12 mjeseci 9,2

1-2 godine 14,3

2-4 godine 21,0

više od 4

godine 47,9

Ukupno 100,0

Stavovi navijača Uglavnom ili

potpuno

saglasni (%)

Znam napamet prvu postavu tima za koji navijam. 89

Imam nekoliko ličnih navijačkih rekvizita (šal, majica, kapa, itd) 84

Prije svake utakmice moja navijačka grupa radi određene aktivnosti/

rituale za što bolji ishod utakmice. 52

Veoma se uzbudim tokom navijanja 75

Navijanje daje smisao mom životu. 55

Uvijek ostajem vjeran svom timu i onda kada bilježi loše rezultate 89

Kroz navijanje osjećam da sam dio jedne velike moćne grupe. 76

Djevojkama i ženama nije mjesto u navijačkim grupama. 44

Ostali članovi moje porodice takođe navijaju za isti klub. 66

Kroz ljubav prema klubu izražavam i ljubav prema svojoj naciji. 70

Kroz ljubav prema klubu izražavam i ljubav prema gradu. 76

Nema dobrog navijanja bez alkohola. 53

Tuča tokom, prije ili poslije utakmice je najveće uzbuđenje. 51

Huligani u prosjeku češće bili žrtve ili svjedoci nasilja u djetinjstvu, te su manjoj mjeri zadovoljni svojom porodicom.

Nasilni navijači se izdvajaju po naročito izraženim rodnim stereotipima te po etnocentrizmu

Simpatizeri zastupaju nešto egalitarnije rodne odnose i pokazuju niži stepen etnocentričnosti u poređenju sa sebi najsličnijim, vatrenim navijačima.

p<.01

p<.01

p<.01

p<.01

U proteklih godinu dana, koliko puta…

Potvrdni

odgovori

(%)

Potukao/a se sa navijačima koji navijaju za isti

klub kao ( tokom protekle godine) 30

Moji prijatelji i ja smo fizički napali grupu

navijača drugog kluba 53

Grupa navijača drugog kluba je fizički napala

mene i moje prijatelje. 63

Imao sam verbalne konflikte sa navijačima

drugih grupa 77

Opijanje jednom ili više puta mjesečno 65

Puši cigarete 45

Većina ispitanika ističe da su postali navijači zbog uticaja roditelja, vršnjaka, ljubavi prema klubu, povezanosti kluba sa mjestom življenja, a ostali zbog adrenalina.

Većina navijačkih grupa ima podgrupe koje su najčešće formirane na osnovu naselja u kojima žive. Vođe podgrupa biraju glavnog vođu.

Najveći suparnici su obično najmasovnije grupe.

Nasilje je najčešće posljedica ličnih frustracija i problema, ali može biti isprovocirano i spolja, često iz sfere politike.

Sankcije treba više da se odnose na pojedince a ne na cijelu grupu ili klub.

Odnosi sa klubom su uglavnom dobri, što često nije slučaj u odnosima sa policijom i širom javnošću.

Ljubav i odanost prema klubu

Davanje podstreka igračima

Isticanje hrabrosti i neustrašivosti grupe

Glorifikacija nasilja i alkohola

Socijalne identifikacije navijača

Omalovažavanje protivničke grupe

Značaj stadiona i simbola kluba

Stavovi i ponašanja navijača manifestuju postojanje raznih grupnih fenomena koji su prije svega zasnovani na unutargrupnoj favorizaciji i vezanosti te međugrupnom rivalitetu.

Stavovi i ponašanja navijača ukazuju na različite dimenzije navijačkog identiteta (ljubav prema klubu i agresivnost) te opravdavaju postojanje suptilnije tipologije navijača i sofisticiranijeg odnosa prema ovoj populaciji.

Problematični aspekti navijanja nisu izolovana pojava i povezani su sa širim psihološkim i socijalnim faktorima koji uglavnom imaju ''deficitaran''karakter.