Upload
others
View
11
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Eğitimde Planlama ve Uygulama SüreciDoç. Dr. Memet KARAKUŞ
Sunumdaki Konu Başlıkları:A. Temel KavramlarB. Eğitimin PlanlanmasıC. Eğitimde Program TürleriD. İhtiyaçların AnaliziE. Hedeflerin BelirlenmesiF. Öğretimin Uygulanması
- Öğretim İlkeleri- Öğretim Stratejileri- Öğrenme ve Öğretme Yaklaşımları
1
Giriş
İnsan yaşam boyunca ‘Nasıl yaşamalıyım ’ sorusunu yanıtlamaya çalışır:• Kendime karşı nasıl davranmalıyım?• Beynimi nasıl kullanmalıyım? • Duygularımı nasıl yönetmeliyim?• Nasıl bir insan ya da vatandaş olmalıyım?• Nasıl daha mutlu ya da başarılı olabilirim?• …………………………….Bu soruların yanıtı olan, gerekli öğrenmeler tüm yaşantımızı doldurmaktadır
2
Bireyin istediği yaşam biçimnine sahip olması için, gerekli öğrenmeleri sağlamada , eğitim önemli bir araçtır
3
EĞİTİM
davranış
istendik
kasıtsüreç
yaşantı
4
Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla
kasıtlı olarak istendik değişiklikler meydana getirme
sürecidir
5
Eğitim, bireyin planlı(formal) veya plansız(informal)
yaşantıları sonucu meydana getirdiği davranış değişikliği
sürecidir.
Öğretim: Okul ve dersane gibi kurumlarda yapılan formal
eğitim
EĞİTİM
İNFORMAL FORMAL
Örgün Yaygın
Halk Eğitimi
Hizmet içi eğitim
Okul öncesi
İlkokul
Ortaokul
Lise
Üniversite
6***Eğitim, kasıtlı (Planlı) ya da gelişigüzel (Plansız) bir şekilde kültürü kazanma sürecidir
EĞİTİM VE KÜLTÜR İLİŞKİSİEğitim, kasıtlı (Planlı) ya da gelişigüzel (Plansız) bir şekilde kültürü kazanma sürecidir
KÜLTÜR: İnsanlığın ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi
ve manevi özelliklerin bütününe kültür denir.
KÜLTÜR
KültürlemeKasıtlı
GelişigüzelKültürlenme
KültürleşmeZoraki
8
Öğrenmenin ne olduğunu ve nasıl gerçekleştiğini açıklamaya
çalışan bir çok öğrenme yaklaşımı olsa da, bunları genel
olarak Davranışçı ve Bilişsel olarak iki başlık altında
inceleyebiliriz:
ÖĞRENME NEDİR?
9
Davranışçı ve Bilişsel Yaklaşımların Karşılaştırması
DAVRANIŞÇI BİLİŞSEL
Öğrenme davranışta meydana gelen değişikliktir. Davranış öğrenilir.
Öğrenme zihinde gerçekleşir. Bu değişiklik perfromans olarak ortaya çıkar
Yalnızca gözlenebilir davranışlar incelenebilir. Uyarıcı, tepki, davranış vedavranışın sonucu gibi gözlenebilir olgular önemlidir.
Zihin, düşünme, algılama, zihinsel problem çözme, hatırlama ve unutma gibi bilişsel süreçler önemlidir.
Öğrenmede dışsal (Çevresel) faktörler önemlidir.
Öğrenmede hem içsel , hem de dışsal faktörlerin yanında, bireysel farklılıklar ve hazırbulunuşluk önemlidir.
Öğrenmede dışsal ödüller önemli bir etkiye sahiptir.
İçsel motivasyon önemlidir. Zihinde biribiriyle ilşkilendirilerek organize edilen bilgiler anlamlı bir şekilde öğrenilir.
Bilgi nesnel ve öğrenenden bağımsızıdır. Bilgi nesnel ve öğrenenin hazırbulunuşluğuyla ilişkilidir.
Sadece sonuç ya da ürün üzerindeodaklanılır.
Süreç ve sonuç birlikte değerlendirilir
Öğretimin Planlanması
Öğretim Planının 4 Temel ögesi
1. Hedef (Niçin?)
2. İçerik (Ne?)
3. Öğretim Süreci (Nasıl)
4. Değerlendirme (Ne kadar)
10
ÖRNEK: Coğrafya dersi için
1. Hedef: İnsanların doğal çevreyi kullanma biçimlerini örneklendirir.
2. İçerik: Çevre ve toplum
3. Öğretim Süreci: Sunuş yoluyla öğretim, anlatım yöntemi kullanılacak.
Karadeniz Sahil Yolu, Maltepe Sahil Parkı, Avrasya Tüneli, Osman Gazi
Köprüsü, Ordu-Giresun Hava Limanı, Marmaray ve BAE-Dubai Palmiye gibi
örneklere değinilir Dersin sonunda tartışma yapılacak.
4. Değerlendirme: Doğal çevrenini doğru ve yanlış kullanımına örnekler
vererek, nedenlerini tartışınız?
11
A. Eğitimde Program Türleri
12
EĞİTİMDE PROGRAM
TÜRLERİ
RESMİ PROGRAM
EĞİTİM PROGRAMI
ÖĞRETİM PROGRAMI
DERS PROGRAMI
MÜFREDAT PROGRAM
EKSTRA PROGRAM
UYGULAMADAKİ PROGRAM
İHMAL EDİLEN
PROGRAM
ÖRTÜK PROGRAM
• Eğitim programı nedir?
İhtiyaçların Analizi
• Eğitimde ihtiyaçlar mı, yoksa hedefler mi önce belirlenmeli, neden?
• İhtiyaçlara cevap veremeyen bir eğitimin kabul görme olasılığı nedir?
• Eğitim ihtiyaçları nasıl belirlenebilir?
13
Olması beklenen durum ve ulaşılmak
istenen düzey
Mevcut/VarolanDurum
3. Farklar Yaklaşımı
1. Analitik Yaklaşım
2. Betimsel Yaklaşım
İHTİYAÇ BELİRLEME YAKLAŞIMLARI
Hedeflerin Belirlenmesi
15
Amaçlar paralelinde öğrenciye kazandırılacak niteliklerdir. Öğrencinin göstermesi beklenen
BBTD’dir.
Ör: Fizik dersinde kuvvetle ilgili problemleri çözer
HEDEF
Seminerdeki Ünite Başlıkları:A. Eğitimde Program TürleriB. Öğretimin PlanlanmasıC. İhtiyaçların AnaliziD. Hedeflerin BelirlenmesiE. İçeriğin SeçimiF. Öğretimin UygulanmasıG. Ölçme ve Değerlendirme
Türkiye’de 2005 yılından bu yana, Hedef yerine Kazanım sözcüğü yaygın
olarak kullanılmaktadır.
EtkinliK:
1. Türkiye’nin bütün kurumlarıyla gerçekleştirmek istediği bir hedef söyleyiniz.
2. Herhangi bir okulların genel olarak ulaşmak istediği bir hedef söyleyiniz..
3. Matematik ya da ilgi duyduğunuz başka bir ders için, bir hedef söyleyiniz..
4. Sırasıyla daha çok; (1) Zihinsel muhakeme gerektiren, (2) bireysel duygu ya da tercihleri yansıtan ve (3) harekete vurgu yapan birer hedef söyleyiniz..
16
Uzak Hedef
• Ülkenin hedefi
Genel Hedef
• Okulların ve Milli Eğitimin hedefleri
Özel Hedef
• Derslerin hedefleri
Bilişsel Duyuşsal Psikomotor(Devinişsel)
HEDEFLERİN DİKEY ve YATAY SINIFLAMASI
Aşağıdaki hedefleri/davranışları karşılaştırnız.
1. Trafik kurallarını bildiği için keyifle araba kullanır.
2. Araba kullanmayı bilir.
3. Araba kullanmayı sever.
4. Araba kullanır.
18
Bilişsel Alan Duyuşsal Alan Devinişsel (Psikomotor) Alan
6. Değerlendirme
5. Sentez
4. Analiz
3. Uygulama
2. Kavrama
1. Bilgi
5. Kişilik haline getirme
4. Örgütleme
3. Değer Verme
2. Tepkide Bulunma
1. Alma
7. Yaratma
6. Duruma uydurma
5. Beceri haline getirme
4. Mekanikleşme
3. Kılavuz denetiminde yapma
2. Kuruluş
1. Algılama
Dersin Hedeflerinin Alt Boyutlarına Göre Sınıflaması
Bilgi ve bilgiden doğan zihinsel yetenek ve becerilerle ilgilidir.
İlgi, tutum ve değer vermeye ilgili alandır.
Duyu organları ve kasların koordinasyonu sonucu kazanılan becerilerdir.
Etkinlik
• Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor hedefler aşamalı
olarak birer örnek söyleyiniz..
20
Bilişsel Alan Duyuşsal Alan Devinişsel (Psikomotor) Alan
6. Değerlendirme
5. Sentez
4. Analiz
3. Uygulama
2. Kavrama
1. Bilgi
5. Kişilik haline getirme
4. Örgütleme
3. Değer Verme
2. Tepkide Bulunma
1. Alma
7. Yaratma
6. Duruma uydurma
5. Beceri haline getirme
4. Mekanikleşme
3. Kılavuz denetiminde yapma
2. Kuruluş
1. Algılama
1. Diğer bireylerin farklı özelliklerini saygı ile karşılar. 2. Millî kültürü yansıtan ögelere örnek verir. 3. Sosyal rollerin zaman içerisindeki değişimini inceler. 4. Balede duvardan destek alarak ayak parmaklarının üzerinde durur .5. Kendine özgü ürünler tasarlamaya yönelik fikirler geliştirir. 6. Çocuk olarak haklarının farkına varır. 7. Basit cebirsel ifadeleri farklı biçimlerde yazar. 8. Farklı kültürlere saygı duyar. 9. Kültürel ögelerin, insanların bir arada yaşamasındaki rolünü inceler.10.Yakın çevresinde sigara kullanımını azaltmaya yönelik sorumluluk üstlenir.11.Haritalar üzerinde yaşadığı bölgenin yeryüzü şekillerini genel olarak açıklar.12. Voleybolda yeni bir servis atma stili geliştirir.13.Çemberin ve çember parçasının uzunluğunu hesaplar.14. Okulun, etkin bir vatandaşı olarak kendi gelişimine katkısını takdir eder. 15.Alan ölçme birimlerini tanır,16.Yaşadığı çevredeki afetlerin ve çevre sorunlarının oluşum nedenlerini eleştirir.17.Bir soruna getirilen çözümlerin hak, sorumluluk ve özgürlükler temelinde olması
gerektiğini savunur. 18.Buluş yapanların ve bilim insanlarının ortak özelliklerini belirler. 19.Evinin yerini tarif eder. 20.Litreyi, mililitreye dönüştürür.
(Değer verme)
(Kavrama)
(Mekanikleşme)
(Analiz)
(Sentez)
(Alma)(Kavrama)
(Değer verme)(Analiz)
(Örgütleme
(Kavrama)
(Yaratma)
(Uygulama) (Değerverme)
(Bilgi)(Değerlendirme)
(Örgütleme)(Analiz)
(Uygulama)
(Kavrama)
Öğretim ilkesi nedir?
24
ÖĞRETİM İLKELERİ
Hedefe Görelik
Öğrenciye Görelik
Etkin Katılım
HayatilikSomuttan
SoyutaAçıklık
Bilinenden Bilinmeyene
Kolaydan Zora
Yakından Uzağa
Ekonomiklik GüncellikBütünlük
ÖĞRENME ve ÖĞRETME YAKLAŞIMLARI
26
Yaklaşım (Model) : Öğretimin temelini oluşturan genel bakış ve temel felsefedir
1.Öğrenci Nitelikleri
(Hazırbulunuşluk)
2. Öğretim Hizmetinin
Niteliği 3.Öğrenme Ürünleri
Bilişsel Giriş Davranışları
Bilgi - Beceri - Yeterlik
Duyuşsal Giriş Özellikleri
İlgi – Tutum -Akademik Benlik
Pekiştirmeİpucu Dönüt DüzeltmeEtkin Katılım
Öğrenme düzeyi ve çeşidi
Öğrenme hızı
Duyuşsal ürünler
TAM ÖĞRENME MODELİNİN DEĞİŞKENLERİ
Bağımsız değişkenler Bağımlı değişken
Tam Öğrenme Modelinin Uygulama Basamakları
Hedeflerin belirlenmesi
Hedeflere yönelik bilişsel giriş (önkoşul) davranışlarının belirlenmesi
Bilişsel giriş (önkoşul) davranışları testinin öğretimden önce uygulanması
Eksik davranışların giderilmesi
YENİ DAVRANIŞLARA YÖNELİK ÖĞRETİMİN YAPILMASI
İzleme testinin uygulanması
Zenginleştirilmiş etkinlikler
Tamamlayıcı Etkinlikler
Yeni üniteye geçiş
İzleme testinin yeniden uygulanması
30
Pekiştirme
İpucu
Dönüt Düzeltme
Etkin Katılım
Tam Öğrenmede Öğretim Hizmetinin Niteliğini Belirleyen
Temel Değişkenler
BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME
(Caine & Caine, 1993)
31
Öğretim Modelleri
1. Okulda Öğrenme
2. Tam Öğrenme
3. Etkili Öğretim
4. Temel Öğretme
5. Çoklu Zeka
6. İş birlikli
7. Basamaklı
Öğretim
8. Probleme Dayalı
9. Proje Tabanlı
10. Yapılandırmacılık
11. Aktif Öğrenme
12. Öğretim Durumları
13. Yaşam Boyu
14. Uzaktan Eğitim
15. İnternet Tabanlı
16. Beyin Temelli
17. Kuantum
18. Modüler
19. Harmanlanmış
Öğretim
20. Dizgeli Öğretim
Öğrenmede insan beyninin yapısını ve işlevini incelemeye dayanan bir modeldir.
Nörobilim ve bilişsel psikoloji (HEBB- NörofizyolojikKuram) ile ilgili bir kuramdır.
Beyinle ilgili araştırma bulgularının öğrenme ve öğretme sürecine uygulanmasıyla model
oluşturulmuştur.
Nörofizyolojik kurama göre, nöronlar arası bağlantılar (sinaps) arttıkça öğrenme daha üst düzeyde
gerçekleşir.
Yeni bilgi Eski bilgi
32
Her beyin benzersiz ve tektir. Öğretim bireysel farklılıklara dayalı olarak düzenlenmelidir.
Birden fazla işlemi aynı anda gerçekleştirebilen beyin bütün ve parçaları eş zamanlı olarak algılar.
Parçalar ve bütün karşılıklı etkileşim içindedir. Beynin her iki yarım küresi
arasında sıkı bir etkileşim vardır
1
2
3 Anlam, örüntüler yoluyla oluşur.
Öğrenme teşvikle artar, baskıyla (stresle) azalır. Öğrenmede duygular
önemlidir.4
5
6
Beyinde örüntüler yoluyla oluşturulan bağlantılar öğrenmeyi kolaylaştırır.
Öğretim sırasında öğrenci motive edilmeli, öğrencinin öğrenmeye karşı
korkusu azaltılmalıdır.
Öğrenme fizyolojik etmenlerden etkilenir.
Açlık, susuzluk, uyku durumu, ruh hali, hava sıcaklığı, mutluluk, hastalık vb.
durumlar öğrenmeyi etkiler.
Bu kurama göre iki tür bellek vardır.Uzamsal bellek ve Mekanik bellek olmak
üzere iki tür bellek vardır.33
Beyin Temelli Öğrenmenin İlkeleri
PROJE TABANLI ÖĞRETİM
(Dewey, Kilpatrick, Bruner)
36
Öğretim Modelleri
1. Okulda Öğrenme
2. Tam Öğrenme
3. Etkili Öğretim
4. Temel Öğretme
5. Çoklu Zeka
6. İş birlikli
7. Basamaklı
Öğretim
8. Probleme Dayalı
9. Proje Tabanlı
10. Yapılandırmacılık
11. Aktif Öğrenme
12. Öğretim Durumları
13. Yaşam Boyu
14. Uzaktan Eğitim
15. İnternet Tabanlı
16. Beyin Temelli
17. Kuantum
18. Modüler
19. Harmanlanmış
Öğretim
20. Dizgeli Öğretim
Öğrencilerin problemleri disiplinler arası bir şekilde bireysel veya grup olarak bilimsel yolla çözdükleri ve ortaya bir ürünçıkartıp sundukları, özellikle yaratıcı düşünme (Sentezleme) becerilerini geliştirmeye yönelik bir yaklaşımdır.
• Proje sonunda mutlaka bir ürün ortaya çıkarılmalıdır.
• Değerlendirme hem ürüne hem de sürece yöneliktir.
• Bireysel ya da grup olarak çalışılabilir
• Proje okulda başlar, okul dışında günlük yaşamda devam eder.
• Farklı zeka alanlarının kullanılmasını sağlar.• Disiplinler arası bir yöntemdir. • Üst düzey düşünme becerilerinin gelişiminde etkilidir.
37
Proje Örnekleri
• Başarı her yerde projesi
• Yeni öğretmen yetiştirme modeli geliştirme projesi
• Ekonomik hayatı hareketlendirme projesi
• Kırmızı ışıkta geçmeyi engelleme projesi
• Mültecilerin eğitim sorunlarını çözme projesi
• Tükettiğimiz meyvelerin çekirdeklerinden çimlendirme yöntemiyle organik fide yetiştirme projesi
38
(Piaget, Bruner, Dewey, Vygotsky, Glassersfeld,.....)
YAPILANDIRMACILIK (Oluşturmacılık, Yapıcı Kuram, Kurmacılık, İnşacılık)
39
40
• Bu kurama göre; önceki bilgi, yeni bilgiye temel oluşturur. Birey bu temel üzerinde oluşan yapıya göre bilgiyi anlamlandırır.
• Birey deneyim ve düşüncelerine bağlı olarak kendi bilgisini oluşturur.
• Bireyin ön yaşantılarıyla ilişkilendirerek yapılandırdığı, bu yeni bilgi özneldir.
Yapılandırmacılık nedir?
41
• Bilgi bireyden bağımsız olmadığı için, nesnel değil özneldir. Bireysel deneyim ve algıya göre anlam oluşur. Öğrenci merkezli ve pragmatisttir.
• Öğretim sürecinde otantik (gerçek yaşam deneyimleri) görevler verilir.
• Bilgi kesinlikle hazır bir şekilde sunulmaz/Aktarılmaz. Öğrenci öğrenmeyi öğrenir, sürece aktif olarak katılır.
• Öğrenme temel kavramlar etrafında gerçekleşir(Sarmal içerik düzenleme)
• Öğrenci birincil veri kaynaklarından ( daha önce yapılandırılmamış- yorumlanmamış) yararlanarak bilgiyi oluşturur.
Yapılandırmacılığın Özellikleri
Yapılandırmacılık Türleri
Bilişsel Yapılandırmacılık
(Piaget)
Sosyal-Kültürel Yapılandırmacılık
(Vygotsky)
Radikal Yapılandırmacılık
(Ernst Von Glasersfeld)
• Bilgiyi yapılandırmak zihinsel bir süreçtir.
• Bilgi şemalara dayalı olarak oluşturulur.
• Bilgiyi yapılandırmak bireysel bir etkinliktir ve bilgi özneldir.
• Öğrenenin toplumsal yönüne önem vermez.
• Bilişsel gelişimin kaynağı,kişisel psikolojik süreçlerdeğil sosyal kültürelçevredir.
42
44
Öğrenme Ortamları
YarışmacıÖğrenme Ortamı
BireyselÖğrenme Ortamı
İşbirliğineDayalı Öğrenme Ortamı
İşbirlikli Öğrenme İlkeleri
Olumlu bağımlılık
Yüz yüze (Destekleyici) etkileşim:
Bireysel sorumluluk vedeğerlendirilebilirlik
Ortak ürün ve grup ödülü
Eşit başarı fırsatı
Sosyal beceriler
45
İşbirlikli Öğrenme Teknikleri
1.Öğrenci Takımları Başarı Bölümleri
2.Takım Oyun Turnuva
3.Ayrılıp Birleşme (Jigsaw)
4.Takım Destekli Bireyselleştirme
5.Karşılıklı Sorgulama
6.Düşün- Eşleş- Paylaş
46
47
Öğretmen dersi sunar. Öğretmen grupları oluşturur. Her gruba aynı konularverilir ve takımlardaki üyelerden konulardan birini seçmeleri istenir.
Ay Grubu Yıldız Grubu Dünya GrubuEge
Karadeniz
Akdeniz
Daha sonra farklı takımlarda aynı konuyu alan üyeler -gruplarından ayrılarak
-“uzmanlık gruplarında” bir araya gelirler, konu üzerinde çalışırlar.
Uzmanlık
Grupları Ege Karadeniz Akdeniz
Uzmanlık gruplarında konuyu öğrenen üyeler kendi gruplarına geri dönereköğrendikleri konuyu ilk gruplarına öğretirler.
Ay Grubu Yıldız Grubu Dünya Grubu
Her öğrenci tek başına sınav olur. Bireysel olarak alınan puanlar grup puanını oluşturur.
Ayrılıp Birleşme (Jigsaw) Tekniği
• Eğitim- öğretimle ilgili belirlemiş olduğunuz sorunla ilgili düşünce veduygularınızı kendinize özgü bir şekilde aşağıda belirtildiği gibi size verilenkağıdı üçe bölerek üzerinde ifade ediniz.
1. Slogan oluşturarak
2. Şiir yazarak (1-2 dörtlük)
3. Resim yaparak (Resimle vermek istediğiniz mesajı resmin altına kısaca
yazabilirsiniz )
SLOGAN
ŞİİR
RESİM
Doç.Dr. Memet KARAKUŞ
Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü
Teşekkürler
50