DENİZLİ DGKÇS PROJESİ · bilgilendirilmesi planı (HKBP) çerçevesinde açıklanmıştır. Taslak ÇSED Raporu halka açıklanacaktır ve; RWE&TURCAS 2010'un ilk çeyreğinde

DENİZLİ DGKÇS PROJESİ

RWE&TURCAS Güney Elektrik Üretim A.Ş.

Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED)

Teknik Olmayan Özet

TASLAK

Şubat 2010

Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi Teknik Olmayan Özeti Denizli DGKÇS Projesi

RWE & TURCAS TOÖ Sayfa 1 / 37 ŞUBAT 2010

Bu belge, RWE&TURCAS Güney Elektrik A. Ş.'nin planlanan yeni DGKÇS ("Proje") için hazırlanan Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi Raporunun (ÇSED)Teknik Olmayan Özetidir (TOÖ). (RWE&TURCAS).

Bu rapor İngilizce aslından Türkçe’ye çevrilmiştir ve ilgili durumda Ingilizce orijinali esas alınacaktır.

1 Giriş

Projenin Arka Planı

RWE&TURCAS Güney Elektrik Üretim A. Ş. (“RWE&TURCAS”) adlı şirket Türkiye'de Denizli yakınlarında 800 MW kurulu gücünde bir doğal gaz kombine çevrim elektrik santrali (DGKÇS) inşa etmek ve işletmek niyetindedir.1 Tesis, Denizli'nin yaklaşık 30 km doğusunda ve İzmir'in yaklaşık 280 km güneydoğusunda bulunan Kaklık Belediyesi yakınlarında yer alacaktır.

RWE AG, Avrupa'da önde gelen özel enerji şirketidir. TURCAS Petrol A.Ş., Türkiye'de ilk özel petrol Dağıtım Şirketi olarak 1931'de kurulmuş ve anonim şirket statüsüne dönüştürülmüş Türk Petrol ve Madeni Yağlar A.Ş.'nin halefidir. Petrol ürünleri perakendecisi olarak kurulmuş olan TURCAS kendisini bir enerji holding şirketine dönüştürmektedir.

RWE hızla büyüyen Türk enerji piyasasına girmeye 2007 yılında karar vermiştir. Bu nedenle, iki büyük ölçekli elektrik santrali gerçekleştirmek amacıyla Turcas'la bir hissedarlık anlaşmasını 2009 yılında imzalanmıştır.

"RWE&TURCAS Güney Elektrik Üretim A. Ş." (RWE&TURCAS) 09.06.2009'de tescil edilmiştir. Bu şirket doğal gazla çalışan bir elektrik santralinin yapımı ve işletmesinden sorumludur.

En ileri teknoloji ürünü olan kombine çevrim gaz türbinli elektrik santrali olan bu proje ulusal şebekeye yaklaşık 800 MW elektrik kapasitesi ekleyecektir.

1 Proje başlangıçta E.ON ve TURCAS şirketleri tarafından geliştirilmiştir. Mart 2009’da, E.ON hisselerini RWE şirketine satmaya karar vermiştir.

RWE&TURCAS yetkin bir uluslararası Mühendislik, Satın Alma ve İnşaat (MSİ) yüklenicisi olarak ‘METKA’ şirketini uluslararası bir ihale süreci ile seçmiş ve 27 Ekim 2009 tarihinde ilgili kontrat imzalanmıştır.

Proje Türk kanun ve yönetmeliklerine, uluslararası en iyi uygulamalar ve standartlar ile RWE Grubu Çevre Yönetimi Politikasına uygun olarak planlanacak, inşa edilecek ve işletilecektir.

Tesis tasarımı, teknik özellikleri ve proje uygulamasıyla ilgili ÇSED'nin çevresel ve sosyal bulguları bu ÇSED çalışmasında gerekli olduğu tespit edilen tedbirlerin uygulanmasını güvence altına alınması RWE&TURCAS tarafından sağlanacaktır.

İnşaatın başlangıcı 2010 yılının ikinci çeyreği olarak olarak planlanmaktadır. Yeni elektrik santraliyle elektrik üretiminin başlangıcı olarak 2012 sonu hedeflenmiştir.

DGKÇS projesinin toplam sermaye yatırımı yaklaşık olarak 600 milyon Avro.’dur. Şebekeye bağlanacak iletim hatları Projenin parçası değildir.

Projede halihazırda inşaat ruhsatı alma aşamasındadır.

Projeye Duyulan İhtiyaç

Son yıllarda Türkiye önemli bir ekonomik büyüme görmüştür ve bu hızlı yükselişe paralel olarak elektrik talebinde de artış gerçekleşmiştir. Türkiye'de elektrik talebinin uzun vadeli artış hızı yılda yaklaşık %10'la yüksek seviyededir. Ekonominin kalkınmasına yönelik tahmin 2020'ye kadar orta ile yüksek ekonomik büyüme oranları olacağını göstermektedir. Bu nedenle enerji taleplerinde artış olması beklenmektedir.

TEIAŞ’ın tahminine göre, elektrik talebindeki artış ve üretim kapasitesindeki yavaş gelişimin sonucu olarak , Türkiye’de 2013 ve 2015 yılları arasında elektrik kesintileri olabilecektir.

Denizli bölgesi diğer elektrik üretim tesislerinden uzakta olmasına karşın elektrik tüketiminin en yüksek olduğu alanlardan biridir. Ayrıca Denizli bölgesinin enerji talebinin tahmini artışı Türkiye ortalamasının üzerindedir. Türkiye'nin batısında tüketim üretimin üzerindedir ve Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığının bu bölge için ilave kapasite talep etmesinin nedeni budur.

Siyasi ve hukuki çerçevenin koşulları özel şirketlerin enerji sektörüne yatırımlar yapmasına olanak tanımaktadır. Dolayısıyla özel yatırımlar kısa vadede gerekli enerji üretim kapasitesinin oluşturulması için iyi bir fırsat olarak ortaya çıkarken devlet yatırımlarının gerçekleştirilmesi siyasi ve mali nedenlerden ötürü daha güç olmaktadır.



Gazla çalışan elektrik santralinin uygulanması için gereken genel süre örneğin kömürle çalışan bir elektrik santrali için gerekenden daha kısa olduğundan, doğal gaz kombine çevrim santrali kısa vadede yeni baz yük üretim kapasitesi sağlanması konusundaki en iyi seçenektir.

Bu nedenle Denizli bölgesinde doğal gazla çalışan 800 MW'lık baz yüke sahip bir elektrik santralinin inşa edilmesi bölgeye ve tüm ülkeye yarar sağlayacaktır.

Projenin Çevresel Etki Değerlendirmesi

Proje, Türkiye'de çevresel değerlendirme projelerinin onaylanmasında yetkili makam olan Çevre ve Orman Bakanlığının (ÇOB) onayını gerektirmektedir. Türk çevre yönetmelikleri uyarınca bu Proje için bir çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) yapılması zorunludur.

Şubat 2008'de RWE&TURCAS, ÇED çalışmasının yürütülmesi için İstanbul'dan yerel danışmanlık şirketi olan Tugal Çevre Teknolojileri ile birlikte Ankara'dan Ekotest Çevre Danışmanlık ve Test Ltd. Şti. ile sözleşme yapmıştır. ÇED Raporu onaylanmak üzere Çevre ve Orman Bakanlığına (ÇOB) verilmiştir ve RWE&TURCAS Projenin ‘ÇED Olumlu Belgesi’ni Kasım 2008'de almıştır.

Ayrıca, projenin muhtemel finansörlerinin çevresel ve sosyal gerekliliklerini karşılamak amacıyla RWE&TURCAS Mayıs 2008'de ilave çalışmaların yapılması ve destekleyici bilgilerin daha geniş kapsamlı bir Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED) raporunda derlenmesi amacıyla ERM'nin (Frankfurt ofisi / Almanya) liderliğini yaptığı ve Ankara'dan Ekotest Çevre Danışmanlık Test Ltd. Şti. ile birlikte İstanbul’dan Tugal Çevre Teknolojileri (TÇT) tarafından yerel olarak desteklenen bir danışman ekibiyle sözleşme yapmıştır. ÇSED, IFC Uygulama Standartları gibi uluslararası standartlara ve uygulamalara uyacak şekilde tasarlanmıştır.

ÇSED Raporu Projeyle ilişkili olası çevresel ve sosyal etkiler üzerinde yapılan değerlendirmenin bulgularını ayrıntılı olarak sunar. Projenin çevresel ve sosyal açıdan kabul edilebilir ve gerek ulusal, gerekse uluslararası standartlara uygun şekilde

gerçekleştirileceğinin ana hatlarını belirleyen Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı (ÇSYP) dahilinde belirlenen etkilerden kaçınılması veya bu etkilerin hafifletilmesi için gereken tedbirleri açıklar.

Ayrıca bu çalışma, mühendislik, satın alma ve inşaat için MSİ yüklenicisiyle yapılan sözleşme ile işletme ve bakımdaki çevresel ve sosyal hükümlerin belirlenmesi için bir esas oluşturur.

ÇSED ve ÇSYP tedbirlerinin belli başlı bulguları bu özet raporda sunulmuştur (bkz. Bölüm 5).

ÇSED faaliyetlerinin bir parçası olarak paydaşlarla ve halka görüşmeler yapılmış ve proje bilgileri Proje için hazırlanan halkın katılımı ve bilgilendirilmesi planı (HKBP) çerçevesinde açıklanmıştır. Taslak ÇSED Raporu halka açıklanacaktır ve; RWE&TURCAS 2010'un ilk çeyreğinde tesisin yakınlarındaki yerleşimde, halka yönelik bir halkın katılımı toplantısı düzenleyecektir.

2 Projenin Açıklaması

Proje Sahasının Konumu

Yoğun bir saha eleme ve Türk Makamlarıyla yapılan görüşme faaliyetleri ile teknik çalışmaların ardından Denizli-Kaklık sahası proje için uygun yer olarak belirlenmiştir.

Denizli DGKÇS için seçilen saha, Ege bölgesinde, İzmir'in yaklaşık 280 km güneydoğusunda, Denizli kentinin yaklaşık 35 km doğusunda bulunmaktadır. Saha, Denizli İli Honaz İlçesi Kaklık Belediyesinin 1,8 km kuzeyinde yer alır. Saha yaklaşık 26,7 ha alana sahiptir ve çoğunluğu özel arazi sahiplerinden oluşan 19 parsele bölünmüştür. Şahıslara ait parsellerin tümü müzakereler yolu ile satın alınmıştır. Tesisin deniz seviyesinden yüksekliği (dsy) 545 m ile 595 m arasında değişmektedir.Tesis için gerekli alan yaklaşık olarak 300 m x 300 m'dir.

Proje sahalarının konumunun genel görünümü Şekil ES-1'de verilmiştir.



Şekil ES-1: DGKÇS Sahasının Yer Haritası

Dikkati Çeken Özellikler

Planlanan Denizli Elektrik Santrali, %57 civarında yüksek verimliliğe sahip, doğal gazla çalışan 800 MWel Kombine Çevrim Santralidir (DGKÇS).

DGKÇS en az 25 yıl işletme süresi (200.000 işletme saati) boyunca ekonomik elektrik üretimi yapacak

şekilde ileri teknoloji ürünü olacaktır. Elektrik santralinde yegane yakıt doğal gaz olacaktır.

Tesisin merkezi ünitesi, kuru düşük NOx yanma sistemleriyle donatılmış, çoklu şafta sahip ağır hizmet endüstriyel gaz türbiniyle yapılandırılacaktır. Her bir gaz türbinin egzoz gazı ilişkili bir Atık Isı Kazanı’na (AIK) beslenir. Her iki AIK'den gelen buhar tek bir ortak buhar türbinine



hizmet eder. Ayrıca tesis gerekli tüm yardımcı ve destekleyici sistemlerden ve ekipmandan oluşur.

Çevrenin korunmasına yönelik tedbirler tesis tasarımının ayrılmaz parçasıdır. Elektrik santrali çıkış suyu arıtmasını, yangın söndürme sistemlerini, atık yönetimi tesislerini içerir ve işletmenin güvenli ve sürekli olması için gerekli tüm aksesuarları, kabloları, boruları, koruma ve güvenlik ekipmanı, yan ve yardımcı donanımla donatılmıştır. Tüm hava ve gürültü emisyonu kontrol tedbirleri, atıksu çıkış suyu arıtması, atık işleme, işletme ve inşaat faaliyetleri kabul edilen yasal gerekliliklere ve uluslararası standartlara uyulacak şekilde planlanacak, gerçekleştirilecek ve uygulanacaktır.

Sahayla ilgili sel ve deprem gibi doğal afet riskleri ile tehlikelere yönelik uygun hükümler tasarımda göz önünde bulundurulacak ve yürürlükteki inşaat normları uygulanacaktır.

Ana yapılar aşağıdaki gibidir:

• Her birinin itibari elektrik gücü yaklaşık 270 MWel olan iki adet gaz türbini (GT) ve ilgili jeneratörler;

• Buhar türbininde (BT) kullanılmak üzere GT'lerin atık ısısından buhar üretmekte kullanılan iki adet Atık Isı Kazanı(AIK);

• Bir buhar türbini (BT) ve nominal elektrik kapasitesi yaklaşık 260 MWel olan bir jeneratör;

• AIK'lerin her birinin atık yanma gazının tahliye edilmesi için zemin seviyesinden 60 metre yükseklikte bacası;

• Hava Soğutmalı Yoğuşturucular (HSY) yoluyla kapalı döngü buhar/su devresinin soğutulması;

• Ham suyun şartlandırılması ve atıksu arıtması için uygun tesisler;

• Elektrik trafolarına ve elektrik dağıtım sistemlerine sahip yüksek gerilim şalt istasyonu;

• Tesis işletmesinde kullanılan yağlayıcıların test edilmesi ile su kalitesi testi için küçük bir laboratuar;

• De-mineralize su için depolama tankları;

• Doğal gaz giriş ölçüm istasyonu;

• Binalar (özellikle Merkezi Kontrol Odası için), yollar, parklar ve çit.

Yağlar, yağlayıcılar ve boyalarla solventler gibi diğer kimyasal maddeler için depo, bakım atölyesinde bulunacaktır. Ham su ve atıksu arıtmada kullanılan kimyasallar ilgili yerlerde depolanacaktır.

Türbin/jeneratör ünitelerinin her birinin kendine ait binası olacak ve bu binalar titreşim ile gürültünün yayılmasının önlenmesi amacıyla ada yapılar halinde olacaktır.

Tüm elektrik sisteminin izlenmesi ve denetlenmesi Merkezi Kontrol Odasından (MKO) yapılacaktır. Kumanda sistemi tesise MKO'dan tam kumanda edilmesi ve gözetim uygulanması amacıyla tasarlanacaktır.

Tesisin çalışmaya başlaması 380 kV'luk ulusal şebeke yoluyla temin edilen elektrikle gerçekleştirilecektir. Buhar jeneratörünün çalıştırılması ve kapatılması için yardımcı buhar doğal gazla çalışan bir yardımcı kazandan (50 MWth) sağlanacaktır.

Sahaya erişim Kaklık-Uşak arasındaki D595 devlet karayoluna bağlanan yaklaşık 1 km uzunluğundaki yerel yolla sağlanacaktır. Yerel yol ağır malların taşınmasına olanak tanıyacak şekilde asfaltlanacaktır. Sahanın etrafı çitle çevrilecek ve erişim nizamiye kulübesinin bulunduğu ana kapıdan sağlanacaktır.

Enerji İletimi

Tesisin ürettiği elektrik, üretim voltajının ulusal şebekenin 380 kilovolt'luk (kV) seviyesine dönüştürüleceği yükseltici trafolara beslenecektir. İki adet paralel havai iletim hattı sahayı Denizli alt istasyonu ile Afyon alt istasyonu arasındaki iletim hattına bağlayacaktır. Ayrıca halihazırda üçüncü bir iletim hattının sahayı doğrudan Denizli alt istasyonuna bağlaması planlanmaktadır. Ulusal şebekelere bağlantı için gerekli iletim hatları Projenin parçası değildir.



Şekil ES-2: DGKÇS'nin genel akış diyagramı

Air

Natural gas

MWel

MWe l

Steam turbine

Exhaust stack

HRSG

Gasturbine

Generator

Pump

Generator

MWel

Air

Natural gas

Exhaust stack

HRSG

Generator

Air Cooled Condenser

Gasturbine

Steam

Water (Closed Hot Turbine Exhaust

Cooled Exhaust

Air Intake

Tüketimler ve Salımlar

Elektrik santralinin işletimiyle ilgili belli başlı tüketimler ve çevreye salımlar şunlardan oluşmaktadır:

• Yakıt tüketimi;

• Yanmış atık gazın havaya emisyonu;

• Türbinlerden, HSY'den ve diğer ekipmandan kaynaklanan gürültü emisyonları;

• Özellikle su/buhar çevrimi için ham su talebi,

• Su akışlarından gelen atıksu deşarjı (örneğin, buhar çevrimi blöfü, ham su ön arıtma artıkları, atıksu nötrleştirilmesi, yağ/su ayırıcılar, sıhhi amaçlar);

• İşletme ve bakım için kullanılan tehlikeli maddeler;

• Atıksu arıtma tesisinden çıkan arıtma çamuru dahil katı atıklar.

Tablo NTS-1'de elektrik santralinin tüketimleri ve salımları listelenmiştir.

Yakıt

Elektrik santralinde yakıt olarak BOTAŞ tarafından temin edilecek ve kullanılmadan önce temizlenecek (yani, toz filtresi yapılacak) doğal gaz kullanılacaktır. Saha, güneyinden geçen gaz boru hattına bağlanacaktır. Aynı zamanda yeni elektrik santralinin yaklaşık 3,5 km batısında çimento üretim tesisine (Denizli Çimento) hizmet eden bir dal bu boru hattına bağlıdır.

Doğal gaz tüketimi her iki türbinin baz yük işletmesinde 2 x 14 kg/s (145.000 m³/saat) olacaktır. DGKÇS'nin toplam ısıl enerji girişi 1.400 MWth olacaktır.

Hava Emisyonları

Havaya yapılan emisyonların ana kaynağı AIK'lerin iki bacasıdır. Havaya yapılan



emisyonlardaki diğer kaynak, yalnızca başlatma durumunda kullanılacak olan yardımcı kazandır.

Normal çalışma için baca gazındaki azami konsantrasyon, kuru düşük NOx brülörlerin takılmasına bağlı olarak azot oksitleri için 50 mg/Nm³'tür (NO2 olarak ifade edilen NOx). Karbon monoksit (CO) için azami konsantrasyon 50 mg/Nm³ olacaktır.

Yakıttaki kükürt içeriği düşüktür; yayılan SO2 konsantrasyonu 5 mg/Nm³'ün altında olacaktır. Yakma işlemi PM üretmediğinden parçacık madde (PM) emisyonları da düşük olacaktır. Baca gazında yalnızca giriş filtrelerinden geçen parçacıklar görünecektir.

Baz yükte her bir gaz türbini için NOx (NO2 olarak) ve CO'nun azami emisyon oranları 95 kg/saat olacaktır. Baca gazındaki karbondioksit (CO2) içeriği türbin başına yaklaşık 138 t/saat olacaktır.

Gürültü Emisyonları

Elektrik santralindeki ilgili gürültü kaynakları, gaz türbinleri, AIK'ler, buhar türbini, hava soğutmalı yoğuşturucu, kompresörler ve basınçlı buhar borularıdır. Bu ekipmana gürültü zayıflatma paketleri takılarak yürürlükteki sınır değerler korunacaktır.

İki adet AIK'nin her biri bir bacayla donatılmıştır. Bacalardan çıkan atık gazın yol açtığı gürültü emisyonlarının azaltılması için susturucular takılacaktır.

Su Kullanımı

DGKÇS'de kapalı döngü hava soğutmalı yoğuşturucuyla soğutma teknolojisi kullanılacaktır. Bu tasarım, sisteme özgü su kaynaklarının korunması teknolojisini oluşturur. Büyük hacimlerdeki soğutma suları, yüksek buharlaşma kayıpları, yüksek kimyasal miktarı, buhar saçaklarına sahip büyük soğutma kuleleri gibi suyla soğutma ile ilişkili su kaynakları üzerindeki tipik olumsuz etkilerden uzak durulmasını sağlar.

Ham su tesisin çalışması için gereklidir ve 1.000 m3'lük kombine ham su / yangın söndürme tankında depolanacaktır.Bu su aşağıda belirtilen

amaçlar için kullanılacaktır: Demineralizasyon tesisi (su /buhar çevrimi, yardımcı kazan, yardımcı soğutma sistemi); yangın söndürme; diğer hizmetler için (örneğin, temizlik veya

yıkama); Isıtma, havalandırma ve klimalandırma (HVAC) için tamamlama suyu ve içme suyu olarak. Ortalama günlük su tüketimi 280 – 380 m³/gün civarında olacaktır. Azami su talebi miktarı başlangıç ve bakım (su ve buhar çevrimlerinin, yardımcı soğutma sisteminin ve yardımcı kazanın doldurulması), acil durumlarda ve özel çalıştırma modlarında 1000 m3/gün değerine kadar çıkacaktır.

Atıksu Deşarjı

Detay mühendislik aşamasında yapılacak olan optimizasyon çalışmasının ardından, rejenerasyon suyu miktarının günlük 20-39 m3 olması beklenmektedir.

Elektrik santralindeki deşarj suyu akışları, tesis işletmesiden (demineralizasyon tesisi, buhar çevrimi, nötralizasyon tankı, yağ ayraçları), evsel atıksulardan ve yağmur suyundan oluşacaktır.

Tüm toplanan atıksular atık su artıma tesisine yönlendirilecektir. Detay mühendislik aşamasında yatırımcının isteği doğrultusunda, atıksu demi tesisinde yeniden kullanılmak ve atık su miktarını azaltarak, deşaj edilecek ya da en yakındaki daha büyük bir arıtma tesisine ileri arıtım için taşınacaktır. Atık su deşarjı, Türk ve uluslararası standartlara uygun şekilde yapılacaktır. Eğer su kalitesi uygun olursa sulama amaçlı kullanılabilecektir.

Evsel Atık sular, Yağmur Suları

Normal işletme durumunda, yağlı su oluşan alanlara yağ tutucular yerleştirilecek ve uygun havuzlar sağlanacaktır.

Evsel atıksular septik tankta toplanacak ve katı maddeler için çökeltme amacıyla kullanılacaktır. Buradan çıkan katı atıklar bir alanda toplanacak ve kamyon vasıtasiyle yakındaki bir arıtma tesisine taşınacaktır.

Katı Atıklar

Yakıt olarak doğal gaz kullanan DGKÇS'nin çalışmasının niteliği göz önünde bulundurulursa, yalnızca az miktarda katı atık üretilecektir. Ofis ve evsel atıklar gibi geleneksel katı atıkların ve atık ambalaj malzemelerinin yanı sıra ekipmanın onarım ve bakımından gelen su açısından zararlı veya tehlikeli çeşitli atıkların bertaraf edilmesi gerekmektedir.



Sahada üretilen tehlikeli atıklar örneğin atık laboratuar kimyasallarından, atık yağlayıcılardan, yağ/su ayrıştırıcılardan gelen yağlı arıtma çamurundan oluşur. Tüm atıklar gereğince yönetilecek ve lisanslı yükleniciler tarafından Türk çevre yönetmelikleri ve uluslararası iyi uygulama standartları uyarınca saha dışında bertaraf edilecektir.

Tehlikeli Maddeler

Elektrik santralinde işletme ve bakım amacıyla yakıt dışında bir takım tehlikeli maddeler kullanılacaktır.

• Dizel yakıtı acil durum jeneratörlerinin ve yangın söndürme pompalarının çalıştırılması için depolanacaktır.

• Yağlayıcılar ve hidrolik yağları bakım amacıyla atölyedeki yağ deposunda saklanacaktır;

• Atıksu arıtmada ve demineralizasyon tesisinin rejenerasyonunda asitler ve kostikler kullanılacaktır;

• Kapalı su devrelerinde katkı maddeleri kullanılacaktır (kireç önleyici, korozyon önleyici, kötü koku önleyici maddeler);

• Onarım amacıyla az miktarda solvent ve boya kullanılacaktır;

• Laboratuar için düşük hacimlerde kimyasal ve

• Muhtemel tehlikeli atıklar (kullanılmış yağlayıcılar, boyalar).

Depolama alanlarında Türk ve uluslararası standartların ve yönetmeliklerin şart koştuğu güvenlik tedbirleri uygulanacaktır (örneğin, kapalı şekilde depolama, yangın alarmı, yangın söndürme ekipmanı).

Tablo NTS-1: Elektrik santralinin tüketim ve salımları

Kombine Çevrim Elektrik Santrali *

Yapılandırma 2 GT + 2 AIK + 1 BT (GT – gaz türbini, AIK – Atık Isı Kazanı, BT – buhar türbini)

Yakıt tüketimi Doğal gaz: 155 000 m³/saat (her iki GT için azami)

Hava Emisyonları (ana kaynaklar) hacim debisi kirletici madde emisyon oranı: - CO - NOx - CO2 - SO2 - PM baca yüksekliği egzoz gazının sıcaklığı

(her iki gaz türbini için) 3,8 milyon Nm³/saat 190kg/saat 190 kg/saat 276 t/saat 17 kg/saat 19 kg/saat 2 x 60 m 104 °C

Su talebi (yeraltı suyu) Azami 41.4 m³/ton (azami 11.5 l/s, toplam yaklaşık 1000 m3/gün)

Tüm su azaltımı ekipmanlarının kurulmasından sonra ortalama 9,5 m3/gün.



Kombine Çevrim Elektrik Santrali *

Atık su tesisi tarafından artılacaktır. (Nötralizasyon, yağ tutucular vb)

Kapalı döngü içinde suyun yeniden kullanımı sağlanacaktır. Minimum miktarda atıksu deşarj edilecektir ya da yakındaki bir artıma tesisine gönderilerek ilgili çevresel standartlara uygun olarak arıtılacaktır.

Evsel atıksu deşarjı (3,0 m³/gün)

- KOİ - BOİ - AKM - pH

Septik Çukur

120 mg/l 45 mg/l 45 mg/l 6,0 – 9,0

Atıklar - arıtma çamuru - atık yağlar - atık kimyasallar ve boyalar - tehlikeli olmayan atıklar

lisanslı atık bertaraf yüklenicileri tarafından bertaraf edilir, arıtılır, yeniden kullanılır

Kaynak: Denizli DGKÇS Fizibilite Çalışması.

Tablo NTS-2: Elektrik santralinin emisyon konsantrasyonları ve mg/m³ olarak yürürlükteki emisyon standartları

Kirletici madde Emisyon Konsantrasyonu

Emisyon Standartları

Denizli DGKÇS TR IFC AB

O2 15% 15% 15% 15%

NOx (NO2 olarak)

< 50 75 51 (25 ppm) 50

CO < 50 100 Belirtilmemiştir Belirtilmemiştir

SO2 < 5 60 Belirtilmemiştir 35 (%3 O2)

PM 5 * Konsantrasyon belirtilmemiştir.

Belirtilmemiştir 5

CO2 76 g/m³ Konsantrasyon belirtilmemiştir.

* AB standardını karşıladığı kabul edilir.

Kaynaklar: TR: STKHKKY – Sanayi Tesisleri Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği No. 26236, 2006, IFC: Termal Elektrik Santralleri için Çevre, Sağlık ve Güvenlik Kılavuzları, Aralık 2008



Proje Hazırlığı

DGKÇS, RWE&TURCAS tarafından Yap-Sahiplen-İşlet esasına göre geliştirilecek ve finansman, inşaat, işletme ve bakımından genel olarak RWE&TURCAS sorumlu olacaktır. Tasarım ve inşaat konusunda RWE&TURCAS bir MSİ yüklenicisiyle, METKA ile mühendislik, satın alma ve inşaat anlaşması imzalanmıştır.

Mümkün olduğunda teknik deneyimi Türkiye'deki yerel inşaat deneyimi ve bilgisiyle birleştirmek amacıyla MSİ Yüklenicisinin nezaretçilerinin doğrudan gözetimi altında yerel taşeronlar kullanılacaktır.

MSİ yüklenicisi sistemin temizlenmesi, boşaltılması ve işleyiş kontrolü ile tesisin başlatılmasından sorumlu olacaktır. Başlatma işlemi, MSİ yüklenicisinin doğrudan gözetimi altında ekipmanların işletmesinden sorumlu tesis işletme ve yönetim personelinin yardımıyla gerçekleştirilecektir.

İşletme personelinin eğitimlerinden MSİ yüklenicisi sorumlu olacaktır.

İstihdam ve Personel

800 MW-DGKÇS'yi işletmesi beklenen personel yaklaşık 35 – 40 TZE'dir (Tam Zaman Eşdeğeri).

Tesis günde 24 saat, haftada yedi gün esasına göre çalışacak, her biri üç adet 8 saatlik vardiyada çalışan 4 vardiya (bir tanesi yedek) ekibinden oluşan personele sahip olacaktır. Mevcut personele bağlı olarak personelin büyük çoğunluğunun iyi öğrenim geçmişine ve her bir pozisyon için gerekli deneyime sahip Türk vatandaşları olması amaçlanmaktadır.

Tesis Müdür Yardımcısı ve Laboratuar Personelinin (çevreyle ilgili konular açısından) özel becerilere ve deneyime sahip olması gerekecektir.

İnşaat süresi boyunca sahada 350 ile 400 çalışanın olması beklenmektedir. Tipik olarak çalışanlar düzenli olarak tek vardiyada (06:30-18:00 saatleri arası) çalışacaklardır. Özel faaliyetlerde (kazık uygulaması, vb. gibi) aynı zamanda iki veya üç vardiya daha gerekecektir.

MSİ yüklenicisi, Metka, bir Yunan firmasıdır. RWE&TURCAS mümkün olduğunda MSİ yüklenicisi tarafından yerel Türk işgücünü (%80-90) işe alınması niyetindedir ve yeterli beceriye sahip işçiler mevcuttur. Türk taşeronlar ve tedarikçiler mümkün oldukça azami oranda kullanılacaktır.

Tesis Yönetimi

Tesis yönetimi çevre, güvenlik ve kalite güvencesinden sorumludur. Tesis yöntemi yangınla mücadele, güvenlik ve çevre politikaları ile yönetim planlarının oluşturulmasından ve uygulanmasından sorumludur. Tesis yönetimi aynı zamanda tüm işletme prosedürlerinin ve standartlarının tesisin gündelik işletme ve bakımında doğru şekilde uygulanmasının sağlanmasından da sorumlu olacaktır.

Proje Uygulama Zaman Çizelgesi

DGKÇS'nin kurulumunun tahmini 2.5 yıl içinde tamamlanması planlanmaktadır.

Başlıca temel faaliyetleri toplamda yaklaşık 12 ay gerektirecektir. Mekanik ve elektromanyetik işleri etkilemeyen inşaat işleri 12 ayın ötesine uzayarak yapım aşamasının diğer dönemlerine de sarkabilir.

Sahada mobilizasyon 2010 ikinci çeyreği olacak şekilde planlanmıştır. Ticari işletmenin başlatılması 2012’nin son çeyreği olarak planlanmıştır.

3 Projenin Sahasının Tanıtımı

Bölgesel Bağlam

Proje, Denizli İlinde, Denizli kentinden yaklaşık 35 km doğuda bulunmaktadır. Saha, hepsi de Honaz İlçesinde bulunan Kaklık'ın 1,8 km kuzeyinde, Yokuşbaşı'nın 1,7 km batısında ve Aşağıdağdere köyünün 4,2 km kuzeydoğusunda ve Denizli İli, Bozkurt İlçesi Alikurt köyünün 3,5 km kuzeybatısında bulunur.

Kaklık, Denizli'yi Afyon-Uşak üzerinden Ankara'ya bağlayan D320 ve D595 devlet karayollarının kavşak noktasındadır.

Denizli bölgesi tarım ve sanayi faaliyetleriyle (mermer ocakları, deri fabrikaları) karakterize edilir. Sahanın yaklaşık 4,5 km batısında bir çimento fabrikası bulunmaktadır. Sahanın yaklaşık 2 km batısında bir turistik mağara bulunmaktadır.

Topografya

Bölge, kuzey ve güneyde dağlık alanlar olmak üzere batı-doğu yönünde uzayan bir vadiyle yapılandırılmıştır. Saha, en yüksek noktası Malı Dağı (deniz seviyesinden 1275 m) olan kuzeydeki dağlık bölgenin eteklerinde yer alır. Güneyde dağların denizden yüksekliği yaklaşık 2600 m civarlarına ulaşır (Honaz Dağı).

Sahanın deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 545 m ve 595 m'dir ve arazi kuzeyden doğuya doğru alçalmaktadır. Sahanın kuzeybatı kesiminde



bir açık çukur bulunmaktadır. Eğimler %10-20 arasında değişmekte ve kuzey-kuzeybatı yönünde bulunmaktadır.

Arazi kullanımı

İldeki alanın yaklaşık %20'si yerleşim bölgesidir (yerleşim yerleri ve ticari/sanayi alanları). Geri kalan %80'lik kısmın yaklaşık yarısı ormanlık alan, diğer kısmı ise çoğunlukla tarım arazileri tarafından kullanılan tarım alanı olup, yalnızca birkaç tane de çayır ve mera bulunmaktadır.

Yerleşim Yerleri

Kaklık kasabasının (yaklaşık nüfus 4500) yanı sıra proje sahasının 5 km yarıçap içindeki çevresinde Yokuşbaşı (425), Alikurt (650) ve Aşağıdağdere (675) adlarında üç köy bulunmaktadır.

Tüm yerleşim yerleri 2000 yılından sonra ülkenin diğer kesimlerindeki işçilerin iç göçüne bağlı olarak yaklaşık %10 ile 20 civarında önemli bir nüfus artışı yaşamıştır.

Tarım

Denizli ilinde tarım arazilerinin yaklaşık %80'i tarla (çoğunlukla buğday, mısır, arpa, ayçiçeği ve anason), %12'si bağ ve %4'eri de sebze ve meyve bahçesi (örneğin, kiraz-vişne ve üzüm) olarak kullanılmaktadır.

Toprak işlemenin yanı sıra canlı hayvan yetiştiriciliği de yapılmaktadır (koyun, keçi, kümes hayvanları ve son zamanlarda da süt ineği).

Halihazırda tarım arazilerinin üçte biri sulanmaktadır, bu rakam planlanan tüm sulama projeleri tamamlandığında %50'ye ulaşacaktır.

Sahanın güneybatısında bir sulama kuyusu bulunmaktadır ve sahanın batı kesimi boyunca saha içinden bir sulama kanalı geçmektedir ve şu anda Kaklık Sulama Kooperatifi tarafından işletilmektedir.

Saha genel olarak kuru tarımla buğday ve arpa yetiştirilen tarım arazisi olarak kullanılmıştır.

Orman

Bölgedeki ormanlar çoğunlukla Kızılçam, Karaçam, Ardıç ve bir miktar Sedir gibi kozalaklı ağaçlardan oluşmaktadır ve devlete aittir. Proje sahası içinde orman bulunmamaktadır. Sahada hiçbir orman bulunmamaktadır. Ormanlık alanlar sahanın doğrudan kuzeyinde, tepe yamaçlarında ve sahanın güneyinde, vadinin güney kesimindeki tepe yamaçlarında bulunur .

Altyapı

Kaklık kasabası Denizli-Ankara-Afyon-Uşak devlet karayollarının kavşak noktasındadır. Kaklık'tan bir demiryolu geçmektedir ve ülkenin ana demiryolu hatlarına bağlanmaktadır. Denizli'nin havaalanı Çardak, sahanın yaklaşık 20 km doğusundadır.

Karayoluna bağlı sahaya ulaşan yaklaşık 1 km uzunluğunda bir toprak yol mevcuttur. Bu yol proje sırasında iyileştirilecek ve asfaltlanacaktır.

Sanayi Faaliyetleri

Bölgenin önde gelen sanayileri deri ve tekstil sanayi ile madenciliktir. Deri üretimi amacıyla Proje sahasının batısına komşu bir organize sanayi bölgesi kurulması planlanmaktadır.

Sahanın 4,5 km batısında bir çimento fabrikası bulunmaktadır. Mermer ocakları sahanın kuzeyindedir (yaklaşık 300 m).

Turizm

Sahanın yaklaşık 2 km batısında Kaklık mağarası bulunmaktadır. Bu mağara doğa koruma alanıdır

Mağaranın yakınlarında bir yüzme havuzu bulunmaktadır. Bu tesisleri yılda yaklaşık 40.000 kişi ziyaret etmektedir.

İmar Planı

1/100,000 Çevre Planı’na göre, proje sahası ‘Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali’ olarak ayrılmıştır. (25 Agustos 2009)

Belediye seviyesinde saha için hiçbir imar planı bulunmadığından, Proje için iki planın, 1/5000 (Nazım İmar Planı) ve 1/1000 (Uygulama İmar Planı) ölçekli hazırlanması gerekmiştir ve bu planlar Kaklık Belediye Meclisi’nce 5 Eylül 2008 tarihinde onanmıştır. ..

Bu iki planın onayından önce, Denizli İli Toprak Koruma Kurulu tarafından 22 Ağustos 2008 tarihinde proje alanının tarım dışında amaçlar için kullanılmasına yönelik bir karar alınmıştır.

Jeoloji

Alanda Palaeozoik dönemden Kuvaterner döneme uzanan yaşlarda sedimenter ve metamorfik kayalardan oluşan Litolojik birimler mevcuttur. Temel kayalar aşağıdan yukarıya doğru gnes, şist ve mermer tabakalarıdır ve bunlar geçirimsiz Mesozoik karstik kireçtaşlarından oluşur. Bu kayalar Oligesen, Pliosen traverten ve kireçtaşı ve Kuvaterner döneme ait alüvyonlardır. (çakıl, kum, kil)

Çalışma sahasının büyük bir kısmı Neojen yaşlı

Kızılburun Formasyonunda, Pliyo-Kuvaterner



yaşlı eski alüvyon teraslarda ve Kuvaterner yaşlı alüvyonlarda bulunmaktadır.

Tektonik ve Depremsellik

Depremler

Çalışma sahasının dahil olduğu Çukurova Havzası kompleksi: Havzanın kuzeyindeki Pamukkale-Karahayıt fayı , güneyindeki Babadağ-Denizli fayı ve doğusundaki Honaz fayı bölgede deprem üreten başlıca faylardır.

Denizli ve civarını etkileyecek depremlerin geçmişte çok sayıda depreme neden olmuş olan bu normal yatık atımlı faylardan olması beklenebilir. Tüm değerlendirmelerin sonunda düşük - orta şiddetlerdeki (M: 4,9-6,8) depremler gelecekte Denizli ve civarında beklenebilir.

Denizli yarılım vadisi kuzeyde ve güneyde normal faylarla çevrilidir. Denizli ilinin merkezi ile proje sahasının 1. derece deprem riski bölgesi içinde olduğu kabul edilir (sismik katsayısı 0,4'tür). Sonuç olarak, bu projenin arazi binaları ve arazi tabanlı yapılarının 0,4 g zemin ivmelenmelerine dayanacak şekilde tasarlanması gerekmektedir.

Çalışma sahası kalınlıkları 50 ile 150 metre arasında değişen kuvaterner dönem alüvyon birimler üzerinde yer alır. Alüvyonun altındaki fay bölgeleri ana kayaçta izlenebilir durumdadır. Bununla birlikte proje sahasında veya yakınlarında alüvyon birimlerde fay saptanmamıştır.

Türk mevzuatına göre planlanan projenin inşaatı sırasında yapılacak binaların "Afet Alanlarında İnşa Edilecek Binalara Dair Yönetmeliğin" ilgili hükümlerine katiyen uyulacaktır.

Toprak

Çalışma alanında çoğunlukla kahverengi orman toprakları ve alüvyal topraklar mevcuttur. Kahverengi topraklar dağlarda orman altlarında gözlenir ve kalınlıkları azdır. Proje alanındaki kahverengi topraklar arazi kullanım kapasitesine yönelik sınıflandırmaya göre toprak tipi VII olarak sınıflandırılmaktadır, yani su erozyonu, taşlar ve tuzluluktan şiddetli şekilde etkilenmiş verimli olmayan topraklardır.

Kolüvyal topraklar yamaçların alt kısımlarında ve nehir vadisinde bulunur çünkü bunlar daha yüksek kotlarda bulunan alanlardan suyla akan çökeltilerden oluşurlar. Bunlar genellikle bereketli topraklardır ancak genellikle sulanmaları gerekir. Kolüvyal topraklar sahanın orta ve batı kesimlerinde (sulanmayan) gözlenirler ve toprak tipi II olarak, yani bereketli topraklar olarak

sınıflandırılırlar. Bununla birlikte, eğimler nedeniyle kolüvyal toprak erozyon tehlikesi altındadır.

Hidrojeoloji ve Yeraltı Suyu

Proje sahasında kalınlığı yaklaşık 32 m olan Kuvaterner alüvyal çökeltilerin konglomeratik taşyatağının üstünde yattığı ortaya çıkmıştır. Alüvyal katman, kum, kil, çakıl ve bunların karışımından oluşan Neojen ve geç Miyosen ünitelerden oluşur.

Alüvyal çökeltilerde ve konglomerin üst katmanlarında zemin seviyesinden 26 ile 38 m aşağıda yüzeye yakın yeraltı suyuna rastlanmıştır. Saha civarlarında yeraltı suyu Kaklık ve Yokuşbaşı'ndaki sulama kooperatifleri tarafından Saha yakınlarında sulama amacıyla yılda yaklaşık 15 milyon m³ yeraltı suyu kullanılmaktadır. Yeraltısuyu geojen arkaplanından dolayı yüksek miktarda sulfat içermektedir.

Hidroloji/Yüzey Suları

Proje alanı batıya doğru, en sonunda Denizli İlindeki en büyük nehir ve Türkiye'nin de en büyük nehirlerinden biri olan Büyük Menderes Nehri'ne deşarj yapmaktadır.

Sahanın yaklaşık 2,8 km güneyinden güneyde Honaz Dağı'ndan ve Kaklık bölgelerinden gelen suları toplayıp en sonunda Menderes Nehri'ne karışan Çürüksu (Aksu, Emir) Nehri geçer. Çürüksu Nehri genellikle yaz aylarında neredeyse kurur.

Yaklaşık 500 m kuzeybatıda Çaykara çayı sahadan geçer. Sahanın yaklaşık 500 m doğusunda Hasıl Çayı bulunur. Her iki çay da geçici küçük akarsulardır. Hasıl Çayı'nın eski bir kolu çaydan ayrılarak batıya doğru gider ve yaklaşık 25 yıl önceki kazı çalışmaları nedeniyle akış karakteristiklerini yitirmiş olan kuru dere yatağı olarak sahanın içinden geçer.

Proje alanının batı kısmından (sınırın 300 m içinden) bir sulama kanalı (Kaklık Sulama Kooperatifi) geçmektedir

İklim Koşulları

İklim özellikleri açısından Denizli İli, kıyıda subtropik-Akdeniz Ege İkliminden daha Karasal İklime geçiş bölgesinde bulunmaktadır. Yazlar sıcak ve kuraktır. Kışlar ılımandır ancak kıyıdan daha serindir.



Bölgede ortalama yıllık yağış miktarı 556 mm'dir.

Veri toplama sırasında sıcaklık 16,1 °C ortalamayla -10,5 °C ile 42,4 °C arasında değişmiştir.

Ortalama aylık güneş ışığı saatleri 3,75 saat ile 12 saat arasında değişiklik gösterir. Solar ışınım metrekare başına 1,8 kW değerine ulaşabilir.

Rüzgar Özellikleri

Denizli bölgesindeki rüzgar rejimi hakim rüzgar yönü olarak kuzeykuzeybatı (KKB) ve batıkuzeybatı (BKB) yönlerini gösterir.

Uzun vadeli ortalama rüzgar hızı yalnızca 1,1 m/s (4 km/saat) olurken, hızı 29 m/s (105 km/saat, kasırga) değerine varan rüzgarlar da kaydedilmiştir.

Hava Kalitesi

DGKÇS'nin Proje alanı, temel olarak kırsal arazi kullanımı ile bir miktar sanayi kaynaklarının(çimento fabrikası, kireçtaşı ve mermer ocakları) ve yolların bir karışımı olarak nitelendirilebilir.

Mevcut hava kalitesinin belirlenmesinde azot dioksit (NO2), kükürt dioksit (SO2) ve parçacık madde ilgilenilen kirletici maddelerdir. Bunların konsantrasyonları 35 numune noktasında Haziran ile Ağustos 2008 arasındaki iki aylık süre boyunca pasif numune alımı yoluyla ölçülmüştür. Ayrıca, parçacık madde (PM10) için nokta numune alımları planlanan elektrik santrali sahasındaki iki konumda Haziran 2008'de yapılmıştır.

Numune alma yerlerinden elde edilen sonuçlar geniş bir değişim aralığı vermektedir ve ortalama NO2 konsantrasyonu 11 µg/m³'tür. Tüm numunelerdeki ortalama SO2 konsantrasyonu 6,9 µg/m³ olmuştur. PM10 için ölçülen konsantrasyonlar 10 µg/m³ civarında olmuştur.

Yürürlükteki tüm ulusal standartlar karşılanmıştır. Aynı zamanda uluslararası standartlar (IFC; EU) karşılandığından IFC hava kalitesi değerlendirmesi açısından hava kuşağındaki mevcut durum hava kalitesi bozulmamıştır.

Ortam Gürültüsü

Haziran 2008'de planlanan DGKÇS sahasının yakınlarında beş noktada ortamdaki gürültünün mevcut durumu ölçülmüştür.

Ölçülen gündüz seviyeleri 36 dB(A) ile 52 dB(A) arasındadır ve en yüksek değerler yerleşim yerlerindedir. Ölçülen gece seviyeleri 38 dB(A) ile 53 dB(A) arasında değişmektedir.

Bu sonuçlar Türk gündüz gürültü standardı olan 65 dB(A) ile konut bölgeleri için IFC standardını (55 dB(A)) karşılamaktadır.

Gece seviyeleri açısından Türk standardı (55 dB(A)) karşılanırken IFC'nin gece standardı olan 45 dB(A) değeri Kaklık'ta bulunan alıcı noktasında aşılmıştır ve bunun nedeninin karayolu trafiği olduğu düşünülmektedir.

Ekolojik Kaynaklar

Flora ve Yaşam Alanları

Sahanın önemli bir kısmı kuru tarım faaliyetleri için kullanılmaktadır. Triticum sp. (buğday) ve Hordeum sp. (arpa) bu alanda yetiştirilmektedir. Geri kalan kısımlar ekilmemiş arazi ve makiden oluşmaktadır.

İnsan faaliyetleri nedeniyle saha çalışması sırasında doğu kesiminde çalılık bitkiler dışında doğal bitki neredeyse bulunmamıştır. Proje sahasında doğal orman yoktur. Saha çalışmaları sonucunda 163 flora türü belirlenmiştir. Tehlikedeki Türler IUCN kategorilerine, Türkiye Kırmızı Listesine (Ekim ve diğerleri, 2000) ve BERN Sözleşmesine göre belirlenmiştir. Bu 163 bitki türü arasında dokuzu Türkiye'de endemiktir. Bunlardan biri (Phlomis carica) “bölgesel endemik tür” olarak sınıflandırılmaktadır. Sekizi yaygın endemiktir; bu, gerek Ege Bölgesinde, gerekse tüm Türkiye'de bölgesel olanlardan daha yaygın oldukları anlamına gelir.

Fauna

5 km’lik çalışma alanı içindeki fauna çeşitliliği de görece zayıftır. Tehdit altındaki türler ve yabanıl hayat yaşam alanları IUCN kategorilerine, Türkiye Kırmızı Listesine ve BERN Sözleşmesine göre değerlendirilmiştir. Ayrıca kuşların ve memelilerin durumu Merkezi Av Komisyonu Genelgesine (2008-2009) göre belirlenmiştir.

Fauna bulguları alt sürüngen türünü içermektedir. Mahmuzlu Akdeniz kaplumbağası (Testudo graeca) IUCN tarafından "hassas tür (VU)" olarak sınıflandırılmıştır ancak Türkiye'de yaygın olarak bulunmaktadır. İki amfibi türü belirlenmiştir: gece Kurbağası (Bufo viridis) ve Ova Kurbağası (Rana ridibunda). Çalışma sahasında belirlenen sürüngen ve amfibi türlerinin tamamı Türkiye veya Ege Bölgesinde yaygındır.

Toplamda yedi memeli türü tespit edilmiştir. Bunlardan biri olan Avrupa yer sincabı (Citellus citellus) IUCN tarafından "hassas türler (VU)"



olarak sınıflandırılmıştır ancak Türkiye'de yaygın olarak bulunmaktadır.

18 kuş türü bulunmuştur; 11'i ötücü olmayan, 7'si ötücü kuşlardır. Çoğu, yıl boyunca aynı alanda gözlemlenen ancak sahada yuva yapmayan veya üremeyen yerli kuş türleridir. Diğerleri Türkiye'nin birkaç bölgesinde yaygın olarak görülen yaz göçmenleridir.

Etki alanında yuva yapan beş kuş türü bulunmuştur: Endemik veya IUCN'de listelenen kuş türlerine rastlanmamıştır. Saha ve civarı kuş göç güzergahları üzerinde değildir.

Çalışma alanındaki toplamda 33 fauna türünden 30'u Bern Sözleşmesinin Ek 2 veya Ek 3'ünde, 23 fauna türü Türkiye Kırmızı Listesinde listelenirken, hiçbiri CITES eklerinde yer almamaktadır. Saptanan türlerin çoğu Ege Bölgesinde olduğu gibi Türkiye'nin tamamında yaygındır.

Çalışma alanı içinde 9453 sayılı Kararname (2005) uyarınca hiçbir yabanıl hayat koruma alanı bulunmamaktadır.

Kültür mirası

Türkiye farklı tip ve dönemlerdeki arkeolojik eserler açısından zengindir. Bununla birlikte Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün Müze Müdürlüğü’nden alınan bilgilere göre, sahada veya yakınlarında kültür mirası bulunmamaktadır.

Peyzaj ve Görsel Tesisler

Elektrik santrali, Denizli'nin doğusunda, vadinin kuzey kesimindeki Malı Dağı dağlık alanının eteklerinde yer alacaktır. Dağlık alan çoğunlukla ormanla (Pinus brutia) kaplıdır ancak vadi tarım amaçlı olarak kullanılmaktadır veya maki/step bitki örtüsüyle kaplıdır. Vadi ile kuzeydeki dağ arasındaki yükseklik farkı yaklaşık 700 m'den kuzeydeki dağa doğru yaklaşık 1100 m'dir.

Ormanın yeşilimsi kahverengi renkleri dağlarda hakimdir, nadir bitki örtüsünden ve tarım alanlarından gelen bej-kahverengi tonlar ise ovada hakimdir

Dağın yanı sıra sahanın yakınlarındaki bir diğer göze çarpan peyzaj özelliği, sahanın batısındaki çimento fabrikasıdır. Bu yapının yüksekliği bilinmemektedir ancak planlanan elektrik santralinin büyüklüğünde (yaklaşık 60 m) olduğu tahmin edilmektedir.

Yakınlardaki yerleşim yerleri kırsaldır.

Sosyo-Ekonomik Durum

2007'de Denizli İlinin 907.325 sakini vardır ve Honaz İlçesinin nüfusu ise 28.941 kişidir. Aynı yıl proje alanı çevresinde 6278 kişi yaşamıştır.

İstihdam oranları erkekler için %68, kadınlar için %12 olmak üzere alanda oldukça düşüktür. Başlıca geçim kaynakları yakındaki sanayi tesisleridir (mermer, taş ve çimento sanayi, deri ve tekstil, inşaat). Çiftçilik (buğday, arpa, üzüm, kimyon, pamuk, ayva, şeftali ve ayçiçeği) hem erkekler, hem de kadınlar için ikinci en yaygın meslektir.

Yıllık gelir, yaklaşık 10.000TL/yıl ortalamasıyla 720 ile 33.600TL/yıl arasında çok fazla değişiklik göstermektedir. Ailelerin yaklaşık %32'si geçim kaynağı olarak çiftçilikle uğraşmaktadır. Türk ulusal standartlarına göre, çalışma alanında yaşayan kişilerin ezici bir çoğunluğu (%84)

yoksuldur.

Ulusal eğilimi izleyen proje alanının etnik köken ve dini inanç açısından çok homojen olduğu bulunmuştur. Müslümanlık dışında başka bir din saptanmamıştır. Türkçe proje alanındaki herkesin ana dilidir.

Kadınların liderlik ettiği hanehalkları proje alanında anket araştırması yapılan hanehalklarının yaklaşık %9'unu oluşturmuştur. Lider olmalarının başlıca nedeni kocalarının ölümü olarak görünmektedir. İstihdam fırsatlarının bulunmayışı bu alanda kadınlar açısından başlıca endişe kaynağı olarak görünmektedir.

Ortalama öğrenim süresi erkeklerde 6,8 yıl, kadınlarda ise 5,3 yıldır. Yetişkinlerde okuryazar olmama oranı erkeklerde %3,8, kadınlarda ise %19'dur.

Türkiye'de halk sağlığının durumunda bir takım zayıflıklar göze çarpmaktadır. Diğer bölgelerle karşılaştırıldığında Denizli daha yüksek oranda sağlık profesyonelinden, önleyici sağlık bakımına daha iyi erişime ve enfeksiyöz hastalıklarda daha düşük oranlara sahiptir. Proje alanındaki sağlık koşullarının genel olarak iyi olduğu gözlemlenmiştir.

Arazi mülkiyeti düşünüldüğünde, çiftçilerin büyük çoğunluğu kendi arazilerinin tapularına sahiptir ve alanda resmi olmayan anlaşmalar yaygın değildir.

Yerleşim yerlerinin tamamında ana su kaynağı yeraltı suyudur. Aşağıdağdere, Alikurt ve Yokuşbaşı kendi sınırlarının içinde kuyulara sahiptir ancak Kaklık'ın suyu komşu Sapaca köyünden boruyla getirilmektedir. Kişilerin %90'ı



musluk suyunu aynı zamanda içme amaçlı da kullanmaktadır.

Tüm sakinlerin iyileştirilmiş sıhhi tesislere erişimi vardır. Alikurt'ta bir doğal atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır ancak artık çalışmamaktadır. Yokuşbaşı'nda atıksular deşarj edilmeden önce bir foseptik tankında toplanmaktadır. Kaklık ve Aşağıdağdere'de arıtma sistemi bulunmamaktadır. Atıksuyun tamamı kuru ve yarı kuru dere yataklarına deşarj edilmektedir.

Proje alanındaki evlerin tamamında elektrik vardır. Telekomünikasyon tesisleri iyidir. Elektrik kesintileri (ayda 1 ile 3 arası) ve gerilimdeki sürekli değişiklikler yaygın olarak bildirilen sorunlardır. Kömür ve odun, başlıca ısınma yakıtı kaynaklarıdır.

Alikurt ve Kaklık'ın evsel atıkları Kaklık belediyesi tarafından toplanarak belirlenen çöp bertaraf sahasına dökülmektedir. Diğer köylerde herhangi bir atık yönetimi uygulanmamaktadır ve burada atıklar düzensiz olarak dökülmektedir.

Kaklık (düzenli otobüsler) dışında yerleşim yerlerinin hiçbiri kendi halk ulaşım sistemine sahip değildir.

Belli başlı kalkınma sorunları şunlardır:

• Yatırım ve istihdam fırsatlarına yönelik ihtiyaç;

• İç yolların yapımı;

• Eğitim (Kaklık'ta ilkokullar);

• Denizli'ye ve işyerlerine ulaşım tesisleri;

• Eğlence tesisleri (park, çocuk oyun alanları, kütüphane, sinema tesisleri, restoranlar, vb.);

• Katı atık yönetimi;

• Yeterli ve daha iyi sulama tesisleri;

4 Alternatifler

"Hiçbir Şey Yapmama" Seçeneği

Projeye olan ihtiyaç 1. Bölümde açıklanmıştır. "Hiçbir şey yapmama" seçeneği, yani Projenin uygulanmasına devam etmeme seçeneği, gelecek yıllardaki talep artışlarına bağlı elektrik temini açığında artış meydana gelmesiyle sonuçlanacaktır. Emniyetli ve güvenilir elektrik üretim ve temin sisteminin bulunmayışı önemli sosyal, ekonomik ve çevresel sonuçlar doğurur.

Alternatif Sahalar

Denizli İlindeki Kaklık sahası, alternatif Samsun, Adana ve İzmir İllerindeki diğer sahalarla karşılaştırılmıştır.

Tüm sahaların başlıca üstünlüklerini birleştirdiğinden Denizli İlindeki Kaklık sahası seçilmiştir. Bu saha mevcut bir gaz boru hattının yakınındadır. Elektrik şebekesine bağlantı uzaklığı diğer sahalara kıyasla daha azdır. Ayrıca saha mevcut yollara yakın konumdadır. Alan ekonomik olarak kalkınmakta, bu nedenle de enerji talebi yaratmaktadır. Arazi sahiplerinin sayısı sınırlıdır ve arazi satın alma işlemi için mülk sahipleriyle görüşmeler yapılmıştır. Sahanın konumunun birinci derece deprem bölgesinde olması, bu sahaya uygun bir yapısal tasarım yoluyla halledilecektir.

Kaklık sahası tarım amaçlı kullanıldığından, Denizli çevresinde bir sanayi bölgesinde kullanılabilir saha olup olmadığı da araştırılmıştır ancak elektrik santrali için kullanılabilir veya uygun bir saha bulunamamıştır.

Yakıt

DGKÇS yakıt olarak yalnızca doğal gaz kullanacaktır. Elektrik üretimindeki alternatif fosil yakıtlar kömür ve petroldür. Fosil olmayan yakıtlar biokütleyi temel alır.

Petrol ve kömüre kıyasla doğal gaz aşağıdaki avantajları sunmaktadır:

• Doğal gaz için hiçbir saha depolama gerekliliği bulunmaz (petrol için büyük depolar, kömür içinse büyük stok yığınları gerekmektedir, bu da sırasıyla toprak açısından riske ve kömür tozu emisyonlarına neden olmaktadır);

• Boru hattıyla taşıma trafiğe yol açmaz;

• Doğal gazın yakılması, ek olarak SO2, is, partikül madde ve ağır metaller içeren petrol ve kömürün yakılmasından daha az havaya emisyon salınımı yapar;

• Kirletici maddelerin özgül emisyonları (üretilen birim enerji başı kirletici madde miktarı - yani, kg/kWsaat) yakıt olarak doğal gazdan daha azdır.

• Sera gazları emisyonu doğal gaz yanmasında en düşük düzeydedir;

• Doğal gaz brülörleri daha yüksek enerji üretme verimliliğine sahiptir;

• Enerji verimliliğinin daha yüksek olması nedeniyle atık ısı deşarjı en düşük düzeydedir;



• Havaya yapılan emisyon kontrol sistemlerinden cüruf veya filtre külü gibi katı atık üretimi olmaz;

Doğal gaz kullanımındaki dezavantajlar, yanıcı gazlarla işlem yapılmasıyla ilgili potansiyel tehlike riskleri, boru hattı yapısına ihtiyaç duyulması ve sera gazı (CO2) emisyonları üreten fosil yakıt kaynağının genel tüketimidir.

Alternatif Elektrik Üretim Teknikleri

Fosil yakıt kullanılmadan/yeniden kullanılan enerjilerle elektrik üretimi, biokütle, rüzgar, güneş ve hidroelektriği temel alır.

Bu elektrik üretim teknikleri bir sahada bulunması gereken özel gerekliliklere bağlıdır:

• Biokütlenin yakılmasından yukarıda söz edilmiştir.

• Biokütleden elde edilen gazın veya katı biokütlenin kendisinin yakılması yalnızca gerekli büyük miktarların baz yük işletmesi için sağlanabildiği durumda bir seçenek oluşturabilir , ancak bu durum beklenmemektedir.

• Rüzgar gücünden elektrik üretimi, DGKÇS'nin 800 MWel kapasitesine ulaşması için çok büyük rüzgar çiftliklerinin ve buna orantılı miktarda arazinin kullanılmasını gerektirir ki bu da Denizli bölgesinde bulunmamaktadır.

• Güneş enerjisi için de aynısı geçerlidir; günümüzde 800 MWel kapasiteye sahip güneş elektrik santralleri standart olarak bulunmamaktadır ve güneş ışığındaki dalgalanmalara bağımlı olduklarından baz yük elektrik üretimi açısından hizmet veremezler.

• Nitelikleri itibariyle rüzgar ve güneş enerjileri kesintisiz enerji kaynakları değildirler ve baz yük sağlama konusunda güvenilmezdir.

• Hidroelektrik yalnızca büyük miktarlarda su ile bu suyun bir baraj yoluyla toplanabilme ve/veya yükseklik farkından yararlanabilme kabiliyetinin birlikte olduğu bölgelerde kullanılabilir. Bu durum Denizli bölgesinde bulunmamaktadır.

Proses Teknolojisi

Yakıt olarak doğal gaz kullanan elektrik santrallerinde elektrik üretimi gaz türbinlerine dayanır. Açık çevrim gaz türbinleri yaklaşık %30 - 35 verimliliğe ulaşabilirler. Bu sistem bir buhar türbiniyle eşleştirildiğinde verimlilik önemli ölçüde artar. Yaklaşık %57 verimlilikle Denizli

DGKÇS kombine çevrim teknolojisi doğal gaz yakıtını en verimli şekilde kullanacaktır.

Bu teknoloji elektrik üretimi verimliliği ve çevresel etkilerin en aza indirilmesi (düşük NOx) açısından var olan en iyi teknolojiyi temsil eder.

DGKÇS için seçilen iki gaz türbininin bir araya gelmesi, tek bir gaz türbinine kıyasla daha yüksek elektrik temini güvenliği sağlar (örneğin gaz türbinlerinden birinin bağlantıdan düşmesi durumu gibi).

Tesis yerleşimi konusundaki kilit karar soğutma teknolojisiyle ilgilidir. DGKÇS, hava soğutmalı yoğuşturucularla (HSY'ler) donatılacaktır. Muhtemel soğutma sistemi alternatifleri “doğrudan (bir kez geçişli) suyla soğutma” ve buharlaştırıcı soğutma kuleleri yardımıyla “dolaylı suyla soğutmadır”. Çevre açısından bakıldığında HSY soğutma teknolojisi birkaç üstünlüğe sahiptir:

• HSY teknolojisi görece çok az ham su gerektirir ve su kaynaklarından tasarruf edilerek işletmeye olanak tanır (su ile soğutmada olduğu gibi büyük hacimli yeraltı veya yüzey suyu kullanılmaz);

• Soğutma suyu deşarjı olmaması, ısıl yayılma olmaması;

• Soğutma kulesi gerekmez;

Buna ilave olarak, yeraltısuyuna potansiyel etkileri azaltmak için kondensat iyileştirme tesisi ve suyun yeniden kullanımı gibi su kullanımını azaltıcı önlemler dizayn aşamasında göz önünde bulundurulacaktır.

5 Öngörülen Çevresel ve Sosyal Etkiler ile Önlemleri

Arazi Kullanımı Etkileri

Sahanın tarım arazisi kullanımı (kuru tarım) sanayi arazisi kullanımına çevrilmiştir. Bununla ilgili 1:5.000'lik nazım imar planı ile 1:1.000'lik uygulama imar planı 5 Eylül 2008’de onaylanmıştır. Yetkililer (Denizli İli Toprak Koruma Kurulu ve son olarak Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı) proje alanının enerji üretimi alanı olarak kullanılmasını onaylanmıştır.

Çiftçilerin ekonomik durumu üzerindeki muhtemel etki sosyal ve sosyoekonomik etki bölümünde ele alınmıştır. Projenin arazi kullanımı üzerinde olumsuz etkileri olması beklenmemektedir.



Hava Kalitesi

800 MW DGKÇS için mevcut hava kalitesi seviyeleri Haziran 2008'de ortam havası ölçümleriyle belirlenmiştir. Elektrik santralinin işletilmesinin çevre üzerindeki etkisinin belirlenmesi amacıyla tesis emisyonlarının neden olduğu zemin seviyesindeki konsantrasyon artışları dağılım modellemesi aracılığıyla hesaplanmıştır.

Faaliyet sırasında tesisin gaz türbinlerinin egzoz gazı atmosfere 60 m yüksekliğinde iki bacayla salınacaktır. Yalnızca DGKÇS için kullanılacak yakıtın doğal gaz olduğu düşünüldüğünde, tesis faaliyetlerinden beklenen yegane önemli hava kirletici madde emisyonları, azot oksitler (NOx) ve karbon monoksittir (CO). Her iki madde için de emisyon konsantrasyonları 50 mg/m³'ün altında olacaktır.

Elektrik santrali yakıt olarak yalnızca doğal gaz kullandığından, kükürt dioksit ve partikül madde emisyonları ihmal edilebilir durumdadır. BOTAŞ tarafından temin edilen doğal gazdaki (düşük kükürtlü gaz) azami 110 mg/m³'lük kükürt içeriğine göre her bir baca için egzoz gazındaki azami saatlik emisyon oranı 8,5 kg SO2 olacaktır. Partikül emisyonlarının konsantrasyonlarının gaz türbinleri için Avrupa standardı olan 5 mg/m³ değerinin altında olacağı düşünülebilir.

Yardımcı kazanın faaliyeti yılda yalnızca birkaç saatle ve tesisin tam anlamıyla faaliyette olmadığı süreyle sınırlı olacaktır (ortam havasının durumunu önemli bir şekilde etkilemeyecek küçük bir emisyon kaynağıdır).

Standart tasarım koşullarında baz yük çalışması sırasında her bacada 104°C sıcaklıkta yaklaşık 1,9 milyon Nm³/saat (kuru) baca gazı hacim debisi salınacaktır (ortam havasının gerçek sıcaklık, nem ve basınç değerleri ile tesisin işletme yüküne bağlı olarak). Bununla birlikte, bu değişikliklerin

modelleme sonuçları üzerindeki etkileri önemli değildir.

DGKÇS işletmesi için ortam havası kalite değerlendirmesi için yerel ÇED ve ÇSED'de iki farklı model kullanılmıştır: Gauss Dağılım Modeli ve Lagrange Dağılım Modeli. Hesaplama için tüm yıl boyunca faaliyet olacağı (8.760 saat) varsayılmıştır ve örneğin bakım gibi durumlarda faaliyetin aslında kesintiye uğrayacağı ve dolayısıyla yıllık faaliyet süresinin azalacağı ihmal edilmiştir. Hesaplamalar 16 km x 16 km'lik (yerel ÇED'de 10 km x 10 km) bir alan için gerçekleştirilmiştir.

Elektrik santrali için yürürlükte olan havaya yapılan emisyon standartları derlenmiş ve Tablo NTS-3'te tesisin emisyonlarıyla karşılaştırılmıştır. Uluslararası standartlar IFC - Genel Çevre, Sağlık ve Güvenlik Kılavuzlarından ve Avrupa Birliğinde yayınlanan yönetmeliklerden alınmıştır.

Bazı ortam havası kalite standartlarının belirli bir modelleme yaklaşımına bağlanması gerekmektedir. Örneğin Avrupa standartları, belirli sayıda aşma durumuna bir istatistiksel parametre olarak izin veren bir standardın değerlendirilmesi için standartlara uyarlanan modellemeyi gerektirir.



Tablo NTS-3: DGKÇS'nin Hava Kalitesine Etkisi

Kirletici madde

Referans Dönem

DGKÇS

Sınır / Kılavuz Değerler

Yerleşim alanlarındaki hesaplanan azami etki

Hava kuşağındaki hesaplanan azami etki

Kaklık

Yokuşbaşı

Alikurt

Aşağıdağdere

NO2

(µg/m³) Yıllık Günlük 1 saat (18 uyg.)3 1 saat azami1

1.2 - 33 76

0.5–0.8 - 14 – 24 15 - 26

0.1 - 0.2 - 7 – 14 10 - 19

0.3 - 22 - 24 26 - 33

0.7 - 0.8 - 23 – 26 24 - 28

100 (TU); 40 (302) (AB); 40 (G)3 (IFC) 300 (TU) 2004 (AB); 200 (G)5 (IFC) -

CO

(µg/m³) Yıllık Günlük Saatlik (8 saat)

Azami emisyonlar NO2'ye eşit olduğundan, CO için NO2 artışları alınabilir.

10.000 (TU) 30.000 (TU) 10.000 (AB)

SO2

(µg/m³) Yıllık Günlük 1 saat (24 uyg.)2 1 saat 1 saat azami1

- - < 4 < 0.1 8

- - <3 < 0.1 < 3

150 (TU); [50] 206 (AB) 400 (TU); 125 (AB); 125/50/20 (T1/T2/G)* (IFC) 350 (AB); 500 (10 dak.) (IFC) -

PM10+ (µg/m³)

Yıllık Günlük

Azami emisyonlar SO2'ye eşit olduğundan ve PM10 parçacıkları gaz gibi davrandığından, PM10 için SO2 artışları alınabilir.

150 (TU); 70/50/30/20* (IFC); 40 (AB) 300 (TU); 150/100/75/504 (IFC); 507 (AB)

Toz birikimi (mg/m²gün)

Yıllık - - 450** (TU); [350] (AB)

* 6 Haziran 2008 tarihli ve 26898 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (HKDYY)

** 22.07.2006 tarihli ve 26236 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Sanayi Tesisleri Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (STKHKKY) + aerodinamik çapı 10 µm veya daha küçük olan uçuşan parçacıklar)

1 Yılın en yüksek saati 2 Bu standart yalnızca yaklaşık 30 km mesafe içinde hiç sanayi tesisi bulunmayan uzak alanlara ve ekosistemlere uygulanır. Dolayısıyla, Proje için geçerli değildir.

3 Standart yılda 24 sefere kadar aşılabilir (Avrupa ortam havasının kalitesi standartlarına göre 1 saat sınırı olarak tanımlanmıştır ancak birden çok kez aşmaya olanak tanır. Bu, yılın en yüksek 18 ortalamasının hariç tutulduğu anlamına gelir. İlk ve ılımlı bir yaklaşım olarak hesaplanan değerler referans 24 saatlik azami değerler olarak yorumlanabilir ancak gerçek 24 saatlik ortalama yüksek tahmin edilmiş olur.) 4 Standart yılda 18 sefere kadar aşılabilir (1999/30/EC sayılı Avrupa Direktifi standardının izin verdiği şekilde) 5 T1/T2/T3/G - IFC geçici hedef-1 / geçici hedef-2 / geçici hedef-3 / Kılavuz değeri: IFC Genel Çevre, Sağlık ve Güvenlik Kılavuzlarda belirtilen kılavuz değerleri Dünya Sağlık Örgütü Ortam Havasının Kalitesi Kılavuzu 2005'ten alınmıştır. Kılavuz değerleri geçici hedef -1’den geçici-hedef 3’e kadar gösterildiği gibi yüksekten alçağa doğru azalarak gider ve en düşük konsantrasyon ve en yüksek ortam havası kalitesi olan 'kılavuz değeri’ ile sona erer. Geçici-hedeflerde, kalkınmamış veya kalkınmakta olan ülkelerde kılavuz değerine ulaşılmasının uzun vadeli geliştirme ve iyileştirme çabaları gerektirdiği göz önünde bulundurulmuştur. 6 Bu standart yalnızca yaklaşık 30 km mesafe içinde hiç sanayi tesisi bulunmayan uzak alanlara ve ekosistemlere uygulanır. Dolayısıyla, Proje için geçerli değildir. 7 Bu standart yılda 35 sefere kadar aşılabilir.



Yerel ve Bölgesel İklim

Saha bir vadide yer almaktadır. Bu nedenle elektrik santralinin binaları yerel rüzgar sahası ve hava taşımacılığı açısından önemli bir engel oluşturmayacaktır. Yakınlarda yüksek binalar bulunmadığından, yerel rüzgar sahalarında rüzgar bacası veya diğer etkilerin oluşması beklenmemektedir. Faaliyete geçen HSY'ler, atmosfere salınan yüksek miktarda buhar üreten soğutma kulelerinde olduğu gibi bir buhar yayılımına neden olmayacaktır. Bu nedenle elektrik santralinin yakınlarında nem veya serin günlerde ek sis oluşumu gibi etkilerin ortaya çıkması beklenmemektedir. DGKÇS'nin yerel veya bölgesel iklim üzerinde herhangi bir önemli etkisinin olması beklenmemektedir.

Yerel Sıcaklık

Kombine çevrim işlemi gazın yakılmasından çıkan atık ısıyı kullanmaktadır. Geri kalan ısı baca yoluyla deşarj edilmektedir. Bacalardan yayılan baca gazında bulunan enerji (137 MW) ve HSY yoluyla ortam havasına aktarılan ısı (450 MWth) olmak üzere iki ana ısıl enerji kaynağı bulunmaktadır.

Baca emisyonu havayı kirletici maddelere benzer yayılma şekliyle dağılır ancak yayılma alanı dışındaki havayla enerji alışverişine bağlı olarak ayrıca bir düşüş gerçekleşir. Bu ikinci etki yok sayıldığında dahi, yayılma alanındaki azalma en olumsuz durumda en az 1:600'dür. Örnek olarak ortam hava sıcaklığı 20 °C ve baca gazı sıcaklığı yaklaşık 105 °C alındığında, kısa süreli (azami) zemin seviyesindeki sıcaklık artışı 0,15 °C'tan fazla olmayacaktır.

HSY'lerden yaklaşık 32 derecelik ılık hava yükselmektedir (22.000 m³/s'lik hava çıkışı). 1 °C'tan az sıcaklık artışı olmasının sağlanması için gerekli seyrelme oranı 1:12 civarındadır. HSY'nin hava akışının bu seyrelme oranına yalnızca kısa süre ve mesafe sonra ulaşacağı varsayılabilir.

HSY fanları ısınan soğutma havasını atmosfere doğru kaldırdığında, yere önemli bir atık enerji akışı ulaşmaz.

Aynı zamanda bir soğutma kulesinin veya HSY'nin işletilmesinden kaynaklanan zemin seviyesindeki ortam sıcaklığındaki potansiyel artış sorunu elektrik santrali projelerinde endişe kaynağı değildir. Ne IFC kılavuzu, ne AB BREF,

ne de uluslararası yönetmelikler ilgisi bulunmadığından bu konuyu ele almazlar.

Sera Etkisi

Karbon içeren yakıtların yanmasıyla karbon dioksit (CO2) üretilir. Elektrik santralinde yakıt olarak yalnızca, Sera Etkisine ve Küresel Isınmaya katkıda bulunan CO2, doğal gaz kullanılacaktır.

Ancak doğal gaz yakılmasıyla metan (CH4), azot oksit (N2O) gibi diğer sera gazları üretilmezler.

Denizli elektrik santralinin özgül CO2 emisyon oranı üretilen elektriğin kWsaati başına 357 g civarında olacaktır (diğer bir deyişle, 8.400 saatlik baz yük işletmesine ve 276 t/saat CO2 emisyonuna göre 2,4 milyon ton).

Türkiye'de yakılan yakıttan gelen CO2 emisyonu 2005'te yaklaşık 313 milyon t/yıl civarındadır (1. Ulusal Bildirim, 2007). Bu CO2 emisyonlarıyla karşılaştırıldığında Proje yaklaşık %0,8'inden sorumlu olacaktır.

Gürültü Etkisi

Yeni DGKÇS'nin inşaatı türbinler, hava soğutmalı yoğuşturucu gibi önemli gürültü kaynaklarını içermektedir. Gürültü kaynaklarının gerçek ses karakteristikleri ile ses soğurma özellikleri MSİ Yüklenicisi tarafından yapılacak ayrıntılı tasarımda belirlenecektir.

DGKÇS'nin işletme gürültüsünün etkilerinin değerlendirilmesi için iki indikatif gürültü tahmini yürütülmüştür. Birinci ön modelleme Türk kanunları kapsamında ÇED sürecinde yapılmış ve o sırada (Ağustos 2008) var olan mühendisliğe göre Türk kanunlarına uygunluğu daha önceden gösterilmiştir. DGKÇS'nin planlaması ve mühendisliği sürecine paralel olarak Ocak 2010'da ikinci bir tahmin yapılmıştır (bkz. Ek C). Çalışmada komşu yerleşim yerleri için olumsuz bir gürültüye maruz kalma durumunun beklenip beklenmeyeceği ve uluslararası gürültü standartlarının yerine getirilmesi için hangi önlemlerin dikkate alınması gerektiği sorusunun yanıtlanması amaçlanmıştır. Bu modellemede ılımlı bir "makul orandaki en kötü durum" yaklaşımı temel alınmaktadır. Gelecekteki durumun modellemesinin yapılması sırasında tesis



yerleşimi ve başlıca gürültü kaynakları göz önünde bulundurulmuştur.

Tablo NTS-4: Yerleşim Birimlerindeki Kümülatif Gürültü Seviyeleri

Kaklik (IP2)

Yokusbasi (IP1)

Gündüz Leq Mevcut durum

51.6 50.5

Gündüz Leq Modelleme

43.0 40.0

Gündüz Leq Kümülatif 52,2 50.9

Gece Mevcut Durum 52.7 40.0

Gece Modelleme 43.0 40.0

Gece Kümülative 53.1 43.0

Tablo NTS-5: Gürültü Standartları (Türkiye ve IFC)

Standart Aşma mesafesi

Türkiye gündüz standardı; 65 dB(A)

Türkiye gece standardı; 55 dB(A)

IFC gündüz standardı; 55 dB(A)

IFC gece standardı; 45 dB(A)

IFC ÇSG Kılavuzuna (2007) göre gürültü değerleri bu değerleri geçmemelidir ya da mevcut durrum üzerine maksimum 3 dB’lik artış yapılabilmektedir.

Kaklık için ölçülen mevcut değer, DGKÇS'nin gürültü etkisinden önemli ölçüde daha yüksektir. Dolayısıyla tesisin kümülatif gürültü seviyesine katkısı çok az olacaktır. dB(A) ölçeği logaritmik bir ölçek olduğunda, tesisin mevcut durumunda yol açtığı artış gündüz 0,6 dB(A)'dan, gece ise 0,4 dB(A)'dan fazla olmayacaktır.

Yokuşbaşı'nda gündüz arka plan değeri daha yüksek olurken gece değeri DGKÇS'nin hesaplanan gürültüsüyle yaklaşık aynıdır. Bu nedenle tesisin kümülatif seviyeye katkısı gündüz ve gece için sırasıyla 0,4 dB(A) ve 3,0 dB(A) olacaktır.

Bu sonuçlar göz önünde bulundurulduğunda, Türk gürültü standartları her iki yerleşim yerinde hem gündüz, hem de gece değerleri için karşılanmaktadır. IFC standartları açısından Yokuşbaşı (IP1) için toplam gündüz ve gece seviyesi ilgili standardı karşılayacaktır. Ancak Kaklık'ta (IP2) gece seviyeleri standardı aşmaktadır. Öte yandan, DGKÇS'nin gece saatlerindeki toplam gürültü seviyesi olan 53,1 dB(A)'ya katkısı yalnızca 0,4 dB(A)'dır ve etkisi algılanmayacaktır. Bir tesisin neden olduğu artımlı gürültünün başlangıç değerini 3 dB(A) değerinden fazla aşmaması şeklindeki ek ölçüt Kaklık ve Yokuşbaşı için karşılanmıştır.

Modelleme için girdi verilerinde proje sahibi tarafından sağlanan veriler temel alınmıştır. Ayrıntılı tasarımda farklı gürültü seviyelerinin ortaya çıkmasına yol açabilecek bazı değişiklikler yapılacaktır. Bu modelleme söz konusu rakamlara göre tekrarlanmalıdır.

İnşaat işleri sırasında saha bölgesinde ve erişim yolunda taşıtlar hareket halinde olacaktır. Yığma, beton pompalama, makinelerin dış mekanda kullanılması (örneğin, testere, sıkıştırılmış havayla çalışan aletler) ve çekiçleme gibi faaliyetler sırasında kısa süreli olarak gürültülü faaliyetler meydana gelebilir.

Bu gürültü kaynaklarının tamamı inşaat faaliyetlerinde tipiktir ve geçici olarak sahanın yakınlarında gürültü seviyelerinin yükselmesine neden olabilirler. Bu kaynaklar toplandığında inşaat sahasının tamamında tahmini olarak 114 dB(A)'dan daha düşük bir toplam gürültü gücü yapar.

Lw değeri olarak 122 dB/A'nın temel alındığı tesis faaliyeti açısından sonuçlar karşılaştırıldığında, inşaat sahasındaki ses kaynaklarının neden olduğu tahmini etkinin işletme için tahmin edilen değerden yaklaşık 8 dB(A) daha aşağıda olacağı ortaya



çıkmaktadır8. Buna göre, Kaklık ve Yokuşbaşı'nda inşaat işlerinin neden olduğu gürültü etkisi yaklaşık 40 dB(A) civarında olacaktır.

Gürültülü ekipmanların çalıştırılması gündüz vaktiyle sınırlandırılacaktır. Mevcut durum ölçümleri, alıcı noktalarındaki gündüz gürültü seviyelerinin tahmini inşaat gürültüsünden daha yüksek olduğunu göstermektedir. Ancak mesafe ve genel trafik gibi diğer gürültü kaynaklarının varlığı göz önünde bulundurulduğunda, gürültü etkisinin komşular açısından kabul edilebilir olacağı beklenebilir.

İnşaat işlerinin genel süresinin yaklaşık 2 yıldan fazla süreceği öngörülmektedir. Bu faaliyetler zaman içinde değişeceğinden gürültü kaynakları da buna göre değişiklik gösterecektir.

Titreşim

Tesisin işletilmesinden kaynaklanan titreşim, döner ekipman doğru şekilde dengeleneceğinden ve ekipmanın titreşim yalıtımı yapılacağından, saha sınırlarının ötesinde hissedilmeyecektir.

Yapım tesislerinden kaynaklanan titreşim üzerinde yapılan ölçüm, çarpmalı yığma gibi ağır inşaat faaliyetlerinden gelen titreşim seviyelerinin bile tipik olarak titreşim kaynağından yaklaşık 100 m ötede fark edilemez durumda olduğunu göstermiştir. Ekskavatörler, buldozerler ve ağır malzeme araçları gibi diğer titreşim kaynaklarında fark edilemez seviyelere çok daha kısa mesafelerde ulaşılmaktadır. Üstelik, inşaat faaliyetlerinin yalnızca sınırlı bir süre gerçekleşmesi beklenmektedir ve bu faaliyetler gündüz vaktiyle sınırlı olacaktır.

İş Sağlığı ve Güvenliği

Elektrik santralinin farklı işletme birimlerinde muhtemel riskler saptanmıştır, özellikle: jeneratör ve türbin alanları, elektrik odaları, trafo alanı, kablo tünelleri ve kimyasal depolama tesisleri.

Termal elektrik santrallerinde meydana gelebilecek yaralanma, sakat kalma ve/veya

üçüncü şahıslara, tesislere veya topluluklara risk olasılığı taşıyan hasarlara yol açan başlıca kaza tehlikeleri veya acil durumlar şunlardır: yangın, patlamalar, elektriğe çarpılmalar ve dökülmeler (petrol, asit, kimyasallar). Bunun yanı sıra gazla çalışan tesislere özgü tehlikeler temel olarak şunlardır: taşma önleme sistemi kaybı, içeride gaz patlaması ve döner makinelerin katastrofik arızası.

Yangın ve patlama ile elektrik çarpması ve dökülmelerden kaynaklı riskleri en aza indirmek için tesis tasarımına dahil edilecek tedbirler göz önünde tutulduğunda, büyük felaketlerin ortaya çıkmasının olası olmadığı düşünülmektedir. Bunun yanı sıra doğal gaz tesise boru hattıyla ulaştırılacağından, sahada doğal gaz depolama tesisi bulunmayacaktır. Ayrıca, sahada büyük tehlike oluşturmaya yetecek miktarlarda tehlikeli kimyasal tutulmayacaktır.

Çalışanlar kazalardan nasıl uzak durulacağı konusunda eğitilecektir (örneğin, yangın söndürme, ilk yardım, kurtarma ve acil durumda yardım eğitimi). Yangın söndürme işlemi türbin ünitelerinde CO2 yangın söndürme sistemi ve yangın söndürme suyuyla yapılacaktır.

Proje işletmecisi, politika geliştirilmesi, organizasyon, planlama ve ölçüm, inceleme, denetim ve özellikle acil durumlara müdahale talimatları gibi elektrik santralinin işletilmesine yönelik acil durum müdahale talimatlarını içeren ve oluşturulan standart kılavuzu temel alan İşletme Kılavuzunun bir parçası olacak İş Güvenliği, Sağlığı ve Çevre Yönetim Sistemi ve Acil Durum Müdahale Planını (ADMP) geliştirecektir. ADMP, diğerlerinin yanı sıra, kimyasal dökülmelerini ve salımlarını, yangın veya patlama gibi felaketleri, doğal afet yönetimini (örneğin, deprem, fırtına) ve toplumsal kargaşaları içerecektir.

Elektrik Manyetik Alanlar (EMA)

Elektromanyetik alanların (EMA) insan sağlığı üzerindeki etkileri, özellikle iletim hatları gibi tesislerden yayılan EMA'lara uzun süreli maruz kalma durumları, son yıllarda çok tartışmalı bir konu haline gelmiştir. Otorite kabul edilen, uluslararası kabul gören epidemiyoloji çalışmaları bugüne kadar EMA'lara maruz kalma ile lösemi başta gelmek üzere hastalıklar arasında güvenilir bir neden sonuç ilişkisi kuramamışlardır. Eldeki bulgulara göre İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyondan Korunma



Uluslararası Konferansı (ICNRP) düşük frekanslı (50 Hz) alanlara uzun süreli tolere edilebilir maruz kalma için önlem alınması gereken sınır değerleri tavsiye etmiştir:

• 100 µT manyetik alan

• 5 KV /m elektrikli alan

Bu sınır değerler uluslararası ortamda yaygın şekilde kabul edilmektedir; örneğin halkın genelinin elektromanyetik alanlara (0 Hz ile 300 GHz arası) maruz kalmasının sınırlandırılması hakkındaki 12 Temmuz 1999 tarihli (1999/519/EC) AB Konseyi Tavsiyesi 50 Hz için ICNRP sınırlarını tavsiye etmektedir.

DGKÇS'in EMA kaynakları temelde jeneratörler, trafolar, şalt sahaları ve iletim hattı bağlantısıdır. DGKÇS'nin içinde EMA kaynakları jeneratörler ve trafolardır. Bu ekipman elektromanyetik alanların büyük çoğunluğunu kendi kaplaması içinde tutacak ve yürürlükteki işletme sağlığı ve güvenliği standartlarını karşılayacak şekilde tasarlanacaktır. Dolayısıyla, jeneratörler ve trafolardaki EMA'ların DGKÇS'nin dışı ile ilgili olduğu düşünülmemektedir.

Oluşturulmuş planlama kılavuzlarıyla (örneğin, Alman Federal/Eyalet İmisyon Koruma Komitesi (LAI, 2004)) yapılan karşılaştırmalara göre, ikamet edilen ve toplum üyelerince kullanılan alanlara olan mesafelere uyulduğu sürece bağlı bulunan iletim hatları ve şalt sahaları endişe kaynağı olmayacaktır. 380-kV iletim hatları için en düşük mesafe 40 m olmalıdır.

Diğer tesisler veya faaliyetlere etki

DGKÇS tesisi tarım ve sanayi kullanımının karma olduğu bir alanda yer almaktadır. Mevcut çimento fabrikası ve mermer ocakları, DGKÇS'nin alımını önlemek için uygun filtreye ihtiyaç duyacağı toz emisyonu kaynaklarıdır. Batıda hemen sınırdan başlamak üzere deri sektörü için bir organize sanayi bölgesi planlanmaktadır. Planlanan tesislerin havaya yapılan emisyonlar, gürültü veya diğer emisyonlar açısından elektrik santraliyle herhangi bir etkisi olmayacağı kabul edilmektedir.

Saha Denizli havalimanının yaklaşık 20 km batısındadır ve sivil havacılığın doğrudan yaklaşma güzergahında değildir. Egzoz bacaları uluslararası uygulamaya ve Havacılık Makamının özel gerekliliklerine (geceleri sürekli kırmızı işaretçi ışıklar) uygun olarak engel aydınlatmasıyla donatılacaktır.

Planlanan DGKÇS'nin sahasında hiçbir yerel ulaşım güzergahı veya yolu bulunmamaktadır. Sahayı devlet karayoluna bağlayan mevcut toprak yol asfaltlanacak, genişletilecek ve bu da yolun kullanıcılarına (mermer sanayi, çiftçiler) yönelik bir fayda sağlayacaktır.

Yolun genişletilmesi, Kaklık Belediyesinin sorumluluğundadır. Bu proje için kamulaştırma öngörülmemektedir.

İnşaat sırasında artan trafik sahayı D595 devlet karayoluna bağlayan kavşakta güvenlik riski doğurabilir. MSİ yüklenicisi tarafından lojistik çalısması yapılacaktır.

Bağlantı yoluyla devlet karayolunun kavşağında güvenlik tedbirlerinin alınması koşuluyla, diğer tesisler veya faaliyetlerle olumsuz etkiler yaşanmayacaktır.

Katı Atık Yönetimi

Doğal gazla çalışan bir elektrik santrali kül üretmez ve inşaat ile işletme sırasında yalnızca az miktarda başka katı atık ortaya çıkar. Bunlar aşağıdakileri içerir:

• İnşaat atığı: kontamine artıklar, yağ varilleri, vb.;

• Genel tesis atıkları: yağlı bezler, kırılmış ve paslanmış metal ve makine parçaları, arızalı veya bozuk elektrikli parçalar, boş kaplar, çeşitli atıklar, laboratuardan gelen kimyasal atıklar;

• Ham su ön arıtma çamuru: ham su ön arıtma sisteminin artıkları (örneğin, kum filtre geri yıkaması, demi çamuru);

• Atıksu arıtma: nötrleştirmeden gelen atık çamur, belt filtre artıkları, yağ ayırıcılardan gelen çamur, çıkış suyundaki katı maddeler ile yağ ve gresin giderilmesinde kullanılan drenaj yakalayıcılarından gelen çamur;

• Ambalaj atığı: işletme sırasındaki sarf malzemelerden;

• Ticari atıklar: ofislerden veya personel tesislerinden;

Ham su arıtmadan ve atıksu arıtmadan çıkan çamur artığı sınırlı miktarda olacaktır. Tesiste ve tesis tarafından üretilen atıklar lisanslı yükleniciler tarafından saha dışında bertaraf edilecektir. Atıkların nihai bertaraf yeri ilgili yetkili idari merci tarafından kabul edildiği gibi atık arıtma tesisleri veya sıhhi düzenli depolama sahaları olacaktır. Tüm katı atıklar atık türlerine



göre ayıklanacak, toplanacak, kaydedilecek ve belirlenen depolama tesislerinde saklanacaktır.

Bir atık yönetimi planı hazırlanacak ve sahada katı atıkların yönetiminden bir çevre mühendisi sorumlu olacaktır. Elektrik santralinin inşaatı ve işletmesinde üretilen katı atıkların etkilerinin önemli olmayacağı tahmin edilmektedir.

Su Üzerindeki Etki

Yeraltı Suyu:

İnşaat faaliyetlerinden kaynaklanan sularının yüzey veya yeraltı sularına deşarjı olabilecektir. Montaj ve kaynak işlerinden sonra AIK'ler ve boru sisteminin test çalıştırması için temizlenmesi gerekmektedir. Bu işlem, arıtma gerektirecek şekilde kirletilmiş atıksu kaynağı

olacaktır. Atık su deşarjları yetkili mercillere bildirilecek ve gerekli izinler alınacaktır.

Yüklenicinin aşağıdaki inşaat yönetimi tedbirlerini gerektiği gibi uygulaması halinde yüzey ve yeraltı suları üzerinde inşaat süresinden kaynaklanan hiçbir etki olmayacaktır (“iyi saha uygulaması”):

• Örneğin, AIK'lerin kaynatılmasından gelenler gibi kontamine olması olası yıkama sularının tamamı özel bir havuzda geçici olarak depolanacak ve yalnızca uygun nötrleştirme ve arıtma işlemleri (parçacıkların filtre edilmesi dahil) uygulandıktan sonra lisanslı bir Yüklenici tarafından saha dışında bertaraf edilecektir. Yüklenici her türlü arıtılan çıkış suyunun nihai deşarjında Türk standartlarına uyulmasını sağlayacaktırç.

• Evsel atıksular bir foseptik tankında toplanacak ve arıtılmak üzere saha dışında bir arıtma tesisine tankerle götürülecektir. Katı atıklar lisanslı bir yüklenici tarafından bertaraf edilecektir.

• Katı atıklar toplanarak proje alanının dışında uygun şekilde bertaraf edilecektir.

Planlanan elektrik santrali için tasarıma yaklaşık 200-260 m³/gün (yaklaşık 2-3 l/s) ortalama su ihtiyacıyla sonuçlanacak şekilde birkaç su tasarrufu tedbiri (HSY soğutma, kondesat iyileştirme tesisi, vb.) eklenmiştir. Başlangıç ve bakım (kazanın asit temizliği, su ve buhar çevrimlerinin doldurulması, yardımcı soğutma sistemi ve yardımcı

kazan), acil durumlar ve özel işletme modları sırasında su temininin önemli oranda artacağı belirtilmelidir. DSİ izinlerine (aşağıda belirtilmiştir) göre kuyulardan çıkarılmasına izin verilen yaklaşık 1000 m³/gün toplam su miktarı, ham su talebinin en yüksek olduğu zamanlarda dahi aşılmayacaktır. Kesin su ihtiyacı, su tasarrufu teknolojilerinin ayrıntılı olarak geliştirileceği ayrıntılı mühendislik sırasında belirlenecektir.

İki yeraltı suyu kuyusu açılacaktır ve DSİ (Türkiye'deki su konusundaki yetkili makam) elektrik santralinde kullanılmak üzere toplamda 11,5 litre/s (RWE Kuyu #1'den 5 l/s ve RWE Kuyu #2'den 6,5 l/s) su miktarı kullanılmasına yönelik izinler vermiştir. MSİ yüklenicisi tarafından iki ilave yedek kuyu açılacaktır. Sahaya su boru hattı vasıtasıyla temin edilecektir. Yeraltı suyu çalışması yeni yeraltı su kuyuları için en iyi yerin değerlendirilmesi amacıyla İstanbul Üniversitesi tarafından hazırlanmıştır.

Kaklık Sulama Kooperatifi şu anda alandaki başlıca yeraltı suyu kullanıcısıdır (bkz. Bölüm 3.22) ve yılda yaklaşık 3 milyon m³ kullanmaktadır. DGKÇS'nin işletilmesi için gerekli olan yeraltı suyunun tahmini toplam miktarı yılda yaklaşık 70.000 ile 100.000 m³ arasındadır ve bu rakam sulama için kullanılan miktarın %3'ünden azdır.

Bu kıyaslamaya göre elektrik santrali için gerek duyulan suyun genel miktarı diğer kullanıcıların su ihtiyaçlarıyla kıyaslandığında düşüktür. Akifer kalınlığı hakkındaki bilgiler (İstanbul Üniversitesinin yeraltı suyu çalışmasında verilmiştir) göz önünde tutulduğunda, ihtiyaç duyulan su miktarı kullanılabilecek genel yeraltı suyunu önemli oranda etkilemeyecektir. Ancak, mevcut verilere göre yeraltı su seviyesindeki yerel değişiklikler yakındaki kuyular üzerinde olumsuz etkiye neden olabilecek şekilde hariç tutulamaz. Bununla birlikte, yakındaki kullanıcılar üzerindeki muhtemel etkilerin en aza indirilmesi amacıyla yeraltı



su kuyularının konumunun DSİ'sinin gözetimi altında belirlendiği düşünüldüğünde, bu olumsuz etkilerin olması çok muhtemel görünmemektedir.

Uygulanan su tasarrufu teknolojileri elektrik santralinin su gereksinimini, dolayısıyla da diğer kullanıcılar üzerindeki muhtemel olumsuz etkileri azaltmaya yönelik önemli bir önlemdir.

Yukarıda belirtilen yeraltı suyu çalışmasının varsayımlarının doğrulanması amacıyla yeraltı su seviyelerinin uzun süreli gelişiminin gözlemlenmesi için bir yeraltı suyu izlemesi yapılmalıdır. Bu izleme, DSİ veya sulama kooperatifleri gibi diğer taraflarca yürütülmekte olan mevcut izleme programlarıyla işbirliği içinde yapılabilir.

Tesisin işletilmesi sırasında komşu yeraltı suyu kullanıcıları üzerinde olumsuz etkilerin meydana gelmesi durumunda Yatırımcı, uygun hafifletme tedbirlerini geliştirmek amacıyla etkilenen taraflarla işbirliği kurmaya çalışacaktır. Söz konusu tedbirler, sulama için gerek duyulan su miktarının azaltılması için Kaklık Sulama Kooperatifinin sulama sisteminin iyileştirilmesinin desteklenmesinden oluşabilir.

Yüzey suları

Mevcut durum bölümünde açıklandığı gibi, proje alanında dökülmelerden kontamine olması olası sığ yeraltı suyunun ve hassas akiferin veya yüzey suyu kütlesinin bulunması beklenmemektedir. Aynı zamanda kimyasallar ve yağlayıcılar sahada normalde yalnızca sınırlı miktarda bulundurulacaktır. DGKÇS'deki ham maddeler depolarda doğru şekilde saklanacağından ve yağış oranı genel anlamda düşük olduğundan, herhangi bir önemli sızıntı suyu oluşma olasılığı da bulunmamaktadır.

Atıksu Deşarjı

Optimizasyon işleminden sonra oluşan günlük 20 ila 30 m3 atık su beklenmektedir. Atıksu arıtma tesisinin çıkış suyunun

yakındaki bir akarsuya deşarj edilebilir olup olmayacağı veya ileri arıtma yapmak üzere yakındaki daha büyük bir atıksu arıtma tesisine taşınacağı belirlenecektir. Her iki durumda da çıkış suları alıcı ortama deşarj konusundaki Türk standartları ile uluslararası standartların veya mümkünse sulama suyu standartlarının gerektirdiği kalitede arıtılacaktır.

İşletme sırasında limit değerler düzenli olarak izlenecektir.

Toprak ve Jeoloji Üzerindeki Etkiler

Sahanın yüzey topografisi değişecektir. Tesis binalarının kapatacağı alanlar toprak kaybına yol açacaktır. Sahanın inşaat faaliyetleri için

kullanılacak geri kalan alanları pekiştirilecektır.

Etkilenen toprak türleri bölgede bol miktarda bulunmaktadır. Dolayısıyla, saha içinde veya civarında özel, hassas veya korunan topraklar veya jeolojik özellikler ya da mineral birikintileri yoktur. Bu nedenle bu arazi parçasının geliştirilmesi toprak veya jeolojik özellikler ya da mineral kaynakları üzerinde herhangi bir önemli etki yapmayacaktır.

Elektrik santralinin işletilmesi özellikle inşaat sırasında yakıt deposu alanları ve işletme sırasında kimyasal deposu civarında dökülmeler ve sızıntılar yoluyla kontaminasyona yol açma konusunda bir miktar potansiyele sahiptir. Sahada inşaat ve işletme sırasında bulunacak muhtemel kirletici maddeler arasında yakıtlar, yağlayıcı maddeler, hidrolik sıvıları, su arıtma kimyasalları, tesis temizleme kimyasalları, sıhhi çıkış suları ve deterjanlar bulunacaktır.

İnşaattan kaynaklanacak toprak ve yüzey altı kirlenmesi olasılığı inşaat sahası yönetiminin doğru şekilde yapılmasıyla en aza indirilecektir. Mühendislik, Satınalma ve İnşaat (MSİ) yüklenicisinin malzemelerin doğru kullanılması ve depolanması ile katı ve sıvı atıkların doğru bertarafını içeren bir şantiye yönetim planı hazırlaması istenecektir. İşletme sırasında toprak ve alt tabakalar üzerinde meydana gelebilecek olası etkiler bir yönetim planı ile minimize edilecektir. Buna ilaveten, ikincil kaplama ve bekletme tankları tesisin dizaynına konulacaktır.



Sahanın kuzey kesimlerindeki daha dik alanlarda bulunan topraklar zaten erozyon sorunuyla karşı karşıyadır. Sahanın daha alçak kesimlerindeki topraklar erozyondan etkilenecek durumdadır. Bu nedenle, Şantiye Yönetim Planı’nında erozyon önlemleri örneğin toprak yığınlarının düşük açılarda depolanması gibi, belirtilecektir.

Önlemler uygulandığında planlanan elektrik santralinin inşaat ve işletme faaliyetlerinin sahada veya civar arazilerde herhangi bir toprak kontaminasyonuna yol açmayacağı tahmin edilmektedir.

Flora, Fauna ve Yaşam Alanları

DGKÇS halihazırda tarım amaçlı kullanılan bir arazide yer alacağından, tesis yapılarının arazi ihtiyacı nedeniyle proje sahasındaki yaşam alanları kaybolacaktır. Alanda bulunan endemik türler yaygın olduğundan bu türlerin önemli bir tehlikede olması beklenmemektedir.

Bazı amfibi türler sulama kanalı civarında gözlemlenmiştir. Sulama kanalının yeri, ilgili merciin kararıyla değiştirilebilecektir. Proje sahasında üreyen kuş bulunmamasına karşın, çalışma alanında beş kuş türü yuva yapmakta ve üremektedir. Proje alanında ya da çevresinde endemik fauna türlerine rastlanmamıştır. Alanın yakınlarında benzeri yaşam alanları bulunduğundan, fauna türleri proje sahasına yakın yerlerde yeterli beslenme alanları bulabileceklerdir.

DGKÇS’nin inşaat ve işletme aşamalarında gürültü, ışık, hava kirleticiler, atıksu ve atıklar oluşacaktır. Tüm bu konuların etkisinin azaltıması için önlemler planlanmıştır. Tüm emisyonlar ulusal ve uluslararası standartların altında olacağından, fauna türleri üzerinde bir etki beklenmemektedir.

60 metre yüksekliğindeki bacaların varlığının kuş popülasyonları ve yaşam alanları üzerinde hiçbir etki yapması beklenmemektedir. Çalışma alanı kuş göç güzergahları üzerinde bulunmamaktadır.

İnşaat işlerinin sona ermesinin ardından sahadaki elektrik santrali yapılarının kaplamadığı alanlar listelenen türler için

uygun yaşam alanları sağlayacak şekilde maki ve step alanları olarak belirlenecektir.

Ayrıca, sahanın çevresinde sağlık koruma bölgesinde kaybedilen alanlar için bir telafi olarak ağaç dikimi yapılacaktır.

Görsel etkiler

DGKÇS'nin kurulumu peyzajda fark edilir şekilde olacaktır. DGKÇS'nin bacaları yaklaşık 60 m yükseklikte ve uzak mesafeden görülebilir halde olacak, HSY tesisi ise 35 m yüksekliğe ulaşacaktır. Ancak, planlan HSY teknolojisi ile hiperbol şekilli geleneksel soğutma kulelerinin olumsuz görsel etkisinin ve büyük miktarlarda yoğuşmamış su buharı yayılımlarının önüne geçileceği de dikkate alınmalıdır.

Bacaların arka plandaki yüksek dağlar nedeniyle peyzaja hakim olması beklenmemektedir. DGKÇS'nin belirtilen çimento fabrikasından daha yüksek olmayacağı kabul edilebilir.

Bununla birlikte, yakın arazilerde bina yapıları komşu tarım alanları, Denizli'ye giden devlet karayolu ve kısmen yakın köyler olan Kaklık ve Yokuşbaşı açısından görünüm bandını önemli oranda değiştirecektir. Alikurt'tan DGKÇS zorlukla görülebilecektir. Aşağıdağdere'de DGKÇS yalnızca yerleşim yerlerinin sınırlarından veya köy içindeki yüksek kesimlerden görülebilir olacaktır.

Yüksek yapılarda gri-kahverengi tonlar kullanılarak ve saha çevresinde yeşil kuşak oluşturularak elektrik santralinin peyzajla bütünleştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu aynı zamanda komşu tarım alanlarıyla arada bir tampon oluşturacak ve görsel perdeleme yapacaktır. Bir kez tam anlamıyla yetiştirildiğinde bitki örtüsünün ilave gürültü zayıflatma veya ortam havasındaki tozun tutulması gibi başka olumlu etkileri de olacaktır.

Tesisin işletme ve bakımı için dış aydınlatma yapılacaktır. Fakat, aydınlatmanın görsel etkisi uzak olmasından dolayı çevre köyleri rahatsız etmeyecektir.

Hava taşıtlarının güvenliği için egzoz bacaları gece saatlerinde sürekli olarak radyo veya televizyon kulelerinde görülenlere benzer şekilde

donatılacaktır



Arkeoloji, Tarih ve Kültür mirası

Sahada veya civarında önemli hiçbir arkeolojik, tarihi veya kültürel kalıntının varlığı bilinmemektedir.

Doğal afet riskleri

DGKÇS tesisleri yürürlükteki tasarım standartlarına ve ölçütlerine göre sismik veya taşkın riski gibi doğal afet etkilerine dayanacak şekilde tasarlanacaktır.

Tüm inşaat faaliyetlerinde ilgili yasalara ve yönetmeliklere uyulacaktır ve binalarla yapılar deprem bölgelerine yönelik "Afet Alanlarında Yapılacak Binalara İlişkin Yönetmelik" gibi bina yapım kuralları ve yasal yönetmeliklerine (Bina Denetim Yasası, Bina Denetim Tüzüğü) uygun olarak inşa edilecektir. Yeni DGKÇS A= 0,40 g sismik katsayıya dayanacak şekilde tasarlanacaktır.

Yetkili merci olan DSİ'ye göre, saha geçmişte taşkına uğramamıştır ve gelecekte uğraması da olası değildir.

Sosyal ve Sosyoekonomik Etkiler

Sosyal, sağlıkla ilgili ve ekonomik etkilere yönelik yapılan bu analizde sosyal anket araştırması sonuçları temel alınmıştır. Bu çalışma kalıcı ve geçici etkileri göz önünde bulundurur.

Arazi ve Doğal Kaynak Üzerine Etkiler

Tüm özel arazilerin satın alma işlemleri karşılıklı görüşme yoluyla yapılmıştır. Kaklık Belediye Başkanı, Yokuşbaşı köy muhtarı ve arazi sahiplerinin beyanlarına göre, satın alma fiyatı arazinin benzer boyutta ve benzer/daha iyi kalitede bir arazi alınmasına yetecek miktarda olmuştur. Mülk sahipleriyle yapılan örnek görüşmeler arazilerin edinilmesinin şikayetlere yol açmadığını ortaya çıkarmıştır.

Projenin konumu herhangi başka bir toplumsal/doğal kaynağa erişimi önlememektedir.

Yapılan görüşmelerde su tablasının düşmesinin planlanan projeyle ilgili başta gelen endişelerden biri olduğu bulunmuştur. Projenin rakip kullanıcı haline gelmesi durumunda tesis işletme sırasında sürekli su kullanacağından bu etki büyük ve kalıcı olacaktır.

Sosyal Ağlar ve Altyapı

Alanda zaten çok yüksek oranda iç ve dış göç bulunmaktadır. Halk (%85) gelen kişilerle herhangi bir sorun yaşar görünmemektedir, hatta

göç (ve artan talepler) altyapıyı (örneğin, eğitim ve sağlık hizmetleri, küçük dükkanlar, vb) ve ekonomi açısından bölgenin gelişimine ivme kattığından yerli halkın çoğu bunu desteklemektedir.

Farklı geçmişlere sahip 350-400'e kadar kişinin aniden gelişi sosyal yapıyı ve ağları etkileyebilir. Projenin işgücü için kendi sağlık tesislerini kuracağı kabul edildiğinde sağlık hizmetleri üzerinde önemli bir baskı olması beklenmemektedir. İşçilerin ailelerini ve çocuklarını da yanlarında getirmeleri halinde eğitim tesisleri üzerindeki baskının artması olasıdır. Fakat, yerel istihdam olanaklarının sağlanması ile bölgeye göç sınırlı olacaktır.

İnşaat döneminde olabilecek etkilerin geçici olması beklenmektedir ve gerçekleşmesi halinde RWE&Turcas ve Kaklık Belediyesi arasında yapıcı bir şekilde çözülecektir.

Sağlıkla İlgili Riskler

Yerli halk ile göçle gelenler arasındaki hastalık bulaşma boyutu, bu iki grup arasındaki etkileşimin seviyesine, işgücü boyutuna, işgücünün sağlık durumuna ve yaşama koşullarına bağlı olacaktır. Toplumun genelde tutucu niteliği ve düşük vaka oranları nedeniyle HIV/AIDS veya Tüberküloz gibi akut bulaşıcı hastalıklardaki artış olasılığının düşük olduğu bulunmuştur.

Yerel istihdam politikaları ve proje sahasında sağlık tesisleri olacağından yerel halk ve çalışanların sağlığı üzerinde olumsuz bir etki olmayacaktır.

İnşaat sırasında solunum yolu enfeksiyonları, işitme bozuklukları, işle ilgili kazalar ve trafik kazalarında artış meydana gelebilecektir.En çok sigara içenlerle ve tozlu ortamlarda çalışan kişiler arasında görülen bir akciğer hastalığı olan Kronik Obstrüktif Pulmoner Hastalık (KOPH) vakaları alanda yüksektir. İnşaat sırasındaki toz emisyonları KOPH'ye sahip kişiler açısından rahatsızlığa/riske neden olabilir. Proje alanı yerleşim yerlerinden uzakta olduğundan, işletme sırasında toz emisyonları gerçekleşmeyeceğinden ve inşaat sırasında ise kontrol altında olacağından, bu etkinin küçük olduğu düşünülmektedir.

Yerleşim yerlerine olan uzaklığı nedeniyle üçüncü şahıs kazalarının (örneğin kazı alanına küçük bir çocuğun düşmesi) meydana gelme



olasılığı düşüktür. Gerekli önlemler toplum güvenliği açısından alınacaktır.

Projenin genel trafik taşıtlarının yanı sıra inşaat sırasındaki trafik hareketleri (malzeme ve işgücü) yerel yollarda trafik artışına neden olabilir. Kaklık, Yokuşbaşı ve Alikurt trafik artışıyla ilgili risklere en açık yerlerdir çünkü karayolları bu yerleşim yerlerinden geçmektedir. MSİ yüklenicisi taşıma güzergahını, yollara bağlantılar için gerekli güvenlik önlemlerini, iş gücü ve sürücülerin sorumluluklarını kapsayacak bir trafik yönetim planı oluşturacaktır.

Katı atık ve atıksu sistemleri alanda yeterli değildir. Katı atık ve atıksu miktarlarında iç göçe bağlı meydana gelecek bir artış, kokuyla ilgili rahatsızlıkların yanı sıra vektör kaynaklı hastalıklara da yol açabilir.

Önlemlerin alınmaması halinde yukarıda sıralanan etkilerin önemi büyük olabilir, ancak bu durum vaka sayılarındaki artışla başa çıkmak için acil sağlık hizmetlerinin varlığına ve emniyet tedbirlerine bağlı olarak azaltılabilir

Ekonomik Etkiler

Proje alanı yerel fiyatların başlıca belirleyicisi olan Denizli'ye çok yakın olduğundan, temel malların fiyatlarında önemli bir artış beklenmemektedir (yerel fiyat enflasyonu). Bununla birlikte, önemli oranda iç göç olması halinde bu durum ev kiralarında artışa neden olabilir ve bu da çoğunlukla yoksul kiracıları etkileyecektir. Sakinlerin büyük çoğunluğunun (%87) kendi evlerinde veya geçici şekilde yaşadıkları göz önünde bulundurulduğunda, bu etkinin orta seviyede olacağı düşünülmektedir.

İç göç yerel dükkanlar ve çiftçiler ile kendi mallarını satan diğer kişiler açısından daha büyük bir pazar sağlayacaktır. İşsiz kişilerin ve yeterince iyi kazanmayanların çoğunun projede iş araması olasıdır. Bazıları ticarete veya hatta malzemelerin (örneğin, yiyecek, su) inşaat sahasına temin edilmesine yönelebilir. Bu etkinin büyük ve olumlu olacağına karar verilmiştir.

İnşaatla ilişkili iş fırsatları yalnızca 3 yıl sürecektir. İşgücünde azalma başka yerlerde iş olanakları arayacaklarından işçilerin dışarıya göç etmesiyle sonuçlanacaktır. Bu normalde yerel ekonominin çökmesiyle sonuçlanır ancak sırada birkaç kalkınma projesi (örneğin, Kaklık'ta Lojistik Demiryolu Merkezi, Kaklık yakınlarında Deri fabrikası) bulunduğundan, bunlar orta

seviyede olduğu düşünülen bu etkiyi en aza indirebileceklerdir.

Sosyal ve sosyo-ekonomik etkilere bağlı önlemler:

Sosyal, sağlıkla ilgili ve ekonomik etkilerin hafifletilmesi için daha fazla ayrıntı ve teyit gerektiren proje tasarımı özellikleri şunlardır:

• İnşaat işçileri kampı mı kurulacağının yoksa yerel konaklama mı düzenleneceğinin doğrulanması. Komşu topluluklar üzerindeki etkilerin en aza indirilmesi için trafik güzergahlarının belirlenmesi;

• Ulaşım hatlarının güzergahının ve gerekli kalıcı ve geçici arazi kullanımının doğrulanması ve

• Trafo istasyonuna (yeni iletim hatlarıyla ilgili olarak) ihtiyaç olup olmadığının, bunun muhtemel yerinin ve gerekli arazi kullanımının doğrulanması.

İnşaat sırasında uygulanması planlanan sosyal, sağlıkla ilgili ve ekonomik etkilerin hafifletilmesine yönelik tedbirler şunlardır:

• İnşaat Yönetim Planı;

• İstihdam ve İşgücü Politikaları;

Yüklenicinin,, büyük faaliyetler konusunda yerli halkın önceden bilgilendirilmesini ve toplumun sağlığı ve güvenliği üzerindeki etkilerin en aza

indirilmesini sağlayacak, detaylı bir İnşaat Yönetim Planına uyması gerekecektir..

MSİ yüklenicisinin, İşe alım sürecinin bir parçası olarak çalışan adaylarının sağlık taramasından geçirilmesi ve işçi kampının düzenli yönetilmesi

konuları dahil, istihdam ve işgücü politikalarına ve kanunnamelere uyması gerekecektir. İşçilere iyi

inşaat alanı yönetimi ve yol güvenliği dahil olmak üzere yerel toplum içinde davranış kuralları hakkında talimatlar verilecektir.

Sosyal, sağlıkla ilgili ve ekonomik etkilerin hafifletilmesi için yerli halka yönelik bir dizi destek tedbiri sağlanmalıdır. RWE&TURCAS yerli halka yönelik destek tedbirleri alma konusunda kesin kararlıdır ve aşağıdaki faaliyetlerin uygulanmasını destekleyecektir:

Sorumlu kuruluşların (örneğin, Kaklık belediyesi, Honaz ilçe kaymakamlığı) olası sosyal ve çevresel etkilerle başa çıkabilmeleri için konular

hakkında detaylı olarak bilgilendirilmesinin

sağlanması:



• İmar kurallarının uygulanması ve inşaat izinlerinin verilmesinden Kaklık belediyesi sorumlu olduğundan, kaçak yapılaşmadaki artış ve gecekondu oluşumu konusundaki olası risk hakkında belediyenin bilgilendirilmesi özellikle önemlidir;

• Gelişigüzel göçmenlerin projede istihdamının

engellenmesini de gerektiren, iç göçün önüne geçmeye yönelik bir yerel istihdam ve kaynak politikası;

• Yerli halkın istihdam ve tedarik fırsatlarından haberdar edilmesi ve köy sakinleri için sıralı başvuru yollarının sağlanması;

• Tedbirlerin/uygulamaların iyileştirilmesi için önlem planlarının verimliliğinin düzenli olarak değerlendirilmesi için sosyal etki izleme planının geliştirilmesi ve uygulanması;

İzleme planı, inşaat ve işletme (daha az) aşamalarında düzenli toplantılar aracılığıyla proje çevresindeki topluluk temsilcilerinin projenin yerel etkileri hakkındaki görüşlerinin alınmasını kapsayacaktır. Enerji Santralinin inşaat ve işletme aşamalarında meydana gelen sosyal ve sağlıkla ilgili sorunlar için yerel halkla birlikte uygun önlemler geliştirilecektir. İşletme aşaması boyunca şikayetleri düzeltme mekanizması kurulacaktır.

6 Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı

Projede, ilgili sorunların ele alınması ve etki değerlendirme sürecinde belirlenen etkilerin hafifletilmesine yönelik yönetim ve izleme faaliyetlerini içeren bir Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı (ÇSYP) uygulanacaktır. ÇSYP'nin bir özeti bu Teknik Olmayan Özetin ekinde verilmiştir.

ÇSYP Projenin çevre, sağlık ve güvenlik ile sosyal yönler üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerinden kaçınılması için gerekli tedbirlerin alınmasının sağlanması için gereken organizasyon gerekliliklerini ve ihtiyaç planlarını özetler.

Bu tedbirlerin bazıları daha önce RWE&TURCAS tarafından proje planlamasının mevcut aşamasında belirlenmiştir. ÇSYP Projenin daha sonraki hazırlama ve uygulama (yani, inşaat,

işletme, ihale, hizmetten çıkarma) aşamalarıyla kapsam ve derinlik açısından gelişmesini sürdürdüğünden, ÇSYP ilk ana taslaktır.

ÇSYP konusundaki genel sorumluluk, proje tasarımı, inşaat, işletme ve hizmetten alma gibi tüm proje aşamalarında RWE&TURCAS'a aittir.

İnşaat aşamasıyla ilgili tedbirlerin sorumluluğu seçilen MSİ Yüklenicisine ait olacaktır. Ancak inşaat aşamasındaki olumsuz etkilerden uzak durulmasının sağlanması için yüklenicinin faaliyetlerine proje sahibi olan RWE&TURCAS'ın personeli gözetmenlik yapacaktır.

ÇSYP konularının (örneğin, İzleme Planı, Acil Durum Müdahale Planı) daha ileri aşamalarının belirlenmesi amacıyla ayrıntılı, bağımsız alt planlar geliştirilebilir. Yetkinin devredilmesi durumunda alt planlar, RWE&TURCAS'ın ÇSYP ihtiyaçlarının nasıl uygulanacağını göstermek amacıyla yüklenici şirketler tarafından kendi sorumluluk alanlarına göre geliştirilecektir.

Talep edildiği ve uygun olan şekilde yıllık planlama raporları hazırlanarak ilgili makamlara ve finansörlere sunulacaktır. Raporlarda izinler, lisanslar veya izinlerden doğan yükümlülüklere uygunluk durumu, kök neden analiziyle çevreyle ilgili yasal standartları aşma durumları, düzeltici tedbirler gibi Çevre, Sağlık ve Güvenlikle ilgili konuların durumları ele alınacaktır.

7 Halkın Katılımı ve Açıklama

RWE&TURCAS, Türk yönetmeliklerine ve Dünya Bankası Grubu olmak üzere uluslararası finansman kurumlarının oluşturduğu kılavuzlara paralel olarak, paydaşlar ve halk için gönüllülük esasına göre aşağıdakileri içeren bilgilendirme ve danışma fırsatları sunar:

• Halkın katılımı ve bilgilendirilmesi planı;

• Planlanan projeyle ilgili belli başlı olguları ve rakamları içeren ve çevresel ve sosyal etkileri değerlendirmek için yapılan çalışmaları, öngörülen zaman çizelgelerini ve sonraki adımları özetleyen bir proje bilgilendirme belgesi;

• Proje hakkında özet bilgiler veren proje bilgilendirme broşürü ve tanıtıcı proje internet sitesi ile ücretsiz hat;

• Proje bilgilerini içeren ve halkın katılımı planını yayınlayan Proje internet sitesi (www. rweturcasdenizlienerjisantrali.com);



17 Haziran 2008'de halkın katılımı toplantısı (Kapsam belirleme toplantısı) gerçekleştirilmiş ve proje ilk olarak davet edilen paydaşlara (toplamda 51 kuruluş), yerel makamlara, devlet kurumlarına ve yerel basın-yayına sunulmuştur.

Dört yerleşim yerinde 17 ve 18 Temmuz 2008'de başka halkın katılımı toplantıları yapılmıştır. Toplantılar sırasında proje bölge sakinlerine açıklanmış ve muhtemel etkiler ile olası hafifletme tedbirleri ele alınmıştır. Bölge sakinleri aynı zamanda sürekli iletişim kanalları (örneğin, proje intrnet sitesi); yakında yapılacak sosyal mevcut durum çalışmaları ve çevresel ve sosyal değerlendirme çalışmalarında gerçekleştirilecek açıklama faaliyetleri konusunda bilgilendirilmiştir.

Halkın katılımı toplantılarının ardından bir sosyal mevcut durum anket araştırması yapılmıştır (20 Temmuz ile 4 Ağustos 2008 arasında). Sosyoekonomik verilerin toplanmasının yanı sıra hanehalkı anket araştırmaları kişilerin proje hakkında bilgilendirilip bilgilendirilmediklerinin değerlendirilmesi ve başlıca endişeleriyle beklentileri hakkında bilgi toplanması amacıyla da kullanılmıştır. Yerel halkın büyük çoğunluğu (%89) proje hakkında bilgilendirilmiştir.

Ayrıca, Denizli İli Valisi ve Vali Yardımcıları, Honaz ve Bozkurt Belediye Başkanları, yerel sağlık, eğitim ve tarım daireleri, jandarma, Kaklık sağlık ocağındaki ve Honaz Hastanesindeki yetkililerle görüşmeler ve toplantılar yapılmıştır. Buna ek olarak kadınları, yoksul sakinleri, çiftçileri, yaşlıları, erkek ve kadın işçileri, engellileri ve hasta sakinleri içeren farklı gruplarla odak grubu toplantıları yapılmıştır.

Bu danışmalardan bir takım görüşler alınmıştır. Genelde yerli halkın %72'si getireceği ekonomik kalkınma ve muhtemel istihdam olanakları açısından projeyi desteklemiştir. Bununla birlikte, sıcaklık artışı, asit yağmurları, hava kirliliği, gürültü ve kuşların rahatsız edilmesi, sağlıkla ilgili etkiler ve tarım üretiminin kaybolması konularındaki kuşkular da ifade edilmiştir.

Muhtemel çevresel etkilere ilişkin kişilerin endişelerini gidermek amacıyla 51 kişi için Bursa'daki benzeri bir kombine çevrim doğal gaz elektrik santraline (1400MW) gezi düzenlenmiştir. Katılımcılara göre bu gezi çevreyle ilgili endişelerini büyük oranda gidermiştir. Sakinlerin çoğu toplantılarda tartışmalara açık olurken, gerçekler açıklandığında görüşlerini çabucak değiştirmişlerdir.

Kabul edilen uluslararası uygulamaya paralel olarak Taslak ÇSED raporu ve özeti 1 aylık (30 gün) bir süre içinde tüm paydaşlara ve halka sunulacaktır. Halk ÇSED'i inceleme olanağı olduğu konusunda bilgilendirilecektir. Görüşler ve öneriler, ÇSED çalışmasının sonuçları konusunda bilgi vermek üzere Kaklık'ta bir halkın katılımı toplantısı düzenleyecek olan Proje Yatırımcısına verilebilir.

Tüm bilgiler aynı zamanda proje internet sitesinde de mevcuttur: www.eonturcasdenizlienerjisantrali.com

Proje Yatırımcısı projenin hazırlanması, inşaatı ve işletmesi sırasında şikayetlere yanıt verilmesinden sorumlu olan bir personeli (örneğin, halkla ilişkiler görevlisi - HİG). atayacaktır Şikayetlere genellikle alınmalarından sonra 2 hafta içinde yanıt verilecektir.



TOÖ Eki: Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı (ÇSYP) Özeti

Genel Notlar:

Aşağıda listelenen herhangi bir plan veya prosedür/çalışma talimatı, RWE&TURCAS'ın çevre, sağlık ve güvenlik ile sosyal sorumluluk konularındaki sözleşme hükümlerini temel alır ve uygulanmasından önce RWE&TURCAS tarafından onaylanması gerekir. Uygulama Denetimi RWE&TURCAS tarafından yapılacaktır. İzleme sonucunda uygulamada zafiyetler olduğu ortaya çıkarsa, uygulamanın iyileştirilmesi amacıyla planlar ve tedbirler gözden geçirilmeye tabi olacaktır. Eylem kalemi uygulaması kilit performans göstergeleriyle kıyaslanacaktır. İnşaat ve işletmeyle ilgili tüm faaliyetler ilgili makamların emrinde resmi Türk çevre ve sosyal denetimine tabi olacaktır.

Eylem Kalemi No.

Muhtemel Etki / Sorun

Önlem / Yönetim Sorumluluk / Uygulama İzleme / Kilit Performans Göstergeleri

D1

Elektrik santralinin gürültü emisyonları

Ses basıncı seviyelerinin Yokuşbaşı'nda 40 dB(A) ve Kaklık'ta 43 dB(A) olması koşullarının karşılanacağı şekilde teçhizatın, ses soğurucu teçhizatın ve gürültü bariyerlerinin seçimi. Dolayısıyla, bir tesisin neden olduğu artımlı gürültünün başlangıç değerini 3 dB(A) değerinden fazla aşmaması ölçütü Kaklık ve Yokuşbaşı için karşılanmıştır.

Teçhizatın sahadaki ses seviyesi gürültü kaynağından 1 m mesafede < 85 dB (A) olacağı şekilde seçilmesi.

Gerekli teçhizatın MSİ Yüklenicisi tarafından seçilmesi, ayarlanması ve tasarlanması.

İnşaat boyunca tasarımın MSİ Yüklenicisi tarafından uygulanması

Ortamdaki gürültü seviyelerine ve mesleki sağlık ve güvenliğe göre uluslararası gürültü standartlarına uyulması.

Test ve kabul aşamasında saha dışı gürültü ölçümleri yapılarak uygunluğun doğrulanması.



Eylem Kalemi No.



D2

Yeraltından su çıkarma.

Elektrik santralinin su ihtiyacının azaltılması için DGKÇS'nin önerilen su tasarrufu teknolojileriyle (HSY, yoğuşturulmuş su temizleme tesisi, vb.) tasarlanması.

Tesisin işletilmesi sırasında komşu yeraltı suyu kullanıcıları üzerinde olumsuz etkilerin meydana gelmesi durumunda Geliştirici, uygun hafifletme tedbirlerini geliştirmek amacıyla etkilenen taraflarla işbirliği kurmaya çalışacaktır. Söz konusu tedbirler, sulama için gerek duyulan su miktarının azaltılması için Kaklık Sulama Kooperatifinin sulama sisteminin iyileştirilmesinin desteklenmesinden oluşabilir.

RWE&TURCAS, MSİ Yüklenicisi

Sürdürülebilir yeraltı suyu kullanımı.

Kavram aşamasında hazırlanan yeraltı suyu çalışmasının varsayımlarının doğrulanması amacıyla yeraltı su seviyelerinin uzun süreli gelişiminin gözlemlenmesi için bir yeraltı suyu izlemesi yapılmalıdır. Bu izleme, DSİ veya sulama kooperatifleri gibi diğer taraflarca yürütülmekte olan mevcut izleme programlarıyla işbirliği içinde yapılabilir.

DGKÇS ve komşu kullanıcılara yeterli miktarda yeraltı suyu sağlanması.

D3 Şebeke bağlantısı için İletim Hattının güzergahı

İletim hattı güzergah belirleme çalışmasında çevresel kısıtlamalar göz önünde bulundurulacaktır; şebeke bağlantısı iletim hatlarının etkileri, uluslararası standartların gereklilikleri göz önünde bulundurularak değerlendirilecektir (biyolojik çeşitlilik/avifauna, Geçiş Hakkı (GH), mülkiyet sorunları/yeniden yerleşim, EMA, vb. gibi konular yeterli oranda ele alınır).

TEİAŞ tarafından iletim hattının güzergahının oluşturulması ve uygulanması.

TEİAŞ tarafından eşlik eden arazi edinme planı, ÇED ve ÇSED.

Proje geliştirici, TEİAŞ'la görüşmelerde muhtemel etkilerin uluslararası standartlara göre ele alınmasının gerektiğini vurgulayacak ve gerekirse uygulama konusunda TEİAŞ'ı destekleyecektir.

İletim hattının güzergahının Türk yönetmeliklerine göre belirlenmesi ve uygulanması

Uluslararası standartların uygulanmasıyla ilgili olarak gerekirse TEİAŞ'ın desteklenmesi

D4

Can ve Yangın Güvenliği

Sismik Risk

Sismik riske dayanması için elektrik santralinin tasarımında ve yapımında ilgili mevzuat ve uluslararası tekniklere uyulacaktır.

DGKÇS'nin Can Güvenliği ve Yangından Korunma konusundaki Türk ve RWE (Alman/Avrupa) Standartlarına uyulacağı şekilde tasarlanması ve yapılması.

Genel sorumluluk RWE&TURCAS'a ait olacaktır.

MSİ tarafından tasarım ve yapım.

Aşağıdakiler gibi gerekli izinler ve plan onayları alınmıştır. "Afet Alanlarında İnşa Edilecek Binalara dair Yönetmelik".

MSİ'nin yapılan ayrıntılı tasarıma uygunluğu Proje Sahibi tarafından kontrol edilecektir.

İnşaat sürecinin sismik risk bölgelerindeki binalara yönelik gerekliliklere uygunluğunun kontrol edilmesi için inşaat sahasının düzenli denetlenmesi.

Uygulanan tedbirlerin gerçekleştirildiğinin doğrulanması için



Eylem Kalemi No.



inşaat sahasının düzenli denetlenmesi.

D5 Yeraltı Suyunun Kalitesi

Kanıtların koruması amacıyla DGKÇS kuyularından elde edilen yeraltı suyunun ayrıntılı tasarım aşamasında yağ ve gres gibi antropojenik maddeler açısından analiz edilmesi.

RWE&TURCAS, MSİ Yüklenicisi

Yeraltı suyu örnek alma sonuçları belgelenmiştir.

C1 İnşaat faaliyetlerinin Çevresel ve Sosyal Performansı

İnşaat Denetim Planı

RWE&TURCAS denetim ekibinin belirlenmesi;

RWE&TURCAS'ın düzenli saha denetimleri ve MSİ ile toplantılar;

MSİ'nin raporlarının düzenli olarak incelenmesi ve MSİ Yüklenicisini Yönetim Planlarını uygulamasının denetlenmesi.

İnşaat öncesinde RWE&TURCAS tarafından hazırlık yapılması;

İnşaat süresince RWE&TURCAS tarafından uygulanması.

Sorumlu ÇSG ve KSS dahil olmak üzere RWE&TURCAS Denetim ekibinin hazır olması.

İşçilerin ve halkın sorunları dahil olmak üzere, çevre, sağlık ve güvenlik ile sosyal performans konularının aylık raporlanması ve kusurların takibi.

C2

İnşaat faaliyetlerinin Çevresel Performansı / İyi Uygulama

Alt planları içeren İnşaat Sahası Yönetim Planı:

Dökülme Önleme ve İhtiyat Planı;

Malzeme Kullanma ve Depolama Talimatları

Tehlikeli Malzeme Kullanma Planı RWE (Alman/Avrupa) ve Türk standartlarına göre, Malzeme Güvenliği Bilgi Sayfaları (MGBS)

İnşaat Atıkları Yönetim Planı;

İnşaat Atıksuyu Yönetim Planı (sıhhi atıksuyun ve AIK yıkama suyunun toplanması, yağ/su ayırıcıları, sivrisineklerin/sıtmanın önlenmesi amacıyla durgun su birikintilerinin önlenmesi dahil)

İnşaat Sahası Kapatma Planı;

İnşaat Trafiği Yönetim Planı (saha içinde ve dışında)

MSİ'nin Belirlenen Saha Yöneticisi ve ÇSG Sorumluları

İnşaat öncesinde MSİ tarafından hazırlık yapılması; RWE&TURCAS'ın denetiminde inşaat süresince MSİ tarafından uygulanması.

MSİ'nin Saha Yöneticisi ve ÇSG Sorumluları oluşturulmuştur;

Çevreyle ilgili konulara yönelik iş talimatları dahil inşaat sahası yönetim planı ve alt planları oluşturulmuştur ve uygulama izlenmektedir; MSİ tarafından iç denetim ve raporlama.



Eylem Kalemi No.



C3

İnşaatta Sağlık ve Güvenlik

İnşaatta Sağlık ve Güvenlik Planı, diğerlerinin yanı sıra aşağıdakiler için hükümler dahil:

iş yeri risk değerlendirmesi, çalışma izni, kişisel koruyucu donanım (KKD).

İnşaat işçilerinin eğitimi ve bilinçlendirilmesi.

Zemin rahatsızlıklar, kaldırma işlemleri, yüksekte ve kısıtlı alanlarda çalışma.

Süregelen tesis işletimi / baca emisyonları altında çalışma.

saha içinde ve dışında inşaat trafiği güvenliğini (taşıma trafiği güvenliği, saha bağlantı yolu ile ulusal karayolunun kavşak noktasında güvenlik önlemleri, çalışanlara ve sürücülere talimat verilmesi)

Acil Durum Müdahale Planı, kazalara müdahale için

İnşaat öncesinde MSİ tarafından hazırlanması;

İnşaat süresince RWE&TURCAS'ın denetiminde MSİ tarafından uygulanması.

(ilgili mercilerle eşgüdüm içinde: itfaiye; hastane ve ilgili ilçe kuruluşları; Türk Sosyal Güvenlik Kurumuna tarafından yapılan Sağlık ve Güvenlik kontrolleri).

İşlerin başlamasından önce RWE&TURCAS'ın denetiminde MSİ tarafından uygulanması.

Faaliyetlerin başlamasından önce İş Yeri Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi;

Sağlık ve Güvenlik Planları ile acil duruma hazırlık planı yapılmıştır ve uygulanmaktadır;

ÇSG Talimatları ve KKD mevcuttur.

Tüm faaliyetlerde RWE&TURCAS Standartlarına göre uygulama.

Güvenlik tedbirleri yerli yerindedir.

İhlallerin kaydedilmesi ve düzeltici tedbirler

Kaza sayıları (hedef =0)

Şikayet sayıları (hedef =0)



Eylem Kalemi No.



C4 İnşaat işçilerinin refahı / çalışanların sosyal sorunları / anlaşmazlıklar

Sosyal Tesisler ve Hizmetler Planı;

Sıhhi, sosyal ve tıbbi tesislerle hizmetlerin sağlanması; işçilerin barınması (iç göçler ve üçüncü ülke vatandaşları - ÜÜV) ve ulaşımı (ÜÜV ve yerli işçiler);

İşçilerin iş faaliyetleri sonrasında eğlenmesi ve sosyal olması için tesislerin ve fırsatların sağlanması;

Yeterli altyapının sağlanması (örneğin, sağlık tesisleri)

Eğitim tesisleri üzerinde baskı meydana gelmesi halinde (beklenmemesine karşın çok sayıda işçinin ailelerini beraberlerinde getirmesi) bu durum RWE&TURCAS ile Kaklık Belediyesi arasında yapıcı bir tutumla çözülecektir.

İşçilerle yapılan görüşmeler dahil olmak üzere sosyal denetim çalışmaları;

İşçi Şikayet Mekanizması;

RWE Standartlarına paralel olarak ILO Temel Çalışma Standartlarının MSİ ve taşeronlar tarafından uygulanması.

İşyeri Yönetmeliği

İşçilerin Davranış Kuralları

İşçilerin bilgilendirilmesi/eğitilmesi (ÜÜV'lerin belirli sosyokültürel konuları, yerli Türk çalışanlar dikkate alınarak).

RWE&TURCAS'ın denetiminde MSİ tarafından uygulanması. (ayrıca: Türk İş Denetimi tarafından resmi denetim).

Faaliyetlerin başlamasından önce MSİ/RWE&TURCAS personeli tarafından sosyal hizmetler ve ihtiyaçlar değerlendirmesi yapılmıştır; üçüncü ülke vatandaşlarının (ÜÜV) özel ihtiyaçları (sosyokültürel konular) bunlara dahildir.

Sosyal tesisler ve hizmetler planı hazırlanmış ve uygulanmaktadır (MSİ).

İnşaatın başlangıcında tesisler ve hizmetler yerli yerindedir.

Denetimlerin belgelenmesi, şikayetler ve gerektiğinde çare getirici tedbirler alınması.

Düzenli raporlama (sağlık raporları ve sosyal raporlar) (MSİ)

Düzenli sosyal denetim (RWE&TURCAS)

İşe almanın başlangıcında işçiler teker teker bilgilendirilmiştir (MSİ).

ÜÜV'lere ÜÜV dilinde bilgi verilmiştir (MSİ).

İki dilli (İngilizce veya Almanca) personelin sürekli bulundurulması

Tıbbi ve sıhhi tesislerin uluslararası standartlara göre yeterli sayıda olması ve teçhiz edilmesi (MSİ)

Çalışma sahası yönetmeliği, işçilerin davranış kuralları ve şikayet mekanizması hazırlanmış ve uygulanmaktadır.

Belgeler yerli yerindedir ve bildirilmiştir.

Şikayet vakası sayısı (hedef =0)


C5

Halkla ilişkiler / Halkın inşaatla ilgili şikayetleri / Halk Sağlığı ve Güvenliğiyle ilgili konular / Yerel

Halkla İlişkiler Planı, diğerlerinin yanı sıra aşağıdakileri içerir:

MSİ Halkla İlişkiler Görevlisinin (MSİ-HİG) ve Çevre ve Sağlık denetçisi (RWE&TURCAS) atanması; yerel halka ilişkiler komitelerinin kurulması

Kamuoyunu Bilgilendirme ve Bilinç Oluşturma kampanyası;

MSİ tarafından işlerin başlangıcında RWE&TURCAS'la eşgüdüm içinde hazırlık; mümkünse, yerel halk idareleri ve temsilcilerinin katılımı

Halka İlişkiler ve Halk Sağlığı ve Güvenliği Planı hazırlanmış ve uygulanmıştır

RWE&TURCAS halkla ilişkiler denetçisi tarafından, gerekirse MSİ Çevre ve Güvenlik Denetçisinin de kabul ettiği iyileştirici ve çare getirici tedbirleri içeren düzenli rapor.

Yerel halk temsilcileriyle yapılan düzenli geri bildirim toplantıları. KPI'lar: Halka



Eylem Kalemi No.



istihdam ve tedarik

iyi ilişkilerin sürdürülmesine yönelik tedbirler;

Çatışma çözme prosedürünü de içeren halk şikayet mekanizması.

Halka açık yolların güvenliğinin ele alınması (inşaat nakliyesi ve trafiği); titreşim, gürültü ve toz; çok sayıda inşaat çalışanının bulunmasıyla ilgili sağlık riskleri (örneğin, cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH)) ve kamu güvenliği konuları (örneğin: ÜÜV'lerin varlığı dolayısıyla toplumsal rahatsızlık doğması konusunda potansiyel risk)

İnşaat sırasında toz azaltma, örneğin toprağın sulanması

Mümkün olduğunda yerel işgücünün istihdam edilmesi ve yerel tedarikin kullanılması için bir çerçeve oluşturulacaktır. İş fırsatları ile ticari fırsatlar hakkındaki bilgiler yerel halka açılacaktır (RWE&TURCAS yüklenicilerinin politikası kapsamında)

ilişkiler görevlileri çalışmaktadır. İşçilerin davranış kuralları hazırlanmış ve uygulanmaktadır. Bilgilendirme ve bilinçlendirme kampanyası inşaat başlangıcından önce gerçekleştirilmiştir. Toplantılar sırasında getirilen şikayetlerin ve sorunların takibi ve çözümü, belgelendirilmesi.

Yerli halk ve yükleniciler (varsa) için bilgilendirme etkinlikleri gerçekleştirilmiştir (katılanların sayısı)


İnşaat bağlamında toplumsal rahatsızlık olaylarının sayısı (hedef = 0)

İnşaat bağlamında bulaşıcı hastalık vakası sayısı (hedef = 0)

ş ilanları ve yerel halkın bilgilendirilmesi ve şeffaf işe alım prosedürleri yerli yerindedir

C6 İnşaat sahasına erişim ve saha emniyeti

Sahaya Erişim ve Emniyet Planı;

güvenli saha erişimi için bir sistemin kurulması; bekçilerin/emniyet personelinin eğitimi

MSİ + RWE&TURCAS tarafından işlerin başlamasından önce hazırlık ve uygulama

İnşaatın başlamasından önce uygulamanın tamamlanması.

Uygun bir saha erişim sisteminin oluşturulması

C7 Toprak işleri sırasındaki arkeolojik bulgular

Şans eseri Buluntu Prosedürü,

Çalışanlarda bilinçlendirme eğitimi

Hazırlık: inşaat işlerinden önce RWE&TURCAS tarafından

RWE&TURCAS'ın denetiminde MSİ tarafından uygulanması.

İnşaatın başlamasından önce prosedürün uygulanması.

Şans eseri bulgular MSİ tarafından rapor edilir.

Makamların dahil edildiğinin belgelenmesi.



Eylem Kalemi No.



C8

Yaşam alanları üzerindeki etkiler

İnşaat ve inşaat sonu için en azından aşağıdaki konuları içeren ekolojik yönetimi planının hazırlanması:

Gerekirse, inşaat başlangıcından önce uygun tedbirlerin alınmasıyla yuva yapma dönemleri boyunca kuşların rahatsız edilmesinden kaçınılması.

İnşaatın tamamlanmasından sonra maki ve step yaşam alanlarının oluşturulması

Saha civarında ağaçların ekilmesi.

RWE&TURCAS tarafından ekolojik yönetim planının hazırlanması.

MSİ Yüklenicisi tarafından uygulanması.

Flora ve fauna türlerinin inşaatın tamamlanmasından sonraki 3 yıl içinde izlenmesi ve gerekirse ilave tedbirlerin belirlenmesi.

O1

İşletmenin Çevresel Performansı / İyi Uygulama

• Alt planları içeren İşletme Yönetim Planı:

- Dökülme Önleme ve İhtiyat Planı;

- Malzeme Kullanma ve Depolama Talimatları

- Tehlikeli Malzeme Kullanma Planı (uluslararası etiketleme sistemi dahil, MGBS)

- Aşağıda açıklandığı gibi Atıksu İzleme Planı

- Acil Durum Müdahale Planı (kazalar, dökülmeler, yangın, deprem, vb. gibi acil durum türleri için)

Belirlenen RWE&TURCAS İşletme Yöneticisi ile Çevre ve Sağlık Güvenliği Sorumluları

RWE&TURCAS tarafından hazırlık ve uygulama.

RWE&TURCAS'ın İşletme Yöneticisi ve ÇSG Sorumluları oluşturulmuştur;

Çevreyle ilgili konulara yönelik iş talimatları dahil işletme sahası yönetim planı ve alt planları oluşturulmuştur ve uygulama izlenmektedir; RWE&TURCAS tarafından iç denetim ve raporlama.

O2 Atıksu deşarjı Atıksu İzleme Planı (işletme kılavuzunda uygulanmıştır):

AAT çıkış suyunun sahada düzenli izlenmesi.

RWE&TURCAS tarafından hazırlanacak ve uygulanacaktır (başlangıçtaki sıklık imalatçının tavsiyelerine göre olacaktır; normal faaliyet sırasında aylık)

Ulusal ve uluslararası atıksu deşarj standartlarına uygunluk (hedef = tamamının karşılanması)

İlgili standartlara uygun olarak AAT çıkış suyu izleme verileri hakkında düzenli rapor.

O3 Gürültü emisyonları/etkisi

Gürültü İzleme Planı:

Saha dışında halka giden gürültünün belirli referans yerlerde izlenmesi; işletmenin 1. yılı boyunca gündüz ve gece ölçümleri

Hazırlık ve uygulama RWE&TURCAS tarafından yapılacaktır; Referans ölçümler Projede işletmenin başlamasından önce gerçekleştirilecektir.

Gürültü ölçümleri

Ulusal ve uluslararası çevresel gürültü standartlarına uyulması (bkz. ÇSED Bölüm 3.9.2).

O4

Havaya yapılan emisyonlar

• Havaya Yapılan Emisyonların Kontrolü Planı: Baca emisyonlarının sürekli izlemesinin (NOx) düzenli (yani

Faaliyetin başlamasıyla RWE&TURCAS tarafından prosedürün hazırlanması ve

Bakım ve denetimler dahil olmak üzere havaya yapılan emisyonların izleme verileri hakkında aylık rapor.

Yerel ve uluslararası havaya yapılan



Eylem Kalemi No.



günlük) olarak emisyon standartlarına göre değerlendirilmesi, emisyonların azaltılması için faaliyetin en uygun hale getirilmesi; izleme ekipmanının kalibrasyonunun sağlanması

uygulanması. emisyon standartlarına uyguluk (bkz. ÇSED Bölüm 2.14) (hedef = tamamının karşılanması).

İzleme teçhizatının kalibrasyonu hakkında rapor; her 3. yıl

O5 Tehlikeli maddelerin depolanması ve kullanılması ile sahada Gürültüye Maruz Kalma

İş Yeri Risk Değerlendirmeleri ve Maruz Kalma Durumu İzleme Planı:

Tehlikeli maddelerle ilgili iş yerlerinin belirlenmesi; gürültü seviyesinin yüksek olduğu iş yerlerinin belirlenmesi; önleme ve hafifletme tedbirleri; muhtemel maruz kalma durumları; maruz kalmanın düzenli olarak izlenmesi ve çalışanların sağlık kontrollerinin yapılması.

Prosedürün RWE&TURCAS tarafından hazırlanması ve uygulanması.

İşletmenin başlamasından önce.

Faaliyetlerin başlamasından önce İş Yeri Risk Değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi; Tamamlanma durumu = %100);

Sağlık ve Güvenlik Planları hazırlanmış ve uygulanmaktadır;

ÇSG talimatları ve mevcut KKD (hedef = uygun olan yerlerde %100);

İşyerinde tehlikeli maddelere ve gürültüye maruz kalma durumunun izlenmesi (hedef: muhtemel risk içerdiği belirlenen tüm alanlar)

Tüm faaliyetlerde RWE&TURCAS Standartlarına göre uygulama.

O6 Halkla ilişkiler

Halkla İlişkiler Planı, diğerlerinin yanı sıra aşağıdakileri içerir:

Çevre ve Güvenlik denetçisinin atanması (RWE&TURCAS); yerel halkla ilişkiler komitelerinin kurulması (RWE&TURCAS'ın mevcut halka ilişkilerine göre)

Kamuoyunu Bilgilendirme ve Bilinç Oluşturma kampanyası;

Çatışma çözme prosedürünü de içeren halk şikayet mekanizması.

İşletmeden önce RWE&TURCAS tarafından hazırlık ve uygulama.

Halkla İlişkiler Planı hazırlanmış ve uygulanmaktadır.

RWE&TURCAS halkla ilişkiler denetçisi tarafından, gerekirse MSİ Çevre ve Güvenlik Denetçisinin de kabul ettiği iyileştirici ve çare getirici tedbirleri içeren düzenli rapor.

Telefon, e-posta ve bu işle görevlendirilmiş personel yoluyla yerel halka yönelik bir iletişim sisteminin kurulması.

Tuhaf gürültüler, vb. gibi sıra dışı durumların meydana gelmesi halinde işletme sırasında halka bilgi verilmesi.


Sorular:

RWE&TURCAS Güney Elektrik A. Ş

Mr. Kürsad Tosun

Eskisehir Yolu

Üstün Dekocity Is Merkezi

No:348/71

Ümitköy - Ankara - Türkiye

[email protected]

Documents

DENİZLİ DGKÇS PROJESİ · bilgilendirilmesi planı (HKBP) çerçevesinde açıklanmıştır. Taslak ÇSED Raporu halka açıklanacaktır ve; RWE&TURCAS 2010'un ilk çeyreğinde