Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ BÖLGELERİ-IKIYI BÖLGELER: KARADENİZ, MARMARA, EGE, AKDENİZ BÖLGELERİ
Abdulkadir Sadi’nin Milli Coğrafya Kitabı’nda Türkiye’nin Garbi (Batı) Anadolu, Orta Anadolu ve Şarki (Doğu) Anadolu şeklinde bölümlenmesi.
1926-İstanbul
Danyal Bediz’e göre Türkiye’nin Tabii Bölgeleri-1935 (C.R.Güsoy’dan alınmıştır.)
●Kilis
I- KARADENİZ MINTAKASI :Doğu BölgesiOrta BölgeBatı Bölgesi
II- MARMARA MINTAKASI :Istranca BölgesiErgene BölgesiÇatalca-Kocaeli BölgesiCenup Marmara Bölgesi
III- EGE MINTAKASI :İç Batı Anadolu BölgesiEge Bölgesi
IV- AKDENİZ MINTAKASI :Antalya BölgesiAdana Bölgesi
V- İÇ ANADOLU MINTAKASI :Yukarı Sakarya BölgesiKonya BölgesiOrta Kızılırmak BölgesiYukarı Kızılırmak Bölgesi
VI- DOĞU ANADOLU MINTAKASI :Erzurum-Kars BölgesiYukarı Murat -Van Bölgesi Yukarı Fırat BölgesiHakâri Bölgesi
VII- CENUPDOĞU ANADOLU MINTAKASI :Dicle BölgesiOrta Fırat Bölgesi
COĞRAFİ BÖLGELERİN BELİRLENMESİNİN İKİ TEMEL
AMACI BULUNMAKTADIR
1. Öncelikle ilk ve orta öğretimde okutulan“Türkiye Coğrafyası” derslerinin belirlenenyeni coğrafi bölge sistematiğine göre dahaverimli bir şekilde işlenmesi, (Burada coğrafibölgelere daha çok pedagojik bir unsur olarakyaklaşılmış olup öncelikle birinci derecedekibüyük bölge sınırları belirlenmiş daha sonraalt bölgeler tespit edilmiştir).
2. Daha önceden coğrafyacılar tarafındanmünferit olarak yapılmış bölgeayrımlarının bilimsel tabana oturtularakjeolojik yapıya, yer şekillerine, iklime,bitki örtüsüne, hidrografyaya, beşeri veiktisadi faaliyetlere göre belirlenmesive bölge ayrımı konusunda süre gelenkargaşanın önlenmesi.
COĞRAFİ BÖLGELERİN SINIRLARININ BELİRLENMESİNDE
BİRİNCİ COĞRAFYA KONGRESİ ÖZELLİKLE HANGİ HUSUSLAR
ÜZERİNDE DURMUŞTUR?
Genelde doğal unsurlar;
•Jeolojik yapıyla birlikte yeryüzü şekilleri,
•İklim,
•Bitki örtüsü,
•Hidrografik koşullar
belirleyici olmuştur.
Beşerî faaliyetlerin şekillenmesi temeldedoğal faktörlere bağlı olduğu için, 1941yılında coğrafî bölgelerinin taksimatıylailgili çalışmalar yapan coğrafyacılarağırlıklı olarak doğal unsurları esasalmışlardır.
COĞRAFİ BÖLGE SINIRLARININ BELİRLENMESİNDE HANGİ
HUSUSLAR ÜZERİNDE DURULMAMIŞTIR?
Coğrafi bölge sınırlarının belirlenmesindebeşeri ve iktisadi faaliyetlerin önemli birkriter oluşturduğu belirtilirse de buhususa fazlaca dikkat edilmemiştir. Bölgeayrımı yapılırken sistematiğin temelinioluşturan yörelere inilmemiş olupDarkot’un belirttiği gibi, sonradanbölgelerin içinde yöreler aranmayabaşlamıştır (Darkot, 1955: 145-146).
Mülki idare alanlarına (il ve ilçelere) aitsınırların bütünüyle coğrafi bölge sınırları ileçakıştırılmaması yüzünden, mülki idarede veplanlamada coğrafi bölgeler kullanılamamıştır.
Ülkemizde Avrupa Birliği standartlarına uygunplanlı bir idari bölünüş yapılmadığı için,mevcut 81 ilden 53’ü bütünüyle bir coğrafibölge içinde kalırken 28 ilin idari alanı birdenfazla coğrafi bölgede yer kaplamaktadır.Coğrafi bölgeler aynı zamanda 15 ilçenin idarialanını uygun olamayan biçimde ikiyebölmektedir
TÜRKİYE’NİN İDARİ VE COĞRAFİ BÖLGELERİ
İLiN ADI İL MERKENİN VE İLİN İDARİ ALANININ BÜYÜK BİR KISMININ İÇİNDE YER ALDIĞI COĞRAFİ BÖLGE
İLE ÂIT IDARI ALANA YER VEREN KOMŞU COĞRAFI BÖLGE-BÖLGELER
1.ÇANAKKALE Marmara Ege
2-BALIKESİR Marmara Ege
3-BURSA Marmara Ege
4-BİLECİK Marmara Karadeniz-Orta Anadolu-Ege
5-SAKARYA Marmara Karadeniz
6-ESKİŞEHİR Orta Anadolu Karadeniz
7-ANKARA Orta Anadolu Karadeniz
8-ÇANKIRI Orta Anadolu Karadeniz
9-YOZGAT Orta Anadolu Karadeniz
10-ÇORUM Karadeniz Orta Anadolu
11-TOKAT Karadeniz Orta Anadolu
12-SİVAS Orta Anadolu Doğu Anadolu-Karadeniz
13-ERZİNCAN Doğu Anadolu Karadeniz
14-ERZURUM Doğu Anadolu Karadeniz
15-MUĞLA Ege Akdeniz
16-DENİZLİ Ege Akdeniz
17-AFYON Ege Akdeniz-Orta Anadolu
18-KONYA Orta Anadolu Akdeniz
19-KARAMAN Orta Anadolu Akdeniz
20-NİĞDE Orta Anadolu Akdeniz
21-KAYSERİ Orta Anadolu Doğu Anadolu-Akdeniz
22-KAHRAMANMARAŞ Akdeniz Doğu Anadolu
23-GAZİANTEP Güneydoğu Anadolu Akdeniz
24-ADIYAMAN Güneydoğu Anadolu Anadolu-Akdeniz
25-DİYARBAKIR Güneydoğu Anadolu Doğu Anadolu
26-BATMAN Güneydoğu Anadolu Doğu Anadolu
27-SİİRT Güneydoğu Anadolu Doğu Anadolu
28-ŞIRNAK Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu
İLÇENİN ADI BAĞLIOLDUĞU İL
İLÇE MERKEZİYLE BİRLİKTE İLÇE ALANININ BİR
KISMININ YER ALDIĞI 1. COĞRAFİ BÖLGE
İLÇE ALANININ GERİYE KALAN
KISMININ YER ALDIĞI 2.COĞRAFİ BÖLGE
1.NALLIHAN ANKARA KARADENİZ ORTA ANADOLU
2.KIZILCAHAMAM ANKARA KARADENİZ ORTA ANADOLU
3.TOKAT MERKEZ İLÇESİ TOKAT KARADENİZ ORTA ANADOLU
4.REFAHİYE ERZİNCAN KARADENİZ DOĞU ANADOLU
5.BEYPAZARI ANKARA ORTA ANADOLU KARADENİZ
6.ZARA SİVAS ORTA ANADOLU KARADENİZ
7.KANGAL SİVAS ORTA ANADOLU DOĞU ANADOLU
8.YAHYALI KAYSERİ ORTA ANADOLU AKDENİZ
9.KARAMAN MERKEZ İLÇESİ KARAMAN ORTA ANADOLU AKDENİZ
10.GÜNEYSINIR KONYA ORTA ANADOLU AKDENİZ
11.BOZÖYÜK BİLECİK ORTA ANADOLU EGE
12.GERGER ADIYAMAN DOĞU ANADOLU GD.ANADOLU
13.BOLVADİN AFYON EGE ORTA ANADOLU
14.ÇAY AFYON EGE ORTA ANADOLU
15-GÖKSUN K.MARAŞ AKDENİZ DOĞU ANADOLU
●Kilis
Belirtilen sınırlar içinde 131.218 km2 lik bir yüzölçüme sahip olan Karadeniz bölgesi kapladığı alanbakımından Doğu ve Orta Anadolu bölgelerinden sonra üçüncü sırada yer almakta ve kapladığıalan bakımından Türkiye'nin % 17'sini oluşturmaktadır.
COĞRAFİ BÖLGELER Bölge Yüzölçümü (km2)
1- DOĞU ANADOLU BÖLGESİ 164.554
2- ORTA ANADOLU BÖLGESİ 162.305
3- KARADENİZ BÖLGESİ 131.218
4- AKDENİZ BÖLGESİ 110.176
5-EGE BÖLGESİ 83.251
6-MARMARA BÖLGESİ 62.067
7-GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ 61.244
TÜRKİYE TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ 774.815
Toplam tarımalanı (Ha)
Bölgenin yüzölçümü içinde tarım alanı %
1. GD. ANADOLU 3834109 642. ORTA ANADOLU 8782460 543. MARMARA 2403275 394. EGE BÖLGESİ 3106178 385. AKDENİZ BÖLGESİ 3303842 326. KARADENİZ 3246658 247. DOĞU ANADOLU 2895323 18
TÜRKİYE TOPLAMI 27571845 36
COĞRAFİ BÖLGELERDEKİ TARIM ALANLARININ BÖLGE YÜZÖLÇÜMLERİNE GÖRE ORANSAL DEĞERİ
KARADENİZ BÖLGESİ
HİDROGRAFİK ANLAMDA KARADENİZ BÖLGESİ
Büyük beş ırmak Karadeniz'e dökülür: Dinyeper, Dinyester,Don Irmağı, Kuban Irmağı, bütün doğu ve orta Avrupa’yıkapsayan Tuna. Tuna tek başına her yıl 203 kilometre küptatlı suyu Karadeniz’e taşır. Bu miktar Kuzey Denizi’ne akanbütün tatlı sulardan fazladır.
Türkiye'den ise belli başlı dört ırmak Karadeniz'de sonlanır:Sakarya, Kızılırmak, Yeşilırmak ve Çoruh (sonuncusununbüyük bölümü Türkiye'de olmasına karşın Gürcistan'daBatum'dan denize dökülür). Bu denize dökülen Avrupa veAsya akarsularıyla birlikte Karadeniz havzasının alanı denizinkendisinden 5 kat daha geniştir ve yaklaşık 2.2 milyonkm2'dir.
Karadeniz’e dökülen önemliakarsular
UzunluğuLength, km
Yıllık toplam akımıTotal Runoff,
km3/year
Taşıdığı sedimentSediment
Discharge, 106
t/year
Tuna (Danube) 2860 208 51,7
Dinyeper(Dnieper) 2285 51,2 2,12
Dinyester (Dniester) 1328 10,2 2,50
Güney Buh (Southern Bug) 857 3,0 0,53
Çoruh (Chorokh) 500 8,69 15,13
Riyon (Rioni) 228 12,8 7,08
İngur (Inguri) 221 4,63 2,78
Kodor (Kodori) 84 4,08 1,01
Yeşilırmak 416 4,93 18,0
Kızılırmak 1151 5,02 16,0
Sakarya 790 6,38
MAJOR RIVERS OF THE BLASK SEA
KARADENİZ DERİNLİK HARİTASI
Karadeniz bölgesinin kuzey sınırını bütünüyle Karadeniz kıyılarıoluşturur. Batıda Sakarya ırmağı ağzı doğusunda yer alan Kocaalikasabasının batısından başlayan kuzey sınır, doğuda Türkiye-Gürcistandevlet sınırındaki Sarp köyünde sona ermektedir. Bu iki nokta arasındaKaradeniz bölgesi içinde kalan kıyıların uzunluğu yaklaşık 1340kilometredir.- Karadeniz kıyılarının Türkiye sınırları içinde kalan toplam uzunluğu 1695km olup, bunun 335 km.si Marmara bölgesine; 1340 km. si Karadenizbölgesine âittir.
Karadeniz’den Hazar denizine kadar uzanan bölgeye KAFKASYA denilmektedir. «Kafkasya»adını buradaki dağlardan almaktadır. Karadeniz-Hazar arasında uzanan Riyon-Kura vadilerininkuzeyinde BÜYÜK KAFKASLAR; güneyinde ise GÜNEY KAFKASLAR yer almaktadır.
TÜRKİYE-GÜRCİSTAN SINIRINDAKİ SARP KÖYÜ