Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Kapsam
Tanımı
Sekelleri
Sebepleri
Dünyada, ülkemizde diyabet sıklığı, ölüm nedenleri
Niçin konuya obezite ilave edildi
Metabolik sendrom
Diyabet Tipleri
• Tip 1 Diyabet
– Pankreastan salgılanan insülinin fonksiyon kaybınedeniyle eksikliğine veya yokluğuna bağlı gelişendiyabet tipidir
– Sıklıkla 30 yaşın altındaki insanlarda ortaya çıkar
• Tip 2 Diyabet
– En sık görülen diyabet tipidir → Tüm diyabetlerin %90'ı
– Gelişiminde 2 önemli faktör rol oynar
• İnsülin salgısının bozukluğu
• İnsülin etkisine vücutta direnç
• Gestasyonel Diyabet
– Gebelik esnasında, özellikle gebeliğin 2. yarısından sonra kan şekeri yükselebilmekte ve doğum sonrasında tekrar normal düzeyine dönmektedir.
– Gebe kadınların yaklaşık %3’ünde gestasyonel diyabet ortaya çıkar
Tip 2 Diyabet Nedir?
• Her yaşta, her ırkta görülebilir
• Kronik bir durumdur
• Vücudun karbonhidratları enerji olarak kullanma yeteneğini kısıtlar
• Sonuç olarak “kan şekerinin yüksekliği” olarak ortaya çıkar
α-hücreleri
(glukagon)
T2 DM = tip 2 diabetes mellitus
Adapted from Rhodes CJ. Science. 2005; 307:380–384.
Normal T2 DM
β-hücreler(insulin)
• Disorganizasyon ve misshapen
• β-hücre sayısında azalma
• Amiloid plaklar
Amiloid plak
Pankreatik Adacık Morfoloji:Tip 2 Diyabette yapısal defektler
Amilin:Pankreas beta hücrelerinde insülin sekrete edengranüllerde depolanır. İnsülin ile birlikte insülininyaklaşık 1/100’ü oranında salınır. Tip 2 DMolguların pankreasında artmıştır. Amilin artıncaglukoz alımını azaltır ve insülin sekresyonunuazaltır. Bu durum 1.faz insülin konsantrasyonunda azalmaya neden olur.
Normalde ve Tip 2 Diyabette İnsülin Sekresyonu
120
100
80
60
40
20
0
Plazm
a insu
lini
(MRH/ml)
Wand WK Diabetes Care 1984; 7:491-502
20 GGLUKOZ
Normal
-30’ 0’ 30’ 60’ 90’120’
Zaman
120
100
80
60
40
20
0
-30’ 0’ 30’ 60’ 90’ 120’
Zaman
Tip 2 Diyabet
Plazm
a insu
lini (M
CH/ml)
Journal of Physiology and Pharmacologoy 2006, Vol 57, Supp 5.
Kan Glukoz Kontrolü
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011
0
2
4
6
8
10
12
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
Düzen Laboratuvarlar Grubu 20 Yaş Altı Bireylerde Yıllara ve Cinsiyete Göre AKŞ>=100 mg/dl Dağılımı (%)
nerkek=4198
nkadın=4536
Erkek Kadın Tüm Grup Trend
*
* İlk 8 ay verileri
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011DALY: Disability Adjusted Life-Years
Tip 2 Diyabet Risk Faktörleri
Fazla kilolu olmakBel çevresinin geniş olması
Sedanter hayat tarzı
Sigara içmek
Yüksek oranda basit karbonhidrat, doymuş
yağ oranı yüksek gıdalar, aşırı kırmızı et veya
işlenmiş et
Ailede diyabet hikayesi
Hamilelik döneminde
“gebelik diyabeti” tanısı alanlar
Yaş 45+Polikistik over
sendromu tanısı almışlar
Tip 2 Diyabet Klinik Belirtileri
Genellikle, bilhassa başlangıçta belirti vermez.
Geç dönem semptomları:
• Ağız kuruluğu
• Çok su içme
• İştah artması
• Sık idrara çıkma
• Sebepsiz kilo kaybı veya kazanılması
http://beforeitsnews.com
Tip 2 Diyabet “Laboratuvar” Tanı Kriterleri
• HbA1C > %6.5 veya
• Açlık kan şekerinin 126 mg/dl üzerinde olması(Açlık: son 8 saat içinde kalori alınmamış olması) veya
• 2 saatlik OGTT’de kan şekerinin 200 mg/dL veya üzerinde olması (OGTT WHO’nun tanımladığı şekilde75 g susuz glukoz ile yapılmalı) veya
• Diyabet şüphelenilen şahısta herhangi bir anda kan şekerinin 200 mg/dl veya üzerinde olması
Tanı nedenidir
• Hudutta sonuçlar alındığında testlerin tekrarlanması
Yaş ve cinsiyete göre düzeltilmiş
<110 110–125 ≥≥≥≥126
≥≥≥≥201
140–200
<140
Açlık plazma şekeri (mg/dl)
1.0
0.5
0.0
Ris
k A
rtış
ı
DECODE Study Group. Lancet 1999;354:617–621
2.5
2.0
1.5
OGTT 2. saatteki kan glikozu, AKŞ ne olursa olsun, nispi ölüm riskini artırır
Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol ProgramıEylem Planının Amaçları
1. Diyabetin Önlenmesi
2. Diyabet ve Komplikasyonlarının Etkin Tedavisi
3. Diyabetli Hastaların Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi
4. Çocukluk Çağı Diyabetinin Kontrolü
5. Diyabet Yönetimine Destek Sağlayan Alanlarda Güçlendirme
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011
Asemptomatik Hastalarda Diyabet Taranması
• VKİ >25 kg/m2 ve üzeri olanlarda ilave 1 veya daha fazla risk faktörü varsa, çocuk ve adölesanda 2 ilave faktör
– 45 yaş üzeri
– Sedanter yaşam tarzı
– Ailede diyabet hikayesi
– Yüksek tansiyon
– Düşük HDL-K veya yüksek trigliserid değerleri
– İnsülin direnci
– Düşük veya yüksek kilolu doğmuş olanlar
– Gestasyonel diyabet
– 4 kg’dan ağır bebek doğurmuş olmak
• Bu durumlarda yukarıdaki tarama testleri yapılır ve insülin direnci bakılır
• Prediyabetik olanların “yaşam şartlarının” düzenlenmesi istenir
• Normal olması durumunda testler en geç 3 sene sonra tekrarlanır
Ailede Risk Faktörleri, 2008
10.9
13
24.3
43.7
40.9
56.3
19.8
9.8
13.7
10.7
0 20 40 60
Anne fazla kilolu
Baba fazla kilolu
Ailede şişmanlık öyküsü
Şeker hastalığı
Kalp hastalığı
Yüksek tansiyon
Kan yağlarında yükseklik
Felç
Kanser
Anemi
%
Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen5-8 yaş grubunda toplum taraması, 2006-2009.
Okullara Göre Çocuklarda VKİDurumları
Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen5-8 yaş grubunda toplum taraması, 2006-2009.
Çocukların Kan Basıncı Ölçüm Düzeyleri
36.7 35.7
15.312.314.5
35.937.3
12.3
0
5
10
15
20
25
30
35
40
50 >90 >95 >99
kan basıncı düzeyi, %
%SKB
DKB
Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen5-8 yaş grubunda toplum taraması, 2006-2009.
Tip 2 Diyabetten Korunma veya Oluşumunun Geciktirilmesi
• Bozulmuş OGTT veya HbA1C düzeyi %5,7-6,4 arasında olanların destek programına alınması
• %7 oranında kilo kaybının sağlanması ve haftada 5 gün 30 dk. orta düzey aktivite (yürüme!) yapmaları
• Etkin olması için sigorta şirketlerinin, bakanlığın yardımcı/ danışmanlık hizmetlerini cazip kılması. Bu tip prediyabetiklilerinkorunma programlarına istekli katılımının sağlanması
• Bilhassa VKİ >35 kg/m2 olan prediyabetikliler olmak üzere Metformin tedavisinin gündeme alınması
• Prediyabetiklilerin en az senede bir defa diyabet yönünden taranması
• Bu grubun tedaviyle düzeltilebilir kardiyovasküler hastalık yönünden taranması
Gebelik Diyabetinin Belirlenmesi ve Tanımlanması
• İlk gebelik kontrolünde risk taşıyan gebeyi rutin diyabet taramasına tabi tut
• Daha önce diyabeti olmayan gebeyi 24-28 gebelik haftasında
• Gebelik diyabeti olana doğumdan 6-12 hafta sonra diyabetin devam edip etmediği yönünde taramak için OGTT testi
• Gebelik diyabet tanısı almış her vakayı hayat boyu prediyabetveya diyabet yönünden en az 3 senede bir tara
• Gebelik diyabet tanısı almış prediyabetik şahsı uygun yaşam şekli yönünden ve metformin tedavisi için takip et
• Gebelik diyabetinin uniform tanısı ve takibi için daha çok çalışmaya ihtiyaç var
www.webmd.com/diabetes/ss/slideshow-type-2-diabetes-overview
İnsülin Direnci
İnsülin direncin varsa:
• Prediyabetiksindir veya
• Tip 2 diyabetin vardır ve
• Bir başka faktör daha varsa (ör. aşırı kilo,
hipertansiyon) Metabolik Sendrom tanısı alırsın
Korunma:
1. Kaliteli kalori alınması ve kısıtlanması
2. Enerji sarfının artırılması
3. Gerekiyorsa ilaç (metformin) kullanımı
Kardiyovasküler Risk Faktörleri Kümesi
• Hipertansiyon
• Obesite
• Hiperinsulinemi
• Diyabet
• Hipertrigliseridemi
• Küçük, yoğun LDL
• Düşük HDL-C
• Hiperkoagulabilite
İnsülin
direnci
Endotelyeldisfonksiyon
Aterosklerozis
Deedwania PC. Am J Med 1998:105(1A):1S-3S
İnsülin Direnci
İnsülin direncin varsa:
• Prediyabetiksindir veya
• Tip 2 diyabetin vardır ve
• Bir başka faktör daha varsa (ör. aşırı kilo,
hipertansiyon) Metabolik Sendrom tanısı alırsın
Korunma:
1. Kaliteli kalori alınması ve kısıtlanması
2. Enerji sarfının artırılması
3. Gerekiyorsa ilaç (metformin) kullanımı
Dr Alison Tedstone, the chief nutritionist at Public Health England, said there was no single silver-bullet solution."Government advice is to eat plenty of bread, rice, potatoes, pasta and other starchy foods, plenty of fruit and vegetables; and some milk and dairy products, meat, fish, eggs, beans and other sources of non-dairy protein."Foods high in salt, fat and sugar should be eaten less often and in small amounts. If you are currently overweight you will need to eat less to achieve a healthy weight and be active as part of a healthy lifestyle."
www.bbc.com/news/health-29929403
Günlük Enerji Sarfı
Segal KR, et al. Am J Clin Nutr. 1984;40:995-1000.
Beslenmenin termik etkisi
Fiziksel aktivitenin enerjisi
İstirahat halinin enerjisi
Sedanter Şahıs(1800 kcal/gün)
Fiziksel Aktif Şahıs(2200 kcal/gün)
8% 17%
75%
8%
60%
32%
Metabolik Sendrom Kriterleri
• Geniş bel çevresi
• Hiperinsulinemi
• Yüksek açlık kan şekeri &
Bozulmuş glukoz tolerans testi
(Açlıkta >100 mg/dl, toklukta >120mg/dl)
• Yüksek trigliserid
• Düşük HDL-kolesterol
• Hipertansiyon
Akciğer hastalıklarıanormal fonksiyonobstrüktüf uyku apnesihipoventilasyon sendromu
Karaciğerde yağlanmasteatozsteatohepatitsiroz
Koroner kalp hastalığı
Şeker
Yüksek lipid
Yüksek tansiyon
Jinekolojik bozukluklarAdet düzeninde bozulmaKısırlıkPKOS
Osteoartrit
Deri
Safra kesesi
Kansermeme, rahim, serviks, kolon, yemek borusu, pankreas, böbrek, prostat
Filebit
Gut
Obezitenin Tıbbi Komplikasyonları
Beyin içi basıncın artması
İnme
Katarakt
Pankreatit
Ezzati M, Riboli E. N Engl J Med. 2013;369(10):954-64.
Metabolik Sendrom Korunma Kriterleri
a. Sağlıklı beslenme – Kaliteli
kalori alınması
b.Haftada 5 gün 30 dk. orta düzey aktivite
c. Sağlıklı kiloya ulaşma
d.Yeterli uyku
Diyabet Tanısından Sonra
• Tedavinin etkinliğinin kan glukoz düzeyinin şahsi olarak takibi, hipoglisemiden kaçınma
• HbA1c düzeyinin takibi
• Otoimmün hastalıkların mevcudiyetinin araştırılması (tiroidit, Vit. B12 yetmezliği, çölyak)
• Tıbbi beslenme rejimi– enerji dengesi ve obeziteden kaçınma
– makrobesin dağılımı, karbonhidrat miktarı ve kalitesi
– düşük glisemik indeks
– kompleks karbonhidrat ve fibrilli gıdalar
Ludwig DS. JAMA. 2002;287(18):2414-23.
Diyabet Tanısından Sonra II
• Şahsi bakım (ayak ve hijyen) eğitimi
• Yaşa göre aşılama
• Yüksek tansiyon tedavisi
• Bozulmuş lipid profilinin aşağıdaki düzeylere çekilmesi, proteinürinin takibi
– LDL <100mg/dl, HDL >50mg/dl, TG <150mg/dl
• Pıhtılaşmaya yönelik anti-agregan tedavi
– Aspirin ve clopidogrel ilavesi
Diyabet Tanısından Sonra III
• Kardiyovasküler hastalıklar yönünden değerlendirme
• Nefropati yönündendeğerlendirme
– İdrarda proteinüri takibi
• Nöropati takibi
• Oftalmopati takibi
• Sigaranın kesilmesi
• Alkolün en fazla 1 ünite/güne indirilmesi
Diyabetik ayak
Yaşlanma hiçbir hastalığa sebep olmaz.
Meydana gelen fizyolojik değişiklikler nedeniyle bazı hastalıkların ihtimali artar.
YAŞLANMA ≠≠≠≠ KOCAMA
AGING IS STYLISH,
ALL THE BEST PEOPLE
ARE DOING IT !