Developmental Coördination Disorder

Onderzoek en behandeling in Meander Medisch Centrum

DCD, het onhandige kind

• Terminologie sinds 1994 in Engelstalige landen in gebruik, sinds 1998 in Nederland

• Classificatie volgens DSM-IV• Landelijke werkconferenties met

medewerkers uit de kinderrevalidatie maakten criteria hanteerbaar.

Wat hoort er bij DCD?

• Uitvoering van dagelijkse handelingen verlopen coordinatief moeilijk

• In ADL of op school heeft het kind hierdoor mindere prestaties

Wat hoort er niet bij DCD?

• Er mag geen sprake zijn van een duidelijk medisch ziektebeeld dat de onhandigheid verklaart.

• Er is geen mentale handicap

Hoe stel je DCD vast ?

• Medisch onderzoek • Vragenlijsten• Testen door fysiotherapeut en

ergotherapeut

• Verder vaststellen intelligentie, door test of bestaande gegevens.

Wat is de oorzaak van DCD?

• Problemen voor en rond de geboorte

• Erfelijke aanleg

DCD Visie

Coördinatie van complexe motoriek

• sensorische waarneming• cognitieve processen• planning en uitvoering van

handelingen

Sensorische waarneming zintuiginformatie

Relatie tussen

• voelen en bewegingssturing• zien en bewegingsturing• evenwicht (bewaren) en

bewegingssturing

DCD Visie

Coördinatie van complexe motoriek

• sensorische waarneming• cognitieve processen• planning en uitvoering van

handelingen

Cognitieve processen

• Begrijpen van informatie, betekenis geven

• Ruimtelijk inzicht• Taal en abstractievermogen• Aandacht en concentratie• Geheugen

DCD Visie

Coördinatie van complexe motoriek

• sensorische waarneming• cognitieve processen• planning en uitvoering van

handelingen

Planning en uitvoering van handelingen

• Goal - PLAN - Do - Check methode• motorische uitvoering

spierkracht, gewrichtsmobiliteit, houding, evenwicht

• omgeving, motivatie enz.

Co-morbiditeit

• ADHD, ADD

• PDD nos, autisme

• Taalstoornissen, dyslexie en andere leerstoornissen

DCD Behandelvisie

Van neuro-ontwikkelingsperspectief

naar (cognitief) motorisch leerconcept

• CO-OP Training

Revalidatieproces

• Aanmeldingsfase• Observatiefase• Behandelfase

Aanmeldingsfase

Revalidatiearts

intake anamneselichamelijk onderzoekhulpvraag

doorverwijzing naar revalidatieteam

Revalidatieproces

• Aanmeldingsfase• Observatiefase• Behandelfase

Observatiefase

Kinderfysiotherapeut / ergotherapeut

• 3 weken x 1 uur• Sensomotorisch onderzoek

* neurologische rijping* beperking ontwikkeling* kwaliteit van motoriek

Observatiefase* Specifieke grofmotorische

(kleuter)vaardigheden lopen / rennen / springen / huppen /

klimmen / gooien / vangen / etc* Beoordelen van motorisch niveau Movement ABC* Spierkracht / mobiliteit* Tonus

Observatiefase

* Specifieke fijnmotorische (kleuter)vaardighedenknippen / scheuren / plakken / kleuren

* Ruimtelijke, constructieve vaardighedenbouwen met verschillende materialen

Observatiefase

* Planning van taken* (Voorbereidend) schrijven

SOESS / KOEKVMI MVPT

* Sensomotorische integratie problemen

Observatiefase

Sensomotorische Integratie

wederzijdse beïnvloeding van waarnemen en bewegen

Sensomotorische Integratie

waarnemen <---------------------> bewegen

• tast• evenwicht• houding /bewegingsgevoel• zien • horen• (smaak/reuk)

Sensomotorische Integratie

Normale ontwikkeling:

opmerkenonderzoeken

ordenenintegreren = automatiseren

begrijpen

Sensomotorische Integratie

SI-problematiek bij DCD

prikkelverwerkingsprobleem

Sensomotorische Integratie

waarnemen <---------------------> bewegen

Sensomotorische Integratie

waarnemen <---------------------> bewegen

Lichaamsschema

Sensomotorische Integratie

waarnemen <---------------------> bewegen

Lichaamsschema

Handelingsinzicht = praxis =motorplanning

Sensomotorische Integratie

waarnemen <---------------------> bewegen

Lichaamsschema

Handelingsinzicht = praxis =motorplanning

Ruimtelijke oriëntatie

Sensomotorische Integratie

waarnemen <---------------------> bewegenX

LichaamsschemaX

Handelingsinzicht = praxis =motorplanning

XRuimtelijke oriëntatie

Observatiefase

Evt kinderpsycholoog- verbale / performale

intelligentie- leerstoornissen- gedragsproblemen

onzekerheid- persoonlijkheidsaspecten

Observatiefase

Evt logopedie mondmotoriek

articulatie / taal / eten

Evt maatschappelijk werksociale netwerk om kind en

gezin

ObservatiefaseNa 6 weken teambespreking

gedachtenvorming met elkaar- géén verdere begeleiding- verwijzing naar elders- behandeling voortzetten

ObservatiefaseNa 6 weken teambespreking

- géén verdere begeleiding- verwijzing naar elders- behandeling voortzetten

behandeldoelenbehandeldoelen

Observatiefase

Ouders / kind betrekken met opstellen van behandeldoelen

Doelen SMART-criteria

ObservatiefaseSpecifiek Vangen

Meetbaar Afstand

Acceptabel 6/10 is voldoende

Reëel Haalbaar

Tijdgebonden Behandelperiode

Over 6 weken kan Joeri 60% van de op 4 m met een boog aangegooide tennisballen met 2 handen vangen

Revalidatieproces

• Aanmeldingsfase• Observatiefase• Behandelfase

Behandeling

• C O O P : Cognitive Orientation to Daily Occupational Performance

Uitgangspunten COOP

• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery

Uitgangspunten COOP

• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery

Make it fun

• Leuk = leren• spelenderwijs• niet ‘droog’ trainen

Uitgangspunten COOP

• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery

Promote good strategy use:

• Zelf ontdekken• strategie voor toekomst• zelfstandig!

Uitgangspunten COOP

• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery

Frame it in goal-plan-do-check

• Beertjes methode: doel –plan –werken -evalueren

doel –plan –werken -evalueren

• Keuze kind / ouders / leerkracht• COPM : Canadian Occupational

Performance Measure• Kennis therapeut (bijv. S.I.

therapie)

doel –plan –werken -evalueren

• Hoe ga ik het doen?• Wat heb ik nodig?

• Wat, met wie, hoe lang, hoe vaak, etc.

doel –plan –werken -evalueren

• Plan uitvoeren (ongewijzigd!!)

doel –plan -werken -evalueren

• Evalueren of plan / doel behaald is.• Huidige plan aanpassen / nieuw

plan maken

Uitgangspunten COOP

• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery

One thing at a time

• Ieder menselijk brein 1 nieuw ding• (deels) verworven, dan pas iets

nieuws toevoegen

Uitgangspunten COOP

• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery

Work toward independence

• Start voorzichtig i.v.m. frustratie en faalangst

• Meer initiatief kind, meer zelfstandigheid

• Meer loslaten therapeut

Uitgangspunten COOP

• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery

Guided discovery

• COOP: zelf probleem oplossen• zelf ontdekken• iedere oplossing is goed• meerdere oplossingen proberen

HOE FLEXIBELER HOE ZELFSTANDIGER!