Ders 5: Şimdi Hepsi Bir Arada: Av, Avcı ve BitkilerDers 5 - SeviyeA - 5 Yaş +

Süre:45 dakikalık 2-3 oturum

Malzemeler:● 2-3 öğrenciye 1

bilgisayar● Simulasyon ● Ders notları (sayfa 4-9)

Ders programı ile ilişkisi:● Bilim: Popülasyonlar,

ekosistemler, bilimselyöntem

● Matematik: Verininsunulması veyorumlanması

● Okuma: Fikirler arasıbağlantıları anlatmak

Temel sistem dinamiklerikavramları ve içgörüleri:● Popülasyonlar yalıtlmış

olarak var olmazlar; diğeretkenler (ör. av sayısı,besin miktarı)büyümelerine veküçülmelerine etki eder.

● Avcılar, avları ve avlarınbesini salınım(dalgalanma) davranışıgösterebilen karmaşık birsistem oluşturular.

Genel

Bu ders, öğrencilerin, bir ekosistem içindeki ikihayvan popülasyonunun (kurtlar ve geyikler) vebitkilerin karşılıklı ilişkilerini keşfetmelerinisağlar. Karşılıklı ilişkiye girip birbirlerinietkiledikçe popülasyonlar ve bitkiler zamanboyunca artar ve azalır (salınır, dalgalanır).

Öğrenme hedefler:● Avcıları ilgili av hayvanları ile eşleştirmek.● Avları besin kaynakları ile eşleştirmek.● Etkileşimli iki hayvan popülasyonu ve bitki

kaynağı ile popülasyon simülasyonunukeşfetmek.

● Çizgi grafik üzerinde veri sunmak veyorumlamak.

● İki popülasyonun ve bir besin kaynağınınzaman boyunca artıp azalmasının (salınması,dalgalanmaı) nasıl ve neden olduğununöyküsünü anlatmak.

Öğrencinin Görevi

Kurt ve geyik popülasyonlarını sağlıklıdüzeylerde tutacak avlanma seviyesiniayarlamak.

Şekil 1 – Ana Sayfa

Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 1

Dersin Açıklaması

Oturum 1:

1. Gerekiyorsa terimlerin (avcı, av, besin,ekosistem, vb.) tanıtımını yapın.

2. Kart setlerini öğrencilere dağıtın ve farklı av /avcı hayvanları eşleştirmelerini isteyin.Öğrenciler, kartları sınıflandırmak için 5.sayfadaki (Ders Notu 2) T-çizelgesinikullanabilirler.

İsteğe bağlı: Başka hayvanların ve bitkilerinresimlerini çizmek isteyen öğrenciler için boşkartlar bulundurun. Öğrenciler farklı yanıtlarlagelebilirler. Aşağıdaki yanıtlar, olasıyanıtlardan biridir. Kart setinde sadece bitkitemelli besinlerin olduğuna dikkat edin. Bazıav hayvanları diğer organizmaları yerler veyahem etçil hem otçuldur. Örneğin, kovan kuşukerkente ile, kertenkele böceklerle beslenir.

Şekil 2 – Giriş

Şekil 3 – Başlayalım

Şekil 4 – Karar Verelim

Hazırlık:

1. Öğrenci grupları (2-3 kişilik) oluşturun.

2. Her öğrenci veya öğrenci grubu için ders notuhazırlayın. Öğrencilerin simülasyonu birdençok çalıştırabilmeleri için kayıt sayfalarındanyeteri kadar kopya hazırlamaya dikkat edin.

3. Hayvan av, avcı ve besin kartlarını kesin veyaöğrencilere kesitirin (Sayfa 4, Ders Notu 1)

4. Bilgisayarların internet erişimini kontrol edin.

Avcı Av Besin

Kurt Amerikan Geyiği Balsam Göknarı

Çakal Tavşan Otlak Alan

Baykuş Fare Yabani Pirinç

Aslan Geyik Sulak alan

3. Farklı eşleştirmeleri kısaca karşılaştırın vetartışın. Bazı avcıların birden çok besinkaynakları olabileceğini belirtebilirsiniz. (ör.çakal, tavşan, kedi,kemirgen yiyebilir)

4. Sınıfta öğrencilere simülasyonu gösterin vegiriş bölümlerini birlikte okuyun (Şekil 2 ve 3)

2 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange

Dersi Eve Götürmek:● Öğrencilerin

“Düşünelim” bölümünüküçük gruplar veya sınıfolarak keşfetmelerinisağlayın.

● Hayvanpopülasyonlarının vebesinin neden azalıparttığını (salındığını,dalgalandığını)düşünün.

● Bilgisayar / projeksiyonkullanarak sorunlarıtartışın ve fikirlerideneyin. Örneğin:● salınımı azaltacak

ayarlar● geyik avlanmasına

izin veren ancakecosistemin sağlığınıkoruyan ayarlar.

● insanların vehayvanlarının güvenliolacağı ayarlar.

Dersin Açıklaması

5. Öğrencilerin küçük gruplar halinde “KararVermeleri”ni sağlayın (Şekil 4). Simülasyon,başlangıçta, dünya problemlerinin ve avlanmanınolmamasına ayarlıdır.

6. Öğrencilerin, verilerini sayfa 6'daki Ders Notu 3'ekaydederek “Görelim” bölümüne (Şekil 5)geçmelerini sağlayın. İlk çalıştırmadan sonra,öğrenciler sayfa 7'deki Ders Notu 4'ü kullanarakkurtlar, geyikler ve besin (bitkiler) arasındakiilişkilere yönelik “olursa ne olur” sorularısorabilir, simülasyonu keşfetmeye devamedebilirler.

Şekil 5 – Görelim

Değerlendirme Önerileri:● Öğrencilerin, döngünün

öyküsünü anlatmak, diğer av /avcı ve bitkileri belirlemek veöğrendiklerini paylaşmak için,değerlendirme sayfalarınıdoldurmalarını sağlayın.Öğrencilerin, döngününöyküsünü sözel olarakanlatmalarını tercihedebilirsiniz. Değerlendirmesoruları sınıf içi bir tartışmanınparçası da olabilir.

Oturum 2 ve sonrası:1. Gerekiyorsa, öğrencilerin simülasyonlarını

bitirmelerini sağlayın.2. Simulasyonu birçok kez çalıştırdıktan sonra,

öğrenciler “Düşünelim” bölümüne (Şekil 6)devam edebilirler.

3. Simulasyon deneyimini, Dersi Eve Götürmek veDeğerlendirme fikirlerini kullanarak özetleyin(Sayfa 8 ve 9, Ders Notu 5 ve 6).

Şekil 6 – Öğrenelim

Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 3

Ders 5 – Ders Notu 1

Geyik Tavşan Baykuş

ÇakalAslan

FareAmerikan Geyiği

Kurt

Otlak Alan

Sulak Alan

Yabani Pirinç Balsam Göknarı

4 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange

Avcılar AvDers 5 – Ders Notu 2

Besin

Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 5

Av / Avcı / Besin Simülasyonu Kayıt Sayfası

Dünya Problemleri: _________________________________________

Av için Avlanmak (Geyik): ___________________________________

Avcıları Öldürmek (Kurt): Evet / Hayır

Her iki hayvan ve besinin grafiğini çizin ve tanımlayın.

Ne oldu? _________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Ders 5 – Ders Notu 3

500 10 20 30 40

40000

80000

0

10000

20000

0

25000

50000

0

6 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange

Av / Avcı / Besin Simülasyon Soruları

Her bir soruyu ayrı ayrı deneyin ve sonuçları farklı birsayfaya yazın

Soru 1: Herhangi bir değişiklik yapmazsam ne olur?

Soru 2: Amerikan geyikleri hastalanırsa ne olur?

Soru 3: Yağmur yaşmaz ve kuraklık olursa ne olur?

Soru 4: İnsanlar çok fazla geyik avlarlarsa ne olur?

Soru 5: İnsanlar tüm kurtları öldürürse ne olur?

Soru 6: İnsanların geyik avlayabildiği ve aynı zamanda sağlıklı

bir ekosistem nasıl olabilir?

Soru 7: Aklınıza gelen başka sorular var mı? Sorunuzu aşağıya

yazın ve denemeler yapın.

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Ders 5 – Ders Notu 4

Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 7

Değerlendirme

Av / Avcı / Besin döngüsünün öyküsünü anlatın.

Eğer kurt popülasyonu artarsa, . . .

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Ders 5 – Ders Notu 5

Diğer avcılar;

____________________________

____________________________

Diğer avlar;

____________________________

____________________________

Diğer besin;

____________________________

____________________________

8 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange

Değerlendirme

Av / Avcılar ve besin ile ilgili neler öğrendiniz?

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Popülasyonlar neden artar ve azalır?

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Besin neden artar ve azalır?

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Ders 5 – Ders Notu 6

Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange • 9

Teşekkürler:Ders 5 – Düzey AŞimdi Hepsi Bir Arada: Av, Avcı ve Bitkiler©2012 Creative Learning Exchange

Bu model, karmaşık sistemlerin özelliklerini keşfetmek amaci ile hazırlananmodel dizisinin bir parçasıdır.Simulasyon http://www.clexchange.org/curriculum/complexsystems/oscillation/turkish.aspModelin yaratılmasına katkı sağlayanlar:Jen AndersenAnne LaVigneMichael RadzickiGeorge RichardsonLees StuntzJay Forrester ve The Creative Learning Exchange desteği ile.

Türkçe'ye çeviri:Emre Göktepe

Resimler:Kurt, Gary Kramer, USFWS, Public Domain.Balsam Göknarı, USDA, Public Domain.Amerikan Geyiği (ana sayfa), USFWS, Public Domain.Amerikan Geyiği (başlangıç sayfası), USFWS, Public Domain.Kurt uluması, USFWS, Public Domain.Ses dalgası, USFWS, Public Domain.Amerikan geyiği sesi, USFWS, Public Domain.Besin piramidi, Thompsma, Wikimedia Commons, Creative CommonsAttribution -ShareAlike 3.0 Unported license(http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en). Yaslanan geyik, Zaereth, Wikimedia Commons, Public Domain.Avcı resmi, Bruno Liljefors, Public Domain.İnek ve çocuk, ca.1923, Public Domain.Kuru nehir yatağı, Kirk Miller, USGS, US Dept. of the Interior, Public Domain.Örümcek ağı, USFWS, Public Domain.Yay, A.LaVigne tarafından çekilem fotograf. İzin ile kullanılmıştır.Şehir manzarası, Detroit Publishing Company, ca.1900, Public Domain.Maymun yumuşak oyuncağı, Richfife, Wikimedia Commons, Public Domain.Ormandan sesler, Dobride, Freesound.org, Creative Commons AttributionLicense. Wild Rice, by Chemoqua, Wikimedia Commons, Public DomainSulak alanlar, USFWS, Public Domain.Otlak alanlar, Luke N. Vargas, Wikimedia Commons, Public Domain

10 • Ders 5 - Seviye A • Şimdi Hepsi Bir Arada • ©2012 Creative Learning Exchange