DE KOUDE OORLOG

Achtergrond Koude Oorlog Koude oorlog grote spanningen tussen VS en bongenoten en SU en bondgenoten die net niet op oorlog uitlopen Achtergronden

-ideologische tegenstelling sinds 1917 (Russische revolutie)

-machtspolitieke tegenstelling sinds 1945

Ideologische tegenstelling

VS SU dictatuur -alle macht bij de communistische partij -schijnverkiezingenPlaneconomie -behoeftebevrediging -staatsbezit produktie- middelen

-gelijkheid -collectivisme

-Politiek democratie - vrije,geheime verkiezingen -meerpartijen- stelsel-economisch kapitalisme - winststreven -privé bezit produktiemid- delen

-sociaal -vrijheid -individualisme

Machtspolitieke tegenstellingTot 1941-VS in zelfgekozen isolement-SU in gedwongen isolementVan 1941-1945 VS en SU bondgenoten tegenDuitsland (monsterverbond)In 1945-Europa verzwakt door WO II-VS en SU worstelen om wereldmacht (wereld verdelen in invloedssferen)

VNIn 1945 oprichting VN (opvolger Volkenbond)-meeste landen lid (Algemene Vergadering)-wel een leger om oorlog te voorkomen (VN vredesmacht)-Veiligheidsraad met vetorecht voor elk van de 5 permanente leden (VS,SU,Engeland,Frank- rijk en China)-daarnaast humanitaire organisaties (Unicef,Unesco,IMF enz)

Indeling Koude Oorlog1-Het ontstaan 1945-19482-Het openlijke conflict 1948-19633-Ontspanning (detente) 1963-19794-Oplopende spanning 1979-19855-Op weg naar het einde 1985-1990

1-Het ontstaan

• A-De conferenties 1944-1945• B-Groeiende spanning 1946• C-Trumandoctrine 1947• D-Marshallplan 1948• E-Oprichting NAVO 1948

A-Afspraken van Yalta en Potsdam

-Duitsland verdeeld in bezettingszônes-herstelbetalingen (geen bedrag vastgesteld)-denazificatie-demilitarisatie-geallieerde controleraad heeft de leiding-Polen verschuift op de kaartIn Yalta werden nog wel afspraken gemaakt, maar In Potsdam lukte dat niet meer

B-Groeiende spanning1945-1946 sovjetisering van Oost EuropaDefensief bedoeld (SU beschermen tegen aanval uit het westen).Offensief kan niet , want SU niet sterk genoeg-geen atoombom (pas in 1949)-grote schade van WO IIWesten zag het wel als offensiefIn 1946 hield Churchill een toespraak→ termijzeren gordijn

C-TrumandoctrineAanleiding→ burgeroorlog in GriekenlandEngeland hielp Griekse regering tegen op-standelingen (waaronder veel communisten)In 1947 neemt VS die hulp over.Truman houdt een toespraak→hulp aan elk land, waar de democratie be-dreigd wordt van binnenuit of van buitenafTrumanleer gebaseerd op containment→Indamming van het communisme

D-MarshallplanOorzaken-humanitaire hulp aan Europa (kan zich eco- nomisch niet zelf herstellen)-eigenbelang→ Europa afzetmarkt-verarmd Europa staat open voor communismeMarshallplan basis voor EEGSU en oostbloklanden accepteren de hulp niet-teken van zwakte (hulp van de vijand nodig)-geen invloed van VS-VS mocht niet weten hoe slecht het echt ging-zou bewijzen dat kapitalisme beter is dan de planeconomieSU richt Comecon op als reactie

E-Oprichting NAVOAanleiding kwestie Tsjecho-Slowakije-land had een democratische regering-staatsgreep van communisten-roepen SU te hulp→Tsjecho-Slowakije in invloedssfeer SUVoor het westen een bewijs van offensievebedoelingen SU→oprichting NAVO (NATO)(militair bondgenootschap)Reactie SU→oprichting Pact van Warschau

2-Openlijke ConflictA-Kwestie Berlijn 1948B-Korea oorlog 1950-1953C-Hongaarse opstand 195D-Bouw van de Berlijnse muur 1961E-Cubacrisis 1963

A-Kwestie BerlijnEerste openlijke conflictNa 1945 ging elke bezettingsmacht in zijneigen zone zijn eigen gang→Russische zone-communistische dictatuur-moeizaam economisch herstelWesterse zones (gaan samenwerken)-democratische ontwikkeling-economisch herstel mbv Marshallplan

BerlijncrisisAanleidingInvoering van de D-mark in het westen (1947)→Stalin woest (economische eenheid verbroken)→Stalin blokkert Berlijn (1948)→westen organiseert een luchtbrug→blokkade uiteindelijk mislukt, maar wel oorlogsdreigingDaarna ontstaan 2 Duitslanden-BRD (West Duitsland)-DDR (Oost Duitsland)

B-Korea oorlogTweede openlijke conflictIn 1945 Korea bevrijd van Japanse overheersing-N-Korea door SU→communistisch-Z-Korea door VS→rechtse dictatuurIn 1949 werd China communistischIn 1950 valt N-Korea Z-Korea binnen (wil heelKorea communistisch maken)Z-Korea vraagt hulp aan de VN (geen veto SU)VN leger (vooral VS troepen) dringen N-Koreaterug

vervolgVN leger valt N-Korea binnen.China komt N-Korea te hulp en drijft VN leger terug tot oude grensMcArthur wil met atoombommen gaan gooienTruman ontslaat hemResultaten-in 1953 status quo-plaatselijk conflict niet tot wereldoorlog uit- gegroeid-geen atoomwapens

C-Hongaarse opstandIn 1953 overleed Stalin→machtsstrijdIn 1956 Chroestsjov nieuwe leiderKomt met nieuw programma-vreedzame coexistentie-destalinisatie→dooiO-Europese staten dachten, dat dat ook voorhun gold→Hongaarse opstandS.U. slaat die met geweld neer.Westen doet niets

D-Bouw van de Berlijnse muurIn 1961 bouwden de O Duitsers een muurdwars door BerlijnOorzaken-er vluchtten te veel Duitsers via Berlijn naar het westen (vooral hoger opgeleiden)-vele vluchtelingen antireclameOost Duitsers zeiden:Muur is bescherming tegen westerse agressieWesten deed niets

E-CubacrisisIn 1959 verdreef Fidel Castro de dictatorBatistaCastro was links→nationaliseerde alle gronden bedrijven (ook van Amerikanen)In 1960 begon de VS een economische boycotSU biedt economische hulp (koopt suikeroogst)In 1961 inval van Cubaanse ballingen in de Varkensbaai (getraind door CIA)SU biedt militaire hulp (plaatsing atoomraket-ten)In 1963 blokkeert de VS Cuba→bijna atoomoorlogSU trekt de raketten terugChroestsjow vervangen door Breznjew

3-Ontspanning (detente) Door Cubacrisis wereld op rand van een wereldoorlog→ ontspanning-aanleg hotline-SALT besprekingen-handelsakkoorden-sportieve en culturele contacten TOCH SPANNINGA-Vietnamoorlog 1960-1973B-Praagse lente 1968

A-Vietnam oorlogVietnam was een kolonie van FrankrijkIn WO II door Japan bezet.Bevrijdingsbeweging(Vietminh) olv Ho Tsji Minh(nationalist en communist) vecht tegen JapanNa WO II komen de Fransen terug→Ho keert zich tegen hunIn 1954 Frankrijk verslagen→Conferentie van Geneve-Frankrijk trekt zich terug-Vietnam verdeeld

vervolg

N-Vietnam olv Ho (gesteund door SU en China)Z-Vietnam olv Diem (rechtse dictator)In 1960 ontstaat in Z-Vietnam de Vietcong(communistische bevrijdingsbeweging gesteunddoor N-Vietnam)VS steunt Diem (Dominotheorie) met geld enAdviseursIn 1964 stuurt Johnson troepen en gaat N-Vietnambombarderen

vervolgVS kan niet winnen-guerillatactiek Vietcong-publieke opinie keert zich tegen de oorlog (door pers en TV)In 1968 wordt Nixon president-oorlog Vietnamiseren-peace with honourIn 1973 vredesverdrag met N-Vietnam→VS wegIn 1975 verovert het noorden het zuiden→heel Vietnam communistisch

B-Praagse lente• In 1968 komen hervormers aan de macht• in Tsjecho Slowakije (communisme met een• menselijk gezicht)• SU grijpt in (Breznjewdoctrine)

4-Weer oplopende spanning

A-Russische inval in Afghanistan 1979B-Navo dubbelbesluit 1979C-Reagan aan de macht 1980D-Onrust in Polen 1981

A-Russische inval in AfganistanIn 1979 valt SU Afganistan binnenVS president Carter neemt maatregelen-graanboycot-stoppen ontwapeningsbesprekingen-boycot Olympische Spelen in Moskou

B-NAVO dubbelbesluitSU heeft SS 20 raketten ontwikkeld(meerdere kernkoppen)→NAVO dubbelbesluit-SU moet SS 20 raketten weghalen-anders plaatsen VS kruisraketten in W Europa

C-Reagan aan de macht• In 1980 wordt Reagan president• Hij is een felle anti communist• (SU is het Rijk van het Kwaad)• Hij neemt maatregelen• -verhoogt de defensie uitgaven• -komt met het Star Wars programma• (ruimteschild met laserkanonnen)

D-Onrust in PolenIn Polen ontstaat een zelfstandige vakbond(Solidariteit) olv Lech WalensaZorgt voor onrustLeider Jaruzelski grijpt in om ingrijpen SUte voorkomen-Solidariteit verboden-Walensa en andere leiders opgepakt

5-Op weg naar het einde A-Gorbatsjov aan de macht 1985B-SU uit Afghanistan 1988C-Desintegratie oostblok 1989D-Val van de SU 1990

A-Gorbatsjov aan de machtIn 1985 komt in de SU Gorbatsjov aan de machtEr waren grote problemen-hoge kosten van de wapenwedloop-planeconomie faalde (slechte producten)-bureaucratie en corruptie-er werd niet hard gewerkt (veel alcoholisme)Gorbatsjov komt met nieuwe aanpak-glasnost→openheid-perestroika→economische hervormingen (meer prive inititatief)

B-Sovjet Unie uit AfganistanNieuwe politiek tov het westen→ontspanning-topconferenties met Reagan-terugtrekken troepen uit Afganistan-verminderen van de bewapening

C-Desintegratie van het oostblokIn veel O-Europese staten nieuwe leiders-democratisering-invoeren vrije marktsysteemGorbatsjov grijpt niet in (eigen problemenoplossen)O Europa maakt zich los van de SUIn 1989 valt de Berlijnse muur

D-Val van de Sovjet UnieIn SU onrustig-nationalistische opstanden→randstaten scheiden zich af-orthodoxe communisten plegen een mislukte staatsgreep→gezag van Gorbatsjov valt weg-Jeltsin nieuwe leider van Rusland begint democratische ontwikkeling→val van het communisme→val van de SUIn 1990 is de Koude oorlog ten einde

VN

bezettingszones

denazificatie

Denazificatie

Polen verschuift op de kaart

A-De conferentiesConferentie van Yalta

Conferentie van Potsdam

Geallieerde controleraad

nl.wikipedia.org/wiki/Geallieerde_Controleraad

B-Ijzeren gordijn

ijzeren gordijn

Truman

Trumandoctrine

Marshallplan

Comecon en EEG

Oprichting van de Navo(NATO)

Warschaupact

NAVO en Warschaupact

Ontwikkeling van Duitsland

Blokkade Berlijn

luchtbrug

Luchtbrug

Korea oorlog

Chroestsjow aan de macht

Hongaarse opstand

Berlijnse muur

Conflict in Cuba

Hoofdrolspelers

Leider van Cuba

Fidel CastroPresident van Amerika

John F. Kennedy

Leider van de Sovjet-Unie

Nikita Chroesjtsjov

Varkensbaai-incident (1961)

• Cubaanse rebellen landen met steun VS op de Varkensbaai; Doel = Havana• Castro wacht ze op; ze komen niet verder dan het strand. • 1962: Amerika treft voorbereidingen voor nieuwe aanval

Cubacrisis

Cartoon over de Cuba-crisis

Afloop

84 jaar

Chroesjtsjov, afgezet in 1964

Kennedy neergeschoten in Dallas (1963)

A-De Vietnamoorlog

Ho Chi Minh

Conferentie van Genève 1954

Dominitheorie

Vredesverdrag 1973

B-Praagse lente 1968

A-Russische inval in Afghanistan

Carter

B-Navo dubbelbesluit

C-ReaganAmerikaanse presidentenTruman (1944-1952)Eisenhouwer(1952-1960)Kennedy (1960-1963)Johnson(1963-1968)Nixon(1968-1974)Ford(1974-1976)Carter(1976-1980)Reagan(1980-1988)Bush sr (1988-1992)Clinton (1992-2000)Bush jr (2000-2008)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Ground-Space_based_hybrid_laser_weapon_concept_art.jpg

D-Onrust in Polen

Gorbatsjov

Leiders van de Sovjet-Unie

Lenin (1917-1924)

Stalin (1924-1953)

Chroesjtsjov (1953-1964)

Breznjev (1964-1981)

Gorbatsjov (1985-1991)

A-Gorbatsjov aan de macht

Top van Reykjavik (1987)

C-Desintegtie van het oostblokVal van de muur 1989

D-Val van de Sovjet UnieJeltsin 1990

Ontwikkeling van het communisme