7/23/2019 DEWI SARTIKA PAHLAWAN SUNDA.docx
1/3
"DEWI SARTIKA PAHLAWAN SUNDA"
IBU Dewi Sartika dilahirkeurnana tanggal 4 Desember 1884 di
kota
Bandung.Ibuna Nyiraden Radjaermas! ari ramana Raden
Somanagara!
"atih Bandung duanana turunan ara buati anu tedak#tumedak ti
jaman Diati Ukur keneh nei ka erang dunya kadua.
Ibu Dewi Sartika katelahna ku jalma rea mah $gan Dewi. $gan
teh
sesebutan ka wargi#wargi dalem anu landes boh rya boh
wanita!ari
utra#utra dalem disebutna mun riya aom!mun wanita juag.
Dina ka tomernakeun abad ka#1% wanita Sunda masih dikungkung
ku
adat istiadat kuna anu turun#tumurun ti jaman ka jaman.
&anita harita taya deui an'oanana ngan ikeun jadi (atih
goah)!tegesna ngurus dahareun jeung sumujud ka salaki! suaya
runtut#
raut lambat#lambut nya laki rabi.
Rua#rua elmu jeung kainteran!saerti ma'a!nulis!ngitung jsb.
ikeun awewe mah basana teu erlu! da moal jadi juru tulis.
Sanajan harita di ungga1#unggal dayeuh geus aya sakola
kabuaten
hiji!tai muridna lalaki wungkul!da awewe mah teu meunang
loba
'odeka 'enah. Ngan ngaji anu dimeunangkeun teh!kitu oge nu
ngaraji teh ngan anak menak atawa nu beunghar sarta ngajina
disaimahna#saimahna diadon ku guru ngaji.
Saoe#oe teh barudak awewe nu geus rada gede kudu ngurek di
imah bae!sagawe#gawe nu sakira erlu ibaringeun. $na rajeun
indit#inditan!lamun dibawa ku kolotna. *a'amuran jeung amuda
babadanana diangga kalakuan nu goreng kabina#bina.
Uama nindak kana rumaja utri!komo lamun geus rek dikawinkeun
mah! arawan#arawan kudu bae diingit!teu meunang bijil ka
buruan#buruan a'an. +itu biasana di kota. $ri di
asisian!lantaran kaayaan hiru kumbuh beda deui! arang#arang
aya
nu diingit teh!ngan 'a'amuran!sumawonna sakola mah teu
meunang.
Uama aya wanita nu bisa ma'a nulis teh alam harita mah
ka'ida
anehna!teu beda jeung budak ngora buta huru, dina jaman
ayeuna.
7/23/2019 DEWI SARTIKA PAHLAWAN SUNDA.docx
2/3
$ri nu sok aya wanita bisa ma'a!nulis ngan di bangsa
menak!tai
lain diajar di sakola!diajar di imah da bisi guyur salelembur
ear
sajajagat!ari sakola mah
+itu kaayaanana masarakat wanita di "asundan dina waktu Ibu
Dewi
dilahirkeun.-i keur leutikna keneh geus katembong!yen Ibu
Dewingabogaan siat nu langka kaanggih di barudak awewe jaman
haritasajaba ngorek jeung teteleek!rese ka nu
anyar#anyar!aya
sumela siat#siat amingin deuih.
Rama Ibu Dewi!Raden Somanagara tea kaasu ka menak anu rese
kana
kamajuan bob ikeun awewe boh ikeun lalaki. +u andjeunna
kamanah!yen
angarti teh sarat mutlak ikeun kamajuan sewangsewangan jeung
kamajuan masarakat.
/aba ti eta anjeunna tingali deuih!yen masarakat wanita
Sunda
disengker ku adat kuna. Sing saha anu kaluar tina eta sengkeran
tangtu
diaromongkeun!disebut nir'a tina kaSundaan!teu mustail disebut
nyorang
aharaman. -ai sanajan kitu awahing nyaah ka utra! Ibu Dewi
geblus
disakolakeun ka sakola &alanda.
Di sakolana Ibu Dewi kaasu kana murid maju!sarege jeung
diikarese
ku babaturanana! anak#anak &alanda.
Sanggeus ramana uus!Ibu Dewi diurus ku uana ti ibu!nya eta
"atih
$ria *i'alengka. Didikan kaSundaan utama nu dihan'a di
kaatihan
Bandung!diteruskeun di kaatihan *i'alengka. /aba ti eta Ibu Dewi
sok
diwurukan aham#aham barat ku nyonya asisten residen.
Beuki gede beuki tembong bae!yen Ibu Dewi teh ngabogaan bakat
ikeun
ngatik barudak! sarta kare nu 'engeng kana hayang maju. Di
iir
gedong kaatihan anjeunna sok mindeng isan sasakolaan!ngajar
ma'a
nulis ka anak#anak badega kaatihan!malah sake'a#ke'aeun basa
&alanda. $ri minangka borna anto kandang kareta!nulisna ku
areng!
minangka sabakna beubeulahan kenteng!nulisna ku areng deuih.
Sanajan disebutna sasakolaan sarta ngajarna jeung dialajarna
bari
ulin!ku sabab aya toek bawa ngajadi di nu jadi guruna!teu burung
ajahasilnasababaraha urang anak#anak ren'ang nu barisaeun ma'a
jeung
nulis.+u kituna atuh dieuleuh#euleuh ku urang dayeuh!anak gandek
bisa
ma'a nulis!tur guruna budak umur 10 taun. Da umumna mah
istri#istri
riyayi oge loba anu (lalolong).
-i barang aya ikiran hideng oge!Ibu Dewi ujug#ujug katarik bae
ku
