14
Dinar (Afyon) yöresi Eosen (Lütesiyen) sedimanlar›n›n bentik foraminifer biyostratigrafisi Benthic foraminiferal biostratigraphy of the Eocene (Lutetian) sediments of the Dinar (Afyon) region Muhittin GÖRMÜfi 1 , Niyazi AVfiAR 2 , Feyza D‹NÇER 2 , Kubilay UYSAL 1 , Sibel KÖSE-YEfi‹LOT 3 , Suveyla KANBUR 1 , Zümra ‹Ç 4 1 Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeoloji Mühendisli¤i Bölümü, 32260 Çünür, ISPARTA 2 Çukurova Üniversitesi, Jeoloji Mühendisli¤i Bölümü, 01330 Balcal›, ADANA 3 Isparta Kooperatifler Birli¤i, ISKOP, ISPARTA 4 Karayollar› 8. Bölge Müdürlü¤ü, 23100 ELAZI⁄ Gelifl (received) : 04 Ekim (October) 2006 Kabul (accepted) : 08 fiubat (February) 2007 ÖZ ‹nceleme alan›, Dinar (Afyon) ilçesinin merkez ve çevresinde yer almaktad›r. Dinar ve yak›n çevresindeki stratigrafik istif; temelde Mesozoyik yafll› birimlerle bafllay›p, daha sonra Senozoyik yafll› k›r›nt›l› ve karbo- natl› kayaçlarla devam etmektedir. Bu çal›flma, kireçtafl›, kumlu-killi kireçtafl› litolojisine sahip olan Garipçe formasyonu içerisinde gerçeklefltirilmifltir. Garipçe formasyonuna ait çökeller içerisindeki iri bentik foramini- ferlerin biyostratigrafisi ve ortamsal yorumlar›n› ortaya koymak için, Dinar ilçesi merkez ve çevresinde, üç stratigrafik kesit ölçülerek, orta-geç Lütesiyen’i karakterize eden 13 cins ve 18 tür tayin edilmifltir. Bu türler- den Alveolina cf. prorrecta Hottinger, Assilina exponens (Soweby), Nummulites beaumonti d’Archiac ve Ha- ime, N. millecaput Boubée ve N. praeaturicus Schaub orta Lütesiyen’i belirtmektedir. Alveolina gr. elliptica (Sowerby), Assilina exponens (Soweby), Nummulites aturicus Joly ve Leymerie, N. beaumonti d’Archiac ve Haime ve Chapmanina gassinensis Silvestri ise geç Lütesiyen tabakalar›ndan elde edilmifltir. Tayin edilen bu bentik foraminiferlere göre, orta Lütesiyen içinde SB 14 ve SB 15 biyozonlar›, geç Lütesiyen içinde ise SB 16 biyozonu ay›rtlanm›flt›r. Litolojik özellikleri ve bentik foraminifer içeriklerinin incelenmesi sonucu böl- gedeki birimlerin resifal ortamda çökeldi¤ini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Bentik foraminiferler, biyostratigrafi, biyozon, Dinar, Lütesiyen. ABSTRACT The study area is located at the center of Dinar (Afyon) town and surrounding. The stratigraphic sequence of Dinar and surrounding area has Mesozoic units at the base and Cainozoic clastics and carbonate from bottom to top. This study was carried out in the Garipçe formation, which includes limestone, sandy and clayey limestone. Three measured stratigraphic sections were taken from the center of Dinar town and surrounding area for biostratigraphy and paleoenvironmental interpretations of the larger benthic Yerbilimleri, 28 (1), 1-13 Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araflt›rma Merkezi Dergisi Journal of the Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University M. Görmüfl E-posta: [email protected]

Dinar (Afyon) yöresi Eosen (Lütesiyen) sedimanlar›n›n ...1)/28-1-01.pdf · foraminifera in the sediments of the Garipçe formation. 13 genera and 18 species characterizing the

  • Upload
    vonhu

  • View
    216

  • Download
    3

Embed Size (px)

Citation preview

Dinar (Afyon) yöresi Eosen (Lütesiyen) sedimanlar›n›n bentikforaminifer biyostratigrafisi

Benthic foraminiferal biostratigraphy of the Eocene (Lutetian) sedimentsof the Dinar (Afyon) region

Muhittin GÖRMÜfi1, Niyazi AVfiAR2, Feyza D‹NÇER2, Kubilay UYSAL1, SibelKÖSE-YEfi‹LOT3, Suveyla KANBUR1, Zümra ‹Ç4

1 Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeoloji Mühendisli¤i Bölümü, 32260 Çünür, ISPARTA2 Çukurova Üniversitesi, Jeoloji Mühendisli¤i Bölümü, 01330 Balcal›, ADANA3 Isparta Kooperatifler Birli¤i, ISKOP, ISPARTA4 Karayollar› 8. Bölge Müdürlü¤ü, 23100 ELAZI⁄

Gelifl (received) : 04 Ekim (October) 2006Kabul (accepted) : 08 fiubat (February) 2007

ÖZ

‹nceleme alan›, Dinar (Afyon) ilçesinin merkez ve çevresinde yer almaktad›r. Dinar ve yak›n çevresindekistratigrafik istif; temelde Mesozoyik yafll› birimlerle bafllay›p, daha sonra Senozoyik yafll› k›r›nt›l› ve karbo-natl› kayaçlarla devam etmektedir. Bu çal›flma, kireçtafl›, kumlu-killi kireçtafl› litolojisine sahip olan Garipçeformasyonu içerisinde gerçeklefltirilmifltir. Garipçe formasyonuna ait çökeller içerisindeki iri bentik foramini-ferlerin biyostratigrafisi ve ortamsal yorumlar›n› ortaya koymak için, Dinar ilçesi merkez ve çevresinde, üçstratigrafik kesit ölçülerek, orta-geç Lütesiyen’i karakterize eden 13 cins ve 18 tür tayin edilmifltir. Bu türler-den Alveolina cf. prorrecta Hottinger, Assilina exponens (Soweby), Nummulites beaumonti d’Archiac ve Ha-ime, N. millecaput Boubée ve N. praeaturicus Schaub orta Lütesiyen’i belirtmektedir. Alveolina gr. elliptica(Sowerby), Assilina exponens (Soweby), Nummulites aturicus Joly ve Leymerie, N. beaumonti d’Archiac veHaime ve Chapmanina gassinensis Silvestri ise geç Lütesiyen tabakalar›ndan elde edilmifltir. Tayin edilenbu bentik foraminiferlere göre, orta Lütesiyen içinde SB 14 ve SB 15 biyozonlar›, geç Lütesiyen içinde iseSB 16 biyozonu ay›rtlanm›flt›r. Litolojik özellikleri ve bentik foraminifer içeriklerinin incelenmesi sonucu böl-gedeki birimlerin resifal ortamda çökeldi¤ini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Bentik foraminiferler, biyostratigrafi, biyozon, Dinar, Lütesiyen.

ABSTRACT

The study area is located at the center of Dinar (Afyon) town and surrounding. The stratigraphic sequenceof Dinar and surrounding area has Mesozoic units at the base and Cainozoic clastics and carbonate frombottom to top. This study was carried out in the Garipçe formation, which includes limestone, sandy andclayey limestone. Three measured stratigraphic sections were taken from the center of Dinar town andsurrounding area for biostratigraphy and paleoenvironmental interpretations of the larger benthic

Yerbilimleri, 28 (1), 1-13Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araflt›rma Merkezi DergisiJournal of the Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University

M. GörmüflE-posta: [email protected]

Yerbilimleri

G‹R‹fi

Bu çal›flman›n amac›, Dinar (Afyon) yöresindekiEosen (Lütesiyen) istifinin bentik foraminifer top-lulu¤unu incelemek ve biyostratigrafik bulgular›sunmakt›r. Araflt›rma, Afyon iline ba¤l› Dinar il-çesi merkez ve civar›nda yeralan Garipçe for-masyonunda gerçeklefltirilmifl olup, incelemealan› Dinar ilçesinin merkez ve kuzeyinde yer al-maktad›r (fiekil 1).

‹nceleme alan› ve yak›n civar›nda stratigrafik,sedimantolojik, tektonik ve paleontolojik amaçl›

çal›flmalar yap›lm›fl olup, Blumental (1947),Brunn vd. (1971), Dumont (1976), Gutnic vd.(1979), Waldron (1981), Koçyi¤it (1982), Wood-cock ve Robertson (1985), Yalç›nkaya vd.(1986), Bilgin vd. (1988), Y›ld›z ve Toker (1991),Görmüfl ve Karaman (1992), Karaman (1994),Ya¤murlu (1994), Görmüfl ve Özkul (1995),Görmüfl (1996) ve Görmüfl ve Köse-Yeflilot(1999) bunlardan baz›lar›d›r. Bölgedeki Eosen(Lütesiyen) yafll› çökellerin bentik foraminiferiçeri¤inin, çökelme ortamlar›n›n ve yafllar›n›n or-taya konulmas› Eosen dönemi jeolojik tarihçeninaç›klanmas› aç›s›ndan önemlidir. Bu amaç do¤-

2

foraminifera in the sediments of the Garipçe formation. 13 genera and 18 species characterizing the middleand late Lutetian were sistematically identified. The presence of Alveolina cf. prorrecta Hottinger, Assilinaexponens (Soweby), Nummulites beaumonti d’Archiac and Haime, N. millecaput Boubée and N.praeaturicus Schaub indicate the middle Lutetian age. Alveolina gr. elliptica (Sowerby), Assilina exponens(Soweby), Nummulites aturicus Joly and Leymerie, N. beaumonti d’Archiac and Haime and Chapmaninagassinensis Silvestri were obtained from the late Lutetian sequence. Based on the identified benthic forams,the biozones SB 14 and SB 15 of middle Lutetian and SB 16 of late Lutetian were determined. From theresults of the evaluation of the lithological characteristics and benthic foraminiferal content, it can besuggested that the area was deposited within the reefal environment.

Key Words: Benthic foraminifera, biostratigraphy, biozone, Dinar, Lutetian.

fiekil 1. ‹nceleme alan›n›n yer bulduru haritas›.Figure 1. Location map of the study area.

Görmüfl vd. 3

rultusunda üç adet stratigrafi kesiti ölçülmüfl veyönlü kaya örnekleri, yumuflak litolojilerden y›-kama örnekleri ile tane fosil içeren noktasal vesistematik örnekler derlenmifltir. Örneklerdekibentik foraminiferleri elde etmek amac›yla labo-ratuvarda H2O2 (hidrojen peroksit) kullan›laraky›kama yöntemi uygulanm›fl, binoküler mikros-kop alt›nda ay›kland›ktan sonra tan›mlanm›flt›r.Gerek birey, gerekse kayaç ince kesitleri araflt›r-ma mikroskoplar›nda görüntü analiz yöntemi ileincelenerek foraminiferlerin foto¤raflar› çekilmifl-tir. Bentik foraminifer örnek ve ince kesitleri Sü-leyman Demirel Üniversitesi, Jeoloji Mühendisli-¤i Bölümü’nde saklanmaktad›r.

STRAT‹GRAF‹

‹nceleme alan› ve yak›n civar›ndaki istifler, alt-tan üste do¤ru; Mesozoyik melanj›, Mesozoyik

karbonatlar›, Eosen karbonatlar› (Garipçe for-masyonu), Üst Paleosen-Eosen denizel k›r›nt›l›-lar›, Üst Eosen-Oligosen konglomeralar›, Pliyo-Kuvaterner volkanikleri, Pliyo-Kuvaterner kara-sal çökelleri ve güncel sedimanlar olarak ayr›l-m›flt›r (fiekil 2 ve 3).

Litostratigrafi

Çal›flma, Eosen (Lütesiyen) yafll› Garipçe for-masyonunun yüzlek verdi¤i Dinar ilçesi civar›n-da Eosen karbonatlar›n›n bentik foraminifer içe-ri¤i üzerinde gerçeklefltirildi¤inden, bu k›s›mda,Garipçe formasyonunun litostratigrafik özellikle-ri afla¤›daki gibidir.

Tan›m ve yay›l›m: Birim ilk kez Yalç›nkaya vd.(1986) taraf›ndan en iyi yüzlek verdi¤i Dinar veçevresinde tan›mlanm›flt›r. Formasyon, incele-

fiekil 2. Dinar yöresinin jeoloji haritas› (Gutnic vd. (1979) ve Koçyi¤it (1984)’den basit-lefltirilerek al›nm›flt›r).

Figure 2. Geological map of the Dinar region (simplified from Gutnic et al.(1979) and Koç-yi¤it (1984)).

Yerbilimleri

me alan› içerisinde Dinar merkez ve kuzeyindeyüzeylemektedir (bkz. fiekil 2).

Litoloji: Dinar-merkez ve çevresinde formasyon,tabanda kireçtafl› litolojisinin hakim oldu¤u veüste do¤ru yer yer kumlu killi kireçtafl› fleklindedevam etmektedir. Tabandaki kireçtafllar› içeri-sinde iri bentik foraminiferlerden alveolinidler veayr›flm›fl kumlu-killi kireçtafllar› içerisinde ise bolmiktarda nummulit türleri bulunmaktad›r.

Dokanak iliflkisi: Dinar-Suç›kan dolaylar›nda bi-rim, altta bulunan Davraz kireçtafllar› ile fayl› birdokana¤a sahiptir. Bu dokanak iliflkisi Suç›kankuzey do¤usundaki tepede aç›kça görülmekte-dir. Daha üst kesimlerde Garipçe formasyonuiçerisinde gözlenen Isparta filifli, altta Garipçeformasyonuna ait killi kireçtafllar› ile yanal geçifl-ler sunmaktad›r. Üstte ise, kalkarenit-kalsiruditseviyeleri ile fayl› dokana¤a sahiptir. Bu iliflki deyine Suç›kan dolaylar›nda belirgin olarak göz-lenmektedir.

Kal›nl›k: Dinar-Suç›kan’da yap›lan ölçülü stratig-rafi kesitlerinde formasyon kal›nl›¤› Kaley›k›-¤›’›nda yaklafl›k 100-105 m, Suç›kan Tepe’deise 50 m dolaylar›nda ve Dinar-Merkez’de 20 mcivar›nda ölçülmüfltür.

Fosil ve yafl: Dinar-Suç›kan, Kaley›k›¤› ve Di-nar-Merkez’de birmin çeflitli seviyelerinden al›-nan örneklerden afla¤›daki bentik formlar tayinedilmifltir. Bunlar s›ras›yla; Textularia sp., Quin-queloculina sp., Alveolina gr. elliptica (So-werby), Alveolina cf. prorrecta Hottinger, Alve-olina sp., Orbitolites cf. complanatus Lamarck,Fabiania cassis (Oppenheim), Gyroidinellamagna le Calvez, Sphaerogypsina globula (Re-uss), Rotalia trochidiformis Lamarck, Chapma-nina gassinensis Silvestri, Assilina exponens(Sowerby), Nummulites aturicus Joly ve Leyme-rie, N. beaumonti d’Archiac ve Haime, N. mille-caput Boubée ve N. praeaturicus Schaub veDiscocyclina sp.’dir (Çizelge 1, Levha 1-2). Ta-yin edilen bu fosil toplulu¤una göre Garipçe for-masyonunun yafl aral›¤› orta-geç Lütesiyen’dir.

Ölçülü Stratigrafik Kesitler

Dinar yöresinden Garipçe formasyonundan üçadet ölçülü stratigrafi kesiti al›nm›flt›r. Bunlardanbirincisi Dinar-Merkez kesiti olup, Afyon L24 d3paftas›nda yer almaktad›r. Bafllang›ç koordinat-lar›; 38° 03’ 35.81’’K, 30° 09’ 55.91’’D ve bitifl

4

fiekil 3. Dinar yöresinin genellefltirilmifl stratigrafikdikme kesiti (Köse –Yeflilot, 2000’den basit-lefltirilerek al›nm›flt›r).

Figure 3. Generalized columnar stratigraphic sectionof Dinar region (simplified from Köse-Yeflilot, 2000).

Görmüfl vd. 5

koordinatlar› ise, 38° 03’ 35.55’’K, 30° 09’51.60’’D’dur. Dinar-Merkez kesitinde Garipçeformasyonu 20 m olarak ölçülmüfltür. Bu kesit-ten toplanan örneklerden tayin edilen bentik fo-raminiferler fiekil 4 ve Çizelge 1’de görülmekte-dir. ‹kinci ölçülü kesit Dinar-Kaley›k›¤›ndan al›n-m›fl olup, Afyon L24 d3 paftas›nda bulunmakta-d›r. Bafllang›ç koordinatlar›; 38° 04’ 26.62’’K,30° 10’ 18.76’’D ve bitifl koordinatlar› ise 38° 04’23.69’’K, 30° 10’ 26.36’’D’dur. ‹kinci ölçülü kesityeri olan Dinar-Kaley›k›¤›nda formasyon kal›nl›-¤› 105 m’dir. Bu kesitten toplanan örneklerdentayin edilen bentik foraminiferler fiekil 5 ve Çi-zelge 1’de sunulmufltur. Sonuncu ölçülü kesitise, Suç›kan Tepe’den al›nan kesittir ve AfyonL24 d3 paftas›nda yer almaktad›r. Bafllang›ç ko-ordinatlar›; 38° 04’ 27.69’’K, 30° 10’ 46.02’’D, bi-tifl koordinatlar› 38° 04’ 26.13’’K, 30° 11’03.22’’D’dur. Suç›kan Tepe’de kesitin kal›nl›¤›50 m olarak ölçülmüfltür. Bu kesitten toplananörneklerden tayin edilen bentik foraminiferler defiekil 6 ve Çizelge 1’de gösterilmifltir.

Çizelge 1. Bentik foraminiferlerin stratigrafik kesitle-re göre da¤›l›m›.

Table 1. Distribution of benthic foraminifera interms of stratigraphic sections.

fiekil 4. Dinar-Merkez stratigrafi kesiti.Figure 4. Log of the Dinar-Merkez section.

fiekil 5. Dinar-Kaley›k›¤› stratigrafi kesiti.Figure 5. Log of the Dinar-Kaley›k›¤› section.

StratigrafikKesitler

Din

ar-M

erke

z

Din

ar-K

aley

›k›¤

Din

ar-S

uç›k

anT

epe

Bentik Foraminiferler

Textularia sp. * *Quinqueloculina sp. *Biloculina sp. *Alveolina gr. elliptica * *Alveolina cf. prorrecta *Alveolina sp. (fusiform flekilli) * * *Orbitolites cf. complanatus *Fabiania cassis * *Sphaerogypsina globula * *Gyroidinella magna * *Rotalia trochidiformis * * *Chapmanina gassinensis *Assilina exponens * * *Nummulites aturicus * *Nummulites beaumonti * * *Nummulites millecaput * *Nummulites praeaturicus *Discocyclina sp. * * *

Yerbilimleri

Biyostratigrafi

Dinar bölgesinden derlenen örneklerde yap›lanmikropaleontolojik çal›flmalarda bentik foramini-ferlerden 13 cins ve 18 tür tayin edilmifltir (Çizel-ge 1, fiekil 7). Bu fosil toplulu¤undan üç adet s›¤bentik foraminifer biyozonu ay›rtlanm›flt›r. Bu bi-yozonlar›n ayr›lmas›nda Serra-Kiel vd. (1998ave 1988b)’nin Tetis Paleosen ve Eosen’i için ha-z›rlam›fl oldu¤u s›¤ bentik foraminifer biyozonla-r› esas al›nm›flt›r. Ayr›ca, Berggren vd. (1995)taraf›ndan haz›rlanan Paleosen-Eosen zamanölçe¤i ve s›¤ bentik foraminifer biyozonlar› (SB)aras›ndaki korelasyonla karfl›laflt›r›lm›flt›r.

SB: 14 Biyozonu (orta Lütesiyen 1): Bu biyozon;Alveolina munieri Hottinger, Nummulites bene-harnensis de la Harpe, N. gratus Schaub, N. as-permontis Schaub, N. hilarionis Schaub, N.stephan Schaub, N. boussaci Rozlozsnik ve As-silina spira de Roissy’nin varl›¤› ile s›n›rlanmak-tad›r (Serra-Kiel vd., 1998a). Bu biyozonun alts›n›r› Samso vd. (1994) ile Bentham ve Burbank(1996)’a göre yaklafl›k olarak P10-P11 s›n›r›nauyum sa¤lamaktad›r. SB 14 biyozunu, NP 15’inorta k›sm›na karfl›l›k gelmektedir (Kapellos veSchaub, 1973). ‹nceleme alan›nda Dinar-Kale-y›k›¤› ve Suç›kan Tepe kesitlerinde yap›lan ça-l›flmalarda Alveolina gr. elliptica (Sowerby), Al-veolina sp., Sphaerogypsina globula (Reuss),Rotalia trochidiformis Lamarck, Assilina expo-nens (Sowerby), Nummulites praeaturicusSchaub ve Discocyclina sp. gibi fosil toplulu¤utayin edilmifltir (Çizelge 2, Levha 1-2).

SB: 15 Biyozonu (orta Lütesiyen 2): Bu biyozon;Alveolina cf. prorrecta Hottinger, Nummulitessordensis Herb ve Schaub, N. crassus Boubée,N. millecaput Boubée, N. tavertetensis Reguantve Clavell, N. crusafonti Reguant ve Clavell veOrbitoclypeus douvillei chudeoui (Schlumber-ger)’in varl›¤› ile s›n›rlanmaktad›r (Serra-Kielvd., 1998a). Bu biyozonun alt s›n›r›, NP 15’in enüst k›sm›ndan bafllamakta ve NP 16’n›n içinekadar eriflmektedir (Kapellos ve Schaub, 1973).Dinar yöresinde yap›lan çal›flmada SB 15 biyo-zonuna karfl›l›k gelen Alveolina cf. prorrectaHottinger, Fabiania cassis (Oppenheim) Gyro-idinella magna le Calvez, Assilina exponens(Sowerby), Nummulites beaumonti d’Archiac veHaime ve N. millecaput Boubée gibi foraminifertürleri bulunmufltur (bkz. Çizelge 2, Levha 1-2).

6

fiekil 6. Dinar-Suç›kan Tepe stratigrafi kesiti.Figure 6. Log of the Dinar-Suç›kan Tepe section.

Görmüfl vd. 7

SB: 16 Biyozonu (geç Lütesiyen): Bu biyozon;Nummulites herbi Schaub, N. deshayesi d’Arc-hiac ve Haime, N. praepuschi Schaub, N. aturi-cus Joly ve Leymerie, N. carpenteri d’Archiac veHaime, N. puigsecensis Reguant ve Clavell, As-silina gigantea de la Harpe ve Discocyclinapulchra balatonica Less’in varl›¤› ile s›n›rlan-maktad›r (Serra-Kiel vd., 1998a). SB 16 biyozo-nu NP 16’n›n içerisinde yeralmaktad›r (Kapellosve Schaub, 1973). Bölgede yap›lan çal›flmadaSB 16 biyozonuna karfl›l›k gelen Alveolina gr. el-liptica (Sowerby), Alveolina sp., Orbitolites cf.complanatus Lamarck, Fabiania cassis (Oppen-heim), Gyroidinella magna le Calvez, Spha-erogypsina globula (Reuss), Rotalia trochidifor-mis Lamarck, Chapmanina gassinensis Silvest-

ri, Assilina exponens (Sowerby), Nummulitesaturicus Joly ve Leymerie ve N. beaumontid’Archiac ve Haime gibi bentik foraminifer türle-ri tayin edilmifltir (bkz. Çizelge 2, Levha 1-2).

ORTAMSAL YORUM

Bölgesel olarak, havzadaki Eosen (Lütesiyen)yafll› birimler çal›flma alan›nda da Dinar merkez

Çizelge 2. ‹nceleme alan›nda ay›rtlanan S›¤ BentikForaminifer Biyozonlar› (SB).

Table 2. Shallow Benthic Foraminiferal Zones(SB) identified in the study area.

fiekil 7. ‹nceleme alan›ndaki iri bentik foraminifer-lerin stratigrafik da¤›l›m›.

Figure 7. The stratigraphic distribution of largerbenthic foraminifera in the study area.

Yafl Biyozon Fosil

SB -16

SB -15

SB-14

OR

TA

2

LÜT

ES

‹YE

N

OR

TA

ST

Alveolina gr. elliptica Alveolina sp. (fusiform flekilli)Orbitolites cf. complanatusFabianie cassisSphaerogypsina globulaGyroidinella magnaRotalia trochidiformis Chapmanina gassinensisAssilina exponens Nummulites aturicusNummulites beaumonti

Biloculina sp.Alveolina gr. elliptica Alveolina cf. prorrectaAlveolina sp. (fusiform flekilli)Orbitolites cf. complanatusFabiania cassisSphaerogypsina globulaGyroidinella magnaRotalia trochidiformis Assilina exponens Nummulites beaumontiNummulites millecaput

Alveolina gr. elliptica Alveolina sp. (fusiform flekilli)Sphaerogypsina globulaRotalia trochidiformis Assilina exponens Nummulites praeaturicusDiscocyclina sp.

Yerbilimleri8

ve kuzeyinde yüzeylemektedir. Dinar-Merkez,Dinar-Kaley›k›¤› ve Suç›kan Tepe kesitlerindegenelde tabanda kireçtafl› litolojisinin hakim ol-du¤u ve üste do¤ru yer yer kumlu killi kireçtafl›fleklinde devam etti¤i izlenmektedir. Tabandakikireçtafllar› içerisinde iri bentik foraminiferlerdenalveolinidler ve ayr›flm›fl kumlu-killi kireçtafllar›içerisinde ise bol miktarda nummulit türleri bu-lunmaktad›r. Orta-geç Lütesiyen yafl aral›¤› içinkarakteristik olan bu bentik foraminiferlere göre,Garipçe formasyonunun taban k›sm›n›n içerdi¤ialveolinidlerin bollu¤u genel olarak resifal or-tamda ‘’Normal Tuzlulukta S›n›rl› fielf’’i belirt-mektedir. Bu fasiyese ait sedimanlar genellikledüflük ortamsal enerjiyi gösterir ve alveolinidkavk›lar› mikritik sedimanlar içerisinde hafifak›nt›lar ile yo¤unlaflt›r›lm›fl ve tafl›nm›fllard›r(Hottinger, 1960; Romero vd., 2002; Cosovicvd., 2004).

Di¤er taraftan; inceleme alan›nda al›nan kesitle-rin üst k›s›mlar›na do¤ru ç›k›ld›¤›nda, buralardaayr›flm›fl kumlu-killi kireçtafllar›ndaki nummulitgrubu içerisinde bulunan fosiller ise, resifal or-tamda “Aç›k Deniz ‹ç fielf ” fasiyesinin varl›¤›naiflaret etmektedir. Bu fasiyeste yeralan s›¤ plat-formdaki sedimanlar da genellikle Assilina veNummulites gibi merceksi-yass›laflm›fl ve büyükboy foraminiferler ile küçük bentik foraminiferle-rin zengin bir toplulu¤una rastlanmaktad›r (Hot-tinger, 1960; Romero vd., 2002).

SONUÇLAR

Bu çal›flmada, Dinar (Afyon) yöresinde yay›l›mgösteren Garipçe formasyonunda Alveolina cf.prorrecta Hottinger, Assilina exponens (So-weby), Nummulites beaumonti d’Archiac ve Ha-ime, N. millecaput Boubée ve N. praeaturicusSchaub gibi orta Lütesiyen’i; Alveolina gr. ellipti-ca (Sowerby), Assilina exponens (Soweby),Nummulites aturicus Joly ve Leymerie, N. beau-monti d’Archiac ve Haime, Chapmanina gassi-nensis Silvestri gibi geç Lütesiyen’i karakterizeeden bentik foraminifer türleri belirlenmifltir. Ta-yin edilen bu bentik foraminiferlere dayanarakorta Lütesiyen içinde SB 14 ve SB 15 biyozon-lar› ve geç Lütesiyen içinde ise SB 16 biyozonuay›rtlanm›flt›r. ‹nceleme alan›nda yap›lan çal›fl-malar sonucunda; resifal ortamda çökelen ka-yaçlardan alt seviyelerindeki karbonatl› olanlar›n‘’Normal Tuzlukta S›n›rl› fielf’’ fasiyesinde, üstseviyelerindeki kumlu-killi, nummulitli kireçtafl›

litolojisinde olanlar›n ise ‘’Aç›k Deniz ‹ç fielf’’ fa-siyesinde çökeldi¤i saptanm›flt›r.

TEfiEKKÜR

Yazarlar; Alveolinidae familyas›n›n cins ve türle-rinin tan›m›ndaki de¤erli katk›lar›ndan dolay›fiükrü ACAR (MTA)’a teflekkür ederler.

KAYNAKLAR

Bentham, P., and Burbank, D. W., 1996. Chronologyof Eocene foreland basen evolution alongthe western oblique margin of the southCentral Pyrenees. In: P. F. Friend and C.J., Dabrio (eds.), Tertiary Basin of Spain,Cambridge University Press, Chapter E11, 144-152.

Berggren, W. A., Kent, D. V., Swisher, C. C., andAubry M. P., 1995. A revised Cenozoic ge-ochronology and chronostratigraphy. In:W. A. Berggren, D. V. Kent, and C. J. Dab-rio (eds.), Tertiary Basin of Spain, Camb-ridge University Press, Chapter E, 11, 144-152.

Bilgin, A., Köseo¤lu, M. ve Özkan, G., 1988. IspartaGölcük yöresi kayaçlar›n›n mineralojisi,petrografisi ve jeokimyas›. Tübitak Do¤aDergisi, 15, 343-360.

Blumental, M., 1947. Geologie der Taurusketten inHinterland von Seydiflehir und Beyflehir.Maden Tetkik Arama Yay›n›, Seri D, 2, 242p.

Brunn, J. H., Dumont, J. F., Graciansky, P. C., Gut-nic, M., Juteau, T., Marcaoux, J., Monod,O., and Poisson, A., 1971. Outline of thegeology of the Western Taurids. In: A. S.Campell (ed.), Geology and History of Tur-key, Petroleum Exploration Society of Lib-ya, 225-255.

Cosovic, V., Drobne, K., and Moro, A., 2004. Pale-oenvironmental model for Eocene forami-niferal limestones of the Adriatic carbonateplatform (Istrian Peninsula). Facies, 50,61-75.

Dumont, J. F., 1976. Isparta k›vr›m› ve Antalya nap-lar›n›n orijini, Toroslar’›n Üst Kretase tekto-jenezi ile oluflmufl yap›sal düzeninin büyükbir dekroflman, transtorik ar›zas›yla ayr›l-mas› varsay›m›. MTA Dergisi, 86, 56-67.

Görmüfl, M., 1996. Foraminiferler ile fosilleflme anali-zine bir örnek: Isparta dolaylar› Kretase-Tersiyer istifleri. Geosound, 28, 103-124.

Görmüfl vd. 9

Görmüfl, M., and Karaman, M. E., 1992. Facies chan-ges and new stratigraphical-paleontologi-cal data in the Cretaceous-Tertiary boun-dary around the Söbüda¤ (Çünür-Isparta).Geosound, 21, 43-47.

Görmüfl, M. ve Özkul, M., 1995. Gönen-Atabey (Is-parta) ve A¤lasun (Burdur) aras›ndaki böl-genin stratigrafisi. Süleyman Demirel Üni-versitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1,43-64.

Görmüfl, M. ve Yeflilot (Köse), S., 1999. Dinar-Ispar-ta aras›ndaki Eosen bentik foraminifer venummulitlerin biyofabrik incelemesi. 11.Mühendislik Haftas› Bildiriler Kitab›, 90-100.

Gutnic, M., Monod, O., Poisson, A., and Dumont, J.F., 1979. Geologie des Taurides occiden-tales (Turquie). Mémoires Société Géolo-gie de France, 137, 112 p.

Hottinger, L., 1960. Recherches sur les Alveolines duPaleocene et de I’ Eocene Mémoires Suis-ses de Paléontologie, 75/76, 243 p.

Karaman, M. E., 1994. Isparta-Burdur aras›n›n jeolo-jisi ve tektonik özellikleri. Türkiye JeolojiKurumu Bülteni, 37 (2), 119-134.

Kapellos, C., and Schaub, H., 1973. Zur Korrelationvon biozonierungen mit grossforaminiferenund nannoplancton im Palaogen der Pyre-naen. Eclogae Geological Helvetia, 66,687-737.

Koçyi¤it, A., 1982. Isparta Büklümü’nde (Bat› Toros-lar) Toros karbonat platformunun evrimi.Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 24, 15-23.

Koçyi¤it, A., 1984. Tectono-stratigraphic characteris-rics of Hoyran Lake region (Isparta Bend).In: O. Tekeli ve M. C. Göncüo¤lu (eds.),Proceedings of the International Symposi-um on Geology of the Taurus Belt, 53-68.

Köse-Yeflilot, S., 2000. Dinar Isparta aras›ndaki Eo-sen bentik foraminiferlerinin sistematik vebiyofabrik incelemesi. Yüksek Lisans Te-zi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bi-limleri Enstitüsü (yay›mlanmam›fl).

Romero, J., Esmeralda, C., and Rosell, J., 2002. Amodel for the palaeoenvironmental distri-bution of larger foraminifera based on lateMiddle Eocene deposits on the margin ofthe South Pyrenean basin (NE Spain). Pa-laeoceography, Palaeoclimatology, Pala-eoecology, 179, 43-56.

Samso, J. M., Serra-Kiel, J., Tosquella, J., and Tra-ve, A., 1994. Crono stratigrafia de las pla-taformas lutecienses de la zona central dela cuence surpirenaica. In: A. Munoz, A.Gonzalez and A. Perez, (eds.), II. Cong-

ress Group Espanola Terciario, Comunica-ciones, Jaca, 20-208.

Serra-Kiel, J., Hottinger, L., Caus, E., Drobne, K.,Ferrandez, C., Jauhri, A. K., Less, G., Pav-lovec, R., Pignatti, J., Samso, J. M., Scha-ub, H., Sirel, E., Strougo, A., Tambareau,Y., Tosqella, J., and Zakrevskaya, E.,1998a. Larger foraminiferal biostratigraphyof the Tethyan Paleocene and Eocene.Bulletin Geological Society of France, 169,281-299.

Serra-Kiel, J., Hottinger, L., Caus, E., Drobne, K.,Ferrandez, C., Jauhri, A. K., Less, G., Pav-lovec, R., Pignatti, J., Samso, J. M., Scha-ub, H., Sirel, E., Strougo, A., Tambareau,Y., Tosqella, J., and Zakrevskaya, E.,1998b. Benthic foraminifera from Paleoce-ne and Eocene. In: P. C. Graciansky, J.Hardenbol, T. Jacquin and P. R. Vail,(eds.), Mesozoic-Senozoic SequenceStratigraphy of Western European Basins.Society of Economic Paleontology and Mi-neralogy Special Publication, Tulsa, 767 p.

Waldron, J. W. H., 1981. Antalya karmafl›¤› kuzeydo-¤u uzan›m›n›n Isparta bölgesindeki stratig-rafisi ve sedimanter evrimi. MTA Bülteni,97-98, 1-20.

Woodcock, N. H., and Robertson, A. H. F., 1985.Imbricate thrust belt tectonics and sedi-mentation as a guide to the emplacementof part of the Antalya complex. SW Turkey.In: E. ‹zdar and E. Nakoman, (eds.)., VI.Colloquium on the Geology of Aegean Re-gion, 661-670.

Ya¤murlu, F., 1994. Isparta kuzeyinde yeralan Oligo-sen yafll› molas tipi k›r›nt›l› tortullar›n tekto-ne-sedimanter özellikleri. Çukurova Üni-versitesi Mühendislik-Mimarl›k Fakültesi15. Y›l Sempozyumu Bildiriler Kitab›, C. II,241-252.

Yalç›nkaya, S., Ergin, A., Afflar, Ö. P. ve Taner, K.,1986. Bat› Toroslar›n jeolojisi. MTA GenelMüdürlü¤ü Raporu (yay›mlanmam›fl).

Y›ld›z, A. ve Toker, V., 1991. Çünür köyü yöresindeki(Isparta kuzeyi) Üst Kretase-Eosen yafll›birimlerin planktik foraminiferler ile biyost-ratigrafik incelemesi. Türkiye JeolojiKurumu Bülteni, 34 (2), 43-58.

Yerbilimleri

LEVHA 1fiekil 1. Alveolina sp. Subeksenel kesit, makrosferik form, D‹L 1, X34, Dinar Merkez.fiekil 2. Alveolina sp. Subeksenel kesit, makrosferik form, DI-1, X75, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 3. Alveolina sp. Subeksenel kesit, makrosferik form, VII, X55, Dinar-Kaley›k›¤›.fiekil 4. Alveolina sp. Subeksenel kesit, makrosferik form, D‹L 2, X19, Dinar Merkez.fiekil 5. Alveolina cf. prorrecta Hottinger, eksenel kesit, makrosferik form, VII, X12, Dinar-Kaley›k›¤›.fiekil 6. Alveolina gr. elliptica Hottinger, subeksenel kesit, makrosferik form, D‹L 1, X3, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 7. Orbitolites complanatus Lamarck, eksenel kesit, makrosferik form, D‹L 2, X4, Dinar Merkez.fiekil 8. Orbitolites complanatus Lamarck, eksenel kesit, makrosferik form, D‹L 2, X24, Dinar Merkez.fiekil 9. Fabiania cassis (Oppenhein), düfley kesit, makrosferik form, DI-1, X23, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 10. Fabiania cassis (Oppenhein), düfley kesit, makrosferik form, DI-1, X51, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 11. Sphaerogypsina globula (Reuss), ekvatoryal kesit, DI-7, X36, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 12. Discocyclina sp. Eksenel kesit, DI-2, X29, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 13. Gyroidinella magna le Calvez, eksenel kesit, D‹L 4, X8, Dinar Merkez.fiekil 14. Gyroidinella magna le Calvez, eksenel kesit, D‹L 4, X4, Dinar Merkez.fiekil 15. Assilina exponens (Sowerby), d›fl görünüm, I, X4 , Dinar-Kaley›k›¤›.fiekil 16. Assilina exponens (Sowerby), ekvatoryal kesit, mikrosferik form, I, X3, Dinar-Kaley›k›¤›.fiekil 17. Assilina exponens (Sowerby), d›fl görünüm, makrosferik form, DI-10, X6, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 18. Assilina exponens (Sowerby), ekvatoryal kesit, makrosferik form, I, X6, Dinar-Kaley›k›¤›.fiekil 19. Assilina exponens (Sowerby), eksenel kesit, makrosferik form, I, X5, Dinar-Kaley›k›¤›.

PLATE 1Figure 1. Alveolina sp. Subaxial section, macrosferic form, D‹L 1, X34, Dinar Merkez.Figure 2. Alveolina sp. Subaxial section, macrosferic form, DI-1, X75, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 3. Alveolina sp. Subaxial section, macrosferic form, VII, X55, Dinar-Kaley›k›¤›.Figure 4. Alveolina sp. Subaxial section, macrosferic form, D‹L 2, X19, Dinar Merkez.Figure 5. Alveolina cf. prorrecta Hottinger, axial section, macrosferic form, VII, X12, Dinar-Kaley›k›¤›.Figure 6. Alveolina gr. elliptica Hottinger, subaxial section, macrosferic form, D‹L 1, X3, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 7. Orbitolites complanatus Lamarck, axial section, macrosferic form, D‹L 2, X4, Dinar Merkez.Figure 8. Orbitolites complanatus Lamarck, axial section, macrosferic form, D‹L 2, X24, Dinar Merkez.Figure 9. Fabiania cassis (Oppenhein), vertical section, macrosferic form, DI-1, X23, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 10. Fabiania cassis (Oppenhein), vertical section, macrosferic form, DI-1, X51, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 11. Sphaerogypsina globula (Reuss), equatorial section, DI-7, X36, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 12. Discocyclina sp. Axial section, DI-2, X29, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 13. Gyroidinella magna le Calvez, axial section, D‹L 4, X8, Dinar Merkez.Figure 14. Gyroidinella magna le Calvez, axial section, D‹L 4, X4, Dinar Merkez.Figure 15. Assilina exponens (Sowerby), side view, I, X4 , Dinar-Kaley›k›¤›.Figure 16. Assilina exponens (Sowerby), equatorial section, microsferic form, I, X3, Dinar-Kaley›k›¤›.Figure 17. Assilina exponens (Sowerby), side view, macrosferic form, DI-10, X6, Dinar-Suç›kan TepeFigure 18. Assilina exponens (Sowerby), equatorial section, macrosferic form, I, X6, Dinar-Kaley›k›¤›.Figure 19. Assilina exponens (Sowerby), axial section, macrosferic form, I, X5, Dinar-Kaley›k›¤›.

10

Görmüfl vd. 11

LEVHA 1 / PLATE 1

Yerbilimleri12

LEVHA 2fiekil 1. Nummulites aturicus Joly & Leymerie, ekvatoryal kesit, mikrosferik form, DI-9, X4, Dinar-Suç›kan Te-

pe.fiekil 2. Nummulites aturicus Joly & Leymerie, ekvatoryal kesit, mikrosferik form, DI-9, X4, Dinar-Suç›kan Te-

pe.fiekil 3. Nummulites aturicus Joly & Leymerie, ekvatoryal kesit, makrosferik form, DI-9, X5, Dinar-Suç›kan Te-

pe.fiekil 4. Nummulites aturicus Joly & Leymerie, d›fl görünüm, mikrosferik form, DI-9, X5, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 5. Nummulites millecaput Boubee, d›fl görünüm, makrosferik form, I, X6, Dinar-Kaley›k›¤›.fiekil 6. Nummulites millecaput Boubee, ekvatoryal kesit, makrosferik form, DI-10, X7, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 7. Nummulites millecaput Boubee, eksenel kesit, makrosferik form, DI-8, X20, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 8. Nummulites beaumonti d’ Archiac & Haime, d›fl görünüm, makrosferik form, DI-10, X8, Dinar-Suç›kan

Tepe.fiekil 9. Nummulites beaumonti d’ Archiac & Haime, ekvatoryal kesit, makrosferik form, DI-10, X12, Dinar-Su-

ç›kan Tepe.fiekil 10. Nummulites beaumonti d’ Archiac & Haime, ekvatoryal kesit, makrosferik form, DI-10, X12, Dinar-Su-

ç›kan Tepe.fiekil 11. Nummulites praeaturicus Schaub, ekvatoryal kesit, mikrosferik form, DI-4, X3, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 12. Nummulites praeaturicus Schaub, ekvatoryal kesit, mikrosferik form, DI-4, X2, Dinar-Suç›kanTepe.fiekil 13. Nummulites praeaturicus Schaub, eksenel kesit, mikrosferik form, DI-4, X3, Dinar-Suç›kan Tepe.fiekil 14. Nummulites praeaturicus Schaub, ekvatoryal kesit, mikrosferik form, DI-4, X2, Dinar-Suç›kan Tepe.

PLATE 2Figure 1. Nummulites aturicus Joly & Leymerie, equatorial section, microsferic form, DI-9, X4, Dinar-Suç›kan Te-

pe.Figure 2. Nummulites aturicus Joly & Leymerie, equatorial section, microsferic form, DI-9, X4, Dinar-Suç›kan Te-

pe.Figure 3. Nummulites aturicus Joly & Leymerie, equatorial section, macrosferic form, DI-9, X5, Dinar-Suç›kan

Tepe.Figure 4. Nummulites aturicus Joly & Leymerie, side view, microsferic form, DI-9, X5, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 5. Nummulites millecaput Boubee, side view, macrosferic form, I, X6, Dinar-Kaley›k›¤›.Figure 6. Nummulites millecaput Boubee, equatorial section, macrosferic form, DI-10, X7, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 7. Nummulites millecaput Boubee, axial section, macrosferic form, DI-8, X20, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 8. Nummulites beaumonti d’ Archiac & Haime, side view, macrosferic form, DI-10, X8, Dinar-Suç›kan Te-

pe.Figure 9. Nummulites beaumonti d’ Archiac & Haime, equatorial section, macrosferic form, DI-10, X12, Dinar-

Suç›kan Tepe.Figure 10. Nummulites beaumonti d’ Archiac & Haime, equatorial section, macrosferic form, DI-10, X12, Dinar-

Suç›kan Tepe.Figure 11. Nummulites praeaturicus Schaub, equatorial section, microsferic form, DI-4, X3, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 12. Nummulites praeaturicus Schaub, equatorial section, microsferic form, DI-4, X2, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 13. Nummulites praeaturicus Schaub, axial section, microsferic form, DI-4, X3, Dinar-Suç›kan Tepe.Figure 14. Nummulites praeaturicus Schaub, equatorial section, microsferic form, DI-4, X2, Dinar-Suç›kan Tepe.

Görmüfl vd. 13

LEVHA 2 / PLATE 2