DISSERTATIO PHYSIGA INAUGURALIS.

FLUXUBUS THERMO-ELECTRICIS, ACUSMAGNETICAE OPE, OBSERVATIS,

QnAU,

AMDENTE SUfflO NUMINE,

EX AÜGTORITATE REGTORIS MAGKIFIGI,

Joannis Matthiae Schrant^FHIZ.. T H E o a . MAG. Z JT T . H U M . C O C T . E T E R O P . O R O IK . ,

HOBIIISSIMI ORDINIS DISCIPIINARTJJII MATHEMATICARÜM ET PHYSICARDlïDECRETO,

PRO GRADU DOCTORATÜS ET MAGISTERII, .

SÜMJnSQUE IN JIATHESI ET PHttOSOPHIA NATÜRAU HONORIBTSAC PRIVILEGIIS,

DNIV.' ,, i n A c a d e m i a Z t u g d u n o - B a t a v a ,(b i b l i o t h e e k

LEGITIME COBSEQEENBIS,^LEiyL--!-y

" D E F E K D E T

JACOBUI» JOIIAIVIVES T E O m » TAK BERKH OU T;A9ISTEEAEDASIENSIS.

AD DIEM XXIX APRILIS MDCCCXLIII, HORA I-IL

AMSTELAEDAMI,APÜD S. DE GREBBER.

I I D C C C X L l t l .

A ^ '2/,

P A T R I

O P T I M O ^ C A R1 S S 1 M

S A ö R ü M,

•p\

Im

P RAEF ATI O.

Calorem inter et electricitalem nexum quendamintercedere, nullum amplius dubium. Uti enimfluxus electrici in corporibus conducentibus tempe-raturam augere pogsunt, ita etiam calor vel phae-nomena polar is ationis eleclricae vel fluxus electricosexcitare valet. Fluxus hosce, ita dictos, thermo-eleclricos ejusdem esse naturae ac voltaicos patuit,quum plerosque horum effectus etiam edere sintobservati, quatenus illorurn minor intensitas valuit.De thermo-electricis hocce opusculo agere qnidemconstitui, ea vero tantum pertractare, quae acusmagneticae ope de fluxubus illis innotuerunt, quaenempe ex obseroatis directione et quantitate decli-nationis acus, actioni fluxus thermo-electrici sub-jectae, comperta sunt et conjici possunt de ratione,qua excitantur.

VIII

Quurn phaenomena haecce, quae ja m 20 anniscognila nondum tamen pevspecta sunt, etsi multaexperimenta a solertissimis physicis sint institula,examini suhjicere vellem, mox vidi experimentainstituta non omni vacare reprehensione , et quamvisad accuratiora instituenda animus ferret, quominustamen hoc exsequsrer, rei difpcultas obstitit. E tsiigitur experimentis institutis omnibus indubitatamfidem tribuere nequeamus, ex illis tamen fas eritquaedam generalia deducere observalionis data , quaeteneri possunt, donee novis accuratis experimentisprobentur vel improbeniur, certe naturam electricamhorum phaenomenorum demonstrant. — Quum ergophaenomena thermo-electrica nova luce condonarenon contingeret, statui, praemissd expositions ob-jectionum, quas mihi mooet ratio experimenta in—stituendi hucusque adhibita, et diffcultatum, quaeaccuratiori problematis solutioni obstant, ea tra­ders, quae praecipua docuerunt experimenta, atqueex illis prornere, quae, me quidem judice, derations, qua calor ad haec phaenomena excitandaagat, conjici possunt. Pergratum mihi foret, si inmeliorem ordinem- redigendo ea, quae, ante edita,non bene ordinata fuisse censeo, atque inde problemaadhuc sohendum limitibus quibusdam circumscri-

hendo aliquid praestare potuerim ad phaenomenathermo-electrica illustranda. Lectorem, ut hujusopusculi tenuitatem juvenili ingenio et minus puramlatinitatem diflicultati, in physicis latine pertrac-tandis obviae, condonet, rogo.

f^oiis denique, V iri Cl. quos in Athenaeo A m -stelaedamensi, praesertim vero in Academia Lug-duno—Batava disciplinarum mathematiearum etphysicarum praeceptores habui, pro singulari, quame excepistis, humanitate, institutione, consiliis,gratias ago habeoque quam maximas.

>»»»VV»»<»«/V>»»M»V»%\HHi«»»l»V<r»MV»TV\A»WlV«iWW%V lV»»»VlW\W»lVN»<lWWI»W\>V»»WlW»V»V%%V«V« »

CO]¥jSP£CnrVji O P V S C V lil.

CAPUT I. ISTEOIIUS. E xPEBIBEBIUM THEBBO-KEECIEICDII

PBIBCEPS EIESQEE IBSTITEEHIII RATIO....................p a g . 1 .

» II. De coeporibos, iii (Juibbs plexus thebmo-

XLECIBICI EXCITABI ............................................................ » 1 6 .

» III. Fluxus IBEBUO-ELEGIBICI exgitati aciio ib

ACUn ............................................................................................... » 3 0 .

§ 1 . DirecHo declinaiionia acus magneticae............... » —

» 2 . Quantitas declinaiionis acus magneticae, . . . » 4 5 .

» IV. De causa hobub puaebohebobuk cobjegtubae

...................................................................... » 67.

CAPUT I.in t r o ït u s , e x p e r im e n t u m t h e r m o - e l e c t r ic u m

PRINCEPS EJUSQUE INSTITUENDI RATIO.

1. Phaenomena thermo-eleclrica primus observavitSeebeck , et quidem hac ratione eo adductus est. Ex-perimenlis enim quibusdam instilulis suspicatus est,ctiam sine conduclore liquido, in duobus metallis, adinslar annuli conjunclis, magnelismum excitari posse.Non adeo excitalionem electricam in conlaclu ipso me-lallorum, sed magis inaequalilalem hujus actionis inlocis conjunctionis melallorum cum liquido conductorecausam esse pulavit polarisationis magneticae circuituselectrici clausi, atque inde polarisationem magneticamedi posse, quando diversitas quaedam inlercederel interduo puncia contaclus duorum melallorum, quae adinslar annuli secum inricem essent conjuncta. Discusbismulhi super discum cupreum et inter extremas parieslaminae cupreae, helicis ad instar convolutae, et inmeridiano magnelico jacentis, positus, ila ut altera parsextrema laminae inter discos illos melallicos jaceret,altera manu ad discum bisrauthi appremeretur, decli-nationem effecit acus magneticae, quae in medio illocircuitu melallico erat posita. Si discus anlimonii ita

cum disco et lamina cupreis conjungerelur, acus mag-netica in oppositam declinabat direclionem. Mox plu-ribus institutis experimenlis persuasum sibi habuit See-beck , causam horum phaenomenorum quaerendara essein calore manus, communicalo cum puncto coiijunc-tionis laminae cupreae et disci bismulhi vel antimonii,Ut hujus rei certior fieret Seebeck , supra discum bis-muthi, inter partes extremas helicis cupreae dispositum,discus cupreus calefaclus et infra discus frigidus appo-nebatur et statim acus magnelica declinavit. Acusmagneticae declinatio etiam cernebatur, quando cumalterutro puncto conjunctionis frigus communicaretur,atque eadem phaenomena majori minorive intensitateobservabantur, aliis etiam metallis loco bismulhi adhi-bitis. Haec phaenomena, inde thermo-magnetica aSeebegkio vocala et cum Academia Scientiarum Bero-linensi communicala, postea thermo.electrica dicta sunt,quum declinatio acus magneticae eleclricitati in metallisexcilatae tribueretur. Nova bine scientiae eleclricaeexstitit pars, quum pateret, fluxus electrieos excitariin duohus metallic heterogeneis ita conjunctis, utcircuitum efliciant, si illae circuitus partes, inquibus contactus metallorum heterogeneorum fia t,diversd utantur temperaturd (1).

2. Ut in naturam horum fluxuum electricorum in-quirerelur, observandi erant in quavis combinationemetallorum, et inaequalitas temperaturae in conjunc­tionis sive contactus punctis notanda. Hoc experimentum

(1) PoGQENBOsrt’s Annalen der Physik und Chemie VI. a. 2—4.

ihermo-elecfricum princeps instiluerunt Seebeck. , aliiquepost eum physici: quanam ratione insliluerint Tideamus.Deinde objectiones, et difficullates, quibus laborat illaratio, nostra quidem mente, indicandae sunl,

3. Seebeck melallum, cujus natura thermo-electricaerat inquirenda, conjungebat cum aren cupreo, quoin medio erat acus magnetica. Altcrutro puncto con-junctionis apponebalur discus oxydi cupri calefactus,minime autem metalla illa tangens, ut sola radiationecaloris punctum conjunclionis melalli et cupri calefieret.Observabatur declinatie acus magneticae, num orienteman occidentum versus deflecteretur, ejusque declina-tionis magnitude. Sed ratio illa non dare polerat indi-cationem accuratam diversitalis temperaturae in con-junctionis punctis, quae tarnen diversilas causa eratprimaria, requisitum princeps atque necessarium fluxuumthermo-electricorum. Hinc adducebantur physici, ntmetalla ferruminatione conjungerent, quo facilius con-junctionis punclis ipsis diversam temperaturam darent,eamque diversitatem thermometri ope cognoscerent. Ilajam fecit Seebeck, fecerunt et alii, atque haec ratiodisponendi metalla, in quorum facullatem thermo-eleclricam inquirendum, fere ubivis recepta et hucus-que adhibita. Physici celeberrimi Mort, van Be e k ,VAN ZuYLEN VAN NïEVELT in experimentis simullaneis,Traill conjungebant baculos diversorum melallorum etextremis applicatas laminas cupri aut alius cujusvis me-talli circumvoluto filo cupreo.

4. Rationes memoratae metalla ad experimenta

Ihermo-eleclrica disponendi non omni ol'jeclione vacant,meo quidem juJicio, cujus judicii causas hic Iradam.

Quando duo nielalla, v. c. bismulhum et cuprumferruminalione secum invicem conjungunlur, haec fer-ruminatio, si non ipsa mctalla paulisper afficit, aliudnovum atque heterogeneum corpus in circuitum elec-tricum affert. Hic circuilus non amplius e cupro etbismulho solis conslat, ferruminalio addit combinalionemraelallicam, quae universe suum sibi locum propriumin serie, ila dicla, thermo-eleclrica vindicat. Dispositieergo non est, bismuthum, cuprum, sed bismutbum,ferrumen, cuprum, ferrumen et bismulhum. Si igiturdelerminanda est facullas thermo-eleclrica relativa bis-mulhi et cupri, hoe altendendum est, quod, ut perse patet, in effeclus disposilionis agit, observalionemimplicat. Si enim ferrumen ipsum, quod inter duomelalla inlercedit, calefit, orienlur elTeclus ihermo-eleclrici inter bismulhum et ferrumen , el alia ex parteinter ferrumen el cuprum. Si nunc fluxus electrici ejus-dem nominis in duabus illis conjunclionibus, diversassequantur vias, quod etiam verosimile est ex experi-menlis Seebeckusis , necesse est, ut v. c. fluxus posi-livus, orlus in ferrumine conjunclo cum cupro, inlensilaleaequalis sit fluxui negativo, orto in ferrumine, quodconjunclum est cum bismutho, ut semel invicem lollantet fluxus electrici positivi in bismutho et negativi in cu­pro non imminuli progredianlur. Wum vero de tali juslaaequalitale constat? Nonne fluxus illi electrici positiviin bismulho et negativi in cupro inde afficiuntur?

Objici quidem potest, cum ferrumen etiam secundavice in circuilu hocce electrico occurrat, hac dispo-

sitione lolli effeclus interpositi ferrutniuis. In hoe ex-perimeiilo, aeque ac in aliis permultis experimentisphysicis, in quorum dispositionem mulla sint inferenda,quae non per se jusle adraillenda viderenlur, proptertffeclum, duplicalione in contrarias agentem directio—nes, atque inde sublatum, ferruminalionem adhiberiposse, quum apta sit methodus conjunclionis metal-loruni efficiendae. Hac ratione, etsi non absolulas,cerle relativas facilitates therrao-electrieas metallorumcognosci, quae fucullates rclativae omnes, uno eodemqueerrore affectae, comparandae sint, atque comparalionehacce, rite instituta, tantum opus esse, ut in naturamfluxuum thermo-electricorum accuratius inquiratur. Hu-jus argumenli vim minime quidem nego, confiteorillud universe etiam in experimentis thermo-electricisadhiberi posse, quod in aliis experimentis physicis op-tirno eventu adhibitum saepius sit. Verum e contraquaeri posse contendo, num interposito ferrumine, induobus conjunctionis punctis circuitus thermo-electrici,omnia ita sint prorsus similia, ut effectus, in contra­rias agentes partes, tollantur? Num, altero conjunc­tionis puncto frigido, altero calefacto, actio eleclrica,inter ferrumen et metalla excitata, sit aequalis? Num,etiamsi aequalis sit electricilas excitata, conductiocaloris et electricitatis in duobus illis punctis sit simi-lis, cum conslet, conductionem et caloris et electri­citatis temperatura corporum conducentium affici?Quaestiones hae minime adhuc solutae, neque, ut opinor,ita facile solvendae, minoris esse momenti videri pos-sunt, praesertim quum tanta hucusque sit infirmitasadminiculorum scientiae physicae, atque, uti jam

iTionui, ferrutninalio adeo apta methodus \ideaturmetalla firmiter conjungendi, atque in iis pbaenomenathernio-electrica indagandi. Indicare tantum volui,melhodum illam non omni objectione vacare, atquesperandum, fore ut postea adminicula scientiae eo us­que perficiantur, ut, rejecto omni auxilio a quaestionealieno, pbaenomena illa accuratius observari possint.

Ferruminationem enim non tantum quaestionern pro—positam complicare sed etiam naturam circuitus thermo—electrici mutare patet e natura ferruminis, ejusqueadhibendi ratione. E natura, cum ferrumen adhibeatur,uti vulgo occurrit, quod rarius e purissimis metallisest conflatum, quae metalla ideo in eircuitura tbermo-electricum inferuntur. Quod ad adhibendi rationem,non tantum cylindri crassiores melallorum adhibenturin experimentis thermo-eleclricis sed et fila tenuissima,atque haec etiam ferruminatione conjuncta fuerunt. Beg-QUEREL, physicus celeberrimus atque observator dili—gentissimus, componit circuitum thermo-electricum ex8 filis diversorum melallorum, quorum quodque duodecimetra longum, diametro dimidii m illim etri, atqueeorum extrema conjungit ferruminatione [soudes houtd bout) (1). Pace viri celeberrimi sit dictum, nonquidem intelligo, quomodo fila adeo tenuia sint ferm—minatione conjungenda, nisi ferrumine non tantumpartes extremae sed et spalio certe duorum aut triummillimelrorum quodque filum obducalur, si firmitersibi adhaerere debent. Quaestio ergo oritur maxiraimomenti, num tale integumenlum adeo extensum non

(1) Traité de l'ElectricUé et du Magnétisme. II. p. 53.

afficiat effcclus hujusmodi circuitus, facultates ihermo-electricas relativas observalas filorum metallicorum ?Negat PouiLLET (1), observator accuratissimus, dicendo:«facile esse cognitu, extensionem ferrutninis non affi-«cere efFectus, duramodo omnia ejus puncla eadem«utanlur temperalura;» addendum esset, ni fallor,eodem temporis momenta. Incremenliim enim « —muUaneum temperalurae praesertim requirilur ob eau—sas, e theoria facile explicandas, atque hoc dilEcilemihi videlur elTectu, quando extensie ferruminis sitmajor. Sed praelerea talis obductie ferruminis su-perficiera metallorum mutat, atque inde conducendifacultatem circuitus, inde etiam intensitatem fluxusthermo-electrici.

5. Quod ad alteram conjunclionis elBciendae ratio-nem, quam T raili, praefert ferruminationi, pauca suf-ficiant. Filum cupreum, ad conjungenda metalla cumlaminis circumvolulum, cum metallo aeque ac laminacuprea applicata actionem thermo-eleclricam, inten—sitate forte minori, non tarnen penitus negligenda,excitabit. Porro, si lamina, uti in experimenlis, quaeinstituerunt Viri Cel. Moll, van Be e k , van Zuylen

VAN Nyevelt, etiam est alius metalli, circuitus, cujusquaeritur facultas thermo-electrica, e tribus conslabitmetallis. Inde hoe casu problema solvendum compli-catur, et ferruminatio forsan pracferenda videretur,

6. Sed ad excitanda phaenomena thermo-electrica.

(l) Elemens de Physique et do Meteorologie^ 4« Edit, n® 282.

8

dispositis metallis, alterulrius puncti conjunclionis tem-peralura est augenda , refrigeralio nempe rarius adhi-belur. Hoe item variis modis elBcere physici conalisunt: quod ad hoe argumentum valet universe obser-vatio baeeee,

Nolissimum est, fluxus eleetrieos varia ralione ineorporibus, elcetrieilatem eondueentibus, exeitari posse.Aelio ehemiea, ipsa adeo varia et multiplex, in bisfaeile prineeps. Si igitur diversitas temperaturae velinaequalis distributio et progressus caloris in metallis,seeum invieem eonjunetis, fluxus eleetrieos exeitarevalet, atqne fluxus illi eleetriei sunt determinandi, probeeavendum, ne in dispositione experiment! ansa prae-beatur aetioni eleetricae, a eausa ehemiea oriundae.Atqne hoe non ita bene semper observatum.

Sie antea, metallis, quorum faeullas thermo-eleetrieaquaerebalur, ipsis flamma lampadis, spirilu vini im-plelae, admovebatur. Pleraque auiem meialla, huieaetioni subjeeta, oxidantur, naturam ilaque sensim sen-simque mutant: aliud inde corpus heterogeneum incircuitum electricum illatum. Oxydatio illa actionemchemicam insuper demonslrat, et oritur quaeslio, numhuie, an action! caloris fluxus eleclricus excitatus sittribuendus? Num haec actio ehemiea augeat vel mi-nuat, quatenus afficiat actionem propriam caloris? Haecratio experimeuta instiluendi igitur prorsus est dimit—tenda atque rite dimissa est.

Alia est ratio, quam inter alios adhibuit Vir. Clar.Draper (1). Fila diversorum melallorum, seeum invi-

(1) London and Edinh, Phil, Mag, 3* Series XVI. p. 451-—461*

cem ferrutninalione conjuncla, tangebant bulbum tber-mometri, immersi in vas vilreum, aqua majori proparle implelum, cujus aquae lemperatura, admolalampade augebatur. Sed constat, quaedam metalla inaqua oxydari, mullo magis in aqua calida, imo fer-Tida: hoe in casu igitur denuo actio chemica exercelur.Idem dicendum de ratione temperaluram punctorumconjunctionis augendi, quam adhibuit P ouillet (1),quum paries extremas , ferruminatione conjunctas, bis-mulhi et cupri immergeret in vasa, implela glacieaut aqua calida, quum hac aqua cuprum chemiceafïïciatur.

7. Tertio loco, quum fluxus electrici, ut appareant,mulliplicaloris ope sint condensandi, atteudenda estratio, metalla ad experimentum disposita cum filo mul-tiplicatoris conjungendi. Ad hoe elTiciendum, quum inceteris phaenomenis electricis observandis multam opemafferat mercurius, bic etiam in phaenomenis thermo-eleclricis saepius, imo Tulgo, adhibilus. Sed mercuriusipse actionem quandam thermo-electricam excitare di-citur, de qua recentius observala, infra agitur: foretpositirus ratione bismuthi, negalivus ratione ceterorummetallorum. Hinc aclio ihermo-elecirica propria mer-curii aflSceret iiuxum thermo-cleclricum , qui illi essetconducendus, alque denuo complicaret problema. Hincin phaenomenis thermo-eleclricis observandis mercuriusnon ad ilium usum adhibendus videlur, quem in phae­nomenis electricis, cx actione chemica oriundis, praeslat,

(1) El. de Phys. et de Meteerol. Ed. 4. n" 291.

eerie quamdiu quaestio de actione propria non penilussit soluta.

8. Tales sunt objectiones quas mihi movet ratio ex-perimenta thermo-electrica instiluendi vulgo adhibita;si in quibusdam nimis sollicitus fuisse videar, nullusdubito, quin lectori aequo sententia sit ferenda, iismagna certe pro parte observationem premi. Neque itafacile penilus reniovendae videntur, quum natura pro-blematis propositi multas praebeat dillicultates, quaeaccuratiori observalioni obstant. Quaenam difficullalesistae sint, jam videamus.

9. Quum quaerenda sit facultas thermo-electricadiversorum metallorum, effectus, quos cduut, secuminvicem comparandi sunt. Ad comparationem autemjustam instituendam praeslabit eandem quantitalem eteandem formam cujusque metalii adhibere. Si formamcylindricam aut prismaticam adhibere velimus, magnumpretium obstabit ne banc eliam in metallis quibusdam,V. c. argento, auro, platino servemus. Si tantum fila,quaedam melalla in fila tenuia duci poterunt, aliapenitus non, vel tantum ad minorem tenuitatem.

Qua ratione foret huic difficultali occurrendum? nonalia, me judice, quam resolvendo problemate inplura,inquisilione scilicet accurata, in metallis, quae in variisadhiberi possunt formis, quamnam vim habeat forma,quamnam quantitas ad afficienda phaenomena thermo-electrica, in iis obvia. Tabs observalio accurata, Telin uno metallo, instituta, meliora jam nos docebit denatura electricitatis hoc casu excitatae. Ad observationem

hancce instituendam, conjungendum erit metallum quod­libet cum alio, nunc diversum volumen, nunc diversamquanlitalem aclioni caloris offerente, sed in omnibusillis experimentis ejusdem naturae chemicae, ne diversahaec natura problema complicet. Si haec observatio inaliis metallis institui potest, efiectuum edilorum com-paralio naturam tbermo-electricam relalivarn borummelallorum dabit. Atque eliamsi non ita in omniametalla, quod ad volumen , quod ad quantitatem inquiripossit, data observationis, dicta ratione institutae, cumcomparatione accurata metallorura, quod ad naturam,scientiam thermo-electricam certiorem praeslare possunt.Probatur quidem infra, (59), tensionem tbermo-electricamnon aflici voluraine vel quantitate materiae, omninovero intensitatem in circuitu, atque inde observatam

declinalionera acus magneticae et deinde etiam faculta-tem thermo-electricam, e declinatione ilia computatam.

Sed observationes indicatae ilia imprimis premunturdifficultate, quod status plus minusve purus metallorum,quae adhibentur, est attendendus, atque metalla chemicepura adhibenda sunt, ne corpora heterogenea in cir-cuitum electricum inferantur. Quanti momenti haecobservatio s it, indicant experimenta Seebeckii , quumin constituenda serie, ita dicta, thermo electrica occu-patus esset. Physicus ille metalla, quam purissimaposset, adhibuit, magna tarnen diversitas apparuit, velet in platino, quod non nisi rarius chemice aiScitur.Metalla igitur chemice pura adhibenda sunt, quod nonita facile semper efficiendum, atque insuper method!aliae aliam naturam metallis ita reductis praehent.£xemplum affert series prior S eebegkiana , in qua

cuprum ex oxydo nigro reduclum, septimum locum,cuprum ex sulphate oxjdi cupri reductum ope zincivcl^ferri, vicesimum septimum tenet. Quum praetereametalla et purissima esse et in disponendo experimentopurissima conservari oporleat, desperandum foret, quam-diu non ulterius progrediatur chemia, de metallis p u -Ttssituis adhibendis. Rehus igilur ita se habentibus,sufficere nunc videtur, metallis, quantum possit pu-rissimis u ti, atque sperandum, fore ut aliquando errorobservationis, bine oriundus, eliminari possit.

10. Magna etiam difficullas versatur in augenddtemperatura alterutrius puncti conjunclionis. Non enimtantum augenda est sed et aucta accuratius notanda etquidem co temporis momenlo, quo declinatio acusinagneticae, fluxu electrico effecta, observator.

Simplicissima quidem agendi ratio foret, conjunc-tionis punctum ipsum caloris subjicere actioni; impeditaulem actio cbemica forte oriunda, uti supra animad-vertimus. Conjunctionis ergo punctum medio quodamimmergendum, bujus medii temperatura augenda est,sed probe cavendum, ne medium quoddam assnma-mus, quod, xel in temperatura communi vel aucta,chemice agere possit in metalla immersa.

Augelur difficultas eo, quod alterum conjunclionispunctum frigori est subjiciendum, quo diversilas lem-peraturae sit major: hoc casu vulgo minuilur tempe­ratura usque ad punctum fixum thermomelri, quoglacies et nivis liquescunt. Quum aulem rarius etdifficilius sit, ea temperatura ambienle, experimentainsliluere, metallorum vel medii, quo immersa sunt,

arte temperalura est reducenda. Medium ilaque assu-mendum est, quod nulla temperalura chemice agerepotest in metalla, et cujus temperalura pro libitu adgradum thermomelricum satis allum augeri et ad punc­tum fixum inferius deduci potest.

Sed eliamsi medium delur, omnibus numeris per-feclum et proposito inserviens, magna datur difficultaseo, quod aucta temperalura est accurate notanda.Observanda est temperalura non medii sed puncli con-junclionis metallorum, illo immersi; constat enim,quum corpora cerlo quodam temporis inlervallo indi-geant ad conducendam quandam caloris quanlilatem,dato quodam temporis momento discrimen adesse interillas temperaluras. Hinc non sufficit observare tempe-raluram medii, atque exinde eam, veluli esset tempe­ralura, ad quam metalla sunt redacla, conferre cumdeclinatione acus magnelicae in multiplicalore ob-servala.

Hinc praeferendum ridelur medium, cujus tempe­ralura aucta rel minuta certa quaedam puncta fixapraebet, ila ut calor major adhibitus non ultra alteru-trum punctum Ëxum in thermometrum agere queat.Talis est aqua, sed hoe casu procuranda erunt duomedia propter aquae actionem chemicam. Metalla im -mergenda erunt medio quodam, aclioni aquae, cujustemperalura augeri vel minui potest, subjecto. Si mediopriori admovetur thermometrum, hujus temperalura,quando aqua ebullit et postquam tempus elapsum est,requisilum ad communicandum calorem, erit conslans.Si aqua ergo adhihetur, conslantes lemperalurae nivisliquescentis el aquae ebullientis observandae erunt.

Haec vero dispositie experimenli non amplius valet,quando temperalura alterutrius puncti conjunctionis ultrapunctum ebullitionis aquae est augenda.

Has ob causas merito mihi praeferenda videtur,quod ad banc partem dispositionis experiment!, ratio,quam adhibuit Becqoerel (1), quum indicaliones mul-tiplicatoris sui conferre vellet cum intensitale fluxuumelectricorum, vel tabulam, ita dictam, intensilatumconficere. Fila enim metallica, secum invicem conjunctaimposuit tubis vitreis, altera parte clausis, et mercurioimmersis. Tuborum vitreorum crassities, quantum po—terat, eadem erat, quae thermometri, mercurio ira-mersi, qui mercurius action! caloris subjiciebatur. Ac-curatius etiam, me judice, temperalura notari possit,si tubi sint ejus aperturae, ut thermometri illis ipsisimmitti queant, quo casu nulla crassiliei tuborum ratiohabenda est.

11. Quae sint difficultates, observationi phaenome-norum thermo-electricorum propriae, jam vidimus:porro notanda, quae omnibus phaenomenis electriciscommunis est, atque in accurata mensura intensitatisope multiplicaloris versatur. Denique in omni experi—mento thermo-electrico probe omnia ea sunt vitanda,quae actionem electricara alienam a proposita excitarepossint. Hoc naturae experimenli est consentaneum:curae autem illi non aeque facile semper est pro-videndum.

12. Si ad ilia, quae hoc capite memorata sunt,

(1) Traité de VEL et du Magnét, II. p. 21.

attendamus, sequitur, ea, quae physici hactenus ob-servala memoriae tradiderunt de phaenomenis thermo-electricis caule esse accipienda, quum ratio experimentiinstituendi, hucusque adhibita, non omni objectioneTaicet. lila hanc ob causam penitus dimittere nonsuaderem praesertim quum tantae difficultates accuratioriobservation! obstent, quas omnino removere praesensinfirmitas adminiculorum scientiae non valet. Si quidemergo non omnia ea perspecta habeamus, quae ad fluxuselectricos, diversilate temperaturae in corporibus hete-rogeneis conjunctis excitatos, pertineant, si lateantetiam multa, quod ad vim, quam natura horumcorporum habeat ad alGciendos fluxus excitatos, etquod ad illam, quam diversitas ipsa temperaturae,quaedam vero generalia observationis data memoraripossunt, quae nunc tradenda.

«V M M V > r A V M JVMM* IW M W K M M

CAPUT ÏI.

DE CORPORIBUS, IN QUIBUS FLUXÜS THERMO­

ELECTRIC! EXCITARI POSSDNT.

13. Q uia ca pile primo non nisi de melallis egimus,non inde concludas, in illis tantum fluxus thermo-elecli'icos excitari posse: sunt et aüa corpora, in quibushaec pbaenomena observanlur, atque brevitalis causametalla tantum hactenus memoravimus. Nunc autem\ideamus, quaenam corpora electricitatem conducentiahaec pbaenomena exhibere xaleant.

14 Primuxn inter corpora electricitatem conducentiatenent locum metalla, principem etiam iu thermo-electricis. Seebeck. iu naturam thermo-electricam in -quisivit fere omnium illorum metallorum, quae naturasua adaplari poterant ad experimenlum hujusmodi in-stituendum, atque in illis, secum invicem combinatis,fluxum thermo-electricum excitari posse invenit: series,ita dicta, thermo-electrica metallorum, capite sequentiIraditur. In seriem illam etiam retulit rnercurium;quum vero hocce melallum id habeat singulare, quodfluidum sit lemperalura communi, disquisitionem, num

revera in merciM'io fluxus thermo-electrici excilari pos­sint, agemus, ubi de corporibus aliis Üuidis erit sermo.

Sed non tantum in mctallis helerogeneis, secnm in-■vicetn conjunctis, fluxus electrici diversilate temperaturaeexcilantur, xerum eliam in melallis bomogeneis. See-BECK enim, Begquerel et Nobili fluxum thermo-elec-tricum observarunt, quando filum metallicum cale-factum ad filum frigidum ejusdem metalli admoveretur,cujus fluxus intensitas, elsi exigua afque propemodumnulJa in stanno et plumbo, in aliis metallis erat major,Haec phaenomena, elsi diversa ab illis, quae in cir-cuilu metallico, c duobus metallis helerogeneis compo­site, cernunlur, cum bis nexu quodam cohaerere vi—dentur. Non bic quidem de diversilate temperalurae inpunclis conjunciionis in circuilu sermo esse polcst,inaequalis vero temperalura filorum, certe in nonnullismelallis, fluxum eleclricum excilare valet, quandocontactus eflicilur.

Terlia tandem ratione fluxus thermo-electrici exci-tantur in metallis quibusdam; Seebeck nempe, Sturgeon,alii pbysici, fluxus electricos observarunt in annulis elbaculis bismulhi vel anlimonii, in quibus inaequaliserat partium temperalura. Haec phaenomena praesertimin illis metallis exhibentur, quae structuram cryslalli-nam habent, alque ratione quadam hucusque incognitae slruclura illa pendent, quum si quid banc afficiatvel tollat, illa eliam minuere imo lollere videatur.Alia ex parle Begquerel fluxum eleclricum excitavit infilo plalini continuo, cum parlibus extremis fili raul-tiplicatoris conjuucto, quando pars ejus ad instar annuliaut helicis erat convolula et flarnma lampadis a parte

dexlia vel sinistra hujus annuli vel helicis admovebalur.Patet inde, metalla inter corpora thermo-electrica prin-cipem obtinere locum.

15. Praecipuum post metalla locum inter corporaconducenlia tenent sulphureta metallorum, aliaquehujus generis corpora, quae itidem thermo-clectricasunt. Multa enim Seebeck examini subjecit atque fluxuselectricos in illis excilari observavil: si qua invenit,in quibus haec phaenomena observanda nou erant,tribuendum videtur ralioni institueodi expcrimenli, cumnuda acu magnetica, non multiplicatore usus sit. Certc ,pleraque tales exhibent fluxus, qui non nisi multipli-catione apparent. Seebeck eüam experimenla quaedaminslituit de facultate thermo-electrica combinationumchemicarum metallorum inter se, quibus experimentisillustrata est paululum horum corporum natura, atquequaedam, üs propria, innoluerunl. Quia autem haecphaenomena in praesenti scientiae thermo-eleclncaestatu nihil hactenus valent ad illustrandam theoriam,quum ob naturam illorum corporum compositam pro-blema potius complicari vidcatur, hic indicasse sufliciat.

16. Quum inter corpora electricitatem conducentiainveniatur carbo, quaestio oritur, num eliam in hoccecorpore fluxus thermo-electrici excitari queant, Seebeck

carbonem communem querceum vel fagineum, nonthermo-electricum invenit; omnino vero carbonem, itadictum, Ihermoxydatum; qualis autem fuerit, non in-dicavit physicus clarissimus. CuMiimc carboni locumtribuit in serie, quam confecit ipse, atque item plum-

bagini. ümie explicandum sit hoe discrimen non cerloindicari posse videfur: forsan carbo, a S eebeckio ad-hibilus, non bene erat ustus. Constat praelerea exexperimenlis de facultale conducendi in carbone aP riestleyo institutis, hunc physicum invenisse carbonessaepius hoe respectu multum diffene (1). Geteroquin eseriebus S eebeckiahis melallorum, infra Iradendis, inquibus chalybs et ferrum proximum sibi invicem locumtenent atque observant, videretur, carboni exiguamfacultalcm thermo-electricara esse tribuendam, quumcarbonis admistio ferri facultatem thermo-electricamadeo paululum mulaverit.

17. Hactenus de corporibus solidis egiraus; num iniluidis etiam fluxus thermo-electrici excitari possunt?Quaestio magni momenti esse videlur atque digna, quaeaccuratiori subjiciatur examini.

Becquerel (2 ), memorans phaenomena therrao-elec-trica quae observavit Nobili, quando cylindrum argillaeacuminatum, calefaclum et calore rubentem appre—mebat ad alium cylindrum bomogeneum frigidum, eaexplicat e reactione aquae calidae in aquam frigidam,Nonvero patet, quaenam aqua bic intelligenda sit, cuifacultatem thermo-electricam tribuit.

E contra phaenomena electrica, quae ohservantur,quando aqua pura calida cum frigida commisceturcausae tribuit chemicae, quia, ex experimentis, quaeinstituit Peltier, declinatio acus magneticae observata.

(1) History o f Electricity, Edit. p. 571.(2) Traité de l'Eiectricilé et du Magnet, II. p. 59.

2 ^

Tnagna erat in muUiplicafore, e filo longiori confeclo,exigua in mulliplicalore, filo breviori instruclo (1).Haecce autem raliocinatio eo iunitur fundamento, quodfluxus Ihermo-eleclrici propter exiguam lensiouem nonnisi galvanometris, filo breriori instructis, sint dete-gendi, et effeclus mutati multiplicatoris hoe casu con-trarius sit naturae tabs fluxus electrici. Obstat \eroobservatie Viri Cl. G a.uss (2), fluxus thermo-electricosaeque bene ac fluxus alios electricos, ex alio fonteoriundos, longiori filo metallico conduei. Si igiturfilum longius multiplicatoris non eam fluxui tbermo-electrico olTerat resistentiam , qua evanesceret, diinittendaquidem est ratiocinatio illa, et experimentum hoccePeltieri aliter explicanduni, causa vero diminutae de—clinationis acus magneticae non facile patet. Quamdiuautem lateatj experimentum mcmoratum nihil facerevidetur ad probandam vel negandam facultatem thermo-electricam aquae purae: quaestio haecce alia ratione,aliis experimenlis erit solvenda.

18. Recens est accuratior inquisitie in facultatemthermo-electricam mercurii, quae ob frequentissirnummercurii usum in electricis experimentis majoris essemomenti videtur. Seebeck et Cummusg jam mercuriolocum in serie thermo-electrica metallorum tribuerunt,sed longe diversum, ille enim fere in media serie,bic locum secundum, Videtur vero in utriusque expe­rimentis mercurius cum alio metallo conjunclus fuisse,ita ut circuitus efficeretur, e duobus compositus me-

(1) Traité V, I. p* 247.(2) Besultate aus den Beoh. des Magnet. Vereins, 1837. s. 12, 13.

lallis. In disquisitione, num mercurio facultas thermo-electrica tribuenda sit, duplex oritur quaeslio, nempenum in mercurio, cum alio quodam metallo conjunclo,fluxus iherrno-electricus excilari queat, atque deindenum etiam in conjunctione mercurii calidi cum mer­curio frigido. Duplex enim illa ratio in plerisque valetmetallis, atque probe distinguenda videlur. Uinc primoloco videamus, quid fiat, quando mercurius interponiturinter fila ejusdem vel diversi melalli, deinde quandomercurius calidus cum frigido commiscetur,

19. Primus denuo hanc quaestionem solvere conatusest pbysicus Italus Matteucci (1), qui observavit haecce.Si duo fila cuprea jungantur cum filo multiplicatoriset alterum calefactum admoveatur ad alterum frigidius,fluxus elcctricus excilatur, qui a metallo calido adfrigidum progreditur: si fila ferrea adhibeantur, fluxusprogreditur a metallo frigido ad calidum. Si vero filacuprea non ad se invicem admoveanlur, sed immerganturin mercurium, conlentum in duobus vasculis, siphoneconjunctis, quorum alterum est altero calidius, fluxusthermo-electricus non amplius a metallo calido ad fri­gidum sed a frigido ad calidum progreditur. Idemobtinet si fila, unum post alterum, in idem vasculumcalefactum immergantur.

20. Vir. Cl. VoRSSELMAM DE H eer , (2) invenit, diree-tionem fluxus electrici in cupro et plalino, in quibus

(1) BiU. Cniv. de Geneve, Nov. 1837. Phil. Mag. Series III.Vol. XII. p. 295,

(2) KonsU en letterbode, 1838. I. p. 283.

a metallo calido ad frigidum progredilur, non miitari,si conjunctio filorum per gutlulam mercurii efBceretur,et allerulruin filum calefieret. Sin rero niercurius in-terposilus quasi filum, 0™,1 longum ct0 '“,002 crassum,conslilueret, et alterutrum filum calefaetum in mercu-rium immergerelur, Iluxus eleclricus observabatur pro—gredi a filo homogeneo frigido, adhibitis platino, cupro,zinco, argenlo , ferro, anlimonio: idem obtinebat sipartes exlremae mercurii calefierent. Si bismutbumconjungerctur cum multiplicatore, in mercurio eliamdireclio fluxus electrici crat a frusto metallico calefactoad frustum frigidius. Hinc seriem thermo-electricamita conslituit; — E,Bismulhum, Mercurius, Platinum,Cuprum, Ziricum, Argentum, Ferrum, Antimonium+ E. Hanc facultalem tbermo-electricam eo comprobaricredidit experimento, quod, quando duo fila helcroge-nea , e g. cuprum el platinum, adbiberenlur et platinumcalefaetum et cuprum in canalem ilium mercurii im-mergercnlur, fluxus eleclricus progredcrelur non a platinoad cuprum, uti e serie ihermo-elecirica sequeretur, seda cupro ad platinum.

21. Quum aulem haec experimenia Viri Cl. repe-terem, non prorsus similia observaxi. Duo fila platini,aeque crassa atque fere ejusdem longiludinis, conjun-gebanlur cum filo cupreo mulliplicaloris: alterutrocalefacto atque admoto ad frigidum, declinatio acusmagnelicae observabatur el directio fluxus electriciceriiebatur esse a metallo calefacto ad metallo frigidum.Si vero filum allerum immcrsum erat in guttulammercurii, vasculo contenlam, atque alterum calefaetum

in flamma lampadis, spiritu vini impletae, immerge»batur in tnercuriutn, buxus electricus intensitatisdebilissimae progredi videbalur a metallo frigido admetallum calefaclum, directio enim erat inversa: sinnon mercurium sed metallum ipsum frigidum langebat,denuo directio fluxus erat a calefacto ad frigidum. Hocprorsus non consenlit cum experimenlis jam citatisViri Cl. DE H e e r , qui majori tantum quanlitati mer-curii facultatem tribuit directionem fluxus electrici in-vertendi. lllius restigia seculus eliam majorem quan-titatem mercurii inter duo fila metallica interposui. Intabula lignea canalem feci, 0“ ,11 longum, 0™,01 la­tum: allero filo huic canali, mercurii plcno, infixo,alterum calefacturn in mercurium immergebatur; directiofluxus electrici erat inversa, a metallo frigido ad me­tallum calefacturn progredi videbatur. Quod autcminsuper notandum videtur, declinatio acus magneticaeeadem erat, intensitas fluxus electrici, licet debilissima,eadem, quae ante observata, quum guttula mercuriiconjunctionem eflccit. Hinc rninime agere in efleclumihermo-electricum hoc casu videtur distantia, quaeinter fila intercedebat, quae fila in vasculo non ampliusquam 0“ ,002, in canale e contra 0™,1 a se invicemdistabant. Hinc major ilia quantitas mercurii, canalicontenta, idem eflicere visa, quod guttula in vasculo.

22. Haecce actionis aequalitas, licet varietur quan­titas, mercurii interpositi, confiteor, me in suspicionemadduxit, num revera in hisce experimentis actio tbermo-electrica propria mercurii cerneretur, num haec inversiodirectionis fluxus electrici alii causae sit tribuenda.

Quando filum calefaclum platini in mcrcurium immer-gitur, filum ipsum subito refrigeralur, calor cummercurio communicalur et ab hoe denuo cum alterofilo plalini in mercurium jam immerso. Nonne forlasscita fluxus thermo-eleclricus excilarelur, progressus afilo, quocnm calor est communicalus adalterum, priusquidem candens, nunc vero subitam dcpressionera tcm-peraturae passum? Insuper nunc demura, quod anteasaepius negatum, cerlissime constat, mercurium optimecalorem posse conducere: hinc forsan mercurius inter-posilus conducendo tantum calori, secum communicato,inserviret. Objeclio quidem movcri possit, tempusquoddam esse requisitum ad conductionem caloris permercurium interpositum: respondeo vero, mihi sanein pluries repetitis experimentis, inlervallum temporis,eisi brevissimum, elabi visum, antequam acus magneticamultiplicatoris moverclur. Insuper observavil Vir, Cl.DE H eer , fluxum thermo-electricum, ila interpositamajori quantitate mercurii, excitatum, diuiius subsis-tere, qui , non interposito mercurio, momentaneus est.Haec facile explicantur ex hypothesi, mercurium hoecasu tantum conducendo calori inservire, e qua hypo­thesi etiam sequeretur, majorem vel minorem quanti-tatem mercurii interpositi tantum ea ratione declina-tionem acüs magnelicae aflecturam, quod post temporisaliquod intervallum majus vel minus cerneretur, utiobservatum: utroque casu declinationis quantitas eademforet. Haec qualiscunque explicatie, quam minimeindubitalam esse contendere ausim, valeret etiam quandofila duorum diversorura mctallorum in mercurium im-mergunlur, quo casu propter _rcfrigerationcm alterius

et calorem cum altero communicalum, dircctio fluxus,serie thermo-electrica data, inrerlerelur. Hinc nondumViro Cl. assenliri possum , propter memorata experi-menta facultatem thermo-electricam mercurio tribuenti.

23. Si igitur, hucusque certe, neganda sit facultasthermo-electrica mercurio, duo tarnen sunt phaenomena,quae longe aliter neque facile explicanda videnlur.Alterum est illud non inversae directionis fluxus elec­tric!, quando bismuthum adhibelur, quod fortasse ex-plicatur iis, quae de directione in duobus frustulisbismuthi, secum conjunctis, capite sequent! erunt di-cenda (42). Alterum, quod, si mercuriiis in vasculocalefit et fila cuprea, unum post alterum, in mercurium,ita calefactum, immerguntur, fluxus electricus excitatusprogrcditur a filo, posterius immerso, hinc frigidiori.Si loco filorum cupreorum adhibeantur duo baculibismuthi, fluxus electricus progrcditur a baculo priusimmerso. Fluxus est momentaneus atque evaneseil,simulac filum utrumque metallicum eadem utatur tem-peratura. Haec experimenla facultatem thermo-electri­cam mercurii probare asserit Vir. Cl. de H eer atquenon facile ex alia hypolhesi explicanda esse confiteor,probant certe, quaestionem, num in mercurio, itacum alio melallo conjuncto, ut circuitum efliciat, fluxusthermo-electrici cxcitari queant, minime adhuc essesolutam.

24. Experimenta etiam instituta sunt ad dirimendamquaestionem alteram, num in commistione mercurii calidicum mercurio frigido fluxus thermo-electricus excitetur

Matteucci (1) adhibuil tria vascula, mercurii plena,juncla duobus sipbonibus, in quorum exlrema immer-gebanlur fila mulliplicatoris. Sublalo allerutro siphoneet calefaclo vasculo medio, deinde restitute siphone,mercurius calefaclus cum frigide conjungebalur; exiguaet dubia aclio in acum magnelicam observata, cujusdirectie nunc haec, nunc illa.

Vir Cl. DE H eer (2 ), hoe experimentum repetens,in tabula lignea fecit canalem, fere 0“ ,2 longum: inmedio erat apcrlura, quae obturabatur lamella ferreaaut Yitrea. Pars mercurii, in canali contenta, a quaerat haec lamella, calefiebat, admota lampade, et parsaltera mercurii charta vel ligno interposito impedieba-tur, quo minus cum altera conjungeretur: tandempartibus extremis canalis immersa erant fila metallica,cum galvanometro conjuncta. Parte nunc altera cale—facta et, sublato impedimento, cum altera conjuncta,fluxus electricus cernebatur, a msrcurio calido adfrigidum progredi xisus j acus tarnen declinatio nonmajor erat quam 6° ad 10“ in galvanometro, breviorifilo instructo: actio, etsi exigua, in acum non tarnendubia erat. Idem observavi ipse, quum haec experi-menta repeterem, atque, ut quantum possem omnemactionem chemicam cxcluderem, apcrturam clauderem,ope lamellae vitreae et in canalem immergerem filaplatini, cum filo cupreo multiplicatoris conjuncta,

Matteuggi (3) nuper actionem thermo-electricam,hac ralione in mercurio excitatam, novis subjecit cx-

( 1 ) 1 1.

(2) Konst- en Letterbode 1838 1. p. 357.(3) De l \ R i v r , Archives de Etcctriciié II p- ï2 7 —231.

perimentis. Adhibuit Tasculum fictile quod lamellalignea in duas dividebatur partes 5 ulrique parti infi-gebatur sipho vitreus. Sipbones implevit ad aequalemaltitudinem mercurio, in quern immergebanlur filaextrema muUiplicatoris: deinde in alteram partem vas-culi infudit mercurium frigidum temperaturae — 10“et in alteram mercurium calidum temperaturae + 180":nunc sublala tabella lignea, atque igitur conjunctismercurio calido et frigido, etsi pluries repeteretur ex-pcrimentum , acus magnetica muUiplicatoris non decli-nabat. Bis tantum fluxum electricum observavit, idquequando, sublata lamella lignea, et altitudine mercuriiin ulroque siphone inaequali, mercurius in illis ele-vari vel descendere observabalur, et quidem illo casufluxus a (nierourio?) calido ad frigidum, boc vero afrigido ad calidum progredi visus.

Hoc experimentum, quod summa cura institutumfuisse videtur, auctori et subinde mibi probat, facul-tatem tbcrmo-electricam propriam boc casu mercurioesse negandam. Rarus fluxus electricus observatus, inhisce aeque ac in experimentis, quae Vir. Cl. de Heer

et ipse instituimus, forsan explicatur motione mercuriiatque ita nunc majori nunc minori superficie fili con-ducentis, quani ante, caloris actioni subjecta, quaemotio mercurii in ratione disponendi experimenti,prius adbibita, latens quam certissime apparet in rationenunc descripta. Addendum videtur, quod Ma.tteuggi

fluxum tbermo-eleclricum, quern Vir. Cl. de Heer ob­servavit, explicari velit inaequalitate temperaturae inpartibus extremis fili muUiplicatoris. Neque ratiolatei, quia filum muUiplicatoris, mercurio calefacto

immersum, ab hocce caloreni accipicns, calidiorisraelalH paries agit ratione fili alterius, mercurio frigidoinfixi. Praeterea fluxus hicce est momentaneus atqueexiguus, uti e disposilione experiraenli necessario se­quitur, momentaneus quia apparere debet eo temporismomento, quo mcrcurius circuilum eleclricum clauditet exiguus, quia diversilas lemperaturae in filis illisextremis non magna esse potest. Nullus igilur fluxusthermo-eleclricus excitatur, quando mercurius caliduscum frigido commiscelur.

25. Haec de mercurio: qiiod ad alia metalla fusaquaedam etiam instiluta sunt experimenta. Matteug-

ci (1), qui fluxum eleclricum insignem excitari ob-servavil, quando lamina bismulhi calefacla tangerelurfllis extremis multiplicatoris, eum vero eranescere xiditfuso bismulho, filisque illis ei immersis j acus magne-tica multiplicatoris denuo declinabat, quando bismu-thum refrigeratum solidescere coepit. Idem in antimonioobservalura.

26. E contra Andrews (2) fluxus ihermo-electricosobservavit, quando sales quidam , calore fusi, conjun-gerentur cum filis platini, cum filo multiplicatorisjunctis, atque diversa usis temperatura. Primum qui-dem adhibuit boralem sodae, deinceps vero, eodemevenlu, chloruretum et iodurelum potassii, carbonatempolassae, sulphalem sodae, chloruretum strontii, imo

(ly PhiL Mag.^ Series III. Vol X!I p. 295.(2) ïbid , Vol. X. p. 433—4 iO.

et acidum Loracicum, alia. Deinde loeo platini velunum vel duo altera lila metallica heterogenea sub—sliluit, quo casu autem saepius aelio chcmica oriebalur,vel filum inelallicum ipsum admoto calore fundebatur.Luculentior vero in his erat boras sodae, ad quemfusum in filo platini, alterum lilum platini calefaclumadmovebalur, alque illa erat fluxus electrici intensitas,ut, quando charta, madefacta solutione iodureti po-tassii, imponerelur laminae platini, cum altero filoplatini conjunctae, et alterum filum admoveretur adchartam, ioduretum potassii decomponeretur. Imo,bac disposilione filorum platini et interposili boratissodae quater tantum repetila, aqua decompositionempassa est chemicam: vides repetita, actio in linguamcognosci poterat. Hinc fluxus, ita excitati, intensitassuperare etiam videtur illius, qui excitatur diversitatetemperaturae in metallis heterogeneis: fluxum autemrevera esse thermo-electricum, imprimis adhibito pla-tino, faeile patet.

27. In corporibus recensitis fluxus thermo-electricihucusque observati sunt. Quaenam autem ad fluxuumillorum naturam illustrandam ope acus magneticaesunt comperta, nunc exponenda.

CAPUT III.

FLUXUS THEllMO-ELECTRICI EXCITXTl ACTIO INACUM MAGNETICAM.

28. In exponenda hacce aclione praecipuas adexamen revocabimus observaliones; non enim nostrumest propositum omnes observationes singulas, omniaexperimenla recordari. Sufficere videlur, ut ea tantumindicemus, quae eo majoris momenti sunt, quo,accuratius observata, illustrandae horum phaenomeno-rum causae inservire possint.

Actio fluxus thermo-electrici in acum magneticamduabus cognoscitur notis, directione nempe et quanti­tate declinationis ipsius acus.

§ I. Directio declinationis acus magneticoe.

29. Quod ad phaenomena thermo-electrica excitatain duobus metallis beterogeneis conjunctis, Seebeck

jam statim observavit directionem polarisalionis magne—ticae, atquc inde metalla distribuit in occidentalia etorientalia. Alii pbysici vero, phaenomena actioni

electricae Iribuentes, metalla diversa, pront conjunctadiversos ederent effeclus, distribuerimt in pogiliva elnegativa. Haec etiam sola vcra videlur esse ratio,quum physici hodie in illud consenliant, quod buxuselectrici tamquam causae horum pbaenomenorura assu-mendi sint, qui buxus electrici excilanlur diversitatetemperaturae in conjuucliouis punclis. Inde, quippequidem a diversa causa oriundi, divcrsi, cum buxubuseleclricis, alia ralione excilatis comparari possunt. Prae-slare ergo videtur in omnibus similia dare similibusnomina. Si igitur ponitur, buxum electricum exci-tatura (positivum) a loco calefacio progredi, metallumquodque in serie erit negativum ratione habila sequen-tis, quod posilivi partes aget, el series progredielura melallo, quod quam maxime erit negativum, a quo,cum alio quodam sequenliurn conjuucto, buxus elec-tricus posilivus ad hoc progredilur in loco calefacto,usque ad melallum, quod quam maxime erit posili-vum, uti in serie vollaica. Si autem cum S eebeckio

facimus, ita raliocinandum erit: duobus metallis ilaconjunctis, ut faciant cylindrum, atque hoc cylindroposito in meridiano magnelico, quum linea inferiorconjunctionis calebat altera pars dimidia cylindri orien-talis erit, quae negativa foret e tbeoria eleclrica jamcitala, altera, quae positiva foret, occidentalit. Sihaec attendamus, orientalis tl negativus, occidentaliget posilivus voces erunt ejusdem signibcationis. Hispraemissis, series thermo-electrica melallorura quod addirectionem buxus electrici excitati, quam confecitS eebeck, ila se habet :

Orientalia. Negativa.1. Bismulhura.2. Niccolum.3. Gobaltum.4. Palladium.5. Platinum (1).6. Uranium.7. Cuprum (0).8. Manganum.9. Titanium.

10. Aurichalcum (1).11. Aurum (1).12. Cuprum (1).13. Aurichalcum (2).14. Platinum (2).15. Mercurius.16. Plumbum.17. Stannum.18. Platinum (3).

19. Chromium.20. Molybdaenum.21. Cuprum (2).22. Rhodium.23. Iridium.24. Aurum (2).25. Argentum.26. Zincum.27. Cuprum (3).28. Wolframium.29. Platinum (4).30. Cadmium.31. Chalybs.32. Ferrum.33. Arsenicum.34. Antimonium.35. Tellurium.

Occidentalia. Positiva.Series autem haecce a Seebeckio confecta est, quando

temperaturae diversitas erat minor.

30. CoMMiNG confecit seriem sequentem:Negativa 1. Bismuthum. 9.

2. Mercurius. 10.3. Niccolum. 11.4. Platinum. 12.5. Palladium. 13.6. Cobaltum. 14.7. Manganum, 15.8. Stannum, 16.

Aurichalcum.Rhodium.Aurum.Cuprum.Iridium et Osmium.Argentum.Zincum.

17. Carbo. 20. Arsenicum.18. Plumbago. 21. Antimonium. Positiva.19. Ferrum.

Becquerel tandem dedit bancce;— E. Bismuthum, Platinum, Plumbum, Stan­

num , Cuprum, Aurum, Argentum,Zincuin, Ferrum, Antimonium. . . + E.

Alias series, ab aliis physicis confectas, praeter—mittimus.

31. Si qua diversitas, in his seriebus obvia, pendetab obserratore ipso, et a diversa experimenti insti-tuendi ratione, ex aliis etiam causis explicanda videtur.

In serie Seebeckiana numeri, quibusdam metallisadjecti, indicant diversa specimina ejusdem metalli,a physico illo adbibita. In genere, quam purissimaposset, metalla adbibuit, noimumquam autem, qualiavulgo coraparanda sunt. Inde patet, metalla, qualiaTulgo occurrunt, saepius longe alium locum in serieoccupare, quam quae chemice et accuralissime exoxydis vel aliis combinationibus reducta sunt. Hincsequitur, diversitatem illam imprimis esse tribuendamconditioni plus minusve purae metallorum, atque d i-versam naturam chemicam metallorum afficere direc-tionem fluxus electrici in illis excilati.

32. Sed praeterea directio ilia ipsè diversitate tem-peraturae alEciiur, uti jam observavit Seebeck, quiconfeclarn seriem citalam mutari invenit, quandotemperaturae diversitas in conjunctionis punctis eratmajor. Tunc enim ita se habebaf:

(rientalia. Negativa.1. Bismutbum. 11. Auricbalcum (1).2. Niccolum. 12. Cuprum (0).3. Palladium. 13. Cuprum (1).4. Platinum (1). 14. Cuprum (2).5. Platinum (3). 15. Aurum (1).6. Platinum (4). 16. Aurum (2).7. Plumbum. 17. Zincum.8. Stannum. 18. Argentum.9. Cbalybs. 19. Antimonium.

10. Ferrum. Occidentalia. Posiliva,

33. Quum numeri, hic adjecti, idem specimenmetalli indicent, quod in serie priori eodem numeronotatum est, instituta comparatione patet:

1°, diversitate majori temperaturae tolli vim, quamdiversa natura chemica speciminis in afficiendam di—reclionem fluxus electrici haberet: exemplo sint pla­tinum, cuprum, aurum; diversa horum metallorumspecimina, in priori serie multum a se invicem distan-tia^ nunc semet oonsequuntur.

Ferruin hoe casu imprimis mutavisse locum quum in priori serie valde positivum, nunc in pos­teriori medium quendam locum occupet. Chalybseandem patilur mutationem.

34. Etsi, me quidem judice, haec caute accipiendavideantur ob metbodum instituendi experiment!, inbisce a S eebecklio' adbibitam, quam supra (3) tradidi-mus, atque dolendura sit, quod non indicata sit tem-peratura, qua series baec posterior confecta, quod deferro dictum majoris esse momeuti videtur atque con-

firinari accuratiori observatione Cümmingii et B ecqce—

RELLii. Gumming enim observavii, directionem fluxuselectrici excitati in ferro conjuncto cum argenlo, cupro,aurichalco, auro et zinco, quando minor erat tempe-raturae diversitas, inverti quando lemperatura alter—utrius puncti conjunctionis eo augebatur, ut rubesceret.(Belg. in de donkerroode gloeihitte.) Eandem auteminversionem non observare potuil in conjunclione ferricum platino vel cum plumbo. Notatu dignissima vi-detur haec observalio, quae plane cum experimentisSeebeckianis convenit, atque e serie Seebeckiana pos­teriori explicatur, in qua ferrum non platinum nequeplumbum, sed cuprum, aurichalcum, aurum, argen­tum et zincum antecedit. Neque huic observationicontraria videntur experimenla, quae instituit P ouil-

let ( 1 ) , quum tubum ferreum (sclopetum) jungeretcum duobus filis platini: in bis enim, etsi diversilastemperaturae quam maxime augerelur, nulla fluxuselectrici direclionis inversio, atque causa patet e seriesaepius citala, in qua platinum locum superioremoccupare quam ferrum pergit. Variatio vero quaedamintensitatis fluxus excitati observata, de qua alio locoerit dicendum. Insuper Becquerel , in ferro et cuproconjunctis, quando alterius puncti conjunctionis tem-peralura erat glaciei liquescentis, alterius temperaluramauxit, atque invenil, in temperatura jam citata direc­tionem fluxus electrici mutari. Hinc ferri proprietas,quod ad directionem fluxus thermo-electrici, indubitalastare videtur.

(1) Uti indicare videtur Pfaff, in GEniEa’s Phys. Wörterh. NeueAusgabe, IX. 786.

3 ^

35. Non lantum auletn in ferro hoc proprium cer-nilur, observatum eliam in iinco, tesle B ecq u erellio ,

q u i, junctis linco et argeiilo, quando temperatnraalterius punch conjunctionis erat constanter 0" tbermo-metri Celsiani, invenit declinatioiiem acus magneticaemultiplicatoris, initio constanter crescentera, niox sub-sistere, minui et nullam esse, qiiando temperatnra al—terius puncli conjunctionis erat 225'’, atque bine,aucta etiam lempcratura, acum inagneticam denuodeclinare, directione jam inversa. Idem observavitjunctis 7.inco et auro, nunc vero temperatnra, qua in-Tersio ilia locum habebat, erat 150°. Haec proprielaszinci, quae e posteriori serie Seebeckiana non expli-catur, erit notanda propter ea, quae alio loco dezinco nobis erunt dicenda. Sequitur aulem ex illisexperimentis, proprietatem illam zinei affici diversanatura metalli, quocum est conjunclum , quum tempe-ralura, qua inversio fit, in conjunctione zinci et argentinon sit eadem, quae in conjunctione zinci et aiiri.

36. Phaenomenon bocce inversae direclionis fluxuselectric! non explicandum esse e quadam actione cbe-mica, quam aër in zincum calefaetum exerceret, patetex experimentis, quae data opera bac de re instituitB e c q u e r e l , quum observarit, idem locum habere etsipunctum conjunctionis non in acre calefieret, sed inoleo aëre et aqua privato, quod itaque in zincumnullam actionem chemicam exercere valeret.

37. Physicus Americanus E mmet (1) quaedam etiam

(1) In exponendia hiace experimentia ducem secutua aum Pfaffich

experimenla instituit de directione fluxus thermo-elec-trici excilati in duobus melallis heterogeneis conjunclis.Experimenla haeeee id habent singulare, quod nontanlum punctum conjunclionis, sed alterutrum metal-lum tnlum calefaclum adhibuerit: disci enim calidi etfrigidi diversorum metallorum, cum filo multiplicalorisconjuncli, sibimet invicem imponebanlur. Hac dispo-sitione experimenli quaedam nolatu dignissima suntobservala: ila, si bismuthum sive calidum cum discisfrigidis aliorum metallorum, sive frigidum cum calidisconjungerefur, fluxus semper progrediebalur a bismuthoad baec metalla, uli etiam bismuthum in serie quammaxime negativum est. Idem dicitur observatum inplatino, conjunclo cum cupro, argento, liuco, auroel aurichalco; in cupro, conjuncto cum argento etmercurio; in plumbo, conjuncto cum zinco et ferro:in ferro conjunclo cum auro, niccolo et mercurio.Quura antimonium conjungeretur cum aliis melallisirregularia quaedam sunt observala, sed cum niccoloet mercurio fluxus eleclricus ad antimonium sive cali­dum , sive frigidum progressus. Si discus arsenici ca-lefieret, nullus fluxus eleclricus in conjunclionc cumplatino, cupro, argento, plumbo, slanno, zinco, ferro,sin vero baec metalla erant calida, fluxus eleclricusad arsenicum frigidum progrediebalur. Arsenicum, sivecalidum sive frigidum, posilivura erat ratione mercuriiet niccoli. Platinum calidum conjunctum cum stannoet plumbo fluxum inlensilatis exiguae, cuprum frigidumcum plumbo calido nullum, cuprum calidum cum

in Gehleb’s Lexica cit. quum diarlum Amerieanum, quoconten ta,non mihi praesto fuerit.

plumbo frigido fluxum omnino dedit. Niccolum, sivecalidutn sive frigidum,galivum cum linco.

posilivum erat cum cupro, ne-

3 . Si brevem, alque non, uti mihi quidem vide-tu r, perlucidam exposilionem P faffii bene intellege-rim, in hisce experimentis generalis consensus cerniturcum seriebus melallorum jam citalis, qui consensusimprimis observatur in bismutho, platino, plumbo,arsenico frigido. Ex hoe consensu sequitur, certe inhisce melallis, directioncm fluxus eleclrici non aflicimajori quantitate metalli calefacti, quod metallumcalefactum easdem ageret partes, quas calefactum punc­tum conjunctionis inter metalla haecce heterogenea.Direclio, sive tantum punctum hocce conjunctionis,sive allerutrum metallum totum calefieret, eadem erat,intensitas vero, in conjunctione bismulhi cum alio quo-dam metallo major erat, quando bismulhum frigidum,quam quando calidum erat: ad haec denuo animad-vertendum erit postea.

In hisce experimentis praeterea mercurius et niccolumlonge diversas agunt partes, quam quas series citataedarent: quod ad mercurium vero, experimenti dispositieme in suspicionem adducit, ne alia causa actioni elec—tricae adsit: pendet etiam e quaestione, capite secundomota, alque nondum penitus solula. Eliminato igilurinterim mercurio idem consensus cum seriebus citatisetiam cernitur in cupro. Quod ferrum calidum cumauro frigido conjunctum, fuerit negativum, explicature serie Seebeckiana posteriori, sed quod etiam nega­tivum sit, quando frigidum cum auro calido conjun-

galur, explicare nequeo. Multa sunt in his experi-menlis, quae adeo omni normae sunt contraria, utaccuratiori et repetitae observationi subjicienda videantur.

39. Quod ad directionem fluxus thermo-electriciexcitali in metallis homogeneis continuis, experimentainslituta quaedam quidem docuerunt, multa vero jamobservanda sunt. Nulla autem adhuc ex illis regulapromi posse videtur, quum directio pendeat a formaet natura melalli adhibiti, in quoque experimentomulatis et qualenus pendeat nondum oonstet. Iliasigitur observationes, e nostro proposito supra indicate,bic praetermitlere liceat.

40. Quando fluxus tbermo-electrici exeitantur inmetallis homogeneis non continuis, regula videtur esse,quod dirigantur a parte calidiori ad frigidiorem, cuiregulae quaedam dantur exceptiones. Constat ex expe-rimentis, quae hac de re accuralius instituit No b ili,qui illam directionem observavit in bismutho, argento,platino, cupro, aurichalco, auro, stanno ct plumho,contrariam in zinco, ferro et antimonio. Animadver-tendum est, quod hoe loco etiam ferrum et zincum,quae metalla jam proprium quid exhibuerunt, excep-tionem regulae facere videantur. Sed et de loco, ar—gento tribuendo, num in classe priori, an in posterioridubitatur: N obili quidem in priori argentum collocat,Seebeck. vero, qui partes extremas laminae argenteaeunam post alteram in argentum fusum immergebat,eandem declinantis acus magneticae directionem obser-vavit, quam adhibitis ferro et zinco. Idem etiara in-

venit DE Heer , qui et argentum vulgare et purissimumadhibuit. E contra Emmet (1), qui discos calefactosmetallicos frigidis botnogeneis imponebat, fluxus di-rectionem a calido ad frigidum esse observavit inf latino, auro, argento, cupro et niccolo, a frigidoad calidum in stanno, plumho, zinco, ferro, auri-chalco, argenico, antimonio, hismutho.

41. Unde autem baec regulae contraria directio innonriullis inetallis, non palet. Begquerel, qui eammetallis facile oxydandis tribuere videtur, paullo postdicit obtinere etiam, etsi experimenla in oleo, aëre elaqua privato insiiluanlur, nulla ergo oxydationis causaappareat. Insuper in cupro, facile in flamrna larnpadisoxydando , directio semper test a parte calida ad frigi—dam, quod secus foret, si oxydalio causa esset contra-riae direclionis. Quae enim in cupro, uti et in anti­monio, nunc orientalis, nunc occidentalis a Seebeckio

observala fuit directio, causam babebat belerogeuilatemparlium exlremarum laminae adbibitae (2).

Quod aulem allinel ad direclionem observatam inzinco et ferro, illa forsan explicalur e lemperatura,in qua experimenla Nobili aliique inslituerunt. Supraenim xidimus in metallis illis, conjunctis cum aliis,inversioiiem direclionis obtinere, quando lemperatura■valde est aucla in alterutro conjunctionis puncto. Nonquidem constat, qua lemperatura usus sit Nobili, filavero melallica fortiter calefacta dicunlur, inde forsan

(1) Gehler’s Wörlerl. IX. s. 771.(2) P oggeedosff’s der Physik und Chemie, VI. s. 254, 255.

ultra ilium temperaturae gradum, qtio inversio obser—valur, ita ut filum calidum initio negativum, nunc sitposilivum. Haec explicatie confirmari xidelur experi—mentis physici Angli P rideaux (1), qui observavit fluxumihermo-eleclricum in baculis zinci, calefacto conjunc-tionis puncto usque ad 200“ {Fahrenheit) prugredi amelallo calido ad friy idum , inter 200“ et 250" nul­lum , deinde usque ad temperaturam fusionis a metallofriyido ad calidum. Addilur vero, baculos zinci ad-hibilos cliversa edidisse phaenomena, quum quidam inconjunctione semper essent negativi, etiamsi nunc h i,nunc alteri conjuncli caleberent, atque aclionis memo-ralae constantiam quudainmodo e texlura cryslallinapeudere. Huic xero explicationi obslant experimenla,quae inslituit E mmet, hie enim, etsi non indicetur,certo non adhibuerit discum ferreum ad ruborem ca—lefaclum. Ceteium temperaturam directionem afficereprobant experiinenla Seebeckii, qui earn majori tem-peratura inverli observavit in auro et aurichalco, quae,accuratiori inslilulo examine, etsi impura, corpora he-terogenea admista uniformiter dislributa exhibebant.

42. Magnum discrimen obversari videtur inter ea,quae observavit No b ili, et quae Emmet, quod ad di-reclionem in hismulho, explicari vero eo, quod de

H eer anomala quaedam in bismutho et antimonio ob-servaverit. Fluxus enim excitati directio pendebat ediversilate temperaturae, ita u t, si haec esset infralimilem quendam, esset directio in bismutho a frigido

(1) PhUosophical M ayazine , Series III. Vol. III. p. 263.

metallo ad calidum, ia antimonio a calido ad frigi-dum, inverteretur vero, quando alterutrum laetallummagis calefieret: haec inversio imprimis in antimoniofacile cernebalur. Hinc sequerelur, N obiu majoremin hisce experimentis quam E mmet adhibuisse tempe-raturam, quod etiam verosimile est. Haecce observatio,nempe directio fluxus a metallo frigido ad calidum inbismutho infra quendam temperaturae limitem, expli-caret etiam forsan non inversam directionem fluxuselectrici excilati in bismutho, eliamsi interponatur raer-curius, de quo experirnento supra (20, 23) locutisumus. Hoe casu enim bismuthum calefactum atqueimmersione in mercurium refrigeralum frigidioris me-talli partes ageret ralione alterius bismuthi partis,mercurio jam immersae et fluxus electricus, qui abismutho calido xideretur 'progredi, revera progrede-retur ab eodem bismutho sed frigidiori ad alterum,temperatura quum esset non satis magna, quae in -versionem directionis efliceret. Hancce xero qualem-cunque explicationem xerara esse nondum contendereausim, ofiero tantum, donee diversa ratio bismuthiquod ad mercurium interpositum melius et certiusexplicetur.

43. Jam supra, capite secundo, quum de facultatethermo-electrica propria mercurii egimus, directionemfluxus thermo-electrici excitati, quando fluïdum illudinterponitur, attendimus. Supra etiam (26) citavimusexperimenta, quae instituit As d r e w s , et quibus pro-bavit, interpositis quibusdam salibus fusis, fluxusthermo-elcctricos excitari posse in filis metallicis homo-

geneis vel heterogeneis immersis. Quod ad fluxuum illo-rum direclionem observavit quaedam maximi momenti.

Quum primo adhiberet sola flla platini, itaque ho-mogenea, directio fluxus erat a filo calidiori per salemfusum ad frigidius. Eadem directio obtinebat, etsialius sal interponeretur et mutarelur quantitas salisfusi interpositi, pendere tantum videbatur e diversilatetemperalurae, qua utebantur fila melallica, ita ut ca-lidum partes negativi inetalli ageret.

Quando vero postea fila beterogenea, inaequali usatemperatura, in salem fusum immergebanlur, non tan­tum , uti e serie thermo-electrica sequeretur, fila cali-facta metallorum in serie antecedentium electro-negativaeraritj sed etiam fila metallorum, magis positivorum,dummodo haec essent calidiora. Hinc ordo, metallisin serie tribulus, minime afficiebat directionem liuxusthermo-electrici excitati, qui semper a calidiori metalloprogrediebatur. Non quidem saepe, ob naturam expe-rimenti, hujus facti probatio facilis erat, quum tem­peratura, ad fundendum salem necessaria, alterutrummetallum adhibitum etiam funderet, uti plumbum,zincum, stannum sed, debita adhibita cura, in me­tallis, ita dictis nobilibus, observatie erat perficienda.Ita , interpositis carbonatibus sodae et potassae commix-tis, fluxus progredi cernebatur ab auro vel argentocalefacto ad platinum, quum haec salium commixtiofacilius funderetur quam alterutrum metallum. Sinorialur actio cbemica inter salem interpositum et me­tallum, fluxus directio ita mutatur ut a metallo magiscorroso, etsi frigidiori, progrediatur: in hisce ergoexperimentis actio cbemica, forte oriunda, erit vitanda.

A ndrews insuper quaedam notalu dignissima obser-■vavit, quod ad directionem fluxus, quando sal inter-positus non erat prorsus fusus. In cocbleari parvoplalini fundebalur carbonas sodae, salique fuso immit-tebalur filum crassius platini, ila ut cochlear ipsurnnon tangeret. Poslquam sal erat frigidus, filum etcochlear cum filo galvanometri admodum sensilis con-jungebantur. Si iiunc cochlear plalini modice cale-fieret, fluxus exiguus ceruebatur progredi a cochleariad filum, sive a metallo calido ad frigidum: auctocalore, ila ut funderetur sal, dum sal filum circum-dans erat solidus, fluxus insignis progrediebatur afilo ad cochlear, sive a metallo frigido ad calidum.Quando vero tola salis quanlitas erat fusa, fluxus di-reclio slalim erat inversa. Notaiidum est discrimen,quod inter hoc experimenlum atque experimenta, quaeF araday de facullale conducendae eleclricitalis voltai-cae, salibus fusis Iribuenda, insliluit (1), inlercedit.Hie enim inveuit fluxum eleclricum non conduci, nisiinter fila immersa fluidum interponerelur, et restringisi filum allerutrum immersum salis quaedam pars so-lida circumdaret; bine sequitur, revera in hisce expe-rimenlis fluxus quosdam proprios thermo-eleclricosobservatos fuisse.

44. Quod taudein allinel ad directionem fluxusthermo-electrici excilali, quando combinaliones che-micae melallorum secum invicem vel cum melallisconjungunlur, series quaedam a Seebeckio sunt con-

(l) Experimental Researches, Series IV. n. 305, 39G sqq.

lam

fectae, quas autem observationes locupleliores ob cap-sam supra (15) datam praetermiltimus.

§ II. Quantitas declinationis acui magneticae.

4:5. Altera nota, qua actio caloris ad efficiendaphaenomena thermo-electrica cognoscitur, est quantitasdeclinationis acus inagneticae. Haec autem non aequefacilis cognitu, alque direclio, omnibus illis laboratdillicullatibus, quibus omnis accurata fluxus eleclriciintensitatis mensura ope galvanomet.ri. Hinc, quamdiuphysici non adliibeant galvanometra ad iiistar typi,quern proposuit N o b i l i , instructa, atque inde indica-liones galvauometricae non secum invicera compararipossint, singulis accuralis observalionibus ea tantumfides tribuenda, quae non indubilala, ex ingenio cog-nilo observaforis pendeat, atque noxis forte experi-menlis vel probanda vel improbanda sit. Praelerea,quum e natura experiraenli, circuitus thermo-elcctricusadhibitus xel chemicas vel pbysicas varias induere for­mas possit, hinc multi et permagni discriminis origo,quod non permitlat a quibusdam observatiouibus slalimad omnes, a casu forte speciali ad geueraliora conclu-dere, certe quamdiu non conslet, quamnam vim d i-versae illae formae in experimentum ipsum habeant.Quae autem hucusque de intensitaie fluxus thermo-electrici sunt observala, singularia sunt dicenda, quumad accuratam quandam exhibendam intensitatis men-suram experimenta tantum instituerint Becquerel etPoDiLLET in melallis nonnullis, atque alia corporathermo-electrica hujus mensurae causa nondum accu-

rato subjecta sint examini. Ratio est in promtu, quiametalla adhibita facile ad illa experimenta adaptaripoterant.

46. Quod igitur attinet ad fluxus thermo-electricos,in metallis homogeneis non continuis excitatos, paucisexpediri possunt, quae de intensitale observata. Seebeck.invenit, si fluxus ejusdem intensitatis in illis, atquein metallis beterogeneis excitandi essent, majori opusesse temperatura. Hinc etiam N o b ih aliique pbysicipbaenomena baecce observarunt, fortiter in flammalampadis alterulro metaliico filo calefacto. Seebeck.,quum ratione indicata (40) experimenta institueret,nullum fluxum tbermo-electrieum in plumbo et stannoobservavit, quae etiam metalla N obiei (40) debilissi-mam edere actionem xidit. P faff, in lexico pbysicoGehleriatto (1), credidit ad baecce experimenta appli-candam esse mensuram intensitatis, quam voN Y elux

in metallis continuis observavit, e qua intensitas maximaforet in bismutho, dein in antimonio, zinco, ar-gento, platino , cupro, aurichalco , auro et stanno.Rune autem ordinem non biijus loei esse contende—rem , quum ratio dispositi circuitus non sit eademet fluxus tbermo-electrici in metallis illis continuis,quae quam maxime crystallinam texturam praebent, inbismutbo, antimonio et zinco, facilius atque majorisintensitatis excitentur, quam in ceteris, quae non adeosunt cryslallina, in quibus continuis tales fluxus nonnisi a pbysico Baxaro obserrati, et quae ideo poste-

(1) 1. c. p. 770.

riorem locum occuparent, quam revera ipsis debeatur.Hinc enim sequeretur g. in fills non continuig pla-tini fluxum intensitalis minoris observandum fore, quamin zinco vel argento: quae autem experimenla in fillsnon conlinuis plalini inslitui, superiorem locum huicmetallo tribuerent.

47. Fluxus thermo-electrici, in melallis beterogeneisconjunclis excitali, intensitas majori cum cura estobservata. Quae inde comperta, sunt haecce.

Intensitas fluxus eadem est in omnibus circuituspunctis: hoe constat experimentis, quae P ouillet incircuitu filorum diversorum metallicorum atque sectionisdiversae, per quem trajecit fluxum thermo—electricum,instituit (Ij.

Begqüerel (2) plura fila ferri et platini diversaelongitudinis et sectionis secum conjunxit, atque uniusqualiscunque puncti conjunclionis temperaluram auxit,dum cetera utebantur temperatura glaciei liquescentis:ita alio post alium punctorum conjunclionis calefactoad eandem temperaturam, declinationis acüs raagne-ticae quantitas eadem fuit observata. Non vero ex bisexperimentis deducenda credo, quae inde probata vultphysicus clarissimus, nempe facultates, ita dictas, thermo-electricas non pendere a majori minorive quantitatecaloris admoti, quae bic non variatur, neque a refrige-rahone, ope aëris, partium filorum, quae non ipsicaloris action! sunt subjectae. Sed bis experimentisprobatur eomtantem esse intensitatem thermo-electrici

(Ij t. c. II. 281.(2j 1. c. p. 57.

f,uxus in toto circuitu, quando vis electro-rnotrixest constans: calor enim aJmolus est coastans, itie-talla, iu quae agilur, sual eadem, si quae adsit■varialio, afficit tantum circuitus disposilionem, quicircuitus tarnen integer est constans. Uaec experimentacum supra memoralis, quae instiluit P oüillet , arclis-simo mibi xidentur cohaerere nexu. Quae adjicitBEC-QUEEEE (1): «il faut done admeltre, que, pour la«même conductibilité electrique et la niême tempéra-«ture — 1’intensilé du courant est indépendanle dc la«longueur ou du diamèlre des fils» non admitlendasunt. Quum enim conducendi facultas circuitus pen-deat e longitudine et diametro filorum, quae condu­cendi facultas constans assumitur, nulla datur variatiodimensionis filorum, neque ita intensitas fluxus inhisce experimentis ab hacce variatione pendcre vel nonpendere probari potest, sed constans est, quia natiiratotius circuitus non varialur. Haec si vocibus illisconductibilité electrique et intensite du coulant in—telligendae sint conducendi facultas circuitus et inten—sitas fluxus in cireuitu, atque e contextu, loco operiscitati, crederem auctorem bic locutum fuisse de con­ducendi facultate circuitus, et voci intensite memora-tum dedisse sensum, quo casu, quae adjecit, vera nonsunt. PouiLLET enim experimentis probavit, intensi-tatem fluxus thermo-electrici, quando vis electro-mo-trix est constans atque circuitus ex eodem constat cor-pore conducenti, esse in ratione directa sectionis hujuscircuitus, inversa vero ejus longitudinis (2).

(1) 1. c. p. 68.(2) 1. c. n. 282.

48. De ratione, qua intensilas fluxus therrao-eleclricicxcitali in metallis heterogeneis conjunctis, in eodemcircuilu, pendeat e majori minorive ternperatura inpunctis conjunclionis, et a diversa naturè metallorum,experimenta imprimis instituit JBecqüerel.

In pluribiis combinalionibus metallicis, in ferro etargento, ferro et cupro, cupro et platina, argento etstanno, cupro et argento, pbysicus ille probavil (1)inlensitatem fluxus electrici observati esse in rationedirecia Icraperalurae alterius puncti conjunclionis, alteropuncto temperalura uso glaciei liquescentis, cerle usquead gradum 40'"" thermometri Celsiani. Ultra illamvero temperaluram, constanter aucto calore, non etiamconstanter augetur intensilas, nisi in conjunctis platinoet palladio, in quibus observalio est producla usquead gradum SSO""*. Jam supra, ubi de inversa direc-lione fluxus thermo-elcctrici in quibusdam combinatio-nibus metallicis locuti surnus, vidimus, in illis quadamternperatura fluxum esse nullum, temperaturam etiamliancce in diversis metallis et in diversis combinatio-nibus ejusdem melalli divcrsam esse. Hoe igitur co—haerere videtur curn natura pbysica vel et chemicametallorum, ita ut quodvis hancce afficiat, fluxus etiamtherrao-electrici inlensitatem, quatenus aulem, nondumconstat. Ita in ferro et cupro, qualiscunque sit sectiofilorum et ratio conjungendi, varialio illa constans ob­servator, in zinco et auro, zinco el argento est secus.Notatu dignissima etiam est observatie P o u illeti, quijunclis platino et ferro(34) invenit, intensitatem fluxus,

(1) 1. c. p. 51.

pro 1“ (iherm. Cels.) auctae differentiae temperaturae inpunctis conjunclionis , decrescere, quando differentia iliaab 100" usque ad 550" augebatur, atque bine, eliamaucla differentia, denuo crescere, donee eadem esset,quando temperaturae punclorum conjunctionis 1000° asese invicem distabant, quae erat, quando differentia ilia100°. Inde conclusionem fecit, intensitatem illara mi­nimam esse, quando punctum conjunctionis vel potiusferrum in illo rubescere coepit, qua etiam temperaturadirectio fluxus in ferro, cum aliis bene multis metallisconjuncto, invertitur. Inde rubescentia ilia in ferroearn modificationem perficere videtur, quae ejus facul—tatem thermo-electricam afficiat.

50

49. Becquerei. (1) observavit, in conjunctis filisferreo et cupreo, quando punctorum conjunctionistemperatura ad diversum augetur gradum thermometri,intensitatem fluxus thermo-electrici excitali aequalemesse differentiae intensitatum, quae observarentur, sipunctum conjunctionis alterum usque ad alterutram exillis diversis temperaturis calelieret, dum alterum ute—batur temperatura glaciei liquescentis. P ouillet etiaminvenit in combinatione thermo-electrica, quando tem­peratura utriusque puncti conjunctionis erat eadem etsuperior temperatura medii ambientis, duos fluxusaequales et sibi invicem oppositos simul in circuitumoveri, quasi quisque fluxus solus fuisset excitatus.

50. Begquerel (2) item fila septem diversorum metal-

(1) 1. c. p. 4 7 , 48.(2) I. c. p. 51—63.

lorum ejusdem loiigiludinis atque ejusdem sectionisconjunxit, atque dum cetera conjunctionis puncta tera-peraturara habebant 0“ G., unius ternperaturam auxit,atque ita alius post alium , ad gradum eundem tbermo-metricum, nempe 20“ G. atque in quovis experimentoobservavit declinationem acus magneticae, atque indecomputavit intensitatera fluxus tbermo-electrici excitati.Hinc, quum in quovis experimento circuitus, per quemtrajiciebatur fluxus, esset constans, observata intensitasmensura erat vis electro-motricis in puncto conjunc—tionis duorum diversorum metallorum, ope datae etconstantis temperaturae, excitatae. Ita in illa temperaturacomperta est, nempe calefacto puncto conjunctionis

•bFerri cum Stanno intensitas 31,24

+Gupri )) Platino » 8,55

+Ferri Gupro » 27,96

+Argenti » Gupro » 2,00

+ _Ferri » Platino » 36,07

+Gupri » Stanno » 3,50

+Zinci » Gupro » 1,00

+Argenti » Auro )> 0,50

Ex bis observatis sequitur, quando a se invicemsubtrabantur intensitates observatae in combinationibusejusdem metalli cum duobus aliis, prodire intensitatera

4 +

in combinatione horum metallorum, ferme aequalemobservatae. In compute illo signa metallorum, quibusindicatur, num in combinatione electro-positivi aneleclro-negativi melalli partes agant, cum signis alge-braicis, positivis et negativis eandem rim habere po-nuntur. Ita e. g.

+intensitas, calef. puncto conj. Ferri cum Stanno = 31,24

» » » » Cupri » Stanno = 3,50

)) » » » Ferri » Cupri = 2 7 ,7 4

aequalis fere observatae = 27,96. Ita etiam

intensitas, calef.puncto conj. Ferri cumCupro = 2 7 ,9 6+

» » » » Argenti» Cupro = 2,00

» » » » Ferri » Argento= 25,96

aequalis fere intensitati = 26,20, quam inter obser-valas retulit Becquerel, etsi in dispositione experimentiferrum et argentum interposilis rinco et cupro disjun-ganlur. Hac ratione computari potest intensitas, quaeobservaretur, ordine dispositionis filorum metallicorummutate, quando quodvis punctum conjunclionis ad tem-peraturam illam 20“ C. calefieret. Insuper quum sit

+ .intensitas, calef. puncto conj. Ferri cum Cupro = 27,96

+ _» » » » Cupri » Stanno = 3,50

et nunc addantur intensitates, quia cuprum in altera

conibinatione est electro-positivum, in altera vero elec-tro-negalivum, prodit intensitas, calefacto puncto con-

- 1* —

junctionis Ferri cum Stanno = 31,46, aequalis fereoLservalae = 31,24. lla etiam

intensitas, calef. puncto conj. Ferri cumCupro = 2 7 ,9 6- h

» » » » Cupri » Plalino= 8,55

+ —erit )) » » » Ferri » Plalino= 36,51

aequalis fere observatae = 36,07. Hinc sequitur,quum ea seriei thermo-electricae sit ris, ut metallumquodque in illa positivum sit vel negalivum raliqnehabita cjus metalli quod in serie anlecedil vel sequitur,vim electro-molricem, cujus mensura est observata velcomputata intensitas, in puncto conjunctionis duorummetallorum aequalcm esse summae virium electro-mo—triciura, quae excitantur in punctis conjunctionis quandomelalla combinantur, quae inter duo illa metalla inserie thermo-electrica interponuntur. In serie itaquethermo-electrica eo potentior est vis eleclro-motrix inconjunctione duorum metallorum excitala, quo longiushaec metalla a se invicem distent, uti in serie voltaica.Hoe probalur compute instituto: tenendum tarnen est,intensitales memoratas valere tantum in circuitu ettemperatura adhibilis.

51. Idem physicus Becquerel alia etiam experi-nienta inslituil, quae ccrlo quodam nexu cum memo-

ralis cohaerere mihi videntur, Conjunxit (1) enim filaferrea et cuprea ita, ut uno tantum loco sese tangerent,celeroquin aliis diversis fills inetallicis interpositis di-starent, ad instar hujus schematiscuprum, ferrum, platiuum, cuprum, stannum, fcr-

a b c d erum , 7-incum, cuprum, eet.

f get puncti o teraperatura aucta, usque ad gradum 50”™thermometri Celsiani, dum alia puncta conjunctionisutebantur temperatura glaciei liquescentis, quantilasdeclinationis acüs magneticae observala constans erat,elsi loco puncti a , rel A et c simul, rel d eX e , relf el g calefierent usque ad eundem ilium gradum 50"™.Inde concludit auctor, fluxum thermo-electricum nonoriri e qualicumque actione contactus sed e differentiatemperaturae in utroque metallo, nempe ferro et cupro.Sed aliunde cognitum est, non quidem aetionem econtactu oriri, contactu rero melallorum ad illam ex-citandam opus esse, uli inrenit Seeeeck , interpositacharta papyracea inter metalla cessare aetionem in acummagneticam. P rid e .xux etiam aetionem thermo-elec-tricam tolli vidit, interpositis fills tenuissimis interdiseos metallicos, restitui, ut primum metalla sesetangerent. (2 ) Sed haec B ecquerellii experimenta longealiud quid mihi indicare ridentur: quid enim in illisfit? Calefactis punctis conjunctionis A et c simul,oriuntur duo fluxus thermo-electrici, alter in punctoA inter ferrum et platinum, alter in puncto c inter

(1) 1. c. p. 46.(8) Phil. Stag,, Series III. Vol. III. p. 211, 212.

platinum et cuprum, qui fluxus, cum in contrariasvergunt direcliones, sese tollere quMam parte poniposse videnlur, ita ut intensitas in toto circuitu sitdifferentia intensitatum fluxuum illorum. Quando itaprogredimur, accidet eliam hie et illic, calefactis simulaliis punclis conjunctionis, quod fluxus oriantur, quiversus eandem progrediuntur directionem, itaque sintaddendae intensitales, ut intensitas fluxus in toto cir­cuitu innotescat. ^i ita facimus, alque loco lempera-turae constantis SO", uti Becquereu, adhibemus tem-peraturam constantem 20°, ut uti queamus tabulaintensitatum, quas hac temperatura Becquerel in con-junctione diversorum metallorum observavit, haberaus

— -f. IntensitasExp. 1. a. Cuprum, Fcrrum 27,9.6

_l_ — —

» 2. i e tc . Ferrum, Platinum, Cuprum36,07 8,55 subst. 27,52

+ +» 3. dele. Cuprum, Stannum, Ferrum

3,50 31,24 subst. 27,74+ ■— + —

» 4. f eig. Ferrum, Zincum, Cuprum26,96 1 add. 27,96— + — - b

» 5. h et i. Cuprum, Argentum, Ferrum2 26,20 add. 28,20 cet.

Qnum differentiae intensitatum in hisce quinque ex-perimentis adeo parvae sint, intensitas in omnibusconstans dici potest, uti Becquerel observavit.

Ex hisce ergo experimentis, in quibus nulla mentio

fit dimensionis filorum, quae adhibila sunt, probaturetiam Becquerellii formula, qua si d indicet intensi-tateni fluxus excitali calefacto puncto conjunctionis ferriet cupri, quando facultas conducendi in circuilu est= 1 et temperatura = 1 , et d' intensitatem, calefactopuncto conjunctionis ferri et platini,

InteDsItaa fluxus excitati in puncto conj. ferri et cupri __ dIntensitas fluxus excitati in puncto conj, ferri et platini d \

et quae adjicit, nempe rationem bancce observari incircuitu quocunque cujus facultas conducendi alia sit,et diversa adbibeatur temperatura, certe minor quam50“ tbermometri Celsiani. Dubitari autem potest, numea ratio \aleat, quando temperatura major adbibetur,neque igitur inutile foret, talia accurata experimentainstituere, aucla temperatura punctorum conjunctionisetiam ultra 50’.

56

52. Tandem Seebeck. jam dispositionem metallorumad instituenda experimenta tbermo-eleclrica duplicavit,Fourier et Oersted pluries repetiverunt. Quod adintensitatem fluxus excitati in bac, ut ita dicam, pilatbermo-electrica, comperta est in ratione esse direct^numeri punctorum conjunctionis, in quibus fluxuselectrici excitantur.

CAPUT IV.DE CAUSA IIORDM PHAENOMENORÜM CONJEC-

TDRAE QüAEDABI.

53. E tsi Seebeck imprimis naluram magnelicamhorum phaenomenorura respexerit, eleclricitatem cau-sam esse jam pridem inter physicos convenit, praesertimquum innotuerint decliiialione acüs magnelicae et paulloante actio fluxus electrici in acum magneticam essetobservata. Inquirendum bine erat, num fluxubus elec-tricis illis, quibus tribuenda baec phaenomena, eademesset vis, quae electricitati communi vel voltaicaesese moventi, num actionem chemicam, pbjsiologi-cam, magnetismum, calorem edere valerent.

54. Non autem facilis baec indagatio erat in fluxu­bus thermo-electricis, neque nunc etiam perfecta.F araday, qui data opera in identitalem electricitatis,e variis fontibus atque varia ratione oriundae, inqui-sivit, quod ad fluxus thermo-electricos paucis absolvit,imo innuit, fluxubus illis non earn esse vim, quaeaffinitates chemicas solvat (1). Chemica autem actio

(1) Experimental Re$earches n. 987^.

illis negari non amplius potest, postquam Botto jamanno 1832 ope 120 filorum ferri atque totidem platiniaquam decomposuit, idemque facilius etiam effecitAudrews (26). Actionem physiologicam in ranam cog-noverunt Oersted, Fourier, Nobili, aclione in acummagneticam ipsi fluxus cognoscuntur, magnelismum inferro excitare observati. H inc, etsi fluxus ihermo—electricus nondum calorem edere observalus, etsi non—dum observata sit scintilla, nisi adhibita longa laminacuprea in spiras convolula, ob simililudinem aliorumelTectuum non dubitari polest de simililudine causae,atque de actione fluxuum electricorum bic admittenda.

55, Aliunde etiam probari potest, fluxus reverathermo-e/ectWco# haec phaenomena excitare, quum inhis etiam valeat celeberrima illa formula, quam deinlensitate fluxus voltaici dedit Ohm, qua, si T denotetsummam tensionum et L , longitudinein veductatncircuilus, intensitas fluxus electrici in hoe circuitu erit

vel si l denotet longitudinem, s seclionem et c con-ducendi facultatem circuilus, quia

erit I = T X ^

Quae autem e formula hacce sequuntur, experimentis,capite tertio memoratis, quod ad fluxus thermo-elec-tricos etiam probata.

Inde enim sequitur,1° . intensilatem fluxus eandem esse in omnibus cir-

cuitus punctis: probatum, quod ad haec phaenomena,experimentis, quae instituit Pouillet (47).

2°. intensitatem conslantem esse, non mutata vieleclro-motrice neque natura totius circuilus: probatumexperimentis Becquerellii (ibid).

3“. intensitatem, si vis electro-molrix sit constans,atque idem corpus circuitum efBciat, esse in rationedirecta sectionis et inversa longiludinis circuitus: itemexperimentis probavit Pouillet. Haec formula igituretiam de fluxubus thermo-electricis valet. Quae insuperconsimilis vis seriei metallorum thermo-electricae atquevoltaicae ex observationibus Becquerellii supra (50)est comperta, mihi identitatem causae, eerie proxi-mae, probare videtur. Hinc phaenomena, de quibusagimus, fluxubus eleclricis sunt Iribuenda.

59

56. Inde sequitur, haec phaenomena non esse ob-servanda, nisi in corporibus illis, quae electricitatemconducant, atque hinc electricilati diversi nominisopporlunilatem praebeant sese conjungendi. übi verocorpora non vel saltern multo minus conducant, phae­nomena thermo-electrica excilari possunt, quae pola-risatione cognoscuntur atque observata sunt in turmalinoaliisque crystallis. Phaenomena ergo, quae turmalinumet haec alia corpora praebent nexu quodam cum phae-nomenis thermo-electricis, de quibus egimus, cohae-rent, diversa autem sunt ab his, de quibus solis ,hicsermo.

Hinc etiam, capite secundo, in plerisque corporibus

conducentibus fluxus ihermo-electricos excitari possecognovimus; hinc explicandum, uti jam monuimus (16),quod saepius in carbone nulli fluxus thermo-electriciobservati sint.

Andrews tarnen excepliones huic regulae dari in-venitj in experimentis enim, quae instiluit, dispositissalibus quibusdam fusis inter fila metallica (26), opeacidi boracici inlerposili, declinalionem insignern acusmagneticae observavit, dum Faraday ex experimentisinslilutis nullam conducendi facullatem acido boracicotribuit (1). Alia exceptio, ab eodem pbysico obserxatajam supra tradita est (43).

57. Quum, uti expo§uimus, formula Ohmii bic etiamapplicari possit, sequitur discrimen, si quid sit, interfluxus Toltaicos et thermo-electricos inde tantum trahereoriginem, quod xalor coefficientis T sit inaequalis indiversis illis fluxubus; illo coefficienle autem denota-Timus summam tensionum in circuilu. Adeo xerissimumest, quod monuit P ouillet (2): «les sources electriques«ne peuvent en aucune sorte êlre définies ou caraclé-« risées, ni par la quantile d’electricité, qu’elles met-«tent en circulation , ni par Vintensité des courants,«qu’elles produisent, car ces élémenls sont essentieüe-«ment variables et liés, — par des lois trés simples«a la nature du circuit, dans lequel passe Ie courant«émané de la source. Mais il y a un aulre élément,«qui peut caraclériser les sources electriques, c’est la« teneion. »

6 0

(1) ExperiTiienial Researches (2) 1. c. n, 299.

408.

Atque revera pennagnum esse discrimen inter fluxusToltaicos et thermo-ebctricos experiraenlis atque men-suralione probavit P o u illet , quod discrimen e diffe­rentia, quae inter tensiones datur, explicandum. Neqnemirum quod hoe casu discrimen tensionum detur;quando enim originem chemicam fluxus voltaici po-nimus, majori opus erit ri ad aflinitatem chemicam,qua elementa liquidi conducentis conjunguntur ita tol-lendam, ut, quam primum contactus metallorum locumhabeat, atque circuitus inde claudatur, elementa illain contrarias progrediantur directiones, quam ad dis-jungendas electricitates diversi nominis, ope caloris, inpuncto conjunctionis metallorum, quo casu nequeinsignis illa xis aflinitatis chemicae, neque cohaesiovincenda, verum tantum molecularum dispositie, utividetur, afficienda est. Si theoriam fluxuum thermo-electricorum perspicere velimus, quaestio ergo illamaximi moment! erit solvenda, unde in his tensiooriatur. Quaestio autem haecce minime adhuc solutaest: experimenta enim, quae instituta sunt, et obser-xationes physicorum eo quidem adducunt, ut in hisphaenomenis fluxus electrici agere cognoscantur, verumnon plene solvere posse videntur quaestionem illam,de causa tensionis, quum hoe respectu non omni sem­per objectione vacent experimenta, hucusque instituta,ideo quod in illis instituendis pbysici quaedam usur—paverint, atque ut non-activa, si hac voce uti liceat,consideraverint, quae, uti aliunde probaturti, reverafluxum thermo-electricum modificare valeant. Quaes­tionem illam limitibus quibusdam restringere conati, adfluxus thermo-electricos in metallis heterogeneis con—

junclis excitalos primo loco atlendemus, quia hi fluxusmelius innoluerunt, subinde etiam quaedam monebimusde fluxubus ihermo-electricis m melallis homogeneiscontinuis vel non conlinuis observalis.

58. Ut, e noslro proposilo, ordine procedamus,primo loco videbimus, quaenam requirantur, ut inmetallis heterogeneis conjunclis fluxus thermo-electriciexcitentur.

Requiritur conlaclus, uti jam supra monuimus, atqueexemplis probavimus ^51); nulla radiatio caloris intermetalla sese non tangentia ad excilanda haec phaeno-mena valet: bine etiam omnis interpositie corporisalieni evitanda foret, omnis ferruminalio,

Requiritur elevatie vel depressie temperaturae in alteropunclo conjunctionis, dum alterius temperatura estconstans. Etsi enim hucusque semper de aucta tempe­ratura loculi simus, phaenomena ejusdem intensitatisobservantur, si temperptura eadem quantitate minuaturinfra temperaturam alterius puncti conjunctionis: discri-men in eo tantum cernitur, quod, si puncti a tem­peratura minuatur, easdem agat paries quas punctumh , quando a calefit: directie fluxus inde tantum inver—titur. Refrigeralio igilur quasi calefactio est negativa,et non nocelur horum phaenomenorum theoriae, si,uti hucusque fecimus, de aucla temperatura alterutriuspuncti conjunctionis loquamur.

59. Secundo loco videndum, quaenam in metalliset calore admolo tensionem ihermo-electricam afliciant.

Non afficere videtur quantitas major minerve metalli

adhibiti: jam patel ex experimentis Becquerellu me-moratis (47), ubi elsi fila ferri et platini diversaesec-lionis et longiludinis secuin invicem conjungerenlur,fluxus tbermo-electrici, in puncto conjunclionis quo-cumque excitati, intensitas constans erat. Draper (1)eliam eandem quantitatem declinalionis acüs raagnelicaeobservavit, quando duo disci, cupreus etferreus, ejus-dem magnitudinis ferruminatione erant conjuncli, velquaudo dimensie discorum multo miniiebalur, vel eliamquando cuprum puncto exiguo {by a mere point^ fer-rum tangebat.

Palet naluram diversam cbemicam metallorum per-magnam babere vim, ad afbciendam tensionem, quiaalieni meialli vel et oxydi admistio naluram prorsusmetalli mulat: palet insuper, diversa melalla, etsi cbe—mice purissima, diversam edere vim electro-molricem.

Quod ad calorem admolum, non bujus nascendiratio, uti Seebeck observavit, qui ope radiorum colo-ratorum luminis refracli eliam pbaenomena ibermo-eleclrica observavit, sed tantum quantitas tensionemafficit.

60. Quando ad baec altendimus, non admiltendaemibi videntur tbeoriae quas Becquerel et Nobili pro-posuerunl, fluxum caloris causam esse pbaenomenorumtbermo — electricorum tradenles, Nimirum Becquerel

censuit, fluxum caloris, ubi obslaculum quoddam dis-posilione molecularum metallicarum propagalioni ob-jectum invenit, electricitatem naturalem in fluxus

(1) Phil, Magazine, Series III. Vol. XVI. p. 458.

clectricos diversi nominis disjungere. Nobiu verofliixus dcctricos esse exoneraliones caloris, "vel aequalesprorsus esse fluxubus caloris, qui disposilione molecu-lariim ila modificanlur. Faclum illud, quod supraattulimus (58) , refrigeralionem aeque ac calefaclionemalterulrius puncli conjunclionis phaenomena Ihermo-eleclrica excitare , directione lantum fluxus inversa, hastheorias ita probare \ideretur, quod tunc fluxus elec—tricus eadem pergeret directione, qua fluxus caloris,aequilibrium caloris in circuitu resliluere conatus.Verum unde ergo, in combinationibus quibusdara me-tallicis, fluxus thermo-electricus excitalus non in di-rectionem corporis progrcderetur, quod melius caloremconducit, et saepius directione contraria ab ilia calorismoveretur? Unde eliam si tnotus caloris esset neces—sarius, fluxus thermo-eleclricus eadem intensitate inpunctis exiguis, qua in discis et laminis melallicisexcitari posset? Motus enim, \el caloris, vel fluxusthermo-elecirici in circuitu non attendendus \idelur,nisiquatenus inlensitas afliciatur nalura hujus circuilus,sed inquirendum est in naluram fluxus, anlequam incircuitum transeat, si ila loqui licet, tensionis on^oexplicanda.

61. Ilaec aulem quaeslio diflicilis mihi rideturideo, quod, me quidem judice, hie de actione, quaeinter moleculas corporum intercedit, agitur. Mihi enimex observationibus et expcrimentis constat, quando duometalla heterogenea secum conjunguntur, aique punc­tum conjunctionis calefit, lensionem eleclricam in punctoipso conjunctionis oriri, ita ut calore electricitas na-

turalis in qudcuiique inolecula dissolvalur, atque elec-tricilates diversi nominis in partibus extremis appareant,quae tarnen polarisatio electrica necessario modificaturreactione molecularum heterogenearum contiguarum.Sed quia actio molecularis bic excitari videtur, longiuspaterct campus hypothesibus e natura nondum per-cognita talium actionum, quam ut amplius in descri-benda actione, bic conspicua, progredi auderem, quumpraeterea non nisi hypotheses hypothesibus addere pos-sem. Hoe tantum, quod necesse xidetur, ut structuramolecularum maximopere polarisationem illam elec-tricam afficiat; phaenomena therm o-electrica eo faciliusatque eo majoris intensitatis excitantur in metallis, quomagis crystallinam prae se ferunt texturam.

Quia calor hanc actionem molecularem excitat, etcorpora diversa diversam requirunt caloris quantitatem,ut temperatura in hisce uao gradu thermometricoaugeatur, sequitur, calorem specificum actionem illamalEcere. Atque revera Becquerel inter seriem suamthermo-electricam metallorura, a metallo quam maximeelectro-negativo progressam, et seriem, qua datiir calorspecificus horum ipsorum raetallorum, initio facto ametallo, cujus minimus est calor specificus, analogiamquandam invenit. Ex hac comparatione sequeretur,metalla, quo minorem habeant calorem specificum,eo magis esse eleclro-negativa: exceptiones vero quae-dam dantur, quae probant, calorem specificum nonsolum bic agere. Calor tarnen specificus aliquatenusdirectionem indicare videtur, qua fluxus electrici diversinominis progrediantur.

62. Qiiam primuin vero lensio ilia eleclrica orla|ionalur, quaeslio aliquatenus solvi posse videtur. Quiain punclo conjunclionis corporum conducentium exci-talur, clecli'icilates diversi nomiiiis per corpora hacccedistribuuntur et, clauso circuitu, oritur fluxug, quifluxus itaque non a fluxu caloris, per corpora itemcalorem conducentia progressu, pendet, verum majoripraeditus celeritate hunc praeccdit. Fluxus iherino-electrici inlensilas, quae major vel minor esl, proutmajor vel minor caloris ilia in conjunctionis puncloactio, deinde afficitur natura circuitus , per querntrajicilur. Ilia fluxus ihermo-eleclrici, jam jam in cir-cuilum progressuri, intensitas diversa erit pro diversainelallorum combinalione, quum et slructura mole-cularum et calor specificus in diversis metallis varien-tur. Facultates illae thermo-electricae nietallorum indesumma cum cura erunt delerrainandae. Ratio ex-perimenli insliluendi illas facultates, quales prodeuntexperimcntis, afliciet, rnetallorum nempe, quae adhi-benlur, natura chemica plus minusve pura, et, quumin punclo ipso conjunctionis excitentur, hujus tem-peraturam augcndi ratio. B egquerel facultates thermo-electricas, ab ipso observatas, comparavit cum facul-tatibus, quibus ab ipsis radiat calor: non inutile foreteandem instituere comparationem in aliis observatisfacultalibus thermo-electricis, ut dijudicari posset,num revera analogia quaedam inter facultates illascorporum detur.

63. Sin vero non punctum ipsum conjunctionisduorum metallomra heterogeneorura calefiat, sed calor

ilpxlrorsum vel sinislrorsimi ailmovcalur, calor inovdurneque tluxiis electricos excitare videliir, doiiec in punc­tum conjunclionis perveniat ibique aclione sua lensionernelectricam eliciat. Difficile forsan foret experimentis hoeprobare, atque ita in puncto tantum conjunclionislensionern oriii; probaretur, si tempus quoddam postadmotum calorern elabi videretur, temporis autem hocceintervallum exignum foret. Metalla insnper, quae ad-hiberentur, perfecte homogenea tola sua dimensione essedeberent: omne enim punctum, ubi homogeneitalismutatio, partes ageret puncli conjunclionis inter metallaheterogenea. Ita etiam explicanda videntur phaenomenaihermo-eleclrica in metallis plerisque continuis, quaehomogenea quidem videnlur, non semper aulem simt:(|uae phaenomena in metallis continuis, quam maximecrystallinis, observantur, e crystallina illa textura forteexplicanda, ideoque nexu quodam arclissimo cum phae-nomenis, quae turmalinum praebel, cohaerent. Conti-miitatis denique solulio in quibusdam metallis dispo—sitionem molecularum ita afficere videtur, ut eandem\irn quam homogeneitalis discrimen habcat. übi incircuilu clauso duo siraul puncta conjunctionis calefiunt,in utroque orilur fluxus, qui si vis eleclro-molrix sitaequalis, erit idem, direclione autem contraria. Sipunctum allerutrum non calefial sed frigori subjicilur,in altero puncto oritur fluxus, calore in hoe punctoexcilatus, qui ab hoe ad ilium progredietur. Phaeno-mena haecce inde facile explicanda.

64. Haec, hypothetica quidem, de causa phaenome-uorum. quae habiii, dedi, meliora vero Iradi huciis-

5 ^

que non possunt. Accuralis inde postea instilutis ex—perimentis, origo tensionis thermo-electricae erit illus—tranda, e qua illustrala fluxus thermo-eleclrici adphaenomena haecce xaria excitanda actio explicaripossit.

68

T A N T U M .

T H E S E S .

ö e Mathesi, ad Physicam adhibenda, egregia est B.i-coNis Verciamii sententia: «terniiiiare earn, non generareaut procreare debet. »

Electricitas, e variis hausta fontibus, tensione tantumdistinguitur.

m .

Vocibus, tensio electrica et intensitas electrica, ea tri-buenda est vis, quod tensio tantum appareat in corpo-ribus electricitatem non conducentibus, in corporibusvero conducentibus, simulac orta sit, in fluxum eleclii-cum trauseat, cujus intensitas a natuia pendet circuitus,per quem trajicitur.

Electlicitas non causa edicicns grandinis cst verutn

phaenotncnon concomitans.

V.

In procellis molus aeris rotatorius admittendus est.

Nulla trihucnda cst vis lamellis glaciei forte cadentibus

ad augendam scinlillationem stellarum hiberno tempore,,

uti physicus celeberrimus Brjndes voluit.

VII.

Aerolilhoruin origo atmosphaerica non est.

VIII.

Quae recenter institutae sunt analyses cheniicac quan>maxime verosimilem reddunt hypotliesin, quain protulitCl. Proct, nempe pondera atomislica corporum simpli-cium esse mera multipla ponderis atomistici liydrogenii.

IX.

Qnac aquae cl cblorico cum aqua cornmixto competit

facultas dcstrueiidi pigmeiila, tribuenda est oxygcnJojpsis coiitenlo.

Causae efficaces iu alterandam superficiem crustamquelelluris autiquitus et recentiori tempore neque indoleneque iiitensitate inter se difFerunt.

E R R A T U M .

Pag, 6. lin. 20 deleatur numerus 8.

C. C. B. l .

■

Js

:ib