DISSERTATIO INAUGURALIS MEDICO-PRACTfCA

DE

QUAM

CONSENSU ET AUCTORITATE EXCELLENTISSIMI, ILLUSTRISSIMI AC MAGNAFIC[

DOMINI

PRAESIDIS ET DIRECTOPdS PERILLUSTRIS AC SPECTABILIS DOMINI

DECANI, NEC NON

CLARISSl1\10RUM AC CELEBERR!MORUil'I

D. D. PROFESSORUM: PRO

DOCTORIS MEDICINAE LAUREA RlTE OBTINL,l)A

lN ANTIQUISSlllfA AT QUE CELEBERRIMA

UNIVERSI'I'ATE VINDOBONENSI PUBLICAE ELHJDITORUM DlSQUISITIONI SUBMITTIT

Franciscus Jank, Auloregiens is Cechus.

In Thcscs a<lnexas <lisputabitur in aedibus Universitate Vi nd t . -

Palatio die 5ta Mensis Martii 1836.

V i n d o b o n a e. Ex Ty po g r a p h i a ]<' e r dina n di U Il rie h.

MDCCCXXXVI.

1@1\Rlll &IIDllB lllULt MEDICINAE ET CHIRURGIAE DOCTORI,

AMICO AMICISSIMO PAGELLAS HAs'CE

SACRASESSE VULT

AUCTOR.

Definitio et tlenominatio . .

Variabilis, sub qua herpes ;tdparet, . forma, incog­

nita hucusque illius natura, e . obscura causa~pro­

xima vix permittunt , exactam dari definitionem, et

qui huic operi insudaverunt, auctores han e descrip­

tione potius suplerunt aut breviori, aut longiori, qua­rum praestantiores sequentes mi11i videntur:

R. A. Vogel hauc delineavit her.petis imagi­nem a) : Impetigo, )l.gfx·~v Graecis dieta, maculosuin cutis vitiurn est, quod in squamulas resolvittw, Maculae ipsae plus rn,inus rubent, et siccae et aspe­rae sunt, atg11.,e pruriunt. Demtis squamulis mox novae succrescunt. Vitium tarde ;erpit, et modo singulares partes, modo plures in{ estat.

, Boisser Souvages hanc impetiginem ita descrip­

sit b) : E st enim vapularum congeries, seu efflo­rescentùt ex fitmoribus exiguis, rubris, aggregatis, pruriginosis , ili squamas furfuraceas, raro cru­

staceas, abeuntibus. Pet. Frauk sequentem conscripsit definitionem e)

llerpes est species impetiginis, qnae papulis exi-

a) Op. ibd. c. Val. IL p. 300.

b) Op. ad. f. diss. cit. Vol. I. pag. 175. e) Op. ibd. c. L. IV. p. 133,

6

guis , aut rubris, aut pellucidis, subftavis, aggre­gatis, cum pru1·itus, tensionis, ac ustionis quasi sensu , ad cutem subtumidam ac subduram efflo­rescit; his vero vel sponte, vel scalpendo disrup-, tis, pe1·tinaciter ulceratur, saniemque acrem, vi­cinas saepe partes arrodentem plorat, ac squamis, vel crustis informibus obtecta in lemas atque fur,.. fures resolvitur.

Joan. Nep. Nobil. a Raimann ita herpetem de,.. finit a) : Est herpes adfectio afebrilis, mox brevi, mox longo tempore durans, non absolute contagiosa, quae vesiculis minoribus aut majoribus prurigino­sis, in basi rubente infiammata, sub diversa forma atque extensione prodeuntibus, in conspectum ve­nit, in quibus, ab initio humor limpidus, excolor, dein vero tur~fdus, et lactescens conti11etur, rnox in crustas exsiccantur, aut in exulcerationem ter.­minantm·.

V ariae hujus morbi apud diversos auctores in­veniuntur denominationes , quarum sequentes Jiic aduxisse juvàbit.

Antiquissimorum Hipocrates , Celsus, Galeuus et alii lierpetis nomine utebantur, quod a graeco verbo EpJte1v, serpere, lried)en depromtum simul na­turam morbi hujus latius serpendi designat; aliis latiuitati studentibus serpiginis placuit nomen; sacer ignis a Celso , zona a Scribouio Largo , f ormjca

'a) Op. ad. f. c. Voi. VI. p. 160.

7

ab· Arabibus dicebatur; Gallis nominatur: Les tlartres, Angl. Antony' s fire - Wild - fire, tlte

sliingles - tetter; Germ. bie ~lecl'Jte, ber 3itteridy,

.....,... 6dyniinben 1 ---, 3ittermaale; <!eclJi5 li~elJ.

Descriptio Herpetis in genere.

Praegressis alias delassatione, anorexia, et dis­

phoria universali, alias absque ullo prodromo nunc in

hac mmc in illa parte cutis intumescit, et rubicundior simul apparet; pcrcipitur pruritus ingratus; aegrum ad

scalpendmn invitans, cum ardoris tensionisve sensu

sociatus. Febricula mere symptomatica a cutis ir-

1·italione pendens qu~ndoque accedit, in casibus ta­men longe pluribus penitus deest. Brevi post el'llm­

punt in plaga illa infiammata plus minusve extensa

papulae discretae, irtegulariter aggregatae, durius­

culae , basi circulari insidentes , 11b initio laete rub­

rae, sensim sensimque pallescentes, aut flavo su­

perbientes colore, limbo .rubro, adhibita pressione

vix evanido cinctae, et frigo re admisso constautes ;

hae citius seriusve in vesiculas pedetentim abeunt,

dum prius in apice, deinde vero ex integro humore

replentur seroso, limpido, tardius turb;do, spis­

siore , aut miti, quod vero rarissime, observandum,

frequentius acri, quandoque purulento, ichoroso,

foetente, odorem peculiarem cmpyreu~aticum, aut

farinam calefactam, aut ligua putrida, aut solas

ustas redolentem spargente/Ardor et pruritus con.-.

8

tinuant ,. et quandoque intolerabili furiunt vehemèn­tia, noctu praecipue, ita, ut aeger contra volunta­tem ad scalpendum cogatur, quo vesiculae rumpun­tur, et effuso, quod continent, secretionis vìtiatae producto, utplurimum acri sua indole partes vicinas arrodente, infiammante atque exulcerante, et aeris accessu indurato mox squamis tenuibus obteguntur, quas latens sub iis ulcusculum superficiale et urens mox abjicit, mox renovat, mox crustae efformantur,, modo tenuiores , modo densae, aridae , diversi co­loris et figurae , quibus deciduis denuo propululant papulae et crustae novae. Sed quin unguibus sem­per dillacerentur phlyctaenae , sponte secretum ex­sudant contentum, quod pede(entim siccescit, et in Iemas, furfures, et albicantes quasi farinas fatiscit.

Secretio, herpetem· concomitans pro varia illius extensione , atque secreti indole mox parca , mox larga, et nonnumqu~m ita observatur profusa, ut aegrorum linteamenta permadefiat. Ipsum vero se­cretum semper plus minusve peculiaris acredinis lia­bet, ita, ut pro gradus diversitate · cultrum reddat rubiginosum, partes, quas Jletit, vicinas arrodat, inflammatque, saporem modo dulcem, modo nauseo­sum prebeat, peculiarem supra adnotatum s1rnrgeus odorem.

Si malum est locale, minoris extensionis, a to­p i cis pendens causis, cum aliis morbis non com11li­catum, reliquae fuuctiones vix patiuntur. Econtra

9

vero , praesertim morbo diutius èonstante, manife­

stae in 1·eliquo systemate reproductivo oriuntur tu:r­

bae, . et evolvuntur pedetentim signa cache:x:iis prop­

ria; faciei pallor, prospectus miser, ·. virium languor,

atrophia, febris hectica, visce:rum ... abdominalium,

hepatis, lienis etc. obstructiones, et quae inde fluu:nt mala.

D i V i s i o.

Herpes sub vario respectu varie, dividebatur.

Respectu originis pi·imarium et secundarium, idio­

patliicum et sympatlticum, metastttticum et c1-iti­

cum dignoscunt, quo etiam pertinet herpetis haere,,.

ditarii, congeniti et adquisiti divisio; c1uoad exten­

sionem habetur localis et universalis , quoad decur­

sum acutus et chron-icus, quoad duratiw1em recens

et inveteratus. ll ix um et vagum etiam disiingunt

et periodicum, sub omni menstruatione, graviditate,

imo et tempestate recurrentem. Divisio herpetis in

hwmiclum et siccum ab autiquioribus medicis statuta

fuit. Ratio ne loci, quem . occupat, distioguitur her.,.

1ies collaris , h. pe1-isc<tlis , h. praeputialis, h. la­

bialis, menta,9ra. Summae utilitafo, practicae ea

est Iierpetis divisio, quae form ~te pathologicae inni­

litur, quam Alibert a) sequtus quinque formas prin­

cipales statuit. sequentes: 1) H. furfuraceum, .2) H. . .squ1J,11u/sum; 3) H. crustaceum; 4) H. milia-

a) I . c. / 3'i.

10

rem: 5) H. exoedentem, qubus prolixius illustrau,.. dis totam nunc navabimus operam nostram.

I. Herpes furfuraceus, f arinosus, simplex, siccus, (bie l(eienartige ~(ed;te I bie trocfene l!(eC9te, Stle~engrinb) individuis phlegmaticis, laxis. impri .. mis infestus, regionem aponeurosium prae ceteris a~ans , nulli tamen parti supedìciei parcens, ini,.. tium sumit a pruritu, ardoris et tensionis sensu in parte, quam sibi selegit, ubi papulae emicant ru­brae, vel :flavae , interdum pallidae , circa limbum rubellae, sat copiosae , sed dispersae, sine cutis intermediae · phlogosi et praesente febri, quae vel scalpendo vel sponte aliquam lympham, ast par­cae quantitatis exsudant, quae exsiccata squamas efformat tenues sub furfurum forma separandas. Praeter pruritum , qui quandoque sat vehemens est, vix alia incomoda aegris, majori subinde salaci.,

tate agitatis parat. II. Herpes squamosus, Psor.a lepr..osa, . Li ..

elien ferox, H. vivus (bie fcf)uppigte ~(ed)te) fre­quentissime ch!ca nasum , pone aures , mammas, anum, in buccis, paerineo, genitali bus nidulans, per totam corporis superficiem migrare amans , ad interiora: cavum oris , intestinum rectum, vaginam non raro serpens , reliquarum . specie rum more cum inflammatione cutis intensiore et pruritu vehementi incipit. Mpx pustulae erumpuqt, numero et volu­mine cito augendae , quae ichore acri, foetente

11

replentur, scalpendo lacerantur, quo epidermis sub laciniis desquamatur majoribus, continuo renovan.,. dis ac deciduis. Aegri graviter plectuntur; ve­xant . dolores, pruritus quandoque intolerabilis , fa­ciei oedemati, variisque hydropis speoiebus modo apparentibus cedentes, et non rara est observandi ocasio, si mala aegri dispositio favet, eventus Ie­thalis mediante pthisi ulcerosa.

H. squamosus humidus s. madidus nonnisi prioris varietas est, majòri symptomatum veliemen.,. tia, largiori ichoris, magis acris secretione distin ... guendus.

III. Herpes crustaceus, (bie borfenartige ~lecf;te) faciem praesertim defoedans , ast nec alia super­ficiei loca excludens, recidivas admodum amans sanatu, nisi scrophula aut scorbuto prae aliis com­plicatus , vix dificilis sequentem prae se ferrt ima­ginem : Praegressis cutis rubore, tensione, ardore, aut pruritu atroci, alias hoc deficiente, efflorescunt sub motibus febrilibus in parte adfecta vesiculae parvae, quae ruptae, effuso ichore sat acri, con­tinuo gummi ad iustar exsudante, et aere densato crustis tegunlur crassis, superficie modo leviori, modo aspera , arborum corticibus simili instructis, mox albescentibus , mox flavogriseis, mox citrinis,

. aut bruneis , quae alias brevi decidm1t, cicatrices relinguendo, alias vero, continuata secretione mor­

bosa llertinacius adhaerent, cito volumine et ex-

12

tensione augentur, et subjacenti Jielcosi ocasionem praebent.

IV. Herpes miliaris, s pltlyctaenodes, pu .. stttlosus, (bie friefefortige ired,)te) ad manus dorsum ad brachia, crura, scrotum, perinaeum frequentius ocmrens , mox facile, mox difficillime sanationem admittens, ac saepo per menses, imo per annos furiens , majoribus distinguitur pustulis seu vesi­cuJis, seminibus milii similibus , sub cutis plagae, quam obsident, inflammatae , tumidaeque majori pruritu, calore, tensione, et rubore per interstitia e:x:tenso. quandoque sub febri emicantibus, cruci­atus non ràro insignes, praesertinì tempore diges­tionis, post epulas, noctuque parantibus, quae ve.,. siculae brevi tempore , ad fundum jam erosàe , ud

, apicem subalbae, rumpuntur, et qui exit, ichor, acris , foetens , sanguine saep'e tinctus in crusfas e:x:siccatur sat tenues, èluras, nunc colore cinereas, lllJDC luteas , nunc nigricantes.

V. H erpes exoedens, phagadaenicies, Lupus vorax, Formica corrosiva, Noma, Ignis sacer,

(b ie freffenbe ired,)te) subjectis scorphulosis prae aliis irnfamis, labiorum , nasique regionem amans, pro­fondum petens, integrum textum cellulosum, carnes, cartilagines et ossa ,erodens, initium , sumit cum in­tenso cutis plagae rubore, dolore et pruritu vehe­meuti. Brevi post nodulus, aut pustulaefflorescit, valde urens, quae san iem viscidam, foetentem, partes vi-

13

cinas inflammantèm et erodentem plus minus copio­

sam fondit, et ulcera pessimae iildolis . reiinguit.

Sat cito toiius organismi evolvittti labes, fugatur

somnus, infarciunhu· viscera, accedit: pedum oede­

ma, et febris depascens, cmn diarrl1oèa et sudoribus

colliquativis vitae sub tot et tantis cruciatibus jam

faediosae otius seriusve finem impo11it.

Hac unne herpeHs species cardinales, quarum

ceterae nonnisi varietates sunt, cum diversis ca­

chexiis complicatae incedere possunt, uti cachexia

scroplmlosa, syphilitica, arthritica, scorbutica, qui­

bus earum forma et decursus varfas experiuntur

modificationes.

Differentiae ab aliis mor.bis,

Dantur nonnullae impetigini.mi e exanthema-­

him species, qnae !Ìlagilam cum J1erpete · analogiam

fovent, quo Porrigo, Erytliema, Erysipelas pus-­tulosum, Zona, Psom etc. spectant.

Ast Porrigo, quacumque in parte obveniat,

nulli, saliem evid~nti cutis vitio originem de bel,

dum herpes farinosus ex praeviis papulis nascitur.

Erythema, quae faciem infestans gutta rosea

dicitur, nec mulhun pi:uril, neque dole t, neque serpi!.

Febris validior, erysipelati semper praecedens,

cutis tumor, et rubor aequabiles, vesiculae ad bul­

larum magnitudinem incescentes Erysipelas a? ber­

pete manifeste. distinguunt.

14

Psorae Clllll herpete confusionem facile evita­bit, qui illius respexerit qua causam contagium et naturam contagiosam.

Hic adhuc quaedam aduxisse juvabit, quae herpetem phagadaenicum a vero sejungunt canero; hic dolores furiunt atrocissimi rodentes, pungentes, ibi mitiores, magis ardentes ; margines ulceris can­ceratici magis calosi sunt, duri, fungosi, varicosi, purpureo - caerulescentes, inversi, dum helcomatis herpetici labia molliora, phlyctaenis admodum pru­rientibus inspersa; halone inflamato extensiori cincta vix varicosa . appareant.

Aetiologja. Quuin medicorum omnis aevi observationibus

evictum est, ad generandum morbum quemcumque et dispositionis et potentiae nocentis concursum et certam utriusque rationem mutuam requiri, quae ad herpetis genesim concurrunt momenta causalia; nunc illustrare studebimus.

Disponunt ad hoc impetiginis genus : aetas prove eta, pubertas , graviditas, anni climacterici, temperamentum cholericum, et omnis ad systema­tis cholopoetici adfectiones proclivitas, exanthemata praegressa diversi generis, cachexia syphilitica, scorbutica, scrophulosa et arthritica; nec desunt dispositionis haereditariae exempla.

Causis 'excitantibus adnumeranda sunt: animi

15

pathemata excitailtia; uti : ira; terrbr etc. quae he­

patis functionem alterant; sordes priinarum viarum,

spirituosorum abtisus, cibi rancidi, corrupti, sale et

aromatibus nimis sonditi, divei'sa viscerum abdomi­

nalium vitia, hepatis, lienis infaretus, diversae se -

et excretiones suppressae, vel uaturales, vel illae,

quibus organismus jam adsueverat; hinc non rara,

ut P. Frank se exprimit a) mulierum, quibus aut menstrua; aut ftuor albus; - multorum quibus ltaemorrlwides, aut sudor pedum solitusJ aut ul-­cus artificiale, vetustum, - imprimis senum, qui­bus et urinae et cutanea simul .excretio aut lan~ guent, aut suppressa sunt, herpete · correptorum

observantur exeinpla. Quaudoque · · aliorum morbo~

rum metastasi, aut crisi imperfecta herpetem oriri,

observatores docent medici.

Facilius adsignàndae sunt potentiae nocivael

quae producmJt herpetem Iocalem, quo onmes re~

ponimus, quae peculiari stimulo cutem irritando vi­

talitatem bujus et vegetationein pessumdant, ejus­

que secretionem qualitative alterant. Sic lacrymae,

a subjectis scropulosis secretae, et peculiari do ...

natae acredine, quam percurrunt supra genas, viam

libenter irritant, inflammant, phlyctaenas producunt,

quae scalptae exulcerantur, et demum neglectae in

verum transeunt berpetem. Sic immundities, vestes

praesertim laneae; duriores, sordidae, materiis ac­

ribus imbutae, collaria, orhùbus . equinis confecta,

a) Op. ibd. c. L\ ,IV. p. 246;

16

cingula scabra frequentes impetiginis hujus causae. En herpes militum, monachorum !

Neque aeris corrupti, humidi, variis mephiti­bus onusti, inte°'se frigidi, aut aestuantis in proli-­ciendo hoc cacodermate praetereunda venit potes­tas, quod homines testantur, his injuriis continuo expositi, et herpetis in regionibus uliginosis ende­mice grassantis frequentia.

Expositis causis remotis . et potentiis excitan­tibus, restat ahuc, differentiam ultimam seu causam proximam aduinbrare. Attamen dum tot et tallti viri, ingenio excellentes, practica experientia ornatis­simi, qui huic insudarunt• operi, èaligines omni ex parfe dissipare vix potuerunt, quid circa hoc argu­mentum salebrosum a tirone exspectandum '? Quare, ne bypothesibus, et opinionibus variis lectori bene­volo m,?lestus evadam, explicationem ulteriorem aliis comisurus sum.

D ~ e u r s u s et ex i t u s.

Repit ordinario hoc cacodermatum genus lento passu, tarde incrementa capit; ast malnm pertinax: utplnrimum per menses , imo per annos aegrum quattit, quandoque nonnisi morte finiendum. N aturne admodum vagae saepe partem evanescendo relinguit, ut eo citiùs in alia appareat, aut ad viscera con­versum turbas gravissimas, imo et vitae discrimina provocet. Alias cito per integram corporis super-

17

fiCÌèm diffttnditut, ad interiora serpens, membranam

mucosam narium, cavi oris, phariugis, vagìnae ex

corripiens, et summas molestias causans.

Quod exitum adtinet, alioruJ'n morborum more

aut in sanitatem abit, aut iii alios morbus, aut merte

terminatur herpès.

a) Si recens fuit, primitivus, a causa locali pen­

dens, nulla diat11esi propria conjmictus , facile

quandoque sub apto regimine diaetelico, thera­

pia congrua et faventibus circumstantiis in sa­

nitatem a bit; freq uentius tamert sub contraria

rerum positione b) in alios morbos terminatt1r1 et quidem vel ejus­

dem vel mutatàe indolis; ita herpes farinosus

saepè in rodentem, hic in p~agadaenicum' tran­

sit, et frequenter per totam corporis superficiem

foeda disseminaiur helcosis herpetica. Alias per

metaschematismum in diversos_ iTansit morbòs,

enatis inde peripneumonia notha, insultu asth ..

matico, phrenitide etc. e) Herpetis in mortem transitus nomùsi mediante

hwnorum jactm·a nimia, febri hectica, colliqua­

tiva, aut lethaJi ad o~·g.ana nobilia metaschema-"

tismo accidere solet

p 1• O g Il O S i S.

Haec ex iis, quae huc usque dieta sunt, quo­

dammodo patet. In genere, quo recentior herpes, 2

18

eo sanatu facilior; vagus facilius eradicatur, quam fixus ; diffusus, a causis internis pendens difficilius; quam topicus, ab irritatione locali enatus. Quo pro­fundiores fixerat radices, eo pertinacius curae re­sistit, quin imo, si methodo fo1·tiori eum adgrndi• mur, summo cum damno interdum retropellitur. In feminis, annos climactericos ad tingenti bus , sup­presso tunc temporis rnenstruo fluxu, non raro ma­lignam, et carcinomatosam adsumit naturam J1erpes.

T h era p i a. Rationalis cura herpetis fundatur in naturae

illius .. consideratione, utrum nipiirum sistat morbum topicum e causis peculiaribus emergentem, an uni­versalem et propriae metamorphoseos in systemate reproductivo, qualitative alterato effectum; unde triplex fluit therapia: 1) externa, 2) interna et 3) utriìmque copulando mixta.

Considerata herpetis in indolem vagam pro­livitate et singulari natura, qua fortiori bus medi­camentis, externis praesertim adgressus faeile re­tropellitur lethales qnandoque producendo effectus, liquet, ultimam medendi .methodum ubique praefe­rendam esse.

Medicus herpetis curam adgrediens omnium primo causam, quae Ùli subesset, amovere sudeat, necesse est, quae si interna foret, opportuno regi­m.ine et remediis huic ipsi oppositis corrigatut,

19

transeuùdo tandem ad externa, quae processum

morbosum iq cute exiinguunt, fibram strictam re,..

laxant, et laxitatem corrigunt.

Ingens pliarmacorum catera a medicis comen­

datur ad herpetis sanationem, in quibus subminis­

trandis tamen nullam plerumque normam habemus,

quorum adplicatio pro casus diversitate diversa,

sed semper rationalis sit, oportet. Huc numeran­

tur I. ad interna:

a) Sulpluw et Sulpli1treta, aque sulpliuratae , remediis oportunis combinata; b) Antirnonialia: an­

timonium crudum; sulphas aurati antimonii, Kermes

minerale proguediendo pedetentim ad fortio1·a prae­

parata, quae si a casu exposcerentur. e) Mercu­rialia: aethiops mineralis, mercurius praecipitatus

niger Hanemanni, Mercurius dulcis, pulvis alterans

Plummeri etc. cum diaphoreticis: sulphure, camphora,

:M:oscho, Opio etc. copulata. d) Arsenici praeparata ab Anglis comendata et a recentioribus Fodéré,

Alibert, Biett cum fructu tentata, cum summa sem­

per circumspectione . adhibenda. Huc etiam referi

meretur e) Graphites, a K. A. Weinhold a) co­

mendatus. f) Acria, uti: rad. Bardanae, Sassapa- :

rillae, hb. Jaceae, Scordii (Quarin) Ledum 11alusfr.

lig. Quajac. cort. ulmi campest. stipit. Dulcamaq

etc. g) serum lactis, aut merum, aut radicibus sol-

a) ller ©ravÌ,it al! ncu cntbccfte& tei!miltel gcgcn bic 'ò!ed)ten. 2eipaia. 1sos.

*

20

ventibus: Taraxaco, Cichor. etc. vel succis eorulll expraessis conjunctum. Si viscerum opstructio her­peti ansam porigeret, aut biliosa colluvies, aut scor­butica dispositio subesse videantur, tum aut ista, tum ad alia, quae liiscausis opponantur, confugere licebit.

Huc adhuc adnotandum , quod remediis vix enumeratis purgantia interpolanda sunt, mox anti., phlogistica, mox calefacientia, quae humorum in cntem impetum ~noderant, sordes evacuant, et reli­quorum medicamentorum actionem adjuvant.

II. Externis, quae adnumerantur, remediis, sunt: a) Balnea tepida aut universalia, aut localia, vel 13implicia, vel materiis medicl'!,tis impregnata pro ca,­sus diversitate: sulphurea, alcalina, thermae , sul.,. p1mreae, ttbi cutis rnagis torpida eorurn admittit usum; vel emollientia, uhi cutis magis est stricta, infiammata, crustis densis o bsessa; . b) forrnenta ej us­dem indolis ex decocto Malvae, Altheae hb. semi-. uibus lini etc. aut infuso hb. Tabaci. confecta; e) lotiones ex diversis pharmacis compositae. Quam magister praedilectus, . summe venerandus noster F. nobl. ab Hildenbr.and adhibere solet, solutionem ex Mercur. subl. corrosv. gr. jji aquae destil. 3.Vj, acetat Lytharg, --'). i lactis Sulphur. 3j constantem, aut ex Acidi muriatic. oxygenat. 3.i aq. desti. 3.Vj confertam in herpete rodente summe eficacem ph:1..-ries ridimus.; -

.21

. d) V aria porro laudantur unguenta e linimenta, mox blanda: ex lactis cremore, oleo amygd. et aut irritantibus : e corrosi vis: sulphure, sulphate Zinci, Cupri, :M:ercur. praecip. albo, corrosivo, cerussa, imo ex Arsenico (Alibert) in herpete exoedente conflata semper casui diversitati adaptanda.

e) Si dolores furhint atroces, ut , non raro in herpete phagadaenico accidere solet, cataplasma­tibus utimur emolluntibus, addilis hb. hyoscyamì,

cicutae, aut inunctionibus opiatis, f) In sanando herpete inveterato omnia tau ...

dem adhibenda sunt, quae in partes ignobiliores

agunt, uti: fonticuli, vesiçantia, cortex Mezerei,

cauteria etc. Quum herpes tanta in recidivas preclivitate

gaudeat, malo, quamquam debito tractamine dissi­pato, regimen diaeteticum, causis utplurimum con­trarium sedulo servanélum, summa cutis mundities

numquam negligenda, idt:Joque balnea ab initio te­pida, sen;im sensimque et_ frigiéla, ut cutis pristi­

num recuperet tonum, adhibenda. Quodsi debilitas universalis adesset, tonicis,

roborantibus, amaris, China, martialibus corrigendi

foret.

Leg m e r e n t u r. -Nymann, diss. de herpete. Witteb. 1594. Gockel, diss. de herpete. Altd. 1695. Wedel, diss. de herpete. Jen. 1703. Tob. Vogel. Curieuser Hautdiener, vorstellend der

menschlichen Haut Schiinheit und Hasslichkeit. Griitz. 1698.

Pitner. diss. de herpete. Budae 1778. R. A. Vogel. praelectiones de cognoscendis et cm·an­

dis corporis humani adfectibus. Lausannae Helve­tiorum l 78l.

Bertrand de la Grosse, essay sur. le traitement des dartres. Paris 1784.

Plenk, doctrina de morbis cutaneis etc. Edit. alt. auct. Viennae 1783. A. d. Lat. u. mit einigen Zusiit,­zen vermehrt, v. Wasserberg. Wien 1789.

Boissier de Souvages, nosologia methodica etc. Lip­siae. 1790.

Sagar. systema mQrborum symptomaticum etp,, Vien-nae. 1793. ·

Jakson. dermato-patl10logie, a. d. E. Erfurt 1794. P. Frank. de curandis hominum w.prbis epitome. Lib.

IV. V. Venetiis 1797. Miihlenpfort. diss. de ulceribus estiomenis eorumque

methodo medendi rationali. Kilor. 1795. Schmidt , cutis morbi ex materiae animalis mixtura et

forma mutatis cognoscendis. Hallae 1799, Willan, die Hautkrankheiten und ihre Behandlung,

systematisch beschrieben. A. d. Engl. mit einigen

Anmerk. und einem Anhang. v. Friese, Breslau 1799-1817.

Hufelands, System der practischen HeiÌkunde. 2. B. 2. Abtheilung . .Tena · 1802-5.

Alibert, description des maladies de la peau observées à l'hospital Saint Louis et exposition des meilleu­tes methodes suivés pour leur traitement. Paris 1806-1812. Fol. 9 Livraisons, deutsch v. Miiller. Tiibingen 1808. .

Alibert, Précis theoretique et pratique sur les mala­dies de la peau. Paris 1810.

Betemanns, pract. narstellung der llautkrankheitennacl1 ,vman's System, a. d. Engl. v. Hanemann, mit Vorrede und Anmerkung. v. Sprengel. Halle 1815.

Wilson's Treatise an cutaneous diseases. Lond. 1813. Nusshard, Skizze einer Dermatopathologie mit physio­

logischen Vormerkung. etc. Prag. 1810. Jos. Frank. praxeos medicae universae praecepta, Par.

I. Vol. II. cont. doct. de morbis cutan. Lipsi. 1815• A. G. Richter's, specielle Therapie. 6. B. 4. _Abtheil.

Wien 1819, Haase, iiber die Erkenntniss und Kur der chrortischen

Krankheiten. 3. B. Wien 1820. J. Nep. Ed!. Raimann, Handbuch der speciellen me­

dizin. Patholo;;ie und Therapie. Wien 1826._ 2. B. 4. Auflag. Wien 1831.

The ses defentlen dae.

I. ln curandis morbis rerum domesticarum ratio habenda.

II. Omnis febris ex irritamento.

III. In inflammatione viscerum abdominalium hirudines

non cuti , ,organo infiammato proximae; sed potius ano adplicandae.

IV. Non omnis herpes curandus.

V. Lactatio et matii prodest, et infanti,

VI. Remediorum narcoticorum vis • a solo, quo corpus ani­

male lacessunt, stimuloJ vix derivanda. VII. •

Non dantur certa virginitatis signa, VIII,

Pulsus symptoma falax. IX.

Remediorum solventium virtus a praevalente in iisdem oxygenio dependet.

X. Sanguinis per contagia infectio non admittenda.

XI. Non dantur venena absoluta.

XII. Magna aetati, virtus medica.