De rationele stad

5/19/2018 De rationele stad

1/35

l

HOOFDSTUK

I

Het

Parijs

van

Haussmann, rB53

-rBBz

Dt:

transormatic van Parijs

onclcr Haussmann

is nict

allccn

van

bctckt--nis

omdat

hij

Parrjs hct gczicht

hcci

scscvcn

dat hct

nog stecds hcci. I']arijs

is

ccn

Haussmannstad

gcwordcn

(mct

bchulp van

dc

Dcrdc

Rcpublir:k),

maar bovcnal

doct

Parijs zich voor

als

clc

'burscrlijkc

stad'

bij uitstck.

Me

t

Haussmann

'wordt

dc

stad

de institutionclc

olaats van dc modt:rnc bur-

qcrlijkr-

maatsclrappij'r

r-rr

daarirr st huilt

hct

wr.zenlijkc

bclanq

van

dc in-

grcpcr

van Haussmann.

Dczc schcppcn

ccn

bcpaald

typc stad, ccn ruimte

scvormd

naar

dc logika

van

dc bourscoisit:

dit:

nu hecrscndc

klasse is

se-

wordcn. Ze

vcrondcrstellcn

ecn spccifick ruimtelijk modcl

dat ook na het

vcrtrck van Haussmann

en dc

val van hct

Keizerrijk van kracht

blijft en

dc

stcdcbouw van

hct

bcgin van

de

Dcrdc

Rcpublick

bepaalt.

DE BURGERI,IJKF]

STAD: DE,

(}ROTE

OPENT]ARE WERKEN

VAN

PARIIS

Op

z9

juni

rB53

lcgt

Haussmann

dc

cccl

af als

prefckt

van

dc Scine.2 Zijn

bcnoemins

in

Parijs

heeft

explicie t tot dot:l

de

door

Napolcon

rrr gewenste

politiek van

dc

grote

openbarc wcrkcn

op

gang

tc brcnecn: het

onderhoud

dat

op dc

ccremonie

van dc ccdaflcgging

volst, gaat over

dit

onderwerp

cn

ovcr

dc middelen om hct

doel te bercikcn, Ilr

is

onmiddcllijk

al sprakc van

hct

passeren

van dc

gemcenteraad,

dic als weinig meegaand

wordt beoor-

dccld,

ook al

is

dc

raad

benoemd door

de

regering. Er

wordt

ccn

oficicuze

kommissie

ingestcld

die de

hoosste

leiding zou hcbbcn

ovcr

de

uit te

vce-

rcn

werken

en

zou

funktioncrcn

als

'een

soort privatc

gcmecnteraad'.:r

Dc-

zt: kommissie,

die Haussmann nutteloos

vond,

behoede

niet mccr

dan

n

kcer

bij clkaar

te

komcn,

maar zlj is

van bctckenis,

omdat zijlaat zicn wclk

l1,pe

relatics

er

tussen dc vcrschillende instantics,

zoals regering,

gcmccn-

tt'raad

en

overheidsdicnsten,

ingesteld

wordt.

Dit

type

is

kenmcrkcnd

voor

lrt't

bonapartistiese

politicke resime. De

bclangrijkste funktie van

dc pre-

li'kt

is een

uitzondcringsfunktic,

scklassecrd

als bepcrkt toegankelijk

ee-

lrit'cl;

zij zal

tcn uitvocr

wordcn

gcbracht

mct

ecn

minimum

aan

publicitcit

r3


2/35

cn buitcn dc

gcbruikclijkt'klrrr;rl,

r,

()ln,

lr'n

(

ril(l(

( (

il ./.(

)

rtt()()l

rrroeclijkc

docltrcllcndhcid

tc vcrwt:zt'rrIi

j

ktrr.

Vana'hct

moment van

ziin

insl:rll:rtic

sl,r.rt ll.rrrssnrrrrrr rlt lt'gt'rtgt'stcl-

de

wcg in

van

hct

bcstuur

r':ttt zijtr \),,rq.ur ',

r.

;rrr'llkt

li

lqcr',

uit'ns

tc-

rughoudcndhcid

tcgcnor"cr

ccl)

rrklit'proqr:nnrtr:r

\\r'itriq

ott


3/35

'

,*

\,;,,

r:::3

:t

i:

t;'l

ritl

:

\":.

"::;i:'.:,

,'t'....

,:a ',:':'.,.'

iel:,,

'.'&4{r,

i.&e

'I

vt,

l&r

Kaartvan

Parijs ca. r83o.

Debuitenste ring, waar

dc

I)lacc

de l'Dtoile aan ligt, is

de tolsrens die tussen

r

78o


4/35

Haussmanns plan

voor

de

transformatie

van

Parijs,

opeen

kaartvanA.Alphand,

ca.

r867. De randvan

de

stad wordt gevormd door

de omringing

die tussen

r

84o en

r

B5o onder

deJuli-monarchic

was

aan-

gelegd.

(Uit:

A. Alphand, Les

Promenades de

Pari.s.

r

867-

r

873)

-

Nicuwe

straten

::::-

Andcrehooldstratcrr

------Q__.

l)c l>t:langrijkstc

nicuu'c

slratcn

in Parijs,

aangelegd

Irrsscrr r[]r,ot'n

l[]7o. (Nlar:

I)partcmcntde

la Sei-

rr

clt:

()pcr:r

door de Avenue

de

l'Opra.

Ir. rrrrlsl;rg vr

x

rr

rlc Avorrrt'rlc

l'( )pra,

met de nieuwe

(

)ptr

lr

o1rrlc

lrr lttcrllrrrrrrl.


18/35

wordt op brcclt: schaal t:t'n llt'girr

qcrrr,r,rkl

rrr

I

rll

rct ks

t

t'rrtlrlr

rr rrirar

clc

\ ol nlt

('('l

rulml('n

t()ckom-

qrootsc

'"'an

[,c

(lhtclct

tot hct Htcl rlr'\'illr'.

rrrlr rcrlcrrqirrqt

stigt' Hallcn

cn clc' Cit.

I)c

r\r'r'rrrrc tlr' l' I

rrrlrt'r

rrtr rt t'

tocgangslvcg, nlot

('('n

brcccltr'\'an I

l()

nr('l( r. lot lrll lrl

Boulognc.

lirrgcrit:litc Bois

dc

IIe

luteede

nelu.'trA

(rfl.,[j-r8(if]

cn lutcr')

rvor


19/35

Victor

Baltard,

Ontwerp voor de

Ce

ntrale Hallen in

Parijs,

r853.

I{et

eerste

paviljoenvoorde Hallen,

in

r

8.,

r

gcbouwd in

stccn, werd

op

last

van

Hauss-

rn:rnn alcbrokcn. Ondcr zijn

invloed kwam

er een

rricrrw

pl:rrr

voor

llirviljot:ns

nrct

ccn

ijzer- en

elas-

kr

rrrst

lrrk

I

ir'.

(

llrr lt

;r rr

I

r'rr

(

);r

Ilcl,

Monographie

tles

Hal-

Itt

(,ltulrrtlrt-

l';rr

ijs r

lllr'1)


20/35

I

)t

tr'tt/tr.trl,

tt tr

I

tt

lt | |

I f)t

n

Nlt'l

lrr'r

:r;rrrlrr.rr1,r'rr

r.rrr

rlir

rr.rrr.rk

\ir.

strukrurcrcndc

asscn

in

dc

stad

rvorrlt


21/35

ccn bcrocp dot:t

op

grott'

ittirtrr ictirrrirrir,,,;rlrr

rlir'

'qrolt'kotnplctc

vcr-

kt:crsadcrs' lt:'u'crcn.

N{aar tlrtt lcql

ttorl

r,r',

tr ccrrlrttrl

r lrrr inlrijpcl

vzrst,

hooguit

\'oor dc

$.'crkzaanrll('


22/35

I'EREIRE

AVENUE

D

WAGRAM

r,,r\\

w(.J('n

in hct

QuarticrdcWagram.,',,r\v(

w('u('n

in

ht:tQuarticrdt:Chaillot.

It,

l,.,lrr

rlcrrrr


23/35

()r(lriln(

(

rrl,

tl,,,,r

lrr',rkr.rr ('n (l:ulnlil

van

clc kapitalisticsu

ycrdichtinss_

v'r'st

lrrii.rr.

li'irlr'

','irrrlcn

hun

nct:rslas

in

hct

gcbou\,',tvpc

cl1 rvordcn

zi.lrtlrrr:r'e.rrr:r.kt

irr

rlc

vcrkavcring.

Maar

dit

blrk is

,-,it,i

cc,r'asrc

ccn-

hcid

v:rrr

in{riipcn.

'I'crr

slrittc

kunncn

cr gekoncentreerde

operaties

voork.mcn

clic

clirckt

ecn

klcin

aantal

blokkcn

produc.rcn,

clitmaar

in

dc mccst

striktc'orm:

cr ziin

cen paar

andreaskruizcn

te

zicn

cn

ccn

paar

criagonaal

vcrclccldc

..,,,;r;;'".-

kcn,

bijvoorbccld

-

tussen

dc Ruc

du

r'ubourg

Saint-[)cnis,

crc

B.ult:varcl

dc

la

chapcllc

cn dc Ruc

philippc

dc

Girard

-

hct

kruis

dat

gcv.rmcl

wordt

door

de

Ruc

Pcrd.nnct,

dc

Ruc

l,ouis

Blanc

cn

crc

Ruc

cair (rf]66);

of

wat

lat.r

-

tusscn

dc

Ruc

ordr:ncr

cn

dc

Ruc

Marcadct

-

hct

kruis

van

crc

Ruc

Flug'e

Suc

cn

dc Ruc

si'rart

(

r

8Bz-

r

gB5).

Van

crc m.num..talc

r.t.rikzr

alcleidc

fisurcn

z.i.in'z.cldz.amcr,

zoals

crc

drictancl

die

hct

tcrrt:in

van

hct

kloostcr

van

saintc-Princ

in

ch.illot

in bcslag

nc.mt)

v.rk.r..lcl

i'

ltl65

(Ruc

dc

Bassans,

Ruc

Euler.n

Rut--

Mageilan).

()p

r:cn

bctr.kkclijk

bc-

schcidt:n

nivo,

dat

ontsnapt

aan

hct

wccfsi:l

van

crc

sr()tc

nctwcrkcn,

is hr:t

blok

hicr

dus

cxplicict

clc

intcrvcntic-ccnhcid.

Flr is

nit:t

nooclzakcliik

.n

nivo

van

inerijpcn.

maar

clt.sam.nlrang

tusscn

vcrschif

f

, ,r.f

"

,rir,,:...

;,..;

groot.

lirwordt

ccn

prcciczc

kordinaticmcthr_rclc

aangcwcncl,

waarin

wij

ct-'n

modcl

hcrkcnncn

waarraar

clc door

hun

situati.

mirrd,,.

gc.rclcncl.

cn

k'mplcxcre

insrcpcn

t.nd.rcn.

Ecn

haussmanniaans

blok

zicn

wij

clus

in

dc

ccrstc

plaats

als

modcl

optrcclcn.

.

Dat

Parijs,

in tcgcnstr.llinq

tot l,onclcn

ccn

c(_,uw

ccrdcr,

cr

nict

in

slaagt

dc

intcrvcntic-ccnhcdcn

tot

ocn

gcordcndc

rccks

tc systcmatiscrcn

_

clzrt

wil z.ggcn


24/35

ltcstaattdc lvt:clcl

ccn

volstrt'kl

ttictttr

sr

slcctrt

itrstt'll('ll,

'('cll

tticur,l't--

gc-

clragskodc,

ccn

nicur,r,'c,

zor'r't'l kottty,l,

r,

:tls rli:rlcktit'st'

riiti()ll:llitcit tlit-

stralcn

in

clt:

ruimtclijkt'

konigtrntlit

r':ttt tlt

rrrt rrscliik


25/35

o

E

FU

DE

MALTE

Hct

Haussmann-weefsel.

Het kruispunt

van de Rue

l)crdonnct

en de Rue

Louis

Blanc in het tiende

ar-

rondissement.

Er blijvcn vier

homogene

blokkcn

ovcr

als

resul-

t aat

van de diagonaalsgewijze

doorbraak

in

I 866

van

ccn ouder

rechthoekig

netwerk tussen de Rue

du

Faubourg

Saint-Denis,

de

Rue

Philippe

de

Girard

r:n de

Boulevard

de

la

Chapelle.

De

Haussmann-doorbraak.

De nieuwe

Boulcv:rrd

Voltaire vanafdc

Place

de

la

Rpublique.

I)e diagonaal van de

boulevard

verstoort llct

weefsel

van

de

achttiende-ccuwse verkavcl

i ng. Air

|

)

we erszijden van de

doorbraak

versch:ijncn

ni('uw(

percelcn in

willekeurige

vormen,

dit:

iu

vcrgclijliirrq

metdeoudepcrceelsindelingvecl

irrirtiorrclt r liili.rr

Maardehechtingtussenoudcn

nicttw

is pui k|:

rll

kontinuteit

van de

bcbouwing

wortl

I

zor gv rr lr I

iti

hersteld.


26/35

|

)r.zr'

l.,,rrIr

orr

|,r

| |r.

|

||.r.||I

I

LoI

rkr

I.r.I

r

Ir.

r.rII

I

r;rr(l('r

\.'r

l l,rr\\rr.rr*rrrirr.rr

r)(.r

ri.kl

,,,,,,

.Ir;ili.:,:::::?,t"ri:

,ll:,lllii,,,l

);il,_.,i,:1,:l;,1t,:,i:,,,';l::Ji:;.T:::,,',j,.'1,,xl::;:lu;

rr'lrrtir.s


27/35

c

1z I

/r/

sl

Scheidingslij

n

(uitgraving

voor

de

spoorweg)

l)eel

van

de

Ruc

de l,'krrence

die

in

rg59

werd

alsebroken

Resten

van

een

vroegcre

struktuur

Midden-as

van

her

Haussmann-hlok

p

r10

M

,50

,1OO

Driehockige

bouwblokken.

euartier

de l,Europe.

Dejaartallen

eevcn

aan

wanneer

de

stratcn

werclcn

aangelegd.

r

1;a':l-

-14

I

#ai\:,

lau(

"-

/'

'|

1

:l

IZ'

v

l'rP

)L

Recht

hockige

houwblokken.

aan

dc

Bouleva

rd

l'ererre

en

de

Boulcvard

Sbasropol.

.

Dc

kleine

rechthoekige

blokken,

die

zich

laten

lnvoegen

ln

een

ouder

stratenpatroon,

ziin

soms

teruggebrachr

ror

simpelc'strokenbouwi:

volledig

Debouwde

percelcn van voor lor

achler. waarbij

echter

wel

rekening

wordt

gehouden

met

verschillen

ln

de

straten

aan

weerzijden.

\r


28/35

,

q('lrna:rt.

l)t'zc

ct:rstc konkltrsit's rno('tcn

ni('tt('lnin stt'r'k

qcrt'llrti'u'ccrtl

,

{'r'(l('n.

\\i:uir hct llcht't:r

van

ht't

gchct'l

t()('\'('rtr'()u$(l

lvorrlt

iurn c('n

oll-

,,r

lcrr


29/35

RUE

DE BERNE

I

-J

FI

.o,

9^

-

""3u.

Verkaveling

van

het

euartier

de l,Europe.

a.

Het

eerste

plan

met

de

namen

van

de

geplande

straten

(naar

het

plan_Vuillemin,

rg36).

"

b.

De

verkaveling

in

r

g3

7,

na

de

bouw

van

het

eerste

spoorwegs

t a tion

(

van

parijs

naa

r

pecq

)

r.

Eersle'embarquement'

(

r836)

2.

Tweede

station

(r843)

tt

Itra

3.

Niet

in

het

eerste

plan

opgenomen

doorbraken

de

bouw

van

het

Gare

St. Lazare

4.

Huidige

uitbreiding

van

het

station

en

de

afgc_

broken

straten.

c. Huidige

vorm

van

het

stratenpatroon

in

hct

Quartier

de

I'Europe.

(uit:

Le trac

des

rues

de

pari.i)

^

nIfr

15

385

'.,,I

i rrrrr

r rrrr

rl


30/35

Gevel

aan

de Boulevard

de

Batienolles

van

het

bouwblok

r

ussen

Rue

de

Mor.ou

.n

R

ue

Clapevron

Bouwblok

tussen

de Rue

de

Berne

en

de

Rue

de

Moscou,

gezien

in

de richting

van

de

Rue

de

Lningrad.

I

t

"

'

r rcnhofin

hct

blok

tussen

Ruc de

Berne

en Rue

,l,

Nloscou.

|

)r'

binnenhofkrijgt

dikwijls

ccn architcktonicse

l',

I

rrrrrrlcling:

horizontirlc

lran


31/35

a;url('r

irr

vcr'lr:rrr


32/35

z

U

O

U

l

(f

BOULEVARD

PEREIRE

I

l8M

I

Hockoplossing

t12Ml

L-r'orm

rI

IttII

t-

fff;

t

24M

t

LI-r'orm

Struktuur

van het

rechthoekiee

blok

tussen

Ruc

Bayen,

Rue

Faraday

en

Ruc

Laueier,

aan de

Boulcvard

Pereire.

Links bot en

Hoek Rue Laugier/

Boulcr.ard

Percirc

met cle

sevcl

aan

de

boulcvarcl.

Rechts

hoten

()

cy

t'l

ir:ur


33/35

\(r(l((l.r:rr,(l(.str..r.rt(.rrrlirr.ktt,,r.q:rrkr.lijk,,,tr.uitdehal,zonderdatmen

(r(')r'r(

rlr(,r

'r.r

lr,r'rr

r.

sr.kr.rr,

rlt.zt.rrl

tc

zichtbare,

dubbelzinnigc

plek

rli.

r'r.r'.rrrt'r'rrlt'r'r'1r:rrrtrr.rr

is

rrt.sr.rrrrr.

r)c

aan

de

geometrie

van

de

drie_

Itock

t'rr

lrr'(

tr.rrPr.zirrrrt

oPut.oJi.r.rlt.

;rchtcrkant

van

het

perceel

levert

min_

dcr

socd

ins('(l('('l(l('

worrirrrrr.rr

oJ),

mct

vcelal

eenzijdige

o.ie.,iutre.

Aan

dczc

vcrschillcn

is't't

lrt:staa'r,o,.,.".,

sociale

hier.cie

af

tc lezen,

die

schuil

gaat

achtcr

hct

subticrc

maskcr

van

een konventionele

unirormiteit.

Po

l2funk

tionali

teit

en

interne

ueruang

b are

eigens

c happ

en

De

behandeling

van

hct

btok

zoals

die

zich

nu

aan

ons

voordoet,

moer

verseleken

worden

met

die

van

hct

traditionelc

parijse

blok,

om

t"t".

d"

gcvolgen

te

kunncn

bcpalcn

van

dc

reduktie

waar

hct

hct

produkt

van

is.

De

blokkcn van

hct parijs

vr

Haussmann

kunnen

nict tot

cen

enker.;

type

worden

teruggcbracht,

maar

cr

kunncn

wcl

ccn

aantal

arsem;;;j

'

mcrkinge'

ovcr

worden

gcmaakt.

Hct

blok

als

gchcel

is

vcrcleeld

in

ecn

buitcnkant

en

cen

binncnkant.

Dc

dichte

buitenkant

is

dirckt

vcrbonclcn

mct

dc

straat,

opgcvat

als

de

prck

van

dc

uitwisscling

en

als

dc

aoo.

toa",

beheerste

ruimtc

van

prcscntatic.

De

binncnkant

van

het

blok

is

daarcntc-

gcn

ecn

zonc

die

van

dc

straat

afligt,

van

haar

geschcidcn

is;

crczc

bczit

dc

kenmcrken

van

ecn

niet

zichtbar"lrii"t

noodzakctijk

zichtbarc)

of

,rcrbo.-

gen

plck'

Hij

heeft

geen

funkties

van

algcmcne

reprcscntatic

mecr,

is

kneedbaar

en

vervormbaar

en

wordt

g"mJ.k"".d

door

rossc

kodcs

dic

tc-

gcnover

de

algemecn

erkendc

kodes

vn

de

openbarc

kant

staan.

De

bin-

ncnkant

nodigt

uit

om

toegeigencl

tc

worden.

Dc

tegcnstelling

in

h"t

bloklrrscn

buiten-

cn

binnenkant

moet

begrc-

pen

worden

als

een

systeem

van

verschillcn

dat

hct

mogerijk

-uut

,

".n

r,{c1inS

aan

te

brcngen

in

ecn

bcpaalde

komplexiteit

(die

van

hct

wcel

sel)'

Het

is

een

moder

voor

de integratie

van

aktivitciten,

dat

dc

mo'qcruk-

heid

biedt

veelvoudige

runkties

tc"n

opzichte

;;;;rk;;;.*..

,r",

werkt

als

een

bruikbaar

systcem,

net

om

de

wisselcncle

en rclatieve

irnk-

tics tc

bestemmen'

maar

om dc relatics van

vcrbinding

cn uitslurti,,,g

,rrr-

L^" llU,t.r

cn

plckken

vast^te

leggen

Hct

gaat

dus

om

rcgcls

van

intcgra_

tle'

maar

zo

opgevat

dat

dc

funkies

crin

zijn

ondergcbract

in

tcrmcrr

van

vervanging

(deze

funktie

is

vervangbau.

u-oo.

dic),"en

*"t

ir.,

"..,

f"rrp"r-

ief

dat

rckening

houdt

met

de

historiese

ue.a.,d".i.,g,

d.

uurpuri.,g,

t

",

knutselwerk'.(het

opnieuw

in

scbruik

ncmen

van

een lcgc

struktuur

die

zich'aanbicdt)

of zells

de

omkerine.

.

Hct

komt

veelvuldig

voor

dat uJn

d"

buitenkant,

direkt

verbonden

mct

de

uitwisselingsplaats

die

de

straat

is,

h"rte...i.r

meer

berekend

is,

dat

er

een

verdichting

optreedt

die

de

binnntu.,i

'uu.r

het

blok

laat

verschiinen

56

rrls

het

domein

van

meer

uitgebreide

aktivitcitcn

('ri

nr('t

ct'n

minder

vast-

uclegde

perceelsindeling.

Er

is

vaak

'ruimte' in

hct hart

van het

blok,

en

rncn

vindt

er

evengoed

uitgebreide werkplaatscn,

industriebedrijven,

lrcrgplaatsen,

wagenstallingen

ofopslagplaatsen,

tuinen,

het

park

van

een

hcrenhuis,

of

een

openbare

instelling

die veel

terrein in

beslag

kan

nemen

(vroeger

een klooster

met

zijn gangen

of een

kollege,

tegenwoordig

een

school,

een

lyceum

of

een gebouw

van een

gemeentelijke

dienst). Al

dic

t'lcmenten

zullen

niet gelijktijdig

aanwezig zljn,

maar ze

nemen in

de

struktuur

van

het

blok

dezclfdc plaats

in. Zo

worden

in

het

blok

(in

n

cn

hctzelfde

blok nu),

in

een

orde

die

hun

ruimtelijke

verenisbaarheid

moge-

lijk

maakt,

wonen,

handcl

cn werk

met elkaar

vermengd,

met vrij

dikwijls

ook

nog

eens kollekticve voorzieningen.

Het

blok

heeft

dus

cen intcrne

komplexiteit

dic,

zonder

dat zij

cxplicict

gckodificeerd

is,

bestudeerd26

cn getoctst

kan

worden,

vooral in

de

aanpas-

sinss- en

korrektiemcchanismcn waar bijzondcrc

omstandighcdcn

toe no-

pt'n.

De hirarchie

naar

de

binnenkant

van hct

blok ontwikkclt

zich vaak

irr

een reeks (ccrste

binncnho,

scheiding,

tweedc

binnenhof,

schciding,

cnzovoort)

en

hct

in elkaar

passe n

van

plekkcn

vraast om

slimme oplossrn-

gcn.

Ecn

min

of mecr

naar

de ondcrverdeling

van het

blok opgctrokken

't'rtikalc

hirarchie

maakt

de

horizontalc

nog

komplcxer.

Tenslotte

is

dit

qcheel

ahankelijk

van

dc status van

de stratcn

die he

t

omgeven,

van hun

positic

in

de

praktiese

cn symbolicsc

hirarchie

van

dc

wegen,

van de

stad

ol'v'an

de wijk,

die de

'opcnbare'

kant

van

het

blok

zijn

bijzondere

betekc-

rris gceft.

Het

blok 'reageert'

zecr

sterk op verstoringen

van

het

cvenwicht

in

de

hirarchie.

In

ccn wijk

waar het

tussennivo

niet

of

nauwelijks

aanwc-

zig

is,

kompenseert

hct blok

dit gcmis

door

cen

uitbreiding van zijn intcrnc

lrirarchie:

cr komen

doorgangcn

in,

binncn-'straten'

en

meerderc

hovcn.

In

de

haussmanriaanse

stad hccft het

blok

slechts

een

geringe polyfunk-

tionaliteit.

Csar

Daly27

die ovcr het'private'wonen

schrijft,

merkt zeer

trcfend

op,

dat

'handel

en

industric cvcnzecr

eisen

stellen waarmee

reke-.

tring gehouden

zal

moeten

worden:

in

ee4

bcpaald

dccl van

de stad over-

lrcerst

het

grootwinkelbcdrij,

dc

handel

in

luxe

goede

rcn,

en

de

behandeling

van

weelderigc

warenhuizenzal

noodzakclijk

anders

zijn

dan

de

inrichting

van

winkeltjes

die voorzien

in dagclijkse

lcvensbehocften'.

In

dit citaat is

tc zien

hoe

de lunktionele

integratie

de

ruimte

van

de

architckt binnen-

trcedt:

hij moet

ergens

'rckcning

mec houden',

door

ccn werkwijzc

dic

l)cter

weer te geven

lijkt

met het

woord

'bchandeline',

gevolgd

door het

rnindere

en bijna

tegengcstelde

woord

'inrichten'.

Ondanks

de samcnvat-

tinsen

in

de vorm

van vergelijkende

abeeldingen

laat

de bundel van Daly

zit'n

hoe

de behandcling

meestal

niet meer

is

dan

een de

vakbekwaamheid

prikkclcnde

bcnutting

van

uiterst

beperkte gebouwtypen,

zonder

veel

lrulpmiddclcn.

Dc architckt

kan

zich

hier alleen

uit

redden

via

voor

elk

a-1


34/35

:rlz'rrrl.r

lijk q.r;rr

sP.r

irr.kr.

k,rrrPrr)rriris(..,

cl.'r

handige

truukjes.

Men

z()u

(.(.nri

rro('l('n

n:rt:r:ur

lror.r.r.r.l

irrrlr,lingsvormen

niet

te

klassificren

zijn,

Ir.


35/35

.trlq

r( rrrr'rr'r'rr,

.r,r.,

(,,rk:r;ra

Documents

De rationele stad