707

การประชมวชาการ มหาวทยาลยขอนแกน ประจำาป 2554“การพฒนาอนาคตชนบทไทย : ฐานรากทมนคงเพอการพฒนาประเทศอยางยงยน” 27-29 มกราคม 2554

พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครองในเขตอำาเภอสว จงหวดชมพร

Dental Health Care Behaviors of Parents for Preschool Children In Sawi District, Chumphon Province.

วชตา คมขำา1 ววฒน วรวงษ2 บษราคม ทรพยอดมผล3 อจฉรา อวมเครอ4 1สถานอนามยบานคลองนอย

ม.5 ตำาบลทงระยะ อำาเภอสว จงหวดชมพร 86130 โทรศพท : 0857885778 Email : wichuta55@gmail.com2คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร

ถนนหาดสำาราญ ตำาบลนาวง อำาเภอเมอง จงหวดเพชรบร 86000 โทรศพท : 089-25435983คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏชเพชรบร

ถนนหาดสำาราญ ตำาบลนาวง อำาเภอเมอง จงหวดเพชรบร 86000โทรศพท : 081-99507134วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนราชบร

อ.เมอง จ.ราชบร 76000 โทรศพท 081-4863485 Email : ajchara_2002@yahoo.co.th

บทคดยอ โรคฟนผ เปนปญหาทนตสาธารณสขทสำาคญอยาง

หนงของปะเทศ กอใหเกดผลเสยตอสขภาพอนามยโดยรวมของ

เดกกอนวยเรยน ซงเปนกลมเดกเลกทยงตองการการดแลเอาใจ

ใสจากผปกครอง การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาระดบ

พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครองในเขต

อำาเภอสว จงหวดชมพร และปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดแล

ทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครอง ประชากรทใชในการ

ศกษาครงนคอ ผปกครองเดกกอนวยเรยนทอาศยอยในเขตอำาเภอสว

จงหวดชมพร ทำาการสมแบบหลายขนตอนไดกลมตวอยางจำานวน 280

คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลคอ แบบสมภาษณผปกครอง

วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงคาความถ คารอยละ คาเฉลย สวน

เบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน

ผลการวจยพบวา พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยน

ของผปกครองอยในระดบพอใช และปจจยเสรมดานการไดรบการ

สนบสนนทางสงคม มผลตอพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอน

วยเรยนของผปกครองมากทสด รองลงมาคอปจจยเออดานการเขาถง

แหลงขายอปกรณทำาความสะอาดฟนเดก และปจจยนำาดานความ

เชอเกยวกบการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนตามลำาดบ อยางม

นยสำาคญทางสถตทระดบ.05

คำาสำาคญ : เดกกอนวยเรยน ผปกครอง พฤตกรรมการดแล

ทนตสขภาพ

Abstract Caries is the major dental-health problem of Thailand

that lead to overall health problem of preschool children

who are under the taking care of their parents. The objectives

of this survey search were to investigate dental

health care behaviors of parents for preschool children

and the factors which affected their dental health care

behaviors. The sample size of 280 cases was obtained

through multi-stage sampling technique. The research tool

used in gathering the data was the interview schedule.

The data were analyzed by frequency, means, percentage,

standard-deviation, and stepwise multiple regression.

The research results showed that the dental health care be-

haviors of parents of preschool children were at the average

level. The social support a reinforcing factor, was the first

influential factor to health care behaviors of parents, while

the accessibility to a tool for cleaning teeth, and the beliefs

toward children’s dental health care of parents influenced

in the second and third level, at the .05 significant level.

Keywords : Preschool Children, Parents, Dental Health Care

Behaviors

1. บทนำา โรคฟนผในเดกกอนวยเรยน นบเปนปญหาทางสาธารณสข

ทสำาคญอยางหนงของประเทศไทย ซงกอใหเกดผลเสยตอสขภาพ

อนามยโดยรวมของเดกกอนวยเรยน ดงนนหากปลอยใหเดกกอนวย

เรยนมสภาวะในชองปากไมด จะสงผลเสยตอสขภาพรางกายของเดก

กอนวยเรยนอยางเหนชดเจนคอ ความเจบปวดทรมาน เคยวอาหาร

ไมได มผลกระทบตอระบบทางเดนอาหาร และสภาพจตใจเนองจาก

อาการปวดฟนจะทำาใหเดกกอนวยเรยนเกดความเครยดทางอารมณ

หงดหงดงาย มความวตกกงวล เสยบคลกภาพ ขาดความมนใจใน

การพดคย[1] สงผลกระทบตอครอบครวและประเทศชาต เนองจาก

ตองเสยเวลา และเสยคาใชจายในการรกษาทมมลคาสง จากผลการ

สำารวจสภาวะทนตสขภาพกลมเดกอาย 3 ประดบประเทศ ของกอง

ทนตสาธารณาสข ตงแตป 2549 ถงป 2552 พบวา ประเทศไทย

มเดกอาย 3 ปทปราศจากฟนผเพยงรอยละ 35.23 37.15 36.20

และ 39.83 ตามลำาดบ[2] จากผลการสำารวจดงกลาว จะเหนไดวา

สภาวะปราศจากฟนผเดกอาย 3 ป ของประเทศไทยมแนวโนมเพม

ขน แตยงไมผานเกณฑมาตรฐานทกองทนตสาธารณสขกำาหนดไว

คอ กลมเดกอาย 3 ป จะตองปราศจากฟนผไมนอยกวารอยละ 40

สำาหรบผลการสำารวจสภาวะทนตสขภาพเดกอาย 3 ป ของจงหวด

ชมพรเองในชวงปเดยวกน พบวา เดกอาย 3 ป ปราศจากฟนผ

รอยละ 27.86 37.37 43.80 และ 43.93 ซงมแนวโนมทเพมขนใน

708

การประชมวชาการ มหาวทยาลยขอนแกน ประจำาป 2554“การพฒนาอนาคตชนบทไทย : ฐานรากทมนคงเพอการพฒนาประเทศอยางยงยน” 27-29 มกราคม 2554

ทกๆ ป ในขณะทผลการสำารวจสภาวะทนตสขภาพของอำาเภอสว

จงหวดชมพร ตงแตป 2550 ถง ป 2552 พบวา อำาเภอสวมเดก

ทปราศจากฟนผตำากวาคามาตรฐานของจงหวดและไมผานเกณฑ

มาตรฐานทกรมอนามยกำาหนดไว โดยพบวารอยละ 37.50 38.00

และ38.75 ตามลำาดบ แมวาการดำาเนนงานทนตสาธารณสขในระยะ

หลงๆ กระทรวงสาธารณสขไดมการผลต พฒนา จดการองคความ

รเทคโนโลย และนวตกรรมทางทนตสาธารณสขสำาหรบเดกชวงกอน

วยเรยนไมวาจะเปนการตรวจสขภาพชองปาก การใหทนตสขศกษา

แกหญงมครรภ และการแจกแปรงสฟนอนแรกของหน[3] ซงมผล

ทำาใหอตราการเกดโรคฟนผในเดกกอนวยเรยนลดลงไปในบางพนท

แตกลวธการดำาเนนงานดงกลาวกแสดงใหเหนแลววายงไมสามารถ

แกไขปญหาไดอยางครอบคลม และจากการศกษางานวจยทเกยว

กบโรคฟนนำานมผในเดกทผานมา พบวา จะเนนเชงระบาดวทยา

คอมงความสนใจไปทปจจยของการเกดโรคฟนผเปนหลก เชน สณ

วงศคงคาเทพ[4] ศกษาปจจยทมอทธพลตอการเกดฟนผของเดกไทย

สภทรา สนธเศวต[5] ศกษาปจจยทมความสมพนธกบภาวะสขภาพ

ชองปากเดก และสตาภา พจตรบนดาล[6] ศกษาปจจยของโรคฟนผ

ในระดบชมชนของนกเรยนประถมศกษา สำาหรบการศกษาวจยเกยว

กบพฤตกรรมยงมนอย โดยเฉพาะพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพ

เดกของผปกครอง ซงมสำาคญตอทนตสขภาพในเดกกอนวยเรยน

เนองจากเดกกอนวยเรยนยงเปนกลมเดกทตองการการดแลจาก

ผปกครอง การศกษาพฤตกรรมของผปกครองในการดแลทนต

สขภาพเดกกอนวยเรยนซงเปนลกหลานของตนเอง จงควรไดรบ

การสนใจ โดยเฉพาะพฤตกรรมดานการดแลการบรโภคอาหาร การ

ทำาความสะอาดชองปาก การตรวจฟนเดกและการไปพบทนตบคลากร

สาธารณสข และการศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมเหลานนของ

ผปกครอง โดยคาดหวงวาผลจากการศกษาครงน จะสามารถนำาไป

พฒนารปแบบทเหมาะสมในการดำาเนนงานสงเสรมทนตสขภาพเดก

กอนวยเรยน อกทงสามารถนำาไปสรางโปรแกรมดานทนตสขศกษา

เพอปรบเปลยนพฤตกรรมของผปกครองในการดแลทนตสขภาพเดก

กอนวยเรยนทเหมาะสมตอไป

2. วตถประสงคของการวจย เพอศกษาระดบพฤตกรรมการดแล ทนตสขภาพเดกกอน

วยเรยนของผปกครอง และปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดแลทนต

สขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครอง

3. แนวคด ทฤษฎ กรอบแนวคดการวจยและผลงานวจยทเกยวของ การศกษาครงนใชกรอบแนวคดทฤษฎการวเคราะห

พฤตกรรมสขภาพ (PRECEDE Framework)[7] มาเปนกรอบใน

การศกษา โดยจากการศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมสขภาพ

พบวา ปจจยนำาดานความร ความเชอ ทศนคต ปจจยเออดานการ

เขาถงแหลงบรการ และปจจยเสรมดานการไดรบขาวสารความรและ

การไดรบการสนบสนนทางสงคม มผลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพ

ของบคคล ดงเชน การศกษาของ Jurgensen, N. และPetersen, P.

E.[8] พบวา ทศนคตของเดกอาย 12 ป มผลตอพฤตกรรมการแปรง

ฟน การศกษาของทศนย มหาวน[9] พบวา ความร ความเชอ และ

การไดรบขอมลขาวสารมผลตอพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพของ

ผปกครอง การศกษาของจรพรรณ อนทา และคณะ[10] พบวา การ

ใหการสนบสนนดานวสดอปกรณในการทำาความสะอาดชองปากแก

เดกและการอบรมพเลยงจะสงผลใหการดแลทนตสขภาพเดกกอน

วยเรยนดขน และจากการศกษาของจตนา พเคราะห[11] พบวา การ

เขาถงสถานบรการของรฐกยงเปนอกปจจยหนงทมความสมพนธกบ

การเกดสภาวะฟนผของนกเรยนมธยมศกษา จากขอมลดงกลาว

ขางตน ทำาใหผวจยคาดวาปจจยเหลานนาจะมผลกบพฤตกรรมการ

ดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครอง จงไดพฒนาเปน

กรอบแนวคดในการวจย

4. วธดำาเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงสำารวจ ประชากรทใชใน

การศกษา คอ ผปกครองเดกอาย 3 ถง 5 ป ทอาศยอยในอำาเภอสว

จงหวดชมพร โดยเปนผมบทบาทในการเลยงดเดกเปนสวนใหญ และ

เปนผเลยงดเดกมาไมนอยกวา 2 ป ทำาการคดเลอกโดยการสมเลอก

ตวอยางแบบหลายขนตอนไดกลมตวอยางจำานวน 280 คน ดำาเนน

การเกบขอมลชวงระหวางวนท1-30 มถนายน พ.ศ. 2553 โดยใชแบบ

สมภาษณ วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงคาความถ คารอยละ

คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหถดถอยพหคณ

แบบขนตอน

5. ผลการวจย จากการศกษา พบวา ผปกครองสวนใหญมความสมพนธ

เกยวของกบเดกกอนวยเรยนในฐานะพอแม มอายเฉลยระหวาง

30–56 ป จบการศกษาระดบมธยมศกษามอาชพเกษตรกรรมและ

รบจาง เมอศกษาพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยน

โดยรวมของผปกครอง พบวา อยในระดบพอใช โดยเมอพจารณา

พฤตกรรมแยกแตละดาน พบวา พฤตกรรมการดแลการบรโภค

อาหารอยในระดบพอใช สวนพฤตกรรมการทำาความสะอาดชองปาก

พฤตกรรมการตรวจฟนใหเดกและการพาเดกไปพบ ทนตบคลากร

สาธารณสขอยในระดบไมด

ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวย

เรยนของผปกครอง พบวา ปจจยเสรมดานการไดรบการสนบสนน

ทางสงคมในการดแลทนตสขภาพมผลตอพฤตกรรมการดแลทนต

สขภาพเดกกอนวยเรยนมากทสด รองลงมาคอ ปจจยเออดานการเขา

ถงแหลงขายอปกรณทำาความสะอาดฟน และปจจยนำาดานความเชอ

เกยวกบพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนตามลำาดบ

อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ.05 สวนปจจยดานอนๆ ไมมผลตอ

พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครอง ทงน

สามารถเขยนสมการทำานายไดดงน

Y’ = 2.239 + .613x1 + .416x2 + .214x3

โดย Y’ = พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของ

ผปกครอง

x1 = การสนบสนนทางสงคมในการดแล ทนตสขภาพ

709

การประชมวชาการ มหาวทยาลยขอนแกน ประจำาป 2554“การพฒนาอนาคตชนบทไทย : ฐานรากทมนคงเพอการพฒนาประเทศอยางยงยน” 27-29 มกราคม 2554

x2 = การเขาถงแหลงขายอปกรณทำาความสะอาด

ฟนเดกกอนวยเรยน

x3 = ความเชอเกยวกบพฤตกรรมการดแล ทนต

สขภาพ

6. การอภปรายผล จากผลการวจยน พบวา พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพ

เดกกอนวยเรยนโดยรวมของผปกครองอยในระดบพอใช ทงนอาจมา

จากสภาพการดำารงชวตของผปกครอง ซงจะเหนไดวา กลมผปกครอง

สวนใหญจะมอาชพเกษตรกรรมและรบจาง ตองออกไปทำางานนอก

บานตงแตตอนเชาจนถงตอนเยน เมอกลบมาถงบานตองทำางานบาน

กวาจะเสรจกใกลคำา ทำาใหมเวลาดแลเดกกอนวยเรยนไดนอยลง ซง

อาจสงผลใหดแลเดกกอนวยเรยนไดไมด

จากการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน จะเหน

ไดวาปจจยเหลานสามารถทำานายการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดแล

ทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครองไดรอยละ 20.8 ซงเปน

อำานาจการทำานายทคอนขางตำา แสดงวานาจะมปจจยอนทไมไดนำา

มาศกษา เพออธบายปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพ

เดกกอนวยเรยนของผปกครองครงน จากผลการวเคราะหอภปรายได

ดงน

ความเชอเกยวกบพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพมผลตอ

พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครองมาก

ทสด เนองมาจากความเชอเปนพฤตกรรม ซงเปนตวกระตนใหแสดง

พฤตกรรมภายนอก จากการศกษาครงนพบวา ผปกครองสวนใหญม

ความเชอทไมถกตองเกยวกบการปองกนและรกษาฟนผ สอดคลอง

การศกษาของทพยวรรณ กลนศรสข[12] พบวา ชาวบานเชอวาฟน

นำานมจะหลดตามวย เมอเดกอายมากขนจะมฟนถาวรขนมาแทนท

การเขาถงแหลงอปกรณทำาความสะอาดฟนเดกมผลตอพฤตกรรม

การดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครอง ซงเปนไปตาม

แนวคดของกรน (Green L.W.)[7] ทวา ปจจยเออเปนปจจยทชวย

ใหบคคลทมแรงจงใจภายในแลว สามารถแสดงพฤตกรรมตามท

ประสงคไดงายขน

การไดรบการสนบสนนทางสงคมในการดแลทนตสขภาพ มผล

ตอพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครอง

ซงจะเหนไดวาเปนไปตามแนวคดของกรน(Green L.W.)[7] ทวา

ปจจยเสรมซงประกอบดวยการสนบสนนทางสงคมมผลตอการแสดง

พฤตกรรมของบคคล

7.สรปและขอเสนอแนะสรปผล

พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพของเดก กอนวยเรยนของ

ผปกครอง อยในระดบพอใช ปจจยเสรมดานการไดรบการสนบสนน

ทางสงคมในการดแลทนตสขภาพมผลตอพฤตกรรมการดแลทนต

สขภาพเดกกอนวยเรยนมากทสด รองลงมาคอ ปจจยเออดานการเขา

ถงแหลงขายอปกรณทำาความสะอาดฟนเดกกอนวนเรยน และปจจย

นำาดานความเชอเกยวกบพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวย

เรยนตามลำาดบ อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ.05 สวนปจจยดาน

อนๆ ไมมผลตอพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของ

ผปกครอง

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะในการนำาผลการวจยไปใช

1. จากการวจยพบวา พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพ

เดกกอนวยเรยนของผปกครองโดยภาพรวมยงอยในระดบพอใช แตยง

มผปกครองบางสวนทปฏบตไมถกตองและควรแกไขเชนกน ดงนนจง

จำาเปนอยางยงทจะตองมการจดโครงการขนมาสงเสรมใหผปกครองม

ความร ความเขาใจ ความเชอเกยวกบการดแลทนตสขภาพเดกกอน

วยเรยนเพมขนอนจะสงผลใหเดกมทนตสขภาพทดตอไป

2. จากผลการวจยพบวา ความเชอมผลตอพฤตกรรม

การดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครอง ดงนนหนวยงาน

ทเกยวของสามารถนำาขอคนพบนไปใชในการวางแผนเพอปรบเปลยน

พฤตกรรมการดแล ทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนได โดยเนนกจกรรม

การใหความร อนนำาสการปรบเปลยนความเชอและกอใหเกดแรงจงใจ

ใหผปกครองมพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนทถก

ตองและเหมาะสม

3. จากผลการวจยปจจยเสรมดานการไดรบการ

สนบสนนทางสงคมในการดแลทนตสขภาพ มผลพฤตกรรมการดแล

ทนตสขภาพเดกกอนวยเรยนของผปกครอง ดงนนจงควรกระตน

หนวยงานตางๆเหนความสำาคญพรอมทงใหการสนบสนนมากขน

ทงอาจในรปแบบแปรงสฟนอนแรกของหนซงกองทนตสาธารณสข

ไดดำาเนนการอยแลว แตยงขาดความครอบคลมและตอเนอง

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

การวจยครงน ทำาการศกษาภายใตสภาพการดำารงชวต

ปจจบนไดเนนปจจยทางดานสงคมทกำาหนดวธการดแลสขภาพ

ของชมชน และครอบครวในตำาบลนนๆการวจยครงตอไปนาจะ

ทำาการศกษาโดยใชระเบยบวจยเชงคณภาพ เพอจะไดเขาใจสงคม

วฒนธรรมและพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพของชมชนไดมากขน

อนจะเปนผลตอการสงเสรมทนตสขภาพใหสอดคลองกบวถชวตของ

ชมชน

9.การอางอง[1] ทศนย คมมานนท. (2548). อนามยชองปาก. ใน คณะกรรมการ

กลมผลตชดวชาอนามยชมชน มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

(บก.), อนามยชมชน (หนา94-95). นนทบร : คณะศลปกรรม

ศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

[2] กองทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

(2552). แนวทางการดำาเนนงานทนตสขภาพป 2553. นนทบร .

[3] สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

(2553). คมอการดำาเนนงานทนตสาธารณสขประจำาป 2554.

นนทบร : ผแตง.

[4] สณ วงศคงคาเทพ. (บก.). (2547). ปจจยทมอทธพลตอการ

เกดโรคฟนผของเดกไทยอาย 6 – 30 เดอน. นนทบร : กอง

ทนตสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

710

การประชมวชาการ มหาวทยาลยขอนแกน ประจำาป 2554“การพฒนาอนาคตชนบทไทย : ฐานรากทมนคงเพอการพฒนาประเทศอยางยงยน” 27-29 มกราคม 2554

[5] สภทรา สนธเศวต. (2551). ปจจยทมความสมพนธกบภาวะ

สขภาพชองปากเดกอาย 3-5 ป อำาเภอเชยงรง จงหวดเชยงราย.

วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต. จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

[6] สตาภา พจตรบนดาล.(2541). ปจจยของโรคฟนผในระดบชมชน

ของนกเรยนประถมศกษา อำาเภอบอเกลอ จงหวดนาน.วทยา

สารทนตแพทยศาสตรมหดล, 24 , 17 – 27.

[7] Green, L. W. (1991). THE PRECEDE/PROCEED MODEL.

Retrieved October 27, 2010, from http://www.infosihat.

gov.my/

[8] Jurgensen, N. & Petersen, P. E. (2009). Oral Health

and the impact of socio-behavioural factors in a cross

sectional survey of 12 year old school children in

laos. BMC Oral Health, 16, 9-29.

[9] ทศนย มหาวน. (2540). พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพเดกอาย

2-3 ป ของผปกครองในอำาเภอสารภ จงหวดเชยงใหม.

วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

[10] จรพรรณ อนทา. (2542). ประสทธผลของการดำาเนนงานสงเสรม

ปองกนทนตสขภาพ ในศนยพฒนาเดกเลก อำาเภอเมอง

จงหวดเชยงใหม. เชยงใหม.

[11] จนตนา พเคราะห. (2551). ปจจยทมความสมพนธกบสภาวะ

ฟนผของนกเรยนมธยมศกษา โรงเรยนแมแตง อำาเภอแมแตง

จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต,

มหาวทยาลยเชยงใหม.

[12] ทพยวรรณ กลนศรสข.(2541).พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพ

ของเดกกอนวยเรยน(0-5)ป กรณศกษา ต.บานหมอ

อ.บานหมอ จ.สระบร. วทยานพนธศลปะศาสตร มหาบณทต

มหาวทยาลยมหดล.