D E V R E II G Icirc L T 1 IcircCcedilTUumlVEA SENESİ 1

TB MM ZABIT CERİDESİ

On doumlrduumlncuuml İccediltima

5 9 1339 Ccedilarşamba m mm laquo i

Muumlnderecat

Sayfa 1 mdash Zaptı sabık hulacircsası 418419 2 mdash Sualler 418 1 mdash Bozok Mebusu Suumlleyman Sırrı ve

Hamdi beylerin Yozgad Daruumllmuallimicirc-ninin esbabı şeddine dair Maarif Vekacircletinshyden sual takriri (67) 418

3 mdash Evrakı varide - 419 Lacircyihalar t 419

1 mdash Sicilli nuumlfus kanun lacircyihası (1120) 419

2 mdash Nuumlfus sicillacirctmm ıslahı hakkında kanun lacircyihası (1119) 419

3 mdash Telgraf ve telefon umurunun ten-sikı hakkında kanun lacircyihası (1118) 419

4 mdash İstiklacircl Harbine iştirak eden ikinshyci smıf ihtiyat zacircbitanınm terfihi hakkında kanun lacircyihası (1117) 419

Teklifler 419 1 mdash Aydın Mebusu icirczzeddin Paşanın

Şekaveti tahakkuk edenlerin aile ve taal-lucirckatmın ahar mahallere nakli hanelerishynin ihrakı emvali menkulelerinin zaptı ve yataklık edenlerin tecziyesi hakkında kanun teklifi (2134) 419

2 mdash İccedilel Mebusu Emin Efendi ve ruuml-fekasınm Bakaya ve asker firarilerinin affı hakkında kanun teklifi (2133) 419

Sayfa 3 mdash Kacircngırı Mebusu Talacirct Beyle ruuml-

fekasınm Turku hususiye ve umumiye inshyşaatında amelei muumlkellef e usuluumlnuumln tatbiki hafckında kanun teklifi (2135) 419

4 mdash Zonguldak Mebusu Tunalı Hilmi Beyin İmar Vekacircleti teşkilacirctı hakkında kanun teklifi (24) bull 419

Tezkereler 419 1 mdash Asayişin muhtel bir şekil aldığı

Aydın oumldemiş Denizli Burdur Dinar Ccedilivril Sandıklı Eğridir [Tluburluda icircdarei oumlrfiye ilacircn edildiğine dair İcra Vekilleri Heyeti Riyaseti tezkeresi (350 muumlkerrer) 419

Takrirler 419 1 mdash Cebelibereket Mebusu Avni Beyin

Hicaz pulları varidatının Hilacircliahmere veshyya memaliki muumlstahlasanm imarına tahshysisi hakkındaki takriri (415) 419

2 mdash Denizli Mebusu Haydar Ruumlşduuml Beyle ruumlfekasmın Kadıkoumly nahiyesiyle Denizli merkez kazası halkının Harb Kashyzanccedilları Vergisıinden istisnalarına dair takriri (414) 419

Mazbatalar 419 1 mdash Kaymakamlar maaşatınm tacircyini

miktarında Vekacircletin serbest bırakılması-

icirc 14

na dair Dahiliye Vekacircleti tezkeresi hakshykında IVftıvazenei Maliye Encuumlmeni mazshybatası (351)

2 mdash İzmir - Kasaba ve temdidi - Banshydırma - Soma hututunun sabık İstanbul Huumlkuumlmetince şirketlere tanınmış olan hushykuku imtiyaziyeelfinin ilgasiyle iştirasına dair Kanunu muvakkatin reddi hakkında

5 9 Sayfa

419

1339 C 1 Sayfa

cereyan eden muumlzakereyi havi icirccra Vekilshyleri Riyaseti tezkeresi ve Nafıa Encuumlmeni mazbatası 419

4 mdash icirccra Vekilleri muamelacirctı 419 1 mdash İcra Vekilleri Heyetinin programı 419

428 5 mdash Muumlzakere edilen maddeler 428 1 mdash Posta kanunu lacircyihası ve Posta ve

Telgraf Encuumlmeni mıazibatası (122) 428445

B Icirc R Icirc N C Icirc G E L S E Bedi muumlzakerat Saat 205

REİS mdash Birinci Reisvekdli Mehmed Sabri Beyefendi

KAcircTİPLER Mahmud Bey (Siird) Ragıb Bey (Zonguldak)

REİS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Zaptı sashybık hulacircsası okunacak efendim

1 mdash ZAPTI SABIK HULAcircSASI

Birinci Celse

Birinci Reisvekili Sabrı Beyefendinin tahtı Rishyyasetlerinde biliccediltima zaptı sabık hulacircsası kırashyat ve aynen kabul edildi Evrakı muumldevvere hakshykında Kanunu Esasi Encuumlmeni mazbatası kırashya t ve Zonguldak Mebusu Tunalı Hilmi Beyin elkaba dair ve şayanı muumlzakere goumlruumllmiyen tekshylifler arasında bulunan teklifi kanunisi mumaileyh tarafından istirdadedildikten sonra mazbata ayshynen kabul edildi istida ve Maarif encuumlmenleri mazbataları aynen ve Muvazenei Maliye Encuuml-meniyle Lacircyiha Encuumlmeni mazbataları tadilen kabul olundu

Meclisi Mebusan dosyalarında mahfuz olup ahiren celbedilen kararnameler aidoldukları enshycuumlmenlere havale ve İzmirin senei devriyei isshytirdatta muumlnasebetiyle icra edilecek şenliklere vukubulan davet uumlzerine iştirak iccedilin Heyeti Umumiyeden intihafeedilen zevattan maada Dishyvanı Riyasetccedile Reisisani Ali Fuad Paşa Hazretshyleriyle İdare Memuru Rasim ve Divan kacirctipleshyrinden Atıf ve Haydar Ruumlşduuml beylerin intihab-edildikleri tebliğ edildi Mezuniyetlere dair Dishyvan kararı okunarak kabul edildi Ankarada bir şehremaneti teşkiline dair İstanbul Mebusu

Hamdullah Sublıi Beyle ruumlfekasmııi teklifi kashynunisi Lacircyiha Encuumlmenine havale edilerek teshyneffuumls iccedilin Celse tatil edildi

İkinci- Celse İkinci Reisvekili İsmet Beyefendinin tahtı

Riyasetinde inikadederek Posta lacircyihai kanuni-yesinin muumlzakeresine biliptidar yedinci sekizin^ ci maddeleri aynen dokuz ve onuncu maddeleri tadilen ve faslın heyeti umumiyesi reye konmashydan evvel encuumlmenden vuumlrudeden beşinci madshyde hakkında muumlzakere cereyan ederek aynen kabul edildi

On birinci madde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin tadili veccedilhile kabul ve on ikinci madshyde nazarı muumltalacircaya alman Karahisarı Sahib Mebusu Ruşen Eşref Beyin takriri ile encuumlmeshyne havale edilerek vaktin acircdemimuumlsaadesine mebni Ccedilarşamba guumlnuuml toplanmak uumlzere İccediltimaa nihayet verildi

Birinci Reisvekili Mehmed Sabri

Kacirctip Siird

Mahmud Kacirctip

Zonguldak Ragıb

2 mdash SUALLER

1 mdash Bozok Mebusu Suumlleyman Sırrı ve Hamdi beylerin Yozgad Daruumllmudlliminicircnin es-

mdash 418 mdash

icirc 14 591339 babı şeddine dair şifahi sual takriri Maarif Veshykacircletine havale edilmiştir (67)

REIcircS mdash Zaptı sabık hulacircsası hakkında soumlz istiyen var mı Zaptı sabık aynen kabul edilshymiştir

3 mdash EVRAKI VARİDE

REIcircS mdashEfendim Bacirczı evrak vuumlrudetmiştir Heyeti Muhteremenize arz ediyorum

Lacircyihalar

1 mdash Sicilli nuumlfus kanun lacircyihası (120)

REİS mdashbull Dahiliye Encuumlmenine havale ediyoshyrum

2 -- Nuumlfus sicil lacirc t mm ıslahı hakkında lacircyi-hai kanuniye (1119)

REIcircS mdash Dahiliye Encuumlmenine havale ediyoshyruz

3 mdash Telgraf ve telefon umurunun tensikı

hakkında lacircyihai kanuniye (1118) REIcircS mdash Posta ve Telgraf Encuumlmenine havashy

le ediyoruz i mdash İstiklacircl Harbine iştirak eden ikinci sınıf

ihtiyat zabitanınm terfihi hakkında lacircyihai kashynuniye (1117)

REIcircS mdash Muumldafaai Milliye ve Muvazenei Mashyliye encuumlmenlerine

Teklifler bull1 mdash Aydın Mebusu İzzeddin Paşanın JSeka-

veti tahakkuk edenlerin dile ve taallucirckatının ahar mahallere nakli hanelerinin ihrak emvali menkullerinin zaptı ve yataklık edenlerin teczishyyesi hakkında teklifi kanunisi (2131)

REIcircS mdash Lacircyiha Encuumlmenine

2 mdash İccedilel Mebusu Hafız Emin Efendi ve ruuml-fekasının Bakaya -ve asker firarilerinin affı hakshykında teklifi kanunisi (2133)

REIcircSmdashLacircyiha Encuumlmenine

3 mdash Kacircngırı Mebusu Talacirct Bey ve ruumlfekası-nın Turku hususiye ve umumiye inşaatında ame-lei muumlkellefe usuluumlnuumln tatbiki hakkında teklifi kanunisi (2135)

REIcircS mdash Lacircviha Encuumlmenine

C 1 4 mdash Zonguldak Mebusu Tunalı Hilmi Beyin

İmar Vekacircleti teşkilacirctı hakkındaki teklifi kcmu-nisi (24)

REIcircS mdash Kanunu Esasi ve Muvazenei Maliye Encuumlmenlerine

Tezkereler ^

1 mdash Asayişin muhtel bir şekil aldığı Aydın Oumldemiş Denizli Burdur Dinar Ccedilivril Sandıkshylı Eğridir Uluborluda icircdarei Oumlrfiye ilacircn edildishyğine dair İcra Vekilleri Heyeti Riyaseti tezkeresi (350 muumlkerrer)

REIcircS mdash Dahiliye Encuumlmenine havale ediyoshyruz efendim

Şimdi bacirczı takrirler de verilmiştir

Takrirler

1 mdash Cebelibereket Mebusu Avni Beyin Hicaz pulları varidatının Hilacircliahmere veya memaliki muumlstahlasanm imarına tahsisi hakkındaki takriri (415) (İcra Vekilleri Riyasetine)

2 mdash Denizli Mebusu Haydar Ruumlşduuml Bey ve ruumlfekamnın Kadıkoumly nahiyesiyle Denizli merkez kazasi halkının Harb Kazanccedilları Vergisinden isshytisnalarına dair temenni takriri (414) (İcra Veshykilleri Riyasetine)

Mazbatalar

1 mdash Kaymakamlar maaşatının tacircyini miktashyrında vekacircletin serbest bırakılmasına dair Dahishyliye Vekacircleti tezkeresi hokkanda Muvazenei Malishyye Encuumlmeni mazbatası (351)

REIcircS mdash Ruznameye alıyoruz Kabul buyushyruyor musunuz (Hay hay kabul sesleri) Kabul buyuranlar luumltfen ellerini kaldırsın Kabul edilshymiştir

2 mdash İzmir - Kasaba ve temdidi Bandırma -Soma Aydın ve Mudanya - Bursa demir y ollar iy-le İzmir liman ve rıhtımı hakkında İcra Vekilleshyri Riyaseti tezkeresine dair Nafıa Encuumlmeni mazshybatası

REIcircS mdash Ruznameye alıyoruz Efendim Bunu da Heyeti Acircliyenizin tensibishy

ne arz ediyorum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın ruznameye alınmıştır efendim

4 mdash İCRA VEKİLLERİ MUAMELAcircTI

jf mdash İcra Vekilleri Heyetinin programı

419 mdash

icirc 14 5 9 RElS mdash Efendim icra Vekilleri Heyeti Reishy

si Fethi Beyefendi programlarını okuyacaklarshydır

İCRA VEKİLLERİ HEYETİ RElSl ALIcirc FETHİ B (istanbul) mdash Muhterem efendiler

icra Vekilleri Riyasetine intihabım dolayı-siyle Heyeti Ccedilelilenize beyanı teşekkuumlr eyledi-1

ğim zaman Vekil arkadaşlarımla muumldavelei efshykacircrdan sonra siyacircsicirc hattı harekacirctımız hakkında huzuru acirclinizde bacirczı macircruzacirctta bulunacağımı soumlylemiştim

Gerek umdelerimizden gerek Meclisi Acirclinin şimdiye kadar tebelluumlr eden temayuumllacirctı umumi-yesinden muumllhem olan şu Macircruzacirctım Vekilleriniz iccedilin yakın istikbalde takibedilecek mesai progshyramını ccedilizecektir Mamafih bu mesai programı mukadderatı millete vacirczıuumllyed olan Meclisi Acircli tarafından luumlzumunda verilecek muumltemmim veccedilshyhelerin istilzam edeceği tevessuumlat ve tadilacircta tacircshybi bulunacaktır

Efendiler Her tuumlrluuml İslacirchat tasavvurlarına girişmezden

evvel nazarı dikatimizi evvelemirde vaziyeti mashyliye uumlzerine atfetmek faideli olur Filvaki bir taraftan şuabatı idaremizde goumlrduumlğuumlmuumlz nokshysanları ikmal etmek maarifimizi iktisadiyatıshymızı yuumlkseltmek iccedilin bir an evvel mevkii tatbishyke koymak ihtiyacını umumen hissettiğimiz her tuumlrluuml tedbirlerin teşebbuumlslerin buumltccedileye istina-detmesi lacirczımgeldiği gibi diğer taraftan en muumlshyhim ıslahatın dahi buumltccedilemizi tevazuumln ettirmekshyten ibaret olduğuna şuumlphe yoktur Pek bedihicirc olan bu hakikatleri bir daha tekrar etmek itika- bull dımca macircnacircsız bir hareket değildir Ccediluumlnkuuml yeni Tuumlrkiye Devleti teşekkuumll edinceye kadar bu beshydahetler maalesef nazarı dikkate alınmamış veya hiccedil buumltccedilesiz memleket idare edilmiş ve varidashytı Devlet gelişiguumlzel israf edilerek erbabı istihshykakın maaşları verilmemiş ve bu yuumlzden munshytazam bir idare tesis olunamamış veya varidatı Devletle gayrimuumltenasip yapılan masarifat hashyriccedilten yapılan istikrazlarla kapatılmış ve buguumlnshykuuml neslimiz bu istikrazatm faizleri yuumlzuumlnden gashyyet ağır bir barımalicirc altında bırakılmıştır

Memlekette Ihemen hiccedilicircbir eseri uumlmran ve sashylacirch izi bırakmadan akıp gitimiş olan bu paralashyrın bizim iccedilin ve emsali acirctiye iccedilin ne etim mahshyrumiyetler ifade ettiğini ve memleketin refah ve serveti yolunda ımuumlziccedil engeller teşkil eyledi-zini izaiha hacet yoktur zannederim I

1339 C 1 Bu itibarla vekilleriniz acirczami tasarrufa riashy

yet ederek 1340 senesi iccedilin muumltevazin bir buumltccedile ile Huzuru Acirclinize ccedilıkmayı akdemi vazaif tanıshymıştır Pek yakında nazarı dikkatinize arz edishylecek olan bu Ibuumltccedilenin hututu esasiyesi şudur

Varidatnmıızdan Acircşar Vergisinin yuumlzde von iki buccediluktan yuumlzde ona tenzili Aşar Vergisinin tarzı cilbayetini ıslaih etmek ve ziraatin inkişashyfına muumlsait bir şekle ifrağ eylemek esaslı umde-lerimizdendir Ancak bunun Varidat buumltccedilemizi altuumlst etmeden ımevkii fiile konması iccedilin uzun tetkikata dikkatli tetefabuata luumlzum vardır Maliye Vekacircletince yapılmakta olan bu tetkika-tm neticesi bittabi bir kanun lacircyihası şeklinde Meclisi Acirclinize arz edilecektir Fakat bu pek şashyyanı arzu olan ıslahat derpiş edilinceye kadar koumlyluumlnuumln uumlzerinde pek ağır bir vergi olan ve ağırlığı yuumlzuumlnden ccediliftccediliye faizi a arazi zerretmek ccedilalışmak iccedilin hiccediljbir şevk ve heves bırakmıyan bu nispetsiz vergiyi talhfif etmeyi Huumlkuumlmet geshyrek koumlyluumlye karşı bir vazifei adalet gerek is-tihsalacirctm tezyidi iccedilin bir ccedilareyi teşvik addetshymiştir

Bu yuumlzden varidatımıza arız olacak noksanı telacircfi iccedilin bilvasıta vergilerle inhisarlardan bacircshyzılarına zamaim icrasını duumlşuumlnduumlk Heyeti Acircli-yenizin nazarı tasvibine arz edeceğimiz bu yeni kanunlar hakkında seri bir karar ittihazını rica eyleriz

Buumltccedilemizin masarif kısmına dair yakında manzurunuz olacağı cihetle uzun uzadıya malucircshymat Vermeyi zait addederim Yalnız şurasını kaydetmek isterim ki Her vekacirclet acirczami tashysarrufa riayet etlmiş ve buumltccedileyi hali tevazuumlnde bulundurmak kaydına bilcuumlmle teklif ve tasavshyvurlar iccedilin şsas ittihaz eylemiştir Binaenaleyh buumltuumln ihtiyaccedillarımızın 1340 senesi buumltccedilesinde tatmin edilmediğini goumlruumlrseniz bunu eseri nis-yan1 telacirckki buyurmamanızı belki bizzarure ve buumltccedilenin tevazuumlnuuml menfaatine ihtiyar olunduğushynu nazarı dikkate almanızı rica ederim

Siyaseti maliyemiz hakkında ilacircveten şunu da arz etmek isterim İki Hali hazırda tatbik edilmekte olan Temettuuml Kanunu bacirczı bariz hakshysızlıkları ihtiva ettiği iccedilin muhtacı tadil ıgoumlruumll-ımektedir Filvaki Ibu kanuna^ goumlre muhtelif su-nufu muumlkellefin arasında nispeti acircdile yoktur Pek ccedilok muumlkellefin verginin dairei şuumlmuluumlnden hariccedil kaldığı gibi bir kışımı da gayet ağır sushyrette muumlkellef tutulmuşlardır Bu nispetsizlik-

mdash 420 mdash

icirc 14 59 leri ve haksızlıkları izale etmek ltve muumlkellefinin istitaati maliyeleri nazarı dikkate alınarak muumlmkuumln mertebe acircdilacircne bir nispeti muJhafaza eylemek uumlzere ihzar olunanı lacircyiha Meclisi Acirclishynize kariben takdim lolunacaktır Masarif buumltshyccedilesinde muumlhim bir yekucircn tutan muhassasatı zaticircyeye ait kanunların tetkiki elzem goumlruumllduumlshyğuumlnden buna dair bacirczı kanun lacircyihaları takdim olunacaktır

Duumlyun Efendiler Huumlkuumlmet muhtelif sebep ve

şekillerde efradı millete karşı borccedilludur Birshyccediloklarının yedinde Huumlkuumlmetten alacağına dair mazbatalar vardır Eğer bu mazbatalar iccedilin bir sureti-tediye taharri edilmezse Huumlkuumlmetin dacirchilshydeki itibarı ımalicircsi duccediları tezelzuumll- olacaktır Bu itibarı yuumlksek tutmak ve halkın Huumlkuumlmete karşı olan itimadına halel vermemek iccedilin İstiklacircl Harbma ait tekacirclifi harbiye ve vesaiti nakliye duumlshyyunumuzu itfa etmeyi bir vecibe addediyoruz Bu maksatla Heyeti Celilenizden tahsisat talebedece-ğiz Bununla beraber Osmanlı İmparatorluğunshydan muumldevver ve miktarı azicircm bir yekucircn teşkil eden borccedillarımızın Devletin alacaklarına mahsushybunu icra etmek ve bakiyesini buumlyuumlk bir tasfiye ameliyesine tacircbi tutmak mecburiyetinde olduğushymuzdan vacircsi mikyasta bir mahsubu umumicirc kashynun lacircyihası takdim olundu Badettasfiye kalacak duumlyunumuzu Hazine tahvilleri ihracı suretiyle kapatmak tasavvurundayız Evrakı nakdiyemi-zin kıymetini ve kabiliyeti iştiariyesini tezyide hadim olmak uumlzere buumltccedileye tahsisat vazını pek luumlzumlu addetmekteyiz

İstikrazı dahilicirc kuponlarının muntazaman teshydiyesini dahi bir kaidei salimeye raptedeceğiz bull

Ziraat Bankasının takviyesi ile zuumlrraın ihtiyashycını tatmin iccedilin muumllıga İstanbul İdaresinin bir-buccediluk milyon ve Huumlkuumlmeti Milliyenin mezkucircr bankaya olan beş yuumlz kuumlsur bin lira borccedillarını teshydiye iccedilin tahsisat talebedeceğiz Duumlyunu haricishyyemiz hakkında noktayı nazarlarımız malucircmdur Konferansta tavzih ettiğimiz veccedilhile macirckul bizim iccedilin muumlmkuumln esasat takarruumlr ettirildikten sonshyra borccedillarımızı muntazaman tediye etmek vazifeshymizdir

Efendiler Malicirc bahsi kapatmazdan evvel şushyrasını arz edeyim ki bilucircmum memurini Devleshytin ve zacircbitanm ahvalini terfih eylemek ehemmishyyetle nazarı dikkatte bulundurduğumuz bir meseshyledir oumlnuumlmuumlzdekisene zarfında bu ihtiyacı muumlm-

1339 C 1 I kuumln mertebe tatmin iccedilin vekilleriniz bacirczı tedbirshy

ler teklif eyliyecektir Diğer cihetten bilucircmum vekacircletlerde ihtisasa

I ihtiyaccedil goumlsteren işler iccedilin ecnebi muumltahassıslarm celbini ve onların vukufundan istifadejd duumlşuumlnshymekteyiz

I Siyaseti dacirchiliyemize gelince Evvelce huzuru acirclinizde asayişi her şeye taktimen tesis azminde olduğumuzu arz etmiştim Heyeti iccediltimaiyemi-ze musallat olan şakileri bilacircmeriıamet takip ve tenkil edeceğimiz gibi bunların her tuumlrluuml kurtushyluş yollarını kesmek iltica ve himayelerine macircni olmak iccedilin şedit kanunlar vazi lacirczımgeleceği iti-

I kadındayım bu maksatla Meclisi Acirclinize takdim I eylediğim Meni Şekavet Kanununun bir an evshy

vel kesbi kanuniyet edeceğini uumlmidetmekteyim Bununla beraber jandarmamızı asricirc bir kuv-

vei zabıta heyetinde terakki ettirmek iccedilin jandarshyma zacircbitanmın tasfiye ve ıslahı ve jandarma muumlshyfettişlikleri ihdas ederek gerek zacircbitan gerek efshyradın daimicirc bir murakabe altına alınması derecei vuumlcuumlbdadır Aynı zamanda elyevm Ankara Kayshyseri Giresun Kars ve Djyarbekirde mevcut janshydarma zabit ve karakol kumandanları ve efradı

I cedide mekteplerine ilacircveten İzmir İstanbul Ada-I na Edirne Bursa Konya ve Sivasda bir Janshy

darma Karakol Mektebi ve İzmir İstanbul Adashynada Efradı Cedide mektepleri accedilmak lacirczımdır

Polis iccedilin İstanbuldaki mektebe ilacircveten Anashydolu dacirchilinde muumlnasip bir yerde bir mektep accedilshytırmak niyetindeyim

Hapsaneleri tanzim ve ıslah en muumlbrem olan ihtiyacatımızdandır Memleketimizde hapsane-ler heyeti iccediltimaiye arasında muumlstelzimi ceza olan efaliıı muumltecasirlerini ıslahı hale sevk edecek muumlessesat haline bir an evvel getirmek gayesinde-yiz Bilucircmum hapsaneierin bu maksada goumlre tanshyzim ve ıslahı zaman ve buumlyuumlk masrafa muumltevakshykıf olduğundan birinci kademe olarak Ankashyrada muumlceddeden bir hapsane inşası NiğdeOKayshyseri Konya Kırşehir hapsanelerinde tadilacirct icshyrası ve Bursada Yunanlılar tarafından yakılan hapsanenin tamir ve inşası İstanbul tevkifhane-siyle Eskişehir Kayseri Gebze Tekirdağ hapsa-neleri inşaatının ikmali mutasavverdir

Halk umurunun adalet kiyaset ve suumlratle inshytacı faal muktedir muumlstakim bit silsilei meshymurinin kemalij intizam ve usul ve kanunu dashyiresinde iş ıgoumlrmesine muumltevakkıftır Bu maksashydı temin iccedilin mevcudolan memurini Dahiliye

I 14 5 9 Nizamnamesi tadil edilerek yeni Bir lacircyiha tanshyzim edilmiştir Bu yeni lacircyihada ilk memuriyete alınacak olanların mahasini ahlacirckiye ile beraber erbabı liyakatten olmalarını temin iccedilin bilmuumlsa-baka kabuluuml muumlstahdemin meyanmda olanların hal ve liyakati memlekete nacircfi olmıyacak şekilde bulunanların muumlddeti hizmetlerine goumlre ihraccedil ve tekauumlde sevkı huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sureti muhtelifede taltifi ile vazifeye bullnıenbuti-yetlerinin teyidi ve her uumlccedil senede huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sınıflanılın terfii ve kıdem zammı ve asayişi muhafaza edememek ve Idarei Husushysiye Vilacircyat Kanununun talebeylediği faaliyeti umranpervaraneyi idare edememek gibi ahvashylin gayri husuşatta bilacircsebebi kanunicirc idareten azshyle nihayet vermek suretiyle memurların masunishyyeti temin edilmiştir

Memurinin sicilli ahvali daha mazbut ve daha muntazam surette tesbit edilecek ve her memurun memuriyet verdiği mahallerdeki kabiliyeti dereshyceyi faaliyeti şayanı terfi olup olmadığı ve tahshyvil edilirse esbabı mucibesiyle sebebi tahvili ve muumllkiye muumlfettişleriyle acircmirlerinin memurlar hakkındaki muumltalacircatı zabt ve tescil olunacaktı c

Zamanı hacirczırda bilucircmum devletlerce ehemshymiyetle takibedilmekte olan mesailden biri de ahshyval ve harekacirctı nuumlfustur Milletleri teşkil eden nuumlfusun adedi sureti terkibi harekacirct ve tahav-vuumllacirctı ahvali medeniyesi gibi hususat malucircm olshymadıkccedila devletlerin ahjvali idariye ve siyasiyesi umuru a s k e r e ve maliyesi muamelacirctı ticariye ve iktisadiyesi tanzim edilemez Bu zarureti Avshyrupa huumlkuumlmetleri iki asır evvel takdir eylemişshyler ve hukuku medeniyelerinin en muumlhim meba-hisini nuumlfus sicillacirct ve muamelacirctına tahsis eyshylemişlerdir Bizde de sicilli nuumlfus idareleri ihshydas edilmiş ise dd ahvali medeniye sicillacirctınm ilmicirc ve hukuki mahiyeti takdir edilmemiş ve yalshynız idaricirc malicirc ve (askericirc makaisıtla nuumlfusun tahshyriri ve tevelluumldat vefiyat nıuumlnakehat ve talacirck vukuatının takibi duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (1280 1298 ve 1318 senei hicr^yelerinde tanzim edilen nuumlshyfus nizamnameleriyle 1330 tarihli sicilli nuumlfus Kanunu nuumlfus idarelerine evvelen Nuumlfusun tahshyriri saniyen Ahvali medeniye sicillacirctınm salishysen Nuumlfusu defatirinin tanzimi gibi vezaifi tahshymil eylemiş ise de vazaifi mezkucircre birbirine ka-rıştirılarak her uumlccedil kasımda da muvaffakiyet istihshysal edilmemiş ve memleketimiz uzun zaman ihsaicirc bir tahriri nuumlfustan ilmicirc ve hukukicirc ahvali me-

1339 bull 0 1 deniye sicillacirctmdan ve muntazam nuumlfus defatirin-den mahrum kalmıştır Kuvayı umumiyei Devshyletin ve hukuku efradın uumlssuumllesası olan nuumlfus kuyudunun bu hali iptidaicircde kalması gayri-caiz ve nuumlfus sicillacirctınm asricirc ve hukukicirc bir şekle ifrağı huumlkuumlmeti Milliyemiz iccedilin gayrikabili ihmal bir zaruret olduğundan bu maksatla bir sicilli Nuumlfus Kanunu lacircyihası ihzar ve takdim elilmiştir Harbi Umumicircde Rusllaılın ve muumltaakip muharebatta Fransızlarla Yunanlıların işgal ve istilacirclarına geccedilen kazaların bir kısmında nuumlshyfus kuyudatı zayi olmuş ihrak edilmiş ve Kars Ardahan gibi Anavatana iltihak eden mahallerde de nuumlfus sicillacirctınm tesisi zaruri bulunmuş oldushyğundan esbabı acircnife ile kısmen veya tamamen nuumlfus sicillacirctmdan mahrum bulunan 118 kazashyda sicillacirctm tesisi ve mehacirclli sairede yoklama icrası suretiyle nuumlfusu seyyare ve mukime miktarının tesbiti iccedilin dahi bir lacircyihai Kanushyniye tanzim ve takdim edilmiştir

Bu lacircyihalar iktisabı kanuniyet eyledikten ve memleketimizde muntazam ve gayrikabili tağyir ve tahrif nuumlfus sicillacirctı tesis edildikten sonra ihshysaicirc bir tahriri nuumlfus icrası dahi muhammenidir

Taksimatı muumllkiye

Taksimatı muumllkiyede tadilacirct icrası zaruridir Memleketin taksimatı muumllkiyesi esasen ilmicirc bir şelkilde icra edilmemiş ve teşkilacirctı muumllkiyeye ihshytiyaccediltan ziyade hissiyata muumlstenit metalibi mashyhalliye esas ittihaz edilmiştir

Teşkilacirctı Esasiye Kanununda işaret Duyurulshyduğu veccedilhile coğraficirc vaziyet ve iktisadicirc muumlnaseshybet ve nuumlfusu mevcude ve varidatı memleket nazarı dikkate alınmak suretiyle taksim aticirc muumllshykiyede tadilacirct icrası ve bin netice bacirczi livaların kaza haline ifrağı ve bunların iktisadicirc cereyanshylara goumlre irtibatlarının tanzimi icabeylemiş ve bu bapta lacircyihayı kanuniye tanzim edilmekte bulunshymuştur

Şeriye ve Evkaf

Vazifei asliye ve feriyelerini ifaya muktedir eimme ve halkın tehzibi ahlacirckını temin ve ihti-yacatı rulıiyelerini tatmin edecek hutaba ve vacircız-lar yetiştirmek iccedilin icabeden tedabir ve teşkilacirct yapılacak ve medarisi mevcude ihtiyacatı asriye-ye muvafık bir surette ıslah ve tanzim edilecek ve memaliki mustahsaladaiki acircbidatı islacircmiyenin imar ve ihvası esbabına tevessuumll olunacaktır

422

t U 50 Evkafın ııevi ve mahiyeti nazarı dikkate alıshy

narak Nevacirchi ve Şucircralar kanunlarına tevfikan mahallerince idaresi iccedilin Meclisi Alinize lacircyihashylar takdim edilecektir

Maarif

1 Maarif siyaseti terbiyei umumiye ve muumlş-terekede vahdet ve terbiyei meslekiyede ihtisas esaslarına istinadetdeeektir

2 Maarifin terbiyevi vazifelerinden birinshycisi ccedilocukların terbiye ve talimi ikincisi halkın terbiye ve talimi uumlccediluumlncuumlsuuml millicirc guumlzidelerin yeshytişmesi iccedilin lacirczımgelen vasıtaların ihzar ve temishynidir Ccedilocukların terbiye ve talicircmi bittabi mekshytepler vasıtasiyle temin edilecek ve mekteplerin asricirc tekemmuumllacircta maızhar olabilmeleri iccedilin mualshylimlerin daha iyi yetiştirilmesine ve tatil zamashynında accedilılacak dersler ile tevsii malırmat etmeleshyrine binaların ıslahına alacirctı deıisiyenin ikmalishyne ccedilalışılacaktır Halkın talim ve terbiyesi iccedilin gece dersleri yene ccedilırak mektepleri tesis olunacak halk lisaniyle ve halkın ihtiyacınajııuvafık kitapshylar yazdırılarak tabı ve teksir ve memleketin her tarafına tevzi edilecektir Millicirc guumlzidelerin yeshytiştirilmesi iccedilin istidat ve kabiliyeti tebaruumlz eden ve ailesinin kudreti maliyesi muumlsaidolniıyan genccedilshyler orta ve yuumlksek mekteplerde sureti mahsusa-da himaye ve muavenete mazhar olacakları gibi ihtisas peyda etmeleri iccedilin Avrupadaki irfan merkezlerine de goumlnderileceklerdir Muhtelif şu-abatı ilmiveve ve bilhassa insanicirc ve iccediltimaicirc esasa-ta muumltaallik muhalledat ve ana kitaplar tercuumlshyme ve tabı ve tevzi olunacaktır

3 mdash Huumlkuumlmet tahsilin buumltuumln derecelerine azamicirc inkişaf temini iccedilin aynı ehemmiyeti vereshycektir Yani ilk tahsil mektepleriyle idadicirc ve liselerin daruumllfuumlnunun ve acircli meslek mekteplerishynin muumltevaziyen tekemmuumlluumlne itina olunacak ipshytidaicirc daruumllmuallimicircnler ile idadilere muallim ve muhtelif muıtakalara ehliyetli ilk tedrisat muumlshyfettişleri yetiştiımek iccedilki orta daruumllmuallimicircn ve daruumllmucircallimat accedilılacak ve acircli daruumllmualli-micircn muumldavimlerinin ayrıca meslekicirc malucircmat alshymaları ve tatbikat goumlrmeleri esbabı temin edileshycektir

4 mdash Maarif Vekacircletince bu seneden itibaren memleketin muayyen noktalarında daruumllmualli-micircn ve daruumllmucircallimat ve tam devreli liseler accedilmak ve bunları her tuumlrluuml vesaitle teccedilhiz etmek

1339 C 1 suretiyle kuvvetli irfan merkezleri tesis edilecekshytir Vesaiti dersiye tedariki iccedilin Avrupaya1 uumlccedil kişiden muumlrekkep bir heyet goumlnderilmiştir Afatshytı dersiyenin tedricen memleketimizde imal edishylebilmesi iccedilin muumlnasip merkezlerden birinde muntazam bir mektep muumlzesi ve muumlzeye muumllhak olmak uumlzere bir de imalacircthane vuumlcuda getirileshycektir

5 mdash Maarif teşkilacirctı milletin her ferdine isshytidat ve kabiliyetini azamicirc surette inkişaf ettireshycek yolu accedilık bırakacak fevkalacircde istidat ve kashybiliyetini ispat eden fukara evlacircdının en yuumlksek derecei tahsili takibedebilmesi esbabını huumlkuumlmet temin edecektir Bu seneden itibaren liselere kashybul edilecek leylicirc meccani talebenin muumlsabaka usuliyle memleketin muhtelif mmtakalarından celp ve kabuluumlne başlanılmıştır Bu kabicircl taleshybeden Daruumllfuumlnun ve mekacirctibi acircliye tahsilini ta-kibedeeeklcre mahsus olmak uumlzere istanbulda bir talebe yurdu tesisi mutasavverdir

6 mdash Ferdin bedenicirc fikricirc kabiliyetleri gibi ahlacirckicirc ve iccediltimaicirc kabiliyetleri de inkişaf ettirileshycektir Bu maksada vusul iccedilin bir terbiyei bedeshyniye Daruumlimuallimicircni accedilılacak izcilik teşkilacirctıshyna ehemmiyeti mahsusa verilecek programlar ile mekteplerin teşkilacirctı tedricen iccediltimaicirc esasata tev-fik olunacaktır

7 mdash Tahsili iptidaicirc milletin buumltuumln efradına terbiyei umumiyeyle beraber amelicirc mesleklere muumlteveccih bir terbiye de temin edecektir Muumlsait merkezlerde altı senelik iptidaicirc tahsilinshyden sonra tedricen ziraat sanayi ve ticarete muumlshyteveccih iki senelik ikmal sınıfları accedilılarak yuumlkshysek tahsil edemiyen genccedillerin bu sınıflara devamshyları mecburicirc tutulacaktır

8 Tahsili iptidaicircnin mecburiyeti tamim edishylecektir

9 Kadınların tahsiline de erkeklerin tahsili kadar ehemmiyet verilecektir Bu maksatla muhshytelif merkezlerde muumltekacircmil daruumllmuallimatlar ve kız liseleri accedilılmaya başlanılmıştır Tedricen kız sanai idadileri de accedilılacaktır

- 10 Millicirc hars teşkilacirctına ehemmiyeti mahshysusa verilecek terbiye ve talimin esası millicirc harsa ve asricirc medeniyete muumlstenidolacaktır Maarif Vekacircletindeki Hars Muumldiriyeti tevs^ ve likmal olushynarak muhtelif yerlerde tetkikata başlanılacak muumlnasip mevkilerde millicirc muumlzeler vuumlcuda getirishylecek millicirc asarın cem ve telfikme ve millicirc be-

I 14 59 dayi7 ve sanayiin inkişaf ve tekemmuumlluumlne ccedilalışıshylacaktır raquo

11 Muallimliğin bir mesleki mahsus haline ifrağı ve menşelerinin tevhidi hakkındaki lacircyiha Meclisi Acirclinize tevdi olunmuştur

12 Maarif Vekacircletinin ıslahat ve icraatında takibedeceği ilmicirc esasları tesbit vazifesiyle muumlshykellef bir heyeti ilmiyesi bulunacaktır

Nafıa Efendiler Harb senelerinde Umuru Nafıaya bilmecburi-

ye pek az masrafraquoedebildik Yollarımız koumlpruumlleshyrimiz muhtacı tamir olduğu gibi birccedilok limanlashyrımız henuumlz inşa olunmamış ve birccedilok nehirlerishymiz mecralarına muumlsadif arazi iccedilin servet mem-baı olacak yerde bakımsızlık yuumlzuumlnden o arazi iccedilin mucibi felacircket bulunmuştur Birccedilok yerlershyde oumlyle bataklıklar vardır ki masraf edilip kıı-rutulsa civar ahali iccedilin aynı feyiz ve bereket olashycaktır

Halbuki bu halleriyle ırkımızın sıhhatine ve nuumlfusumuzun tezayuumlduumlne duumlşman olan mikroplashyrın yatağıdır Yaşamak iccedilin ve iktisadicirc inkişashyfımızı temin iccedilin umuru nafıaya doumlrdelle sarılshymak mecburiyetindeyiz Ancak buumltuumln bu ihtiya-catın buumltccedileden teminine buguumln iccedilin imkacircn yoktur Buguumln yapabileceğimiz acirczami fedakacircrlık umuru nafıa iccedilin 1338 senesinde mevzu taJhsisatr 67 misshyline iblacircğ etmek olacaktır Bununla şoseler ve umumicirc koumlpruumller tamir olunacak liman ve nehirshyler hakkında tctkikatı fenniyede bulunulacak ve projeler ihzar olunacaktır

Şarkicirc - Anadoluda doumlrt bin kuumlsur kilometre tuumlluumlnde demiryolu inşası iccedilin geccedilen sene bir Ameshyrikalı kumpanyaya imtiyaz verilmişti Bu demirshyyolunun inşaatına karicircben muumlbaşeret olunacağına dair son guumlnlerde malucircmat alınmıştır Şurasını sarahaten soumlylemek isterim ki buumltccedile accedilığını kashypatmak iccedilin hariccedilten istikiaza sureti katij^ede taraftar olmıyan Heyeti Vekileniz muayyen bir nafıa işi iccedilin ve meselacirc nehirlerimizden birini tathir veya her hangi bir bataklığı nacircfi şeraitle kurutmak iccedilin istikraz akdetmeye muumlshytemayildir ve memlekete umuru nafıa iccedilin gireshycek olan sermayelere azamicirc teshilacirctı iraeye hashyzırdır

Demiryollarının tarifelerini ihtiyacatı ikti-sadiyemiz nazarı dikkate alınarak tadil etmeye ccedilalışacağız ve şimendifer muumlstahdemini yetiş-

1339 C 1 tirmek iccedilin accedilılan mektep gibi adedleri ihtiyaca gayrikacircfi olan kuumlccediluumlk fen memurları dahi yetişshytirmek iccedilin İzmirde ve Elacirczizde birer mektep accedilılacaktır

Adliye

Muhakem-dtm tasrii muumlmkuumln olabildiği kashydar az bir zamanda tevzii adalet kaziyesinin teshymini iccedilin teşkilacirctı hazırai adliyenin ve usuluuml muhakemenin ıslahı lacirczımdır

Huumlkkacircmm tacircyin ve terfiinde kıdem usuluuml nazarı itibara alınmakla beraber ehliyet ve ikshytidara daha ziyade atfı ehemmiyet edilecek ve binaenaleyh ahkacircmı kanuniyenin hacircdisata huumlsshynuuml tatbikini temin maksadiyle en muktedir hacircshykimlerin intihabına sarfı makderet olunacaktır Buguumlnkuuml ihtiyacatı nıedeniyemizi tatmin edeshycek veccedilhile Kanunu Medenicircmizi ıslah etmek ve Usuluuml Muhakemei Hukukiye ile Usuluuml Muhake-matı Cezaiye ve Usuluuml Muhakematı Şeriyeyi Berricirc ve Bahricirc Ticaret kanunları ile Kanunu Cezayı tadil ve- ıslah etmek iccedilin teşkil olunan komisyonlar faaliyetlerine devam edeceklerdir Ancak bu komisyonun mesaisi uzun suumlrebileceği gibi buumltuumln bu tadilacirctı kanun haline getirmek ve bilhassa Kanunu Medenicircmizi tedvin eylemek iccedilin seneler lacirczımdır Halbuki Mecellemizde ve kavanini sairede muumlstacelen tadili lacirczımgelen hususat vardın İşte bu ihtiyacı izale iccedilin bushyguumlnkuuml şeraiti hayatiye ve iccediltimaiye ve iktisa-diyemize en muvafık şekilde muumlstacelen ıslashyhı lacirczımgelen maddeler karicircben Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

İktisat

İktisat Vekacircletinin mesaisini tevcih edildiği gaye memlekette muvazeııeti iktisadiye tesisidir Memleketin muvazeneti iktisadiyesi oumlteden beri aleyhimizdedir Daima ithalacirct buumlyuumlk nispetlerle ihracata galebe etmiştir Bunun devamı ise pashyramızın duumlşmesi ve harice borccedillu kalmaklığımız ve ve dacirchilen kesbi servet ve refah eylemeye imkacircn bulamamaklığımız ile neticelenecektir Bunun iccedilin buguumlnkuuml vaziyetimize goumlre memleshykette hammaddelerin istihsalacirctmı tezyidetmek lacirczımdır Hammaddelerin istihsali tezyidedildik-ccedile birtakım menabi dahi kendi kendine inkişaf edilecektir Istihsalacirctı tezyidedeceğimiz hamshymaddeler başlıca uumlccedil kısma ayrılabilir Mevad-dı ziraiye ormanlar ve madenler

424

icirc 14 59 Ziraat

Memleketimizin en muinim şuicircbei iikti-sadiyesinin ziraat -olduğu Ibedilhicirc bir keyfiyet-tir Ziraatin himaye ve inkişafını tennin iccedilin bir Himayei Ziraat Kanunu teklif olunacak ve sanayii ziraiyenin inkişafı iccedilin ihtisas ziraat mektepleri accedilılacaktır Memleket sekiz ziraat mmtakasma taksim edilmiş olup her mmtakada tedricen umumicirc iziraat mektepleri alacirct ve edeshyvatı ziraiye tamirhaneleri ve saire accedilılacak ve bu mıntakalarda ccediliftccedililerimizin asri vasaiti zishyraiye ile teccedilhizine ccedilalışılacaktır Ziraatimizi hashyrice tanıtmak ve beynelmilel muumlnaampebatı takshyviye etmek iccedilin ziraat sergileri accedilılacaktır 1340 senesi zarfında Ibu maksatla Adanada bir icircergi kuumlşadı iccedilin hazırlık yapılmaktadır Ccediliftccedili ve sanayi erbabına itibaricirc malicirc temini iccedilin hushysusicirc ccediliftccedili sandıkları ve koumly bankaları accedilmak ve ziraat bankası vasıtasiyle hu tanıdıklara yardım etmek ve ccediliftccedililer arasında atom - raquoatıım ortakshylıkları şirketlerinin kooperatiflerin teşkiline (muavenet etmek ve muhtaccedil ccediliftccedililere tdhumluk ve vesaiti ziraiye tevzi eylemek ve hayvanatın teksiri iccedilin damızlık ahırlar accedilarak meccanen ahalinin (hayvanlarını telkih etmek vehayvan hastalıklarına karşı muumlcadelenin şiddetini artırshymak İktisat Vekacircletinin cuumlmlei mesaisinden olashycaktır Ziraatin inkişaf ve terakkisi ve bilhassa kredi muamelesinde ccediliftccedililerimize acirczaımicirc teshi-lacirct iraesiyle kabil olaibileeeği malucircm bir keyfishyyettir ve bu maksatla ziraat bankası muameshylacirctını hayli tevsi etmiştir Mamafih bankanın sermayesi buguumlnkuuml ihtiyacata gayrikacircfi bir halshydedir Devloumltin zaman ve kefaleti altında Ziraat Bankasına hariccedilten para tedarik ederek ccediliftccedilishylerin muumlhim mikyasta ihtiyaccedillarına yetişmek muvafık goumlruumllmektedir Bununla beraher Ziraat Bankasının maliyeden ımatluibatmı tesviye iccedilin 1340 senesi (buumltccedilesine tahsisatı lacirczime vazoluıı-muştur

Memleketimizde bankacılık pek geride kalshymış olduğundan bu noksanı telacircfi iccedilin Ziraat Bankasınca bir mektep accedilılacağı gibi Avrupa bankalarında muamelacirct oumlğrenmek uumlzere tatshybikat goumlrmek iccedilin memurlar goumlnderilecektir Bankanın resi idaresine bir muumltehassıs celbi iccedilin muhabere edilin ek uumlzeredir Ccediliftccedililere sushyhulet olmak iccedilin itibarı şahlsı uumlzerinden ikrazat-ta (bulunulmak uumlzere Ziraat Bankası Kanunushynun tadili dahi teklif olunacaktır Ayrıca muumles-

1339 O 1 sesatı maliye ve iktisadiye nezdinde ccediliftccedililerishymize (bankanın kefaletiyle rtibar fcuumlşajdettiril-mesi esası temin olunmuştur icircstihsalacirctımızı tanzim ve ihracı teshil iccedilin ticaretimize ehemshymiyeti lacirczime atfedilecektir Bu mey anda bir ticaret bankası teşkili hakkında kanun Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

Ormanların işletilmesini eski kuyut ve şu-ruttan kurtarmak ve halkın vacircsi mikyasta istishyfadesini temin etmekle beraber fennicirc sureltte idare eylemek iccedilin tanzim olunan Onman Kashynunnamesi lacircyihası Meclisi Acirclinize takdim olunshymuştur

Ormanlardan istifadeyi teshil ve ihtiyacatı dacirchiliyemizi dacirchilden temin etmekle beraber bilshyhassa ihracat hususuna atfı ehemmiyet olunashycaktır

Madenlerimizin en muumlhimini ve memleketin feyyaz bir membaı serveti olan Zonguldak koumlshymuumlr madenlerinde istihsali temin edecek bir kanun teklif olunacaktır Koumlmuumlr ve diğer mashydenlerin fazla işletilmesi ve harice ihracı iccedilin mevcut Maden Nizamnamesinin tadili suretiyle ve suveri saire ile azamicirc teshilacirct goumlsterilecekshytir

Ticaret

Trabzonda bir Ticaret Mektebi accedilılacak ve ileride bu mekteplerin adedi teksir olunacakshytır Ticaret Mektebi Acirclisi dahi buguumlnkuuml talep ve ihtiyaca goumlre ıslah ve tensik olunacaktır Bundan maada her nevi şirketlerin teşekkuumlluumlne suhulet goumlsterilecek ve tuumlccarlarımızın doğrushydan doğruya Avrupa ile temas yolları aranashycaktır Ticareti bahriyemizin inkişafı esbabı muumltalacirca ve tetkik edilmektedir Bacirczı yerlerde yeniden ticaret borsaları accedilmak^ uumlzere icabeden nizamname ihzar edilmekte olduğu gibi limitet ve kooperatif şirketlerin tanınması iccedilin Ticaret Kanununa bir maddei kanuniye ilacircvesi teklif edilecektir Ticaret Ziraat ve Sanayi Odalarıshynın daha faal ve muntazam bir hale ifrağı ile ticaret hayatımızda muumlsmir olmalarını teminen nizamnamesi tadil ve ıslah edilecektir

Sanayi Elyevm memlekette meveudolan sanashy

yiin buguumlnkuuml terakkıyatı fenniyeden istifadeshysini temin iccedilin suveri muhtelife ile yardım edishylecektir Sanayi mekteplerinin programları merkeze raptolunacak ve bunlara muumlnasip mua-

425

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14

na dair Dahiliye Vekacircleti tezkeresi hakshykında IVftıvazenei Maliye Encuumlmeni mazshybatası (351)

2 mdash İzmir - Kasaba ve temdidi - Banshydırma - Soma hututunun sabık İstanbul Huumlkuumlmetince şirketlere tanınmış olan hushykuku imtiyaziyeelfinin ilgasiyle iştirasına dair Kanunu muvakkatin reddi hakkında

5 9 Sayfa

419

1339 C 1 Sayfa

cereyan eden muumlzakereyi havi icirccra Vekilshyleri Riyaseti tezkeresi ve Nafıa Encuumlmeni mazbatası 419

4 mdash icirccra Vekilleri muamelacirctı 419 1 mdash İcra Vekilleri Heyetinin programı 419

428 5 mdash Muumlzakere edilen maddeler 428 1 mdash Posta kanunu lacircyihası ve Posta ve

Telgraf Encuumlmeni mıazibatası (122) 428445

B Icirc R Icirc N C Icirc G E L S E Bedi muumlzakerat Saat 205

REİS mdash Birinci Reisvekdli Mehmed Sabri Beyefendi

KAcircTİPLER Mahmud Bey (Siird) Ragıb Bey (Zonguldak)

REİS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Zaptı sashybık hulacircsası okunacak efendim

1 mdash ZAPTI SABIK HULAcircSASI

Birinci Celse

Birinci Reisvekili Sabrı Beyefendinin tahtı Rishyyasetlerinde biliccediltima zaptı sabık hulacircsası kırashyat ve aynen kabul edildi Evrakı muumldevvere hakshykında Kanunu Esasi Encuumlmeni mazbatası kırashya t ve Zonguldak Mebusu Tunalı Hilmi Beyin elkaba dair ve şayanı muumlzakere goumlruumllmiyen tekshylifler arasında bulunan teklifi kanunisi mumaileyh tarafından istirdadedildikten sonra mazbata ayshynen kabul edildi istida ve Maarif encuumlmenleri mazbataları aynen ve Muvazenei Maliye Encuuml-meniyle Lacircyiha Encuumlmeni mazbataları tadilen kabul olundu

Meclisi Mebusan dosyalarında mahfuz olup ahiren celbedilen kararnameler aidoldukları enshycuumlmenlere havale ve İzmirin senei devriyei isshytirdatta muumlnasebetiyle icra edilecek şenliklere vukubulan davet uumlzerine iştirak iccedilin Heyeti Umumiyeden intihafeedilen zevattan maada Dishyvanı Riyasetccedile Reisisani Ali Fuad Paşa Hazretshyleriyle İdare Memuru Rasim ve Divan kacirctipleshyrinden Atıf ve Haydar Ruumlşduuml beylerin intihab-edildikleri tebliğ edildi Mezuniyetlere dair Dishyvan kararı okunarak kabul edildi Ankarada bir şehremaneti teşkiline dair İstanbul Mebusu

Hamdullah Sublıi Beyle ruumlfekasmııi teklifi kashynunisi Lacircyiha Encuumlmenine havale edilerek teshyneffuumls iccedilin Celse tatil edildi

İkinci- Celse İkinci Reisvekili İsmet Beyefendinin tahtı

Riyasetinde inikadederek Posta lacircyihai kanuni-yesinin muumlzakeresine biliptidar yedinci sekizin^ ci maddeleri aynen dokuz ve onuncu maddeleri tadilen ve faslın heyeti umumiyesi reye konmashydan evvel encuumlmenden vuumlrudeden beşinci madshyde hakkında muumlzakere cereyan ederek aynen kabul edildi

On birinci madde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin tadili veccedilhile kabul ve on ikinci madshyde nazarı muumltalacircaya alman Karahisarı Sahib Mebusu Ruşen Eşref Beyin takriri ile encuumlmeshyne havale edilerek vaktin acircdemimuumlsaadesine mebni Ccedilarşamba guumlnuuml toplanmak uumlzere İccediltimaa nihayet verildi

Birinci Reisvekili Mehmed Sabri

Kacirctip Siird

Mahmud Kacirctip

Zonguldak Ragıb

2 mdash SUALLER

1 mdash Bozok Mebusu Suumlleyman Sırrı ve Hamdi beylerin Yozgad Daruumllmudlliminicircnin es-

mdash 418 mdash

icirc 14 591339 babı şeddine dair şifahi sual takriri Maarif Veshykacircletine havale edilmiştir (67)

REIcircS mdash Zaptı sabık hulacircsası hakkında soumlz istiyen var mı Zaptı sabık aynen kabul edilshymiştir

3 mdash EVRAKI VARİDE

REIcircS mdashEfendim Bacirczı evrak vuumlrudetmiştir Heyeti Muhteremenize arz ediyorum

Lacircyihalar

1 mdash Sicilli nuumlfus kanun lacircyihası (120)

REİS mdashbull Dahiliye Encuumlmenine havale ediyoshyrum

2 -- Nuumlfus sicil lacirc t mm ıslahı hakkında lacircyi-hai kanuniye (1119)

REIcircS mdash Dahiliye Encuumlmenine havale ediyoshyruz

3 mdash Telgraf ve telefon umurunun tensikı

hakkında lacircyihai kanuniye (1118) REIcircS mdash Posta ve Telgraf Encuumlmenine havashy

le ediyoruz i mdash İstiklacircl Harbine iştirak eden ikinci sınıf

ihtiyat zabitanınm terfihi hakkında lacircyihai kashynuniye (1117)

REIcircS mdash Muumldafaai Milliye ve Muvazenei Mashyliye encuumlmenlerine

Teklifler bull1 mdash Aydın Mebusu İzzeddin Paşanın JSeka-

veti tahakkuk edenlerin dile ve taallucirckatının ahar mahallere nakli hanelerinin ihrak emvali menkullerinin zaptı ve yataklık edenlerin teczishyyesi hakkında teklifi kanunisi (2131)

REIcircS mdash Lacircyiha Encuumlmenine

2 mdash İccedilel Mebusu Hafız Emin Efendi ve ruuml-fekasının Bakaya -ve asker firarilerinin affı hakshykında teklifi kanunisi (2133)

REIcircSmdashLacircyiha Encuumlmenine

3 mdash Kacircngırı Mebusu Talacirct Bey ve ruumlfekası-nın Turku hususiye ve umumiye inşaatında ame-lei muumlkellefe usuluumlnuumln tatbiki hakkında teklifi kanunisi (2135)

REIcircS mdash Lacircviha Encuumlmenine

C 1 4 mdash Zonguldak Mebusu Tunalı Hilmi Beyin

İmar Vekacircleti teşkilacirctı hakkındaki teklifi kcmu-nisi (24)

REIcircS mdash Kanunu Esasi ve Muvazenei Maliye Encuumlmenlerine

Tezkereler ^

1 mdash Asayişin muhtel bir şekil aldığı Aydın Oumldemiş Denizli Burdur Dinar Ccedilivril Sandıkshylı Eğridir Uluborluda icircdarei Oumlrfiye ilacircn edildishyğine dair İcra Vekilleri Heyeti Riyaseti tezkeresi (350 muumlkerrer)

REIcircS mdash Dahiliye Encuumlmenine havale ediyoshyruz efendim

Şimdi bacirczı takrirler de verilmiştir

Takrirler

1 mdash Cebelibereket Mebusu Avni Beyin Hicaz pulları varidatının Hilacircliahmere veya memaliki muumlstahlasanm imarına tahsisi hakkındaki takriri (415) (İcra Vekilleri Riyasetine)

2 mdash Denizli Mebusu Haydar Ruumlşduuml Bey ve ruumlfekamnın Kadıkoumly nahiyesiyle Denizli merkez kazasi halkının Harb Kazanccedilları Vergisinden isshytisnalarına dair temenni takriri (414) (İcra Veshykilleri Riyasetine)

Mazbatalar

1 mdash Kaymakamlar maaşatının tacircyini miktashyrında vekacircletin serbest bırakılmasına dair Dahishyliye Vekacircleti tezkeresi hokkanda Muvazenei Malishyye Encuumlmeni mazbatası (351)

REIcircS mdash Ruznameye alıyoruz Kabul buyushyruyor musunuz (Hay hay kabul sesleri) Kabul buyuranlar luumltfen ellerini kaldırsın Kabul edilshymiştir

2 mdash İzmir - Kasaba ve temdidi Bandırma -Soma Aydın ve Mudanya - Bursa demir y ollar iy-le İzmir liman ve rıhtımı hakkında İcra Vekilleshyri Riyaseti tezkeresine dair Nafıa Encuumlmeni mazshybatası

REIcircS mdash Ruznameye alıyoruz Efendim Bunu da Heyeti Acircliyenizin tensibishy

ne arz ediyorum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın ruznameye alınmıştır efendim

4 mdash İCRA VEKİLLERİ MUAMELAcircTI

jf mdash İcra Vekilleri Heyetinin programı

419 mdash

icirc 14 5 9 RElS mdash Efendim icra Vekilleri Heyeti Reishy

si Fethi Beyefendi programlarını okuyacaklarshydır

İCRA VEKİLLERİ HEYETİ RElSl ALIcirc FETHİ B (istanbul) mdash Muhterem efendiler

icra Vekilleri Riyasetine intihabım dolayı-siyle Heyeti Ccedilelilenize beyanı teşekkuumlr eyledi-1

ğim zaman Vekil arkadaşlarımla muumldavelei efshykacircrdan sonra siyacircsicirc hattı harekacirctımız hakkında huzuru acirclinizde bacirczı macircruzacirctta bulunacağımı soumlylemiştim

Gerek umdelerimizden gerek Meclisi Acirclinin şimdiye kadar tebelluumlr eden temayuumllacirctı umumi-yesinden muumllhem olan şu Macircruzacirctım Vekilleriniz iccedilin yakın istikbalde takibedilecek mesai progshyramını ccedilizecektir Mamafih bu mesai programı mukadderatı millete vacirczıuumllyed olan Meclisi Acircli tarafından luumlzumunda verilecek muumltemmim veccedilshyhelerin istilzam edeceği tevessuumlat ve tadilacircta tacircshybi bulunacaktır

Efendiler Her tuumlrluuml İslacirchat tasavvurlarına girişmezden

evvel nazarı dikatimizi evvelemirde vaziyeti mashyliye uumlzerine atfetmek faideli olur Filvaki bir taraftan şuabatı idaremizde goumlrduumlğuumlmuumlz nokshysanları ikmal etmek maarifimizi iktisadiyatıshymızı yuumlkseltmek iccedilin bir an evvel mevkii tatbishyke koymak ihtiyacını umumen hissettiğimiz her tuumlrluuml tedbirlerin teşebbuumlslerin buumltccedileye istina-detmesi lacirczımgeldiği gibi diğer taraftan en muumlshyhim ıslahatın dahi buumltccedilemizi tevazuumln ettirmekshyten ibaret olduğuna şuumlphe yoktur Pek bedihicirc olan bu hakikatleri bir daha tekrar etmek itika- bull dımca macircnacircsız bir hareket değildir Ccediluumlnkuuml yeni Tuumlrkiye Devleti teşekkuumll edinceye kadar bu beshydahetler maalesef nazarı dikkate alınmamış veya hiccedil buumltccedilesiz memleket idare edilmiş ve varidashytı Devlet gelişiguumlzel israf edilerek erbabı istihshykakın maaşları verilmemiş ve bu yuumlzden munshytazam bir idare tesis olunamamış veya varidatı Devletle gayrimuumltenasip yapılan masarifat hashyriccedilten yapılan istikrazlarla kapatılmış ve buguumlnshykuuml neslimiz bu istikrazatm faizleri yuumlzuumlnden gashyyet ağır bir barımalicirc altında bırakılmıştır

Memlekette Ihemen hiccedilicircbir eseri uumlmran ve sashylacirch izi bırakmadan akıp gitimiş olan bu paralashyrın bizim iccedilin ve emsali acirctiye iccedilin ne etim mahshyrumiyetler ifade ettiğini ve memleketin refah ve serveti yolunda ımuumlziccedil engeller teşkil eyledi-zini izaiha hacet yoktur zannederim I

1339 C 1 Bu itibarla vekilleriniz acirczami tasarrufa riashy

yet ederek 1340 senesi iccedilin muumltevazin bir buumltccedile ile Huzuru Acirclinize ccedilıkmayı akdemi vazaif tanıshymıştır Pek yakında nazarı dikkatinize arz edishylecek olan bu Ibuumltccedilenin hututu esasiyesi şudur

Varidatnmıızdan Acircşar Vergisinin yuumlzde von iki buccediluktan yuumlzde ona tenzili Aşar Vergisinin tarzı cilbayetini ıslaih etmek ve ziraatin inkişashyfına muumlsait bir şekle ifrağ eylemek esaslı umde-lerimizdendir Ancak bunun Varidat buumltccedilemizi altuumlst etmeden ımevkii fiile konması iccedilin uzun tetkikata dikkatli tetefabuata luumlzum vardır Maliye Vekacircletince yapılmakta olan bu tetkika-tm neticesi bittabi bir kanun lacircyihası şeklinde Meclisi Acirclinize arz edilecektir Fakat bu pek şashyyanı arzu olan ıslahat derpiş edilinceye kadar koumlyluumlnuumln uumlzerinde pek ağır bir vergi olan ve ağırlığı yuumlzuumlnden ccediliftccediliye faizi a arazi zerretmek ccedilalışmak iccedilin hiccediljbir şevk ve heves bırakmıyan bu nispetsiz vergiyi talhfif etmeyi Huumlkuumlmet geshyrek koumlyluumlye karşı bir vazifei adalet gerek is-tihsalacirctm tezyidi iccedilin bir ccedilareyi teşvik addetshymiştir

Bu yuumlzden varidatımıza arız olacak noksanı telacircfi iccedilin bilvasıta vergilerle inhisarlardan bacircshyzılarına zamaim icrasını duumlşuumlnduumlk Heyeti Acircli-yenizin nazarı tasvibine arz edeceğimiz bu yeni kanunlar hakkında seri bir karar ittihazını rica eyleriz

Buumltccedilemizin masarif kısmına dair yakında manzurunuz olacağı cihetle uzun uzadıya malucircshymat Vermeyi zait addederim Yalnız şurasını kaydetmek isterim ki Her vekacirclet acirczami tashysarrufa riayet etlmiş ve buumltccedileyi hali tevazuumlnde bulundurmak kaydına bilcuumlmle teklif ve tasavshyvurlar iccedilin şsas ittihaz eylemiştir Binaenaleyh buumltuumln ihtiyaccedillarımızın 1340 senesi buumltccedilesinde tatmin edilmediğini goumlruumlrseniz bunu eseri nis-yan1 telacirckki buyurmamanızı belki bizzarure ve buumltccedilenin tevazuumlnuuml menfaatine ihtiyar olunduğushynu nazarı dikkate almanızı rica ederim

Siyaseti maliyemiz hakkında ilacircveten şunu da arz etmek isterim İki Hali hazırda tatbik edilmekte olan Temettuuml Kanunu bacirczı bariz hakshysızlıkları ihtiva ettiği iccedilin muhtacı tadil ıgoumlruumll-ımektedir Filvaki Ibu kanuna^ goumlre muhtelif su-nufu muumlkellefin arasında nispeti acircdile yoktur Pek ccedilok muumlkellefin verginin dairei şuumlmuluumlnden hariccedil kaldığı gibi bir kışımı da gayet ağır sushyrette muumlkellef tutulmuşlardır Bu nispetsizlik-

mdash 420 mdash

icirc 14 59 leri ve haksızlıkları izale etmek ltve muumlkellefinin istitaati maliyeleri nazarı dikkate alınarak muumlmkuumln mertebe acircdilacircne bir nispeti muJhafaza eylemek uumlzere ihzar olunanı lacircyiha Meclisi Acirclishynize kariben takdim lolunacaktır Masarif buumltshyccedilesinde muumlhim bir yekucircn tutan muhassasatı zaticircyeye ait kanunların tetkiki elzem goumlruumllduumlshyğuumlnden buna dair bacirczı kanun lacircyihaları takdim olunacaktır

Duumlyun Efendiler Huumlkuumlmet muhtelif sebep ve

şekillerde efradı millete karşı borccedilludur Birshyccediloklarının yedinde Huumlkuumlmetten alacağına dair mazbatalar vardır Eğer bu mazbatalar iccedilin bir sureti-tediye taharri edilmezse Huumlkuumlmetin dacirchilshydeki itibarı ımalicircsi duccediları tezelzuumll- olacaktır Bu itibarı yuumlksek tutmak ve halkın Huumlkuumlmete karşı olan itimadına halel vermemek iccedilin İstiklacircl Harbma ait tekacirclifi harbiye ve vesaiti nakliye duumlshyyunumuzu itfa etmeyi bir vecibe addediyoruz Bu maksatla Heyeti Celilenizden tahsisat talebedece-ğiz Bununla beraber Osmanlı İmparatorluğunshydan muumldevver ve miktarı azicircm bir yekucircn teşkil eden borccedillarımızın Devletin alacaklarına mahsushybunu icra etmek ve bakiyesini buumlyuumlk bir tasfiye ameliyesine tacircbi tutmak mecburiyetinde olduğushymuzdan vacircsi mikyasta bir mahsubu umumicirc kashynun lacircyihası takdim olundu Badettasfiye kalacak duumlyunumuzu Hazine tahvilleri ihracı suretiyle kapatmak tasavvurundayız Evrakı nakdiyemi-zin kıymetini ve kabiliyeti iştiariyesini tezyide hadim olmak uumlzere buumltccedileye tahsisat vazını pek luumlzumlu addetmekteyiz

İstikrazı dahilicirc kuponlarının muntazaman teshydiyesini dahi bir kaidei salimeye raptedeceğiz bull

Ziraat Bankasının takviyesi ile zuumlrraın ihtiyashycını tatmin iccedilin muumllıga İstanbul İdaresinin bir-buccediluk milyon ve Huumlkuumlmeti Milliyenin mezkucircr bankaya olan beş yuumlz kuumlsur bin lira borccedillarını teshydiye iccedilin tahsisat talebedeceğiz Duumlyunu haricishyyemiz hakkında noktayı nazarlarımız malucircmdur Konferansta tavzih ettiğimiz veccedilhile macirckul bizim iccedilin muumlmkuumln esasat takarruumlr ettirildikten sonshyra borccedillarımızı muntazaman tediye etmek vazifeshymizdir

Efendiler Malicirc bahsi kapatmazdan evvel şushyrasını arz edeyim ki bilucircmum memurini Devleshytin ve zacircbitanm ahvalini terfih eylemek ehemmishyyetle nazarı dikkatte bulundurduğumuz bir meseshyledir oumlnuumlmuumlzdekisene zarfında bu ihtiyacı muumlm-

1339 C 1 I kuumln mertebe tatmin iccedilin vekilleriniz bacirczı tedbirshy

ler teklif eyliyecektir Diğer cihetten bilucircmum vekacircletlerde ihtisasa

I ihtiyaccedil goumlsteren işler iccedilin ecnebi muumltahassıslarm celbini ve onların vukufundan istifadejd duumlşuumlnshymekteyiz

I Siyaseti dacirchiliyemize gelince Evvelce huzuru acirclinizde asayişi her şeye taktimen tesis azminde olduğumuzu arz etmiştim Heyeti iccediltimaiyemi-ze musallat olan şakileri bilacircmeriıamet takip ve tenkil edeceğimiz gibi bunların her tuumlrluuml kurtushyluş yollarını kesmek iltica ve himayelerine macircni olmak iccedilin şedit kanunlar vazi lacirczımgeleceği iti-

I kadındayım bu maksatla Meclisi Acirclinize takdim I eylediğim Meni Şekavet Kanununun bir an evshy

vel kesbi kanuniyet edeceğini uumlmidetmekteyim Bununla beraber jandarmamızı asricirc bir kuv-

vei zabıta heyetinde terakki ettirmek iccedilin jandarshyma zacircbitanmın tasfiye ve ıslahı ve jandarma muumlshyfettişlikleri ihdas ederek gerek zacircbitan gerek efshyradın daimicirc bir murakabe altına alınması derecei vuumlcuumlbdadır Aynı zamanda elyevm Ankara Kayshyseri Giresun Kars ve Djyarbekirde mevcut janshydarma zabit ve karakol kumandanları ve efradı

I cedide mekteplerine ilacircveten İzmir İstanbul Ada-I na Edirne Bursa Konya ve Sivasda bir Janshy

darma Karakol Mektebi ve İzmir İstanbul Adashynada Efradı Cedide mektepleri accedilmak lacirczımdır

Polis iccedilin İstanbuldaki mektebe ilacircveten Anashydolu dacirchilinde muumlnasip bir yerde bir mektep accedilshytırmak niyetindeyim

Hapsaneleri tanzim ve ıslah en muumlbrem olan ihtiyacatımızdandır Memleketimizde hapsane-ler heyeti iccediltimaiye arasında muumlstelzimi ceza olan efaliıı muumltecasirlerini ıslahı hale sevk edecek muumlessesat haline bir an evvel getirmek gayesinde-yiz Bilucircmum hapsaneierin bu maksada goumlre tanshyzim ve ıslahı zaman ve buumlyuumlk masrafa muumltevakshykıf olduğundan birinci kademe olarak Ankashyrada muumlceddeden bir hapsane inşası NiğdeOKayshyseri Konya Kırşehir hapsanelerinde tadilacirct icshyrası ve Bursada Yunanlılar tarafından yakılan hapsanenin tamir ve inşası İstanbul tevkifhane-siyle Eskişehir Kayseri Gebze Tekirdağ hapsa-neleri inşaatının ikmali mutasavverdir

Halk umurunun adalet kiyaset ve suumlratle inshytacı faal muktedir muumlstakim bit silsilei meshymurinin kemalij intizam ve usul ve kanunu dashyiresinde iş ıgoumlrmesine muumltevakkıftır Bu maksashydı temin iccedilin mevcudolan memurini Dahiliye

I 14 5 9 Nizamnamesi tadil edilerek yeni Bir lacircyiha tanshyzim edilmiştir Bu yeni lacircyihada ilk memuriyete alınacak olanların mahasini ahlacirckiye ile beraber erbabı liyakatten olmalarını temin iccedilin bilmuumlsa-baka kabuluuml muumlstahdemin meyanmda olanların hal ve liyakati memlekete nacircfi olmıyacak şekilde bulunanların muumlddeti hizmetlerine goumlre ihraccedil ve tekauumlde sevkı huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sureti muhtelifede taltifi ile vazifeye bullnıenbuti-yetlerinin teyidi ve her uumlccedil senede huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sınıflanılın terfii ve kıdem zammı ve asayişi muhafaza edememek ve Idarei Husushysiye Vilacircyat Kanununun talebeylediği faaliyeti umranpervaraneyi idare edememek gibi ahvashylin gayri husuşatta bilacircsebebi kanunicirc idareten azshyle nihayet vermek suretiyle memurların masunishyyeti temin edilmiştir

Memurinin sicilli ahvali daha mazbut ve daha muntazam surette tesbit edilecek ve her memurun memuriyet verdiği mahallerdeki kabiliyeti dereshyceyi faaliyeti şayanı terfi olup olmadığı ve tahshyvil edilirse esbabı mucibesiyle sebebi tahvili ve muumllkiye muumlfettişleriyle acircmirlerinin memurlar hakkındaki muumltalacircatı zabt ve tescil olunacaktı c

Zamanı hacirczırda bilucircmum devletlerce ehemshymiyetle takibedilmekte olan mesailden biri de ahshyval ve harekacirctı nuumlfustur Milletleri teşkil eden nuumlfusun adedi sureti terkibi harekacirct ve tahav-vuumllacirctı ahvali medeniyesi gibi hususat malucircm olshymadıkccedila devletlerin ahjvali idariye ve siyasiyesi umuru a s k e r e ve maliyesi muamelacirctı ticariye ve iktisadiyesi tanzim edilemez Bu zarureti Avshyrupa huumlkuumlmetleri iki asır evvel takdir eylemişshyler ve hukuku medeniyelerinin en muumlhim meba-hisini nuumlfus sicillacirct ve muamelacirctına tahsis eyshylemişlerdir Bizde de sicilli nuumlfus idareleri ihshydas edilmiş ise dd ahvali medeniye sicillacirctınm ilmicirc ve hukuki mahiyeti takdir edilmemiş ve yalshynız idaricirc malicirc ve (askericirc makaisıtla nuumlfusun tahshyriri ve tevelluumldat vefiyat nıuumlnakehat ve talacirck vukuatının takibi duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (1280 1298 ve 1318 senei hicr^yelerinde tanzim edilen nuumlshyfus nizamnameleriyle 1330 tarihli sicilli nuumlfus Kanunu nuumlfus idarelerine evvelen Nuumlfusun tahshyriri saniyen Ahvali medeniye sicillacirctınm salishysen Nuumlfusu defatirinin tanzimi gibi vezaifi tahshymil eylemiş ise de vazaifi mezkucircre birbirine ka-rıştirılarak her uumlccedil kasımda da muvaffakiyet istihshysal edilmemiş ve memleketimiz uzun zaman ihsaicirc bir tahriri nuumlfustan ilmicirc ve hukukicirc ahvali me-

1339 bull 0 1 deniye sicillacirctmdan ve muntazam nuumlfus defatirin-den mahrum kalmıştır Kuvayı umumiyei Devshyletin ve hukuku efradın uumlssuumllesası olan nuumlfus kuyudunun bu hali iptidaicircde kalması gayri-caiz ve nuumlfus sicillacirctınm asricirc ve hukukicirc bir şekle ifrağı huumlkuumlmeti Milliyemiz iccedilin gayrikabili ihmal bir zaruret olduğundan bu maksatla bir sicilli Nuumlfus Kanunu lacircyihası ihzar ve takdim elilmiştir Harbi Umumicircde Rusllaılın ve muumltaakip muharebatta Fransızlarla Yunanlıların işgal ve istilacirclarına geccedilen kazaların bir kısmında nuumlshyfus kuyudatı zayi olmuş ihrak edilmiş ve Kars Ardahan gibi Anavatana iltihak eden mahallerde de nuumlfus sicillacirctınm tesisi zaruri bulunmuş oldushyğundan esbabı acircnife ile kısmen veya tamamen nuumlfus sicillacirctmdan mahrum bulunan 118 kazashyda sicillacirctm tesisi ve mehacirclli sairede yoklama icrası suretiyle nuumlfusu seyyare ve mukime miktarının tesbiti iccedilin dahi bir lacircyihai Kanushyniye tanzim ve takdim edilmiştir

Bu lacircyihalar iktisabı kanuniyet eyledikten ve memleketimizde muntazam ve gayrikabili tağyir ve tahrif nuumlfus sicillacirctı tesis edildikten sonra ihshysaicirc bir tahriri nuumlfus icrası dahi muhammenidir

Taksimatı muumllkiye

Taksimatı muumllkiyede tadilacirct icrası zaruridir Memleketin taksimatı muumllkiyesi esasen ilmicirc bir şelkilde icra edilmemiş ve teşkilacirctı muumllkiyeye ihshytiyaccediltan ziyade hissiyata muumlstenit metalibi mashyhalliye esas ittihaz edilmiştir

Teşkilacirctı Esasiye Kanununda işaret Duyurulshyduğu veccedilhile coğraficirc vaziyet ve iktisadicirc muumlnaseshybet ve nuumlfusu mevcude ve varidatı memleket nazarı dikkate alınmak suretiyle taksim aticirc muumllshykiyede tadilacirct icrası ve bin netice bacirczi livaların kaza haline ifrağı ve bunların iktisadicirc cereyanshylara goumlre irtibatlarının tanzimi icabeylemiş ve bu bapta lacircyihayı kanuniye tanzim edilmekte bulunshymuştur

Şeriye ve Evkaf

Vazifei asliye ve feriyelerini ifaya muktedir eimme ve halkın tehzibi ahlacirckını temin ve ihti-yacatı rulıiyelerini tatmin edecek hutaba ve vacircız-lar yetiştirmek iccedilin icabeden tedabir ve teşkilacirct yapılacak ve medarisi mevcude ihtiyacatı asriye-ye muvafık bir surette ıslah ve tanzim edilecek ve memaliki mustahsaladaiki acircbidatı islacircmiyenin imar ve ihvası esbabına tevessuumll olunacaktır

422

t U 50 Evkafın ııevi ve mahiyeti nazarı dikkate alıshy

narak Nevacirchi ve Şucircralar kanunlarına tevfikan mahallerince idaresi iccedilin Meclisi Alinize lacircyihashylar takdim edilecektir

Maarif

1 Maarif siyaseti terbiyei umumiye ve muumlş-terekede vahdet ve terbiyei meslekiyede ihtisas esaslarına istinadetdeeektir

2 Maarifin terbiyevi vazifelerinden birinshycisi ccedilocukların terbiye ve talimi ikincisi halkın terbiye ve talimi uumlccediluumlncuumlsuuml millicirc guumlzidelerin yeshytişmesi iccedilin lacirczımgelen vasıtaların ihzar ve temishynidir Ccedilocukların terbiye ve talicircmi bittabi mekshytepler vasıtasiyle temin edilecek ve mekteplerin asricirc tekemmuumllacircta maızhar olabilmeleri iccedilin mualshylimlerin daha iyi yetiştirilmesine ve tatil zamashynında accedilılacak dersler ile tevsii malırmat etmeleshyrine binaların ıslahına alacirctı deıisiyenin ikmalishyne ccedilalışılacaktır Halkın talim ve terbiyesi iccedilin gece dersleri yene ccedilırak mektepleri tesis olunacak halk lisaniyle ve halkın ihtiyacınajııuvafık kitapshylar yazdırılarak tabı ve teksir ve memleketin her tarafına tevzi edilecektir Millicirc guumlzidelerin yeshytiştirilmesi iccedilin istidat ve kabiliyeti tebaruumlz eden ve ailesinin kudreti maliyesi muumlsaidolniıyan genccedilshyler orta ve yuumlksek mekteplerde sureti mahsusa-da himaye ve muavenete mazhar olacakları gibi ihtisas peyda etmeleri iccedilin Avrupadaki irfan merkezlerine de goumlnderileceklerdir Muhtelif şu-abatı ilmiveve ve bilhassa insanicirc ve iccediltimaicirc esasa-ta muumltaallik muhalledat ve ana kitaplar tercuumlshyme ve tabı ve tevzi olunacaktır

3 mdash Huumlkuumlmet tahsilin buumltuumln derecelerine azamicirc inkişaf temini iccedilin aynı ehemmiyeti vereshycektir Yani ilk tahsil mektepleriyle idadicirc ve liselerin daruumllfuumlnunun ve acircli meslek mekteplerishynin muumltevaziyen tekemmuumlluumlne itina olunacak ipshytidaicirc daruumllmuallimicircnler ile idadilere muallim ve muhtelif muıtakalara ehliyetli ilk tedrisat muumlshyfettişleri yetiştiımek iccedilki orta daruumllmuallimicircn ve daruumllmucircallimat accedilılacak ve acircli daruumllmualli-micircn muumldavimlerinin ayrıca meslekicirc malucircmat alshymaları ve tatbikat goumlrmeleri esbabı temin edileshycektir

4 mdash Maarif Vekacircletince bu seneden itibaren memleketin muayyen noktalarında daruumllmualli-micircn ve daruumllmucircallimat ve tam devreli liseler accedilmak ve bunları her tuumlrluuml vesaitle teccedilhiz etmek

1339 C 1 suretiyle kuvvetli irfan merkezleri tesis edilecekshytir Vesaiti dersiye tedariki iccedilin Avrupaya1 uumlccedil kişiden muumlrekkep bir heyet goumlnderilmiştir Afatshytı dersiyenin tedricen memleketimizde imal edishylebilmesi iccedilin muumlnasip merkezlerden birinde muntazam bir mektep muumlzesi ve muumlzeye muumllhak olmak uumlzere bir de imalacircthane vuumlcuda getirileshycektir

5 mdash Maarif teşkilacirctı milletin her ferdine isshytidat ve kabiliyetini azamicirc surette inkişaf ettireshycek yolu accedilık bırakacak fevkalacircde istidat ve kashybiliyetini ispat eden fukara evlacircdının en yuumlksek derecei tahsili takibedebilmesi esbabını huumlkuumlmet temin edecektir Bu seneden itibaren liselere kashybul edilecek leylicirc meccani talebenin muumlsabaka usuliyle memleketin muhtelif mmtakalarından celp ve kabuluumlne başlanılmıştır Bu kabicircl taleshybeden Daruumllfuumlnun ve mekacirctibi acircliye tahsilini ta-kibedeeeklcre mahsus olmak uumlzere istanbulda bir talebe yurdu tesisi mutasavverdir

6 mdash Ferdin bedenicirc fikricirc kabiliyetleri gibi ahlacirckicirc ve iccediltimaicirc kabiliyetleri de inkişaf ettirileshycektir Bu maksada vusul iccedilin bir terbiyei bedeshyniye Daruumlimuallimicircni accedilılacak izcilik teşkilacirctıshyna ehemmiyeti mahsusa verilecek programlar ile mekteplerin teşkilacirctı tedricen iccediltimaicirc esasata tev-fik olunacaktır

7 mdash Tahsili iptidaicirc milletin buumltuumln efradına terbiyei umumiyeyle beraber amelicirc mesleklere muumlteveccih bir terbiye de temin edecektir Muumlsait merkezlerde altı senelik iptidaicirc tahsilinshyden sonra tedricen ziraat sanayi ve ticarete muumlshyteveccih iki senelik ikmal sınıfları accedilılarak yuumlkshysek tahsil edemiyen genccedillerin bu sınıflara devamshyları mecburicirc tutulacaktır

8 Tahsili iptidaicircnin mecburiyeti tamim edishylecektir

9 Kadınların tahsiline de erkeklerin tahsili kadar ehemmiyet verilecektir Bu maksatla muhshytelif merkezlerde muumltekacircmil daruumllmuallimatlar ve kız liseleri accedilılmaya başlanılmıştır Tedricen kız sanai idadileri de accedilılacaktır

- 10 Millicirc hars teşkilacirctına ehemmiyeti mahshysusa verilecek terbiye ve talimin esası millicirc harsa ve asricirc medeniyete muumlstenidolacaktır Maarif Vekacircletindeki Hars Muumldiriyeti tevs^ ve likmal olushynarak muhtelif yerlerde tetkikata başlanılacak muumlnasip mevkilerde millicirc muumlzeler vuumlcuda getirishylecek millicirc asarın cem ve telfikme ve millicirc be-

I 14 59 dayi7 ve sanayiin inkişaf ve tekemmuumlluumlne ccedilalışıshylacaktır raquo

11 Muallimliğin bir mesleki mahsus haline ifrağı ve menşelerinin tevhidi hakkındaki lacircyiha Meclisi Acirclinize tevdi olunmuştur

12 Maarif Vekacircletinin ıslahat ve icraatında takibedeceği ilmicirc esasları tesbit vazifesiyle muumlshykellef bir heyeti ilmiyesi bulunacaktır

Nafıa Efendiler Harb senelerinde Umuru Nafıaya bilmecburi-

ye pek az masrafraquoedebildik Yollarımız koumlpruumlleshyrimiz muhtacı tamir olduğu gibi birccedilok limanlashyrımız henuumlz inşa olunmamış ve birccedilok nehirlerishymiz mecralarına muumlsadif arazi iccedilin servet mem-baı olacak yerde bakımsızlık yuumlzuumlnden o arazi iccedilin mucibi felacircket bulunmuştur Birccedilok yerlershyde oumlyle bataklıklar vardır ki masraf edilip kıı-rutulsa civar ahali iccedilin aynı feyiz ve bereket olashycaktır

Halbuki bu halleriyle ırkımızın sıhhatine ve nuumlfusumuzun tezayuumlduumlne duumlşman olan mikroplashyrın yatağıdır Yaşamak iccedilin ve iktisadicirc inkişashyfımızı temin iccedilin umuru nafıaya doumlrdelle sarılshymak mecburiyetindeyiz Ancak buumltuumln bu ihtiya-catın buumltccedileden teminine buguumln iccedilin imkacircn yoktur Buguumln yapabileceğimiz acirczami fedakacircrlık umuru nafıa iccedilin 1338 senesinde mevzu taJhsisatr 67 misshyline iblacircğ etmek olacaktır Bununla şoseler ve umumicirc koumlpruumller tamir olunacak liman ve nehirshyler hakkında tctkikatı fenniyede bulunulacak ve projeler ihzar olunacaktır

Şarkicirc - Anadoluda doumlrt bin kuumlsur kilometre tuumlluumlnde demiryolu inşası iccedilin geccedilen sene bir Ameshyrikalı kumpanyaya imtiyaz verilmişti Bu demirshyyolunun inşaatına karicircben muumlbaşeret olunacağına dair son guumlnlerde malucircmat alınmıştır Şurasını sarahaten soumlylemek isterim ki buumltccedile accedilığını kashypatmak iccedilin hariccedilten istikiaza sureti katij^ede taraftar olmıyan Heyeti Vekileniz muayyen bir nafıa işi iccedilin ve meselacirc nehirlerimizden birini tathir veya her hangi bir bataklığı nacircfi şeraitle kurutmak iccedilin istikraz akdetmeye muumlshytemayildir ve memlekete umuru nafıa iccedilin gireshycek olan sermayelere azamicirc teshilacirctı iraeye hashyzırdır

Demiryollarının tarifelerini ihtiyacatı ikti-sadiyemiz nazarı dikkate alınarak tadil etmeye ccedilalışacağız ve şimendifer muumlstahdemini yetiş-

1339 C 1 tirmek iccedilin accedilılan mektep gibi adedleri ihtiyaca gayrikacircfi olan kuumlccediluumlk fen memurları dahi yetişshytirmek iccedilin İzmirde ve Elacirczizde birer mektep accedilılacaktır

Adliye

Muhakem-dtm tasrii muumlmkuumln olabildiği kashydar az bir zamanda tevzii adalet kaziyesinin teshymini iccedilin teşkilacirctı hazırai adliyenin ve usuluuml muhakemenin ıslahı lacirczımdır

Huumlkkacircmm tacircyin ve terfiinde kıdem usuluuml nazarı itibara alınmakla beraber ehliyet ve ikshytidara daha ziyade atfı ehemmiyet edilecek ve binaenaleyh ahkacircmı kanuniyenin hacircdisata huumlsshynuuml tatbikini temin maksadiyle en muktedir hacircshykimlerin intihabına sarfı makderet olunacaktır Buguumlnkuuml ihtiyacatı nıedeniyemizi tatmin edeshycek veccedilhile Kanunu Medenicircmizi ıslah etmek ve Usuluuml Muhakemei Hukukiye ile Usuluuml Muhake-matı Cezaiye ve Usuluuml Muhakematı Şeriyeyi Berricirc ve Bahricirc Ticaret kanunları ile Kanunu Cezayı tadil ve- ıslah etmek iccedilin teşkil olunan komisyonlar faaliyetlerine devam edeceklerdir Ancak bu komisyonun mesaisi uzun suumlrebileceği gibi buumltuumln bu tadilacirctı kanun haline getirmek ve bilhassa Kanunu Medenicircmizi tedvin eylemek iccedilin seneler lacirczımdır Halbuki Mecellemizde ve kavanini sairede muumlstacelen tadili lacirczımgelen hususat vardın İşte bu ihtiyacı izale iccedilin bushyguumlnkuuml şeraiti hayatiye ve iccediltimaiye ve iktisa-diyemize en muvafık şekilde muumlstacelen ıslashyhı lacirczımgelen maddeler karicircben Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

İktisat

İktisat Vekacircletinin mesaisini tevcih edildiği gaye memlekette muvazeııeti iktisadiye tesisidir Memleketin muvazeneti iktisadiyesi oumlteden beri aleyhimizdedir Daima ithalacirct buumlyuumlk nispetlerle ihracata galebe etmiştir Bunun devamı ise pashyramızın duumlşmesi ve harice borccedillu kalmaklığımız ve ve dacirchilen kesbi servet ve refah eylemeye imkacircn bulamamaklığımız ile neticelenecektir Bunun iccedilin buguumlnkuuml vaziyetimize goumlre memleshykette hammaddelerin istihsalacirctmı tezyidetmek lacirczımdır Hammaddelerin istihsali tezyidedildik-ccedile birtakım menabi dahi kendi kendine inkişaf edilecektir Istihsalacirctı tezyidedeceğimiz hamshymaddeler başlıca uumlccedil kısma ayrılabilir Mevad-dı ziraiye ormanlar ve madenler

424

icirc 14 59 Ziraat

Memleketimizin en muinim şuicircbei iikti-sadiyesinin ziraat -olduğu Ibedilhicirc bir keyfiyet-tir Ziraatin himaye ve inkişafını tennin iccedilin bir Himayei Ziraat Kanunu teklif olunacak ve sanayii ziraiyenin inkişafı iccedilin ihtisas ziraat mektepleri accedilılacaktır Memleket sekiz ziraat mmtakasma taksim edilmiş olup her mmtakada tedricen umumicirc iziraat mektepleri alacirct ve edeshyvatı ziraiye tamirhaneleri ve saire accedilılacak ve bu mıntakalarda ccediliftccedililerimizin asri vasaiti zishyraiye ile teccedilhizine ccedilalışılacaktır Ziraatimizi hashyrice tanıtmak ve beynelmilel muumlnaampebatı takshyviye etmek iccedilin ziraat sergileri accedilılacaktır 1340 senesi zarfında Ibu maksatla Adanada bir icircergi kuumlşadı iccedilin hazırlık yapılmaktadır Ccediliftccedili ve sanayi erbabına itibaricirc malicirc temini iccedilin hushysusicirc ccediliftccedili sandıkları ve koumly bankaları accedilmak ve ziraat bankası vasıtasiyle hu tanıdıklara yardım etmek ve ccediliftccedililer arasında atom - raquoatıım ortakshylıkları şirketlerinin kooperatiflerin teşkiline (muavenet etmek ve muhtaccedil ccediliftccedililere tdhumluk ve vesaiti ziraiye tevzi eylemek ve hayvanatın teksiri iccedilin damızlık ahırlar accedilarak meccanen ahalinin (hayvanlarını telkih etmek vehayvan hastalıklarına karşı muumlcadelenin şiddetini artırshymak İktisat Vekacircletinin cuumlmlei mesaisinden olashycaktır Ziraatin inkişaf ve terakkisi ve bilhassa kredi muamelesinde ccediliftccedililerimize acirczaımicirc teshi-lacirct iraesiyle kabil olaibileeeği malucircm bir keyfishyyettir ve bu maksatla ziraat bankası muameshylacirctını hayli tevsi etmiştir Mamafih bankanın sermayesi buguumlnkuuml ihtiyacata gayrikacircfi bir halshydedir Devloumltin zaman ve kefaleti altında Ziraat Bankasına hariccedilten para tedarik ederek ccediliftccedilishylerin muumlhim mikyasta ihtiyaccedillarına yetişmek muvafık goumlruumllmektedir Bununla beraher Ziraat Bankasının maliyeden ımatluibatmı tesviye iccedilin 1340 senesi (buumltccedilesine tahsisatı lacirczime vazoluıı-muştur

Memleketimizde bankacılık pek geride kalshymış olduğundan bu noksanı telacircfi iccedilin Ziraat Bankasınca bir mektep accedilılacağı gibi Avrupa bankalarında muamelacirct oumlğrenmek uumlzere tatshybikat goumlrmek iccedilin memurlar goumlnderilecektir Bankanın resi idaresine bir muumltehassıs celbi iccedilin muhabere edilin ek uumlzeredir Ccediliftccedililere sushyhulet olmak iccedilin itibarı şahlsı uumlzerinden ikrazat-ta (bulunulmak uumlzere Ziraat Bankası Kanunushynun tadili dahi teklif olunacaktır Ayrıca muumles-

1339 O 1 sesatı maliye ve iktisadiye nezdinde ccediliftccedililerishymize (bankanın kefaletiyle rtibar fcuumlşajdettiril-mesi esası temin olunmuştur icircstihsalacirctımızı tanzim ve ihracı teshil iccedilin ticaretimize ehemshymiyeti lacirczime atfedilecektir Bu mey anda bir ticaret bankası teşkili hakkında kanun Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

Ormanların işletilmesini eski kuyut ve şu-ruttan kurtarmak ve halkın vacircsi mikyasta istishyfadesini temin etmekle beraber fennicirc sureltte idare eylemek iccedilin tanzim olunan Onman Kashynunnamesi lacircyihası Meclisi Acirclinize takdim olunshymuştur

Ormanlardan istifadeyi teshil ve ihtiyacatı dacirchiliyemizi dacirchilden temin etmekle beraber bilshyhassa ihracat hususuna atfı ehemmiyet olunashycaktır

Madenlerimizin en muumlhimini ve memleketin feyyaz bir membaı serveti olan Zonguldak koumlshymuumlr madenlerinde istihsali temin edecek bir kanun teklif olunacaktır Koumlmuumlr ve diğer mashydenlerin fazla işletilmesi ve harice ihracı iccedilin mevcut Maden Nizamnamesinin tadili suretiyle ve suveri saire ile azamicirc teshilacirct goumlsterilecekshytir

Ticaret

Trabzonda bir Ticaret Mektebi accedilılacak ve ileride bu mekteplerin adedi teksir olunacakshytır Ticaret Mektebi Acirclisi dahi buguumlnkuuml talep ve ihtiyaca goumlre ıslah ve tensik olunacaktır Bundan maada her nevi şirketlerin teşekkuumlluumlne suhulet goumlsterilecek ve tuumlccarlarımızın doğrushydan doğruya Avrupa ile temas yolları aranashycaktır Ticareti bahriyemizin inkişafı esbabı muumltalacirca ve tetkik edilmektedir Bacirczı yerlerde yeniden ticaret borsaları accedilmak^ uumlzere icabeden nizamname ihzar edilmekte olduğu gibi limitet ve kooperatif şirketlerin tanınması iccedilin Ticaret Kanununa bir maddei kanuniye ilacircvesi teklif edilecektir Ticaret Ziraat ve Sanayi Odalarıshynın daha faal ve muntazam bir hale ifrağı ile ticaret hayatımızda muumlsmir olmalarını teminen nizamnamesi tadil ve ıslah edilecektir

Sanayi Elyevm memlekette meveudolan sanashy

yiin buguumlnkuuml terakkıyatı fenniyeden istifadeshysini temin iccedilin suveri muhtelife ile yardım edishylecektir Sanayi mekteplerinin programları merkeze raptolunacak ve bunlara muumlnasip mua-

425

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 591339 babı şeddine dair şifahi sual takriri Maarif Veshykacircletine havale edilmiştir (67)

REIcircS mdash Zaptı sabık hulacircsası hakkında soumlz istiyen var mı Zaptı sabık aynen kabul edilshymiştir

3 mdash EVRAKI VARİDE

REIcircS mdashEfendim Bacirczı evrak vuumlrudetmiştir Heyeti Muhteremenize arz ediyorum

Lacircyihalar

1 mdash Sicilli nuumlfus kanun lacircyihası (120)

REİS mdashbull Dahiliye Encuumlmenine havale ediyoshyrum

2 -- Nuumlfus sicil lacirc t mm ıslahı hakkında lacircyi-hai kanuniye (1119)

REIcircS mdash Dahiliye Encuumlmenine havale ediyoshyruz

3 mdash Telgraf ve telefon umurunun tensikı

hakkında lacircyihai kanuniye (1118) REIcircS mdash Posta ve Telgraf Encuumlmenine havashy

le ediyoruz i mdash İstiklacircl Harbine iştirak eden ikinci sınıf

ihtiyat zabitanınm terfihi hakkında lacircyihai kashynuniye (1117)

REIcircS mdash Muumldafaai Milliye ve Muvazenei Mashyliye encuumlmenlerine

Teklifler bull1 mdash Aydın Mebusu İzzeddin Paşanın JSeka-

veti tahakkuk edenlerin dile ve taallucirckatının ahar mahallere nakli hanelerinin ihrak emvali menkullerinin zaptı ve yataklık edenlerin teczishyyesi hakkında teklifi kanunisi (2131)

REIcircS mdash Lacircyiha Encuumlmenine

2 mdash İccedilel Mebusu Hafız Emin Efendi ve ruuml-fekasının Bakaya -ve asker firarilerinin affı hakshykında teklifi kanunisi (2133)

REIcircSmdashLacircyiha Encuumlmenine

3 mdash Kacircngırı Mebusu Talacirct Bey ve ruumlfekası-nın Turku hususiye ve umumiye inşaatında ame-lei muumlkellefe usuluumlnuumln tatbiki hakkında teklifi kanunisi (2135)

REIcircS mdash Lacircviha Encuumlmenine

C 1 4 mdash Zonguldak Mebusu Tunalı Hilmi Beyin

İmar Vekacircleti teşkilacirctı hakkındaki teklifi kcmu-nisi (24)

REIcircS mdash Kanunu Esasi ve Muvazenei Maliye Encuumlmenlerine

Tezkereler ^

1 mdash Asayişin muhtel bir şekil aldığı Aydın Oumldemiş Denizli Burdur Dinar Ccedilivril Sandıkshylı Eğridir Uluborluda icircdarei Oumlrfiye ilacircn edildishyğine dair İcra Vekilleri Heyeti Riyaseti tezkeresi (350 muumlkerrer)

REIcircS mdash Dahiliye Encuumlmenine havale ediyoshyruz efendim

Şimdi bacirczı takrirler de verilmiştir

Takrirler

1 mdash Cebelibereket Mebusu Avni Beyin Hicaz pulları varidatının Hilacircliahmere veya memaliki muumlstahlasanm imarına tahsisi hakkındaki takriri (415) (İcra Vekilleri Riyasetine)

2 mdash Denizli Mebusu Haydar Ruumlşduuml Bey ve ruumlfekamnın Kadıkoumly nahiyesiyle Denizli merkez kazasi halkının Harb Kazanccedilları Vergisinden isshytisnalarına dair temenni takriri (414) (İcra Veshykilleri Riyasetine)

Mazbatalar

1 mdash Kaymakamlar maaşatının tacircyini miktashyrında vekacircletin serbest bırakılmasına dair Dahishyliye Vekacircleti tezkeresi hokkanda Muvazenei Malishyye Encuumlmeni mazbatası (351)

REIcircS mdash Ruznameye alıyoruz Kabul buyushyruyor musunuz (Hay hay kabul sesleri) Kabul buyuranlar luumltfen ellerini kaldırsın Kabul edilshymiştir

2 mdash İzmir - Kasaba ve temdidi Bandırma -Soma Aydın ve Mudanya - Bursa demir y ollar iy-le İzmir liman ve rıhtımı hakkında İcra Vekilleshyri Riyaseti tezkeresine dair Nafıa Encuumlmeni mazshybatası

REIcircS mdash Ruznameye alıyoruz Efendim Bunu da Heyeti Acircliyenizin tensibishy

ne arz ediyorum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın ruznameye alınmıştır efendim

4 mdash İCRA VEKİLLERİ MUAMELAcircTI

jf mdash İcra Vekilleri Heyetinin programı

419 mdash

icirc 14 5 9 RElS mdash Efendim icra Vekilleri Heyeti Reishy

si Fethi Beyefendi programlarını okuyacaklarshydır

İCRA VEKİLLERİ HEYETİ RElSl ALIcirc FETHİ B (istanbul) mdash Muhterem efendiler

icra Vekilleri Riyasetine intihabım dolayı-siyle Heyeti Ccedilelilenize beyanı teşekkuumlr eyledi-1

ğim zaman Vekil arkadaşlarımla muumldavelei efshykacircrdan sonra siyacircsicirc hattı harekacirctımız hakkında huzuru acirclinizde bacirczı macircruzacirctta bulunacağımı soumlylemiştim

Gerek umdelerimizden gerek Meclisi Acirclinin şimdiye kadar tebelluumlr eden temayuumllacirctı umumi-yesinden muumllhem olan şu Macircruzacirctım Vekilleriniz iccedilin yakın istikbalde takibedilecek mesai progshyramını ccedilizecektir Mamafih bu mesai programı mukadderatı millete vacirczıuumllyed olan Meclisi Acircli tarafından luumlzumunda verilecek muumltemmim veccedilshyhelerin istilzam edeceği tevessuumlat ve tadilacircta tacircshybi bulunacaktır

Efendiler Her tuumlrluuml İslacirchat tasavvurlarına girişmezden

evvel nazarı dikatimizi evvelemirde vaziyeti mashyliye uumlzerine atfetmek faideli olur Filvaki bir taraftan şuabatı idaremizde goumlrduumlğuumlmuumlz nokshysanları ikmal etmek maarifimizi iktisadiyatıshymızı yuumlkseltmek iccedilin bir an evvel mevkii tatbishyke koymak ihtiyacını umumen hissettiğimiz her tuumlrluuml tedbirlerin teşebbuumlslerin buumltccedileye istina-detmesi lacirczımgeldiği gibi diğer taraftan en muumlshyhim ıslahatın dahi buumltccedilemizi tevazuumln ettirmekshyten ibaret olduğuna şuumlphe yoktur Pek bedihicirc olan bu hakikatleri bir daha tekrar etmek itika- bull dımca macircnacircsız bir hareket değildir Ccediluumlnkuuml yeni Tuumlrkiye Devleti teşekkuumll edinceye kadar bu beshydahetler maalesef nazarı dikkate alınmamış veya hiccedil buumltccedilesiz memleket idare edilmiş ve varidashytı Devlet gelişiguumlzel israf edilerek erbabı istihshykakın maaşları verilmemiş ve bu yuumlzden munshytazam bir idare tesis olunamamış veya varidatı Devletle gayrimuumltenasip yapılan masarifat hashyriccedilten yapılan istikrazlarla kapatılmış ve buguumlnshykuuml neslimiz bu istikrazatm faizleri yuumlzuumlnden gashyyet ağır bir barımalicirc altında bırakılmıştır

Memlekette Ihemen hiccedilicircbir eseri uumlmran ve sashylacirch izi bırakmadan akıp gitimiş olan bu paralashyrın bizim iccedilin ve emsali acirctiye iccedilin ne etim mahshyrumiyetler ifade ettiğini ve memleketin refah ve serveti yolunda ımuumlziccedil engeller teşkil eyledi-zini izaiha hacet yoktur zannederim I

1339 C 1 Bu itibarla vekilleriniz acirczami tasarrufa riashy

yet ederek 1340 senesi iccedilin muumltevazin bir buumltccedile ile Huzuru Acirclinize ccedilıkmayı akdemi vazaif tanıshymıştır Pek yakında nazarı dikkatinize arz edishylecek olan bu Ibuumltccedilenin hututu esasiyesi şudur

Varidatnmıızdan Acircşar Vergisinin yuumlzde von iki buccediluktan yuumlzde ona tenzili Aşar Vergisinin tarzı cilbayetini ıslaih etmek ve ziraatin inkişashyfına muumlsait bir şekle ifrağ eylemek esaslı umde-lerimizdendir Ancak bunun Varidat buumltccedilemizi altuumlst etmeden ımevkii fiile konması iccedilin uzun tetkikata dikkatli tetefabuata luumlzum vardır Maliye Vekacircletince yapılmakta olan bu tetkika-tm neticesi bittabi bir kanun lacircyihası şeklinde Meclisi Acirclinize arz edilecektir Fakat bu pek şashyyanı arzu olan ıslahat derpiş edilinceye kadar koumlyluumlnuumln uumlzerinde pek ağır bir vergi olan ve ağırlığı yuumlzuumlnden ccediliftccediliye faizi a arazi zerretmek ccedilalışmak iccedilin hiccediljbir şevk ve heves bırakmıyan bu nispetsiz vergiyi talhfif etmeyi Huumlkuumlmet geshyrek koumlyluumlye karşı bir vazifei adalet gerek is-tihsalacirctm tezyidi iccedilin bir ccedilareyi teşvik addetshymiştir

Bu yuumlzden varidatımıza arız olacak noksanı telacircfi iccedilin bilvasıta vergilerle inhisarlardan bacircshyzılarına zamaim icrasını duumlşuumlnduumlk Heyeti Acircli-yenizin nazarı tasvibine arz edeceğimiz bu yeni kanunlar hakkında seri bir karar ittihazını rica eyleriz

Buumltccedilemizin masarif kısmına dair yakında manzurunuz olacağı cihetle uzun uzadıya malucircshymat Vermeyi zait addederim Yalnız şurasını kaydetmek isterim ki Her vekacirclet acirczami tashysarrufa riayet etlmiş ve buumltccedileyi hali tevazuumlnde bulundurmak kaydına bilcuumlmle teklif ve tasavshyvurlar iccedilin şsas ittihaz eylemiştir Binaenaleyh buumltuumln ihtiyaccedillarımızın 1340 senesi buumltccedilesinde tatmin edilmediğini goumlruumlrseniz bunu eseri nis-yan1 telacirckki buyurmamanızı belki bizzarure ve buumltccedilenin tevazuumlnuuml menfaatine ihtiyar olunduğushynu nazarı dikkate almanızı rica ederim

Siyaseti maliyemiz hakkında ilacircveten şunu da arz etmek isterim İki Hali hazırda tatbik edilmekte olan Temettuuml Kanunu bacirczı bariz hakshysızlıkları ihtiva ettiği iccedilin muhtacı tadil ıgoumlruumll-ımektedir Filvaki Ibu kanuna^ goumlre muhtelif su-nufu muumlkellefin arasında nispeti acircdile yoktur Pek ccedilok muumlkellefin verginin dairei şuumlmuluumlnden hariccedil kaldığı gibi bir kışımı da gayet ağır sushyrette muumlkellef tutulmuşlardır Bu nispetsizlik-

mdash 420 mdash

icirc 14 59 leri ve haksızlıkları izale etmek ltve muumlkellefinin istitaati maliyeleri nazarı dikkate alınarak muumlmkuumln mertebe acircdilacircne bir nispeti muJhafaza eylemek uumlzere ihzar olunanı lacircyiha Meclisi Acirclishynize kariben takdim lolunacaktır Masarif buumltshyccedilesinde muumlhim bir yekucircn tutan muhassasatı zaticircyeye ait kanunların tetkiki elzem goumlruumllduumlshyğuumlnden buna dair bacirczı kanun lacircyihaları takdim olunacaktır

Duumlyun Efendiler Huumlkuumlmet muhtelif sebep ve

şekillerde efradı millete karşı borccedilludur Birshyccediloklarının yedinde Huumlkuumlmetten alacağına dair mazbatalar vardır Eğer bu mazbatalar iccedilin bir sureti-tediye taharri edilmezse Huumlkuumlmetin dacirchilshydeki itibarı ımalicircsi duccediları tezelzuumll- olacaktır Bu itibarı yuumlksek tutmak ve halkın Huumlkuumlmete karşı olan itimadına halel vermemek iccedilin İstiklacircl Harbma ait tekacirclifi harbiye ve vesaiti nakliye duumlshyyunumuzu itfa etmeyi bir vecibe addediyoruz Bu maksatla Heyeti Celilenizden tahsisat talebedece-ğiz Bununla beraber Osmanlı İmparatorluğunshydan muumldevver ve miktarı azicircm bir yekucircn teşkil eden borccedillarımızın Devletin alacaklarına mahsushybunu icra etmek ve bakiyesini buumlyuumlk bir tasfiye ameliyesine tacircbi tutmak mecburiyetinde olduğushymuzdan vacircsi mikyasta bir mahsubu umumicirc kashynun lacircyihası takdim olundu Badettasfiye kalacak duumlyunumuzu Hazine tahvilleri ihracı suretiyle kapatmak tasavvurundayız Evrakı nakdiyemi-zin kıymetini ve kabiliyeti iştiariyesini tezyide hadim olmak uumlzere buumltccedileye tahsisat vazını pek luumlzumlu addetmekteyiz

İstikrazı dahilicirc kuponlarının muntazaman teshydiyesini dahi bir kaidei salimeye raptedeceğiz bull

Ziraat Bankasının takviyesi ile zuumlrraın ihtiyashycını tatmin iccedilin muumllıga İstanbul İdaresinin bir-buccediluk milyon ve Huumlkuumlmeti Milliyenin mezkucircr bankaya olan beş yuumlz kuumlsur bin lira borccedillarını teshydiye iccedilin tahsisat talebedeceğiz Duumlyunu haricishyyemiz hakkında noktayı nazarlarımız malucircmdur Konferansta tavzih ettiğimiz veccedilhile macirckul bizim iccedilin muumlmkuumln esasat takarruumlr ettirildikten sonshyra borccedillarımızı muntazaman tediye etmek vazifeshymizdir

Efendiler Malicirc bahsi kapatmazdan evvel şushyrasını arz edeyim ki bilucircmum memurini Devleshytin ve zacircbitanm ahvalini terfih eylemek ehemmishyyetle nazarı dikkatte bulundurduğumuz bir meseshyledir oumlnuumlmuumlzdekisene zarfında bu ihtiyacı muumlm-

1339 C 1 I kuumln mertebe tatmin iccedilin vekilleriniz bacirczı tedbirshy

ler teklif eyliyecektir Diğer cihetten bilucircmum vekacircletlerde ihtisasa

I ihtiyaccedil goumlsteren işler iccedilin ecnebi muumltahassıslarm celbini ve onların vukufundan istifadejd duumlşuumlnshymekteyiz

I Siyaseti dacirchiliyemize gelince Evvelce huzuru acirclinizde asayişi her şeye taktimen tesis azminde olduğumuzu arz etmiştim Heyeti iccediltimaiyemi-ze musallat olan şakileri bilacircmeriıamet takip ve tenkil edeceğimiz gibi bunların her tuumlrluuml kurtushyluş yollarını kesmek iltica ve himayelerine macircni olmak iccedilin şedit kanunlar vazi lacirczımgeleceği iti-

I kadındayım bu maksatla Meclisi Acirclinize takdim I eylediğim Meni Şekavet Kanununun bir an evshy

vel kesbi kanuniyet edeceğini uumlmidetmekteyim Bununla beraber jandarmamızı asricirc bir kuv-

vei zabıta heyetinde terakki ettirmek iccedilin jandarshyma zacircbitanmın tasfiye ve ıslahı ve jandarma muumlshyfettişlikleri ihdas ederek gerek zacircbitan gerek efshyradın daimicirc bir murakabe altına alınması derecei vuumlcuumlbdadır Aynı zamanda elyevm Ankara Kayshyseri Giresun Kars ve Djyarbekirde mevcut janshydarma zabit ve karakol kumandanları ve efradı

I cedide mekteplerine ilacircveten İzmir İstanbul Ada-I na Edirne Bursa Konya ve Sivasda bir Janshy

darma Karakol Mektebi ve İzmir İstanbul Adashynada Efradı Cedide mektepleri accedilmak lacirczımdır

Polis iccedilin İstanbuldaki mektebe ilacircveten Anashydolu dacirchilinde muumlnasip bir yerde bir mektep accedilshytırmak niyetindeyim

Hapsaneleri tanzim ve ıslah en muumlbrem olan ihtiyacatımızdandır Memleketimizde hapsane-ler heyeti iccediltimaiye arasında muumlstelzimi ceza olan efaliıı muumltecasirlerini ıslahı hale sevk edecek muumlessesat haline bir an evvel getirmek gayesinde-yiz Bilucircmum hapsaneierin bu maksada goumlre tanshyzim ve ıslahı zaman ve buumlyuumlk masrafa muumltevakshykıf olduğundan birinci kademe olarak Ankashyrada muumlceddeden bir hapsane inşası NiğdeOKayshyseri Konya Kırşehir hapsanelerinde tadilacirct icshyrası ve Bursada Yunanlılar tarafından yakılan hapsanenin tamir ve inşası İstanbul tevkifhane-siyle Eskişehir Kayseri Gebze Tekirdağ hapsa-neleri inşaatının ikmali mutasavverdir

Halk umurunun adalet kiyaset ve suumlratle inshytacı faal muktedir muumlstakim bit silsilei meshymurinin kemalij intizam ve usul ve kanunu dashyiresinde iş ıgoumlrmesine muumltevakkıftır Bu maksashydı temin iccedilin mevcudolan memurini Dahiliye

I 14 5 9 Nizamnamesi tadil edilerek yeni Bir lacircyiha tanshyzim edilmiştir Bu yeni lacircyihada ilk memuriyete alınacak olanların mahasini ahlacirckiye ile beraber erbabı liyakatten olmalarını temin iccedilin bilmuumlsa-baka kabuluuml muumlstahdemin meyanmda olanların hal ve liyakati memlekete nacircfi olmıyacak şekilde bulunanların muumlddeti hizmetlerine goumlre ihraccedil ve tekauumlde sevkı huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sureti muhtelifede taltifi ile vazifeye bullnıenbuti-yetlerinin teyidi ve her uumlccedil senede huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sınıflanılın terfii ve kıdem zammı ve asayişi muhafaza edememek ve Idarei Husushysiye Vilacircyat Kanununun talebeylediği faaliyeti umranpervaraneyi idare edememek gibi ahvashylin gayri husuşatta bilacircsebebi kanunicirc idareten azshyle nihayet vermek suretiyle memurların masunishyyeti temin edilmiştir

Memurinin sicilli ahvali daha mazbut ve daha muntazam surette tesbit edilecek ve her memurun memuriyet verdiği mahallerdeki kabiliyeti dereshyceyi faaliyeti şayanı terfi olup olmadığı ve tahshyvil edilirse esbabı mucibesiyle sebebi tahvili ve muumllkiye muumlfettişleriyle acircmirlerinin memurlar hakkındaki muumltalacircatı zabt ve tescil olunacaktı c

Zamanı hacirczırda bilucircmum devletlerce ehemshymiyetle takibedilmekte olan mesailden biri de ahshyval ve harekacirctı nuumlfustur Milletleri teşkil eden nuumlfusun adedi sureti terkibi harekacirct ve tahav-vuumllacirctı ahvali medeniyesi gibi hususat malucircm olshymadıkccedila devletlerin ahjvali idariye ve siyasiyesi umuru a s k e r e ve maliyesi muamelacirctı ticariye ve iktisadiyesi tanzim edilemez Bu zarureti Avshyrupa huumlkuumlmetleri iki asır evvel takdir eylemişshyler ve hukuku medeniyelerinin en muumlhim meba-hisini nuumlfus sicillacirct ve muamelacirctına tahsis eyshylemişlerdir Bizde de sicilli nuumlfus idareleri ihshydas edilmiş ise dd ahvali medeniye sicillacirctınm ilmicirc ve hukuki mahiyeti takdir edilmemiş ve yalshynız idaricirc malicirc ve (askericirc makaisıtla nuumlfusun tahshyriri ve tevelluumldat vefiyat nıuumlnakehat ve talacirck vukuatının takibi duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (1280 1298 ve 1318 senei hicr^yelerinde tanzim edilen nuumlshyfus nizamnameleriyle 1330 tarihli sicilli nuumlfus Kanunu nuumlfus idarelerine evvelen Nuumlfusun tahshyriri saniyen Ahvali medeniye sicillacirctınm salishysen Nuumlfusu defatirinin tanzimi gibi vezaifi tahshymil eylemiş ise de vazaifi mezkucircre birbirine ka-rıştirılarak her uumlccedil kasımda da muvaffakiyet istihshysal edilmemiş ve memleketimiz uzun zaman ihsaicirc bir tahriri nuumlfustan ilmicirc ve hukukicirc ahvali me-

1339 bull 0 1 deniye sicillacirctmdan ve muntazam nuumlfus defatirin-den mahrum kalmıştır Kuvayı umumiyei Devshyletin ve hukuku efradın uumlssuumllesası olan nuumlfus kuyudunun bu hali iptidaicircde kalması gayri-caiz ve nuumlfus sicillacirctınm asricirc ve hukukicirc bir şekle ifrağı huumlkuumlmeti Milliyemiz iccedilin gayrikabili ihmal bir zaruret olduğundan bu maksatla bir sicilli Nuumlfus Kanunu lacircyihası ihzar ve takdim elilmiştir Harbi Umumicircde Rusllaılın ve muumltaakip muharebatta Fransızlarla Yunanlıların işgal ve istilacirclarına geccedilen kazaların bir kısmında nuumlshyfus kuyudatı zayi olmuş ihrak edilmiş ve Kars Ardahan gibi Anavatana iltihak eden mahallerde de nuumlfus sicillacirctınm tesisi zaruri bulunmuş oldushyğundan esbabı acircnife ile kısmen veya tamamen nuumlfus sicillacirctmdan mahrum bulunan 118 kazashyda sicillacirctm tesisi ve mehacirclli sairede yoklama icrası suretiyle nuumlfusu seyyare ve mukime miktarının tesbiti iccedilin dahi bir lacircyihai Kanushyniye tanzim ve takdim edilmiştir

Bu lacircyihalar iktisabı kanuniyet eyledikten ve memleketimizde muntazam ve gayrikabili tağyir ve tahrif nuumlfus sicillacirctı tesis edildikten sonra ihshysaicirc bir tahriri nuumlfus icrası dahi muhammenidir

Taksimatı muumllkiye

Taksimatı muumllkiyede tadilacirct icrası zaruridir Memleketin taksimatı muumllkiyesi esasen ilmicirc bir şelkilde icra edilmemiş ve teşkilacirctı muumllkiyeye ihshytiyaccediltan ziyade hissiyata muumlstenit metalibi mashyhalliye esas ittihaz edilmiştir

Teşkilacirctı Esasiye Kanununda işaret Duyurulshyduğu veccedilhile coğraficirc vaziyet ve iktisadicirc muumlnaseshybet ve nuumlfusu mevcude ve varidatı memleket nazarı dikkate alınmak suretiyle taksim aticirc muumllshykiyede tadilacirct icrası ve bin netice bacirczi livaların kaza haline ifrağı ve bunların iktisadicirc cereyanshylara goumlre irtibatlarının tanzimi icabeylemiş ve bu bapta lacircyihayı kanuniye tanzim edilmekte bulunshymuştur

Şeriye ve Evkaf

Vazifei asliye ve feriyelerini ifaya muktedir eimme ve halkın tehzibi ahlacirckını temin ve ihti-yacatı rulıiyelerini tatmin edecek hutaba ve vacircız-lar yetiştirmek iccedilin icabeden tedabir ve teşkilacirct yapılacak ve medarisi mevcude ihtiyacatı asriye-ye muvafık bir surette ıslah ve tanzim edilecek ve memaliki mustahsaladaiki acircbidatı islacircmiyenin imar ve ihvası esbabına tevessuumll olunacaktır

422

t U 50 Evkafın ııevi ve mahiyeti nazarı dikkate alıshy

narak Nevacirchi ve Şucircralar kanunlarına tevfikan mahallerince idaresi iccedilin Meclisi Alinize lacircyihashylar takdim edilecektir

Maarif

1 Maarif siyaseti terbiyei umumiye ve muumlş-terekede vahdet ve terbiyei meslekiyede ihtisas esaslarına istinadetdeeektir

2 Maarifin terbiyevi vazifelerinden birinshycisi ccedilocukların terbiye ve talimi ikincisi halkın terbiye ve talimi uumlccediluumlncuumlsuuml millicirc guumlzidelerin yeshytişmesi iccedilin lacirczımgelen vasıtaların ihzar ve temishynidir Ccedilocukların terbiye ve talicircmi bittabi mekshytepler vasıtasiyle temin edilecek ve mekteplerin asricirc tekemmuumllacircta maızhar olabilmeleri iccedilin mualshylimlerin daha iyi yetiştirilmesine ve tatil zamashynında accedilılacak dersler ile tevsii malırmat etmeleshyrine binaların ıslahına alacirctı deıisiyenin ikmalishyne ccedilalışılacaktır Halkın talim ve terbiyesi iccedilin gece dersleri yene ccedilırak mektepleri tesis olunacak halk lisaniyle ve halkın ihtiyacınajııuvafık kitapshylar yazdırılarak tabı ve teksir ve memleketin her tarafına tevzi edilecektir Millicirc guumlzidelerin yeshytiştirilmesi iccedilin istidat ve kabiliyeti tebaruumlz eden ve ailesinin kudreti maliyesi muumlsaidolniıyan genccedilshyler orta ve yuumlksek mekteplerde sureti mahsusa-da himaye ve muavenete mazhar olacakları gibi ihtisas peyda etmeleri iccedilin Avrupadaki irfan merkezlerine de goumlnderileceklerdir Muhtelif şu-abatı ilmiveve ve bilhassa insanicirc ve iccediltimaicirc esasa-ta muumltaallik muhalledat ve ana kitaplar tercuumlshyme ve tabı ve tevzi olunacaktır

3 mdash Huumlkuumlmet tahsilin buumltuumln derecelerine azamicirc inkişaf temini iccedilin aynı ehemmiyeti vereshycektir Yani ilk tahsil mektepleriyle idadicirc ve liselerin daruumllfuumlnunun ve acircli meslek mekteplerishynin muumltevaziyen tekemmuumlluumlne itina olunacak ipshytidaicirc daruumllmuallimicircnler ile idadilere muallim ve muhtelif muıtakalara ehliyetli ilk tedrisat muumlshyfettişleri yetiştiımek iccedilki orta daruumllmuallimicircn ve daruumllmucircallimat accedilılacak ve acircli daruumllmualli-micircn muumldavimlerinin ayrıca meslekicirc malucircmat alshymaları ve tatbikat goumlrmeleri esbabı temin edileshycektir

4 mdash Maarif Vekacircletince bu seneden itibaren memleketin muayyen noktalarında daruumllmualli-micircn ve daruumllmucircallimat ve tam devreli liseler accedilmak ve bunları her tuumlrluuml vesaitle teccedilhiz etmek

1339 C 1 suretiyle kuvvetli irfan merkezleri tesis edilecekshytir Vesaiti dersiye tedariki iccedilin Avrupaya1 uumlccedil kişiden muumlrekkep bir heyet goumlnderilmiştir Afatshytı dersiyenin tedricen memleketimizde imal edishylebilmesi iccedilin muumlnasip merkezlerden birinde muntazam bir mektep muumlzesi ve muumlzeye muumllhak olmak uumlzere bir de imalacircthane vuumlcuda getirileshycektir

5 mdash Maarif teşkilacirctı milletin her ferdine isshytidat ve kabiliyetini azamicirc surette inkişaf ettireshycek yolu accedilık bırakacak fevkalacircde istidat ve kashybiliyetini ispat eden fukara evlacircdının en yuumlksek derecei tahsili takibedebilmesi esbabını huumlkuumlmet temin edecektir Bu seneden itibaren liselere kashybul edilecek leylicirc meccani talebenin muumlsabaka usuliyle memleketin muhtelif mmtakalarından celp ve kabuluumlne başlanılmıştır Bu kabicircl taleshybeden Daruumllfuumlnun ve mekacirctibi acircliye tahsilini ta-kibedeeeklcre mahsus olmak uumlzere istanbulda bir talebe yurdu tesisi mutasavverdir

6 mdash Ferdin bedenicirc fikricirc kabiliyetleri gibi ahlacirckicirc ve iccediltimaicirc kabiliyetleri de inkişaf ettirileshycektir Bu maksada vusul iccedilin bir terbiyei bedeshyniye Daruumlimuallimicircni accedilılacak izcilik teşkilacirctıshyna ehemmiyeti mahsusa verilecek programlar ile mekteplerin teşkilacirctı tedricen iccediltimaicirc esasata tev-fik olunacaktır

7 mdash Tahsili iptidaicirc milletin buumltuumln efradına terbiyei umumiyeyle beraber amelicirc mesleklere muumlteveccih bir terbiye de temin edecektir Muumlsait merkezlerde altı senelik iptidaicirc tahsilinshyden sonra tedricen ziraat sanayi ve ticarete muumlshyteveccih iki senelik ikmal sınıfları accedilılarak yuumlkshysek tahsil edemiyen genccedillerin bu sınıflara devamshyları mecburicirc tutulacaktır

8 Tahsili iptidaicircnin mecburiyeti tamim edishylecektir

9 Kadınların tahsiline de erkeklerin tahsili kadar ehemmiyet verilecektir Bu maksatla muhshytelif merkezlerde muumltekacircmil daruumllmuallimatlar ve kız liseleri accedilılmaya başlanılmıştır Tedricen kız sanai idadileri de accedilılacaktır

- 10 Millicirc hars teşkilacirctına ehemmiyeti mahshysusa verilecek terbiye ve talimin esası millicirc harsa ve asricirc medeniyete muumlstenidolacaktır Maarif Vekacircletindeki Hars Muumldiriyeti tevs^ ve likmal olushynarak muhtelif yerlerde tetkikata başlanılacak muumlnasip mevkilerde millicirc muumlzeler vuumlcuda getirishylecek millicirc asarın cem ve telfikme ve millicirc be-

I 14 59 dayi7 ve sanayiin inkişaf ve tekemmuumlluumlne ccedilalışıshylacaktır raquo

11 Muallimliğin bir mesleki mahsus haline ifrağı ve menşelerinin tevhidi hakkındaki lacircyiha Meclisi Acirclinize tevdi olunmuştur

12 Maarif Vekacircletinin ıslahat ve icraatında takibedeceği ilmicirc esasları tesbit vazifesiyle muumlshykellef bir heyeti ilmiyesi bulunacaktır

Nafıa Efendiler Harb senelerinde Umuru Nafıaya bilmecburi-

ye pek az masrafraquoedebildik Yollarımız koumlpruumlleshyrimiz muhtacı tamir olduğu gibi birccedilok limanlashyrımız henuumlz inşa olunmamış ve birccedilok nehirlerishymiz mecralarına muumlsadif arazi iccedilin servet mem-baı olacak yerde bakımsızlık yuumlzuumlnden o arazi iccedilin mucibi felacircket bulunmuştur Birccedilok yerlershyde oumlyle bataklıklar vardır ki masraf edilip kıı-rutulsa civar ahali iccedilin aynı feyiz ve bereket olashycaktır

Halbuki bu halleriyle ırkımızın sıhhatine ve nuumlfusumuzun tezayuumlduumlne duumlşman olan mikroplashyrın yatağıdır Yaşamak iccedilin ve iktisadicirc inkişashyfımızı temin iccedilin umuru nafıaya doumlrdelle sarılshymak mecburiyetindeyiz Ancak buumltuumln bu ihtiya-catın buumltccedileden teminine buguumln iccedilin imkacircn yoktur Buguumln yapabileceğimiz acirczami fedakacircrlık umuru nafıa iccedilin 1338 senesinde mevzu taJhsisatr 67 misshyline iblacircğ etmek olacaktır Bununla şoseler ve umumicirc koumlpruumller tamir olunacak liman ve nehirshyler hakkında tctkikatı fenniyede bulunulacak ve projeler ihzar olunacaktır

Şarkicirc - Anadoluda doumlrt bin kuumlsur kilometre tuumlluumlnde demiryolu inşası iccedilin geccedilen sene bir Ameshyrikalı kumpanyaya imtiyaz verilmişti Bu demirshyyolunun inşaatına karicircben muumlbaşeret olunacağına dair son guumlnlerde malucircmat alınmıştır Şurasını sarahaten soumlylemek isterim ki buumltccedile accedilığını kashypatmak iccedilin hariccedilten istikiaza sureti katij^ede taraftar olmıyan Heyeti Vekileniz muayyen bir nafıa işi iccedilin ve meselacirc nehirlerimizden birini tathir veya her hangi bir bataklığı nacircfi şeraitle kurutmak iccedilin istikraz akdetmeye muumlshytemayildir ve memlekete umuru nafıa iccedilin gireshycek olan sermayelere azamicirc teshilacirctı iraeye hashyzırdır

Demiryollarının tarifelerini ihtiyacatı ikti-sadiyemiz nazarı dikkate alınarak tadil etmeye ccedilalışacağız ve şimendifer muumlstahdemini yetiş-

1339 C 1 tirmek iccedilin accedilılan mektep gibi adedleri ihtiyaca gayrikacircfi olan kuumlccediluumlk fen memurları dahi yetişshytirmek iccedilin İzmirde ve Elacirczizde birer mektep accedilılacaktır

Adliye

Muhakem-dtm tasrii muumlmkuumln olabildiği kashydar az bir zamanda tevzii adalet kaziyesinin teshymini iccedilin teşkilacirctı hazırai adliyenin ve usuluuml muhakemenin ıslahı lacirczımdır

Huumlkkacircmm tacircyin ve terfiinde kıdem usuluuml nazarı itibara alınmakla beraber ehliyet ve ikshytidara daha ziyade atfı ehemmiyet edilecek ve binaenaleyh ahkacircmı kanuniyenin hacircdisata huumlsshynuuml tatbikini temin maksadiyle en muktedir hacircshykimlerin intihabına sarfı makderet olunacaktır Buguumlnkuuml ihtiyacatı nıedeniyemizi tatmin edeshycek veccedilhile Kanunu Medenicircmizi ıslah etmek ve Usuluuml Muhakemei Hukukiye ile Usuluuml Muhake-matı Cezaiye ve Usuluuml Muhakematı Şeriyeyi Berricirc ve Bahricirc Ticaret kanunları ile Kanunu Cezayı tadil ve- ıslah etmek iccedilin teşkil olunan komisyonlar faaliyetlerine devam edeceklerdir Ancak bu komisyonun mesaisi uzun suumlrebileceği gibi buumltuumln bu tadilacirctı kanun haline getirmek ve bilhassa Kanunu Medenicircmizi tedvin eylemek iccedilin seneler lacirczımdır Halbuki Mecellemizde ve kavanini sairede muumlstacelen tadili lacirczımgelen hususat vardın İşte bu ihtiyacı izale iccedilin bushyguumlnkuuml şeraiti hayatiye ve iccediltimaiye ve iktisa-diyemize en muvafık şekilde muumlstacelen ıslashyhı lacirczımgelen maddeler karicircben Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

İktisat

İktisat Vekacircletinin mesaisini tevcih edildiği gaye memlekette muvazeııeti iktisadiye tesisidir Memleketin muvazeneti iktisadiyesi oumlteden beri aleyhimizdedir Daima ithalacirct buumlyuumlk nispetlerle ihracata galebe etmiştir Bunun devamı ise pashyramızın duumlşmesi ve harice borccedillu kalmaklığımız ve ve dacirchilen kesbi servet ve refah eylemeye imkacircn bulamamaklığımız ile neticelenecektir Bunun iccedilin buguumlnkuuml vaziyetimize goumlre memleshykette hammaddelerin istihsalacirctmı tezyidetmek lacirczımdır Hammaddelerin istihsali tezyidedildik-ccedile birtakım menabi dahi kendi kendine inkişaf edilecektir Istihsalacirctı tezyidedeceğimiz hamshymaddeler başlıca uumlccedil kısma ayrılabilir Mevad-dı ziraiye ormanlar ve madenler

424

icirc 14 59 Ziraat

Memleketimizin en muinim şuicircbei iikti-sadiyesinin ziraat -olduğu Ibedilhicirc bir keyfiyet-tir Ziraatin himaye ve inkişafını tennin iccedilin bir Himayei Ziraat Kanunu teklif olunacak ve sanayii ziraiyenin inkişafı iccedilin ihtisas ziraat mektepleri accedilılacaktır Memleket sekiz ziraat mmtakasma taksim edilmiş olup her mmtakada tedricen umumicirc iziraat mektepleri alacirct ve edeshyvatı ziraiye tamirhaneleri ve saire accedilılacak ve bu mıntakalarda ccediliftccedililerimizin asri vasaiti zishyraiye ile teccedilhizine ccedilalışılacaktır Ziraatimizi hashyrice tanıtmak ve beynelmilel muumlnaampebatı takshyviye etmek iccedilin ziraat sergileri accedilılacaktır 1340 senesi zarfında Ibu maksatla Adanada bir icircergi kuumlşadı iccedilin hazırlık yapılmaktadır Ccediliftccedili ve sanayi erbabına itibaricirc malicirc temini iccedilin hushysusicirc ccediliftccedili sandıkları ve koumly bankaları accedilmak ve ziraat bankası vasıtasiyle hu tanıdıklara yardım etmek ve ccediliftccedililer arasında atom - raquoatıım ortakshylıkları şirketlerinin kooperatiflerin teşkiline (muavenet etmek ve muhtaccedil ccediliftccedililere tdhumluk ve vesaiti ziraiye tevzi eylemek ve hayvanatın teksiri iccedilin damızlık ahırlar accedilarak meccanen ahalinin (hayvanlarını telkih etmek vehayvan hastalıklarına karşı muumlcadelenin şiddetini artırshymak İktisat Vekacircletinin cuumlmlei mesaisinden olashycaktır Ziraatin inkişaf ve terakkisi ve bilhassa kredi muamelesinde ccediliftccedililerimize acirczaımicirc teshi-lacirct iraesiyle kabil olaibileeeği malucircm bir keyfishyyettir ve bu maksatla ziraat bankası muameshylacirctını hayli tevsi etmiştir Mamafih bankanın sermayesi buguumlnkuuml ihtiyacata gayrikacircfi bir halshydedir Devloumltin zaman ve kefaleti altında Ziraat Bankasına hariccedilten para tedarik ederek ccediliftccedilishylerin muumlhim mikyasta ihtiyaccedillarına yetişmek muvafık goumlruumllmektedir Bununla beraher Ziraat Bankasının maliyeden ımatluibatmı tesviye iccedilin 1340 senesi (buumltccedilesine tahsisatı lacirczime vazoluıı-muştur

Memleketimizde bankacılık pek geride kalshymış olduğundan bu noksanı telacircfi iccedilin Ziraat Bankasınca bir mektep accedilılacağı gibi Avrupa bankalarında muamelacirct oumlğrenmek uumlzere tatshybikat goumlrmek iccedilin memurlar goumlnderilecektir Bankanın resi idaresine bir muumltehassıs celbi iccedilin muhabere edilin ek uumlzeredir Ccediliftccedililere sushyhulet olmak iccedilin itibarı şahlsı uumlzerinden ikrazat-ta (bulunulmak uumlzere Ziraat Bankası Kanunushynun tadili dahi teklif olunacaktır Ayrıca muumles-

1339 O 1 sesatı maliye ve iktisadiye nezdinde ccediliftccedililerishymize (bankanın kefaletiyle rtibar fcuumlşajdettiril-mesi esası temin olunmuştur icircstihsalacirctımızı tanzim ve ihracı teshil iccedilin ticaretimize ehemshymiyeti lacirczime atfedilecektir Bu mey anda bir ticaret bankası teşkili hakkında kanun Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

Ormanların işletilmesini eski kuyut ve şu-ruttan kurtarmak ve halkın vacircsi mikyasta istishyfadesini temin etmekle beraber fennicirc sureltte idare eylemek iccedilin tanzim olunan Onman Kashynunnamesi lacircyihası Meclisi Acirclinize takdim olunshymuştur

Ormanlardan istifadeyi teshil ve ihtiyacatı dacirchiliyemizi dacirchilden temin etmekle beraber bilshyhassa ihracat hususuna atfı ehemmiyet olunashycaktır

Madenlerimizin en muumlhimini ve memleketin feyyaz bir membaı serveti olan Zonguldak koumlshymuumlr madenlerinde istihsali temin edecek bir kanun teklif olunacaktır Koumlmuumlr ve diğer mashydenlerin fazla işletilmesi ve harice ihracı iccedilin mevcut Maden Nizamnamesinin tadili suretiyle ve suveri saire ile azamicirc teshilacirct goumlsterilecekshytir

Ticaret

Trabzonda bir Ticaret Mektebi accedilılacak ve ileride bu mekteplerin adedi teksir olunacakshytır Ticaret Mektebi Acirclisi dahi buguumlnkuuml talep ve ihtiyaca goumlre ıslah ve tensik olunacaktır Bundan maada her nevi şirketlerin teşekkuumlluumlne suhulet goumlsterilecek ve tuumlccarlarımızın doğrushydan doğruya Avrupa ile temas yolları aranashycaktır Ticareti bahriyemizin inkişafı esbabı muumltalacirca ve tetkik edilmektedir Bacirczı yerlerde yeniden ticaret borsaları accedilmak^ uumlzere icabeden nizamname ihzar edilmekte olduğu gibi limitet ve kooperatif şirketlerin tanınması iccedilin Ticaret Kanununa bir maddei kanuniye ilacircvesi teklif edilecektir Ticaret Ziraat ve Sanayi Odalarıshynın daha faal ve muntazam bir hale ifrağı ile ticaret hayatımızda muumlsmir olmalarını teminen nizamnamesi tadil ve ıslah edilecektir

Sanayi Elyevm memlekette meveudolan sanashy

yiin buguumlnkuuml terakkıyatı fenniyeden istifadeshysini temin iccedilin suveri muhtelife ile yardım edishylecektir Sanayi mekteplerinin programları merkeze raptolunacak ve bunlara muumlnasip mua-

425

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 5 9 RElS mdash Efendim icra Vekilleri Heyeti Reishy

si Fethi Beyefendi programlarını okuyacaklarshydır

İCRA VEKİLLERİ HEYETİ RElSl ALIcirc FETHİ B (istanbul) mdash Muhterem efendiler

icra Vekilleri Riyasetine intihabım dolayı-siyle Heyeti Ccedilelilenize beyanı teşekkuumlr eyledi-1

ğim zaman Vekil arkadaşlarımla muumldavelei efshykacircrdan sonra siyacircsicirc hattı harekacirctımız hakkında huzuru acirclinizde bacirczı macircruzacirctta bulunacağımı soumlylemiştim

Gerek umdelerimizden gerek Meclisi Acirclinin şimdiye kadar tebelluumlr eden temayuumllacirctı umumi-yesinden muumllhem olan şu Macircruzacirctım Vekilleriniz iccedilin yakın istikbalde takibedilecek mesai progshyramını ccedilizecektir Mamafih bu mesai programı mukadderatı millete vacirczıuumllyed olan Meclisi Acircli tarafından luumlzumunda verilecek muumltemmim veccedilshyhelerin istilzam edeceği tevessuumlat ve tadilacircta tacircshybi bulunacaktır

Efendiler Her tuumlrluuml İslacirchat tasavvurlarına girişmezden

evvel nazarı dikatimizi evvelemirde vaziyeti mashyliye uumlzerine atfetmek faideli olur Filvaki bir taraftan şuabatı idaremizde goumlrduumlğuumlmuumlz nokshysanları ikmal etmek maarifimizi iktisadiyatıshymızı yuumlkseltmek iccedilin bir an evvel mevkii tatbishyke koymak ihtiyacını umumen hissettiğimiz her tuumlrluuml tedbirlerin teşebbuumlslerin buumltccedileye istina-detmesi lacirczımgeldiği gibi diğer taraftan en muumlshyhim ıslahatın dahi buumltccedilemizi tevazuumln ettirmekshyten ibaret olduğuna şuumlphe yoktur Pek bedihicirc olan bu hakikatleri bir daha tekrar etmek itika- bull dımca macircnacircsız bir hareket değildir Ccediluumlnkuuml yeni Tuumlrkiye Devleti teşekkuumll edinceye kadar bu beshydahetler maalesef nazarı dikkate alınmamış veya hiccedil buumltccedilesiz memleket idare edilmiş ve varidashytı Devlet gelişiguumlzel israf edilerek erbabı istihshykakın maaşları verilmemiş ve bu yuumlzden munshytazam bir idare tesis olunamamış veya varidatı Devletle gayrimuumltenasip yapılan masarifat hashyriccedilten yapılan istikrazlarla kapatılmış ve buguumlnshykuuml neslimiz bu istikrazatm faizleri yuumlzuumlnden gashyyet ağır bir barımalicirc altında bırakılmıştır

Memlekette Ihemen hiccedilicircbir eseri uumlmran ve sashylacirch izi bırakmadan akıp gitimiş olan bu paralashyrın bizim iccedilin ve emsali acirctiye iccedilin ne etim mahshyrumiyetler ifade ettiğini ve memleketin refah ve serveti yolunda ımuumlziccedil engeller teşkil eyledi-zini izaiha hacet yoktur zannederim I

1339 C 1 Bu itibarla vekilleriniz acirczami tasarrufa riashy

yet ederek 1340 senesi iccedilin muumltevazin bir buumltccedile ile Huzuru Acirclinize ccedilıkmayı akdemi vazaif tanıshymıştır Pek yakında nazarı dikkatinize arz edishylecek olan bu Ibuumltccedilenin hututu esasiyesi şudur

Varidatnmıızdan Acircşar Vergisinin yuumlzde von iki buccediluktan yuumlzde ona tenzili Aşar Vergisinin tarzı cilbayetini ıslaih etmek ve ziraatin inkişashyfına muumlsait bir şekle ifrağ eylemek esaslı umde-lerimizdendir Ancak bunun Varidat buumltccedilemizi altuumlst etmeden ımevkii fiile konması iccedilin uzun tetkikata dikkatli tetefabuata luumlzum vardır Maliye Vekacircletince yapılmakta olan bu tetkika-tm neticesi bittabi bir kanun lacircyihası şeklinde Meclisi Acirclinize arz edilecektir Fakat bu pek şashyyanı arzu olan ıslahat derpiş edilinceye kadar koumlyluumlnuumln uumlzerinde pek ağır bir vergi olan ve ağırlığı yuumlzuumlnden ccediliftccediliye faizi a arazi zerretmek ccedilalışmak iccedilin hiccediljbir şevk ve heves bırakmıyan bu nispetsiz vergiyi talhfif etmeyi Huumlkuumlmet geshyrek koumlyluumlye karşı bir vazifei adalet gerek is-tihsalacirctm tezyidi iccedilin bir ccedilareyi teşvik addetshymiştir

Bu yuumlzden varidatımıza arız olacak noksanı telacircfi iccedilin bilvasıta vergilerle inhisarlardan bacircshyzılarına zamaim icrasını duumlşuumlnduumlk Heyeti Acircli-yenizin nazarı tasvibine arz edeceğimiz bu yeni kanunlar hakkında seri bir karar ittihazını rica eyleriz

Buumltccedilemizin masarif kısmına dair yakında manzurunuz olacağı cihetle uzun uzadıya malucircshymat Vermeyi zait addederim Yalnız şurasını kaydetmek isterim ki Her vekacirclet acirczami tashysarrufa riayet etlmiş ve buumltccedileyi hali tevazuumlnde bulundurmak kaydına bilcuumlmle teklif ve tasavshyvurlar iccedilin şsas ittihaz eylemiştir Binaenaleyh buumltuumln ihtiyaccedillarımızın 1340 senesi buumltccedilesinde tatmin edilmediğini goumlruumlrseniz bunu eseri nis-yan1 telacirckki buyurmamanızı belki bizzarure ve buumltccedilenin tevazuumlnuuml menfaatine ihtiyar olunduğushynu nazarı dikkate almanızı rica ederim

Siyaseti maliyemiz hakkında ilacircveten şunu da arz etmek isterim İki Hali hazırda tatbik edilmekte olan Temettuuml Kanunu bacirczı bariz hakshysızlıkları ihtiva ettiği iccedilin muhtacı tadil ıgoumlruumll-ımektedir Filvaki Ibu kanuna^ goumlre muhtelif su-nufu muumlkellefin arasında nispeti acircdile yoktur Pek ccedilok muumlkellefin verginin dairei şuumlmuluumlnden hariccedil kaldığı gibi bir kışımı da gayet ağır sushyrette muumlkellef tutulmuşlardır Bu nispetsizlik-

mdash 420 mdash

icirc 14 59 leri ve haksızlıkları izale etmek ltve muumlkellefinin istitaati maliyeleri nazarı dikkate alınarak muumlmkuumln mertebe acircdilacircne bir nispeti muJhafaza eylemek uumlzere ihzar olunanı lacircyiha Meclisi Acirclishynize kariben takdim lolunacaktır Masarif buumltshyccedilesinde muumlhim bir yekucircn tutan muhassasatı zaticircyeye ait kanunların tetkiki elzem goumlruumllduumlshyğuumlnden buna dair bacirczı kanun lacircyihaları takdim olunacaktır

Duumlyun Efendiler Huumlkuumlmet muhtelif sebep ve

şekillerde efradı millete karşı borccedilludur Birshyccediloklarının yedinde Huumlkuumlmetten alacağına dair mazbatalar vardır Eğer bu mazbatalar iccedilin bir sureti-tediye taharri edilmezse Huumlkuumlmetin dacirchilshydeki itibarı ımalicircsi duccediları tezelzuumll- olacaktır Bu itibarı yuumlksek tutmak ve halkın Huumlkuumlmete karşı olan itimadına halel vermemek iccedilin İstiklacircl Harbma ait tekacirclifi harbiye ve vesaiti nakliye duumlshyyunumuzu itfa etmeyi bir vecibe addediyoruz Bu maksatla Heyeti Celilenizden tahsisat talebedece-ğiz Bununla beraber Osmanlı İmparatorluğunshydan muumldevver ve miktarı azicircm bir yekucircn teşkil eden borccedillarımızın Devletin alacaklarına mahsushybunu icra etmek ve bakiyesini buumlyuumlk bir tasfiye ameliyesine tacircbi tutmak mecburiyetinde olduğushymuzdan vacircsi mikyasta bir mahsubu umumicirc kashynun lacircyihası takdim olundu Badettasfiye kalacak duumlyunumuzu Hazine tahvilleri ihracı suretiyle kapatmak tasavvurundayız Evrakı nakdiyemi-zin kıymetini ve kabiliyeti iştiariyesini tezyide hadim olmak uumlzere buumltccedileye tahsisat vazını pek luumlzumlu addetmekteyiz

İstikrazı dahilicirc kuponlarının muntazaman teshydiyesini dahi bir kaidei salimeye raptedeceğiz bull

Ziraat Bankasının takviyesi ile zuumlrraın ihtiyashycını tatmin iccedilin muumllıga İstanbul İdaresinin bir-buccediluk milyon ve Huumlkuumlmeti Milliyenin mezkucircr bankaya olan beş yuumlz kuumlsur bin lira borccedillarını teshydiye iccedilin tahsisat talebedeceğiz Duumlyunu haricishyyemiz hakkında noktayı nazarlarımız malucircmdur Konferansta tavzih ettiğimiz veccedilhile macirckul bizim iccedilin muumlmkuumln esasat takarruumlr ettirildikten sonshyra borccedillarımızı muntazaman tediye etmek vazifeshymizdir

Efendiler Malicirc bahsi kapatmazdan evvel şushyrasını arz edeyim ki bilucircmum memurini Devleshytin ve zacircbitanm ahvalini terfih eylemek ehemmishyyetle nazarı dikkatte bulundurduğumuz bir meseshyledir oumlnuumlmuumlzdekisene zarfında bu ihtiyacı muumlm-

1339 C 1 I kuumln mertebe tatmin iccedilin vekilleriniz bacirczı tedbirshy

ler teklif eyliyecektir Diğer cihetten bilucircmum vekacircletlerde ihtisasa

I ihtiyaccedil goumlsteren işler iccedilin ecnebi muumltahassıslarm celbini ve onların vukufundan istifadejd duumlşuumlnshymekteyiz

I Siyaseti dacirchiliyemize gelince Evvelce huzuru acirclinizde asayişi her şeye taktimen tesis azminde olduğumuzu arz etmiştim Heyeti iccediltimaiyemi-ze musallat olan şakileri bilacircmeriıamet takip ve tenkil edeceğimiz gibi bunların her tuumlrluuml kurtushyluş yollarını kesmek iltica ve himayelerine macircni olmak iccedilin şedit kanunlar vazi lacirczımgeleceği iti-

I kadındayım bu maksatla Meclisi Acirclinize takdim I eylediğim Meni Şekavet Kanununun bir an evshy

vel kesbi kanuniyet edeceğini uumlmidetmekteyim Bununla beraber jandarmamızı asricirc bir kuv-

vei zabıta heyetinde terakki ettirmek iccedilin jandarshyma zacircbitanmın tasfiye ve ıslahı ve jandarma muumlshyfettişlikleri ihdas ederek gerek zacircbitan gerek efshyradın daimicirc bir murakabe altına alınması derecei vuumlcuumlbdadır Aynı zamanda elyevm Ankara Kayshyseri Giresun Kars ve Djyarbekirde mevcut janshydarma zabit ve karakol kumandanları ve efradı

I cedide mekteplerine ilacircveten İzmir İstanbul Ada-I na Edirne Bursa Konya ve Sivasda bir Janshy

darma Karakol Mektebi ve İzmir İstanbul Adashynada Efradı Cedide mektepleri accedilmak lacirczımdır

Polis iccedilin İstanbuldaki mektebe ilacircveten Anashydolu dacirchilinde muumlnasip bir yerde bir mektep accedilshytırmak niyetindeyim

Hapsaneleri tanzim ve ıslah en muumlbrem olan ihtiyacatımızdandır Memleketimizde hapsane-ler heyeti iccediltimaiye arasında muumlstelzimi ceza olan efaliıı muumltecasirlerini ıslahı hale sevk edecek muumlessesat haline bir an evvel getirmek gayesinde-yiz Bilucircmum hapsaneierin bu maksada goumlre tanshyzim ve ıslahı zaman ve buumlyuumlk masrafa muumltevakshykıf olduğundan birinci kademe olarak Ankashyrada muumlceddeden bir hapsane inşası NiğdeOKayshyseri Konya Kırşehir hapsanelerinde tadilacirct icshyrası ve Bursada Yunanlılar tarafından yakılan hapsanenin tamir ve inşası İstanbul tevkifhane-siyle Eskişehir Kayseri Gebze Tekirdağ hapsa-neleri inşaatının ikmali mutasavverdir

Halk umurunun adalet kiyaset ve suumlratle inshytacı faal muktedir muumlstakim bit silsilei meshymurinin kemalij intizam ve usul ve kanunu dashyiresinde iş ıgoumlrmesine muumltevakkıftır Bu maksashydı temin iccedilin mevcudolan memurini Dahiliye

I 14 5 9 Nizamnamesi tadil edilerek yeni Bir lacircyiha tanshyzim edilmiştir Bu yeni lacircyihada ilk memuriyete alınacak olanların mahasini ahlacirckiye ile beraber erbabı liyakatten olmalarını temin iccedilin bilmuumlsa-baka kabuluuml muumlstahdemin meyanmda olanların hal ve liyakati memlekete nacircfi olmıyacak şekilde bulunanların muumlddeti hizmetlerine goumlre ihraccedil ve tekauumlde sevkı huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sureti muhtelifede taltifi ile vazifeye bullnıenbuti-yetlerinin teyidi ve her uumlccedil senede huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sınıflanılın terfii ve kıdem zammı ve asayişi muhafaza edememek ve Idarei Husushysiye Vilacircyat Kanununun talebeylediği faaliyeti umranpervaraneyi idare edememek gibi ahvashylin gayri husuşatta bilacircsebebi kanunicirc idareten azshyle nihayet vermek suretiyle memurların masunishyyeti temin edilmiştir

Memurinin sicilli ahvali daha mazbut ve daha muntazam surette tesbit edilecek ve her memurun memuriyet verdiği mahallerdeki kabiliyeti dereshyceyi faaliyeti şayanı terfi olup olmadığı ve tahshyvil edilirse esbabı mucibesiyle sebebi tahvili ve muumllkiye muumlfettişleriyle acircmirlerinin memurlar hakkındaki muumltalacircatı zabt ve tescil olunacaktı c

Zamanı hacirczırda bilucircmum devletlerce ehemshymiyetle takibedilmekte olan mesailden biri de ahshyval ve harekacirctı nuumlfustur Milletleri teşkil eden nuumlfusun adedi sureti terkibi harekacirct ve tahav-vuumllacirctı ahvali medeniyesi gibi hususat malucircm olshymadıkccedila devletlerin ahjvali idariye ve siyasiyesi umuru a s k e r e ve maliyesi muamelacirctı ticariye ve iktisadiyesi tanzim edilemez Bu zarureti Avshyrupa huumlkuumlmetleri iki asır evvel takdir eylemişshyler ve hukuku medeniyelerinin en muumlhim meba-hisini nuumlfus sicillacirct ve muamelacirctına tahsis eyshylemişlerdir Bizde de sicilli nuumlfus idareleri ihshydas edilmiş ise dd ahvali medeniye sicillacirctınm ilmicirc ve hukuki mahiyeti takdir edilmemiş ve yalshynız idaricirc malicirc ve (askericirc makaisıtla nuumlfusun tahshyriri ve tevelluumldat vefiyat nıuumlnakehat ve talacirck vukuatının takibi duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (1280 1298 ve 1318 senei hicr^yelerinde tanzim edilen nuumlshyfus nizamnameleriyle 1330 tarihli sicilli nuumlfus Kanunu nuumlfus idarelerine evvelen Nuumlfusun tahshyriri saniyen Ahvali medeniye sicillacirctınm salishysen Nuumlfusu defatirinin tanzimi gibi vezaifi tahshymil eylemiş ise de vazaifi mezkucircre birbirine ka-rıştirılarak her uumlccedil kasımda da muvaffakiyet istihshysal edilmemiş ve memleketimiz uzun zaman ihsaicirc bir tahriri nuumlfustan ilmicirc ve hukukicirc ahvali me-

1339 bull 0 1 deniye sicillacirctmdan ve muntazam nuumlfus defatirin-den mahrum kalmıştır Kuvayı umumiyei Devshyletin ve hukuku efradın uumlssuumllesası olan nuumlfus kuyudunun bu hali iptidaicircde kalması gayri-caiz ve nuumlfus sicillacirctınm asricirc ve hukukicirc bir şekle ifrağı huumlkuumlmeti Milliyemiz iccedilin gayrikabili ihmal bir zaruret olduğundan bu maksatla bir sicilli Nuumlfus Kanunu lacircyihası ihzar ve takdim elilmiştir Harbi Umumicircde Rusllaılın ve muumltaakip muharebatta Fransızlarla Yunanlıların işgal ve istilacirclarına geccedilen kazaların bir kısmında nuumlshyfus kuyudatı zayi olmuş ihrak edilmiş ve Kars Ardahan gibi Anavatana iltihak eden mahallerde de nuumlfus sicillacirctınm tesisi zaruri bulunmuş oldushyğundan esbabı acircnife ile kısmen veya tamamen nuumlfus sicillacirctmdan mahrum bulunan 118 kazashyda sicillacirctm tesisi ve mehacirclli sairede yoklama icrası suretiyle nuumlfusu seyyare ve mukime miktarının tesbiti iccedilin dahi bir lacircyihai Kanushyniye tanzim ve takdim edilmiştir

Bu lacircyihalar iktisabı kanuniyet eyledikten ve memleketimizde muntazam ve gayrikabili tağyir ve tahrif nuumlfus sicillacirctı tesis edildikten sonra ihshysaicirc bir tahriri nuumlfus icrası dahi muhammenidir

Taksimatı muumllkiye

Taksimatı muumllkiyede tadilacirct icrası zaruridir Memleketin taksimatı muumllkiyesi esasen ilmicirc bir şelkilde icra edilmemiş ve teşkilacirctı muumllkiyeye ihshytiyaccediltan ziyade hissiyata muumlstenit metalibi mashyhalliye esas ittihaz edilmiştir

Teşkilacirctı Esasiye Kanununda işaret Duyurulshyduğu veccedilhile coğraficirc vaziyet ve iktisadicirc muumlnaseshybet ve nuumlfusu mevcude ve varidatı memleket nazarı dikkate alınmak suretiyle taksim aticirc muumllshykiyede tadilacirct icrası ve bin netice bacirczi livaların kaza haline ifrağı ve bunların iktisadicirc cereyanshylara goumlre irtibatlarının tanzimi icabeylemiş ve bu bapta lacircyihayı kanuniye tanzim edilmekte bulunshymuştur

Şeriye ve Evkaf

Vazifei asliye ve feriyelerini ifaya muktedir eimme ve halkın tehzibi ahlacirckını temin ve ihti-yacatı rulıiyelerini tatmin edecek hutaba ve vacircız-lar yetiştirmek iccedilin icabeden tedabir ve teşkilacirct yapılacak ve medarisi mevcude ihtiyacatı asriye-ye muvafık bir surette ıslah ve tanzim edilecek ve memaliki mustahsaladaiki acircbidatı islacircmiyenin imar ve ihvası esbabına tevessuumll olunacaktır

422

t U 50 Evkafın ııevi ve mahiyeti nazarı dikkate alıshy

narak Nevacirchi ve Şucircralar kanunlarına tevfikan mahallerince idaresi iccedilin Meclisi Alinize lacircyihashylar takdim edilecektir

Maarif

1 Maarif siyaseti terbiyei umumiye ve muumlş-terekede vahdet ve terbiyei meslekiyede ihtisas esaslarına istinadetdeeektir

2 Maarifin terbiyevi vazifelerinden birinshycisi ccedilocukların terbiye ve talimi ikincisi halkın terbiye ve talimi uumlccediluumlncuumlsuuml millicirc guumlzidelerin yeshytişmesi iccedilin lacirczımgelen vasıtaların ihzar ve temishynidir Ccedilocukların terbiye ve talicircmi bittabi mekshytepler vasıtasiyle temin edilecek ve mekteplerin asricirc tekemmuumllacircta maızhar olabilmeleri iccedilin mualshylimlerin daha iyi yetiştirilmesine ve tatil zamashynında accedilılacak dersler ile tevsii malırmat etmeleshyrine binaların ıslahına alacirctı deıisiyenin ikmalishyne ccedilalışılacaktır Halkın talim ve terbiyesi iccedilin gece dersleri yene ccedilırak mektepleri tesis olunacak halk lisaniyle ve halkın ihtiyacınajııuvafık kitapshylar yazdırılarak tabı ve teksir ve memleketin her tarafına tevzi edilecektir Millicirc guumlzidelerin yeshytiştirilmesi iccedilin istidat ve kabiliyeti tebaruumlz eden ve ailesinin kudreti maliyesi muumlsaidolniıyan genccedilshyler orta ve yuumlksek mekteplerde sureti mahsusa-da himaye ve muavenete mazhar olacakları gibi ihtisas peyda etmeleri iccedilin Avrupadaki irfan merkezlerine de goumlnderileceklerdir Muhtelif şu-abatı ilmiveve ve bilhassa insanicirc ve iccediltimaicirc esasa-ta muumltaallik muhalledat ve ana kitaplar tercuumlshyme ve tabı ve tevzi olunacaktır

3 mdash Huumlkuumlmet tahsilin buumltuumln derecelerine azamicirc inkişaf temini iccedilin aynı ehemmiyeti vereshycektir Yani ilk tahsil mektepleriyle idadicirc ve liselerin daruumllfuumlnunun ve acircli meslek mekteplerishynin muumltevaziyen tekemmuumlluumlne itina olunacak ipshytidaicirc daruumllmuallimicircnler ile idadilere muallim ve muhtelif muıtakalara ehliyetli ilk tedrisat muumlshyfettişleri yetiştiımek iccedilki orta daruumllmuallimicircn ve daruumllmucircallimat accedilılacak ve acircli daruumllmualli-micircn muumldavimlerinin ayrıca meslekicirc malucircmat alshymaları ve tatbikat goumlrmeleri esbabı temin edileshycektir

4 mdash Maarif Vekacircletince bu seneden itibaren memleketin muayyen noktalarında daruumllmualli-micircn ve daruumllmucircallimat ve tam devreli liseler accedilmak ve bunları her tuumlrluuml vesaitle teccedilhiz etmek

1339 C 1 suretiyle kuvvetli irfan merkezleri tesis edilecekshytir Vesaiti dersiye tedariki iccedilin Avrupaya1 uumlccedil kişiden muumlrekkep bir heyet goumlnderilmiştir Afatshytı dersiyenin tedricen memleketimizde imal edishylebilmesi iccedilin muumlnasip merkezlerden birinde muntazam bir mektep muumlzesi ve muumlzeye muumllhak olmak uumlzere bir de imalacircthane vuumlcuda getirileshycektir

5 mdash Maarif teşkilacirctı milletin her ferdine isshytidat ve kabiliyetini azamicirc surette inkişaf ettireshycek yolu accedilık bırakacak fevkalacircde istidat ve kashybiliyetini ispat eden fukara evlacircdının en yuumlksek derecei tahsili takibedebilmesi esbabını huumlkuumlmet temin edecektir Bu seneden itibaren liselere kashybul edilecek leylicirc meccani talebenin muumlsabaka usuliyle memleketin muhtelif mmtakalarından celp ve kabuluumlne başlanılmıştır Bu kabicircl taleshybeden Daruumllfuumlnun ve mekacirctibi acircliye tahsilini ta-kibedeeeklcre mahsus olmak uumlzere istanbulda bir talebe yurdu tesisi mutasavverdir

6 mdash Ferdin bedenicirc fikricirc kabiliyetleri gibi ahlacirckicirc ve iccediltimaicirc kabiliyetleri de inkişaf ettirileshycektir Bu maksada vusul iccedilin bir terbiyei bedeshyniye Daruumlimuallimicircni accedilılacak izcilik teşkilacirctıshyna ehemmiyeti mahsusa verilecek programlar ile mekteplerin teşkilacirctı tedricen iccediltimaicirc esasata tev-fik olunacaktır

7 mdash Tahsili iptidaicirc milletin buumltuumln efradına terbiyei umumiyeyle beraber amelicirc mesleklere muumlteveccih bir terbiye de temin edecektir Muumlsait merkezlerde altı senelik iptidaicirc tahsilinshyden sonra tedricen ziraat sanayi ve ticarete muumlshyteveccih iki senelik ikmal sınıfları accedilılarak yuumlkshysek tahsil edemiyen genccedillerin bu sınıflara devamshyları mecburicirc tutulacaktır

8 Tahsili iptidaicircnin mecburiyeti tamim edishylecektir

9 Kadınların tahsiline de erkeklerin tahsili kadar ehemmiyet verilecektir Bu maksatla muhshytelif merkezlerde muumltekacircmil daruumllmuallimatlar ve kız liseleri accedilılmaya başlanılmıştır Tedricen kız sanai idadileri de accedilılacaktır

- 10 Millicirc hars teşkilacirctına ehemmiyeti mahshysusa verilecek terbiye ve talimin esası millicirc harsa ve asricirc medeniyete muumlstenidolacaktır Maarif Vekacircletindeki Hars Muumldiriyeti tevs^ ve likmal olushynarak muhtelif yerlerde tetkikata başlanılacak muumlnasip mevkilerde millicirc muumlzeler vuumlcuda getirishylecek millicirc asarın cem ve telfikme ve millicirc be-

I 14 59 dayi7 ve sanayiin inkişaf ve tekemmuumlluumlne ccedilalışıshylacaktır raquo

11 Muallimliğin bir mesleki mahsus haline ifrağı ve menşelerinin tevhidi hakkındaki lacircyiha Meclisi Acirclinize tevdi olunmuştur

12 Maarif Vekacircletinin ıslahat ve icraatında takibedeceği ilmicirc esasları tesbit vazifesiyle muumlshykellef bir heyeti ilmiyesi bulunacaktır

Nafıa Efendiler Harb senelerinde Umuru Nafıaya bilmecburi-

ye pek az masrafraquoedebildik Yollarımız koumlpruumlleshyrimiz muhtacı tamir olduğu gibi birccedilok limanlashyrımız henuumlz inşa olunmamış ve birccedilok nehirlerishymiz mecralarına muumlsadif arazi iccedilin servet mem-baı olacak yerde bakımsızlık yuumlzuumlnden o arazi iccedilin mucibi felacircket bulunmuştur Birccedilok yerlershyde oumlyle bataklıklar vardır ki masraf edilip kıı-rutulsa civar ahali iccedilin aynı feyiz ve bereket olashycaktır

Halbuki bu halleriyle ırkımızın sıhhatine ve nuumlfusumuzun tezayuumlduumlne duumlşman olan mikroplashyrın yatağıdır Yaşamak iccedilin ve iktisadicirc inkişashyfımızı temin iccedilin umuru nafıaya doumlrdelle sarılshymak mecburiyetindeyiz Ancak buumltuumln bu ihtiya-catın buumltccedileden teminine buguumln iccedilin imkacircn yoktur Buguumln yapabileceğimiz acirczami fedakacircrlık umuru nafıa iccedilin 1338 senesinde mevzu taJhsisatr 67 misshyline iblacircğ etmek olacaktır Bununla şoseler ve umumicirc koumlpruumller tamir olunacak liman ve nehirshyler hakkında tctkikatı fenniyede bulunulacak ve projeler ihzar olunacaktır

Şarkicirc - Anadoluda doumlrt bin kuumlsur kilometre tuumlluumlnde demiryolu inşası iccedilin geccedilen sene bir Ameshyrikalı kumpanyaya imtiyaz verilmişti Bu demirshyyolunun inşaatına karicircben muumlbaşeret olunacağına dair son guumlnlerde malucircmat alınmıştır Şurasını sarahaten soumlylemek isterim ki buumltccedile accedilığını kashypatmak iccedilin hariccedilten istikiaza sureti katij^ede taraftar olmıyan Heyeti Vekileniz muayyen bir nafıa işi iccedilin ve meselacirc nehirlerimizden birini tathir veya her hangi bir bataklığı nacircfi şeraitle kurutmak iccedilin istikraz akdetmeye muumlshytemayildir ve memlekete umuru nafıa iccedilin gireshycek olan sermayelere azamicirc teshilacirctı iraeye hashyzırdır

Demiryollarının tarifelerini ihtiyacatı ikti-sadiyemiz nazarı dikkate alınarak tadil etmeye ccedilalışacağız ve şimendifer muumlstahdemini yetiş-

1339 C 1 tirmek iccedilin accedilılan mektep gibi adedleri ihtiyaca gayrikacircfi olan kuumlccediluumlk fen memurları dahi yetişshytirmek iccedilin İzmirde ve Elacirczizde birer mektep accedilılacaktır

Adliye

Muhakem-dtm tasrii muumlmkuumln olabildiği kashydar az bir zamanda tevzii adalet kaziyesinin teshymini iccedilin teşkilacirctı hazırai adliyenin ve usuluuml muhakemenin ıslahı lacirczımdır

Huumlkkacircmm tacircyin ve terfiinde kıdem usuluuml nazarı itibara alınmakla beraber ehliyet ve ikshytidara daha ziyade atfı ehemmiyet edilecek ve binaenaleyh ahkacircmı kanuniyenin hacircdisata huumlsshynuuml tatbikini temin maksadiyle en muktedir hacircshykimlerin intihabına sarfı makderet olunacaktır Buguumlnkuuml ihtiyacatı nıedeniyemizi tatmin edeshycek veccedilhile Kanunu Medenicircmizi ıslah etmek ve Usuluuml Muhakemei Hukukiye ile Usuluuml Muhake-matı Cezaiye ve Usuluuml Muhakematı Şeriyeyi Berricirc ve Bahricirc Ticaret kanunları ile Kanunu Cezayı tadil ve- ıslah etmek iccedilin teşkil olunan komisyonlar faaliyetlerine devam edeceklerdir Ancak bu komisyonun mesaisi uzun suumlrebileceği gibi buumltuumln bu tadilacirctı kanun haline getirmek ve bilhassa Kanunu Medenicircmizi tedvin eylemek iccedilin seneler lacirczımdır Halbuki Mecellemizde ve kavanini sairede muumlstacelen tadili lacirczımgelen hususat vardın İşte bu ihtiyacı izale iccedilin bushyguumlnkuuml şeraiti hayatiye ve iccediltimaiye ve iktisa-diyemize en muvafık şekilde muumlstacelen ıslashyhı lacirczımgelen maddeler karicircben Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

İktisat

İktisat Vekacircletinin mesaisini tevcih edildiği gaye memlekette muvazeııeti iktisadiye tesisidir Memleketin muvazeneti iktisadiyesi oumlteden beri aleyhimizdedir Daima ithalacirct buumlyuumlk nispetlerle ihracata galebe etmiştir Bunun devamı ise pashyramızın duumlşmesi ve harice borccedillu kalmaklığımız ve ve dacirchilen kesbi servet ve refah eylemeye imkacircn bulamamaklığımız ile neticelenecektir Bunun iccedilin buguumlnkuuml vaziyetimize goumlre memleshykette hammaddelerin istihsalacirctmı tezyidetmek lacirczımdır Hammaddelerin istihsali tezyidedildik-ccedile birtakım menabi dahi kendi kendine inkişaf edilecektir Istihsalacirctı tezyidedeceğimiz hamshymaddeler başlıca uumlccedil kısma ayrılabilir Mevad-dı ziraiye ormanlar ve madenler

424

icirc 14 59 Ziraat

Memleketimizin en muinim şuicircbei iikti-sadiyesinin ziraat -olduğu Ibedilhicirc bir keyfiyet-tir Ziraatin himaye ve inkişafını tennin iccedilin bir Himayei Ziraat Kanunu teklif olunacak ve sanayii ziraiyenin inkişafı iccedilin ihtisas ziraat mektepleri accedilılacaktır Memleket sekiz ziraat mmtakasma taksim edilmiş olup her mmtakada tedricen umumicirc iziraat mektepleri alacirct ve edeshyvatı ziraiye tamirhaneleri ve saire accedilılacak ve bu mıntakalarda ccediliftccedililerimizin asri vasaiti zishyraiye ile teccedilhizine ccedilalışılacaktır Ziraatimizi hashyrice tanıtmak ve beynelmilel muumlnaampebatı takshyviye etmek iccedilin ziraat sergileri accedilılacaktır 1340 senesi zarfında Ibu maksatla Adanada bir icircergi kuumlşadı iccedilin hazırlık yapılmaktadır Ccediliftccedili ve sanayi erbabına itibaricirc malicirc temini iccedilin hushysusicirc ccediliftccedili sandıkları ve koumly bankaları accedilmak ve ziraat bankası vasıtasiyle hu tanıdıklara yardım etmek ve ccediliftccedililer arasında atom - raquoatıım ortakshylıkları şirketlerinin kooperatiflerin teşkiline (muavenet etmek ve muhtaccedil ccediliftccedililere tdhumluk ve vesaiti ziraiye tevzi eylemek ve hayvanatın teksiri iccedilin damızlık ahırlar accedilarak meccanen ahalinin (hayvanlarını telkih etmek vehayvan hastalıklarına karşı muumlcadelenin şiddetini artırshymak İktisat Vekacircletinin cuumlmlei mesaisinden olashycaktır Ziraatin inkişaf ve terakkisi ve bilhassa kredi muamelesinde ccediliftccedililerimize acirczaımicirc teshi-lacirct iraesiyle kabil olaibileeeği malucircm bir keyfishyyettir ve bu maksatla ziraat bankası muameshylacirctını hayli tevsi etmiştir Mamafih bankanın sermayesi buguumlnkuuml ihtiyacata gayrikacircfi bir halshydedir Devloumltin zaman ve kefaleti altında Ziraat Bankasına hariccedilten para tedarik ederek ccediliftccedilishylerin muumlhim mikyasta ihtiyaccedillarına yetişmek muvafık goumlruumllmektedir Bununla beraher Ziraat Bankasının maliyeden ımatluibatmı tesviye iccedilin 1340 senesi (buumltccedilesine tahsisatı lacirczime vazoluıı-muştur

Memleketimizde bankacılık pek geride kalshymış olduğundan bu noksanı telacircfi iccedilin Ziraat Bankasınca bir mektep accedilılacağı gibi Avrupa bankalarında muamelacirct oumlğrenmek uumlzere tatshybikat goumlrmek iccedilin memurlar goumlnderilecektir Bankanın resi idaresine bir muumltehassıs celbi iccedilin muhabere edilin ek uumlzeredir Ccediliftccedililere sushyhulet olmak iccedilin itibarı şahlsı uumlzerinden ikrazat-ta (bulunulmak uumlzere Ziraat Bankası Kanunushynun tadili dahi teklif olunacaktır Ayrıca muumles-

1339 O 1 sesatı maliye ve iktisadiye nezdinde ccediliftccedililerishymize (bankanın kefaletiyle rtibar fcuumlşajdettiril-mesi esası temin olunmuştur icircstihsalacirctımızı tanzim ve ihracı teshil iccedilin ticaretimize ehemshymiyeti lacirczime atfedilecektir Bu mey anda bir ticaret bankası teşkili hakkında kanun Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

Ormanların işletilmesini eski kuyut ve şu-ruttan kurtarmak ve halkın vacircsi mikyasta istishyfadesini temin etmekle beraber fennicirc sureltte idare eylemek iccedilin tanzim olunan Onman Kashynunnamesi lacircyihası Meclisi Acirclinize takdim olunshymuştur

Ormanlardan istifadeyi teshil ve ihtiyacatı dacirchiliyemizi dacirchilden temin etmekle beraber bilshyhassa ihracat hususuna atfı ehemmiyet olunashycaktır

Madenlerimizin en muumlhimini ve memleketin feyyaz bir membaı serveti olan Zonguldak koumlshymuumlr madenlerinde istihsali temin edecek bir kanun teklif olunacaktır Koumlmuumlr ve diğer mashydenlerin fazla işletilmesi ve harice ihracı iccedilin mevcut Maden Nizamnamesinin tadili suretiyle ve suveri saire ile azamicirc teshilacirct goumlsterilecekshytir

Ticaret

Trabzonda bir Ticaret Mektebi accedilılacak ve ileride bu mekteplerin adedi teksir olunacakshytır Ticaret Mektebi Acirclisi dahi buguumlnkuuml talep ve ihtiyaca goumlre ıslah ve tensik olunacaktır Bundan maada her nevi şirketlerin teşekkuumlluumlne suhulet goumlsterilecek ve tuumlccarlarımızın doğrushydan doğruya Avrupa ile temas yolları aranashycaktır Ticareti bahriyemizin inkişafı esbabı muumltalacirca ve tetkik edilmektedir Bacirczı yerlerde yeniden ticaret borsaları accedilmak^ uumlzere icabeden nizamname ihzar edilmekte olduğu gibi limitet ve kooperatif şirketlerin tanınması iccedilin Ticaret Kanununa bir maddei kanuniye ilacircvesi teklif edilecektir Ticaret Ziraat ve Sanayi Odalarıshynın daha faal ve muntazam bir hale ifrağı ile ticaret hayatımızda muumlsmir olmalarını teminen nizamnamesi tadil ve ıslah edilecektir

Sanayi Elyevm memlekette meveudolan sanashy

yiin buguumlnkuuml terakkıyatı fenniyeden istifadeshysini temin iccedilin suveri muhtelife ile yardım edishylecektir Sanayi mekteplerinin programları merkeze raptolunacak ve bunlara muumlnasip mua-

425

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 59 leri ve haksızlıkları izale etmek ltve muumlkellefinin istitaati maliyeleri nazarı dikkate alınarak muumlmkuumln mertebe acircdilacircne bir nispeti muJhafaza eylemek uumlzere ihzar olunanı lacircyiha Meclisi Acirclishynize kariben takdim lolunacaktır Masarif buumltshyccedilesinde muumlhim bir yekucircn tutan muhassasatı zaticircyeye ait kanunların tetkiki elzem goumlruumllduumlshyğuumlnden buna dair bacirczı kanun lacircyihaları takdim olunacaktır

Duumlyun Efendiler Huumlkuumlmet muhtelif sebep ve

şekillerde efradı millete karşı borccedilludur Birshyccediloklarının yedinde Huumlkuumlmetten alacağına dair mazbatalar vardır Eğer bu mazbatalar iccedilin bir sureti-tediye taharri edilmezse Huumlkuumlmetin dacirchilshydeki itibarı ımalicircsi duccediları tezelzuumll- olacaktır Bu itibarı yuumlksek tutmak ve halkın Huumlkuumlmete karşı olan itimadına halel vermemek iccedilin İstiklacircl Harbma ait tekacirclifi harbiye ve vesaiti nakliye duumlshyyunumuzu itfa etmeyi bir vecibe addediyoruz Bu maksatla Heyeti Celilenizden tahsisat talebedece-ğiz Bununla beraber Osmanlı İmparatorluğunshydan muumldevver ve miktarı azicircm bir yekucircn teşkil eden borccedillarımızın Devletin alacaklarına mahsushybunu icra etmek ve bakiyesini buumlyuumlk bir tasfiye ameliyesine tacircbi tutmak mecburiyetinde olduğushymuzdan vacircsi mikyasta bir mahsubu umumicirc kashynun lacircyihası takdim olundu Badettasfiye kalacak duumlyunumuzu Hazine tahvilleri ihracı suretiyle kapatmak tasavvurundayız Evrakı nakdiyemi-zin kıymetini ve kabiliyeti iştiariyesini tezyide hadim olmak uumlzere buumltccedileye tahsisat vazını pek luumlzumlu addetmekteyiz

İstikrazı dahilicirc kuponlarının muntazaman teshydiyesini dahi bir kaidei salimeye raptedeceğiz bull

Ziraat Bankasının takviyesi ile zuumlrraın ihtiyashycını tatmin iccedilin muumllıga İstanbul İdaresinin bir-buccediluk milyon ve Huumlkuumlmeti Milliyenin mezkucircr bankaya olan beş yuumlz kuumlsur bin lira borccedillarını teshydiye iccedilin tahsisat talebedeceğiz Duumlyunu haricishyyemiz hakkında noktayı nazarlarımız malucircmdur Konferansta tavzih ettiğimiz veccedilhile macirckul bizim iccedilin muumlmkuumln esasat takarruumlr ettirildikten sonshyra borccedillarımızı muntazaman tediye etmek vazifeshymizdir

Efendiler Malicirc bahsi kapatmazdan evvel şushyrasını arz edeyim ki bilucircmum memurini Devleshytin ve zacircbitanm ahvalini terfih eylemek ehemmishyyetle nazarı dikkatte bulundurduğumuz bir meseshyledir oumlnuumlmuumlzdekisene zarfında bu ihtiyacı muumlm-

1339 C 1 I kuumln mertebe tatmin iccedilin vekilleriniz bacirczı tedbirshy

ler teklif eyliyecektir Diğer cihetten bilucircmum vekacircletlerde ihtisasa

I ihtiyaccedil goumlsteren işler iccedilin ecnebi muumltahassıslarm celbini ve onların vukufundan istifadejd duumlşuumlnshymekteyiz

I Siyaseti dacirchiliyemize gelince Evvelce huzuru acirclinizde asayişi her şeye taktimen tesis azminde olduğumuzu arz etmiştim Heyeti iccediltimaiyemi-ze musallat olan şakileri bilacircmeriıamet takip ve tenkil edeceğimiz gibi bunların her tuumlrluuml kurtushyluş yollarını kesmek iltica ve himayelerine macircni olmak iccedilin şedit kanunlar vazi lacirczımgeleceği iti-

I kadındayım bu maksatla Meclisi Acirclinize takdim I eylediğim Meni Şekavet Kanununun bir an evshy

vel kesbi kanuniyet edeceğini uumlmidetmekteyim Bununla beraber jandarmamızı asricirc bir kuv-

vei zabıta heyetinde terakki ettirmek iccedilin jandarshyma zacircbitanmın tasfiye ve ıslahı ve jandarma muumlshyfettişlikleri ihdas ederek gerek zacircbitan gerek efshyradın daimicirc bir murakabe altına alınması derecei vuumlcuumlbdadır Aynı zamanda elyevm Ankara Kayshyseri Giresun Kars ve Djyarbekirde mevcut janshydarma zabit ve karakol kumandanları ve efradı

I cedide mekteplerine ilacircveten İzmir İstanbul Ada-I na Edirne Bursa Konya ve Sivasda bir Janshy

darma Karakol Mektebi ve İzmir İstanbul Adashynada Efradı Cedide mektepleri accedilmak lacirczımdır

Polis iccedilin İstanbuldaki mektebe ilacircveten Anashydolu dacirchilinde muumlnasip bir yerde bir mektep accedilshytırmak niyetindeyim

Hapsaneleri tanzim ve ıslah en muumlbrem olan ihtiyacatımızdandır Memleketimizde hapsane-ler heyeti iccediltimaiye arasında muumlstelzimi ceza olan efaliıı muumltecasirlerini ıslahı hale sevk edecek muumlessesat haline bir an evvel getirmek gayesinde-yiz Bilucircmum hapsaneierin bu maksada goumlre tanshyzim ve ıslahı zaman ve buumlyuumlk masrafa muumltevakshykıf olduğundan birinci kademe olarak Ankashyrada muumlceddeden bir hapsane inşası NiğdeOKayshyseri Konya Kırşehir hapsanelerinde tadilacirct icshyrası ve Bursada Yunanlılar tarafından yakılan hapsanenin tamir ve inşası İstanbul tevkifhane-siyle Eskişehir Kayseri Gebze Tekirdağ hapsa-neleri inşaatının ikmali mutasavverdir

Halk umurunun adalet kiyaset ve suumlratle inshytacı faal muktedir muumlstakim bit silsilei meshymurinin kemalij intizam ve usul ve kanunu dashyiresinde iş ıgoumlrmesine muumltevakkıftır Bu maksashydı temin iccedilin mevcudolan memurini Dahiliye

I 14 5 9 Nizamnamesi tadil edilerek yeni Bir lacircyiha tanshyzim edilmiştir Bu yeni lacircyihada ilk memuriyete alınacak olanların mahasini ahlacirckiye ile beraber erbabı liyakatten olmalarını temin iccedilin bilmuumlsa-baka kabuluuml muumlstahdemin meyanmda olanların hal ve liyakati memlekete nacircfi olmıyacak şekilde bulunanların muumlddeti hizmetlerine goumlre ihraccedil ve tekauumlde sevkı huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sureti muhtelifede taltifi ile vazifeye bullnıenbuti-yetlerinin teyidi ve her uumlccedil senede huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sınıflanılın terfii ve kıdem zammı ve asayişi muhafaza edememek ve Idarei Husushysiye Vilacircyat Kanununun talebeylediği faaliyeti umranpervaraneyi idare edememek gibi ahvashylin gayri husuşatta bilacircsebebi kanunicirc idareten azshyle nihayet vermek suretiyle memurların masunishyyeti temin edilmiştir

Memurinin sicilli ahvali daha mazbut ve daha muntazam surette tesbit edilecek ve her memurun memuriyet verdiği mahallerdeki kabiliyeti dereshyceyi faaliyeti şayanı terfi olup olmadığı ve tahshyvil edilirse esbabı mucibesiyle sebebi tahvili ve muumllkiye muumlfettişleriyle acircmirlerinin memurlar hakkındaki muumltalacircatı zabt ve tescil olunacaktı c

Zamanı hacirczırda bilucircmum devletlerce ehemshymiyetle takibedilmekte olan mesailden biri de ahshyval ve harekacirctı nuumlfustur Milletleri teşkil eden nuumlfusun adedi sureti terkibi harekacirct ve tahav-vuumllacirctı ahvali medeniyesi gibi hususat malucircm olshymadıkccedila devletlerin ahjvali idariye ve siyasiyesi umuru a s k e r e ve maliyesi muamelacirctı ticariye ve iktisadiyesi tanzim edilemez Bu zarureti Avshyrupa huumlkuumlmetleri iki asır evvel takdir eylemişshyler ve hukuku medeniyelerinin en muumlhim meba-hisini nuumlfus sicillacirct ve muamelacirctına tahsis eyshylemişlerdir Bizde de sicilli nuumlfus idareleri ihshydas edilmiş ise dd ahvali medeniye sicillacirctınm ilmicirc ve hukuki mahiyeti takdir edilmemiş ve yalshynız idaricirc malicirc ve (askericirc makaisıtla nuumlfusun tahshyriri ve tevelluumldat vefiyat nıuumlnakehat ve talacirck vukuatının takibi duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (1280 1298 ve 1318 senei hicr^yelerinde tanzim edilen nuumlshyfus nizamnameleriyle 1330 tarihli sicilli nuumlfus Kanunu nuumlfus idarelerine evvelen Nuumlfusun tahshyriri saniyen Ahvali medeniye sicillacirctınm salishysen Nuumlfusu defatirinin tanzimi gibi vezaifi tahshymil eylemiş ise de vazaifi mezkucircre birbirine ka-rıştirılarak her uumlccedil kasımda da muvaffakiyet istihshysal edilmemiş ve memleketimiz uzun zaman ihsaicirc bir tahriri nuumlfustan ilmicirc ve hukukicirc ahvali me-

1339 bull 0 1 deniye sicillacirctmdan ve muntazam nuumlfus defatirin-den mahrum kalmıştır Kuvayı umumiyei Devshyletin ve hukuku efradın uumlssuumllesası olan nuumlfus kuyudunun bu hali iptidaicircde kalması gayri-caiz ve nuumlfus sicillacirctınm asricirc ve hukukicirc bir şekle ifrağı huumlkuumlmeti Milliyemiz iccedilin gayrikabili ihmal bir zaruret olduğundan bu maksatla bir sicilli Nuumlfus Kanunu lacircyihası ihzar ve takdim elilmiştir Harbi Umumicircde Rusllaılın ve muumltaakip muharebatta Fransızlarla Yunanlıların işgal ve istilacirclarına geccedilen kazaların bir kısmında nuumlshyfus kuyudatı zayi olmuş ihrak edilmiş ve Kars Ardahan gibi Anavatana iltihak eden mahallerde de nuumlfus sicillacirctınm tesisi zaruri bulunmuş oldushyğundan esbabı acircnife ile kısmen veya tamamen nuumlfus sicillacirctmdan mahrum bulunan 118 kazashyda sicillacirctm tesisi ve mehacirclli sairede yoklama icrası suretiyle nuumlfusu seyyare ve mukime miktarının tesbiti iccedilin dahi bir lacircyihai Kanushyniye tanzim ve takdim edilmiştir

Bu lacircyihalar iktisabı kanuniyet eyledikten ve memleketimizde muntazam ve gayrikabili tağyir ve tahrif nuumlfus sicillacirctı tesis edildikten sonra ihshysaicirc bir tahriri nuumlfus icrası dahi muhammenidir

Taksimatı muumllkiye

Taksimatı muumllkiyede tadilacirct icrası zaruridir Memleketin taksimatı muumllkiyesi esasen ilmicirc bir şelkilde icra edilmemiş ve teşkilacirctı muumllkiyeye ihshytiyaccediltan ziyade hissiyata muumlstenit metalibi mashyhalliye esas ittihaz edilmiştir

Teşkilacirctı Esasiye Kanununda işaret Duyurulshyduğu veccedilhile coğraficirc vaziyet ve iktisadicirc muumlnaseshybet ve nuumlfusu mevcude ve varidatı memleket nazarı dikkate alınmak suretiyle taksim aticirc muumllshykiyede tadilacirct icrası ve bin netice bacirczi livaların kaza haline ifrağı ve bunların iktisadicirc cereyanshylara goumlre irtibatlarının tanzimi icabeylemiş ve bu bapta lacircyihayı kanuniye tanzim edilmekte bulunshymuştur

Şeriye ve Evkaf

Vazifei asliye ve feriyelerini ifaya muktedir eimme ve halkın tehzibi ahlacirckını temin ve ihti-yacatı rulıiyelerini tatmin edecek hutaba ve vacircız-lar yetiştirmek iccedilin icabeden tedabir ve teşkilacirct yapılacak ve medarisi mevcude ihtiyacatı asriye-ye muvafık bir surette ıslah ve tanzim edilecek ve memaliki mustahsaladaiki acircbidatı islacircmiyenin imar ve ihvası esbabına tevessuumll olunacaktır

422

t U 50 Evkafın ııevi ve mahiyeti nazarı dikkate alıshy

narak Nevacirchi ve Şucircralar kanunlarına tevfikan mahallerince idaresi iccedilin Meclisi Alinize lacircyihashylar takdim edilecektir

Maarif

1 Maarif siyaseti terbiyei umumiye ve muumlş-terekede vahdet ve terbiyei meslekiyede ihtisas esaslarına istinadetdeeektir

2 Maarifin terbiyevi vazifelerinden birinshycisi ccedilocukların terbiye ve talimi ikincisi halkın terbiye ve talimi uumlccediluumlncuumlsuuml millicirc guumlzidelerin yeshytişmesi iccedilin lacirczımgelen vasıtaların ihzar ve temishynidir Ccedilocukların terbiye ve talicircmi bittabi mekshytepler vasıtasiyle temin edilecek ve mekteplerin asricirc tekemmuumllacircta maızhar olabilmeleri iccedilin mualshylimlerin daha iyi yetiştirilmesine ve tatil zamashynında accedilılacak dersler ile tevsii malırmat etmeleshyrine binaların ıslahına alacirctı deıisiyenin ikmalishyne ccedilalışılacaktır Halkın talim ve terbiyesi iccedilin gece dersleri yene ccedilırak mektepleri tesis olunacak halk lisaniyle ve halkın ihtiyacınajııuvafık kitapshylar yazdırılarak tabı ve teksir ve memleketin her tarafına tevzi edilecektir Millicirc guumlzidelerin yeshytiştirilmesi iccedilin istidat ve kabiliyeti tebaruumlz eden ve ailesinin kudreti maliyesi muumlsaidolniıyan genccedilshyler orta ve yuumlksek mekteplerde sureti mahsusa-da himaye ve muavenete mazhar olacakları gibi ihtisas peyda etmeleri iccedilin Avrupadaki irfan merkezlerine de goumlnderileceklerdir Muhtelif şu-abatı ilmiveve ve bilhassa insanicirc ve iccediltimaicirc esasa-ta muumltaallik muhalledat ve ana kitaplar tercuumlshyme ve tabı ve tevzi olunacaktır

3 mdash Huumlkuumlmet tahsilin buumltuumln derecelerine azamicirc inkişaf temini iccedilin aynı ehemmiyeti vereshycektir Yani ilk tahsil mektepleriyle idadicirc ve liselerin daruumllfuumlnunun ve acircli meslek mekteplerishynin muumltevaziyen tekemmuumlluumlne itina olunacak ipshytidaicirc daruumllmuallimicircnler ile idadilere muallim ve muhtelif muıtakalara ehliyetli ilk tedrisat muumlshyfettişleri yetiştiımek iccedilki orta daruumllmuallimicircn ve daruumllmucircallimat accedilılacak ve acircli daruumllmualli-micircn muumldavimlerinin ayrıca meslekicirc malucircmat alshymaları ve tatbikat goumlrmeleri esbabı temin edileshycektir

4 mdash Maarif Vekacircletince bu seneden itibaren memleketin muayyen noktalarında daruumllmualli-micircn ve daruumllmucircallimat ve tam devreli liseler accedilmak ve bunları her tuumlrluuml vesaitle teccedilhiz etmek

1339 C 1 suretiyle kuvvetli irfan merkezleri tesis edilecekshytir Vesaiti dersiye tedariki iccedilin Avrupaya1 uumlccedil kişiden muumlrekkep bir heyet goumlnderilmiştir Afatshytı dersiyenin tedricen memleketimizde imal edishylebilmesi iccedilin muumlnasip merkezlerden birinde muntazam bir mektep muumlzesi ve muumlzeye muumllhak olmak uumlzere bir de imalacircthane vuumlcuda getirileshycektir

5 mdash Maarif teşkilacirctı milletin her ferdine isshytidat ve kabiliyetini azamicirc surette inkişaf ettireshycek yolu accedilık bırakacak fevkalacircde istidat ve kashybiliyetini ispat eden fukara evlacircdının en yuumlksek derecei tahsili takibedebilmesi esbabını huumlkuumlmet temin edecektir Bu seneden itibaren liselere kashybul edilecek leylicirc meccani talebenin muumlsabaka usuliyle memleketin muhtelif mmtakalarından celp ve kabuluumlne başlanılmıştır Bu kabicircl taleshybeden Daruumllfuumlnun ve mekacirctibi acircliye tahsilini ta-kibedeeeklcre mahsus olmak uumlzere istanbulda bir talebe yurdu tesisi mutasavverdir

6 mdash Ferdin bedenicirc fikricirc kabiliyetleri gibi ahlacirckicirc ve iccediltimaicirc kabiliyetleri de inkişaf ettirileshycektir Bu maksada vusul iccedilin bir terbiyei bedeshyniye Daruumlimuallimicircni accedilılacak izcilik teşkilacirctıshyna ehemmiyeti mahsusa verilecek programlar ile mekteplerin teşkilacirctı tedricen iccediltimaicirc esasata tev-fik olunacaktır

7 mdash Tahsili iptidaicirc milletin buumltuumln efradına terbiyei umumiyeyle beraber amelicirc mesleklere muumlteveccih bir terbiye de temin edecektir Muumlsait merkezlerde altı senelik iptidaicirc tahsilinshyden sonra tedricen ziraat sanayi ve ticarete muumlshyteveccih iki senelik ikmal sınıfları accedilılarak yuumlkshysek tahsil edemiyen genccedillerin bu sınıflara devamshyları mecburicirc tutulacaktır

8 Tahsili iptidaicircnin mecburiyeti tamim edishylecektir

9 Kadınların tahsiline de erkeklerin tahsili kadar ehemmiyet verilecektir Bu maksatla muhshytelif merkezlerde muumltekacircmil daruumllmuallimatlar ve kız liseleri accedilılmaya başlanılmıştır Tedricen kız sanai idadileri de accedilılacaktır

- 10 Millicirc hars teşkilacirctına ehemmiyeti mahshysusa verilecek terbiye ve talimin esası millicirc harsa ve asricirc medeniyete muumlstenidolacaktır Maarif Vekacircletindeki Hars Muumldiriyeti tevs^ ve likmal olushynarak muhtelif yerlerde tetkikata başlanılacak muumlnasip mevkilerde millicirc muumlzeler vuumlcuda getirishylecek millicirc asarın cem ve telfikme ve millicirc be-

I 14 59 dayi7 ve sanayiin inkişaf ve tekemmuumlluumlne ccedilalışıshylacaktır raquo

11 Muallimliğin bir mesleki mahsus haline ifrağı ve menşelerinin tevhidi hakkındaki lacircyiha Meclisi Acirclinize tevdi olunmuştur

12 Maarif Vekacircletinin ıslahat ve icraatında takibedeceği ilmicirc esasları tesbit vazifesiyle muumlshykellef bir heyeti ilmiyesi bulunacaktır

Nafıa Efendiler Harb senelerinde Umuru Nafıaya bilmecburi-

ye pek az masrafraquoedebildik Yollarımız koumlpruumlleshyrimiz muhtacı tamir olduğu gibi birccedilok limanlashyrımız henuumlz inşa olunmamış ve birccedilok nehirlerishymiz mecralarına muumlsadif arazi iccedilin servet mem-baı olacak yerde bakımsızlık yuumlzuumlnden o arazi iccedilin mucibi felacircket bulunmuştur Birccedilok yerlershyde oumlyle bataklıklar vardır ki masraf edilip kıı-rutulsa civar ahali iccedilin aynı feyiz ve bereket olashycaktır

Halbuki bu halleriyle ırkımızın sıhhatine ve nuumlfusumuzun tezayuumlduumlne duumlşman olan mikroplashyrın yatağıdır Yaşamak iccedilin ve iktisadicirc inkişashyfımızı temin iccedilin umuru nafıaya doumlrdelle sarılshymak mecburiyetindeyiz Ancak buumltuumln bu ihtiya-catın buumltccedileden teminine buguumln iccedilin imkacircn yoktur Buguumln yapabileceğimiz acirczami fedakacircrlık umuru nafıa iccedilin 1338 senesinde mevzu taJhsisatr 67 misshyline iblacircğ etmek olacaktır Bununla şoseler ve umumicirc koumlpruumller tamir olunacak liman ve nehirshyler hakkında tctkikatı fenniyede bulunulacak ve projeler ihzar olunacaktır

Şarkicirc - Anadoluda doumlrt bin kuumlsur kilometre tuumlluumlnde demiryolu inşası iccedilin geccedilen sene bir Ameshyrikalı kumpanyaya imtiyaz verilmişti Bu demirshyyolunun inşaatına karicircben muumlbaşeret olunacağına dair son guumlnlerde malucircmat alınmıştır Şurasını sarahaten soumlylemek isterim ki buumltccedile accedilığını kashypatmak iccedilin hariccedilten istikiaza sureti katij^ede taraftar olmıyan Heyeti Vekileniz muayyen bir nafıa işi iccedilin ve meselacirc nehirlerimizden birini tathir veya her hangi bir bataklığı nacircfi şeraitle kurutmak iccedilin istikraz akdetmeye muumlshytemayildir ve memlekete umuru nafıa iccedilin gireshycek olan sermayelere azamicirc teshilacirctı iraeye hashyzırdır

Demiryollarının tarifelerini ihtiyacatı ikti-sadiyemiz nazarı dikkate alınarak tadil etmeye ccedilalışacağız ve şimendifer muumlstahdemini yetiş-

1339 C 1 tirmek iccedilin accedilılan mektep gibi adedleri ihtiyaca gayrikacircfi olan kuumlccediluumlk fen memurları dahi yetişshytirmek iccedilin İzmirde ve Elacirczizde birer mektep accedilılacaktır

Adliye

Muhakem-dtm tasrii muumlmkuumln olabildiği kashydar az bir zamanda tevzii adalet kaziyesinin teshymini iccedilin teşkilacirctı hazırai adliyenin ve usuluuml muhakemenin ıslahı lacirczımdır

Huumlkkacircmm tacircyin ve terfiinde kıdem usuluuml nazarı itibara alınmakla beraber ehliyet ve ikshytidara daha ziyade atfı ehemmiyet edilecek ve binaenaleyh ahkacircmı kanuniyenin hacircdisata huumlsshynuuml tatbikini temin maksadiyle en muktedir hacircshykimlerin intihabına sarfı makderet olunacaktır Buguumlnkuuml ihtiyacatı nıedeniyemizi tatmin edeshycek veccedilhile Kanunu Medenicircmizi ıslah etmek ve Usuluuml Muhakemei Hukukiye ile Usuluuml Muhake-matı Cezaiye ve Usuluuml Muhakematı Şeriyeyi Berricirc ve Bahricirc Ticaret kanunları ile Kanunu Cezayı tadil ve- ıslah etmek iccedilin teşkil olunan komisyonlar faaliyetlerine devam edeceklerdir Ancak bu komisyonun mesaisi uzun suumlrebileceği gibi buumltuumln bu tadilacirctı kanun haline getirmek ve bilhassa Kanunu Medenicircmizi tedvin eylemek iccedilin seneler lacirczımdır Halbuki Mecellemizde ve kavanini sairede muumlstacelen tadili lacirczımgelen hususat vardın İşte bu ihtiyacı izale iccedilin bushyguumlnkuuml şeraiti hayatiye ve iccediltimaiye ve iktisa-diyemize en muvafık şekilde muumlstacelen ıslashyhı lacirczımgelen maddeler karicircben Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

İktisat

İktisat Vekacircletinin mesaisini tevcih edildiği gaye memlekette muvazeııeti iktisadiye tesisidir Memleketin muvazeneti iktisadiyesi oumlteden beri aleyhimizdedir Daima ithalacirct buumlyuumlk nispetlerle ihracata galebe etmiştir Bunun devamı ise pashyramızın duumlşmesi ve harice borccedillu kalmaklığımız ve ve dacirchilen kesbi servet ve refah eylemeye imkacircn bulamamaklığımız ile neticelenecektir Bunun iccedilin buguumlnkuuml vaziyetimize goumlre memleshykette hammaddelerin istihsalacirctmı tezyidetmek lacirczımdır Hammaddelerin istihsali tezyidedildik-ccedile birtakım menabi dahi kendi kendine inkişaf edilecektir Istihsalacirctı tezyidedeceğimiz hamshymaddeler başlıca uumlccedil kısma ayrılabilir Mevad-dı ziraiye ormanlar ve madenler

424

icirc 14 59 Ziraat

Memleketimizin en muinim şuicircbei iikti-sadiyesinin ziraat -olduğu Ibedilhicirc bir keyfiyet-tir Ziraatin himaye ve inkişafını tennin iccedilin bir Himayei Ziraat Kanunu teklif olunacak ve sanayii ziraiyenin inkişafı iccedilin ihtisas ziraat mektepleri accedilılacaktır Memleket sekiz ziraat mmtakasma taksim edilmiş olup her mmtakada tedricen umumicirc iziraat mektepleri alacirct ve edeshyvatı ziraiye tamirhaneleri ve saire accedilılacak ve bu mıntakalarda ccediliftccedililerimizin asri vasaiti zishyraiye ile teccedilhizine ccedilalışılacaktır Ziraatimizi hashyrice tanıtmak ve beynelmilel muumlnaampebatı takshyviye etmek iccedilin ziraat sergileri accedilılacaktır 1340 senesi zarfında Ibu maksatla Adanada bir icircergi kuumlşadı iccedilin hazırlık yapılmaktadır Ccediliftccedili ve sanayi erbabına itibaricirc malicirc temini iccedilin hushysusicirc ccediliftccedili sandıkları ve koumly bankaları accedilmak ve ziraat bankası vasıtasiyle hu tanıdıklara yardım etmek ve ccediliftccedililer arasında atom - raquoatıım ortakshylıkları şirketlerinin kooperatiflerin teşkiline (muavenet etmek ve muhtaccedil ccediliftccedililere tdhumluk ve vesaiti ziraiye tevzi eylemek ve hayvanatın teksiri iccedilin damızlık ahırlar accedilarak meccanen ahalinin (hayvanlarını telkih etmek vehayvan hastalıklarına karşı muumlcadelenin şiddetini artırshymak İktisat Vekacircletinin cuumlmlei mesaisinden olashycaktır Ziraatin inkişaf ve terakkisi ve bilhassa kredi muamelesinde ccediliftccedililerimize acirczaımicirc teshi-lacirct iraesiyle kabil olaibileeeği malucircm bir keyfishyyettir ve bu maksatla ziraat bankası muameshylacirctını hayli tevsi etmiştir Mamafih bankanın sermayesi buguumlnkuuml ihtiyacata gayrikacircfi bir halshydedir Devloumltin zaman ve kefaleti altında Ziraat Bankasına hariccedilten para tedarik ederek ccediliftccedilishylerin muumlhim mikyasta ihtiyaccedillarına yetişmek muvafık goumlruumllmektedir Bununla beraher Ziraat Bankasının maliyeden ımatluibatmı tesviye iccedilin 1340 senesi (buumltccedilesine tahsisatı lacirczime vazoluıı-muştur

Memleketimizde bankacılık pek geride kalshymış olduğundan bu noksanı telacircfi iccedilin Ziraat Bankasınca bir mektep accedilılacağı gibi Avrupa bankalarında muamelacirct oumlğrenmek uumlzere tatshybikat goumlrmek iccedilin memurlar goumlnderilecektir Bankanın resi idaresine bir muumltehassıs celbi iccedilin muhabere edilin ek uumlzeredir Ccediliftccedililere sushyhulet olmak iccedilin itibarı şahlsı uumlzerinden ikrazat-ta (bulunulmak uumlzere Ziraat Bankası Kanunushynun tadili dahi teklif olunacaktır Ayrıca muumles-

1339 O 1 sesatı maliye ve iktisadiye nezdinde ccediliftccedililerishymize (bankanın kefaletiyle rtibar fcuumlşajdettiril-mesi esası temin olunmuştur icircstihsalacirctımızı tanzim ve ihracı teshil iccedilin ticaretimize ehemshymiyeti lacirczime atfedilecektir Bu mey anda bir ticaret bankası teşkili hakkında kanun Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

Ormanların işletilmesini eski kuyut ve şu-ruttan kurtarmak ve halkın vacircsi mikyasta istishyfadesini temin etmekle beraber fennicirc sureltte idare eylemek iccedilin tanzim olunan Onman Kashynunnamesi lacircyihası Meclisi Acirclinize takdim olunshymuştur

Ormanlardan istifadeyi teshil ve ihtiyacatı dacirchiliyemizi dacirchilden temin etmekle beraber bilshyhassa ihracat hususuna atfı ehemmiyet olunashycaktır

Madenlerimizin en muumlhimini ve memleketin feyyaz bir membaı serveti olan Zonguldak koumlshymuumlr madenlerinde istihsali temin edecek bir kanun teklif olunacaktır Koumlmuumlr ve diğer mashydenlerin fazla işletilmesi ve harice ihracı iccedilin mevcut Maden Nizamnamesinin tadili suretiyle ve suveri saire ile azamicirc teshilacirct goumlsterilecekshytir

Ticaret

Trabzonda bir Ticaret Mektebi accedilılacak ve ileride bu mekteplerin adedi teksir olunacakshytır Ticaret Mektebi Acirclisi dahi buguumlnkuuml talep ve ihtiyaca goumlre ıslah ve tensik olunacaktır Bundan maada her nevi şirketlerin teşekkuumlluumlne suhulet goumlsterilecek ve tuumlccarlarımızın doğrushydan doğruya Avrupa ile temas yolları aranashycaktır Ticareti bahriyemizin inkişafı esbabı muumltalacirca ve tetkik edilmektedir Bacirczı yerlerde yeniden ticaret borsaları accedilmak^ uumlzere icabeden nizamname ihzar edilmekte olduğu gibi limitet ve kooperatif şirketlerin tanınması iccedilin Ticaret Kanununa bir maddei kanuniye ilacircvesi teklif edilecektir Ticaret Ziraat ve Sanayi Odalarıshynın daha faal ve muntazam bir hale ifrağı ile ticaret hayatımızda muumlsmir olmalarını teminen nizamnamesi tadil ve ıslah edilecektir

Sanayi Elyevm memlekette meveudolan sanashy

yiin buguumlnkuuml terakkıyatı fenniyeden istifadeshysini temin iccedilin suveri muhtelife ile yardım edishylecektir Sanayi mekteplerinin programları merkeze raptolunacak ve bunlara muumlnasip mua-

425

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

I 14 5 9 Nizamnamesi tadil edilerek yeni Bir lacircyiha tanshyzim edilmiştir Bu yeni lacircyihada ilk memuriyete alınacak olanların mahasini ahlacirckiye ile beraber erbabı liyakatten olmalarını temin iccedilin bilmuumlsa-baka kabuluuml muumlstahdemin meyanmda olanların hal ve liyakati memlekete nacircfi olmıyacak şekilde bulunanların muumlddeti hizmetlerine goumlre ihraccedil ve tekauumlde sevkı huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sureti muhtelifede taltifi ile vazifeye bullnıenbuti-yetlerinin teyidi ve her uumlccedil senede huumlsnuuml hizmeti goumlruumllenlerin sınıflanılın terfii ve kıdem zammı ve asayişi muhafaza edememek ve Idarei Husushysiye Vilacircyat Kanununun talebeylediği faaliyeti umranpervaraneyi idare edememek gibi ahvashylin gayri husuşatta bilacircsebebi kanunicirc idareten azshyle nihayet vermek suretiyle memurların masunishyyeti temin edilmiştir

Memurinin sicilli ahvali daha mazbut ve daha muntazam surette tesbit edilecek ve her memurun memuriyet verdiği mahallerdeki kabiliyeti dereshyceyi faaliyeti şayanı terfi olup olmadığı ve tahshyvil edilirse esbabı mucibesiyle sebebi tahvili ve muumllkiye muumlfettişleriyle acircmirlerinin memurlar hakkındaki muumltalacircatı zabt ve tescil olunacaktı c

Zamanı hacirczırda bilucircmum devletlerce ehemshymiyetle takibedilmekte olan mesailden biri de ahshyval ve harekacirctı nuumlfustur Milletleri teşkil eden nuumlfusun adedi sureti terkibi harekacirct ve tahav-vuumllacirctı ahvali medeniyesi gibi hususat malucircm olshymadıkccedila devletlerin ahjvali idariye ve siyasiyesi umuru a s k e r e ve maliyesi muamelacirctı ticariye ve iktisadiyesi tanzim edilemez Bu zarureti Avshyrupa huumlkuumlmetleri iki asır evvel takdir eylemişshyler ve hukuku medeniyelerinin en muumlhim meba-hisini nuumlfus sicillacirct ve muamelacirctına tahsis eyshylemişlerdir Bizde de sicilli nuumlfus idareleri ihshydas edilmiş ise dd ahvali medeniye sicillacirctınm ilmicirc ve hukuki mahiyeti takdir edilmemiş ve yalshynız idaricirc malicirc ve (askericirc makaisıtla nuumlfusun tahshyriri ve tevelluumldat vefiyat nıuumlnakehat ve talacirck vukuatının takibi duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (1280 1298 ve 1318 senei hicr^yelerinde tanzim edilen nuumlshyfus nizamnameleriyle 1330 tarihli sicilli nuumlfus Kanunu nuumlfus idarelerine evvelen Nuumlfusun tahshyriri saniyen Ahvali medeniye sicillacirctınm salishysen Nuumlfusu defatirinin tanzimi gibi vezaifi tahshymil eylemiş ise de vazaifi mezkucircre birbirine ka-rıştirılarak her uumlccedil kasımda da muvaffakiyet istihshysal edilmemiş ve memleketimiz uzun zaman ihsaicirc bir tahriri nuumlfustan ilmicirc ve hukukicirc ahvali me-

1339 bull 0 1 deniye sicillacirctmdan ve muntazam nuumlfus defatirin-den mahrum kalmıştır Kuvayı umumiyei Devshyletin ve hukuku efradın uumlssuumllesası olan nuumlfus kuyudunun bu hali iptidaicircde kalması gayri-caiz ve nuumlfus sicillacirctınm asricirc ve hukukicirc bir şekle ifrağı huumlkuumlmeti Milliyemiz iccedilin gayrikabili ihmal bir zaruret olduğundan bu maksatla bir sicilli Nuumlfus Kanunu lacircyihası ihzar ve takdim elilmiştir Harbi Umumicircde Rusllaılın ve muumltaakip muharebatta Fransızlarla Yunanlıların işgal ve istilacirclarına geccedilen kazaların bir kısmında nuumlshyfus kuyudatı zayi olmuş ihrak edilmiş ve Kars Ardahan gibi Anavatana iltihak eden mahallerde de nuumlfus sicillacirctınm tesisi zaruri bulunmuş oldushyğundan esbabı acircnife ile kısmen veya tamamen nuumlfus sicillacirctmdan mahrum bulunan 118 kazashyda sicillacirctm tesisi ve mehacirclli sairede yoklama icrası suretiyle nuumlfusu seyyare ve mukime miktarının tesbiti iccedilin dahi bir lacircyihai Kanushyniye tanzim ve takdim edilmiştir

Bu lacircyihalar iktisabı kanuniyet eyledikten ve memleketimizde muntazam ve gayrikabili tağyir ve tahrif nuumlfus sicillacirctı tesis edildikten sonra ihshysaicirc bir tahriri nuumlfus icrası dahi muhammenidir

Taksimatı muumllkiye

Taksimatı muumllkiyede tadilacirct icrası zaruridir Memleketin taksimatı muumllkiyesi esasen ilmicirc bir şelkilde icra edilmemiş ve teşkilacirctı muumllkiyeye ihshytiyaccediltan ziyade hissiyata muumlstenit metalibi mashyhalliye esas ittihaz edilmiştir

Teşkilacirctı Esasiye Kanununda işaret Duyurulshyduğu veccedilhile coğraficirc vaziyet ve iktisadicirc muumlnaseshybet ve nuumlfusu mevcude ve varidatı memleket nazarı dikkate alınmak suretiyle taksim aticirc muumllshykiyede tadilacirct icrası ve bin netice bacirczi livaların kaza haline ifrağı ve bunların iktisadicirc cereyanshylara goumlre irtibatlarının tanzimi icabeylemiş ve bu bapta lacircyihayı kanuniye tanzim edilmekte bulunshymuştur

Şeriye ve Evkaf

Vazifei asliye ve feriyelerini ifaya muktedir eimme ve halkın tehzibi ahlacirckını temin ve ihti-yacatı rulıiyelerini tatmin edecek hutaba ve vacircız-lar yetiştirmek iccedilin icabeden tedabir ve teşkilacirct yapılacak ve medarisi mevcude ihtiyacatı asriye-ye muvafık bir surette ıslah ve tanzim edilecek ve memaliki mustahsaladaiki acircbidatı islacircmiyenin imar ve ihvası esbabına tevessuumll olunacaktır

422

t U 50 Evkafın ııevi ve mahiyeti nazarı dikkate alıshy

narak Nevacirchi ve Şucircralar kanunlarına tevfikan mahallerince idaresi iccedilin Meclisi Alinize lacircyihashylar takdim edilecektir

Maarif

1 Maarif siyaseti terbiyei umumiye ve muumlş-terekede vahdet ve terbiyei meslekiyede ihtisas esaslarına istinadetdeeektir

2 Maarifin terbiyevi vazifelerinden birinshycisi ccedilocukların terbiye ve talimi ikincisi halkın terbiye ve talimi uumlccediluumlncuumlsuuml millicirc guumlzidelerin yeshytişmesi iccedilin lacirczımgelen vasıtaların ihzar ve temishynidir Ccedilocukların terbiye ve talicircmi bittabi mekshytepler vasıtasiyle temin edilecek ve mekteplerin asricirc tekemmuumllacircta maızhar olabilmeleri iccedilin mualshylimlerin daha iyi yetiştirilmesine ve tatil zamashynında accedilılacak dersler ile tevsii malırmat etmeleshyrine binaların ıslahına alacirctı deıisiyenin ikmalishyne ccedilalışılacaktır Halkın talim ve terbiyesi iccedilin gece dersleri yene ccedilırak mektepleri tesis olunacak halk lisaniyle ve halkın ihtiyacınajııuvafık kitapshylar yazdırılarak tabı ve teksir ve memleketin her tarafına tevzi edilecektir Millicirc guumlzidelerin yeshytiştirilmesi iccedilin istidat ve kabiliyeti tebaruumlz eden ve ailesinin kudreti maliyesi muumlsaidolniıyan genccedilshyler orta ve yuumlksek mekteplerde sureti mahsusa-da himaye ve muavenete mazhar olacakları gibi ihtisas peyda etmeleri iccedilin Avrupadaki irfan merkezlerine de goumlnderileceklerdir Muhtelif şu-abatı ilmiveve ve bilhassa insanicirc ve iccediltimaicirc esasa-ta muumltaallik muhalledat ve ana kitaplar tercuumlshyme ve tabı ve tevzi olunacaktır

3 mdash Huumlkuumlmet tahsilin buumltuumln derecelerine azamicirc inkişaf temini iccedilin aynı ehemmiyeti vereshycektir Yani ilk tahsil mektepleriyle idadicirc ve liselerin daruumllfuumlnunun ve acircli meslek mekteplerishynin muumltevaziyen tekemmuumlluumlne itina olunacak ipshytidaicirc daruumllmuallimicircnler ile idadilere muallim ve muhtelif muıtakalara ehliyetli ilk tedrisat muumlshyfettişleri yetiştiımek iccedilki orta daruumllmuallimicircn ve daruumllmucircallimat accedilılacak ve acircli daruumllmualli-micircn muumldavimlerinin ayrıca meslekicirc malucircmat alshymaları ve tatbikat goumlrmeleri esbabı temin edileshycektir

4 mdash Maarif Vekacircletince bu seneden itibaren memleketin muayyen noktalarında daruumllmualli-micircn ve daruumllmucircallimat ve tam devreli liseler accedilmak ve bunları her tuumlrluuml vesaitle teccedilhiz etmek

1339 C 1 suretiyle kuvvetli irfan merkezleri tesis edilecekshytir Vesaiti dersiye tedariki iccedilin Avrupaya1 uumlccedil kişiden muumlrekkep bir heyet goumlnderilmiştir Afatshytı dersiyenin tedricen memleketimizde imal edishylebilmesi iccedilin muumlnasip merkezlerden birinde muntazam bir mektep muumlzesi ve muumlzeye muumllhak olmak uumlzere bir de imalacircthane vuumlcuda getirileshycektir

5 mdash Maarif teşkilacirctı milletin her ferdine isshytidat ve kabiliyetini azamicirc surette inkişaf ettireshycek yolu accedilık bırakacak fevkalacircde istidat ve kashybiliyetini ispat eden fukara evlacircdının en yuumlksek derecei tahsili takibedebilmesi esbabını huumlkuumlmet temin edecektir Bu seneden itibaren liselere kashybul edilecek leylicirc meccani talebenin muumlsabaka usuliyle memleketin muhtelif mmtakalarından celp ve kabuluumlne başlanılmıştır Bu kabicircl taleshybeden Daruumllfuumlnun ve mekacirctibi acircliye tahsilini ta-kibedeeeklcre mahsus olmak uumlzere istanbulda bir talebe yurdu tesisi mutasavverdir

6 mdash Ferdin bedenicirc fikricirc kabiliyetleri gibi ahlacirckicirc ve iccediltimaicirc kabiliyetleri de inkişaf ettirileshycektir Bu maksada vusul iccedilin bir terbiyei bedeshyniye Daruumlimuallimicircni accedilılacak izcilik teşkilacirctıshyna ehemmiyeti mahsusa verilecek programlar ile mekteplerin teşkilacirctı tedricen iccediltimaicirc esasata tev-fik olunacaktır

7 mdash Tahsili iptidaicirc milletin buumltuumln efradına terbiyei umumiyeyle beraber amelicirc mesleklere muumlteveccih bir terbiye de temin edecektir Muumlsait merkezlerde altı senelik iptidaicirc tahsilinshyden sonra tedricen ziraat sanayi ve ticarete muumlshyteveccih iki senelik ikmal sınıfları accedilılarak yuumlkshysek tahsil edemiyen genccedillerin bu sınıflara devamshyları mecburicirc tutulacaktır

8 Tahsili iptidaicircnin mecburiyeti tamim edishylecektir

9 Kadınların tahsiline de erkeklerin tahsili kadar ehemmiyet verilecektir Bu maksatla muhshytelif merkezlerde muumltekacircmil daruumllmuallimatlar ve kız liseleri accedilılmaya başlanılmıştır Tedricen kız sanai idadileri de accedilılacaktır

- 10 Millicirc hars teşkilacirctına ehemmiyeti mahshysusa verilecek terbiye ve talimin esası millicirc harsa ve asricirc medeniyete muumlstenidolacaktır Maarif Vekacircletindeki Hars Muumldiriyeti tevs^ ve likmal olushynarak muhtelif yerlerde tetkikata başlanılacak muumlnasip mevkilerde millicirc muumlzeler vuumlcuda getirishylecek millicirc asarın cem ve telfikme ve millicirc be-

I 14 59 dayi7 ve sanayiin inkişaf ve tekemmuumlluumlne ccedilalışıshylacaktır raquo

11 Muallimliğin bir mesleki mahsus haline ifrağı ve menşelerinin tevhidi hakkındaki lacircyiha Meclisi Acirclinize tevdi olunmuştur

12 Maarif Vekacircletinin ıslahat ve icraatında takibedeceği ilmicirc esasları tesbit vazifesiyle muumlshykellef bir heyeti ilmiyesi bulunacaktır

Nafıa Efendiler Harb senelerinde Umuru Nafıaya bilmecburi-

ye pek az masrafraquoedebildik Yollarımız koumlpruumlleshyrimiz muhtacı tamir olduğu gibi birccedilok limanlashyrımız henuumlz inşa olunmamış ve birccedilok nehirlerishymiz mecralarına muumlsadif arazi iccedilin servet mem-baı olacak yerde bakımsızlık yuumlzuumlnden o arazi iccedilin mucibi felacircket bulunmuştur Birccedilok yerlershyde oumlyle bataklıklar vardır ki masraf edilip kıı-rutulsa civar ahali iccedilin aynı feyiz ve bereket olashycaktır

Halbuki bu halleriyle ırkımızın sıhhatine ve nuumlfusumuzun tezayuumlduumlne duumlşman olan mikroplashyrın yatağıdır Yaşamak iccedilin ve iktisadicirc inkişashyfımızı temin iccedilin umuru nafıaya doumlrdelle sarılshymak mecburiyetindeyiz Ancak buumltuumln bu ihtiya-catın buumltccedileden teminine buguumln iccedilin imkacircn yoktur Buguumln yapabileceğimiz acirczami fedakacircrlık umuru nafıa iccedilin 1338 senesinde mevzu taJhsisatr 67 misshyline iblacircğ etmek olacaktır Bununla şoseler ve umumicirc koumlpruumller tamir olunacak liman ve nehirshyler hakkında tctkikatı fenniyede bulunulacak ve projeler ihzar olunacaktır

Şarkicirc - Anadoluda doumlrt bin kuumlsur kilometre tuumlluumlnde demiryolu inşası iccedilin geccedilen sene bir Ameshyrikalı kumpanyaya imtiyaz verilmişti Bu demirshyyolunun inşaatına karicircben muumlbaşeret olunacağına dair son guumlnlerde malucircmat alınmıştır Şurasını sarahaten soumlylemek isterim ki buumltccedile accedilığını kashypatmak iccedilin hariccedilten istikiaza sureti katij^ede taraftar olmıyan Heyeti Vekileniz muayyen bir nafıa işi iccedilin ve meselacirc nehirlerimizden birini tathir veya her hangi bir bataklığı nacircfi şeraitle kurutmak iccedilin istikraz akdetmeye muumlshytemayildir ve memlekete umuru nafıa iccedilin gireshycek olan sermayelere azamicirc teshilacirctı iraeye hashyzırdır

Demiryollarının tarifelerini ihtiyacatı ikti-sadiyemiz nazarı dikkate alınarak tadil etmeye ccedilalışacağız ve şimendifer muumlstahdemini yetiş-

1339 C 1 tirmek iccedilin accedilılan mektep gibi adedleri ihtiyaca gayrikacircfi olan kuumlccediluumlk fen memurları dahi yetişshytirmek iccedilin İzmirde ve Elacirczizde birer mektep accedilılacaktır

Adliye

Muhakem-dtm tasrii muumlmkuumln olabildiği kashydar az bir zamanda tevzii adalet kaziyesinin teshymini iccedilin teşkilacirctı hazırai adliyenin ve usuluuml muhakemenin ıslahı lacirczımdır

Huumlkkacircmm tacircyin ve terfiinde kıdem usuluuml nazarı itibara alınmakla beraber ehliyet ve ikshytidara daha ziyade atfı ehemmiyet edilecek ve binaenaleyh ahkacircmı kanuniyenin hacircdisata huumlsshynuuml tatbikini temin maksadiyle en muktedir hacircshykimlerin intihabına sarfı makderet olunacaktır Buguumlnkuuml ihtiyacatı nıedeniyemizi tatmin edeshycek veccedilhile Kanunu Medenicircmizi ıslah etmek ve Usuluuml Muhakemei Hukukiye ile Usuluuml Muhake-matı Cezaiye ve Usuluuml Muhakematı Şeriyeyi Berricirc ve Bahricirc Ticaret kanunları ile Kanunu Cezayı tadil ve- ıslah etmek iccedilin teşkil olunan komisyonlar faaliyetlerine devam edeceklerdir Ancak bu komisyonun mesaisi uzun suumlrebileceği gibi buumltuumln bu tadilacirctı kanun haline getirmek ve bilhassa Kanunu Medenicircmizi tedvin eylemek iccedilin seneler lacirczımdır Halbuki Mecellemizde ve kavanini sairede muumlstacelen tadili lacirczımgelen hususat vardın İşte bu ihtiyacı izale iccedilin bushyguumlnkuuml şeraiti hayatiye ve iccediltimaiye ve iktisa-diyemize en muvafık şekilde muumlstacelen ıslashyhı lacirczımgelen maddeler karicircben Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

İktisat

İktisat Vekacircletinin mesaisini tevcih edildiği gaye memlekette muvazeııeti iktisadiye tesisidir Memleketin muvazeneti iktisadiyesi oumlteden beri aleyhimizdedir Daima ithalacirct buumlyuumlk nispetlerle ihracata galebe etmiştir Bunun devamı ise pashyramızın duumlşmesi ve harice borccedillu kalmaklığımız ve ve dacirchilen kesbi servet ve refah eylemeye imkacircn bulamamaklığımız ile neticelenecektir Bunun iccedilin buguumlnkuuml vaziyetimize goumlre memleshykette hammaddelerin istihsalacirctmı tezyidetmek lacirczımdır Hammaddelerin istihsali tezyidedildik-ccedile birtakım menabi dahi kendi kendine inkişaf edilecektir Istihsalacirctı tezyidedeceğimiz hamshymaddeler başlıca uumlccedil kısma ayrılabilir Mevad-dı ziraiye ormanlar ve madenler

424

icirc 14 59 Ziraat

Memleketimizin en muinim şuicircbei iikti-sadiyesinin ziraat -olduğu Ibedilhicirc bir keyfiyet-tir Ziraatin himaye ve inkişafını tennin iccedilin bir Himayei Ziraat Kanunu teklif olunacak ve sanayii ziraiyenin inkişafı iccedilin ihtisas ziraat mektepleri accedilılacaktır Memleket sekiz ziraat mmtakasma taksim edilmiş olup her mmtakada tedricen umumicirc iziraat mektepleri alacirct ve edeshyvatı ziraiye tamirhaneleri ve saire accedilılacak ve bu mıntakalarda ccediliftccedililerimizin asri vasaiti zishyraiye ile teccedilhizine ccedilalışılacaktır Ziraatimizi hashyrice tanıtmak ve beynelmilel muumlnaampebatı takshyviye etmek iccedilin ziraat sergileri accedilılacaktır 1340 senesi zarfında Ibu maksatla Adanada bir icircergi kuumlşadı iccedilin hazırlık yapılmaktadır Ccediliftccedili ve sanayi erbabına itibaricirc malicirc temini iccedilin hushysusicirc ccediliftccedili sandıkları ve koumly bankaları accedilmak ve ziraat bankası vasıtasiyle hu tanıdıklara yardım etmek ve ccediliftccedililer arasında atom - raquoatıım ortakshylıkları şirketlerinin kooperatiflerin teşkiline (muavenet etmek ve muhtaccedil ccediliftccedililere tdhumluk ve vesaiti ziraiye tevzi eylemek ve hayvanatın teksiri iccedilin damızlık ahırlar accedilarak meccanen ahalinin (hayvanlarını telkih etmek vehayvan hastalıklarına karşı muumlcadelenin şiddetini artırshymak İktisat Vekacircletinin cuumlmlei mesaisinden olashycaktır Ziraatin inkişaf ve terakkisi ve bilhassa kredi muamelesinde ccediliftccedililerimize acirczaımicirc teshi-lacirct iraesiyle kabil olaibileeeği malucircm bir keyfishyyettir ve bu maksatla ziraat bankası muameshylacirctını hayli tevsi etmiştir Mamafih bankanın sermayesi buguumlnkuuml ihtiyacata gayrikacircfi bir halshydedir Devloumltin zaman ve kefaleti altında Ziraat Bankasına hariccedilten para tedarik ederek ccediliftccedilishylerin muumlhim mikyasta ihtiyaccedillarına yetişmek muvafık goumlruumllmektedir Bununla beraher Ziraat Bankasının maliyeden ımatluibatmı tesviye iccedilin 1340 senesi (buumltccedilesine tahsisatı lacirczime vazoluıı-muştur

Memleketimizde bankacılık pek geride kalshymış olduğundan bu noksanı telacircfi iccedilin Ziraat Bankasınca bir mektep accedilılacağı gibi Avrupa bankalarında muamelacirct oumlğrenmek uumlzere tatshybikat goumlrmek iccedilin memurlar goumlnderilecektir Bankanın resi idaresine bir muumltehassıs celbi iccedilin muhabere edilin ek uumlzeredir Ccediliftccedililere sushyhulet olmak iccedilin itibarı şahlsı uumlzerinden ikrazat-ta (bulunulmak uumlzere Ziraat Bankası Kanunushynun tadili dahi teklif olunacaktır Ayrıca muumles-

1339 O 1 sesatı maliye ve iktisadiye nezdinde ccediliftccedililerishymize (bankanın kefaletiyle rtibar fcuumlşajdettiril-mesi esası temin olunmuştur icircstihsalacirctımızı tanzim ve ihracı teshil iccedilin ticaretimize ehemshymiyeti lacirczime atfedilecektir Bu mey anda bir ticaret bankası teşkili hakkında kanun Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

Ormanların işletilmesini eski kuyut ve şu-ruttan kurtarmak ve halkın vacircsi mikyasta istishyfadesini temin etmekle beraber fennicirc sureltte idare eylemek iccedilin tanzim olunan Onman Kashynunnamesi lacircyihası Meclisi Acirclinize takdim olunshymuştur

Ormanlardan istifadeyi teshil ve ihtiyacatı dacirchiliyemizi dacirchilden temin etmekle beraber bilshyhassa ihracat hususuna atfı ehemmiyet olunashycaktır

Madenlerimizin en muumlhimini ve memleketin feyyaz bir membaı serveti olan Zonguldak koumlshymuumlr madenlerinde istihsali temin edecek bir kanun teklif olunacaktır Koumlmuumlr ve diğer mashydenlerin fazla işletilmesi ve harice ihracı iccedilin mevcut Maden Nizamnamesinin tadili suretiyle ve suveri saire ile azamicirc teshilacirct goumlsterilecekshytir

Ticaret

Trabzonda bir Ticaret Mektebi accedilılacak ve ileride bu mekteplerin adedi teksir olunacakshytır Ticaret Mektebi Acirclisi dahi buguumlnkuuml talep ve ihtiyaca goumlre ıslah ve tensik olunacaktır Bundan maada her nevi şirketlerin teşekkuumlluumlne suhulet goumlsterilecek ve tuumlccarlarımızın doğrushydan doğruya Avrupa ile temas yolları aranashycaktır Ticareti bahriyemizin inkişafı esbabı muumltalacirca ve tetkik edilmektedir Bacirczı yerlerde yeniden ticaret borsaları accedilmak^ uumlzere icabeden nizamname ihzar edilmekte olduğu gibi limitet ve kooperatif şirketlerin tanınması iccedilin Ticaret Kanununa bir maddei kanuniye ilacircvesi teklif edilecektir Ticaret Ziraat ve Sanayi Odalarıshynın daha faal ve muntazam bir hale ifrağı ile ticaret hayatımızda muumlsmir olmalarını teminen nizamnamesi tadil ve ıslah edilecektir

Sanayi Elyevm memlekette meveudolan sanashy

yiin buguumlnkuuml terakkıyatı fenniyeden istifadeshysini temin iccedilin suveri muhtelife ile yardım edishylecektir Sanayi mekteplerinin programları merkeze raptolunacak ve bunlara muumlnasip mua-

425

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

t U 50 Evkafın ııevi ve mahiyeti nazarı dikkate alıshy

narak Nevacirchi ve Şucircralar kanunlarına tevfikan mahallerince idaresi iccedilin Meclisi Alinize lacircyihashylar takdim edilecektir

Maarif

1 Maarif siyaseti terbiyei umumiye ve muumlş-terekede vahdet ve terbiyei meslekiyede ihtisas esaslarına istinadetdeeektir

2 Maarifin terbiyevi vazifelerinden birinshycisi ccedilocukların terbiye ve talimi ikincisi halkın terbiye ve talimi uumlccediluumlncuumlsuuml millicirc guumlzidelerin yeshytişmesi iccedilin lacirczımgelen vasıtaların ihzar ve temishynidir Ccedilocukların terbiye ve talicircmi bittabi mekshytepler vasıtasiyle temin edilecek ve mekteplerin asricirc tekemmuumllacircta maızhar olabilmeleri iccedilin mualshylimlerin daha iyi yetiştirilmesine ve tatil zamashynında accedilılacak dersler ile tevsii malırmat etmeleshyrine binaların ıslahına alacirctı deıisiyenin ikmalishyne ccedilalışılacaktır Halkın talim ve terbiyesi iccedilin gece dersleri yene ccedilırak mektepleri tesis olunacak halk lisaniyle ve halkın ihtiyacınajııuvafık kitapshylar yazdırılarak tabı ve teksir ve memleketin her tarafına tevzi edilecektir Millicirc guumlzidelerin yeshytiştirilmesi iccedilin istidat ve kabiliyeti tebaruumlz eden ve ailesinin kudreti maliyesi muumlsaidolniıyan genccedilshyler orta ve yuumlksek mekteplerde sureti mahsusa-da himaye ve muavenete mazhar olacakları gibi ihtisas peyda etmeleri iccedilin Avrupadaki irfan merkezlerine de goumlnderileceklerdir Muhtelif şu-abatı ilmiveve ve bilhassa insanicirc ve iccediltimaicirc esasa-ta muumltaallik muhalledat ve ana kitaplar tercuumlshyme ve tabı ve tevzi olunacaktır

3 mdash Huumlkuumlmet tahsilin buumltuumln derecelerine azamicirc inkişaf temini iccedilin aynı ehemmiyeti vereshycektir Yani ilk tahsil mektepleriyle idadicirc ve liselerin daruumllfuumlnunun ve acircli meslek mekteplerishynin muumltevaziyen tekemmuumlluumlne itina olunacak ipshytidaicirc daruumllmuallimicircnler ile idadilere muallim ve muhtelif muıtakalara ehliyetli ilk tedrisat muumlshyfettişleri yetiştiımek iccedilki orta daruumllmuallimicircn ve daruumllmucircallimat accedilılacak ve acircli daruumllmualli-micircn muumldavimlerinin ayrıca meslekicirc malucircmat alshymaları ve tatbikat goumlrmeleri esbabı temin edileshycektir

4 mdash Maarif Vekacircletince bu seneden itibaren memleketin muayyen noktalarında daruumllmualli-micircn ve daruumllmucircallimat ve tam devreli liseler accedilmak ve bunları her tuumlrluuml vesaitle teccedilhiz etmek

1339 C 1 suretiyle kuvvetli irfan merkezleri tesis edilecekshytir Vesaiti dersiye tedariki iccedilin Avrupaya1 uumlccedil kişiden muumlrekkep bir heyet goumlnderilmiştir Afatshytı dersiyenin tedricen memleketimizde imal edishylebilmesi iccedilin muumlnasip merkezlerden birinde muntazam bir mektep muumlzesi ve muumlzeye muumllhak olmak uumlzere bir de imalacircthane vuumlcuda getirileshycektir

5 mdash Maarif teşkilacirctı milletin her ferdine isshytidat ve kabiliyetini azamicirc surette inkişaf ettireshycek yolu accedilık bırakacak fevkalacircde istidat ve kashybiliyetini ispat eden fukara evlacircdının en yuumlksek derecei tahsili takibedebilmesi esbabını huumlkuumlmet temin edecektir Bu seneden itibaren liselere kashybul edilecek leylicirc meccani talebenin muumlsabaka usuliyle memleketin muhtelif mmtakalarından celp ve kabuluumlne başlanılmıştır Bu kabicircl taleshybeden Daruumllfuumlnun ve mekacirctibi acircliye tahsilini ta-kibedeeeklcre mahsus olmak uumlzere istanbulda bir talebe yurdu tesisi mutasavverdir

6 mdash Ferdin bedenicirc fikricirc kabiliyetleri gibi ahlacirckicirc ve iccediltimaicirc kabiliyetleri de inkişaf ettirileshycektir Bu maksada vusul iccedilin bir terbiyei bedeshyniye Daruumlimuallimicircni accedilılacak izcilik teşkilacirctıshyna ehemmiyeti mahsusa verilecek programlar ile mekteplerin teşkilacirctı tedricen iccediltimaicirc esasata tev-fik olunacaktır

7 mdash Tahsili iptidaicirc milletin buumltuumln efradına terbiyei umumiyeyle beraber amelicirc mesleklere muumlteveccih bir terbiye de temin edecektir Muumlsait merkezlerde altı senelik iptidaicirc tahsilinshyden sonra tedricen ziraat sanayi ve ticarete muumlshyteveccih iki senelik ikmal sınıfları accedilılarak yuumlkshysek tahsil edemiyen genccedillerin bu sınıflara devamshyları mecburicirc tutulacaktır

8 Tahsili iptidaicircnin mecburiyeti tamim edishylecektir

9 Kadınların tahsiline de erkeklerin tahsili kadar ehemmiyet verilecektir Bu maksatla muhshytelif merkezlerde muumltekacircmil daruumllmuallimatlar ve kız liseleri accedilılmaya başlanılmıştır Tedricen kız sanai idadileri de accedilılacaktır

- 10 Millicirc hars teşkilacirctına ehemmiyeti mahshysusa verilecek terbiye ve talimin esası millicirc harsa ve asricirc medeniyete muumlstenidolacaktır Maarif Vekacircletindeki Hars Muumldiriyeti tevs^ ve likmal olushynarak muhtelif yerlerde tetkikata başlanılacak muumlnasip mevkilerde millicirc muumlzeler vuumlcuda getirishylecek millicirc asarın cem ve telfikme ve millicirc be-

I 14 59 dayi7 ve sanayiin inkişaf ve tekemmuumlluumlne ccedilalışıshylacaktır raquo

11 Muallimliğin bir mesleki mahsus haline ifrağı ve menşelerinin tevhidi hakkındaki lacircyiha Meclisi Acirclinize tevdi olunmuştur

12 Maarif Vekacircletinin ıslahat ve icraatında takibedeceği ilmicirc esasları tesbit vazifesiyle muumlshykellef bir heyeti ilmiyesi bulunacaktır

Nafıa Efendiler Harb senelerinde Umuru Nafıaya bilmecburi-

ye pek az masrafraquoedebildik Yollarımız koumlpruumlleshyrimiz muhtacı tamir olduğu gibi birccedilok limanlashyrımız henuumlz inşa olunmamış ve birccedilok nehirlerishymiz mecralarına muumlsadif arazi iccedilin servet mem-baı olacak yerde bakımsızlık yuumlzuumlnden o arazi iccedilin mucibi felacircket bulunmuştur Birccedilok yerlershyde oumlyle bataklıklar vardır ki masraf edilip kıı-rutulsa civar ahali iccedilin aynı feyiz ve bereket olashycaktır

Halbuki bu halleriyle ırkımızın sıhhatine ve nuumlfusumuzun tezayuumlduumlne duumlşman olan mikroplashyrın yatağıdır Yaşamak iccedilin ve iktisadicirc inkişashyfımızı temin iccedilin umuru nafıaya doumlrdelle sarılshymak mecburiyetindeyiz Ancak buumltuumln bu ihtiya-catın buumltccedileden teminine buguumln iccedilin imkacircn yoktur Buguumln yapabileceğimiz acirczami fedakacircrlık umuru nafıa iccedilin 1338 senesinde mevzu taJhsisatr 67 misshyline iblacircğ etmek olacaktır Bununla şoseler ve umumicirc koumlpruumller tamir olunacak liman ve nehirshyler hakkında tctkikatı fenniyede bulunulacak ve projeler ihzar olunacaktır

Şarkicirc - Anadoluda doumlrt bin kuumlsur kilometre tuumlluumlnde demiryolu inşası iccedilin geccedilen sene bir Ameshyrikalı kumpanyaya imtiyaz verilmişti Bu demirshyyolunun inşaatına karicircben muumlbaşeret olunacağına dair son guumlnlerde malucircmat alınmıştır Şurasını sarahaten soumlylemek isterim ki buumltccedile accedilığını kashypatmak iccedilin hariccedilten istikiaza sureti katij^ede taraftar olmıyan Heyeti Vekileniz muayyen bir nafıa işi iccedilin ve meselacirc nehirlerimizden birini tathir veya her hangi bir bataklığı nacircfi şeraitle kurutmak iccedilin istikraz akdetmeye muumlshytemayildir ve memlekete umuru nafıa iccedilin gireshycek olan sermayelere azamicirc teshilacirctı iraeye hashyzırdır

Demiryollarının tarifelerini ihtiyacatı ikti-sadiyemiz nazarı dikkate alınarak tadil etmeye ccedilalışacağız ve şimendifer muumlstahdemini yetiş-

1339 C 1 tirmek iccedilin accedilılan mektep gibi adedleri ihtiyaca gayrikacircfi olan kuumlccediluumlk fen memurları dahi yetişshytirmek iccedilin İzmirde ve Elacirczizde birer mektep accedilılacaktır

Adliye

Muhakem-dtm tasrii muumlmkuumln olabildiği kashydar az bir zamanda tevzii adalet kaziyesinin teshymini iccedilin teşkilacirctı hazırai adliyenin ve usuluuml muhakemenin ıslahı lacirczımdır

Huumlkkacircmm tacircyin ve terfiinde kıdem usuluuml nazarı itibara alınmakla beraber ehliyet ve ikshytidara daha ziyade atfı ehemmiyet edilecek ve binaenaleyh ahkacircmı kanuniyenin hacircdisata huumlsshynuuml tatbikini temin maksadiyle en muktedir hacircshykimlerin intihabına sarfı makderet olunacaktır Buguumlnkuuml ihtiyacatı nıedeniyemizi tatmin edeshycek veccedilhile Kanunu Medenicircmizi ıslah etmek ve Usuluuml Muhakemei Hukukiye ile Usuluuml Muhake-matı Cezaiye ve Usuluuml Muhakematı Şeriyeyi Berricirc ve Bahricirc Ticaret kanunları ile Kanunu Cezayı tadil ve- ıslah etmek iccedilin teşkil olunan komisyonlar faaliyetlerine devam edeceklerdir Ancak bu komisyonun mesaisi uzun suumlrebileceği gibi buumltuumln bu tadilacirctı kanun haline getirmek ve bilhassa Kanunu Medenicircmizi tedvin eylemek iccedilin seneler lacirczımdır Halbuki Mecellemizde ve kavanini sairede muumlstacelen tadili lacirczımgelen hususat vardın İşte bu ihtiyacı izale iccedilin bushyguumlnkuuml şeraiti hayatiye ve iccediltimaiye ve iktisa-diyemize en muvafık şekilde muumlstacelen ıslashyhı lacirczımgelen maddeler karicircben Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

İktisat

İktisat Vekacircletinin mesaisini tevcih edildiği gaye memlekette muvazeııeti iktisadiye tesisidir Memleketin muvazeneti iktisadiyesi oumlteden beri aleyhimizdedir Daima ithalacirct buumlyuumlk nispetlerle ihracata galebe etmiştir Bunun devamı ise pashyramızın duumlşmesi ve harice borccedillu kalmaklığımız ve ve dacirchilen kesbi servet ve refah eylemeye imkacircn bulamamaklığımız ile neticelenecektir Bunun iccedilin buguumlnkuuml vaziyetimize goumlre memleshykette hammaddelerin istihsalacirctmı tezyidetmek lacirczımdır Hammaddelerin istihsali tezyidedildik-ccedile birtakım menabi dahi kendi kendine inkişaf edilecektir Istihsalacirctı tezyidedeceğimiz hamshymaddeler başlıca uumlccedil kısma ayrılabilir Mevad-dı ziraiye ormanlar ve madenler

424

icirc 14 59 Ziraat

Memleketimizin en muinim şuicircbei iikti-sadiyesinin ziraat -olduğu Ibedilhicirc bir keyfiyet-tir Ziraatin himaye ve inkişafını tennin iccedilin bir Himayei Ziraat Kanunu teklif olunacak ve sanayii ziraiyenin inkişafı iccedilin ihtisas ziraat mektepleri accedilılacaktır Memleket sekiz ziraat mmtakasma taksim edilmiş olup her mmtakada tedricen umumicirc iziraat mektepleri alacirct ve edeshyvatı ziraiye tamirhaneleri ve saire accedilılacak ve bu mıntakalarda ccediliftccedililerimizin asri vasaiti zishyraiye ile teccedilhizine ccedilalışılacaktır Ziraatimizi hashyrice tanıtmak ve beynelmilel muumlnaampebatı takshyviye etmek iccedilin ziraat sergileri accedilılacaktır 1340 senesi zarfında Ibu maksatla Adanada bir icircergi kuumlşadı iccedilin hazırlık yapılmaktadır Ccediliftccedili ve sanayi erbabına itibaricirc malicirc temini iccedilin hushysusicirc ccediliftccedili sandıkları ve koumly bankaları accedilmak ve ziraat bankası vasıtasiyle hu tanıdıklara yardım etmek ve ccediliftccedililer arasında atom - raquoatıım ortakshylıkları şirketlerinin kooperatiflerin teşkiline (muavenet etmek ve muhtaccedil ccediliftccedililere tdhumluk ve vesaiti ziraiye tevzi eylemek ve hayvanatın teksiri iccedilin damızlık ahırlar accedilarak meccanen ahalinin (hayvanlarını telkih etmek vehayvan hastalıklarına karşı muumlcadelenin şiddetini artırshymak İktisat Vekacircletinin cuumlmlei mesaisinden olashycaktır Ziraatin inkişaf ve terakkisi ve bilhassa kredi muamelesinde ccediliftccedililerimize acirczaımicirc teshi-lacirct iraesiyle kabil olaibileeeği malucircm bir keyfishyyettir ve bu maksatla ziraat bankası muameshylacirctını hayli tevsi etmiştir Mamafih bankanın sermayesi buguumlnkuuml ihtiyacata gayrikacircfi bir halshydedir Devloumltin zaman ve kefaleti altında Ziraat Bankasına hariccedilten para tedarik ederek ccediliftccedilishylerin muumlhim mikyasta ihtiyaccedillarına yetişmek muvafık goumlruumllmektedir Bununla beraher Ziraat Bankasının maliyeden ımatluibatmı tesviye iccedilin 1340 senesi (buumltccedilesine tahsisatı lacirczime vazoluıı-muştur

Memleketimizde bankacılık pek geride kalshymış olduğundan bu noksanı telacircfi iccedilin Ziraat Bankasınca bir mektep accedilılacağı gibi Avrupa bankalarında muamelacirct oumlğrenmek uumlzere tatshybikat goumlrmek iccedilin memurlar goumlnderilecektir Bankanın resi idaresine bir muumltehassıs celbi iccedilin muhabere edilin ek uumlzeredir Ccediliftccedililere sushyhulet olmak iccedilin itibarı şahlsı uumlzerinden ikrazat-ta (bulunulmak uumlzere Ziraat Bankası Kanunushynun tadili dahi teklif olunacaktır Ayrıca muumles-

1339 O 1 sesatı maliye ve iktisadiye nezdinde ccediliftccedililerishymize (bankanın kefaletiyle rtibar fcuumlşajdettiril-mesi esası temin olunmuştur icircstihsalacirctımızı tanzim ve ihracı teshil iccedilin ticaretimize ehemshymiyeti lacirczime atfedilecektir Bu mey anda bir ticaret bankası teşkili hakkında kanun Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

Ormanların işletilmesini eski kuyut ve şu-ruttan kurtarmak ve halkın vacircsi mikyasta istishyfadesini temin etmekle beraber fennicirc sureltte idare eylemek iccedilin tanzim olunan Onman Kashynunnamesi lacircyihası Meclisi Acirclinize takdim olunshymuştur

Ormanlardan istifadeyi teshil ve ihtiyacatı dacirchiliyemizi dacirchilden temin etmekle beraber bilshyhassa ihracat hususuna atfı ehemmiyet olunashycaktır

Madenlerimizin en muumlhimini ve memleketin feyyaz bir membaı serveti olan Zonguldak koumlshymuumlr madenlerinde istihsali temin edecek bir kanun teklif olunacaktır Koumlmuumlr ve diğer mashydenlerin fazla işletilmesi ve harice ihracı iccedilin mevcut Maden Nizamnamesinin tadili suretiyle ve suveri saire ile azamicirc teshilacirct goumlsterilecekshytir

Ticaret

Trabzonda bir Ticaret Mektebi accedilılacak ve ileride bu mekteplerin adedi teksir olunacakshytır Ticaret Mektebi Acirclisi dahi buguumlnkuuml talep ve ihtiyaca goumlre ıslah ve tensik olunacaktır Bundan maada her nevi şirketlerin teşekkuumlluumlne suhulet goumlsterilecek ve tuumlccarlarımızın doğrushydan doğruya Avrupa ile temas yolları aranashycaktır Ticareti bahriyemizin inkişafı esbabı muumltalacirca ve tetkik edilmektedir Bacirczı yerlerde yeniden ticaret borsaları accedilmak^ uumlzere icabeden nizamname ihzar edilmekte olduğu gibi limitet ve kooperatif şirketlerin tanınması iccedilin Ticaret Kanununa bir maddei kanuniye ilacircvesi teklif edilecektir Ticaret Ziraat ve Sanayi Odalarıshynın daha faal ve muntazam bir hale ifrağı ile ticaret hayatımızda muumlsmir olmalarını teminen nizamnamesi tadil ve ıslah edilecektir

Sanayi Elyevm memlekette meveudolan sanashy

yiin buguumlnkuuml terakkıyatı fenniyeden istifadeshysini temin iccedilin suveri muhtelife ile yardım edishylecektir Sanayi mekteplerinin programları merkeze raptolunacak ve bunlara muumlnasip mua-

425

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

I 14 59 dayi7 ve sanayiin inkişaf ve tekemmuumlluumlne ccedilalışıshylacaktır raquo

11 Muallimliğin bir mesleki mahsus haline ifrağı ve menşelerinin tevhidi hakkındaki lacircyiha Meclisi Acirclinize tevdi olunmuştur

12 Maarif Vekacircletinin ıslahat ve icraatında takibedeceği ilmicirc esasları tesbit vazifesiyle muumlshykellef bir heyeti ilmiyesi bulunacaktır

Nafıa Efendiler Harb senelerinde Umuru Nafıaya bilmecburi-

ye pek az masrafraquoedebildik Yollarımız koumlpruumlleshyrimiz muhtacı tamir olduğu gibi birccedilok limanlashyrımız henuumlz inşa olunmamış ve birccedilok nehirlerishymiz mecralarına muumlsadif arazi iccedilin servet mem-baı olacak yerde bakımsızlık yuumlzuumlnden o arazi iccedilin mucibi felacircket bulunmuştur Birccedilok yerlershyde oumlyle bataklıklar vardır ki masraf edilip kıı-rutulsa civar ahali iccedilin aynı feyiz ve bereket olashycaktır

Halbuki bu halleriyle ırkımızın sıhhatine ve nuumlfusumuzun tezayuumlduumlne duumlşman olan mikroplashyrın yatağıdır Yaşamak iccedilin ve iktisadicirc inkişashyfımızı temin iccedilin umuru nafıaya doumlrdelle sarılshymak mecburiyetindeyiz Ancak buumltuumln bu ihtiya-catın buumltccedileden teminine buguumln iccedilin imkacircn yoktur Buguumln yapabileceğimiz acirczami fedakacircrlık umuru nafıa iccedilin 1338 senesinde mevzu taJhsisatr 67 misshyline iblacircğ etmek olacaktır Bununla şoseler ve umumicirc koumlpruumller tamir olunacak liman ve nehirshyler hakkında tctkikatı fenniyede bulunulacak ve projeler ihzar olunacaktır

Şarkicirc - Anadoluda doumlrt bin kuumlsur kilometre tuumlluumlnde demiryolu inşası iccedilin geccedilen sene bir Ameshyrikalı kumpanyaya imtiyaz verilmişti Bu demirshyyolunun inşaatına karicircben muumlbaşeret olunacağına dair son guumlnlerde malucircmat alınmıştır Şurasını sarahaten soumlylemek isterim ki buumltccedile accedilığını kashypatmak iccedilin hariccedilten istikiaza sureti katij^ede taraftar olmıyan Heyeti Vekileniz muayyen bir nafıa işi iccedilin ve meselacirc nehirlerimizden birini tathir veya her hangi bir bataklığı nacircfi şeraitle kurutmak iccedilin istikraz akdetmeye muumlshytemayildir ve memlekete umuru nafıa iccedilin gireshycek olan sermayelere azamicirc teshilacirctı iraeye hashyzırdır

Demiryollarının tarifelerini ihtiyacatı ikti-sadiyemiz nazarı dikkate alınarak tadil etmeye ccedilalışacağız ve şimendifer muumlstahdemini yetiş-

1339 C 1 tirmek iccedilin accedilılan mektep gibi adedleri ihtiyaca gayrikacircfi olan kuumlccediluumlk fen memurları dahi yetişshytirmek iccedilin İzmirde ve Elacirczizde birer mektep accedilılacaktır

Adliye

Muhakem-dtm tasrii muumlmkuumln olabildiği kashydar az bir zamanda tevzii adalet kaziyesinin teshymini iccedilin teşkilacirctı hazırai adliyenin ve usuluuml muhakemenin ıslahı lacirczımdır

Huumlkkacircmm tacircyin ve terfiinde kıdem usuluuml nazarı itibara alınmakla beraber ehliyet ve ikshytidara daha ziyade atfı ehemmiyet edilecek ve binaenaleyh ahkacircmı kanuniyenin hacircdisata huumlsshynuuml tatbikini temin maksadiyle en muktedir hacircshykimlerin intihabına sarfı makderet olunacaktır Buguumlnkuuml ihtiyacatı nıedeniyemizi tatmin edeshycek veccedilhile Kanunu Medenicircmizi ıslah etmek ve Usuluuml Muhakemei Hukukiye ile Usuluuml Muhake-matı Cezaiye ve Usuluuml Muhakematı Şeriyeyi Berricirc ve Bahricirc Ticaret kanunları ile Kanunu Cezayı tadil ve- ıslah etmek iccedilin teşkil olunan komisyonlar faaliyetlerine devam edeceklerdir Ancak bu komisyonun mesaisi uzun suumlrebileceği gibi buumltuumln bu tadilacirctı kanun haline getirmek ve bilhassa Kanunu Medenicircmizi tedvin eylemek iccedilin seneler lacirczımdır Halbuki Mecellemizde ve kavanini sairede muumlstacelen tadili lacirczımgelen hususat vardın İşte bu ihtiyacı izale iccedilin bushyguumlnkuuml şeraiti hayatiye ve iccediltimaiye ve iktisa-diyemize en muvafık şekilde muumlstacelen ıslashyhı lacirczımgelen maddeler karicircben Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

İktisat

İktisat Vekacircletinin mesaisini tevcih edildiği gaye memlekette muvazeııeti iktisadiye tesisidir Memleketin muvazeneti iktisadiyesi oumlteden beri aleyhimizdedir Daima ithalacirct buumlyuumlk nispetlerle ihracata galebe etmiştir Bunun devamı ise pashyramızın duumlşmesi ve harice borccedillu kalmaklığımız ve ve dacirchilen kesbi servet ve refah eylemeye imkacircn bulamamaklığımız ile neticelenecektir Bunun iccedilin buguumlnkuuml vaziyetimize goumlre memleshykette hammaddelerin istihsalacirctmı tezyidetmek lacirczımdır Hammaddelerin istihsali tezyidedildik-ccedile birtakım menabi dahi kendi kendine inkişaf edilecektir Istihsalacirctı tezyidedeceğimiz hamshymaddeler başlıca uumlccedil kısma ayrılabilir Mevad-dı ziraiye ormanlar ve madenler

424

icirc 14 59 Ziraat

Memleketimizin en muinim şuicircbei iikti-sadiyesinin ziraat -olduğu Ibedilhicirc bir keyfiyet-tir Ziraatin himaye ve inkişafını tennin iccedilin bir Himayei Ziraat Kanunu teklif olunacak ve sanayii ziraiyenin inkişafı iccedilin ihtisas ziraat mektepleri accedilılacaktır Memleket sekiz ziraat mmtakasma taksim edilmiş olup her mmtakada tedricen umumicirc iziraat mektepleri alacirct ve edeshyvatı ziraiye tamirhaneleri ve saire accedilılacak ve bu mıntakalarda ccediliftccedililerimizin asri vasaiti zishyraiye ile teccedilhizine ccedilalışılacaktır Ziraatimizi hashyrice tanıtmak ve beynelmilel muumlnaampebatı takshyviye etmek iccedilin ziraat sergileri accedilılacaktır 1340 senesi zarfında Ibu maksatla Adanada bir icircergi kuumlşadı iccedilin hazırlık yapılmaktadır Ccediliftccedili ve sanayi erbabına itibaricirc malicirc temini iccedilin hushysusicirc ccediliftccedili sandıkları ve koumly bankaları accedilmak ve ziraat bankası vasıtasiyle hu tanıdıklara yardım etmek ve ccediliftccedililer arasında atom - raquoatıım ortakshylıkları şirketlerinin kooperatiflerin teşkiline (muavenet etmek ve muhtaccedil ccediliftccedililere tdhumluk ve vesaiti ziraiye tevzi eylemek ve hayvanatın teksiri iccedilin damızlık ahırlar accedilarak meccanen ahalinin (hayvanlarını telkih etmek vehayvan hastalıklarına karşı muumlcadelenin şiddetini artırshymak İktisat Vekacircletinin cuumlmlei mesaisinden olashycaktır Ziraatin inkişaf ve terakkisi ve bilhassa kredi muamelesinde ccediliftccedililerimize acirczaımicirc teshi-lacirct iraesiyle kabil olaibileeeği malucircm bir keyfishyyettir ve bu maksatla ziraat bankası muameshylacirctını hayli tevsi etmiştir Mamafih bankanın sermayesi buguumlnkuuml ihtiyacata gayrikacircfi bir halshydedir Devloumltin zaman ve kefaleti altında Ziraat Bankasına hariccedilten para tedarik ederek ccediliftccedilishylerin muumlhim mikyasta ihtiyaccedillarına yetişmek muvafık goumlruumllmektedir Bununla beraher Ziraat Bankasının maliyeden ımatluibatmı tesviye iccedilin 1340 senesi (buumltccedilesine tahsisatı lacirczime vazoluıı-muştur

Memleketimizde bankacılık pek geride kalshymış olduğundan bu noksanı telacircfi iccedilin Ziraat Bankasınca bir mektep accedilılacağı gibi Avrupa bankalarında muamelacirct oumlğrenmek uumlzere tatshybikat goumlrmek iccedilin memurlar goumlnderilecektir Bankanın resi idaresine bir muumltehassıs celbi iccedilin muhabere edilin ek uumlzeredir Ccediliftccedililere sushyhulet olmak iccedilin itibarı şahlsı uumlzerinden ikrazat-ta (bulunulmak uumlzere Ziraat Bankası Kanunushynun tadili dahi teklif olunacaktır Ayrıca muumles-

1339 O 1 sesatı maliye ve iktisadiye nezdinde ccediliftccedililerishymize (bankanın kefaletiyle rtibar fcuumlşajdettiril-mesi esası temin olunmuştur icircstihsalacirctımızı tanzim ve ihracı teshil iccedilin ticaretimize ehemshymiyeti lacirczime atfedilecektir Bu mey anda bir ticaret bankası teşkili hakkında kanun Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

Ormanların işletilmesini eski kuyut ve şu-ruttan kurtarmak ve halkın vacircsi mikyasta istishyfadesini temin etmekle beraber fennicirc sureltte idare eylemek iccedilin tanzim olunan Onman Kashynunnamesi lacircyihası Meclisi Acirclinize takdim olunshymuştur

Ormanlardan istifadeyi teshil ve ihtiyacatı dacirchiliyemizi dacirchilden temin etmekle beraber bilshyhassa ihracat hususuna atfı ehemmiyet olunashycaktır

Madenlerimizin en muumlhimini ve memleketin feyyaz bir membaı serveti olan Zonguldak koumlshymuumlr madenlerinde istihsali temin edecek bir kanun teklif olunacaktır Koumlmuumlr ve diğer mashydenlerin fazla işletilmesi ve harice ihracı iccedilin mevcut Maden Nizamnamesinin tadili suretiyle ve suveri saire ile azamicirc teshilacirct goumlsterilecekshytir

Ticaret

Trabzonda bir Ticaret Mektebi accedilılacak ve ileride bu mekteplerin adedi teksir olunacakshytır Ticaret Mektebi Acirclisi dahi buguumlnkuuml talep ve ihtiyaca goumlre ıslah ve tensik olunacaktır Bundan maada her nevi şirketlerin teşekkuumlluumlne suhulet goumlsterilecek ve tuumlccarlarımızın doğrushydan doğruya Avrupa ile temas yolları aranashycaktır Ticareti bahriyemizin inkişafı esbabı muumltalacirca ve tetkik edilmektedir Bacirczı yerlerde yeniden ticaret borsaları accedilmak^ uumlzere icabeden nizamname ihzar edilmekte olduğu gibi limitet ve kooperatif şirketlerin tanınması iccedilin Ticaret Kanununa bir maddei kanuniye ilacircvesi teklif edilecektir Ticaret Ziraat ve Sanayi Odalarıshynın daha faal ve muntazam bir hale ifrağı ile ticaret hayatımızda muumlsmir olmalarını teminen nizamnamesi tadil ve ıslah edilecektir

Sanayi Elyevm memlekette meveudolan sanashy

yiin buguumlnkuuml terakkıyatı fenniyeden istifadeshysini temin iccedilin suveri muhtelife ile yardım edishylecektir Sanayi mekteplerinin programları merkeze raptolunacak ve bunlara muumlnasip mua-

425

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 59 Ziraat

Memleketimizin en muinim şuicircbei iikti-sadiyesinin ziraat -olduğu Ibedilhicirc bir keyfiyet-tir Ziraatin himaye ve inkişafını tennin iccedilin bir Himayei Ziraat Kanunu teklif olunacak ve sanayii ziraiyenin inkişafı iccedilin ihtisas ziraat mektepleri accedilılacaktır Memleket sekiz ziraat mmtakasma taksim edilmiş olup her mmtakada tedricen umumicirc iziraat mektepleri alacirct ve edeshyvatı ziraiye tamirhaneleri ve saire accedilılacak ve bu mıntakalarda ccediliftccedililerimizin asri vasaiti zishyraiye ile teccedilhizine ccedilalışılacaktır Ziraatimizi hashyrice tanıtmak ve beynelmilel muumlnaampebatı takshyviye etmek iccedilin ziraat sergileri accedilılacaktır 1340 senesi zarfında Ibu maksatla Adanada bir icircergi kuumlşadı iccedilin hazırlık yapılmaktadır Ccediliftccedili ve sanayi erbabına itibaricirc malicirc temini iccedilin hushysusicirc ccediliftccedili sandıkları ve koumly bankaları accedilmak ve ziraat bankası vasıtasiyle hu tanıdıklara yardım etmek ve ccediliftccedililer arasında atom - raquoatıım ortakshylıkları şirketlerinin kooperatiflerin teşkiline (muavenet etmek ve muhtaccedil ccediliftccedililere tdhumluk ve vesaiti ziraiye tevzi eylemek ve hayvanatın teksiri iccedilin damızlık ahırlar accedilarak meccanen ahalinin (hayvanlarını telkih etmek vehayvan hastalıklarına karşı muumlcadelenin şiddetini artırshymak İktisat Vekacircletinin cuumlmlei mesaisinden olashycaktır Ziraatin inkişaf ve terakkisi ve bilhassa kredi muamelesinde ccediliftccedililerimize acirczaımicirc teshi-lacirct iraesiyle kabil olaibileeeği malucircm bir keyfishyyettir ve bu maksatla ziraat bankası muameshylacirctını hayli tevsi etmiştir Mamafih bankanın sermayesi buguumlnkuuml ihtiyacata gayrikacircfi bir halshydedir Devloumltin zaman ve kefaleti altında Ziraat Bankasına hariccedilten para tedarik ederek ccediliftccedilishylerin muumlhim mikyasta ihtiyaccedillarına yetişmek muvafık goumlruumllmektedir Bununla beraher Ziraat Bankasının maliyeden ımatluibatmı tesviye iccedilin 1340 senesi (buumltccedilesine tahsisatı lacirczime vazoluıı-muştur

Memleketimizde bankacılık pek geride kalshymış olduğundan bu noksanı telacircfi iccedilin Ziraat Bankasınca bir mektep accedilılacağı gibi Avrupa bankalarında muamelacirct oumlğrenmek uumlzere tatshybikat goumlrmek iccedilin memurlar goumlnderilecektir Bankanın resi idaresine bir muumltehassıs celbi iccedilin muhabere edilin ek uumlzeredir Ccediliftccedililere sushyhulet olmak iccedilin itibarı şahlsı uumlzerinden ikrazat-ta (bulunulmak uumlzere Ziraat Bankası Kanunushynun tadili dahi teklif olunacaktır Ayrıca muumles-

1339 O 1 sesatı maliye ve iktisadiye nezdinde ccediliftccedililerishymize (bankanın kefaletiyle rtibar fcuumlşajdettiril-mesi esası temin olunmuştur icircstihsalacirctımızı tanzim ve ihracı teshil iccedilin ticaretimize ehemshymiyeti lacirczime atfedilecektir Bu mey anda bir ticaret bankası teşkili hakkında kanun Meclisi Acirclinize takdim olunacaktır

Ormanların işletilmesini eski kuyut ve şu-ruttan kurtarmak ve halkın vacircsi mikyasta istishyfadesini temin etmekle beraber fennicirc sureltte idare eylemek iccedilin tanzim olunan Onman Kashynunnamesi lacircyihası Meclisi Acirclinize takdim olunshymuştur

Ormanlardan istifadeyi teshil ve ihtiyacatı dacirchiliyemizi dacirchilden temin etmekle beraber bilshyhassa ihracat hususuna atfı ehemmiyet olunashycaktır

Madenlerimizin en muumlhimini ve memleketin feyyaz bir membaı serveti olan Zonguldak koumlshymuumlr madenlerinde istihsali temin edecek bir kanun teklif olunacaktır Koumlmuumlr ve diğer mashydenlerin fazla işletilmesi ve harice ihracı iccedilin mevcut Maden Nizamnamesinin tadili suretiyle ve suveri saire ile azamicirc teshilacirct goumlsterilecekshytir

Ticaret

Trabzonda bir Ticaret Mektebi accedilılacak ve ileride bu mekteplerin adedi teksir olunacakshytır Ticaret Mektebi Acirclisi dahi buguumlnkuuml talep ve ihtiyaca goumlre ıslah ve tensik olunacaktır Bundan maada her nevi şirketlerin teşekkuumlluumlne suhulet goumlsterilecek ve tuumlccarlarımızın doğrushydan doğruya Avrupa ile temas yolları aranashycaktır Ticareti bahriyemizin inkişafı esbabı muumltalacirca ve tetkik edilmektedir Bacirczı yerlerde yeniden ticaret borsaları accedilmak^ uumlzere icabeden nizamname ihzar edilmekte olduğu gibi limitet ve kooperatif şirketlerin tanınması iccedilin Ticaret Kanununa bir maddei kanuniye ilacircvesi teklif edilecektir Ticaret Ziraat ve Sanayi Odalarıshynın daha faal ve muntazam bir hale ifrağı ile ticaret hayatımızda muumlsmir olmalarını teminen nizamnamesi tadil ve ıslah edilecektir

Sanayi Elyevm memlekette meveudolan sanashy

yiin buguumlnkuuml terakkıyatı fenniyeden istifadeshysini temin iccedilin suveri muhtelife ile yardım edishylecektir Sanayi mekteplerinin programları merkeze raptolunacak ve bunlara muumlnasip mua-

425

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 5 9 venetlerde bulunulacaktır Ticaret Bankasınshydan başka yerdesanayi erbabının ihtiyaccedillarını tatmin iccedilin bir Tuumlrkiye Sanayi Bankası tesisi mutasavverdir Amelenin hukuk ve vazaifine dair bir mesai kanunu lacircyihası ihzar edilmekte olup yakında Heyeti Oelilenize takdim olunashycaktır

Muumldafaai Milliye

Senenin kısmı evvelinde Lozan Muumlzakeratı Sulhıyesi neticesine intizaren ordu seferber mevshycudunu muhafaza etmiştir Artık vaziyet tavazshyzuh ettiğinden hizmeti fiiliyesini ikmal edenleshyrin terhisine devam olunacaktır

1340 senesinde ordu mevcudunu buumltccedileye bacircr olmıyacak ve fakat ordunun miknet ve kuvveshytine halel gelmiyecek ve buumltuumln esnan erbabının talim ve terbiyei askeriyesini temin eyliyecek bir miktara tenzil edeceğiz

Ordunun talim ve terbiyesi en son tecaribi harbiyeye istinadettirilecek ve son fenni harbin tedrisi iccedilin lacirczımgelen mektepler talimgahlar endaht mektepleri ve sair mekacirctibi askeriye accedilıshylacaktır

Hizmeti fiiliyenin tenkisi umdesi mevkii fiile konacaktır Efradı milletin askerliğe kabiliyet ve istidadı pek ileridedir Terbiyei askeriyeyi ikmal ve itmam iccedilin efradı iki sene silacirch altınshyda bulundurmaya luumlzum yoktur Binaenaleyh bu muumlddet tenkis edilecek ve memlekette mektepshylere rağbeti teşvik iccedilin okuyup yazma bilenleshyrin bu tenkisten daha fazla istifadeleri temin edilecektir

Ayrıca talim ve terbiyei askeriyeden hacircli kashylacak vakitlerde efrada okuyup yazma oumlğretshymek iccedilin kışlalarda dersler accedilılacaktır

Muharebat dolayısiyle tahsili noksan kalan zacircbitamn tahsilleri accedilılacak hususicirc tedrisat va-sıtasiyle ikmal olunacaktır Ordunun ihtiyaccedil ve teşkilacirctı ile muumltenasip ve zabıtan terfii hakkını daha esaslı surette muhafaza iccedilin yeni terfi kashynunnamesi Meclisi Acirclinize tevdi olunacaktır

Muumldafaai Milliye buumltccedilesindeki tahsisatın memleket dacirchilinde sarf olunması ve ordunun muhtelif ve muumltenevvicirc ihtiyacatmm memleket dacirchilinden temini gayesine doğru yuumlruumlmeyi hiccedilbir zaman nazarı dikkatten uzak tutmıya-cağız Macircluumllini guzatm terfihi esbabı taharri edilmektedir İhtiyat zabıtanın a medarı şuhu-

1339 C 1 I 1 et olmak uumlzere bacirczı mukarrerat ittihaz edilshy

miştir

Bahriye

Buumltccedilemizin takati hacirczırası fevkinde bir bahshyriye programı duumlşuumlnmuumlyoruz Bu hususta şimshydilik kabili icra goumlrduumlğuumlmuumlz program bahricirc ve havaicirc vesaiti muumldafaa temininden ve zacircbitamn terbiyei askeriyesine ihtimam etmekten ibaret olacaktır

İmalacirctı Harbiye

Memleketin emniyet ve muumldafaası ordunun | muhtacolduğu malzemei harbiye ve muumlhimmashy

tın memleket dacirchilinde imalini muumlstelzimdir Bunun iccedilin Muumldafaai Milliye Vekacircleti muhtac-olduğumuz malzemei harbiyeyi dacirchilde imal etshytirmek gayesini takibedecektir

1 - bull bull Hariciye

Devletimizin muumlnasebatı hariciyesi berveccedilhi-zirdir

tran ile huumlsnuuml muumlnasebatm idamesini arzu eylemekteyiz Tahranda sefaretimiz vardır ve usuluuml veccedilhile itimatnamesini haiz olarak bir Iran Sefaret Heyetinin şehrimize vusuluumlnuuml bekshylemekteyiz

Afgan ile dahi muumlnasebatımız gayet iyi olup her iki devletin diğer devlet nezdinde sefaret heyeti bulunmaktadır

Muumlnasebatı hariciyemiz Rusya ile Moskovashyda ve Duumlveli Muumlttefika ile Lozanda akdeyledi-ğimiz Muahedat ile tanzim edilmiştir Rusya ile konsolosluk ve bahusus Ticaret Mukavelesi ak-

I dini muumlnasebatı tarafeyni buumltuumln teferruatına kadar hacircli intizamda bulunduracak tedabirden addediyoruz Bu mukavelacirctm bir an evvel inshytacı iccedilin yediiktidarımızda bulunan buumltuumln meshysaiyi sarf eylemekteyiz Bu suretle oumlteden beri her iki devlet arasında mevcudolan dostluk bir kat daha takviye edilmiş olacaktır Lozan Mua-hedatı Meclisi Acirclice tasdik olunduğundan bunshyların mevkii meriyete vazı iccedilin Duumlveli Muumlmzi-yenin tasdiklerine intizar edeceğiz ve muumltaakı-ben Duumlveli Garbiye ile muumlnasebatı siyasiye ve şehbenderiye tesis olunacaktır

Amerika ile esası hallolunan ve bitaraf devshyletlerle peyderpey akdi muktazi olan muahedat ve mukavelacirctm intacına sarfı macirchasal olunaeak-

I ti i

mdash 426 mdash

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

1 14 5 9 Sıhhiye ve Muavenati iccediltimaiye

Hacirckimiyeti Milliye devresinin icap ve mahshysuluuml olarak teşekkuumll eden Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti o vakitki ahvali fevkalacircdeshynin kacircffei mesainin cepheye sarfını istilzam etmesi hasebiyle lacircyıkı veccedilhile neşvuumlnema bulashymayıp sulha kadar memleket ihtiyacatını mahshydut bir buumltccedile ve nacirckacircfi mesai ile tatmin edebilshydi Fakat bundan boumlyle kendisinden beklenilen muumlhim vazaifi ilmin ve ihtiyacın emrettiği daishyrede huumlsnuuml ifa etmeye ccedilalışacaktır

Sulh devresinde bu ihtiyacatı bihakkin tatshymin edebilmek iccedilin evvelacirc merkezi teşkilacirctı ve taşra teşkilacirctını ccedilalışabilecek muumlfid bir hale koymak kavanin ve nizamatı sıhhiyeyi ıslah ve bu noksanlarını yeniden ikmal etmek lacirczımdır

Şimdiye kadar memleketimizde Hıfsısıhhayi Umumiye mesailini istihdaf eden sıhhiyecilik şubesi henuumlz matlucircp derecede tekemmuumll etmeshymiştir Bu şubede maatteessuumlf luumlzumu derecesinshyde ne muumltehassıs yetişmiş ne de bu yolda ka-vanini lacirczime yapılmıştır Binaenaleyh buumltuumln medenicirc devletlerin bu husustaki teşkilacirct ve kanunları mukayeseli surette tetkik olunacak ve bunların milletimize ve yurdumuza goumlre tevfik edilmesi iccedilin suumlratle Meclisi Acircliden geccedileshyrek fiiliyat sahasında tatbikine tevessuumll edileshycektir Bununla beraber bacirczı ecnebi muumltehassısshyların celbine ihtiyacolacaktır

Muumltemadi harbler takriben 200 bin şehit yavrusunu buguumlnkuuml neslin ve Huumlkuumlmetin himashyye ve şefkatine terk etmiştir Sıhhiye ve Mua-veti İccediltimaiye Vekacircleti buumltccedile darlığından doshylayı bunların ancak yirmi bin kadarına bakashybilmektedir Daha buumlyuumlk bir miktarın bu himaye ve şefkatten muumlstefidolmaJarı iccedilin varidat temishynine Sıhhiye ve Muaveneti İccediltimaiye Vekacircleti gayret edecektir

Memleketimizde en ccedilok tahribat yapan hasshytalıkların verem ve firengi olduğu zannı yanlış olarak taammuumlm etmiştir Halbuki bizde en muumlshyhim sıhhicirc tahribatı yapan malaryadır Bu hasshytalık yurdumuzun milletimizin karabelacircsıdır en vahicircm derdi iccediltimaimizd-ir Sıhhiye Vekacircleti en buumlyuumlk gayretini bu hususa sarf edecektir Fashykat bu derdin devası milyonlarla masrafa muhshytaccediltır Bu iş zayıf bir buumltccedile ile muumlmkuumlnuumll hushysul olmıyan şeydir Binaenaleyh Sıhhiye Vekacircshyletinin bu baptaki mesaisi 1840 senesi iccedilinde raquo

1339 0 1 maatteessuumlf cuumlzi bir keyfiyet ve kemiyette kalshymak zaruretindedir

Muumlbadele ve imar

Vdkilleriniz muumlbadele ve imar işleri iccedilin ayshyrı bir teşkilacircta iIcircDticircyaeoHuğu kanaatindedir Bu teşkilacirctın diğer vekacircletlere nacircffiz solması ve bu-hususta tetMkı ioaibeden nıukarreratın seri-an ittihaz ve icrası ve vilacircyetlerde memurini muumllkiyenin riyaseti altında bilumum melmuricirc-tıiıı ve kumandanların nıııavenet ve muumlzalheret-lerinin temini iccedilin hu teşkilacirctın İcra Vekilleri Riyasetine raptedilmesi ımUvafik goumlruumllmuumlştuumlr Bir muumldiriyeti umumiye halinde olmakla ^6-ralber bilcuumlmle vekacircletlerden ımemur allnmak sureltiyle taikviye edilecek ve vekacircletlerle ta iş hakkında Uzun muihalberata meydan venmi-yecek olan bu teşkilacirct (biri muumllbadele diğevi imar işleri ile iştigal etmek uumlzlere iki şulbeye ayrılacaktır

Muumlbadele ve imar işleri (birccedilok nıkatı nashyzardan yekdiğterinden tefrik olunataıyacak mashyhiyettedir Binaenaleyih Ibu iki işin ibir teşkilacirct altına alınması muvafık goumlruumllmuumlştuumlr

Muumlbadelenin Lozanda imza edilen Mukashyvele mucibince ahalii Islacircmiyenin ^emvali menshykule ve gayriımerikulesi uumlzerindeki Ihukukuna halel vermiyeeek şekilde icrasınla son derece uumlhtismam olunacaktır Gelecek lolan auumlıaliye buumltshyccedileden muavenet edileceği gaibi ekseri tuumltuumlncuuml ve muumlstaihsıl olan bu aihaliıye ımaihsullerine mushykabil avans tedarikine ccedilalışılacaktır

Vanan yerlerimizin bir an evvel inşası iccedilin idaricirc moumlktai nazardan Huumlkuumlmet her tuumlrluuml teşshykilacirctı yapacaktır Bu yerlerin İbir an evvel inshyşası iccedilin duumlşuumlnduumlğuumlmuumlz ıccedilare (hususicirc sermayeleshyri bu inşaatı deruumlhde iccedilin terkip ve teşvik eyshylemektir

Bu maksiatla bu ıgilbi inşaat şirketlerine mushyayyen İbir muumlddet zarfında Emlacirck Vergisinden ve Ibacirczı mevaddı İnşaiye iccedilin Guumlmruumlk Ruumlsumunshydan muafiyeti Demine hazır olduğumuz gibi inshyşaat taksitlerini Tahsili Emval Kanununa tevshyfikan tahsil etmeyi ve ledeliktiza Huumlkuumlmetin bu şirketlere karşı kefaleti guumlbi teşkilacirct iraesi-ni dahi temin edeceğiz

Efendiler Muumlbadele ve imar meselelerini huumlsnuumlsuretle i nt atfetmek iccedilin ne kadar azicircm muumlşkuumllacircta imacircnız (kalacaklarına vdkilleriniz Ika-anidir Bu muumlşkuumllacirctı bertaraf iccedilin acirczacircyı kira-

I

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

t 14 591339 C 1 mın Huumlkuumlmete her tuumlrluuml muumlzaheretlerini di- l

riğ etfmiyteeeklerinden şuumlphe etmiyoruz Filva-ki pek mudil bir meselei milliye halinde karshyşımızda duran (bu iki meseleyi başa ccedilıkaralbil-mek iccedilin Meclisteki buumltuumln ruumlfekanm irşat ve muavenetini ve bilhassa bu işte muumltehassıs olan mulhterem azanın bilfiil sebk edecek yardımla-nnı vekilleriniz kemalimennuuml şuumlkran ile kashybul ltedecelktir Muvıaffaikıyicircet Allahtandır (Suumlshyrekli alkışlar)

RElS mdash Efendim iki tane takrir vardır Onshyları Heyoumlti Muicirchtereımenize arz edıeyiim Biri Denizli Melbusu Mazhar MuumlfM Beyin takririshydir Okuyorum

Riyaseti Celileye Heyeti Vekile Reisinin beyanatına ıttıla ha

sil edilmiş ve muvafık goumlruumllmekle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini teklif ederim

S Eyluumll 1Ouml39

Denizli Mazhar Muumlfid

REİS mdash Diğeri Kuumltahya Mebusu Reeeb Bey ile ruumlfekasınm takriridir Onu da okuyorum

Riyaseti Celileye İcra Vekilleri Heyeti Reisinin beyanatı vashy

kıası Meclisi Acircliden muumllhem veccedilhe dairesinde takibolunacak ımesainin tertip ve izahından ibashyrettir Meclisi Acircli luumlzumunda vereceği muumltemshymim veccedilhelerle tertibi mezkucircru tevsi ve tadil edebileceği gibi kanunları vazetmekte de mutshylak huumlrriyet ve istiklacirclini daima muhafaza eyshylemesi tabiicirc bulunduğundan beyanatı mezlkucircre-uin tasvibıyle ruznamei muumlzakerata geccedililmesini arz ve teklif eyleriz

5 Eyluumll 1339

Kuumltahya Reeeb Urfa

Husrev Erzurum

Cacirczim

İzmit Saf vet Dersim

Feridun Fikricirc Antalya

Ahmed Saki

Karahisarı Şarki Mehmed Emin

Erzurum Ruumlşduuml İsparta

Huumlseyin Huumlsnuuml Urfa

Safvet Ccedilanakkale Mehmed

istanbul Suumlleyman Sırrı

Kuumltahya Mehmed Nuri

Kayseri Ahmed Hilmi

Ergani Kacirczım Vehbi

Sivas Halis Turgut

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Efendim bendeniz de Reeeb Beyin takririne iştirak edishyyorum Binaenaleyh benim takririmin ı eye konshymasına hacet yoktur Geri alıyorum

REİS mdash Efendim Reeeb Beyefendi ve ruumlshyfekasımn takririni reyi acirclinize arz ediyorum Beyanatı valkıayı tasviben ruznaımei muumlzakerata geccedililmesine dair olan bu takriri kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur efendim

5 mdash MUumlZAKERE EDIcircLEN MADDELER 1 mdash Posta kanunu lacircyihası (icirc2) ve Posta

Telgraf Encuumlmeni mazbatası

RElS mdash Efendim buguumlnkuuml ruznamei muumlza-keratımızda Posta Kanunu vardır Onun muumlzashykeresine geccediliyoruz On uumlccediluumlncuuml maddede kalmışshytık Oradan muumlzakerata devam edeceğiz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nev inden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REİS mdash Efendim 13 ncuuml madde hakkında soumlz isti yen var mı (Ekseriyet yok sesleri)

FERİDUN FİKRIcirc B (Dersim) mdash Reis Bey ekseriyet yoktur Beş dakika teneffuumls edelim

RElS mdash Efendim ekseriyet kalmamıştır Be-rai teneffuumls on dakika celseyi tatil ediyorum

Saat 315

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

Icirc K İ N C Icirc CELSE Bedi muumlzakerat saat 342

REIcircS mdash IcircMnci Beisvekili icircsmet Beyefendi

KAcircTtPLER Ruşen Eşref Bey (Karahisar) Mahmud Bey (Suumlrd)

REIcircS mdash Celseyi accedilıyorum efendim Posta kanunu lacircyihasının 13 ncuuml maddesinin muumlzacirckeshyresine başlıyoruz

MADDE 13 mdash Derununda gazete ve evrakı matbua ile masalihe dair evrak ve eşyayı ticashyriye numuneleri muumlccediltemi bulunan paketlerin heshyyeti mecmuası muhtevadan en yuumlksek tarifeye tacircbi bulunan madde nevinden addedilerek ona goumlre uumlcret alınır

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Efendim Burada bir keli-metashisatı vardır (Muhtevadan) denmiş (Muhshyteviyatından) suretinde Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni tashih etmiştir

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Efendim Bulunana denmiş bulunan suretinde tashih edilshysin

REİS mdash Efendim Madde hakkında soumlz istishyyen var mı (Hayır sesleri) Binaenaleyh madshydeyi tashih veccedilhile reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul dilmiş-tir 14 ncuuml maddeye geccediliyoruz

MADDE 14 mdash Mekacircticircp ve accedilık muhabere varakalarının gayrimuumlraselacirct ucuratı kısmen olsun peşin verilmelidir Noksan ucurat muumlrse-luumlnileylerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak istifa edilir Her halde bu uumlcret beş kushyruştan dun olamaz

MA2HAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Reis Beyshyefendi encuumlmen 3 kuruş yapmıştır

REIcircS mdash Soumlyliyeceğim efendim Muvazenei Maliye Encuumlmeni bu maddedeki beş kuruşu uumlccedil kuruşa tenzil etmiştir

MUumlNİR B (Erzurum) mdash laquoKısmen olsun peshyşin verilmelidirraquo deniyor Bunu izah etsinler

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash MacirclucircmuacircİTİeridir ki efendim mektupları veya kartpostalları pul ilsak ettaıeden kutulara atmak ihtimali vardır icircşte bu

gibi muumlraseliacirct oumlylece gider Yalnız muumlrseluumlnileyh-ten iki kat olarak uumlcret alınır Bu da yalnız kart ile evrakı matbua veya gazetelere aittir Eşyayı ticariye olacak olursa hiccedilolmazsa muumlrsil tarafınshydan kırk para verilmelidir Kısmı muumltebakisi muumlrseluumlnileyhten iki misli olarak alımur Diğer eşya iccedilin vermiyorlar yani tamamen (taks) a tacircbi olan yalnız mektupla kartpostallardır Diğershyleri kısmen asıl uumlcretle gidebilir

MUumlNIcircR B ((Erzurum) mdash Muayyen bir nisshypet dacirchilinde olmalıdır efendim Bu bapta laletshytayin olmaız Ne miktar peşin alınabilecek o tacircyin edilmelidiir

MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Muumlrsil ne kadar isterse o kadar olashybilir Fakat her halde bidayette bir şey verilshymelidir O alınır ona goumlre pul yapıştırdır pos-tahane (kısmı diğerini muumlrseİuumlnileyten alır

HADIcircS TURCHJD B (Sivas) mdash Binde bir kuruş verirse olur mu efendim

MUumlDUumlRUuml UMIcircUMIcirc VEKIcircLIcirc FAHRIcirc B (Deshyvamla) mdash Binde bir kuruş olmaz Ccediluumlnkuuml oumlbuumlr tarafta iki ıbin kuruş alacak

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdashEfendim Muumlduumlruuml Umumicirc Beyefendi mektuplarla accedilık mushyhabir varakalarının bir taks işaretiyle gidebile-ğinf soumlylediler Maddede -mıuumlraıselacirct uumlcuratı kısshymen peşin alınır noksan uumlcurat muumlrseluumlnileyh-lerden ve indelicap muumlrsillerden iki kat olarak isticircfa edilir deniyor Yalnız burada bir şey var Kutuya ancak mektuplarla kartpostal atılabilir Fakat her hangi bir uumlcrete tacirclbi olan şey kutuya atılmaz Doğrudan doğruya memurine verilir Memuru veznedar tarifesi dairesinde uumlcretini alır pulunu yapıştırır muumlrsilden uumlcret olarak ne kadar para isterse muumlrsil o parayı verir Şu halshyde noksan para alan bir memurun kabahattin den dolayı muumlrsil veya muumlrseluumlnileyh neden iki kat uumlcret vermeye mecbur oumllsuumln Bunu memurun taz-

_ 3 2 9 mdash

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 5 9 min etmesi lacirczımgelir bu fıkranın ona goumlre tadili I icabeder I

SABRI B (Saruhan) mdash Efendim Bu madshydede mevzuubaihsolan noksan uumlcret memurun hashytası yuumlzuumlnden değildir Gelmiş birisi parasını | ve ccedilantasını evde unutmuş cebini arıyor cebinde on para ccedilıkıyor Fakat posta uumlcreti 80 para Pashyrası yetinmiyor posta memurunun git birisinden istikraz et bu parayı getir demesi icaıbederken sırf bir hizmet olmak uumlzere mademki muumlrsil vazifesini kısmen ifa etmiş uumlcretin bir cuumlzuumlnuuml j vermiştir Memur (bunu kendtei iccedilin kacircfi adde- I derek o paketi kafbul vıe sevk ediyor Fakat buna mukabil bir fcuumlccediljuumllk bad koyuyor diyor ki - dikkat ediniz - diyor ki ben muumlmeluumlnileyih-den uumlccedil kuruştan dun para tabsil etmem Pashyrayı tahsil etmek iccedilin bu kadar bir tazyik yashypıyor Eğer siz acircsitterseniz ki ımuumlreeluumlnileyhe fazla para vermesin maddeyi ona goumlre yaparsıshynız

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Muumlsaashyde buyurur musunuz Bendenizin ımacircruzatıım şu noktadadır İndelicap ımuumlrsellerden iki ka t ceza alınır diyor Şimdi buyurdunuz ki muumlrshysil paketi postaya teslim eder ve meselacirc beş kuruşluk uumlcrete tacircbi ulan bir şey iccedilin kırk pa- I rası ccedilıkar Kırk paralık pulu yapıştırır Muumlteshybaki doumlrt kuruş da imaballinde muumlrseluumlnileyb-den alınır Pekacirclacirc buna mukabil pıosta ıbu doumlrt kuruş iccedilin bir ımisil de faiz muuml alacaktır

SABRI B (Sarakan) mdash Ya muumlreeluumltıaleyb reddederse lonu kim tdmin leder

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Memushyrun malucircmatı taktında pulu noksan olarak yashypıştırıyor

SABRI B (Sarakan) mdash Olsun efendim Madeım ki kendisinin eseri hatasıdır Onun iki I mislinin verilmlesİ lacirczımdır Bu duumlnyanın her j tarafında tatibik edilen bir şeydir Yalnız (bizshyde değildir

BESIcircM ATALAY B (Aksaray) mdash Muumlrsil ile muumlrseluumlnileyh kelimelerinin Tuumlrkccedilesi konshysa dalha iyi olmaz mı

SABRI B (ıSaruifoan) mdash istirham laquoderim bu buumlze ait bir mesele değildir Huumlkuumlmet bir encuumlmeni ilmicirc teşkil eder Lisanda ıslahat yashypar Ondan Sonra ltolur Yoksa bizim guumllbi me-ımuirların buna ihafc ye salacirchiyeti yoktur Bir Marto adamı tabiicirc bunu tebdil edemez sıonra I

1339 C 2 şikacircyet husulle raquogelir ve biiryoraunuz ki (her şushybe idarenin (kendisine miahsus bir ıstılahı vardır

MAZHAR MUumlFİD B (Denizli) mdash Her halshyde siz memur değilsiniz mebussunuz

HALİS TURGUT B (Sivas) mdash Muumlduumlr Beyshyle Sabri Beyefendi goumlnderilecek eşya postaneshyye verileceği zaman muumlrsilin her hangi bir zashyruret dolayusıiyle meselacirc parası ccedilıkışfmiaz ccedilanshytasını bir yerde bırakır gibi esbap dolayısiyle matlucircp uumlcreti tamamen tesviye edemediği takshydirde Posta İdaresi uumlcretin muumltebaki kısmını goumlnderilen adamdan alimak uumlzere bu evrakı ve paketi alır ve goumlnderir buyurdular Halbuki maddede goumlnderilecek şeyin kaccedil kuruşluk posshyta uumlcreti varsa muumlrseluumlnileyh den bunun iki misshylinin alınıması lacirczıımgeliyor deniyor Bu deshynildikten ısonra ortada bir teshİlacirct kalmıyor Meselacirc goumlnderilecek bir eşya on kuruş posta uumlcretine tacircbi ise ve o adamın cebinde bir kuruş varsa tabiicirc bu adam bu uumlcreti vermiyeeektir ve bittabi lto eşya da gidemiyecektir Bunun iccedilin bir teşkilacirct ılımak uumlzere nısfı peşin almır deshyniyor Halbuki bu kayıt maksadı temin edemiyor Onun iccedilin ya tamamen peşin alınsın herkes bilsin ona goumlre hareket etsin Yanı goumlnderileshycek eşyanın uumlcreti tamamen peşin alınır ondan sonra goumlnderilir diye herkes bilsin veyahut bir zaruret halinde teshilacirct yapılacak ise uumlcretin nısfı olsun peşinen alınır ve nısfı diğeri mahalshylinde verilir diye tadil edilmeli ki maksat temin edilsin

TUNALI HİLMİ B (Zonguldak) mdash Efenshydim İnşallah Sabri Beyefendi ile uzlaşacağız Mesele yine Tuumlrkccedile meselesidir

REİS mdash Efendim Madde hakkında başka soumlz istiyen kalmamıştır

Fahri Beyefendi Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin beş kuruşu uumlccedil kuruş diye yaptığı tenshyzil hakkında bir diyeceğiniz var mı

MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Hayır efendim Uumlccedil kuruşu kabul ediyoruz

REİS mdash O halde maddenin muumlzakeresi hitashyma ermiştir

Yalnız madde hakkında Bozok Mebusu Suumlshyleyman Sırrı Beyin bir takriri var Onu okuya-

cağız

mdash 480 mdash

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

1 14 5 Riyaseti Celi leye

Madde mdash Mekacircticircp ve acık muhabere varakashylarının gayri muumlraselacirct uumlcuratı kısmen olsun peshyşin verilmelidir Noksan uumleurat muumlrseluumlnileyh-lerden isticircfa edilir Her halde bu uumlcret uumlccedil kuruştan duumln olamaz

Maddenin berveehibacirclacirc tadilini teklif eyle-^rim

Bozok Suumlleyman

RE IS mdashbull Efendim bu takriri nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumlshytalacircaya alınmamıştır Binaenaleyh efendim madshydeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin uumlccedil kurfuş diye icra ettiği tadil ile reyi acirclinize arz ediyoshyrum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir

On beşinci maddeye geccediliyoruz

MADDE 15 mdash Taahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacak uumleurat bunların sıklet ve nevilerine goumlre acircdilerinden alınması lacirczım-gelen uumlcret yedi buccediluk kuruş taahhuumlt resmi mak-tuundan ibauettir

REIcircS mdash Efendim bunu da ^Muvazenei Maliye Encuumlmeni beş kuruş olarak tadil etmiştir Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Bendeshyniz Muumlduumlruuml Umumicirc Beyden bir şey sormak isshyterim Efendim laquoTaahhuumltluuml mevaddm muumlrsil-lerinden isticircfa olunacakraquo diyor Bu mevaddan maksat nedir

POSTA VE6 TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcircshySİ VEKIcircLIcirc FAHRIcirc BEY mdash Kartpostal gazete resail evrakı ticariye ve evrakı matbuadır

REIcircS mdash Başka soumlz istiyen var mı efendim (Hayırseslen) soumlz istiyen yok Binaenaleyh Mu-vazenei Maliye Encuumlmeninin tadili veccedilhile on beshyşinci maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kashybul edenler luumltfen el kaldırsın Kabul edilmiştir On altıncı maddeye geccediliyoruz

MADDE 16 mdash Posresttant muumlraselacirctınm beheri iccedilin posta uumlcreti acircdiyesinden başka maktu-an beş kuruş daha isticircfa olunur Bu uumlcret mahshyrecinde tediye edilmemiş ise gerek bidayeten vuumlrudunda ve gerek tekrar şevkinde evrit postahanesince muumlrseluumlnileyhden ve indelicap mahrecine iadesi halinde muumlrsilden bir kat olashyrak alınır Namlarına gelecek mevaddm bilacirc-

1339 C 2 hara kendi taraflarından ahzedilmek uumlzere pos-tahanede tevkiflerini tahriren talebeden muumlr-seluumlnileyhler postrestant uumlcreti maktuasmı tediyeye mecburdurlar

REIcircS mdash Bu madde hakkında soumlz istiyen var mı (hayır sesleri) Bu madde hakkında soumlz istishyyen yok Binaenaleyh maddeyi reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldır-dırsm Kabul edilmiştir

MADDE 17 mdash Bişartucircttediye muumlraselacirct iccedilin uumlcuratı lacirczimei mucirctadeye zamimeten mahrecinde bir kuruş yirmi para tediye uumlcreti ve mevlishydinde iki kuruş on para tahsiliye uumlcreti ile teshydiyesi meşrut meblacircğ iccedilki tanzim olunacak posta havalenamesinin uumlcreti muayyenesi ahzo-lunur Bu son iki uumlcret meblacircğı mezbureden tenshyzil suretiyle alınır

REIcircS mdash Efendim Bu maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeni aynen kabul etmiştir Soumlz istiyen var mı (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir efendim

MADDE 18 mdash Her bir kıymeti mukaddereli mektuptan peşin olacircrak evvelden mekacirctip uumlca-ratı acircdiyesi saniyen Taahhuumlt uumlcreti maktuası ve salisen Kıymeti mulkadıdereisdnin beshyher bin kuruş ve kusurundan on kuruş uumlcreti teminiye alınır Tekrar sevk veya mahreccedillerishyne iade olunan kıymeti makdureli mekacirctipten yalnız uumlcurati teminiye isticircfa olunur

-REIcircS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enshycuumlmeni bu maddedeki on kuruş kelimesini onar kuruş olarak tadil ediyor Soumlz istiyen var mı efendim

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim bu madshydede kıymeti mukaddereli mektuptan bir deshyfa mektup bedeli olan beş kuruştan sonra taahshyhuumlt bedeli olarak ayrıca bir para talebedili-yor Ondan sonra on liraya kadar beher lira iccedilin bir kuruş talebediliyor Şu halde on lirayı bir yerden diğer bir yere sevk edebilmek iccedilin yirmi kuruş vermek iktiza ediyor Halbuki bushyguumln Osmanlı Bankası başka Ziraat Bankası başka hattacirc Osmanlı Bankası Ziraat Bankasına rekabet iccedilin ondan aşağı uumlcret alıyor Binaenshyaleyh Osmanlı Bankası şubesi bulunan yerlershyde kimse parasını Ziraat Bankasına vermiyor Posta Icircdaresi ise paranın nakli iccedilin uumlcreti te-

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

1 1 4 5 9 miniye olarak yuumlzde bir kuruş alıyor Bundan j sonra da taahhuumlt uumlcreti talebediyor Binashyenaleyh teminiye uumlcreti alındıktan sonra bir de taahhuumlt uumlcreti namı ile bir para almak bence bir gadirdir Postahane nakil parası aldığı halde naklini temin etmiyor O halde ne iccedilin nakil pashyrası alıyor Nakil parası aldıktan sonra acircdi mekshytup uumlcreti alınmak da bendenizce muvafık değilshydir Posta idaresi bu muameleyi en ccedilok kuumlccediluumlk merkezlerde Ziraat Bankası Osmanlı Bankası bu-lunmıyan yerlerde tatbik edecektir ki bundan da en ccedilok koumlyluuml zarardide ve mağdur olacaktır Bishynaenaleyh bunun taahhuumlt uumlcretiyle mektup uumlcshyretinden sarfı nazar edilerek beher lira iccedilin bishyrer kuruş uumlccedil yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınshyması taraftarıyım Bunu arz ediyorum Takrir takdim edeceğim

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Efendim bendeniz Ri-f at Beyin muumltalacircatma iştirak edeceğim Başka bir şey soumlylemiyeceğim Yalnız bu maddeyi koymakshytan maksat ıvacircridat temin etmeksi bununla demek isteniyor ki postahaneye yaklaşmayın Ccediluumlnkuuml Ziraat Bankası kırk para ile değil yirmi paraya Osmanlı Bankası da icabına goumlre vilacircyet dacirchilinshyde on paraya bile goumlnderiyor Binaenaleyh bu suhulet iccedilin ise bunda suhulet yok Eğer varishydat iccedilin ise kimse para goumlndermez Ccediluumlnkuuml meshyselacirc bin lira goumlnderecek her hangi bir adam mah-za postahane varidat alsın diye gelip de bin kuruş teminiye on kuruş mektup uumlcreti daha sonra taahhuumlt parası vermez bunu kimse yap- I maz Acirczami yirmi para konacak olursa o zaman I postaya muumlracaat edilir Binaenaleyh acirczami yirmi I para olmalıdır Mektup iccedilin de yirmi para alın- I malıdır Taahhuumlt iccedilin de yirmişer para alınırsa j paralar belki postalhanelerle goumlnderilir Yoksa I bu zait olur Bu maddeyi koymaktansa koyma- 1 mak daha iyidir Bendeniz yirmi parayı teklif S ediyorum 1

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Efendim eğer Osmanlı Bankası Ziraat Bankası bu maddeshydeki muameleyi yapsaydı muhterem arkadaşlarıshymın hakları vardı Fakat beyefendiler Bu madshydede zikrolunan hususatı ne Ziraat Bankası ne Osmanlı Bankası bin lira verseniz yapmaz Bu para sevkı veya havale muamelesi değildir Nashyzarı dikkatinizi celbederim Bu madde kıymeti mukadderei mektuplar iccedilindir Bu havale madshydesi değildir Havale maddesi aşağıdadır Meshyselacirc bir mektup iccedilinde yuumlz liralık veya bin lira- j

L339 C acirc lık bir eşyanız ve paranız var aynen goumlnderecekshysiniz bunu Ziraat Bankası yapmaz buguumln Ziraat Bankasına giderseniz ve (benim elimde bir huumlcshycet ve ilacircm var bin lira kıymetindedir bunu sevk ediniz) derseniz bunu kabul ve sevk etmez Bu başka macircnadadır rica ederim laquoHer bir kıyshymeti mukaddereli mektupraquo diyor ki bu havale meselesi değildir Ziraat Bankasının ve Osmanlı ğ Bankasının yaptığı havale başkadır Bu aşağıda gelecektir Bu madde kıymeti mukaddereli mekshytuplar iccedilindir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Mazbata Muharriri Beyefendiye bir sual soracağım Bunun mahiyet itibariyle farkı nedir

MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Mahiyet itibariyle farkları şudur Meselacirc zatiacircliniz kıyshymetli bir zarf getiriyorsunuz Şu mektubun iccedileshyrisinde kırk bin lira vardır diyorsunuz teslim ediyorsunuz Bu bir emniyet meselesidir Kayshybolduğu zurnan postane bunu tesviye edecektir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash Havale de oumlyle MAZHAR MUumlFIcircD B (Denizli) mdash Havale

Oumlyle değildir Postane yazar falan adama bin lira verin der Fakat bu yollarda gidecektir Havale aynen gitmiyor işarla gidiyor Falanshycaya beş yuumlz lira veriniz diyor Fakat bu aynen gidecektir Elbette blı ikisi arasında bir fark vardır

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendiler bendeniz de oumlyle goumlruumlyorum ki uumleuratın fazlalığı ile muumlshyduumlriyeti umumiye varidatın tezyidini arzu edishyyor Halbuki postanelerden en ziyade bekleshynen mesele intizam ve suumlrattir raquoBununla berashyber postanenin kendisine temin edeceği menashyfi de ayrıca nazarı itibara alınır Mazbata Mushyharriri Beyefendi buyuruyorlar ki bir şeyin ay-upoundiı gitmesiyle havaleten gitmesi arasında bir fark vardır Buguumln hiccedilbir tuumlccar tasavvur etmishyyorum ki goumlndereceği binlerce on binlerce lirashyyı aynen goumlndersin ve bundan aynen istifade etshysinler Muumlduumlruuml Umumicirc Beye sorabilir miyiz Buguumln misal olarak Erzurumdan Trabzona ayshynen mahiye kaccedil bin lira devredebiliyor Zanneshydiyorum ki on on beş bin liradan fazla devredeshymez Halbuki buguumln Enzıırum veya Diyarbekir tuumlccarlarının goumlndermiş oldukları havalenameleshyrin miktarı diyebilirim ki iki lyuumlz uumlccedil yuumlz bin lirayı tecavuumlz ediyor Bu para ne vashysıta ile gidiyor Eğer biz bu uumlcretin mikshytarını yirmi paraya indirebilir ive bir nis-

mdash 432 mdash

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

İ 14 59 pet dairesinde tezyit veyahut tedenni ettishyrecek olursak zannediyorum ki postaneleshyrin varidatı daha ziyade tezayuumldedecektir Gerek havalenamelerden ve gerek doğrudan doğruya vukubulan irsalacircttan kırk para aldığımız takdirshyde varidat daha ziyade olur Buguumln goumlruumlyorum ki postanenin varidatı tezayuumldedecek yerde guumln beguumln tenakuz ediyor Buguumln bu husus iccedilin hususicirc suumlruumlcuumller hususicirc adamlar tacircyin edilmişshytir Her taraf iccedilin adamlar tutulmuştur Meselacirc Erzurumdan bir otomobile bindiği zaman uumlccedil doumlrt guumlnde Samsuna geliyor Tuumlccar mecbur oluyor elli bin lira altmış bin lira

REİS mdash Efendim bu madde hakkında soumlyle yiniz muumlzakere posta muamelesi hakkında de ğildir maddenin tadili hakkında soumlyleyiniz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Efendim maddenin tadili hakkında soumlyluumlyorum Her halde bunun on paraya indirilmesini teklif ediyorum

MAZHAR MUumlPIcircD B (Denizli) mdash O başka beyim

İHSAN HAMIcircD B (Ergani) mdash Efendim kıymeti mukadderdi mektupla muumlrselacirctı nakdishyye arasında mahiyet itibariyle hiccedilbir fark yokshytur Yuumlz lira veriyoruz beher lira iccedilin bilfarz yirmi para almıyor Bu kıymeti mukadderdi olarak gittiği zaman niccedilin fazla alınsın Binashyenaleyh bunun da tenzilini arzu ediyorum

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Mazhar Muumlfid Bey buyurdular ki para nakli başka bir şeydir Kıyshymeti mukadderdi mektup muamelesi kıymetli evrak veya eşya naklinden ibarettir Halbuki iyi (biliyorum buguumln havale muamelesi yapmı-yan merkezlere posta idaresi parayı kıymeti mukadderdi mektup nevinden goumlnderiyor ve o şekilde uumlcret istifa ediyor Gerccedili Mazhar Muumlfid Beyin buyurduğu şekilde kıymeti mukadderdi mektup iccediline birtakım eşya ve sair kıymetli evshyrak konulur Fakat mektupla para goumlndermek aynı şeydir Binaenaleyh fon noktanın izahını Muumlduumlruuml Oumlmu)micirc Beyefendiden rica ederim

HACI BEKİR Ef (Konya) mdash Efendiler bir kere her yerde Osmanlı Bankası mevcut değilshydir Saniyen Ziraat Bankasının her yerde şubeshysi yoktur Onun iccedilin kıymeti mukadderdi olashyrak posta ile para şevkine her vakit ihtiyaccedil vardır Mamafih on bin kuruşa kadar kırk pashyra olmalı on (bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi pashyra olmalıdır Bu hususta bendeniz Riyaseti Ce-lileye bir takrir veriyorum

1339 C i I T AHİR B (Giresun) mdash Efendiler Posta

Muumlduumlruuml Umumisi Beyefendi buyurdular k i Zishyraat Bankası muavenet etmiyor halbuki buguumln Ziraat Bankası teshilacirct yapıyor Yirmi para

L hattacirc on beş para uumlcretle para goumlnderiyor Arshykadaşlarımın buyurdukları gibi postanenin banshykalardan fazla uumlcret alması postanın menafiine mugayirdir Bir kere kırk para kaibul olunursa postanın varidatı tezyit değil bilacirckis tenkis edilir Ccediluumlnkuuml kimse fazla uumlcret vermez Osshymanlı Bankası yirmi para ile hattacirc on beş para ile goumlnderiyor Binaenaleyh bumun yirmi parashyya tenzilini talebediyoriTm İkincisi askerlere zevcesi pederi veyahut kardeşi para goumlnderishyyor Bunların tuumlcfcar ahali gibi aynı parayı vershymesi muvafık değildir Binaenaleyh bunların paralarının daha ucuz bir uumlcretle goumlnderuumlmesi lacirczımdır Bu hususu nazarı dikkate almanızı Heyeti Acircliyenizden rica ederim

MUHTAR B (Trabzon) mdash Efendim benshydeniz zannediyorum ki madde yanlış muumlzakere ediliyor Yani posta uumlcreti haklımda muumlzakere cereyan ediyor Halbuki mevzuubabsolan şey kıymeti mukadderdi mdctuplardır Bu hiccedilbir bankanın yapaımıyacağı bir iştir Mazhar Muumlfid Beyefendi bu hususu izah buyurdular Kıymeti mukadderdi mektupta yalnız para goumlnderilshymesi şart değildir Meselacirc kuumlpe yuumlzuumlk bilezik ve saire goumlnderilebilir Para ne suretle goumlnderilishyyor Asker parası ne yolda gider Aşağıda bushynu tarif eden maddeler vardır (Muhavereler)

REİS mdash Efendim suumlkucircneti muhafaza edeshylim rica ederim Guumlruumlltuuml oluyor ve bir şey an-

1 aşılmıyor I MUHTAR pound (Devamla) mdash Şimdi muumlzakere

edilen madde kıymeti mukadderdi mektuplar hakkındadır Arkadaşlarımızın bahsettiği madshyde aşağıdadır Binaenaleyh zannedersem yanshylış muumlzakere ediyoruz

HAcircOumlİM MUHİDDİN B (Giresun) mdash Bendeshyni iz de Muhtar Beyefendinin soumlylediği meseleyi arz edecektim Arkadaşlarımın bahsettikleri meseshyle on dokuzuncu maddededir On dokuzuncu madde posta ve telgraf havalenamderine aittir binaenaleyh yanlış muumlzakere ediyoruz

İSMAİL KEMAL B (ıCcedilorum) mdash Efendim maddeyi yanlış muumlzakere ediyoruz Esasen kıyshymeti mukaddereli mektup iccedilinde yuumlızruumlk kuumlpe filacircn gitmez Bunun iccediline Şimendifer Tahvilacirctı

[ Mısır Tahvilacirctı gibi şeyler konur Yani muumlTsil bu

mdash 488 mdash

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 59 gibi şeyleri aynen goumlndermek ister (Para da oumlyledir sesleri) evet para da koyar ve der ki bu aynen gidecektir Meselacirc altı aylıklar iccedilin olalbi-lir Binaenaleyh bu madde kıymeti mukaddere i mektup iccedilerisinde gidecek evraka aittir

POSTTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim esas itibariyle Posta Nizamnamesi mucibince taahhuumltluuml bir mekshytubun iccediline para veyahut kıymetli bir şey koymak memnudur- Binaenaleyh kıymeti mukaddereli mektup denildiği vakit iccediline kıymetli bir şey koshynulmasına cew verilmiş olan bir taahhuumltluuml mekshytup demektir Meselacirc postaya bir mektup getirseshyniz ve iccediline yirmi beş kuruş koysanız postane bunu hissederse onu kabul etimez reddeder Her bullhalde kıymeti mukadderesini koydurur ve uumlcreshytini verirsiniz Kıymeti mukadderesini koydurshymadan evvel acircdi bir mektup olduğu halde şimdi taahhuumltluuml bir mektup olmuş olur Binaenaleyh onun kıymeti ne ise o konur ve buna mukabil idashyreye sigorta bedeli olarak her bin kuruşta on kushyruş verilir Yani idare burada yuumlzde bir kuruş uumlcret almaktadır Ziraat Banıkalsı ve sair bankalar yirmi paraya on paraya indirebilir ve icabında artırabilirler Halbuki Posta idaresi kanunla mushykayyettir Tarifesi muayyendir

Şimdi eğer Heyeti Aliyeniz bu uumlcretin bin kushyruşta yirmi para olmasını arzu buyuruyorsa o sushyretle muumlzakere cereyan edebilir Fakat boumlyle bir mektubun bir uumlcreti asliyesinden sonra taahhuumlt uumlcretini almazsak doğru bir şey olmaz Eğer Heshyyeti Aliyeniz uumlcreti teminiyeyi yani sigorta uumlcreshytini gali goumlruumlrse tenzili hususunda muumlzaikere edeshybilir

RİFAT B (Kacircngırı) mdash Efendim şimdi birshyccedilok poSta merakimi havalename muameleleri yapshymıyorlar Binaenaleyh posta-bunu kıymeti mushykaddereli mektupla goumlnderiyor Postane de tabiicirc bu hususu biliyor efendim Ccediluumlnkuuml orada Bankı Osmanicirc Ziraat Bankası yoktur Ahali posta ile para goumlndermeye mecburdur Bizim arz ettiğimiz nokta budur efendim Şu şekli baki kalırsa para naklini postane boumlyle yapacaktır ve halka pahashylıya maMaeaktır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VFJKIcircLIcirc FAHRIcirc B mdash Para nakli oumlyle değildir

RİFAT B (Devamla) mdash Yani şubesi olduğu halde buralara havale verilmiyor

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim arz ettiğim şe-

1339 C 2 kilde olur Zarureten boumlyle goumlnderilir ve bin kushyruşta on kuruş alınır Arz ediyorum bu uumlcreti teminiyenin daha aşağı olması iccedilin muumlzakere edishylirse olabilir Yoksa dediğim gibi kıymeti mukadshydereli mektuptan uumlcreti asliyeden başka taahhuumlt uumlcreti de alınmak lacirczumdır

VEHBİ B (Karasi) mdash Efendim mademshyki Huumlkuumlmet muvafakat ediyor mesele kalmashymıştır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B (Devamla) mdash Evet efenshydim eğer Heyeti Celile temİniye uumlcretini gashyli goumlruumlrse o kışımın muumlzakeresi muvafıik olashybilir

HAMDİ B (Bozok) mdash Efendim bir mekshytubun kıymeti mukaddere uumlcreti ve taahhuumlt uumlcshyreti veriliyor Yani kıymeti ımukadderesinin beher bin kuruşundan on kuruş uumlcret almıyor Şimdi bu on kuruş^almdiktan sonra bu para zayi olduğu takdirde postane tazmini ile muumlshykellef midir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Evet efendim tazmini ile muumlSkeUeftir

HAMDİ B (Bozok) mdash Kıymeti mukadde-resi itibariyle mi tazmin edecek

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim postanenin malucircmatı olmadan iccediline yuumlz bin lira da konsa ve bu da zayi olsa postanenin vereceği bir lishyradır Anealk iccedilinde yuumlz lira vardır derse ve her lirası iccedilin sigorta uumlcretini uumlcreti temi-niyesini verirse o para kaybolduğu takdirde yuumlz lirasını tamamen alır Yani bu alman uumlcret sigorta uumlcretidir Meselacirc nasıl bir adanı evini sigortaya verir de yanarsa tazmin edilir Bu da boumlyledir efedim

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Fahri Beshyyefendi uumlcreti temimiye diyorsunuz Cihan postanelerinde uumlcreti teminiye olarak ine alınshydığı tetkik edilmiş midir ye bu uumlcreti temishyniye daima sabit kalacak mıdır

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Efendim uumlcreti teshyminiye arz ettiğim gibi sigorta uumlcretidir muuml-tebeddildir Bacirczı zaman yuumlz paraya ccedilıfoabilir

Dr MUSTAFA B (Ccedilorum) mdash Yuumlzde kaccedilshytır

mdash 434 mdash

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

İ 14 59 POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMİ j

VEKİLİ FAHRIcirc B mdash Efendim ibacirczı zaman olur ki yuumlzde yuumlze ccedilıkar Bacirczı zaman yuumlzshyde ikiye iner Meselacirc memlekette asayişin ta-maımiyle temin olunduğunu ve goumlnderilen mekshytupların zıyaa uğramadığını ve memurların yedi ketminde kakmyaeağmı anladığımız zashyman bu uumlcretin tenzil edileceği -tabiicircdir On paraya kadar indirmek imkacircnı vardır Fakat geccedilen sene kıymeti mukaddereli mektuplardan dolayı postane bin doumlrt yuumlz lira tazminat vershymiştir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Efendim kıymeti mukaddereli mektuplardan alınan uumlcret esas itibariyle gali olmakla beraber banka olmıyan yerlerde muamelacirctı selacircseden yalnız kıymeti mukadderelisi tatbik olunuyor Ezcuumlmle elvi-yei selacircsede boumlyledir Elviyei selacircsesede ahali en ziyade bu yuumlzden fazla para vermek mecbushyriyetinde kalıyor Bu en ziyade kaza ve kushyraya taallucirck eden bir meseledir Ziraat Banshykası ve Bankı Osmanicirc olan yerler vilacircyet ve liva merkezleridir Bacirczı kazaların Ziraat Banshykaları olmadığı gibi Bankı Osmanicirc şubesi de hiccedilbir kazada yoktur Şu halde kıymeti mushykaddereli mektup denildi imi bunun yuumlzde doksanını para nakliyatı teşkil eder ve -muumlmshykuumlnse varidatı noksan olan yerlerde muamelacircshytı selacircsenin birisini tatbik edip varidatı fazshyla olan yerlerde havale cihetinin teminini ve binaenaleyh halkın para naklinden dolayı fazshyla uumlcret vermemesinin teminini rica ederim

REİS mdash Talacirct Beyefendi Bu auacircl oltmadı TALAcircT B (Devamla) mdashbull Hatırıma gelen

Ibir şeydi Bunu temenni kabilinden arz ettim Şimdi sualim geliyor Efendim kıymeti mushykaddereli mektup vereceğim zaman bendeniz postaneye geliyorum İccediline ne koyduğumu posshytane biliyor mu

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Bilir efendim laquoİccedilishyne şunu koydum kıymeti de bundan ibarettirraquo dedikten sonra memurla beraber bakacaksınız Ondan sonra mektup kapanır Gittiği yerde memurun acıması iccedilin bir şart yoktur Memur muumlrseluumlnileyhin eline accedilmadan teslim eder Memur accedilamaz Muumlrseluumlnileyh boumlyle kıymetli şeyleri alırken isterse der ki laquoGel efendi beshyraber accedilalımraquo bu muumlrseluumlnileyhin hakkıdır

İ339 C 2 j Alıp gittikten sonra accedilar noksan ccedilıktığını idshy

dia ederse o zaman postane mesuliyetten muuml-teberri olur

TALAcircT B (Ardahan) mdash İccedilinde sahte ban-kınot ccedilıkarsa ne olacaktır Kim tazmin edeshycektir

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash O muumlrsiline aittir

TALAcircT B (Ardahan) mdash Bunu kanuna der-cetsek dalha iyidir değil mi

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUMIcirc VEKİLİ FAHRİ B mdash Şimdi efendim kıymeti mukaddereli mektup paket muamelesi ve havashyle muamelesi buyurduğunuz muamelacirctı selacircseshyden ibarettir Her nerede kıymeti imukaddere-li mektup tatbik edilirse orada paket muameshylesi de tatbik ediliyor Ancak kıymeti mukadshydereli mektup iccedilin tertibat isttemez HaHbuki paket iccedilin kurşun ister makina ister ve saire ister Bu giibi şeyler lacirczım olduğu iccedilin paketshyler biraz teahhur eddbilir Havaleye gelince o da sermaye meselesidir İdarenin sermayesi vacircsi olursa havale koli ve kıymeti mukadshydereli mektup muamelesini derhal ve aynı zashymanda tatbik eder efendim

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere hakshykında bir takrir vardır Yalnız Encuumlmen Reshyisine noktayı nazarını izah etmek uumlzere soumlz veshyreceğim

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler eğer posshyta ve telgraf uumlcuratmm tetkikatmda banka uumlcuratı veyahut diğer nazariyatı nazarı itibara alırsanız zannederim ki ccedilok hata olur Esashysen izahat verdim ki posta ve telgraf idareshysinin buumltuumln vazifesini bu hususlarda yani posshyta mektubunun gayrı hususlarda bir hizmeti zaidedir Bu hizmeti ifa ederken posta ve telgshyraf idaresi bir şey ile mukayyettir O da mashysarif atı temin Sonra efendiler Geccedilen guumln derdimizi uzunuzadıya izah ettim ve zannetmeshyyiniz ki bu dert yalnız bizdedir umum devletler tamamiyle bu zaruret iccedilerisinde bushylunuyor Geccedilen guumln bir lacirckırdı soumlyledim Hattacirc Mazhar Muumlfid Bey biraderimiz biraz fazshyla bularak laquoBunun rakamla ispat edilmesi lacircshyzımdırraquo dediler Efendiler bizim ımenabiicirc vashyridatımız karşısında idareye terettuumlbetmiş muumlhim bir vazife vardır ki gto da memlekete lacirc-zımgelen telgraf ve telefon şebekesini ve diğer ihtiyacatmı temin etmektir Efendiler buguumln

mdash 436 -

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

t 14 5 9 Oumlyle bir zarureti katiye iccedilerisinde bulunuyoruz ı ki bu paralarla cemedeceğiimiz mebaliğ ile ihtishyyacımızı katiyen temin edemeyiz Efendiler yalshynız telgraf hututu iccedilin uumlccedil milyon liraya ihtiyacı kati vardır Buguumln idare bunu sarf etmek mecshyburiyetindedir En ufak aksamını arz edeyim Teferruumlttan sarfı nazar ediyorum Buguumln posta telgraf idaresinin beş yuumlze yakın merkezi varshydır Bu beş yuumlz merkez iccedilerisinde oturulabilir ve idare tanzim olunabilir) yuumlzde on binaya mashylikiz Şunu temin ederim ki posta ve telgraf idareleri bina ile fevkalacircde alacirckadardır Eğer odaların birbiri ile alacircka ve nispeti muameleshynin ieabettirdiği şekil ve tarzda olmazsa oradaki serbestli muamele bacirczan suumlkuta muumlncer olur ve 1 birccedilok hatalar olur Halbuki Heyeti Muhtere-meniz bir arzu ve temenni goumlsterdi ve dediler ki buguumln birccedilok nahiyelerimiz bu muumlessesatı nafi- I adan mahrumdur Bu hakikaten duumlşuumlnuumllecek ve suumlratle temini ccedilarelerine tevessuumll edilecek bir ihtiyaccediltır Tasavvur buyurunuz Bu ihtiyacın adedi iki yuumlz olursa beş yuumlz iki yuumlz daha yedi yuumlz eder Buguumln Ankarada buumlyuumlk bir ihtiyacı katicirc altındayız Doumlrt defa idaremiz tutuştu Bir bina yapmak lacirczımdır Efenduumler Sizi temin ederim ki tecruumlbei kafiyeme atfen temin ederim ki - Cenabı Haki siyanıet buyursun - Eğer An-karadaki telgrafhane yanacak olursa sekiz ay I zarfında icabeden makinaları yerine koymaya buguumln idarenin kudreti yoktur Halbuki buumltuumln Huumlkuumlmetin başı muhabere itibariyle Ankarashydır Demekki Ankarada bir binaya ihtiyacı katicirc vardır en kuumlccediluumlk bir bina iccedilin otuz bin lira lacirczımdır izmirdeki binamız iccedilin yuumlz bin lira lacirczımdır Bunların hepsinden sarfı nazar edelim yedi yuumlz bina iccediluumln ikişer bin lira desek bir milyon kuumlsur bin lira eder

Efendiler Bilirsiniz ki senelerce şikacircyet etshytiğimiz bir şey vardır Bu inkilacircb senelerinde telgraflarınız teahhura uğramıştır ve bilirsiniz ki bu telgrafların tealhhura uğraması memurlashyrın ataletinden tekacircmuumlluumlnden tevelluumldetmemiş-tir Bunu mutlak surette muumldafaa etmiyeyim Belki yuumlzde on on beş yirmi beş memurların j tiekacircsuumlluuml vardır Fakat bunlar tabiatın goumlstershydiği şiddet karşısında hatlammızm mukavemet I edemiyerek yere yatmasından tevelluumldeder I efendiler I

Efendiler Bu hatlarla Tuumlrkiyede telgraf işi I muntazaman yuumlruumlyemez Eğer ehli fenden bir |

1339 C 2 adam bunu iddia edebilirse huzurunuzda kemali hicapla tarziye veririm

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Telgraf uumlcretini alır posta ile sevk edersiniz

SABRI B (Devamla) mdash Efendiler Beyefenshydinin buyurduğu gibi telgrafımızı posta ile sevk etmekten kurtarmak iccedilin hatları yapmak lacirczımshydır Hatlar iki ihtiyaccedil karşısında da yapılmak lacirczımdır Biri bakır diğeri demir teldir Bakır telin buguumln okkası altmış kuruştur Yani on metresi altmış kuruştur Edirneden tutunuz ta Erzuruma kadar zaruri olarak doumlrt bin kilometshyre tele ihtiyaccedil vardır On metresi altmış kuruş masarifi nakliye yani mahalline konuncaya kashydar olan masarif yuumlz kuruş bakınız Doumlrt bin kilometreyi doumlrtle zarbediniz birbuccediluk kuumlsur milyon lira eder Direklerimize gelince direkleshyrimiz maatteessuumlf gayet ccediluumlruumlk maricircz ve hastashydır muumlddeti oumlmuumlrleri yirmi beş seneyi tecavuumlz edemiyor Ccediluumlnkuuml yaş olarak kesiyoruz Bunlashyrı bir taraftan rutubetten diğer taraftan mikropshyların tesirinden kurtaramıyoruz Emin olunuz ki mikroplar yalnız hayatı beşer iccedilin değil direkshyler iccedilin de gayet muumlessirdir

Direkleri muumlsmim bir madde ile ilaccedillamak ve bu suretle (bunların hayatını 30 - 40 seneye ibshylacircğ etmek lacirczımdır Size yalnız doumlrt bin kilometshyre uumlzerindeki direklerin adedini arz edeyim Bir kilometre uumlzerinde haddi asgari on beş haddi acirczashymi yirmi direk olur Haddi asgari on direk farz edelim 1600 kilometreyi de on beşerle zarbedishyniz Kaccedil bin direk eder Efendiler Ordunun muavenetinden mahrum kaldığımız yerlerde dishyrek muumlnakaşalarında bir direk 4 - 5 - 7 liraya alıshynabilmiştir Halbuki direkler ormanlardan kat-edilecek ve sevk merkezlerine gidecektir Bunu vasati olarak beş lira kabul ediniz bir milyon kuumlshysur lira eder işte bunlar kıymeti mukadderdi mektup parasından mektup uumlcretinden telgraf uumlcretinden şundan bundan temin edilecektir Halbuki bu en mutedil bir tarifedir Size kemali samimiyetle arz ediyorum bu postanın ve duumlnyashynın en mutedil bir tarif esidir Bunda teredduumlt buyurmayınız Rica ederim kabul ediniz

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Uumlcreti az alırsak muumlşteri ccedilok gelir

REİS mdash Efendim kifayeti muumlzakere takrirleshyri vardır Muumlzakereyi kacircfi goumlrenler luumltfen el kalshydırsın Muumlzakere kacircfi goumlruumllmuumlştuumlr

436 mdash

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 591339 C 2 Şimdi takrirler okunacak

Riyaseti Celileye 18 nci maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica eyleshy

rim Kıymeti mukaddereli mektuplardan beller bin

kuruş ve kuumlsurundan on kuruş alınır Kacircngırı Mebusu

Rifat

Riyaseti Celileye On sekizinei maddedeki (onar) kuruşun (beshy

şer) e tebdil ve tenzilini teklif eylerim Karesi

Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye On sekizinci maddenin laquosalisen kıymeti mu-

kadderenin beher bin kuruş ve kuumlsurundan onar kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo diye muharrer olan fıkrasının laquo Beher bin kuruş ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcreti teminiye alınırraquo şeklinde tadishylini teklif ederim

Antalya Ahmed Saki

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplarla havale kashy

bul edilmiyen mahallere para goumlnderildiği suretshyte beher yuumlz kuruştan yirmi para alınmasını akshysiyon ve sair kıymetli evrak goumlnderildiği takdirshyde beher bin kuruş ve kuumlsuru iccedilin onar kuruş alınmasını arz ve teklif ederim

5 9 1339

bull bull i V i - K o n y a Fuad

Riyaseti Celileye Kıymeti mukaddereli mektuplar muhteviyashy

tından beher bin kuruştan beş kuruş alınması sushyretiyle tadilini teklif ederim

Guumlmuumlşane Zeki

Riyaseti Celileye Asker kardeşlerimizin aileleri taraflarından

goumlnderilecek paraların karşılıklarının tam uumlcrete tacircbi tutulmamalarını ya buumltuumln istisnaiyetini veshyya tenkisini teklif eylerim

Giresun Mebusu Tabir

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Kıymeti mukaddereli me-

vaddan beher bin kuruştan ve kuumlsurundan beşer kuruş uumlcret alınmasını teklif ederim

Kars Oumlmer

Riyaseti Celileye Muumlzakere kacircfidir Her hangi merkezde geshy

rek Osmanlı gerek Ziraat Bankası olsun veya olshymasın kıymeti mukaddereli mekacircticircfb iccedilin matlucircp uumlcret ccediloktur Zuumlrra ve fukaraya ağırdır Madshydenin (Beher yuumlz kuruştan yirmi para alınır) tarzında tadilini teklif eylerim

Cebelibereket Avni

RBIcircS mdash Efendim Kacircngırı Mebusu Rifad Beshyyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Bu takriri reyi acirclinize yazediyo-

rum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kashybul edilmemiştir

(Kars Mebusu Oumlmer Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Kars Mebusu Oumlmer Beyin takririni reyi acirclinize vazediyorum Kaibul edenler luumltfen el kaldırsın Kaibul edilmemiştir

Takrirler iccedilin arkadaşlara kısa bir macircrushyzacirctta bulunmama muumlsaade buyurunuz Ccediluumlnkuuml takrirler tadilnamedir tadilnameleri maddenin hangi fıkrası hangi cuumlmlesi tadil edilecek ise ona goumlre maddeye (benzer bir şekle koymak lacirc-zımgelir Binaenaleyh maddenin şu veya bu olshyması şeklinde doğrudan- doğruya eshaibı muci-beye benziyen takrirleri nizamname mucibince reyi acirclilerine vazetmek Riyasetin salacirchiyeti dashyhilindedir Fakat bendeniz bunları reyi acirclinize vazediyorum badema tadilnameler madde şekshylinde tanzim edilsin ki selacircmeti muumlzakeremizi temin ve nolktai nazarımızı tamamen tesıbit etshymiş olalım

Antalya Mebusu Ahmed Saki Beyle Karesi Mebusu Mehımed VejhM Bey kıymeti mukadde-renin beher bin kuruştan (onar) kuruşun ( beshyşer) e tenzilini teklif ediyorlar Mektup uumlcreshytiyle taahhuumlt uumlcretinin alınmasına taraftardırshylar Yalnız kıymeti mukaddere uumlcretinin beşer kuruşa tenzilini teklif ediyorlar Bu iki takrir aynı mealdedir Reyi acirclilerine vazediyorum Kabul edenler luumltfen el kaldırsın ellerinizi inshydiriniz nazarı muumltalacircaya almıyanlar luumltfen el-

mdash 487 mdash

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

I 14 5 9 lerini kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmıştır Muvazenei Maliye Encuumlmenine tevdi ediyoruz

(Konya Mebusu Fuad Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı dikkate alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı dilek at e alınmamışshytır

(Cebelibereket Mebusu Avni Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Bu takriri nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı dikkate alınmışshytır Binaenaleyh nazarı muumltalacircaya alınan dishyğer takrirlerle birlikte bunu da encuumlmene goumlnshyderiyoruz

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REIcircS mdash Bu da diğer teklifin aynıdır (Giresun Mebusu Tabir Beyin tafkriri tekshy

rar okundu) e

REIcircS mdash Bir şekil tesbit etmediği iccedilin reyi alilerine vazetmiyorum

Efendim on sekizinci maddeyi nazarı muumltashylacircaya alınan takrirlerle beraber Muvazene Mashyliye Encuumlmenine havale ediyoruz

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş Ondan fazlası iccedilin bether yuumlz kuruşta bir kuruş telgraf havalenamelerinden telgraf uumlcretinden macircada posta havalenameleri uumlcretinin nısfı za-mimeten peşin olarak istifa olunur

REİS mdash Şimdi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin teklifi okunacaktır

MADDE 19 mdash Posta havalenamelerinden bir kuruştan 300 kuruşa kadar uumlccedil ve ondan fazshylası iccedilin ıbeıher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kushyruş uumlcret alınır telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden başka iki bin kuruşa kadar be-her yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir ve iki bin kushyruştan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan birkuruş yirmi para uumlcret istifa olunur

REIcircS mdash Saibri Beyefendi Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin teklifi hakkında Posta ve Telshygraf Encuumlmeninin bir muumltalacircası var mı

SABRIcirc B (Saruıhan) mdash Muvafakat ediyoshyruz efendim

REIcircS mdash Şu halde Muvazenei Maliye Encuumlshymeninin teklifini muumlzakere edeceğiz

ZEKIcirc B (Guumlmuumlşane) mdash Muvazenei Maliye Encuumlmeni ile Muumlduumlriyeti Umumiyenin madde-

1339 Ccedil 2 leri beyninde hiejbir fark yoktur Her ikisi de uumlccedil yuumlz kuruştan yuumlksek olan meblacircğ iccedilin fazla bir uumlcret istiyorlar Halbuki Heyeti Celilenin nazarı dikkatini bir hususa celbederim Yuumlz kushyruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havalename sevk edenler sırf fakir eytam ve eramil ve askerdir Bunlardan daha az alınacağı yere bilacirckis en fashykir olanlardan daha fazla bir para alıyoruz Zannederim ki Meclisi Acircliniz bu adaletsizliği Ikabul etmez Diğer aksama gelince Paranın bullmiktarı tevali ettikccedile beher yuumlz kuruş iccedilin bir kuruş uumlcreti nakliye vermek fazla olur Posta İdaresi Samsun Sivas ve daha ilerlere doğru yapacağı tetlkikat neticesinde goumlrecektir ki hashyvalenamelerin kısmı kuumlllisi hususicirc adamlar vashysi tasiyle sevk olunuyor ve bundan posta ve telshygraf idaresi daha ziyade mutazarrır oluyor Posshytaya verilen bir sigorta bedelidir Ben verdiğim paranın bir an evvel gitmesini isterim Bunun iccedilin boumlher yuumlz kuruşta vereceğim yirmi parashydan hiccedil kaccedilınmam Ancak nıciblacircğ yuumlkseldikccedile meselacirc goumlndereceğim yirmi bin liraya mukabil postaneden iki yuumlz lira uumlcret isterlerse bu tabiicirc ccedilok olur ve bundan en ziyade mutazarrır olacak yine postanedir Muumlduumlriyeti Umumicircye bunu nashyzarı dikkate almalıdır Bu bir ciro ticaret meseshylesidir Bunlar her vakit para vermezler Bazan da alırlar Nitekim Bankı Osmani bacirczı memleshyketlere meecanen bu işi yapmaktadır Buguumln Trabzon ve sahiline nazarı dikkate alacak olurshysak oranın fındık mahsuluuml zamanıdır Buguumln İsshytanbuldan Trabzona para goumljıdermek iccedilin uumlccedil kushyruş veren var Fakat Trabzondan para goumlndershymek iccedilin bankalar bedava naklederler rani hashyvale alırlar Beyefendiler Her tarafta bankalashyrımız yoktur Bunu postanemiz yapmak ister ve yapacaktır Binaenaleyh biz yirmi para vereshylim bunu yapsın suumlrati temin etsin Yarın tuumlshytuumln mahsuluuml yetişecek yerler var Erzurumda tuumltuumln sevkiyatı vardır Bankalar bu havaleleri daha ucuz bir surette yapıyorlar Postanemiz bankalara rekabet edemezse muumlşkuumll bir mevkide kalır Yalnız Heyeti Umumiyede bu muhik olan muumltalacircat Sabri Beyin pek lacirctif olan manyatiz-ması karşısında tesirsiz kaldığından netice itibashyriyle ben bunu kendisine terk ediyorum ve bu miktarın yirmi paraya tenzilini teklif ediyorum

RIcircFAT B (Kacircngırı) mdash Muhterem arkadaşshylar bendeniz kanunda uumlcret faslını goumlrduumlğuumlm ve muhterem Sabri Beyin beyanatım dinlediğim za-

mdash 438 mdash

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 5 9 man bu kanunun tanzimiyle posta varidatının ve posta umurunun tanzim edilmesi ruhunun hacircshykim olduğunu zannediyorum Halbuki bendeniz boumlyle duumlşuumlnmuumlyorum Ccediluumlnkuuml posta umurunu tanzim Huumlkuumlmetin vazaifi asliyesinden değilse bile vazaifi feriye ve tacircliyesindendir Bir memshyleketin asayişinin temini maarifinin terakkisi iktisadiyatının inkişafı kamilen posta umurunun tanzimine muumltevakkıftır Hepimiz postanın tanshyzimini ve her tarafa hattacirc kuumlccediluumlk kaza ve nevahi merkezlerine kadar posta şuabatınm accedilılmasını arzu ederiz Meselacirc Huumlkuumlmetin telgraf muhahe-ratı evrakı resmiye irsalacirctı buumltuumln telgraf ve pos-tahaneleıie temin ediliyor Huumlkuumlmetin de noksan kalan kısma yardım etmesi lacirczımdır Binaenaleyh muumlmkuumln olduğu kadar Heyeti Gerileniz muvaze-nei umumiyeden yardım eder lacirczımolan ıslahat yavaş yavaş muumlmkuumln olduğu kadar yapılır Sonshyra maddede bir mantıksızlık daha goumlruumlyorum Bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlcret almıyor Onshydan sonra telgraf havalesi yapılırsa telgraf uumlcreshytinden maada - Muvazenei Maliye Encuumlmeni de boumlyle kabul etmiştir - ayrıca bir uumlcret daha alıshynıyor Halbuki hendenizce bu fazladır Madem ki bir defa havale uumlcreti alınıyor bir defa da telshygraf parası alınıyor bu kacircfidir Artık fazla uumlcshyret almak bendenizce fazladır

SABRIcirc B (ıSaruhan)mdash Efendim Rifat Beyshyefendinin guumlzel soumlzlerine karşı bir noktadaki fikshyrimi tasrih edeceğim Bu kanunun tedvini posshytane umurunun tanzimi iccedilin değil postanın yuumlruumlshymesi ve vesaitin ikmali iccedilindir Bu kanun irsa-lacirctın temini maksadiyle yapılan bir tarifedir Posshyta vesaitini ikmal ettikccedile ve masrafı tenakus eyshyledikccedile uumlcreti de tenzil eder Heyeti Muhtereme-nize geccedilen guumln de arz ettim ki kabahat bizde değil Uumlnyonda oluyor Uumlnyon diyor ki biz muumlrshyteci olduk Ccediluumlnkuuml masraf o derecede olmuştur ki bizim iccedilin tarifei sabıkalarla bu masrafı temin etshymek muumlmkuumln değildir ve imkacircnı da yoktur Zashyten bu zarureti soumlyledim ve zaten bu tarife mushyvakkattir efendim Varidatımız yuumlkselip - Şimdi pek muhtasar olarak tasavvur ettiğim - ihtiyacat temin edildikccedile tarife tenzil edilecektir Bu ihti-yacatın bir an evvel temini luumlzumunu Rifat Beyshyefendi ccedilok guumlzel soumlylediler

Telgraf telleri olmıyan memlekette ne maarishyfine buumlyuumlk hizmet edilebilir ne ticaretine buumlshyyuumlk hizmet edilebilir ne aksamı sairei medeniye-sine hizmet edilebilir Bunları yapmak lacirczımdır

1339 C 2 I Bunları yapmak iccedilin suumlratle para toplamak lacircshy

zımdır Boumlyle cuumlzi paralarla elli senede yapmak- tansa elli milyon lira sarf ederek devlete ziyan yapmaktansa zaruri hacircdiseyi derakap kabul edeshyrek varidatı masrafa tekabuumll ettirip bu alacirctı vuumlcuda getirmek ve bu suretle memleketin her surette inkişafına hadim olmak ticaretine ve sairesine yardım etmek icabeder ve tekrar ediyoshyrum tarife guumlzeldir tarife gayet mutedildir Demin beyefendiye de dediğim gibi teşriflerinshyde goumlstereceğim Memleketimizin tarifesi duumlnshyyanın en guumlzel tarif esidir

VEHBİ B (Karesi) mdash Efendim Sabri Beshyyefendinin ifadatiyle bu maddeler arasında tenashykuz vardır Bu maddelerden hissedilen netice posta idaresi varidat istiyor Fakat her yerde havale muamelesi yapmaya muktedir değildir ve sermayesi muumlsait değildir ve ne kadar az muumlrashycaat edilirse o kadar memnun olur Bir kere duumlşuumlnelim banka yirmi paraya yaparken telgraf havalesi iccedilin yalnız telgraf uumlcreti ile iktifa edershyken postahanede kırk para postaya vereceğim yirshymi de zam uumlcreti vereceğim ve ayrıca telgraf uumlcshyreti vereceğim Yani yuumlz kuruş iccedilin altmış para vereceğim Bin lirada şuv kadar kuruş vereceğim ve uumlstesine de telgraf parası vereceğim Bu kaa-bil değildir Binaenaleyh Ziraat ve Osma-nlı Bankasının şubeleri olan yerlerde katiyen biz havale muamelesi yapamıyacağız Eğer boumlyle

I duumlşuumlnuumlrlerse bu da şayanı tetkiktir Daha guumlshyzel noktalarda bu havaleleri yapacağız Fakat

j oralarda muamele yapmak icabettiği iccedilin bu beshydeli fazla koyduk Tacircki buumlyuumlk merkezlerden muamelacirctı menedelim Bu muameleyi banka ve saire bulunmadığı yerlerde tesis edelim Eğer gaye bu ise madde muvafıktır Eğer gaye bu deshyğil de Sabri Beyin beyanatı veccedilhile postaya vashyridat temin etmekse hiccedil kimse akılsız değildir ki mahza posta varidat alsın diye fazla para vershysin

SABRIcirc B (Saruhan) mdash Efendiler zannede-I rim ki daima zebanzet olan kelimeleri kullandıshy

ğımdan dolayı bacirczı boumlyle istizahata luumlzum goumlruumlshyluumlyor (Varidat) kelimesini kullanmaktan makshysadım idarenin mecbur olduğu sarfiyata tekashybuumll edici parayı temin etmektir Ve muumlkerreren Heyeti Aliyenize arz ettim İdare ne vakit ki sarfiyatı seneviyesine ve -kendisinin tasavvura-tı acirctiyesine muvafık teşkilacirctına tekabuumll edecek

I varidatı temin ederse uumlcreti tenkis etmeye mec-

mdash 439 mdash

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 5 9 burdur Fakat efendiler Oumlnuumlmuumlzde dağlar gibi bir sarfiyat kuumltlesi vardır Bu sarfiyat eldeki varidata tekabuumll etmiyor Eğer siz bu eldeki vashyridatı da duumlşuumlrecek olursanız bu sarfiyatın eğer temin muumlddeti on sene ise yirmi seneye iblacircğ edeceksiniz Halbuki on seneden beri bu muumlesseshysenin vesaitinden mahrum kalan memleketin dishyğer sahalardaki zararını duumlşuumlnmelidir Ticaretshyte ne zarar tevlidedecektir ilim ve irfanda ne zarar tevlidedecektir muamelacirctı devlette ne zashyrar tevlidedecektir Efradın ailevi muumlnaseba-tmda ne zarar tevlidedecektir işte memlekette bu gibi pek ccedilok zararlar tevlidedecektir ikinci bir şey vardır Daima dedim Kanunun başınshydaki bu muamelacirct muamelacirctı inhisariye değildir Cenabı Haktan temenni ederim inşallah her yerde bankalar teessuumls edecek ve posta telgraf idaresi bu muamelacirctı yapmıyacak bir hale geleshycektir Bu hal memleketin kemal derecesine gelshymesini ve medeniyette en buumlyuumlk kemalacirctını bulshyması demektir ki bu tabiicirc her vakit arzu edilir

Sonra efendiler ikinci bir mesele vardır Muamelenin bir miktarı vardır ki ve hiccedilbir vashykit aşağı duumlşmez Bu o cemiyetin ahvali ikti-sadiyesi neticesidir Bu oumlyle bir halettir ki bir guumln gelecek Posta idaresi o vazifeyi goumlrmeshyye mecbur olacaktır Siz eğer idareye diyorsashynız ki bu vazifeyi masrafını temin edecek parashyyı almadan goumlruumlnuumlz Kemali iftiharla bu hizshymeti kabul ederiz Bu takdirde varidatı umu-miyei saireden posta ve telgraf buumltccedilesine iki uumlccedil beş yuumlz bin lira veyahut bir milyon lira ilacircshyve edeceksiniz Eğer siz bunu bilacircvasıta kabul etmiyorsanız biz aşardan fazla alacağız ve bu vashyridattan da postanın idaresini temin edeceğiz derseniz o zaman mektubu kırk paraya indiriniz kartı on paraya ve telgrafı yirmi paraya indiriniz Yalnız sarfiyatın icabettiği parayı umumicirc buumltccedileden temin buyurunuz O zaman mesele gashyyet basittir

VEHBIcirc B (Karesi) mdash İdare bu madde ile varidat temin edeceğine kaani midir

SABRİ B (Devamla) mdash Efendiler uumlcretin beş kuruşa iblacircğ zamanında aynı sualleri tevshycih byurdunuz Tarifeleri getirdiğim zaman da aynı sualler soruldu Ayna terikidata macircruz kaldım İstirham ederim idarenin 1336 1337 buumltccedilelerine bakınız buguumlnkuuml buumltccedilelere bakınız tefavuumltuuml goumlreceksiniz Varidat daima inkişaf ediyor beyefendi Uumlcret beş kuruşa ib-

1339 G 2 lacircğ edildikten altı ay sonra idi mektubun adeshydi bir buccediluk misline ccedilıktı istatistik ile sabitshytir Varidat inkişaf edecektir Ahali mektupshylarının iki uumlccedil kuruşa gideceğini duumlşuumlnmez yalnız iki şey duumlşuumlnuumlr O da suumlrat ve emniyetle gitmesidir Tenzilacircttan ziyade Posta ve Telgraf İdaresini Huumlkuumlmeti tazyik ediniz ki emnishyyet ve suumlratle gece - guumlnduumlz postayı yuumlruumlteshyrek bunları temin etsin Bundan ahali memshynun olur ve varidat tezayuumldeder Bunlar tecshyruumlbe olunmuş ahvaldendir efendiler

ADİ ŞEFIcircK B (Giresun) mdash Bendeniz de arkadaşlarımın bacirczı soumlzlerini kısmen tenvir edeceğim Posta havalenamelerinden bir kuruşshytan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş alacağız Bununla fukaramız ezilmekte zenshyginlerimiz himaye edilmektedir Halbuki uumlccedil yuumlz kuruşa kadar havale goumlnderecek olanlar eyshytam ve eramil kısmmdandır Elli kuruş goumlndeshyrecek bir adamdan uumlccedil kuruş alınıyor Doumlrt yuumlz kuruş goumlnderenden doumlrt kuruş almıyor Sabri Beyefendinin buyurdukları gibi maksat posta varidatını tezyidetmekten ibaret ise mademki bir kuruştan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınır uumlccedil kuruştan altı yuumlz kuruşa kadar da altmış kuruş alınması lacirczımdır Halbuki beshyher yuumlz kuruştan kırk para alınır Bendeniz bunda bir adalet goumlrmuumlyorum Altı yuumlz kuruşa kadar da uumlccedil kuruş alınmalıdır

MUVAZENE MALIcircVE ENCUumlMENİ REshyİSİ FERİD B (Kuumltahya) mdash Efendim ruumlfakayı muhteremden bacirczıları uumlccedil yuumlz kuruştan fazla olan havalenamelerden ne iccedilin fazla uumlcret alınshymadığını soruyorlar Bilmem Muumlduumlr Beyefendi bu hususta izahatta bulundular mı Postanın havalenameyi yazmak iccedilin sarf ettiği defter evshyrak ve bu hususta istihdam ettiği memur geshyrek uumlccedil yuumlz kuruş ve gerek beş yuumlz kuruş ve gerek bin kuruş olsun memurinin yaptığı vashyzife ve dairenin bu hususta tahammuumll ettiği masraf aynı vazife ve masraftır Bu noktai nazardan uumlccedil yuumlz kuruşa kadar olan havalelerden uumlccedil kushyruş alınması ve ondan sonra bir kuruş ilacircve edilmesi kuumlccediluumlk havalenamelerden fazla para alınmak iccedilin vazedileni- değillir buumltuumln havalenamelerde aynı masraf ihtiyar edildiği cishyhetle uumlccedil yuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş alınması Posta İdaresinin bu aynı-masrafını telacircfi etmek arzusuna muumlstenittir Uumlccedil yuumlz kuruştan fazlası

440

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

I 14 59 iccedilin malucircmuacircliniz fiyat inmektedir ve bir kuruş alınmaktadır ki bu da ihtiyacı temin iccedilindir

Sonra diğer bir mesele mevzuubahsoldu Posshyta İdaresi bu tarzda kabul ettiği havalenameshylerle acaba varidat temin edebilir mi Bu uumlcretshyte kabul etmiş olduğu havalenamelerin goumlnderilshymesini tesri ve tacil edecek yerde bu suumlrati men ve tehir etmez mi Beyefendiler Bu pek doğru bir sualdir Muvazenei Maliye Encuumlmeni bunu ariz ve amik tetkik etmiş ve fakat buumltuumln mazarratını refedememekle beraber ehveni şer-reyn olmak uumlzere bu tarzda maddeyi kabul etmişshytir

Havalename meselesi bir meselei iktisadiyeshydir Arkadaşlarımızdan bacirczıları pek guumlzel bushyyurdular Her hangi bir muumlessesei maliye kenshydi ihtiyacına goumlre havalenamelerden alacağı uumlcshyreti tacircyin eder Bazan hiccedil uumlcret istifa etmez ve bazan da uumlste uumlcret verir Ccediluumlnkuuml o muumlessesei maliye iki şubesi arasında paraya olan ihtiyashyca dikkat ederek kendi ihtiyaccedillarını temin etshymek uumlzere ve menfaatlerini derpiş ederek boumlyle muameleye girişir Filhakika Posta İdaresi dishyğer muumlessesatı maliye ile rakabet etmek ve bu suretle hakikaten ilmicirc ve fennicirc bir usul ittihaz etmek cihetini arzu ve kabul etmiş olsaydı o zashyman boumlyle bir maddei kanuniye ile şu kadar kuruştan şu kadar uumlcret alınır diye bunun bushyrada tasrih ve kaydedilmemesi lacirczımgelirdi O vakit accedilık olmak uumlzere Posta Muumlduumlriyeti Umu-miyesine laquoHavalenameler iccedilin postalar arasınshyda bu tarzda bir muamele teoumlss-uumls etmiştir fashykat bu suretle alınacak uumlcret Muumlduumlriyeti Umu-miyehin zaman zaman tacircyin edeceği uumlcrettirraquo laquodemeli idi Buna razı mısınız İşte ilmicirc ve malicirc bir surette tesisi lacirczımgelen şekil budur Fakat maatteessuumlf buguumlne kadar cacircri olan usul ve buumltuumln memleketlerde kabul edilmiş teamuumll bushynun boumlyle olmasını kabul ettirmiştir Yine dishyğer bir noktai nazar mevcuttur Eğer ahvali acircdiye meveudolsaydı memleketimizde vesaiti nakliye fıkdanından ve bacirczı birccedilok esbabtan doshylayı fevkalacircdelikler olmamış olsaydı o zaman bu miktarın tacircyin edilmesi daha sehil olur ve kimshysenin de itirazını eelbetmezdi Maatteessuumlf bu ıslahın Şarktan Garba kadar aynı surette olshymaması ve arada birccedilok tefavuumlt mevcut bulunshyması itibariyle tabiicirc havalenin nakli iccedilin istifası icabeden uumlcretlerde de daimicirc bir tahavvuumll vuumlshycuda getirmek lacirczım gelir ve bu ise postanın se-

1339 C 2 bebi tesisi doğrudan doğruya muumlraselacirctı temin etmek olduğuna ve bir Devlet muumlessesesi iccedilin yapılacak şeylerde daimicirc bir usul ve ıttırad elshyzem bulunduğuna goumlre gayrikabili tecviz ve gayrikabili kabulduumlr Ccediluumlnkuuml bu takdirde havashylename goumlnderecek bir adam postaya muumlracaat ettiği zaman bankalarda olduğu gibi posta muuml-duumlriyle pazarlık etmesi lacirczımgelir Tabiicirc kabul buyurursunuz ki boumlyle bir usuluumln kabuluuml posta idareleri iccedilin gayrimuumlmkuumlnduumlr Binaenaleyh enshycuumlmen boumlyle bir uumlcreti kabul etmek ıztıracircrın-da idi Nasıl bir uumlcret koyalım Asgaricircbir uumlcshyret mi koyalım Muvazenei Maliye Encuumlmeninshyde asgaricirc bir uumlcret koymayı da duumlşuumlnduumlk Asshygaricirc bir uumlcret koymaklığm imkacircnı yoktu ccediluumlnshykuuml malucircmuacircliniz tuumlccar olsun ahali olsun havashylesini nerede en ucuz goumltuumlrecek bir yer bulurshysa oraya muumlracaat eder Efendiler Maatteessuumlf

l)izim postalarımız buumltuumln havalenamelerin ihshytiva ettiği buumltuumln muamelacirctı ifa edecek serma-

yeye malik bulunmamaktadırlar Eğer bilseydik ki posta şubelerimiz muumlessesatı maliyenin hepshysine faik birer muumlessesedir eğer buumltuumln şubelershyde havalenameleri tesviye ve tediye edecek sershymaye olsaydı o zaman emin olunuz asgaricirc uumlcshyreti kabul ederdik ve asgaricirc bir uumlcretle iş yapshymak suretiyle varidatı daha ziyade tezyidetmiş olurduk Bu bir kaidei umumiyedir Fakat maatshyteessuumlf vaziyetimiz bu hale muumlsait değildir Posshytanın elinde buguumln mevcut bulunan sermaye havalelerin tediyesine muktazi olan sermaye son derece azdır Filhakika Maliye Vekacircleti ile Posshyta İdaresi arasında akdedilen bir itilacircf neticeshysinde muhtelif buumlyuumlk merkezlerde - Samsun gishybi - Maliye Vekacircletinden ledelicap sermaye alshymak suretiyle tediyatta bulunulmak usuluuml kashybul edilmiş ise de bu da yine tediyatm tamamen ifasına gayrikacircfi olacak derecelerdedir Binaenshyaleyh Posta İdaresi havaleyi nerelerde yapacakshytır Bilhassa tuumlccarlar bankalara muumlracaat ettikshyten sonra oralarda ucuz bir fiyat bulamayıp da Posta İdaresine muumlracaat ederse işte o zaman Posta İdaresi bunu yapacaktır İşte bu noktai nazardan demin Vehbi Beyin hakikaten guumlzel tasvir etmiş olduğu veccedilhile en uumlcra ve en uzak olan yerlerde diğer muumlessesatı maliyenin şubesi bulunmıyan mahallerde posta bu tediyatı ifaya mecbur olacaktır Onun iccedilin memleketin men-faati buumltccedilenin menfaati bu hususta pek asgaricirc bir fiyatın alınmamasını icabettiriyor o nok-

mdash 441 mdash

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

icirc 14 5 9 tai nazardan fiyatı bu suretle tesbit ettik ve tesbit etmiş olduğumuz fiyat diğer muumlmasili bulunan muumlessesatta kabul edilen fiyattan başshyka bir şey değildi

Gelelim efendim diğer bir meseleye ki o da telgraflar meselesidir Niccedilin telgraflardan uumlcret alındığı halde bir de yirmi para fazla uumlcret alıshyyoruz Posta havalenamelerinden bir kuruş alırshyken telgraf havalenamelerinden yirmi para fazla uumlcret almayı Muvazenei Maliye Enshycuumlmeniniz iki bin kuruşa kadar olan hafif hashyvalenamelerde ilga etmiştir Yani iki bin kushyruşa kadar olan hafif havalenamelerin telgraf uumlcreti ile ve posta iccedilin alman nakliye masrafı ile iktifa ederek goumlnderilmesini kabul etmiştir Fakat iki bin kuruştan fazlası iccedilin yirmi para zammı kabul ettik

Encuumlmen evvelce Huumlkuumlmet tarafından teklif edilen altmış para usuluumlnuumln kalbu-luumlnuuml Heyeti Oelilenize teiklifi kabul etmiştm Bu da niccedilin Efendim Posta havalenanıele-riyfe telgraf havalenameleri arasında fark olshyduğu bediihidir

Birisi posta ile goumlnderilecek havalenin teshydiyesine posta ile emir verilecek ve ancak mektubun vusuluumlnden sonra mahallimde tedishyye edilecek diğ-eri hemen tediye edilecektir Biz bu ciheti de duumlşuumlıMuumlk Bunlar -arasında bir rafk var mıdır Ne fark vardır Bu ciheshyti de tetkik ettik ve şu neticeye vacircsıl oMuumlk ki telgraf havalenamelerine euumlzi ^bir farkın ilacircvesi her hakle zaruri bir [keyfiyettir Heyeshyti Celilenize arz ettiğim veccedilhile bukuumlnlkuuml uumlcshyret postamızın teşkilacirctı noktai nazarından-dır Buguumln tetkik edecetk olursanız ısieıimaye bulmanın imkacircnı mevcut değildir Bitteeruumlbe goumlrımuumlş ve işitnıişsinizdir ki muhtelif şubeler kendilerine verilen havalenamieleri tediye ede-bilmeıktıe bin tuumlrluuml muumlşkuumllacircta uğramışlardır Fakat posta idaremiz hu teşkilacirctı derpiş dde-rek ekseriyetle posta [havalenamesi alındığı zaman o posta ile tediyesine mecbur olduğu mebaliği de irsal edebilmek kudretini haizdir Eğer bu telgrafla olursa talbiicirc imkacircnı yoktn^ o zaman ne yapacak Mutlaka orada o tedishyyeyi istilzam eden mebaliği tesviye ccedilarelerini bullbullarayacaktır Nasıl bulacaktır Boısta idarelerishynin intizam noktai nazarından elbette isten

lir ki vacircsıl olduğu dakikada ınuumlrsaluumlnileyhe bıı para tediye edilsin Muumlduumlruuml Umumi Btey-

1339 G 2 efendi ile bu hususun temini noktai nazarınshydan muumldaveİei efkacircrda bulunduk Posta şushybelerinin intizamı derecesinde acirczami hu suumlshyratle bu telgraflar havalelerinin tesrii tediyeshysi hariccedilten para tedarik etmek mecburiyeti hacircsıl okluğu neticesine vacircsıl iolduk

Efendiler Malucircmuacircliniz para da bir iııetaı ticaridir Geccedilecek zaman iccedilin bir zarar ve ziyan vardır Bu noktai nazardan telgraf hashyvaleleriyle kir- ışey goumlnderildiği ve posta idashyresinde de para bulunmadığı zıasman şuumlphesiz posta idaresi (bankalara ve raquodiğer yere muumlrashycaat ederek lacirczımgeien parayı istikraz etmek mecburiyetindedir bu istikrazlar da tabiicirc beshydava olacak değildir Binaenaleyh bu noktai nashyzardan posta uumlcretleriyle telgraf uumlcretleri arashysında boumlyle bir farkı iltizam bulletmeyi kabul etshytik

HAMDİ B (Bozok) mdash Şimdiye W s r boumlyshyle bir şey vuku bulmamıştır

FEEIcirc1) B (Devamla) mdash Efendiler Vakıa şimdiye kadar vuku bulmaımıştır harblerden evvelki zamanlarda posta idaresinin vaziyeti ve nıuumlkemımıeiiyeti (hakikaten emsaline yakın derecede teralkki ve tekemmuumlle mazhar olduğu Heyeti Celilenin malucircmudur Harb devresinde şuumlphesiz posta idarelerimiz ide bozulmuştur Malucircmuacircliniz Huumlkuumlmeti MiHİyeınizin esnayı teşekkuumlluumlnde buumltuumln posta şubeleri borccedil iccedileshyrisinde borca mağruk bir hakle bulunuyordu Fakat Cenabı Hakka bin şuumlkuumlr olunur buguumlshyne kadar muumlmkuumln (okluğu kadar ıslalhat yapılshymıştır ve şuumlphesiz ki bundan sonra posta idashyresinden beklediğimiz intizam ıslahat ve tekacircshymuumll daha vacircsi bir surette husule gelecektir Binaenaleyh ıbu esası yani muumlduumlriyet telgraf havalenameleri geldiği zaman derakap tediye oumltmeyi derulhde ettikten sonra telgraf hav aleshymim evsini goumlnderenlerin beher lira iccedilin yirmi para zam verilmesini ihtiyar etmelerini Heyeti Ceiileniz zait goumlrmez Sonra Muumlduumlruuml Umumi Beyin daima isoumlylemiş^olduğu veccedilhile bu teşkishylacircttan ihtimal ki bullmemlefeet iccedilin posta idaresi ve varidat] Devlet iccedilin buumlyuumlk bir faide mutashysavver değildir posta iccedilin buumlyuumlk bir varidatı maliye buumlyuumlk bir şey buumlyuumllk bir ıkacircr temin etmek ihtimali yoktur Fakat beyefendiler Bi-bullim Devletimizde bizim teşkilacirctımızda birtashykım nıuumlessesat vardır ki bunlar yalnız parayı

442

t 14 5 9 celp ve cemmetmek iccedilin değil postada olduğu gibi ihtiyaeati temin etmek iccedilin memleketin belshyki hiccedilbir şubfei maliyesi olmıyan yerde azamicirc lacirczımgelen hizmeti ifa edebilmek iccedilin tesisi ihtishyyar olunmuştur Devlet bu hususta birtakım mashysarif de kabul etmiştir Bunun gibi birccedilok teşkishylacirctımız da vardır Bunlar asri ve muntazam Devshylet olmak iccedilin ihtiyar edilmiş fazla kuumllfetlerdir Mademki muntazam bir postamız olsun diyoruz mademki diğer milletler derecesinde bir postashymız bulunmalıdır diyoruz o halde muhtelif hi-dematı deruhde ve ifa eden posta idaresi iccedilin Devlet birtakım masarif at ihtiyarına mecbur^ dur ki Devlet bu masarif atı ya kendi buumltccedilesinshyden tesviye edecek veyahut ahaliden bu suretle istifa edeceği uumlcretlerle temin edecektir Binashyenaleyh bu tarzda postaya muumlracaat ihtiyacatın-da bulunan adamlar şuumlphesiz ki diğer taraflara muumlracaat ederek oralarda daha ucuz bir suretshyte havalenameler goumlndermek fırsatını bulamashydıklarından dolayı muumlracaat edeceklerdir Geshyrek bu esas noktai nazarından ve gerek postashynın bu hizmetlerini lfıyıkiyle ifa edebilmesi nokshytasından Heyeti Celilenizin bu uumlcreti ccedilok goumlrshymemesini ve maddeyi aynı ile kabul etmesini rishyca ederim

REİS mdash istendim Encuumlmen maddeyi izah etti Kifayeti muumlzakere takriri vardır Diğer soumlz istiyen ruumlfekaya maatteessuumlf soumlz vermiyece-ğim Muumlzakerenin kifayetini kabul edenler luumltshyfen el kaldırsın Kabul edilmiştir Takrirler var okunacak

Riyaseti Celileye J9 ııcu maddenin birinci fıkrasının Cposta

havalenamelerinde beher yuumlz kuruş ve kuumlsurunshydan bir kuruş uumlcret alınır) şeklinde tadili ile fukara halkın siya net ve hukukunun istiknıali talebolunur

Konya Mebusu Tevfik Fikret

Riyaseti Celileye 39 ncu maddenin zirdeki veccedilhile tadilini tekshy

lif eylerim Posta havalenamelerinin boher yuumlz kurusunshy

dan yirmi para telgraf havalenamelerinden telshygraf uumlcretinden maada posta havalenameleri uumlcshyretinin nısfı zamrmeten peşin olarak istifa olunur

Guumlmuumlşane Mebusu V Zeki

1339 O 2 Riyaseti Celileye

19 ncu maddedeki bir kuruşa kadar olan hashyvalenamelerden uumlccedil kuruş yerine iki kuruş alınshymasını teklif ediyorum

T rabzon Mebusu Ali Şefik

Riyaseti Celileye Ondan fazlası iccedilin beher kuruşta yirmi para

ve telgraf havalenamelerinden posta havale uumlcshyretinden maada yazılacak telgraf uumlcreti peşin olarak istifa olunur On dokuzuncu maddenin bu suretle tadilini teklif eylerim

Karesi Mebusu Mehmed Vehbi

Riyaseti Celileye 19 ncu maddenin berveccedilhiacircti tadilini rica

eylerim Madde 19 mdash Posta havalenamelerinden b i r

kuruştan uumlccedilyuumlz kuruşa kadar uumlccedil kuruş ondan fazlası iccedilin beher yuumlz kuruş ve kuumlsurundan bir kuruş uumlcret alınır Telgraf havalenamelerinden ancak telgraf uumlcreti alınır

Kacircngırı Mebusu Rifat

Riyaseti Celileye 19 ncu maddeye acirctideki fıkranın ilacircvesini tekshy

lif ederim (Efradı askeriye havalenamelerinden bu uumlcshy

retin nısfı alınır) Afyon Karahisar Mebusu

İzzet Ulvi

REİS mdash Efendim takrirler okundu Sırasiy-le reyi acirclinize vazedeeeğim Konya Mebusu Tevshyfik Fikret Beyin takririni tekrar okuyorum

(Takrir tekrar okundu) REİS mdash Tevfik Beyefendi Diğer fıkarata

aidolan uumlcretler kabul ediliyor mu TEVFİK FİKRET B (Konya) mdash Efendim

yuumlz kuruş goumlnderenler hicolmazsa iki kuruştan kurtulsun Yani uumlcret vermesinler

REİS mdash Muumlsaade buyurun madde sırf teklif ettiğiniz şekilde mi olacak yoksa diğerleri kalashycak mı

TEVFİK FİKRET B (Konya) mdash Efendim diğerleri aynıdır

REİS mdash Efendim Tevfik Fikret Beyefendi ilk fıkranın posta havalenamelerinden (beher kuumlsurattan da bir kuruş uumlcret alınır) şeklinde

448 mdash

V

icirc 14 59 tadilini teklif ediyor Bu tadilnameyi nazarı itishybara alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı itibara alınmadı

(Kacircngırı Mebusu Rifat Beyin takriri tekrar okundu)

REİS mdash Efendim Rifat Bey Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin ilk fıkrasını aynen kabul etmekshyle beraber telgraf havalenamelerinden yalnız telshygraf uumlcreti ile iktifa olunmasını teklif ediyorshylar Binaenaleyh reyi acirclinize vazediyorum Nashyzarı muumltalacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nashyzarı muumltalacircaya alınmamıştır

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REİS mdash Tadilnameyi nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmashymıştır

(Trabzon Mebusu Ali Şefik Beyin takriri tekshyrar okundu)

RElS mdash Nazarı muumltalacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Alınmamıştır

(Karesi Mebusu Vehbi Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Efendim takrir gayet muğlacirck yazılshymıştır Ben de bir şey anlamıyorum kendileri de burada değil Binaenaleyh takrirlerini reye vaz-etmiyeceğim

(Afyonkarahisar Mebusu izzet Ulvi beyin takriri tekrar okundu)

REİS mdash Bu takriri nazarı itibare alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmadı

Efendim (19) Maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin teklifi veccedilhile reye vazediyorum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur

MADDE 20 mdash Her posta bonosu iccedilin peşin olarak uumlccedil buccediluk kuruş alınır Tarihi tanziminden itibaren uumlccedil ay muumlrurundan sonra bedelinin teshydiyesi talebolunan her bir bononun muumlbrizinden ilk uumlccedil mahı takibeden beher uumlccedil mah ve kuumlsuru iccedilin zamimeten aynı uumlcret alınır Bu uumlcreti munshyzamına verilmezse bono bedeli tediye edilmez Her bir posta bonosu yuumlz kuruşa kadar meblacircshyğı natık olablir

ALİ CENANİ BEY (Gazianteb) mdash R e i s Beshyyefendi Muvazenei Maliye Encuumlmeni iki buccediluk kuruş alınır diye tadil etmiştir

BEİS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enciime-

1339 C $ ni buradakiuumlş buccediluk kuruşu iki buguk v kuruş olarak tadil eteigtir Soumlz iştjyen var mı v SUumlLEYMAN SIRRI B ( B ^ Z Q H mdash--Efendim uumlccedil buccediluk kuruşa itiraz ederek acircccedilk ı ı ruş teklif edecektim ki Muvazenei ^Maliye Encuumlmeni iki buccediluk kuruş teklif ediyor Dahampiisabet ^Jur Simidi bu^m^ adanı uumlccedil ay zarf ında postaneye muumlracaat- ederccedilk para istemezse uumlccedil ayiccedilinbirşey alıyor Soirra uumlccedil

laquo ayı tecavuumlz ederse beher- lig -ay ye kuumlşuumlru iccediliii uumlccediler kuruş tazminat alıyor Halbuki ccediloğunu bilishyriz ki elinde bonosu buiuiıan biradam poştaıu^ ye muumlracaat eder Yahut hayalenamesi kendisishyne tebliğ edilmiş olan bir adam iltauumlhaberini ye

bull muumlhruumlnuuml allı gider Benim param gelmiş de r Oradaki memur^ muumlduumlr henuumlz gelmedi git der Kaymakam bulunduğum kazalarda bendeniz bushynun yuumlzİereesine şahidoldum- Guumlnkuumlpostanın nakit mevcudu kacircfi değildir Para sahibi on guumln sonra tekrar muumlracaat eder Bu defa merkezden para istedik gelsin vereceğiz daha gelmedi dershyler ve fukara yine koumlyuumlne gider Bir ay sonra gelir En nihayet (falan tuumlccara git muumlhuumlrleri ve bonoyu da bırak sonra parayı sen oradan al istersen o gelsin şubeden alsın) derler q gider tuumlccar ağaya (paraya ccedilok ihtiyacım var Bir ayshydır postaneden takibejdiyorum alamadım Mershykezden para gelecekmiş gelmemiş oh guumln sonra gelecekmiş Sen yuumlzde oiı beş mi yirmi beş iıii her ııe iskpnto edersen et parayı hana ver işte muumlhuumlr işte bono] der iskpnto ettirir paryı alır Sonra posta memuru ile tuumlccar efendi uyuşarak mesele hallolunur Binaenaleyh boumlyle uumlccedil doumlrt ayı tecavuumlz ettiği zaman tazminat alan bir posshytane her halde o adama da tazminat vermelidir Bendeniz bunun iccedilin postaneye muumlracaat tarishyhinden itibaren bir hafta zarfında parasını vershymezse posta idaresnin de tazminat vermesini tekshylif ediyorum

SABRİ B (Saruhan) mdash Zannederim ki bun- 1ar muamelacirctın sureti tanzimine aittir Bunlar Kanuna girmemelidir Eğer tensip buyururlarsa bu kanundan ziyade buumltccedile geldiği zamanda Muuml-diriyeti Umumiye vazifesini goumlruumlyor mu Goumlr-muumlyormu Accedilık bir sahada tetkikat yapalım istirham ederim ki kanunun tesbitinde muameshylacirctın tetkikine girişmiyelim

RElS mdash Efendim Soumlz istiyen var nu SUumlLEYMAN SIRRI B fBozok) mdash Efendim

tadil teklif ediyorum

bull icirc 14 5 9 Riyaseti Celileye

Yirminci maddenin berveccedilvi zir tadilini tekshylif ederim r

MADDE 20 mdash Her posta bonosu iccedilin peşin olarak uumlccedil kuruş alınır Tarihi tanziminden itibashyren uumlccedil ay muumlrurundan sonra bedelimi tediyesi talebolunan her bir bononun muumlbrizinden ilk uumlccedil mahı takibeden beher uumlccedil mah ve kuumlsuru iccedilin za-mimeten aynı uumlcret alınır Bu uumlcreti munzamına verilmezse bono bedeli tediye edilmez laquoTarihi

bulltalepten itibaren bir hafta zarfında tediye edil-miyen bono bedelleriyle havalename iccedilin hacircmishylinin posta idaresinden tazminat talebine hakkı vardırraquo her posta bonosu yuumlz kuruşa kadar mebshylacircğı nacirctık olabilir

Bozok Mebusu Suumlleyman Sırrı

REIcircS mdash Fahri Beyefendi bu takrir hakkında noktayı nazarınızı izah ediniz

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUshyMIcircSİ VEKIcircLIcirc FAHRt BEY mdash Yalnız şushyrasını arz edeyim Posta bonoları yuumlz kushyruşa kadar olan mebaliğe muhtevi olabishylir Binaenaleyh pek kuumlccediluumlk borccedillar iccedilin yashypılır şeylerdir Elli kuruş yirmi beş kuruş goumln-

1339 C 2 dermek isterseniz havale muamelesi uzun olacağı iccedilin bir bono alır mektubun iccediline koyar goumlndeshyrirsiniz Bu bono postaneye ibrazında derhal muhteviyatı tediye edilir Ccediluumlnkuuml nihayet yuumlz kushyruştur Beyefendi Hazretlerinin buyurduğu gibi bu hal hakikaten sermayemizin kifayet etmediği yerlerde havalenameler iccedilin muhtemeldir Bonoshylar iccedilin bu katiyen varit değildir Ccediluumlnki bu acircza mi olarak nihayet yuumlz kuruştur

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Teklifte havalename var Yuumlz kuruş veremiyecek bir posshytanemiz yoktur zannederim

R E Icirc S mdash Efendim Suumlleyman Sırr1 Bey arshykadaşımızın takrirleri okunmuştur Nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın nazarı muumltashylacircaya alınmamıştır

Yirmnci maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin -tadili veccedilhile reyyi acirclinize vazediyorum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edilshymiştir

Efendimvakit gecikmiştir Cumrtesi guumlnuuml Posta Kanun Lacircyihasının bakıyei muumlzakeratma devam etmek ve badezzeval bir buccedilukta iccediltima etmek uumlzere Celseyi kapıyorum

Hitamı muumlzakerat Saat 5 20

V

icirc 14 59 tadilini teklif ediyor Bu tadilnameyi nazarı itishybara alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı itibara alınmadı

(Kacircngırı Mebusu Rifat Beyin takriri tekrar okundu)

REİS mdash Efendim Rifat Bey Muvazenei Malishyye Encuumlmeninin ilk fıkrasını aynen kabul etmekshyle beraber telgraf havalenamelerinden yalnız telshygraf uumlcreti ile iktifa olunmasını teklif ediyorshylar Binaenaleyh reyi acirclinize vazediyorum Nashyzarı muumltalacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Nashyzarı muumltalacircaya alınmamıştır

(Guumlmuumlşane Mebusu Zeki Beyin takriri tekshyrar okundu)

REİS mdash Tadilnameyi nazarı muumltalacircaya alanshylar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmashymıştır

(Trabzon Mebusu Ali Şefik Beyin takriri tekshyrar okundu)

RElS mdash Nazarı muumltalacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın Alınmamıştır

(Karesi Mebusu Vehbi Beyin takriri tekrar okundu)

REIcircS mdash Efendim takrir gayet muğlacirck yazılshymıştır Ben de bir şey anlamıyorum kendileri de burada değil Binaenaleyh takrirlerini reye vaz-etmiyeceğim

(Afyonkarahisar Mebusu izzet Ulvi beyin takriri tekrar okundu)

REİS mdash Bu takriri nazarı itibare alanlar luumltfen el kaldırsın Nazarı muumltalacircaya alınmadı

Efendim (19) Maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeninin teklifi veccedilhile reye vazediyorum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul olunmuştur

MADDE 20 mdash Her posta bonosu iccedilin peşin olarak uumlccedil buccediluk kuruş alınır Tarihi tanziminden itibaren uumlccedil ay muumlrurundan sonra bedelinin teshydiyesi talebolunan her bir bononun muumlbrizinden ilk uumlccedil mahı takibeden beher uumlccedil mah ve kuumlsuru iccedilin zamimeten aynı uumlcret alınır Bu uumlcreti munshyzamına verilmezse bono bedeli tediye edilmez Her bir posta bonosu yuumlz kuruşa kadar meblacircshyğı natık olablir

ALİ CENANİ BEY (Gazianteb) mdash R e i s Beshyyefendi Muvazenei Maliye Encuumlmeni iki buccediluk kuruş alınır diye tadil etmiştir

BEİS mdash Efendim Muvazenei Maliye Enciime-

1339 C $ ni buradakiuumlş buccediluk kuruşu iki buguk v kuruş olarak tadil eteigtir Soumlz iştjyen var mı v SUumlLEYMAN SIRRI B ( B ^ Z Q H mdash--Efendim uumlccedil buccediluk kuruşa itiraz ederek acircccedilk ı ı ruş teklif edecektim ki Muvazenei ^Maliye Encuumlmeni iki buccediluk kuruş teklif ediyor Dahampiisabet ^Jur Simidi bu^m^ adanı uumlccedil ay zarf ında postaneye muumlracaat- ederccedilk para istemezse uumlccedil ayiccedilinbirşey alıyor Soirra uumlccedil

laquo ayı tecavuumlz ederse beher- lig -ay ye kuumlşuumlru iccediliii uumlccediler kuruş tazminat alıyor Halbuki ccediloğunu bilishyriz ki elinde bonosu buiuiıan biradam poştaıu^ ye muumlracaat eder Yahut hayalenamesi kendisishyne tebliğ edilmiş olan bir adam iltauumlhaberini ye

bull muumlhruumlnuuml allı gider Benim param gelmiş de r Oradaki memur^ muumlduumlr henuumlz gelmedi git der Kaymakam bulunduğum kazalarda bendeniz bushynun yuumlzİereesine şahidoldum- Guumlnkuumlpostanın nakit mevcudu kacircfi değildir Para sahibi on guumln sonra tekrar muumlracaat eder Bu defa merkezden para istedik gelsin vereceğiz daha gelmedi dershyler ve fukara yine koumlyuumlne gider Bir ay sonra gelir En nihayet (falan tuumlccara git muumlhuumlrleri ve bonoyu da bırak sonra parayı sen oradan al istersen o gelsin şubeden alsın) derler q gider tuumlccar ağaya (paraya ccedilok ihtiyacım var Bir ayshydır postaneden takibejdiyorum alamadım Mershykezden para gelecekmiş gelmemiş oh guumln sonra gelecekmiş Sen yuumlzde oiı beş mi yirmi beş iıii her ııe iskpnto edersen et parayı hana ver işte muumlhuumlr işte bono] der iskpnto ettirir paryı alır Sonra posta memuru ile tuumlccar efendi uyuşarak mesele hallolunur Binaenaleyh boumlyle uumlccedil doumlrt ayı tecavuumlz ettiği zaman tazminat alan bir posshytane her halde o adama da tazminat vermelidir Bendeniz bunun iccedilin postaneye muumlracaat tarishyhinden itibaren bir hafta zarfında parasını vershymezse posta idaresnin de tazminat vermesini tekshylif ediyorum

SABRİ B (Saruhan) mdash Zannederim ki bun- 1ar muamelacirctın sureti tanzimine aittir Bunlar Kanuna girmemelidir Eğer tensip buyururlarsa bu kanundan ziyade buumltccedile geldiği zamanda Muuml-diriyeti Umumiye vazifesini goumlruumlyor mu Goumlr-muumlyormu Accedilık bir sahada tetkikat yapalım istirham ederim ki kanunun tesbitinde muameshylacirctın tetkikine girişmiyelim

RElS mdash Efendim Soumlz istiyen var nu SUumlLEYMAN SIRRI B fBozok) mdash Efendim

tadil teklif ediyorum

bull icirc 14 5 9 Riyaseti Celileye

Yirminci maddenin berveccedilvi zir tadilini tekshylif ederim r

MADDE 20 mdash Her posta bonosu iccedilin peşin olarak uumlccedil kuruş alınır Tarihi tanziminden itibashyren uumlccedil ay muumlrurundan sonra bedelimi tediyesi talebolunan her bir bononun muumlbrizinden ilk uumlccedil mahı takibeden beher uumlccedil mah ve kuumlsuru iccedilin za-mimeten aynı uumlcret alınır Bu uumlcreti munzamına verilmezse bono bedeli tediye edilmez laquoTarihi

bulltalepten itibaren bir hafta zarfında tediye edil-miyen bono bedelleriyle havalename iccedilin hacircmishylinin posta idaresinden tazminat talebine hakkı vardırraquo her posta bonosu yuumlz kuruşa kadar mebshylacircğı nacirctık olabilir

Bozok Mebusu Suumlleyman Sırrı

REIcircS mdash Fahri Beyefendi bu takrir hakkında noktayı nazarınızı izah ediniz

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUshyMIcircSİ VEKIcircLIcirc FAHRt BEY mdash Yalnız şushyrasını arz edeyim Posta bonoları yuumlz kushyruşa kadar olan mebaliğe muhtevi olabishylir Binaenaleyh pek kuumlccediluumlk borccedillar iccedilin yashypılır şeylerdir Elli kuruş yirmi beş kuruş goumln-

1339 C 2 dermek isterseniz havale muamelesi uzun olacağı iccedilin bir bono alır mektubun iccediline koyar goumlndeshyrirsiniz Bu bono postaneye ibrazında derhal muhteviyatı tediye edilir Ccediluumlnkuuml nihayet yuumlz kushyruştur Beyefendi Hazretlerinin buyurduğu gibi bu hal hakikaten sermayemizin kifayet etmediği yerlerde havalenameler iccedilin muhtemeldir Bonoshylar iccedilin bu katiyen varit değildir Ccediluumlnki bu acircza mi olarak nihayet yuumlz kuruştur

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Teklifte havalename var Yuumlz kuruş veremiyecek bir posshytanemiz yoktur zannederim

R E Icirc S mdash Efendim Suumlleyman Sırr1 Bey arshykadaşımızın takrirleri okunmuştur Nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın nazarı muumltashylacircaya alınmamıştır

Yirmnci maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin -tadili veccedilhile reyyi acirclinize vazediyorum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edilshymiştir

Efendimvakit gecikmiştir Cumrtesi guumlnuuml Posta Kanun Lacircyihasının bakıyei muumlzakeratma devam etmek ve badezzeval bir buccedilukta iccediltima etmek uumlzere Celseyi kapıyorum

Hitamı muumlzakerat Saat 5 20

bull icirc 14 5 9 Riyaseti Celileye

Yirminci maddenin berveccedilvi zir tadilini tekshylif ederim r

MADDE 20 mdash Her posta bonosu iccedilin peşin olarak uumlccedil kuruş alınır Tarihi tanziminden itibashyren uumlccedil ay muumlrurundan sonra bedelimi tediyesi talebolunan her bir bononun muumlbrizinden ilk uumlccedil mahı takibeden beher uumlccedil mah ve kuumlsuru iccedilin za-mimeten aynı uumlcret alınır Bu uumlcreti munzamına verilmezse bono bedeli tediye edilmez laquoTarihi

bulltalepten itibaren bir hafta zarfında tediye edil-miyen bono bedelleriyle havalename iccedilin hacircmishylinin posta idaresinden tazminat talebine hakkı vardırraquo her posta bonosu yuumlz kuruşa kadar mebshylacircğı nacirctık olabilir

Bozok Mebusu Suumlleyman Sırrı

REIcircS mdash Fahri Beyefendi bu takrir hakkında noktayı nazarınızı izah ediniz

POSTA VE TELGRAF MUumlDUumlRUuml UMUshyMIcircSİ VEKIcircLIcirc FAHRt BEY mdash Yalnız şushyrasını arz edeyim Posta bonoları yuumlz kushyruşa kadar olan mebaliğe muhtevi olabishylir Binaenaleyh pek kuumlccediluumlk borccedillar iccedilin yashypılır şeylerdir Elli kuruş yirmi beş kuruş goumln-

1339 C 2 dermek isterseniz havale muamelesi uzun olacağı iccedilin bir bono alır mektubun iccediline koyar goumlndeshyrirsiniz Bu bono postaneye ibrazında derhal muhteviyatı tediye edilir Ccediluumlnkuuml nihayet yuumlz kushyruştur Beyefendi Hazretlerinin buyurduğu gibi bu hal hakikaten sermayemizin kifayet etmediği yerlerde havalenameler iccedilin muhtemeldir Bonoshylar iccedilin bu katiyen varit değildir Ccediluumlnki bu acircza mi olarak nihayet yuumlz kuruştur

SUumlLEYMAN SIRRI B (Bozok) mdash Teklifte havalename var Yuumlz kuruş veremiyecek bir posshytanemiz yoktur zannederim

R E Icirc S mdash Efendim Suumlleyman Sırr1 Bey arshykadaşımızın takrirleri okunmuştur Nazarı muumltashylacircaya alanlar luumltfen el kaldırsın nazarı muumltashylacircaya alınmamıştır

Yirmnci maddeyi Muvazenei Maliye Encuumlmeshyninin -tadili veccedilhile reyyi acirclinize vazediyorum Kabul buyuranlar luumltfen el kaldırsın Kabul edilshymiştir

Efendimvakit gecikmiştir Cumrtesi guumlnuuml Posta Kanun Lacircyihasının bakıyei muumlzakeratma devam etmek ve badezzeval bir buccedilukta iccediltima etmek uumlzere Celseyi kapıyorum

Hitamı muumlzakerat Saat 5 20