Doç. Dr. Onur POLAT

Bu Ünitede;

Havayolu Tıkanıklığı

Havayolu Tıkanıklığının Tanınması

Havayolu Açma Yöntemleri

İleri Havayolu Sağlama Yöntemleri

Laringeal Maske (LM)

Kombitüp

Trakeal Entübasyon anlatılacaktır.

Öğrenim Hedefleri;

• Havayolu tıkanıklığının nedenleri ve ne şekilde havayolunun

açılabileceğini

• Havayolunu açma manevralarını

• Hasta için uygun airway seçimini ve nasıl yerleştirileceğini

• İleri havayolu sağlama yöntemlerini

• Laringeal maske kullanımını

• Kombitüp kullanımını

• Endotrakeal entübasyon tekniğini öğreneceksiniz.

Havayolu tıkanıklığı ve solunum sorunları bazen

kardiyak arrestin altta yatan nedeni olabilirken,

bazen ise resüsitasyon işlemleri sırasında baş

edilmesi gereken bir sorun halindedir.

Havayolunun kontrolü resüsitasyon esnasında

hayati öneme sahiptir.

Hayati organların perfüzyonunun devamı ne kadar

önemli ise oksijenizasyonu da en az o kadar

önemlidir.

Giriş

Spontan dolaşımın yeniden başlaması için

göğüs kompresyonları ile kalbin perfüzyonu

esnasında gerekli oksijenin kalbe sağlanması

şarttır.

Bu nedenle resüsitasyon işlemleri sırasında

yeterli olacak kadar solunum işlemlerin

sağlanması gereklidir.

Giriş

Havayolu tıkanıklığı farklı seviyelerde ve farklı

ciddiyette gözlenebilir. Bilinci kapalı olan hastada

kurtarıcının ilk kontrol etmesi gereken nokta

havayolunun açıklığıdır.

Bilinci kapalı olan hastada yaygın kanı olarak dilin

faringeal yüze doğru yer değiştirmesi ile havayolu

tıkanıklığı gelişebilmektedir. Ancak bu duruma ek

olarak yumuşak damak ve epiglotun da havayolu

tıkanıklığına katkıda bulunduğu gösterilmiştir.

Havayolu Tıkanıklığı

Bunların yanında kusma, kanama, yabancı

cisim aspirasyonu, travma gibi farklı nedenler

de havayolu tıkanıklığına neden olabilir.

Laringospazm ve bronkospazm da alt

havayolu tıkanıklığı ile sonuçlanabilir.

Anaflaksiye sekonder olarak gelişen havayolu

ödemi ani ve hayati havayolu tıkanıklarına

neden olabilir.

Havayolu Tıkanıklığı

Şekilde: Havayolunun dil

ve epiglot tarafından

kapanması ve üçlü

havayolu manevrası ile

havayolu tıkanıklığının

açılması yer almaktadır.

Havayolu Tıkanıklığı

Temel yaşam desteği bölümünde etraflı şekilde

incelendiği gibi kritik her hastada “Bak-Dinle-

Hisset” yaklaşımı sergilenmelidir.

Havayolu Tıkanıklığının Tanınması

Buna göre göğüs kafesi

ve karın hareketlerine

bakılarak solunum varlığı

kontrol edilmelidir.

Ağız ve burundaki havanın pasajından dolayı

oluşan sesler ile solunum varsa ek seslerin olup

olmadığı dinlenmeli ve hissedilmelidir.

Yardımcı solunum kaslarının çalışması hastanın

solunum güçlüğü içinde olduğunu düşündürecek

önemli bulgudur.

Yine gürültülü ve hırıltılı bir solunum üst havayolu

ile ilgili muhtemel bir sorun olduğunu düşündürür.

Havayolu Tıkanıklığının Tanınması

Üçlü havayolu manevrası havayolunun açılması

için en sık kullanılan yöntemdir.

Kurtarıcı eliyle hastanın alnını kavrayarak başa

ekstansiyon pozisyonu verir ve diğer eli ile çeneyi

bir miktar yukarıya kaldırır.

Bunun yanında “Jaw Thrust” manevrasında ise

kurtarıcının işaret ve diğer parmakları

mandibulanın köşesine yerleştirilir ve çene

mümkün olduğu kadar yukarıya kaldırılır.

Havayolu Açma Yöntemleri

Bu manevra sayesinde dil ve ağız içi yapılar

farinks duvarından uzaklaştırılmış olur ve üst

havayolu tıkanıklığı ortadan kaldırılır.

Havayolu Açma Yöntemleri

Servikal travması olan hastalarda başın

ekstansiyona getirilmemesi mutlak olan bir

kuraldır.

Bu şekilde muhtemel bir servikal dislokasyon ve

ileri yaralanma engellenmiş olur.

Bu şekilde travma sonrası resüsitasyon ihtiyacı

gösteren bir hasta ile karşılaşıldığında hastanın

baş, boyun, göğüs ve lomber bölgesi mümkün

olduğunca nötral pozisyona alınmalıdır.

Havayolu Açma Yöntemleri

Bu hastalarda etkin bir havayolu sağlanması

için Jaw Thrust manevrası faydalıdır, ancak her

hastada başarılı olmak mümkün olmayabilir.

Bu durumda yardımcı ya da ek malzemeler

kullanılmalıdır.

Orofaringeal ya da nazofaringeal tüp ya da bir

başka deyişle airway’ler bu amaçla en sık

başvurulan ek aletlerdir.

Havayolu Açma Yöntemleri

Orofaringeal airwayler farklı büyüklüktedirler.

Bu nedenle farklı yaş gruplarındaki çocuklarda

ve farklı büyüklüklerdeki hastalarda farklı

airwayler kullanılmalıdır.

Havayolu Açma Yöntemleri

Doğru büyüklükteki airway seçimi

başarılı bir havayolu için

kesinlikle gereklidir. Doğru

airway seçimi için kolay bir

yöntem söz konusudur.

Hastanın ön dişleri ile çene

arasındaki mesafeyi karşılayan

airway o hasta için uygun olarak

kabul edilir.

Havayolu Açma Yöntemleri

Orofaringeal Airway Yerleştirilmesi

Hastada faringeal refleksler varsa hasta

muhtemelen orofaringeal airwayin tolere edilmesi

mümkün olmayabilir.

Bu durumda nazofaringeal airway kullanımı

faringeal refleksleri aktivite etmeyeceği için uygun

olabilir. Nazofaringeal airway kullanımı özellikle

maksillofasiyal travması olan hastalarda

yaralanmayı arttırabileceği endişesinden dolayı

tartışmalıdır.

Havayolu Açma Yöntemleri

Nazofaringeal Airway Yerleştirilmesi

Kritik her hastada mutlaka ek oksijen uygulaması

unutulmamalıdır. Basit yöntemler ile solunan

havadaki oksijen oranını % 50 seviyesine

çıkartmak mümkündür. Bu şekilde hastaya ihtiyacı

olan kritik oksijen sunumu sağlanmış olacaktır.

Hastaların havayolunun temizlenmesinde ulaşımı

mümkün ise aspiratör kullanımı tercih edilebilir.

Böylelikle etkin bir şekilde üst havayolunun

temizlenmesi mümkün olur.

Havayolu Açma Yöntemleri

Kardiyopulmoner resüsitasyon işlemleri

esnasında kullanılan daha ileri havayolu

yöntemleri arasında laringeal maske,

kombitüp ve trakeal entübasyon sayılabilir.

Farklı eğitim ve beceri seviyesindeki

uygulayıcılar için bu üç yöntem farklı

seçenekler sağlayabilir.

İleri Havayolu Sağlama Yöntemleri

1981 yılında Dr. Brain tarafından dizayn edilmiş

olan laringeal maske son yıllarda özellikle anestezi

ve aracılıklı işlemlerde elde edilen en büyük

ilerlemelerden birisidir.

LM ile endişeler özellikle hastaların kusmaları

sırasında yeterli bir havayolu korumasının

mümkün olamaması noktasındadır. Bunun

yanında kurtarıcıların ellerin boş kalmasını

sağlaması ile yüz maskesinden daha üstün olduğu

bir gerçektir.

Laringeal Maske “LM”

LM yerleştirilmesi kolay olarak kabul edilen bir

havayolu cihazıdır. LM eliptik şişirilebilen bir bölüme

sahip olan uç kısmı trakeal tüpe benzeyen bir yapı ile

devam eder.

LM yerleştirildikten sonra göğüs kompresyonlarına ara

verilmeksizin devamlı olarak resüsitasyona devam

edilmelidir.

Laringeal Maske “LM”

A. LM’yi nazik olarak hastanın ağzından içeri doğru

sokunuz.

B. Bir kılavuz parmak kullanmak işlemi daha kolay

hale getirebilir, direnç hissedene dek LM’yi itiniz.

C. LM’nin kafını şişiriniz ve uygun yerleşimini hava

kaçağının olmaması ve yeterli solunumun varlığı ile

teyit ediniz.

Not: LM’nin yerleştirilmesi trakeal entübasyondan

daha kolay ve başarı oranı daha yüksektir. Hastaların

% 70-98 kadarında etkin bir solunum sağlanmıştır.

Laringeal Maske “LM”

Laringeal Maske Yerleştirilmesi

Laringeal Maskenin Doğru Yerleştirilmiş Hali

Kombitüp dil üzerinden körlemesine ilerletilen,

iki lümenli bir tüptür.

Kombi Tüp

Distal açıklığı iki yerde sonlanabilir.

Sıklıkla özefagusa yönlenir ve hemen üstünde

bulunan kafın şişirilmesi ile özefagusun tıkanması

sağlanır.

Seyrek de olsa distal uç trakeaya girer ki bu

durum esas itibarı ile başarılı bir entübasyon

olarak da değerlendirilebilir. Tüp yerleştirildikten

sonra her iki kaf da hava ile şişirilir ve önce distal

uçtan hasta havalandırılmaya çalışılır.

Kombi Tüp

Şekilde: Büyük olasılıkla

distal uç özefagusa

yönlenecek ve proksimal

açıklıktan solutulacaktır.

İki kafın da şişirilmesi

kaçak ve aspirasyon

riskinin en aza

indirgenmesi için

önemlidir.

Kombi Tüp

Kombitüp son derece rijid bir cihazdır ve havayolu

travması oluşturma riski her zaman vardır.

LM bu anlamda kullanımı daha kolay ve travmatik

etkisi daha az bir havayolu cihazı olarak karşımıza

çıkmaktadır.

Bunun da ötesinde kombitüp LM oranla çok daha

fazla pahallı bir cihazdır. Bu nedenlerden dolayı

kombitüp kullanımı gittikçe azalırken LM kullanımı

artmaktadır.

Kombi Tüp

Trakeal entübasyon sadece resüsitasyon işlemleri

esnasında değil havayolunun sağlanması ve

güvenlik altına alınması gereken her durumda

“Altın Standart” halindedir.

Ancak unutulmamalıdır ki endotrakeal entübasyon

hem ek bilgi ve yetenek hem de ek cihaz ihtiyacı

gösterir.

Bu imkânlar resüsitasyon esnasında varsa

endotrakeal entübasyon tercih nedeni olabilir.

Trakeal Entübasyon

Bunun yanında endotrakeal entübasyon ile diğer

havayolu sağlama yöntemleri arasında hayatta

kalma açısından fark bulunamamıştır.

Deneyimli personel aracılığı ile hızla

gerçekleştirilen entübasyon, resüsitasyon

esnasında faydalı iken, entübasyon için hayati

öneme sahip göğüs kompresyonlarına çok uzun

süre ile ara verilmesi kesinlikle önerilmez.

Trakeal Entübasyon

Entübasyon için harcanacak ek zaman hayati

organların perfüzyonunda belirgin azalmaya

neden olabilir.

O nedenle trakeal entübasyon için aşırı zaman

harcanmamalıdır.

Trakeal Entübasyon

ÖZET

Havayolu tıkanıklığı ve solunum sorunları bazen

kardiyak arrestin altta yatan nedeni olabilirken, bazen

ise resüsitasyon işlemleri sırasında baş edilmesi

gereken bir sorun halindedir. Havayolunun kontrolü

resüsitasyon esnasında hayati öneme sahiptir. Hayati

organların perfüzyonunun devamı ne kadar önemli ise

oksijenizasyonu da en az o kadar önemlidir. Spontan

dolaşımın yeniden başlaması için göğüs

kompresyonları ile kalbin perfüzyonu esnasında gerekli

oksijenin kalbe sağlanması şarttır.

ÖZET

Bu nedenle resüsitasyon işlemleri sırasında yeterli

olacak kadar solunum işlemlerin sağlanması gereklidir.

Kollaps olan her hastanın havayolu değerlendirilmeli

ve havayolu açıklığı uygun hastalarda üçlü havayolu

manevrası ya da Jaw Thrust manevrası ile

sağlanmalıdır. Orofaringeal ya da nazofaringeal

airwayler de etkin havayolu açma cihazlarıdır.

Solunumu da olmayan hastalarda daha ileri

yöntemlere ihtiyaç olabilir.

ÖZET

Laringeal maske hem uygulanması çok kolay hem de başarı

oranı son derece yüksek bir havayolu sağlama aracıdır.

Bunun yanında kullanımı gittikçe azalmakla birlikte

kombitüp de uygun bir havayolu sağlama cihazıdır.

Endotrakeal entübasyon ise özel bir ekipman ve eğitim

istemesine karşın halen en güvenilir havayolu sağlama

tekniği olarak kabul edilmektedir.

Kurtarıcı kendi deneyimi ve hastanın ihtiyacını göz önüne

alıp teknik imkânları da inceleyerek o an için en uygun

yaklaşımı göstermelidir.

İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM