Deklarisanje prehrambenih proizvoda u skladu sa propisima

EU i SRB

REGIONALNA PRIVREDNA KOMORA SUBOTICA

maj, 2015 god. Sandra Grbić

- DAN KVALITETA -

Zakonodavni okvir SRB

Zakon o bezbednosti hrane (“Sl. glasnik RS”, br. 41/2009)

Pravilnik o deklarisanju, označavanju i reklamiranju hrane (“Sl. glasnik RS”, br. 85/2013 i 101/2013)

Pravilnik o prethodno upakovanim proizvodima (“Sl. glasnik RS”, br. 43/2013)

Dodatni zahtevi deklarisanja – vertiklani propisi

Zakonodavni okvir EU

Regulation (EU) No. 1169/2011 on the provision of food information to consumers.

Regulation (EC) 1924/2006 on nutrition and health claims made on foods.

Regulation (EC) 983/2009 on the autorization and refusal of autorization of certain helth claims made on food and referring to the reduction of disease risk and to chidrens devolopment and helath.

Regulation(EU) No. 432/2012 establishing a list of permitted helath claims made on foods, other than those reffering to the reduction of disease risk and to childerns develpoment and health.

Regulation (EC) 1925/2006 on the addition of vitamnis and minerals and of certain other substances to foods.

The weight and measuers (Packaged goods) Regulation SI 2006/659.

Zahtevi za deklarisanje proizvoda još uvek nisu usaglašeni sa EU

Nutritivne deklaracije,

Navođenje zemlje porekla glavnog sastojka u slučaju kada se razlikuje od zemlje porekla proizvoda,

Posebne zahteve za alkoholna pića,

Pravila za hranu koja se prodaje na daljinu itd.

Ne postoji pravilnik za nutritivne i zdravstvene izjave (EU 1924/2006),

Pravlinik o zdravstvenoj ispravnosti dijetetskih proizvoda (45/2010, 27/2011 i 50/2012)

Osnove deklarisanja

Član 4. Deklarisanje mora da se vrši na način kojim se ne obmanjuje krajnji

potrošač, a naročito u pogledu: karakterističnih osobina hrane, a posebno njene prirode, identiteta,

svojstava, sastava, količine, trajnosti, porekla i načina proizvodnje; pripisivanja hrani osobina i svojstava koje ne poseduje i potenciranjem

karakteristika hrane, koje poseduje i druga hrana iste vrste. Deklarisanje mora da se vrši na način kojim se hrani ne pripisuju osobine

prevencije i lečenja bolesti ljudi, osim ako ovim pravilnikom i posebnim propisima nije drugačije propisano.

Označavanje koje upućuje na svojstva prevencije i lečenja bolesti ljudi, prilikom deklarisanja prirodnih mineralnih voda, prirodnih izvorskih voda i stonih voda, kao i dijetetskih proizvoda, uređuje se posebnim propisima.

Pravilnik o deklarisanju, označavanju i reklamiranju hrane (“Sl. glasnik RS”, br. 85/2013 i 101/2013)

Promene po regulativi EU 1169/2011 (1)

Alergeni (spisak označen drugom bojom, fontom, veličinom fonta) od ostalog dela teksta,

Veličina slova, definisana min. 1,2mm, kod ambalaže čija je površina manja od 80cm2, srednji pojas slova mora biti najmanje 0,9mm

Vidno polje, površine ambalaže koje se mogu videti sa jedne tačke gledanja (obavezni podaci: naziv hrane, neto količina, kod pića koja sadrže više od 1,2% vol, stvarni sadržaj alkohola) i drugi podaci, ukoliko je propisano posebnim propisima i rok trajanja hrane)

Nutritivna deklaracija

Promene po regulativi EU 1169/2011 (2)

Novine u načinu obeležavanja datuma prvog zamrzavanja (nazivu hrane koja je pre prodaje bila zamrznuta, a koja se prodaja odmrznuta, dodaje se oznaka “odmrznuto”

Označavanje vode u sastavu, ukoliko prelazi 5%, kod mesnih proizvoda, prerađevina u obliku isečenih, celih komada, odrezaka, dela ili cele životinje (isto važi i za ribe)

Označavanja porekla masti i ulja (biljno/životinjsko poreklo), hidrogenizovana ulja ili masti moraju da imaju oznaku “potpuno ili delimično hidogenizovano”

Meleveno meso mora da sadrži info o sadržaju masti i odnos kolagen/meso; ukoliko omotači za pakovanje mesnih prerađevina (kobasica) nisu jestivi, mora se isto naglasiti

Označavanje zemlje porekla, obavezno je kod određenih proizvoda: govedina, meso svinja, ovaca, koza, peradi, med, riba, maslinovo ulje, sveže voće i povrće.

Promene po regulativi EU 1169/2011 (4)

Hronične bolesti zbog loših prehrambenih navika i smanjene fizičke aktivnosti (posledice modernog života), pokrenulo je epidemiju gojaznosti i razvoju bolesti

EU donosi propise vezane za označavanje nutritivne vrednosti hrane, na ovaj način je pružena mogućnost potrošačima da biraju hranu u kontekstu uravnoteženog načina ishrane

Označavanje nutritivne vrednosti od decembra 2016 god. Po EU 1169/2011

Energetska vrednost i količina nutrijenata ili njihovih komponenti, može se izraziti u porcijama, odnosno potrošačkim jedinicama, koje se lako raspoznaju od strane potrošača, pod uslovom da je količina porcije, odnosno potrošačke jedinice, data na etiketi i da je naznačen broj porcija odnosno potrošačkih jedinica, sadržan u pakovanju.

Nutritivne tvrdnje

Deklarišu se na proizvodu na osnovu:

Energetske vrednosti koju obezbeđuje, obezbeđuje u smanjenoj ili povećanoj količini

Hranljivih i drugih sastojaka koje sadrži, sadrži u povećnoj ili smanjenoj količini

Nutritivne izjave koje se mogu koristiti na prehrambenim proizvodima u skladu sa Regulation 1924/2006, Directive

2006/141/EZ (1) i član 30 Prav. o deklarisanju i označavanju upakovanih namirnica (1)

EU 1924/2006 SRB Član 30

S NISKIM SADRŽAJEM MASTI -Tvrdnja da neka hrana ima nizak sadržaj masti, kao i svaka

tvrdnja za koju je vjerojatno da ima isto značenje za potrošača, može se stavljati samo ako taj proizvod ne sadrži više od 3 g masti na 100 g u krutome stanju ili više od 1,5 g masti

na 100 ml u tekućem stanju (1,8 g masti na 100 ml za djelomično obrano mlijeko).

Nizak sadržaj masti - kada je sadržaj masti manji od 3 g/100 g,

ili manji od 1,5 g/100 ml;

BEZ MASTI -Tvrdnja da je neka hrana bez masti i svaka tvrdnja za koju je vjerojatno da

ima isto značenje za potrošača, može se stavljati samo ako taj proizvod ne sadrži više od

0,5 g masti na 100 g ili na 100 ml. Međutim, zabranjuju se tvrdnje izražene kao „X % bez

masti”.

Bez masti - kada je sadržaj masti manji od 0,5 g/100 g ili 100 ml;

Nutritivne izjave koje se mogu koristiti na prehrambenim proizvodima u skladu sa Regulation 1924/2006, Directive

2006/141/EZ (1) i član 30 Prav. o deklarisanju i označavanju upakovanih namirnica (2)

EU 1924/2006 SRB Član 30

S NISKIM SADRŽAJEM ZASIĆENIH MASTI -Tvrdnja da neka hrana ima nizak sadržaj zasićenih masti, kao i svaka tvrdnja za koju je vjerojatno da ima

isto značenje za potrošača, može se stavljati samo ako zbroj zasićenih masnih kiselina i

transmasnih kiselina u tome proizvodu ne prelazi 1,5 g na 100 g u krutom stanju ili 0,75 g/100 ml u

tekućem stanju, a niti u jednome slučaju zbroj zasićenih masnih kiselina i transmasnih kiselina

ne smije davati više od 10 % energije.

Nizak sadržaj zasićenih masnih kiselina - kada je sadržaj zasićenih masnih

kiselina manji od 1,5 g/100 g ili 0,75 g/100 ml, pri čemu u oba slučaja

zasićene masne kiseline ne smeju da obezbeđuju više od 10% energetske

vrednosti;

BEZ ZASIĆENIH MASTI Tvrdnja da je neka hrana bez zasićenih masti, kao i svaka tvrdnja za koju je vjerojatno da ima isto značenje za potrošača, može se stavljati samo ako zbroj

zasićenih masnih kiselina i transmasnih kiselina ne prelazi 0,1 g zasićenih masti na 100

g ili 100 ml.

Bez zasićenih masnih kiselina - kada je sadržaj zasićenih masnih kiselina manji

od 0,1 g/100 g ili 100 ml. U slučaju namirnica koje prirodno ne sadrže

zasićene masne kiseline za ovu izjavu o hranljivoj vrednosti može se koristiti

prefiks "prirodno";

Posebna vrsta hrane

Pravilnik 85/2013, u skladu sa Regulativom EU 1169/2011

Prilog 3, Pravilnik 85/2013 Hrana čija oznaka mora da uključi jedan ili više dodatnih podataka: Prehrambeni proizvodi pakovani u određenim gasovima Prehrambeni proizvodi koji sadrže zaslađivače Prehrambeni proizvodi koji sadrže glicirizinsku kiselinu ili njenu

amonijumovu so Pića sa visokim sadržajem kofeina ili hrana sa dodatkom kofeina Prehrambeni proizvodi kojima su dodati fitosteroli, estri

fitosterola, fitostanoli ili estri fitostanola Zamrznuto meso, zamrznuti mesne prerađevine i zamrznuti

neprerađeni proizvodi ribarstva

Zdravstvene tvrdnje (1)

Na nivou EU, 2012god. Objavljene su zdravstvene izjave (222) koje se odnose na vitamine, minerale i druga jedinjenja iz hrane, a koje se isključivo smeju navoditi i citirati i to pod određenim uslovima. Registar odobrenih i odbijenih izjava, kao i uslova upotrebe javno su dostupni na internet stranici EFSA (http://ec.europa.eu/nuhclaims)

Zdravstvene tvrdnje (2)

Upotrebu zdravstvenih izjava u EU odobrava Evropska komisija, na osnovu mišljenja ili preporuke Evropske agnecije za bezbednost hrane (EFSA). Da bi upotreba zdravstvene izjave mogla biti odobrena na teritoriji EU, EFSA procenjuje:

Da li je hrana/sastojak hrane na koji se zdravstvena izjava odnosi dovoljno dobro definisana?

Da li je potvrđena uzročno-posledična veza između hrane/sastojka hrane i fiziološkog efekta na koji se zdravstvena izjava odnosi?

Da li su odgovarajuće humane studije priložene kao podrška predloženoj zdravstvenoj izjavi?

Zdravstvene tvrdnje – dozvoljene (3)

Zdravstvene tvrdnje su dozvoljene:

Ukoliko prisustvo, odsustvo ili smanjen sadržaj određenog hranljivog sastojka na koju se izjava odnosi ima povoljan fiziološki efekat ustanovljen na osnovu prihvaćenih naučnih dokaza,

Ukoliko je supstanca na koju se zdravstvena izjava odnosi prisutna u proizvodu u hemijskom obliku i količini koja može izazvati navedeni efekat , ako se namirnica konzumira na uobičajeni način,

Ukoliko su povoljni efekti navedeni u izjavi izraženi tako da budu razumljivi za potrošača.

Zdravstvene tvrdnje (4)

Korišćenje zdravstvenih izjava nije dozvoljeno:

Ukoliko se izjavom ukazuje na brzinu smanjene telesne mase,

Ukoliko se proizvođač poziva na pojedine zdravstvene radnike ili asocijacije koje nisu međunarodno priznate,

Ukoliko namirnica ne ispunjava uslove u pogledu određenog nutritivnog profila

Dobrovoljne informacije za hranu

Informacije o potencijalnom nenamerno prisutnom sastojku u hrani koji uzrokuje alergije ili intoleranciju May contain... odnosno Može da sadrži...

Informacije povezane sa primerenošću namirnice za vegetarijance ili vegane

Informacije koje omogućavaju navođenje preporučenog unosa za posebne grupe stanovništva pored preporučenog unošenja iz Priloga XIII (“Preporučeni unosi za prosečnu odraslu osobu (8400kJ/2000kcal)”

Države članice do usvajanja odredbi Unije mogu usvojiti nacionalne mere o dobrovoljnom navođenju preporučenog unošenja za posebne grupe stanovništva

Navođenje po porciji ili jedinici za jelo: da bi se obezbedilo jedinstveno navođenje nutritivne vrednosti po porciji ili za jelo, Komisija sprovedbenim aktima usvaja pravila u skladu sa kojim se za posebene kategorije namirnica nutritivne vrednosti navode po porciji

Dobrovoljne inforamcije ne smeju da se navode tako da ne zauzimaju prostor koji je namenjen obaveznim informacijama.

Prodaja na daljinu

Pravilnik 85/2013, nije harmonizovan sa EU 1169/2011 i ne prepoznaje ovaj način deklarisanje hrane. Usaglašavanje se očekuje uskoro.

Prema EU 1169/2011 prethodno upakovana hrana ponuđena na prodaju sredstvima komunikacije na daljinu, mora biti deklarisana u skladu sa opštim pravilima deklarisanja.

Neupakovana hrana ponuđena na prodaju sredstvima komunikacije na daljinu takođe mora zadovoljiti sve zahteve koji se primenjuju prilikom direktne prodaje i moraju biti dostupni kao u slučaju neupakovane hrane. Info o alergenima mora biti dostupna (u pisanom ili usmenom obliku) itd.

Budućnost

Neophodno je ostvariti jedinstevni pristup za razumevanje i primenu pravila i na taj način ostvariti bezbednost za nosioce prehrambenih delatnosti.