Upload
jamie-jones
View
231
Download
5
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ly luan chinh tri
Citation preview
TRNG H LUT TP
TRNG H LUT TP.HCM
CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM KHOA LUT HNH CHNH c lp T do Hnh phc
CNG CHI TIT HC PHN
1. Tn hc phn: L lun v nh nc v php lut2. S tn ch: 33. Trnh : Sinh vin nm 14. Phn b thi gian: Ging l thuyt: 35 gi tn ch Tho lun: 10 gi tn ch5. iu kin tin quyt: hon thnh mn hc Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc-Lnin
6. Mc tiu ca hc phn:6.1 V kin thc: Hiu v phn tch c nhng nguyn nhn v qu trnh ra i ca nh nc v php lut;
Hiu c khi nim bn cht, cc biu hin ca bn cht nh nc v php lut, cc du hiu c trng v vai tr ca nh nc v php lut, chc nng v cc kiu nh nc v php lut v l thuyt v thc t; Hiu c khi nim b my nh nc v cc nguyn tc ch yu chi phi vic t chc v hot ng ca b my nh nc;
Hiu v nh gi c cch thc t chc v thc hin quyn lc nh nc.
Hiu c nhng vn l lun chung nht v nh nc x hi ch ngha.
Hiu v phn tch c cc hin tng php l nh: Quan h php lut; Vi phm php lut; Trch nhim php l; thc php lut; Php ch
6.2 V k nng ngh nghip:
Nng cao kh nng t duy cc vn php l mt cch khoa hc v khch quan. S dng ng nhng khi nim, thut ng phn nh cc hin tng v nh nc v php lut.
Nng cao k nng thuyt trnh, vit v k nng phn tch, nh gi cc hin tng php l.
Nng cao kh nng tranh lun, phn bin cc vn php l.6.3 Thi
Ch ng trang b nhng kin thc L lun v nh nc v php lut lm c s cho nhng mn khoa hc php l khc v l gii nhng hin tng nh nc v php lut.
Tch cc nng cao trnh nhn thc v nh nc v php lut.
C thi khch quan v khoa hc trong nghin cu v trao i nhng vn v nh nc v php lut.
6.4 Cc mc tiu khc Gp phn hon thin k nng thu thp v x l thng tin.
Gp phn hon thin k nng thuyt trnh.
Gp phn pht trin k nng cng tc, lm vic nhm
Gp phn pht trin k nng t duy sng to, hnh thnh phng php nghin cu khoa hc.
Gp phn trau di, pht trin k nng phn tch, nh gi.
Gp phn rn k nng lp k hoch, t chc, qun l, theo di kim tra vic thc hin chng trnh hc tp.
7. M t vn tt ni dung hc phn:
Hc phn L lun v Nh nc v php lut nghin cu hin tng Nh nc v php lut theo quan im ca ch ngha Max- Lenine. Hc phn gii quyt cc vn l lun chung nht v Nh nc v php lut:
+ Ngun gc, bn cht, cc kiu, chc nng ca nh nc v php lut.
+ Cc nguyn tc t chc b my nh nc, hnh thc t chc v thc hin quyn lc nh nc.+ Cc khi nim, hin tng php l c bn nh: quy phm php lut, quan h php lut, vi phm php lut, thc php lut
8. Ti liu hc tp.
1. B Gio Dc v o to, Gio trnh Trit hc Mc-Lnin, NXB Chnh Tr Quc gia, 2004.
2. C.Mc- Ph.Ang ghen, Tuyn tp, Tp 1,5,6. NXB S tht.H Ni 1984.
3. Chim T, Lch s Th gii C i, tp 1, 2, NXB Gio Dc, 1977.
4. ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, NXB Chnh tr Quc gia.
5. o Tr c, Nhng vn l lun c bn v Nh nc v Php Lut, NXB Chnh Tr Quc Gia, 1995.
6. ao Tri Uc, Nha nc va phap lut cua chung ta trong s nghip i mi, Nha xut ban Khoa hoc xa hi, Ha Ni, 1997
7. inh Vn Mu, PTS. Phm Hng Thi, Lch s cc hc thuyt chnh tr php l, NXB Thanh Ph H Ch Minh, 1997.
8. Hong Ton, Gio trnh Qun l Nh nc v kinh t, NXB Lao ng X hi.
9. Hn Phi T, s pht trin ca t tng php gia, Nh xut bn ng Nai, 1995.
10. Hong Th Kim Qu, Nhn din Nh nc php quyn, Tp ch Nghin cu lp php, 2004.
11. Hoang Ph (chu bin), T in Ting Vit, Nha xut ban a Nng, 1997.
12. Hoc vin hnh chnh quc gia, Gio trnh v Qun l hnh chnh Nh nc, NXB Gio dc.Tp. I, II, III.
13. Khoa Lut, Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn, i hc quc gia H Ni, Gio trnh L lun chung v Nh nc v php lut, 1993.
14. Khoa Lut, i hc Quc gia H Ni, Gio trnh L Lun chung v Nh nc v Php lut, NXB i hc Quc gia H Ni, 2005.
15. Khoa Lut, i hc Quc gia H Ni, Gio trnh Lut Hin php Vit Nam, NXB i hc Quc gia H Ni, 1999.
16. Konrad-Adenaer-Sfiftung, Josef Thesing, Nh nc php quyn, Nh xut bn Chnh tr quc gia, H ni, 2002.
17. L Cm, Hc thuyt Nh nc php quyn: Mt s vn trong lch s hnh thnh v pht trin, Tp ch Nghin cu lp php 2002(10).
18. L Trng n, Tm hiu tc phm Ngun gc ca gia nh, ca ch t hu v ca Nh nc, NXB CTQG, H Ni 2004.
19. Lng Ninh, inh Ngc Bo, ng Quang Minh, Nguyn Gia Phu, Nghim nh V, Lich s th gii c ai, Nh xut bn Gio dc, H ni, 1998.
20. Ng Huy Cng, Gp phn bn v ci cch php lut Vit Nam hin nay, NXB T php, 2006.
21. Nguyn ng Dung, Ng c Tun, Nguyn Thi Kh, Nh nc v php lut i cng, NXB TP HCM.
22. Nguyn ng Dung, Gio trnh Nh nc v Php lut i cng, NXB Thnh ph H Ch Minh, 1995.
23. Nguyn ng Dung, Hnh thc ca cc nh nc ng i, Nh xut bn Th gii, H Ni, 2004.
24. Nguyn nh Tn, C cu x hi v phn tng x hi, NXB, L lun chnh tr. 2005
25. Nguyn Hu Khin, Phn tch trit hc nhng vn c bn v chnh tr v khoa hc chnh tr, NXB L lun chnh tr.
26. Nguyn Vn Nam, Ton cu ho v s tn vong ca Nh nc, NXB tr,2006
27. Phm Hng Thi, Gio trnh L lun chung v Nh nc v Php lut.
28. Ph. nghen, Ngun gc ca gia nh, ca ch t hu v ca nh nc.
29. Robert Lowie, Lun bn v x hi hc nguyn thu, NXB HQG H Ni, 2001.
30. Roscoe Pound, T do v hin php, Nh xut bn i hc Yale, USA, 1957.
31. Trn Hu Thnh, C s l lun v thc tin Xy dng Nh nc php quyn XHCN ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn, NXB L lun chnh tr, HN 20005.
32. Trn Ngc ng, L lun chung v Nh nc v Php lut.
33. Trn Trong Hu, Chnh sch x hi- Nhng vn php l, NXB Khoa hc.
34. Trng H Lut H Ni, Gio trnh Lch s Nh nc v Php lut Vit Nam.
35. Trng i hc Lut H Ni, Gio trnh Lch s Nh nc v php lut th gii, NXB Cng An Nhn Dn, 1997.
36. Trng i hc Lut H Ni Gio trnh L Lun Nh ncv Php lut, NXB Cng An Nhn Dn, 2004.
37. T in trit hoc, Nha xut ban Tin b, Mat-xc-va, 1975.
38. Vin nghin cu Nh nc v php lut, Nhng vn L lun c bn v Nh nc v php lut, NXB Chnh tr Quc gia, 1995.
39. V.I. Lnin, Nh Nc v Cch Mng, Nh xut bn chnh tr quc gia, 2004.
40. V. Lnin ton tp, Tp 33, Nxb Tin B 1976.
41. V Quc Thng, Php ch s Vit Nam, T sch i hc Si Gn, 1972.
42. Gio trnh L lun Nh nc v Php lut - Trng i hc Lut H Ni nm 2003, NXB CAND, trang 375 - 392.
43. An l v h thng to n nc Anh - Nguyn Vn Nam - Tp ch nghin cu Lp php, s 2 nm 2003.
44. p dng php lut - Nhng vn l lun c bn v Nh nc v Php lut - Vin nghin cu Nh nc v Php lut - NXB Chnh tr quc gia, nm 1995, trang 225 - 246.
45. Bn thm v c cu ca quy phm php lut - Tp ch Lut hc, s 3 nm 2000, trang 17.
46. Bn thm v c cu ca quy phm php lut - Tp ch Lut hc, s 6 nm 2000, trang 17.
47. Bn v hnh vi giao tip php l - Nguyn Minh oan - Tp ch Nh nc v Php lut, s 9 nm 2002, trang 13.
48. Bn v khi nim khung php lut v khung php lut kinh t - Trnh c Tho- Tp ch Nh nc v Php lut, s 10 nm 1999, trang 11.
49. Bn v mc ch ca hnh pht - Dng Tuyt Min - Tp ch Lut hc, s3 nm 2000, trang 27.
50. Bn v tnh minh bch ca php lut v vn dn ch trong vic son tho, ban hnh vn bn quy phm php lut - Bi S Hin - Tp ch Nghin cu Lp php - s 11 nm 2002.
51. Chnh quyn a phng vi vic bo m thi hnh Hin php v Php lut - Trng c Linh - NXB CTQG nm 2003, trang 57 - 64, trang 92 - 95, 177 - 195.
52. Chnh sch x hi v vai tr ca php lut vic bo m thc hin chnh sch x hi - Phm Hu Ngh - Tp ch Nh nc v Php lut, s 2 nm 2001.
53. Con ngi trong mi quan h gia lun l, gio l v php l - Nguyn Ngc o - Tp ch Lut hc, s 1 nm 2001, trang 3.
54. iu chnh Php lut - Nhng vn l lun c bn v Nh nc v Php lut - Vin nghin cu Nh nc v Php lut - NXB Chnh tr quc gia, nm 1995, trang 214 - 224.55. Gi tr ca Lut tc - Nhn t gc php l - Nguyn Vit Hng - Tp ch Nh nc v Php lut, s 4 nm 2000, trang 22.
56. Giao tip v giao tip php lut - Nguyn Thnh - Tp ch nghin cu Lp php, s 5 nm 2000, trang 69.
57. Hnh vi hp php v vn ho php l - Trong chuyn kho "Quyn con ngi, quyn cng dn" - Trn Ngc ng - NXB CTQG, 2004, trang 141 - 150.
58. Hnh vi khng hp php - Trong chuyn kho "Quyn con ngi, quyn cng dn - Trn Ngc ng - NXB CTQG nm 2004, trang 150 - 162.
59. Hnh vi Php lut - Nhng vn l lun c bn v Nh nc v Php lut - Vin nghin cu Nh nc v Php lut - NXB Chnh tr quc gia, nm 1995, trang 226 - 287, 294 - 306.
60. H thng Php lut - Nhng vn l lun c bn v Nh nc v Php lut - Vin nghin cu Nh nc v Php lut - NXB Chnh tr quc gia, nm 1995, trang 82 - 213.
61. Hiu qu php lut - Nhng vn l lun c bn v Nh nc v Php lut - Vin nghin cu Nh nc v Php lut, NXB Chnh tr quc gia, nm 1995, trang 437 - 448.
62. Hng c v mi quan h gia hng c v php lut - o Tr c v on c Thng - Tp ch Nh nc v Php lut, s 8 nm 1997, trang 3.
63. Khi nim v nhng mi lin h ca php lut - Vin nghin cu Nh nc v Php lut - NXB CTQG nm 1995, trang 120 - 158.
64. Li ni u, phn m u cc vn bn quy phm php lut - Lng Minh Tun - Tp ch nghin cu lp php, s 5 nm 2000, trang 57.
65. Lut tc - Nhn t gc vn ha php l V Th Bch Hng Tp ch khoa hc php l, s nm 2000
66. Lut tc: s hnh thnh ca n trong i sng ca mt s cng ng dn c nc ta - L S Gio - Tp ch Nh nc v Php lut, s 7 nm 2000, trang 57.
67. Mt s suy ngh v mi quan h gia o c v php lut trong h thng iu chnh x hi, Hong Th Kim Qu, Tp ch Nh nc v Php lut, s 7, 1999, trang 9.
68. Nhn thc v vai tr ca php lut trong qu trnh chuyn i kinh t Vit Nam - Ngc Thnh - Tp ch Nh nc v Php lut, s 12 nm 1999, trang 41.
69. Nhng h thng Php lut quan trng nht - So snh cc h thng Php lut - Michael Bordan -
70. Php lut khng ch l cng c ca Nh nc - Nguyn ng Duy - Tp ch nghin cu Lp php, s 11 nm 2001, trang 53.
71. Php lut trong h thng cng c qun l kinh t ca nh nc - Trn Thi Dng - Tp ch Nh nc v Php lut, s 3 nm 2001, trang 59.
72. Php lut v o Hi - Ng Huy Cng - Tp ch nghin cu Lp php, s 11 nm 2001, trang 66.
73. Php lut v li ch x hi - Nguyn Vn Luyn & V Khnh Vinh - Tp ch nghin cu Lp php, s 2 nm 2003.
74. Quan h gia chnh tr v Php lut - Trn Mnh t - Tp ch nghin cu Lp php, s 6 nm 2002.
75. Tc ng ca ton cu ho v s pht trin v i mi ca php lut Vit Nam - o Tr Uc - Tp ch Nh nc v Php lut, s 10 nm 2001, trang 3.
76. Anghen Ngun gc ca gia nh, ca ch t hu v Nh nc, Mc-ngghen ton tp, tp I,NXB S tht.H Ni 1984.77. Tr li khi nim vn bn quy phm php lut - Nguyn Cu Vit - Tp ch Nghin cu Lp php, s 4 nm 2007.
78. T tng o c H Ch Minh v mi quan h gia o c v php lut, o c v li ch cng dn, Thnh Duy, Tp ch Nh nc v Php lut, s 3, 1995, trang 3.
79. Vai tr ca Lut tc Ty nguyn trong vic bo v bn sc vn ha dn tc v thc hin dn ch c s - Phan ng Nht - Tp ch Nh nc v Php lut, s 4 nm 2003, trang 10.
80. Vn n l nc ta hin nay - Nguyn c Mai - Tp ch Nh nc v Php lut, s 3 nm 1998, trang 46.
81. Vn ho php l - Chuyn kho "Quyn con ngi, quyn cng dn - Trn Ngc ng - NXB CTQG nm 2004, trang 162 - 176.
82. V khi nim vn bn quy phm php lut - Nguyn Cu Vit - Tp ch Nh nc v Php lut, s 11 nm 1998, trang 3.
83. V khi nim vn bn quy phm php lut (tip theo) v h thng vn bn quy phm php lut - Nguyn Cu Vit - Tp ch Nghin cu Lp php, s 5 nm 2007.
84. V trch nhm php l - Hong Th Ngn - Tp ch Nghin cu lp php - s 2 nm 2001.
85. Allan TRS. Constitutional justice: a liberal theory of the rule of law, Oxford University Press, 2001
86. Endicott TAO, The impossibility of the Rule of Law, Oxford Journal of legal studies 1999;19(spring 1999).
87. Heywood A, Political ideas and concepts: An introduction, Basingstoke, England Macmillan, 1994
88. Heywood. A, Political Ideologies An introduction, Palgrave Macmillan, 2003.
89. Modern Political Analysis, Robert A Dahl, Bruce Stinebrickner, Prentice Hall, 2002
90. Morris. CW. (1998) An essay on the modern state Cambridge University Press; 1998
91. O'donnell G, Why rule of law matters, Journal of Democracy, 2004.
92. O'donnell G, Democracy, Law and Comparative Politics, Study in Comparative Intrenational Development 2001;36(1)93. Randall, Peerenboom, Asian discourses of rule of law, Routledge Taylor and Francis Group Press, 2004.
94. Rod Hague and Martin Harrop (2001) Comparative government and politics : An introduction, 5th, Basingstoke ; New York : Palgrave; 2001.
95. Wacks R, Jurisprudence, Blackstone Press Limited, 1999.
9. Phng php ging dy
Ging l thuyt
Tho lun
T hc c hng dn
10. Tiu chun nh gi sinh vin:
10.1 Hnh thc nh gi b phn bao gm
D lp
Tho lun
Bn thu hoch
Kim tra thng xuyn
10.2 Hnh thc thi kt thc hc phn bao gm
- Thi vit
- Thi vn p
- Vit tiu lun
10.3 im hc phn
- im hc phn l tng ca im thi kt thc hc phn (70%) v cc im nh gi b phn (30%).
11. Ni dung chi tit hc phn:Bi 1:
NHP MN L LUN V NH NC V PHP LUT
1. Vi nt tng quan v mn hc L lun v Nh nc v php lut
- L lun v nh nc v php lut l mt hc phn trong chng trnh c nhn Lut.
- L lun v nh nc v php lut l mn hc bt buc i vi sinh vin chuyn ngnh lut cho tt c cc h o to.
2. Nhng gc tip cn L lun v nh nc v php lut
2.1 L lun v Nh nc l v php lut mt khoa hc c lp
2.1.1 i tng nghin cu ca L lun v Nh nc v php lut- L lun v nh nc v php lut c i tng nghin cu c lp.
- i tng nghin cu ca L lun v Nh nc v php lut l nhng vn chung nht, khi qut nht, thuc v bn cht v c tnh quy lut ca nh nc v php lut.
2.1.2 C s phng php lun v cc phng php nghin cu ca L lun v Nh nc v php lut- L lun v nh nc v php lut ly Ch ngha duy vt bin chng, ch ngha duy vt lch s, php bin chng duy vt lm c s phng php lun.
- L lun v Nh nc v php lut trc ht v ch yu s dng cc phng php nghin cu c th ph hp vi i tng nghin cu l cc hin tng x hi.
2.2 L lun v nh nc v php lut l mt mn hc trong chng trnh c nhn Lut
- L lun v nh nc v php lut l mt mn hc bt buc.
- L lun v nh nc v php lut l kin thc nn tng cho vic nghin cu nhng ni dung c lin quan trong chng trnh cc mn hc khc.
3. Phng php hc tp mn L lun v nh nc v php lut- S dng cc kt lun trong trit hc Mc Lnin l gii cc vn tng ng trong mn hc L lun v Nh nc v php lut.
- Vn dng cc ch trng, chnh sch ca ng v Nh nc ta lm c s cho vic l gii cc vn v nh nc v php lut Vit Nam.
- S dng kin thc ca cc khoa hc x hi c lin quan v khoa hc php l khc l gii, minh ha cc kt lun ca L lun v Nh nc v php lut.
- Nm vng cc khi nim trong chng trnh mn hc ng thi xc nh mi lin h gia chng vi nhau.
- Lin h nhng kin thc hc c vi thc tin.
- c gio trnh, ti liu tham kho, tham gia tho lun, tp vit nhng bi tiu lun ngn
BI 2: KHI NIM V NH NC
1. Cc cch tip cn trong nghin cu v nh nc
1.1 Tip cn chc nng
- Nh nc l cng c qun l x hi
- Nh nc l cng c cai tr giai cp
- Nh nc l ngi gc m- Nh nc l nh cung cp (nh nc phc li)
- Nh nc iu tit
1.2 Tip cn th ch
- Nh nc l mt t chc c cu trc th bc v b my, c quan- Nh nc l s kt c (kh c) gia cc cng dn
- Nh nc l mt t chc c mc ch t thn
2. Cc c trng ca nh nc
2.1 Nha nc thit lp quyn lc cng cng c bit tch ri khi x hi v p t vi ton b x hi
- Quyn lc mang tnh cht cng cng ca nh nc
- Quyn lc tch bit khi x hi
- c quyn s dng sc mnh v lc
- Quyn lc mang tnh giai cp
- Quyn lc da trn nhng ngun lc (kinh t, chnh tr, t tng) mnh nht trong x hi
2.2 Nha nc qun l c dn theo s phn chia lanh th
- L do nh nc phn chia lnh th v qun l c dn theo s phn chia ny
- Ch c nh nc c th phn chia c dn v lnh th2.3 Nha nc co ch quyn quc gia
- Ch quyn quc gia l kh nng v mc thc hin quyn lc ca nh nc ln c dn v trong phm vi lnh th
- L do nh nc c ch quyn quc gia
2.4 Nha nc ban hnh php lut v qun l xa hi bng php lut
-Vai tr, ngha ca vic ban hnh v qun l x hi bng php lut ca nh nc
-Nh nc cn phi tn trng php lut
2.5 Nha nc thu cc khon thu di dng bt buc
- L do thu thu ca nh nc
- ngha ca vic thu thu
* So snh v nh gi nhng quan im hin i v c trng v cc cch tip cn v nh nc.Bi 3:NGUN GC CA NH NC
1. Cc hc thuyt c bn v nh nc
1.1 Cc hc thuyt phi Mc-xt v ngun gc ca Nh nc
Thuyt thn quyn: cho rng thng chnh l ngi sp t trt t x hi, thng sng to ra nh nc nhm bo v trt t chung, nh nc l mt sn phm ca thng .
Thuyt gia trng: cho rng nh nc xut hin chnh l kt qu s pht trin ca gia nh v quyn gia trng, thc cht nh nc chnh l m hnh ca mt gia tc m rng v quyn lc nh nc chnh l t quyn gia trng c nng cao ln hnh thc t chc t nhin ca x hi loi ngi.
Thuyt bo lc: cho rng nh nc xut hin trc tip t cc cuc chin tranh xm lc chim t, l vic s dng bo lc ca th tc ny i vi th tc khc m kt qu l th tc chin thng t ra mt h thng c quan c bit nh nc n dch k chin bi.
Thuyt tm l: cho rng nh nc xut hin do nhu cu v tm l ca con ngi nguyn thy lun mun ph thuc vo cc th lnh, gio s,
Thuyt kh c x hi: cho rng s ra i ca nh nc l sn phm ca mt kh c x hi c k kt trc ht gia nhng con ngi sng trong trng thi t nhin khng c nh nc. Ch quyn nh nc thuc v nhn dn, trong trng hp nh nc khng gi c vai tr ca mnh cc quyn t nhin b vi phm th kh c s mt hiu lc v nhn dn c quyn lt nh nc v k kt kh c mi.
1.2 Quan im ch ngha Mc-LNin v ngun gc ca nh nc
Quan im v ngun gc Nh nc ca ch ngha Mc-LNin c th hin r nt trong tc phm Ngun gc ca gia nh, ca ch t hu v ca Nh nc ca ngghen. y l tc phm c pht trin t t tng Quan nim duy vt v lch s ca Mc, tip thu v pht trin nhng thnh tu nghin cu X hi c i ca nh bc hc M - Lewis H.Morgan (Mocgan).
Ch ngha Mc-LNin cho rng:
Nh nc xut hin mt cch khch quan, nhng khng phi l hin tng x hi vnh cu v bt bin. Nh nc lun vn ng, pht trin v tiu vong khi nhng iu kin khch quan cho s tn ti v pht trin ca chng khng cn na.
Nh nc ch xut hin khi x hi loi ngi pht trin n mt giai on nht nh. Nh nc xut hin trc tip t s tan r ca ch cng sn nguyn thy. Nh nc ch xut hin ni no v thi gian no khi xut hin s phn chia x hi thnh cc giai cp i khng.
2 Qu trnh hnh thnh nh nc theo quan im ca ch ngha Mc
2.1 Ch Cng sn nguyn thu, t chc th tc b lc v quyn lc x hi
C s kinh t: ch s hu chung v t liu sn xut v sn phm lao ng. Mi ngi u bnh ng trong lao ng v hng th, khng ai c ti sn ring, khng c ngi giu k ngho, khng c s chin ot ti sn ca ngi khc.
C s x hi: trn c s th tc, th tc l mt t chc lao ng v sn xut, mt n v kinh t - x hi. Th tc c t chc theo huyt thng. X hi cha phn chia giai cp v khng c u tranh giai cp.
Quyn lc x hi: quyn lc cha tch ra khi x hi m vn gn lin vi x hi, ha nhp vi x hi. Quyn lc do ton x hi t chc ra v phc v li ch ca c cng ng.
T chc qun l: Hi ng th tc l t chc quyn lc cao nht ca th tc, bao gm tt c nhng ngi ln tui khng phn bit nam hay n trong th tc. Quyt nh ca Hi ng th tc l s th hin ch chung ca c th tc v c tnh bt buc i vi mi thnh vin. Hi ng th tc bu ra ngi ng u nh t trng, th lnh qun s, thc hin quyn lc v qun l cc cng vic chung ca th tc.
2.2 S tan r ca t chc th tc b lc v s xut hin Nh nc
S chuyn bin kinh t v x hi:
Thay i t s pht trin ca lc lng sn xut. Cc cng c lao ng bng ng, st thay th cho cng c bng v c ci tin. Con ngi pht trin hn c v th lc v tr lc, kinh nghim lao ng c tch ly.
Ba ln phn cng lao ng l nhng bc tin ln ca x hi, gia tng s tch t ti sn v gp phn hnh thnh v pht trin ch t hu.
S xut hin gia nh v tr thnh lc lng e da s tn ti ca th tc. Ch t hu c cng c v pht trin.
S phn bit k giu ngi ngho v mu thun giai cp ngy cng gia tng.
S tan r ca t chc th tc b lc: nhng yu t mi xut hin lm o ln i sng th tc, ch th tc t ra bt lc.
Nn kinh t mi lm ph v cuc sng nh c ca th tc. S phn cng lao ng v nguyn tc phn phi bnh qun sn phm ca x hi cng x nguyn thy khng cn ph hp.
Ch t hu, s chnh lch gia giu ngho, s mu thun giai cp ph v ch s hu chung v bnh ng ca x hi cng x nguyn thy.
X hi cn c mt t chc sc gii quyt cc nhu cu chung ca cng ng, x hi cn pht trin trong mt trt t nht nh.
X hi cn c mt t chc mi ph hp vi c s kinh t v x hi mi.
S xut hin nh nc, nh nc khng phi l mt quyn lc t bn ngoi p t vo x hi m l mt lc lng ny sinh t x hi, mt lc lng ta h ng trn x hi, c nhim v lm du bt s xung t v gi cho s xung t nm trong mt trt t.
3 im qua s ra i ca mt s nh nc in hnh
Nh nc Aten: l hnh thc thun ty nht, nh nc ny sinh ch yu v trc tip t s i lp giai cp v pht trin ngay trong ni b x hi th tc. T cuc cch mng X-lng (594TCN) v Klix-phe (509TCN) dn n s tan r ton b ch th tc, hnh thnh Nh nc vo khong th k VI trc cng nguyn.
Nh nc Rma: hnh thnh vo khong th k VI trc cng nguyn, t cuc u tranh bi nhng ngi thng dn (Ple-bi) chng li gii qu tc th tc La M (P-tri-sp).
Nh nc Gic-manh: hnh thnh khong gia th k V trc cng nguyn, t vic ngi Gic-manh xm chim vng lnh th rng ln ca ch La M c i. Do Nh nc hnh thnh khng do s u tranh giai cp, x hi Gic-manh vn tn ti ch th tc, s phn ha giai cp ch mi bt u v cn m nht.
S xut hin Nh nc cc quc gia phng ng:
Nh nc Trung Quc, n , Ai Cp c i, c hnh thnh t rt sm, hn 3000 nm trc cng nguyn.
Nhu cu tr thy v chng gic ngoi xm tr thnh yu t thc y v mang tnh c th trong s ra i nh nc ca cc quc gia phng ng.
Vit Nam, t s hnh thnh phi thai ca Nh nc cui thi Hng Vng Vn Lang n Nh nc s khai thi An Dng Vng u Lc nm 208 trc cng nguyn.
* Nhn din, nh gi s ra i ca mt s nh nc hin i
Bi 4:BN CHT NH NC
1. Khi nim bn cht nh nc v ngha ca vic nghin cu 1.1 Y nghia cua vic tim hiu ban cht nha nc
Khi nim bn cht ni chung v bn cht ca nh nc
ngha ca vic tm hiu bn cht v bn cht nh nc
nh ngha khi nim bn cht ca nh nc
1.2 Ni dung khi nim bn cht ca nh nc
1.2.1 Tnh giai cp ca nh nc
Khi nim tnh giai cp: l s tc ng mang tnh cht quyt nh ca yu t giai cp n nh nc quyt nh nhng xu hng pht trin v c im c bn ca nh nc.
Biu hin tnh giai cp ca nh nc: thng qua vic thc hin cc chc nng ca nh nc nhm t c mc tiu, nhim v m nh nc t ra v qua cc hnh thc thc hin quyn lc kinh t, chnh tr, t tng ca nh nc.
Nh nc c tnh giai cp v giai cp l mt trong nhng nguyn nhn quan trng dn n s hnh thnh nh nc v nh nc cng l cng c quan trng trn p giai cp.
1.2.2 Tnh x hi ca Nh nc:
Khi nim: la s tc ng ca nhng yu t x hi bn trong quyt inh nhng c im va xu hng phat trin c ban cua nha nc.
Biu hin ca tnh x hi: thng qua vic thc hin chc nng ca nh nc nhm t c nhng mc tiu, nhim v ca nh nc.
Nh nc c tnh x hi bi nh nc ra i nhm p ng nhu cu qun l ca x hi v nh nc cng chnh l mt trong nhng cng c quan trng nht qun l x hi.
1.2.3 Mi quan h gia tinh giai cp va tinh xa hi cua nha nc
La mi quan h gia nhng mt, nhng yu t thuc ban cht cua nha nc.
Mi quan h gia tinh giai cp va tinh xa hi th hin s mu thun va thng nht gia hai mt cua khai nim ban cht nha nc.
Qu trinh hinh thanh va phat trin cua nha nc khng chi chiu s tac ng cua tng yu t (tinh giai cp va tinh xa hi) ma no con chiu s tac ng cua mi quan h tng tac gia tinh giai cp va tinh xa hi.
Kt lun: Nha nc la mt t chc chinh tri co quyn lc cng cng c bit, c hinh thanh va bi quyt inh bi nhu cu trn ap giai cp va nhu cu quan ly cac cng vic chung cua xa hi.
3. Cc mi quan h ca nh nc vi nhng yu t c bn trong x hi c giai cp
3.1 Nh nc v x hi
X hi gi vai tr quyt nh, l tin , c s cho s hnh thnh, tn ti v pht trin ca nh nc
Nh nc tc ng tr li i vi x hi theo cc chiu hng tch cc hoc tiu cc
3.2 Nh nc vi c s kinh t
C s kinh t quyt nh s tn ti v pht trin ca nh nc.
Nh nc c s tc ng tr li i vi nn kinh t
3.3 Nh nc trong h thng chnh tr.
Nh nc l trung tm ca h thng chnh tr
Cc thit ch chnh tr khc c vai tr nht nh i vi nh nc
3.4 Nh nc vi php lut.
Nh nc ban hnh php lut v qun l x hi bng php lut
Nh nc hot dng trong khun kh ca php lut.
4. Ban cht nha nc chu n, phong kin, t san
4.1 Ban cht cua nha nc chu n
- Ban cht hay tinh giai cp cua nha nc chu n th hin chu yu trong quan h giai cp gia chu n va n l.
- Nha nc chu n a thc hin nhng cng vic chung, bao v li ich chung, ap ng nhu cu quan ly cac cng vic chung cua xa hi.4.2 Ban cht cua nha nc phong kin
- Bn cht giai cp cua nha nc phong kin th hin trong tinh cht quan h u tranh giai cp gia quy tc ia chu va nng dn.
- Bn canh vic thc hin chc nng trn ap giai cp, nha nc phong kin cung a am nhim vai tro quan ly xa hi, thc hin cac cng vic chung, bao v li ich chung cua xa hi.4.3 Ban cht cua nha nc t san
- Tinh cht cua mi quan h giai cp gia t san va v san la ni dung chu yu cua tinh giai cp cua nha nc t san.
- Nha nc t san a thc hin nhiu hn cac cng vic chung cua xa hi, ban v trt t va li ich chung cua xa hi.
*Nhn din, phn tch bn cht ca nh nc hin i.Bi 4: KIU NH NC
(t hc c hng dn)1. Khi nimKiu Nh nc l tng th nhng c im c bn ca Nh nc th hin bn cht giai cp, vai tr x hi, nhng iu kin pht sinh, tn ti v pht trin ca Nh nc trong mt hnh thi kinh t x hi nht nh.
2. c s tn ti ca nh nc2.1 C s kinh t
C s kinh t l ton b i sng kinh t ca mt m hnh t chc x hi m trong ct li l cc quan h s hu.
2.2 C s x hi
C s x hi l nhng cu trc, nhng quan h xc nh v tr, vai tr ca cc cng ng ngi trong khun kh mt quc gia. C s x hi chnh l c cu dn c v tnh cht dn c.
2.3 C s t tng
C s t tng l vic xc nh nh nc xy dng trn nhng c s l thuyt v chu nh hng bi nhng yu t l lun, t tng no.
2.4 c im ca s thay th cc kiu nh nc trong lch s
- S thay th cc kiu nh nc l tt yu
- S thay th din ra bng mt cuc cch mng
- Kiu nh nc sau tin b hn kiu nh nc trc
3. Cc kiu nh nc3.1 Kiu Nh nc Ch n
3.1.1 V c s kinh t:
Hnh thc s hu trong kiu nh nc ch n l t hu. T hu y chnh l s t hu ca ch n i vi t liu sn xut v i vi ngi n l.
3.1.2 V c s x hi :
Trong x hi chim hu n l tn ti nhiu giai cp nh ch n, nng dn, n l v ngoi ra cn c tng lp th th cng. Trong hai giai cp i khng chnh l ch n v n l. Ch n l giai cp thng tr x hi cn n l l giai cp b tr.
3.1.3 V c s t tng :
C s t tng ca nh nc trong thi k ny l a thn gio. Giai cp thng tr s dng tn gio lm sc mnh tinh thn v trn p giai cp b tr.
3.2 Kiu Nh nc Phong kin
3.2.1 V c s kinh t:
C s kinh t ca kiu nh nc phong kin vn l ch t hu nhng i tng s hu ca a ch phong kin l t ai. Tnh cht bc lt gi y c s thay i, tc l t bc lt kinh t trc tip ca ch n vi n l chuyn sang bc lt ca qu tc phong kin vi nng dn thng qua a t phong kin..
3.2.2 V c s x hi :
Thnh phn giai cp c m rng, ngoi hai giai cp chnh l a ch v nng dn cn c cc tng lp th dn, thng gia Mu thun giai cp ch yu din ra gia ch n v n l.
3.2.3 V c s t tng :
Trong thi gian ny vi vic hnh thnh cc tn gio ln v chng tr thnh c s t t tng cho cc nh nc phong kin.
3.3 Kiu Nh nc T sn
3.3.1 V c s kinh t :
C s kinh t trong kiu Nh nc t sn vn l t hu nhng s t hu y khc vi t hu phong kin. i tng t hu khng ch l t ai m l t bn vn (tin). Chnh s thay i i tng ny dn n s thay i v phng thc bc lt - bc lt thng qua gi tr thng d.
3.3.2 V c s x hi :
Trong Nh nc t sn, kt cu dn c phc tp v tn ti nhiu giai cp. Trong thi k u ca Nh nc t sn, x hi tn ti ba giai cp chnh l phong kin, nng dn, t sn. Sau giai cp phong kin b nh , x hi tn ti hai giai cp chnh l v sn v t sn. Ngoi ra cn c cc tng lp khc nh tr thc, tiu thng, th th cngGiai cp t sn tr thnh giai cp thng tr.
3.3.3 V c s t tng :
Nh nc t sn c t chc v hot ng da trn h t tng t sn vn c hnh thnh trong qu trnh u tranh vi qu tc phong kin.
3.4 Kiu Nh nc X hi ch ngha
3.4.1 V c s kinh t :
C s kinh t trong nh nc x hi ch ngha l ch cng hu. Mc ch ca kinh t l tha mn nhng iu kin vt cht v tinh thn ca ngi dn. Trong nh nc x hi ch ngha, lao ng phi tr thnh mt nhu cu sng ch khng phi ch l hnh thc kim sng ca mi ngi.
3.4.2 V c s x hi :
Trong Nh nc x hi ch ngha, v c s kinh t l ch cng hu nn quan h bc lt giai cp s khng c iu kin pht trin. Trong x hi s ch cn tn ti cc nhm x hi, cc tng lp tn ti trn c s quan h hp tc v dn dn i n xa b giai cp.
3.4.3 V c s t tng : C s t tng trong Nh nc x hi ch ngha l ch ngha Mc L Nin.Bi 5: CHC NNG NH NC
1. Khi nim chc nng nh nc
1.1 Khi nim chc nng nh nc
- Chc nng nh nc l nhng phng hng, phng din, mt hot ng ch yu ca Nh nc nhm thc hin cc nhim v t ra trc Nh nc.
- Khi nim v phn loi nhim v ca nh nc1.2 Tnh khch quan v tnh ch quan ca chc nng nh nc
1.2.1 Tnh khch quan ca chc nng nh nc: Chc nng nh nc c hnh thnh mt cch khch quan di tc ng ch o ca nhim v nh nc.
1.2.2 Chc nng nh nc l phm tr mang tnh ch quan: Chc nng nh nc phn nh hot ng ca nh nc c tnh c lp tng i trong mi quan h vi c s kinh t x hi.
1.3 Cc mi quan h ca chc nng nh nc
1.3.1 Mi quan h gia chc nng vi nhim v ca Nh nc
- Nhim v ca nh nc l mc tiu m nh nc cn t c, nhng vn t ra m nh nc phi gii quyt.
- Nhim v chin lc ca nh nc l c s xc nh s lng, ni dung, v tr cc chc nng v tc ng ln hnh thc, phng php thc hin chc nng nh nc.
- Chc nng nh nc l phng din thc hin nhim v ca nh nc.1.3.2 Mi quan h gia chc nng vi bn cht nh nc
- Mi quan h gia chc nng v bn cht nh nc l mi quan h gia hnh thc v ni dung, trong chc nng thuc phm tr hnh thc cn bn cht thuc phm tr ni dung.- Chc nng nh nc l s biu hin ra bn ngoi thuc tnh c bn v bn cht ca nh nc.
1.3.3 Mi quan h gia chc nng vi b my nh nc
- Nhim v v chc nng nh nc c thc hin ch yu bng b my nh nc.
- B my nh nc c xy dng nhm thc hin chc nng ca nh nc.
2. Phn loi chc nng nh nc
- Cn c vo cch thc thc hin quyn lc nh nc, ta c: Chc nng lp php, chc nng hnh php v chc nng t php.
- Cn c vo v tr vai tr tng hot ng ca nh nc ta phn chia chc nng nh nc thnh hai loi: Chc nng c bn v chc nng khng c bn.
- Cn c vo thi gian hot ng ta c chc nng lu di v chc nng tm thi (trc mt).
- Cn c vo lnh vc hot ng ca nh nc ta c: Chc nng kinh t, chc nng x hi ca nh nc- Ph bin nht hin nay l cch phn chia cc chc nng nh nc cn c vo phm vi hot ng ch yu ca nh nc, ta c chc nng i ni v chc nng i ngoi.
3. Nhng yu t nh hng n chc nng nh nc
- C s kinh t nh hng i vi chc nng nh nc.- S bin i ca i sng x hi, kt cu giai cp, tng quan lc lng giai cp, tng lp, dn tc, tn gio trong x hi cng nh hng n chc nng nh nc.
- Trch nhim ca nh nc trong vic xc nh v tr vai tr ca cc chc nng v mc can thip ca nh nc i vi cc lnh vc ca i sng x hi.
- Hon cnh quc t v hp tc quc t l yu t quan trng tc ng, nh hng n chc nng nh nc.
4. Hnh thc, phng php thc hin chc nng nh nc
4.1. Hnh thc thc hin chc nng nh nc
4.1.1 Hnh thc php l: Hnh thc php l l hnh thc c bn thc hin chc nng nh nc.
4.1.2 Hnh thc t chc: Phng thc mang tnh t chc ca hot ng nh nc l hnh thc c th ca hot ng nh nc, b sung cng vi phng thc php lut lm cho hot ng ca nh nc tr nn nhp nhng ng b v hiu qu hn.
4.2 Phng php thc hin chc nng nh nc
- Phng php thc hin chc nng nh nc l nhng cch thc m Nh nc s dng tin hnh cc hot ng thc hin chc nng nh nc.
- Phng php cng ch; Phng php gio dc thuyt phc
- Phng php trc tip; gin tip- Nh nc thng s dng hai phng php ch yu l phng php thuyt phc v phng php cng ch.
5. Chc nng ca Nh nc Ch n, nha nc Phong kin, nha nc T sn
5.1 Chc nng i ni ca Nh nc Ch n, Phong kin, T sn
5.1.1 Chc nng bo v ch s hu t nhn v cc t liu sn xut ca giai cp thng tr
5.1.2 Chc nng trn p giai cp b tr
5.1.3 Chc nng kinh t x hi
5.2 Chc nng i ngoi ca Nh nc Ch n, Phong kin, T sn
5.2.1 Chc nng tin hnh chin tranh xm lc
5.2.2 Chc nng phng th t nc
5.2.3 Chc nng ngoi giao
* Nhn din v nh gi mt chc nng c th ca nh nc hin i
Bi 6: B MY NH NC
1. Khi nim b my nh nc
- Khi nim: B my nh nc c hiu l h thng cc c quan nh nc t trung ng xung a phng c t chc theo nhng nguyn tc chung thng nht, to thnh c ch ng b thc hin cc chc nng v nhim v ca nh nc.
- B my nh nc l mt h thng cc c quan nh nc.
- B my nh nc c t chc v hot ng theo nhng nguyn tc chung thng nht.
- Vai tr ca b my nh nc l phng tin, cng c thc hin cc chc nng v nhim v ca nh nc.
2. C quan nh nc
- Khi nim: C quan nh nc l mt b phn cu thnh nn b my nh nc. l mt t chc chnh tr mang quyn lc nh nc, c thnh lp trn c s php lut v c giao nhng nhim v, quyn hn nht nh thc hin chc nng v nhim v ca nh nc trong phm vi lut nh.
- Cn c vo hnh thc php l ca vic thc hin quyn lc nh nc, cc c quan nh nc c chia thnh c quan lp php, c quan hnh php v c quan t php.
- Cn c vo cp thm quyn, cc c quan nh nc c chia thnh cc c quan nh nc Trung ng v cc c quan nh nc a phng.
3. Nguyn tc t chc v hot ng b my nh nc
- Nguyn tc tp quyn: tp quyn ngha l tp trung quyn lc nh nc vo trong tay mt ngi hay mt c quan no .
- Nguyn tc phn quyn hay cn gi l nguyn tc phn chia quyn lc nh nc. Theo , quyn lc nh nc c phn thnh cc b phn khc nhau v giao cho cc c quan nh nc khc nhau nm gi.
4. B my nh nc ca cc kiu nh nc trong lch s
4.1. B my Nh nc ch n: t chc v hot ng ca b my nh nc ch n mang nng tnh qun s v tp trung quan liu.4.2. B my Nh nc phong kin: so vi nh nc ch n, b my nh nc phong kin s hn, c s phn cng v chc nng, nhim v ca cc c quan nh nc.4.3. B my Nh nc t sn: b my nh nc t sn ph bin c t chc theo nguyn tc phn chia quyn lc nh nc.
* Gii thiu v nh gi cch thc t chc b my nh nc hin i
Bi 7: HNH THC CA NH NC
1. Khi nim hnh thc Nh nc
1.1 Hnh thc chnh th
1.1.1 Khi nim hnh thc chnh th
- Ngun gc quyn lc nh nc.
- Quyn lc nh nc thuc v nhng c quan no, do c quan nh nc no nm gi?
- Cc c quan nh nc nm gi quyn lc nh nc c thnh lp nh th no?
- Mi quan h gia cc c quan nh nc nm gi quyn lc nh nc?
- Mi dung, cch thc tham gia ca nhn dn vo vic thit lp c quan nh nc
1.1.2 Phn loi hnh thc chnh th
1.1.2.1 Chnh th qun ch
1.1.2.2 Chnh th cng ho
1.2 Hnh thc cu trc Nh nc
1.2.1 Khi nim
Hinh thc cu truc l s cu to Nh nc thnh cc n v hnh chnh lnh th v xc lp nhng mi quan h qua li gia chng vi nhau, gia trung ng vi a phng.
1.2.2 Phn loi
- Nh nc n nht l nh nc m lnh th ca nh nc c hnh thnh t mt lnh th duy nht, lnh th ny c chia thnh cc n v hnh chnh trc thuc.
- Nh nc lin bang l nh nc hp thnh t hai hay nhiu nc thnh vin.
1.3 Ch chnh tr
1.3.1 Khi nim
L tng th cc phng php, th on m cc c quan nh nc s dng thc hin quyn lc Nh nc.
1.3.2 Phn loi
- Dn ch l hnh thc dn ch vi nhng thit ch, quy ch ngi dn trc tip thc hin quyn lc ca mnh.
- Phn dn ch l l nhng cch thc thc hin quyn lc nh nc trong khng m bo c nguyn tc quyn lc thuc v nhn dn.
2. Hnh thc cua cac Nh nc ch n, phong kin, t sn
2.1 Hnh thc chnh th
2.1.1 Nh nc ch n: Chnh th ca nh nc ch n ch yu l qun ch tuyt i Phng ng v cng ha quy tc Phng Ty.2.1.2 Nh nc phong kin: Hnh thc chnh th ca nh nc phong kin ch yu vn l qun ch chuyn ch (tuyt i) nhng Phng Ty c hnh thc cng ha qu tc.2.1.3 Nh nc t sn
2.1.3.1 Chnh th qun ch: Chnh th qun ch trong nh nc t sn ph bin l chnh th qun ch hn ch.2.1.3.2 Chnh th cng ha: Trong nh nc t sn tn ti ch yu chnh th cng ha dn ch vi ba loi cng ha tng thng, cng ha i ngh v cng ha lng th (lng tnh).2.2 Hnh thc cu trc nh nc cua cac Nha nc chu n, phong kin, t san
2.2.1 Nh nc ch n, phong kin: Trong cc nh nc ch n v phong kin hnh thc cu trc nh nc tn ti ch yu l hnh thc cu trc nh nc n nht.2.2.2 Nh nc t sn: Trong cc nh nc t sn c c hai hnh thc cu trc nh nc n nht v lin bang. 2.3 Ch chnh tr
2.3.1 Nh nc ch n, phong kin: Trong cc nh nc ch n, phong kin phng php thc hin quyn lc nh nc ch yu l phng php phn dn ch, s dng bo lc cng khai. 2.3.2 Nh nc t sn: Phng php thc hin quyn lc nh nc trong cc nh nc t sn bao gm c phng php dn ch v phng php phn dn ch, ty vo giai an pht trin ca ch ngha t bn v iu kin hon cnh trong tng nh nc c th.
* nh gi m hnh t chc, vn hnh quyn lc nh nc hin i.
BI 8:NHA NC TRONG H THNG CHINH TRI
(t hc c hng dn)
1. Khai nim chung v h thng chinh tri 1.1 Khai nim h thng, chinh tri va h thng chinh tri
1.1.1 Khai nim h thng
1.1.2 Khai nim chinh tri
1.1.3 Khai nim h thng chinh tri
H thng chinh tri la tp hp cac thit ch chinh tri, chnh tr - x hi, co mi lin h cht che vi nhau tao thanh mt chinh th thng nht cng tham gia vo vic thc hin quyn lc chnh tr.
1.2 C cu cua h thng chinh tri
- Nha nc la trung tm cua h thng chinh tri.
- Cac ang phai chinh tri.
- Cc t chc khc.
1.3 Phn loai h thng chinh tri
- Da vao y thc h chinh tri, h thng chinh tri c chia thanh h thng chinh tri xa hi chu nghia, h thng chinh tri t ban chu nghia.
- Da vao ch ang phai, chia thanh h thng chinh tri mt ang, h thng chinh tri a ang.
- Da trn tinh cht cua ch chinh tri, h thng chinh tri c chia thanh h thng chinh tri nht nguyn, h thng chinh tri a nguyn.
- Da trn tinh cht va mc dn chu cua ch chinh tri, chia thanh h thng chinh tri dn chu, h thng chinh tri ban dn chu, h thng chinh tri toan tri, h thng chinh tri c tai, h thng chinh tri chuyn ch.
2. Vi tri, vai tro cua nha nc trong h thng chinh tri
2.1 Vi tri, vai tro phap ly cua nha nc trong h thng chinh tri
- Nha nc thit lp khung kh, c s phap ly cho s tn tai va phat trin cua cac thanh phn trong h thng chinh tri.
- Nha nc thc hin s quan ly i vi cac t chc trong h thng chinh tri.
- Vai tr bao v phap lut v h thng chnh tr cua nha nc.
2.2 Vi tri, vai tro chinh tri cua nha nc trong h thng chinh tri
- Nha nc la trung tm cua h thng chinh tri, quyn lc chinh tri.
- Nha nc la i tng tac ng chinh tri cua cac ang phai, nhom, ca nhn.
2.3 S tac ng cua nha nc ti cac thanh phn cua h thng chinh tri
- Nha nc tac ng ti cac ang phai chinh tri.
- Nha nc tac ng ti cac t chc chinh tri xa hi.
Bi 9: NH NC X HI CH NGHA
1. Tnh tt yu khch quan v s ra i ca nh nc x hi ch ngha
1.1 Nhng tin cho s xut hin ca nh nc x hi ch ngha
1.1.1 Tin kinh t.
1.1.2 Tin chnh tr - x hi.
1.1.3 Nhng yu t dn tc v thi i.
1.2 S xut hin ca nh nc x hi ch ngha trong lch s
1.2.1 Cch mng thng Mi Nga v s ra i nh nc Nga-X Vit XHCN
1.2.2 S ra i cc nh nc XHCN ng chu u
2. Bn cht ca nh nc x hi ch ngha
2.1 Tnh giai cp: Nh nc XHCN l b my cng c a thng tr v bo v li ch ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng, m bo s thng tr ca a s i vi thiu s.
2.2 Tnh x hi: Nh nc XHCN tn ti trn c s x hi rng ri hn so cc kiu nh nc trc chc nng ca nh nc x hi ch ngha.
3. Hinh thc cua Nha nc xa hi chu nghia
3.1 Hinh thc chinh th cua Nh nc x hi ch ngha
- Cng x Pari.
- Cng ho x vit.
- Nh nc dn ch nhn dn.
3.2 Hinh thc cu truc cua Nh nc x hi ch ngha
Trong nh nc x hi ch ngha tn ti c hai loi hnh thc cu trc nh nc n nht v lin bang.
3.3 Ch chinh tri cua Nh nc x hi ch ngha
Dn ch x hi ch ngha khng nh nguyn tc quyn lc Nh nc thuc v nhn dn.
Nguyn tc ng cng sn lnh o i vi Nh nc v x hi.
Quyn lc Nh nc l thng nht, khng phn chia.
Nguyn tc php ch x hi ch ngha.
Nguyn tc tp trung dn ch
3.4 Hnh thc nh nc cng ha x hi ch ngha Vit Nam
3.4.1 Hnh thc chnh th: hnh thc chnh th cng ha dn ch nhn dn trong thi k u, cn hin nay l chnh th cng ha x hi ch ngha.
3.4.2 Hnh thc cu trc nh nc: Nh nc Vit Nam l nh nc n nht.3.4.3 Ch chnh tr: Ch chnh tr nh nc cng ha x hi ch ngha Vit Nam l ch chnh tr dn ch, nhn dn l ch th ca quyn lc nh nc, tt c quyn lc nh nc thuc v nhn dn.
4. Chc nng cua nha nc xa hi chu nghia
4.1 Chc nng i ni ca nh nc XHCN
4.1.1 Chc nng t chc v qun l kinh t
- Hoch nh chin lc, k hoch, chnh sch pht trin kinh t.
- iu hnh kinh t v m.4.1.2 Khai nim chc nng xa hi cua nha nc XHCN
4.1.3 Ni dung c bn ca chc nng x hi
- Chc nng xa hi trong linh vc vn hoa
- Chc nng xa hi trong linh vc giao duc, ao tao
- Chc nng xa hi trong linh vc khoa hoc cng ngh
- Chc nng xa hi trong linh vc lao ng.
- Chc nng xa hi trong linh vc trt t an ton x hi
- Chc nng xa hi trong linh vc bo v mi trng.
- Chc nng xa hi trong linh vc hn nhn v gia nh.- Chc nng xa hi trong linh vc tn gio, tn ngng.- Chc nng xa hi trong linh vc xo i gim ngho, chnh sch bo m x hi (bo m x hi, cu tr x hi, cu i x hi).
4.2 Chc nng i ngoi ca nh nc x hi ch ngha
4.2.1 Chc nng bo v t quc x hi ch ngha
- Xy dng nn quc phng ton dn.
- Tng cng sc mnh quc phng, an ninh4.2.2 Chc nng m rng quan h i ngoi v s pht trin ca nh nc x hi ch ngha
5. B my nh nc XHCN
- c trng c bn trong t chc b my nh nc x hi ch ngha.
- Hot ng ca b my nh nc x hi ch ngha.*So snh m hnh nh nc XHCN v l thuyt v thc tin
Bi 10: NHNG VN C BN V NH NC PHP QUYN
(t hc c hng dn)
1. S pht trin ca t tng v Nh nc php quyn
1.1 S cai tr coi trng lut php t nn mng cho vai tr ca php lut trong mi quan h vi nh nc
- Thi k c i xut hin nhng t tng coi trng php lut.
- Thi k phong kin tip tc pht trin t tng v Nh nc php quyn.
1.2 Ch ng quyn lc qun ch chuyn ch bng php lut
- Xut hin s u tranh vi quyn lc chuyn ch ca nh vua.
- S u tranh ny th hin bng php lut l tin cho t tng v nh nc php quyn.
1.3 Ch ng quyn lc nh nc v m rng ni dung dn ch
- Cch mng t sn tip tc pht trin t tng ch ng quyn lc nh nc bng php lut.
- Cch mng t sn hnh thnh v m rng ni dung dn ch cho khi nim Nh nc php quyn.
1.4 Nh nc php quyn hin i
- T tng v Nh nc php quyn hin i tip tc c mi lin h cht ch vi cc t tng chnh tr php l khc nh ch ngha lp hin, thuyt tam quyn phn lp, ch ngha a nguyn
- T tng v Nh nc php quyn c s pht trin v m rng hn v tnh cht v s m bo thc hin trn thc t.
2. Mt s du hin c bn ca Nh nc php quyn
- Nh nc qun l bng php lut.
- Nh nc phi b hn ch bng php lut.
- Ni dung v tnh cht ca php lut trong Nh nc php quyn phi tin b.
- Tnh ti cao ca php lut cn phi c tn trng v bo v.
3. Phn bit t tng Nh nc php quyn vi t tng php tr v ch php tr
- im tng ng vi Nh nc php quyn l u coi trng php lut
- S khc bit cn bn gia t tng Php tr v t tng Nh nc php v hon cnh ra i v mc ch ca chng.
4. Xy dng Nh nc php quyn Vit Nam
4.1 Tnh tt yu ca xy dng Nh nc php quyn Vit Nam
- V Nh nc php quyn l mt biu hin v thnh tu ca dn ch.
- Nn kinh t th trng v hi nhp cn phi xy dng Nh nc php quyn.
4.2 Nhng yu cu c bn ca vic xy dng Nh nc php quyn Vit Nam hin nay
- Xy dng Nh nc php quyn l mt qu trnh thc hin dn ch.
- Xy dng Nh nc php quyn phi trong mi quan h cht ch v c h thng vi cc phng thc thc hin dn ch khc.
- Xy dng Nh nc php quyn phi ch n tnh cht v trnh pht trin ca kinh t, cc iu kin vn ha chnh tr php l c th ca Vit Nam.
BI 11: NHNG VN CHUNG V PHP LUT
1. Ngun gc ca php lut
Theo quan im ca Ch ngha Mc-LNin: php lut l hin tng thuc kin trc thng tng ca x hi c giai cp, php lut ch pht sinh, tn ti v pht trin khi x hi t n mt trnh pht trin nht nh.
Trong x hi cng sn nguyn thu cha c s phn chia giai cp nn cha c php lut. Cc quy phm tn ti trong x hi nguyn thu nh quy phm o c, quy phm tn gio iu chnh cc quan h x hi gia cc thnh vin vn bnh ng vi nhau v c mi ngi t nguyn thc hin.
V phng din khch quan: nhng nguyn nhn lm xut hin Nh nc cng chnh l nhng nguyn nhn lm xut hin php lut.
V phng din ch quan: php lut ch c th hnh thnh bng con ng Nh nc theo 2 cch: do Nh nc ban hnh hoc tha nhn cc quy phm x hi.
2. Bn cht v cc mi lin h ca php lut
2.1 Khi nim bn cht ca php lut
Tnh giai cp:
Tnh giai cp l s tc ng ca yu t giai cp n php lut m s tc ng ny quyt nh xu hng pht trin, nhng c im c bn ca php lut.
Php lut c tnh giai cp bi giai cp l mt trong nhng nguyn nhn ra i ca php lut v php lut l mt trong nhng cng c hu hiu nht trong vic trn p u tranh giai cp, bo v li ch giai cp.
Tnh giai cp th hin ch yu trong ni dung v mc ch ca s iu chnh ca php lut. Theo , php lut bo v li ch trc ht ca giai cp thng tr.
Tnh x hi ca php lut:
Tnh x hi l s tc ng ca cc yu t x hi (c hiu l s i lp vi yu t giai cp) n xu hng pht trin v nhng c im c bn ca php lut.
Php lut c tnh x hi bi nhu cu qun l x hi, trt t chung ca x hi l mt trong nhng nguyn nhn quan trng dn n s ra i ca php lut. Php lut cng l phng tin m hnh ho cch thc x s ca cc thnh vin trong x hi.
Tnh x hi ca php lut th hin trong mc ch ca s iu chnh ca php lut. Php lut phn nh ch chung, li ch chung ca x hi.
nh ngha: php lut l h thng cc quy tc x s do nh nc ban hnh hoc tha nhn v bo m thc hin, th hin ch ca giai cp thng tr trong x hi, l nhn t iu chnh cc quan h x hi.
2.2 Cc mi lin h ca php lut vi cc hin tng x hi khc
2.2.1 Mi quan h php lut vi kinh t
y l mi lin h gia mt yu t thuc kin trc thng tng v mt yu t thuc c s h tng, quan h c tnh c lp tng i. C th:
Php lut ph thuc vo kinh t: cc iu kin, quan h kinh t khng ch l nguyn nhn trc tip quyt nh s ra i ca php lut, m cn quyt nh ton b ni dung, hnh thc, c cu v s pht trin ca php lut. C th:
C cu kinh t, h thng kinh t quyt nh c cu h thng php lut;
Tnh cht, ni dung ca cc quan h kinh t, c ch qun l kinh t quyt nh tnh cht ni dung ca cc quan h php lut, phm vi iu chnh ca php lut.
Ch kinh t quyt nh vic t chc b my v phng thc hot ng ca cc thit ch chnh tr php l.
S tc ng tr li ca php lut i vi kinh t: theo 2 hng
Tc ng tch cc: n nh trt t x hi, thc y kinh t pht trin khi php lut phn nh ng trnh pht trin kinh t-x hi.
Tc ng tiu cc: cn tr, km hm s pht trin kinh t-x hi khi php lut phn nh khng ng trnh pht trin kinh t-x hi.
2.2.2 Mi quan h php lut vi chnh tr
y l mi lin h gia 2 yu t thuc kin trc thng, chng c mi lin h tc ng qua li. C th:
S tc ng ca php lut i vi chnh tr:
Php lut l hnh thc, th hin ch ca giai cp thng tr;
Php lut l cng c chuyn ho ch ca giai cp thng tr;
Bin ch ca giai cp thng tr tr thnh quy tc x s chung, c tnh bt buc i vi mi ngi.
S tc ng ca chnh tr i vi php lut: nn chnh tr ca giai cp cm quyn quy nh bn cht, ni dung ca php lut.
2.2.3 Mi quan h php lut vi Nh nc
y l mi quan h gia 2 yu t thuc thng tng kin trc, chng c mi lin h tc ng qua li. C th:
S tc ng ca Nh nc i vi php lut: Nh nc ban hnh v bo m cho php lut c thc hin trong cuc sng.
S tc ng ca php lut i vi Nh nc: quyn lc Nh nc ch c th c trin khai v c hiu lc trn c s php lut. ng thi, Nh nc cng phi tn trng php lut.
2.2.4 Mi quan h php lut vi cc quy phm x hi khc
Php lut c mi lin h cht ch vi cc quy phm x hi khc (quy phm o c, quy phm tn gio, quy phm tp qun, quy phm chnh tr), c th:
Php lut th ch ho nhiu quy phm o c, tp qun, chnh tr, thnh quy phm php lut;
Phm vi iu chnh ca php lut vi cc loi quy phm x hi khc c th trng hp vi nhau, mc ch iu chnh l thng nht vi nhau;
Cc loi quy phm x hi khc ng vai tr h tr php lut pht huy hiu lc, hiu qu trong vic iu chnh cc quan h x hi.
3. Thuc tnh ca php lut
Thuc tnh ca php lut l nhng tnh cht, du hiu c trng ring c ca php lut. Php lut c nhng thuc tnh sau:
3.1 Tnh quy phm ph bin (tnh bt buc chung)
- Php lut c tnh quy phm l s bt buc phi thc hin theo nhng chun mc nht nh.
- Tnh ph bin l s bt buc chung v khng phn bit vi tt c cc ch th.
- Php lut c tnh quy phm ph bin bi xut pht t mt trong nhng nguyn nhn ra i ca php lut v bn cht ca php lut l s th hin ch chung ca x hi. V mt khch quan, php lut l s phn nh nhng quy lut khch quan, ph bin nht ca x hi.
3.2 Tnh xc nh cht ch v mt hnh thc
Tnh xc nh cht ch v mt hnh thc l s biu hin mt cch thng nht gia ni dung v hnh thc biu hin ca php lut.
Tnh xc nh cht ch v mt hnh thc th hin l:
+ Ni dung ca php lut phi c th hin trong nhng hnh thc xc nh, nh: tp qun php, tin l php hay vn bn php lut.
+ Php lut cng cn phi c th hin bng ngn ng php l - cn r rng, chnh xc v mt ngha, c kh nng p dng trc tip.
+ Tnh xc nh cht ch v hnh thc ca php lut cn th hin phng thc hnh thnh php lut.
+ Vn bn quy phm php lut cng c xc nh cht ch v th tc, thm quyn ban hnh.
Php lut c tnh xc nh cht ch v mt hnh thc xut pht t nguyn nhn v bn cht ca php lut l ch chung ca x hi nn xut hin nhu cu ngn chn s lm dng ca cc ch th khi thc hin php lut v cc ch th thc hin ng php lut.
3.3 Tnh c m bo bng nh nc
Tnh m bo bi nh nc l vic nh nc s dng cc phng tin, bin php thc hin php lut trn thc t.
Tnh m bo bng nh nc th hin l kh nng t chc thc hin php lut ca Nh nc, bng nhng bin php: m bo v kinh t; m bo v t tng; m bo v phng din t chc; m bo bng bin php cng ch Nh nc y l m bo c trng c th phn bit php lut vi quy phm x hi khc.
Php lut c thuc tnh ny xut pht t mi quan h gia php lut v nh nc l nhng cng c, phng tin quan trng qun l x hi v xng xut pht t nguyn nhn ra i v bn cht ca php lut l ch chung ca x hi cn phi c m bo thc hin.
4. Chc nng ca php lut
4.1 Khi nim
Chc nng ca php lut l nhng phng din, mt tc ng ch yu ca php lut, th hin bn cht v gi tr x hi ca php lut.
4.2 Cc chc nng ch yu
Chc nng iu chnh cc quan h x hi ca php lut: th hin 2 mt
Php lut ghi nhn cc quan h ch yu trong x hi;
Php lut bo m cho s pht trin ca cc quan h x hi.
Chc nng gio dc ca php lut: Th hin php lut tc ng vo thc v tm l ca con ngi, t con ngi la chn cch x s ph hp vi quy nh ca php lut.
Chc nng bo v ca php lut: Bo v li ch ca Nh nc, ca x hi v cc quyn v li ch hp php ca cng dn trc cc vi phm.
5. Hnh thc ca php lut
Khi nim: l cch thc m giai cp thng tr s dng th hin ch ca giai cp mnh v x hi, l phng thc tn ti, dng tn ti thc t ca php lut.
Cc hnh thc php lut c bn: c 3 hnh thc php lut
5.1 Tp qun php
Khi nim: l hnh thc Nh nc tha nhn mt s tp qun lu truyn trong x hi, ph hp vi li ch ca giai cp thng tr v nng chng ln thnh php lut.
y l hnh thc ph bin ca php lut ch n, php lut phong kin.
5.2 Tin l php
Khi nim: l hnh thc Nh nc tha nhn cc quyt nh ca c quan hnh chnh hoc xt x c hiu lc php lut khi gii quyt cc v vic c th (trong trng hp php lut khng quy nh hoc quy nh khng r) v ly lm cn c php l p dng cc v vic xy ra tng t sau ny. y l hnh thc ph bin ca php lut ch n, php lut phong kin v php lut t sn (cc nc trong h thng php lut Anh-M). Tin l php bao gm tin l hnh chnh v n l.
5.3 Vn bn uy phm php lut
- Khi nim: Vn bn quy phm php lut l vn bn do c quan nh nc c thm quyn ban hnh theo th tc trnh t lut nh, trong c quy tc x s chung, c nh nc bo m thc hin nhm iu chnh cc quan h x hi thc hin cc nhim v, chc nng ca nh nc.
- y l hnh thc php lut tin b nht trong lch s, c nhiu quc gia s dng.
* Nhn din v phn tch cc biu hin ca bn cht, cc thuc tnh, chc nng v hnh thc ca php lut.
BI 12:CC KIU PHP LUT TRONG LCH S
(t hc c hng dn)
1. Khi nim kiu php lut
Khi nim: Kiu php lut l tng th nhng du hiu c bn c th ca php lut, th hin bn cht giai cp, nhng iu kin tn ti v pht trin ca php lut trong mt hnh thi kinh t - x hi nht nh.
C s l lun phn nh kiu php lut: hc thuyt Mc-Lnin v hnh thi kinh t-x hi. C th l:
C s kinh t: php lut chu s quyt nh ca quan h sn xut trong mi hnh thi kinh t-x hi.
C s x hi: php lut phn nh s tng quan gia giai cp thng tr v cc giai cp khc trong x hi. Trong , trc ht php lut th hin v bo v li ch ca giai cp thng tr.
Tng ng vi 4 hnh thi kinh t-x hi (trong x hi c giai cp) c 4 kiu php lut:
Kiu php lut ch n;
Kiu php lut phong kin;
Kiu php lut t sn;
Kiu php lut x hi ch ngha.
S thay th cc kiu php lut trong lch s:
Th hin tin trnh pht trin ca lch s.
Kiu php lut sau bao gi cng pht trin hn kiu php lut trc.
S thay th cc kiu php lut din ra khng tun t. Khng phi quc gia no cng tri qua y 4 kiu php lut.
Kiu php lut sau lun k tha kiu php lut trc, mc k tha ph thuc vo tnh cht ca quan h x hi v ch, li ch ca giai cp cm quyn.
2. Cc kiu php lut trong lch s
2.1 Kiu php lut ch n
L kiu php lut u tin trong lch s, l cng c ca giai cp ch n qun l x hi trong iu kin mi, sau khi x hi t chc th tc-b lc tan r.
C s kinh t: tn ti trn c s quan h sn xut ch n, c trng bi ch chim hu t nhn tuyt i ca giai cp ch n i vi t liu sn xut, sn phm lao ng v ngi n l.
C s x hi: php lut ch n tn ti da trn kt cu x hi giai cp. Trong , php lut phn nh ch yu ch ca giai cp ch n v cc lc lng x hi khc (loi tr giai cp n l).
Bn cht ca kiu php lut ch n th hin:
Cng khai bo v v cng c quyn t hu ca ch n i vi t liu sn xut v ngi n l.
Quy nh v cng c tnh trng bt bnh ng trong x hi:
Quan h gia ch n v n l: ch n c ton quyn, n l trong tnh trng v quyn v c xem l "cng c bit ni".
Quan h gia ch n vi cc tng lp khc: ch n mi c coi l cng dn v php lut chia cng dn ra nhiu loi cn c vo s ti sn m hc c. Theo , quy nh quyn li v ngha v khc nhau.
Quy nh v cng c s thng tr tuyt i ca ngi gia trng trong quan h gia nh.
Quy nh cc hnh pht v cch thc thc hin hnh pht rt d man v tn bo.
Hnh thc php lut ch yu l tp qun php v tin l php. Vn bn php lut xut hin mun, c ni dung tng hp cc lnh vc trong i sng x hi, cha c s phn nh cc ngnh lut c th.
Trong chng mc nht nh, php lut ch n th hin vai tr x hi trong qu trnh t chc sn xut v bo v trt t chung ca cng ng.
2.2 Kiu php lut phong kin
L kiu php lut ra i thay th cho kiu php lut ch n.
C s kinh t: tn ti trn c s quan h sn xut phong kin, c trng bi ch t hu ca a ch phong kin i vi t ai, t liu sn xut khc v mt phn sc lao ng ca nng dn.
C s x hi: php lut phong kin tn ti da trn kt cu x hi giai cp. Trong , php lut phn nh ch yu ch ca giai cp phong kin, cc lc lng x hi khc.
Bn cht ca php lut phong kin: th hin nhng c im sau:
Bo v ch t hu ca a ch phong kin i vi t ai v ch bc lt a t i vi nng dn.
Bo v ch ng cp v c quyn ca giai cp phong kin.
Hp php ha s bo lc v chuyn quyn ca giai cp phong kin.
Quy nh nhng hnh pht tn bo i vi nhng hnh vi xm phm n trt t phong kin.
Chu nh hng mnh m ca tn gio v o c phong kin.
Ngoi h thng php lut ca Nh nc cn tn ti cc quy nh ca cc lnh cha v l lng ca cc a phng. iu ny lm cho php lut phong kin b phn tn v thiu tnh n nh.
Hnh thc tp qun php v tin l php vn ng vai tr ch yu. Vn bn php lut c s dng ph bin hn nhng thng l nhng b lut c ni dung tng hp, m ch ti mang nng tnh cht hnh s.
Gi tr x hi ca php lut phong kin:
L phng tin thc hin nhng cng vic chung ca x hi.
Xc lp, ghi nhn h thng cc quan h x hi ca mt x hi trnh pht trin cao hn, tin b hn so vi x hi Chim hu n l.
2.3 Kiu php lut t sn:
Cng vi s ra i ca Nh nc T sn, Php lut t sn c hnh thnh tthay th cho Php lut phong kin. So vi Php lut ch n v Php lut phong kin, ta thy:
Php lut t sn k tha cc kiu php lut trc v n c xy dng trn nhng quan h sn xut ca ch t hu v bc lt.
Php lut t sn pht trin hn rt nhiu c v ni dung ln hnh thc so vi cc kiu php lut trc . N phn nh s thay i ton din ca x hi v i sng vt cht v tinh thn:
Mc d php lut t sn bo v ch t hu t sn v ch bc lt lm thu, nhng v mt php l n tha nhn quyn t hu ca tt c mi ngi. Nh , cc lc lng x hi c c s php l u tranh bo v quyn li kinh t ca mnh.
Ln u tin php lut T sn quy nh cc quyn t do dn ch rng ri cho cng dn trong cc lnh vc chnh tr vn ho, x hi v t do c nhn. Tuy nhin, trong thc t, cc quyn cng dn b ct xn v khng c bo m thc hin u .
Php lut T sn tuyn b nguyn tc t do k kt hp ng v khng ngng hon thin n, c bit trong lnh vc dn s v thng mi. Ch nh hp ng to s thun li cho s lu thng hng ho v pht trin sn xut. Mc d c xem l mt ch nh t mang du n chnh tr nht nhng n vn phn nh bn cht ca giai cp t sn l: bo v quyn t hu i vi ti sn ca giai cp t sn trong x hi.
Hnh thc php lut T sn rt a dng, nhng vn bn php lut vn l hnh thc ch yu. c s phn chia thnh cc ngnh lut c i tng iu chnh ring. c bit l s ra i ca Hin php - o lut c bn, lm c s cho tnh thng nht ca ton b h thng php lut ca mt nc.
Tin l php c s dng b sung cho s thiu ht ca vn bn php lut. Tuy nhin, mc s dng hnh thc php lut ny c khc nhau v l mt trong nhng cn c phn bit h thng php lut ngl-scxng.
BI 13: BN CHT, VAI TR CA PHP LUT XHCN v
H NGUYN TC C BN CA PHP LUT XHCN
(t hc c hng dn)
1. Khi nim php lut XHCN
Php lut XHCN l h thng cc quy tc x s, th hin ch ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng, di s lnh o ca ng, do Nh nc XHCN ban hnh v bo m thc hin bng s thuyt phc v gio dc mi ngi tn trng thc hin v bng sc mnh cng ch ca Nh nc.
2. Bn cht
Bn cht ca php lut XHCN cng c quy nh bi c s kinh t-x hi ca n.
C s kinh t: quan h sn xut XHCN.
C s x hi: cc giai cp trong x hi tn ti.
2.1 Tnh giai cp
Php lut XHCN phn nh ch ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng.
Php lut XHCN iu chnh v mt giai cp cc quan h x hi theo nh hng XHCN.
2.2 Tnh x hi
Bn cnh vic bo v li ch ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng, php lut XHCN cn bo v li ch ca cc giai cp khc trong x hi.
Php lut XHCN c c s x hi rng ri.
Php lut XHCN l cng c m bo cng bng x hi, to iu kin cho s pht trin ton din ca mi c nhn.
2.3 Nhng c im c bn ca php lut XHCN
Php lut XHCN:
L mt h thng cc quy tc x s c tnh thng nht ni ti cao, do c s kinh t, x hi v php l ca n quy nh.
Th hin ch ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng.
Do Nh nc XHCN - Nh nc dn ch, th hin quyn lc ca nhn dn lao ng - ban hnh v bo m thc hin.
C quan h cht ch vi ch kinh t XHCN.
C quan h mt thit vi ng li, ch trng, chnh sch ca ng cng sn.
C quan h cht ch vi cc quy phm x hi khc trong x hi XHCN.
3. Vai tr ca php lut XHCN
3.1. Php lut th ch ha ch trng, ng li ca ng Cng sn.
- Php lut l phng tin chuyn ha ng li chnh sch (c th hin trong ngh quyt) ca ng cng sn thnh quy tc x s chung ca tan x hi.
- Thng qua Php lut, ng m bo dc s lnh o thng nht i vi ton x hi.
3.2. Php lut l c s xy dng v hon thinb my Nh nc X hi ch ngha.
Nh nc v cc thit ch hp thnh ca Nh nc u c hnh thc php l nht nh.
Trong qu trnh thit lp v t chc thc hin quyn lc Nh nc phi da trn c s vng chc ca nhng nguyn tc v quy nh c th ca php lut.
3.3 Php lut bo m cho vic thc hin c hiu qu chc nng t chc v qun l kinh t, xy dng c s vt cht ca CNXH
Qu trnh t chc v qun l kinh t, xy dng c s vt cht ca CNXH l mt qu trnh phc tp v an xen nhiu mi quan h khc nhau. Qu trnh i hi phi c php lut, l c s m bo cho Nh nc hon thnh c chc nng ca mnh trong lnh vc kinh t.
Php lut s to c ch ng b, thc y qu trnh pht trin ng hng ca nn kinh t.
3.4 Php lut bo m thc hin nn dn ch XHCN, pht huy quyn lc nhn dn, bo m cng bng x hi
Php lut l c s phn nh r vai tr, v tr, chc nng ca ton b h thng b my Nh nc. Trn c s , to ra c ch ph hp m bo dn ch v cng bng x hi.
Xc lp mt cch c th mi quan h gia Nh nc v cng dn.
3.5 Php lut l c s gi vng an ninh chnh tr, trt t an ton x hi
Php lut thit lp mt trt t quan h x hi.
Bn cnh h thng quy phm thit lp trt t x hi, php lut cng quy nh nhng hnh vi gy mt n nh chnh tr v trt t an ton x hi, xm hi n li ch ca Nh nc, x hi v cng dn.
3.6 Php lut c vai tr gio dc mnh m
Php lut tc ng n nhn thc ca ch th, tn c s , ch th s t iu chnh hnh vi.
Phn nh r quyn v ngha v ca cc ch th trong mi quan h vi quyn v ngha v ca cc ch th khc.
Hnh thc thng, pht trong php lut c ngha gio dc cao.
3.7 Php lut XHCN gp phn to dng nhng quan h mi
Php lut c kh nng nh hng cho cc quan h x hi.
Php lut c kh nng d bo, to iu kin cho vic xc lp nhng quan h mi, thit k nhng m hnh t chc ph hp vi s pht trin tng ng ca x hi.
3.8 Php lut to ra mi trng n nh cho vic thit lp cc mi quan h hp tc v pht trin
Php lut l c s cng c v m rng mi quan h gia cc ch th.
Php lut l c s m rng v pht trin cc mi quan h hp tc vi cc quc gia khc v cc t chc quc t.
4 H nguyn tc c bn ca php lut XHCN
H nguyn tc ca php lut XHCN l nhng nguyn l, nhng t tng ch o c bn, c tnh cht xut pht im, th hin tnh ton din, linh hot v c ngha bao qut, quyt nh ni dung v hiu lc ca php lut.
4.3 Cc nguyn tc chung
L nhng nguyn tc ch o ton b h thng php lut XHCN. Bao gm cc nhm nguyn tc v kinh t, v chnh tr, v x hi, v o c v v t tng-vn ha l nhng t tng ch o cho c h thng php lut.
Cc nguyn tc ny nhm m bo:
nh hng cho s vn hnh v pht trin nn kinh t XHCN song song vi vic m bo an ninh, chnh tr v trt t, pht huy quyn lm ch ca mi c nhn, m bo cng bng x hi.
Tn trng v bo m quyn t do tn ngng, tn trng nhng di sn vn ha-t tng ca dn tc v thi i. Gio dc thc trch nhim ca c nhn i vi Nh nc v x hi, xy dng v hon thin o c ca con ngi trong x hi.
Cc nguyn tc chung in hnh nh:
Nguyn tc phn nh y ch, nguyn vng v li ch ca nhn dn trong php lut.
Nguyn tc php ch XHCN.
Nguyn tc cng bng, nhn o.
Nguyn tc bnh ng.
4.2. Cc nguyn tc c th
L nhng t tng ch o ca tng ngnh, lnh vc php lut c th v ca cc ch nh php lut c th.
BI 14: QUY PHM PHP LUT
1. Khi nim v c im
1.1 Khi nim
Quy phm php lut XHCN: l quy tc x s chung do Nh nc ban hnh hoc tha nhn v bo m thc hin, th hin ch v li ch ca nhn dn lao ng, nhm iu chnh cc quan h x hi theo nh hng XHCN.
1.2 c im
Cc c im ring ca quy phm php lut:
Do nh nc ban hnh hoc tha nhn.
c nh nc bo m thc hin.
Mang tnh bt buc chung.
Ni dung ca quy phm php lut th hin hai mt cho php v bt buc.
2. C cu ca quy phm php lut
2.1 Gi nh
2.1.1 Khi nim gi nh: l mt b phn ca quy phm php lut nu ln nhng iu kin, hon cnh (thi gian, a im) c th xy ra trong thc t cuc sng v c nhn hay t chc khi vo nhng hon cnh, iu kin phi chu s tc ng ca quy phm php lut.
2.1.2 Vai tr ca gi nh: xc nh phm vi tc ng ca php lut.
2.1.3 Yu cu: hon cnh, iu kin nu trong phn gi nh phi r rng, chnh xc, st vi thc t.
2.1.4 Cch xc nh: tr li cho cu hi ch th no? Trong hon cnh, iu kin no?
2.1.5 Phn loi: cn c vo s lng hon cnh, iu kin, gi nh c chia thnh hai loi.
Gi nh gin n: ch nu ln mt hon cnh, iu kin.
Gi nh phc tp: nu ln nhiu hon cnh, iu kin.
2.2 Quy nh
2.2.1 Khi nim quy nh: l b phn ca quy phm php lut, trong nu ln cch thc x s m c nhn hay t chc vo hon cnh, iu kin nu trong b phn gi nh c php hoc buc phi thc hin. B phn quy nh ca php lut cha ng mnh lnh ca nh nc.
2.2.2 Vai tr: m hnh ho ch ca Nh nc, c th ho cch thc x ca cc ch th khi tham gia quan h php lut.
2.2.3 Yu cu: mc chnh xc, r rng, cht ch ca b phn quy nh l mt trong nhng iu kin bo m nguyn tc php ch.
2.2.4 Cch xc nh: tr li cho cu hi ch th s lm g v nh th no?
2.2.5 Phn loi: cn c vo mnh lnh c nu trong trong b phn quy nh, c hai loi quy nh.
Quy nh dt khot: ch nu mt cch x s v cc ch th buc phi x s theo m khng c s la chn.
Quy nh khng dt khot: nu ra hai hoc nhiu cch x s v cho php cc t chc hoc c nhn c th la chn cch x s.
2.3 Ch ti
2.3.1 Khi nim: l mt b phn ca quy phm php lut, nu ln bin php tc ng m Nh nc d kin p dng i vi c nhn hay t chc no khng thc hin ng mnh lnh ca Nh nc nu b phn quy nh ca quy phm php lut.
2.3.2 Vai tr: nhm bo m cho php lut c thc hin nghim minh.
2.3.3 Yu cu: bin php tc ng phi tng xng vi mc , tnh cht ca hnh vi vi phm.
2.3.4 Cc xc nh: tr li cu hi ch th phi chu hu qu g nu khng thc hin ng quy nh ca quy phm php lut.
2.3.5 Phn loi: cn c vo kh nng la chn bin php p dng, mc p dng, c 2 loi:
Ch ti c nh: ch nu mt bin php ch ti v mt mc p dng.
Ch ti khng c nh: nu ln nhiu bin php ch ti, hoc mt bin php nhng nhiu mc ch th c th la chn.
Ngoi ra, cn c vo tnh cht v thm quyn p dng, ch ti c chia thnh 4 loi:
Ch ti hnh s.
Ch ti hnh chnh.
Ch ti dn s.
Ch ti k lut.
3. Phn loi cc quy phm php lut
3.1 Cn c vo i tng iu chnh v phng php iu chnh, quy phm php lut c th phn chia theo cc ngnh lut, c th:
Quy phm php lut hnh s.
Quy phm php lut dn s.
Quy phm php lut hnh chnh,
3.2 Cn c vo ni dung ca quy phm php lut c th chia thnh:
Quy phm php lut nh ngha: l quy phm c ni dung gii thch, xc nh mt vn no hay nu ln mt khi nim php l.
Quy phm php lut iu chnh: l quy phm c ni dung trc tip iu chnh hnh vi ca con ngi hay hot ng ca cc t chc.
Quy phm php lut bo v: l quy phm c ni dung xc nh cc bin php cng ch nh nc lin quan n trch nhim php l.
3.3 Cn c vo hnh thc mnh lnh nu trong quy phm php lut c th phn chia thnh:
Quy phm php lut dt khot: l nhng quy phm trong ch quy nh mt cch x s r rng, dt khot.
Quy phm php lut khng dt khot: l quy phm trong nu ra nhiu cch x s v cho php ch th la chn mt cch x s nu.
Quy phm php lut ty nghi: l quy phm trong cho php cc ch th t quy nh cch c s ca mnh.
Quy phm php lut hng dn: l quy phm trong ni dung thng khuyn nh, hng dn cc ch th t gii quyt mt s cng vic nht nh.
4. Mt s phng thc th hin ch yu ca quy phm php lut
4.1 Quy phm th hin theo c cu ba b phn
- Trt t cc b phn trong quy phm c th thay i
- Mt quy phm php lut c th khng c y ba b phn
- Cc b phn c mi lin h cht ch v ni dung
4.2 Quy phm th hin trong iu lut
- Mt quy phm c th c trnh by trong mt iu lut
- Trong mt iu lut c th c nhiu quy phm
- Mt iu lut c th khi qut mt ni dung ging nhau ca cc quy phm
4.3 Quy phm th hin theo ni dung
- Th hin trc tip: Ni dung c th hin trc tip trong quy phm
- Th hin vin dn: Ni dung c vin dn t iu lut khc
- Th hin mu: Ni dung c vin dn t lut khc
*Gii thiu mt s cch thit k quy phm php lut quc t. nh gi cch thc th hin ca mt quy phm php lut Vit Nam c th
BI 15: H THNG PHP LUT
1. Khi nim h thng php lut
Khi nim: H thng php lut l tng th cc quy phm php lut c mi lin h ni ti thng nht vi nhau, c phn thnh cc ch nh php lut, cc ngnh lut v c th hin trong cc vn bn quy phm php lut do Nh nc ban hnh.
2. Thnh phn ca h thng php lut
H thng php lut: l tng th cc quy phm php lut c mi lin h ni ti thng nht, c phn nh thnh cc ch nh php lut, ngnh lut.
Quy phm php lut: l n v nh nht cu thnh h thng php lut.
Ch nh php lut: l mt nhm quy phm php lut c c im chung, cng iu chnh mt nhm quan h x hi tng ng.
Ngnh lut: l h thng cc quy phm php lut iu chnh cc quan h cng loi trong mt lnh vc nht nh ca i sng x hi.
C hai cn c ch yu phn nh cc ngnh lut:
i tng iu chnh: l nhng quan h x hi cng loi, thuc mt lnh vc ca i sng x hi cn c s iu chnh bng php lut. Mi ngnh lut s iu chnh mt loi quan h x hi c th.
Phng php iu chnh: l cch thc tc ng vo quan h x hi thuc phm vi iu chnh ca ngnh lut . Mi ngnh lut cng c phng php iu chnh c th.
C 2 phng php iu chnh ch yu l phng php bnh ng, tho thun v phng php quyn uy - phc tng.
Phng php bnh ng, tho thun: c nhng c im ch yu l: Nh nc khng can thip trc tip vo cc quan h php lut m ch nh ra khun kh v cc bn tham gia quan h php lut c th tha thun vi nhau (v quyn v ngha v ca cc bn trong quan h php lut, cch thc gii quyt khi c tranh chp xy ra) trong khun kh , cc bn tham gia quan h php lut bnh ng vi nhau v quyn v ngha v.
Phng php quyn uy - phc tng: mt bn trong quan h php lut (Nh nc) c quyn ra mnh lnh, cn bn kia phi phc tng.
Tu thuc vo c im, tnh cht ca cc quan h x hi, cc ngnh lut s dng mt phng php hoc phi hp c 2 phng php ny.
3. Cc ngnh lut trong h thng php lut Vit Nam
Hin nay, Vit Nam theo cch phn chia ph bin, trong h thng php lut c mt s ngnh lut in hnh:
Ngnh lut Hin php;
Ngnh lut Hnh chnh;
Ngnh lut Hnh s;
Ngnh lut T tng Hnh s;
Ngnh lut Dn s;
Ngnh lut T tng Dn s;
Ngnh lut Hn nhn - Gia nh;
Ngnh lut Lao ng;
Ngnh lut Thng mi;
Ngnh lut t ai;
Ngnh lut Ti chnh;
Ngnh lut Ngn hng.
..
Lu :
S phn chia cc ngnh lut ch c tnh cht tng i, bi l:
Cc quan h x hi tn ti an xen trong nhiu lnh vc khc nhau ca i sng. V th, mt quan h x hi c th l i tng iu chnh ca nhiu ngnh lut khc nhau.
Quan im ca cc nh khoa hc phn chia cng khc nhau.
4. H thng vn bn quy phm php lut v h thng vn bn quy phm phplut Vit Nam4.1 Khi nim h thng vn bn quy phm php lut: l tng th cc vn bn quy phm php lut do Nh nc ban hnh c mi lin h cht ch v ni dung v hiu lc php l.
4.2 Cc loi vn bn quy phm php lut trong h thng vn bn php lut Vit Nam hin nay:4.3 Phn loi:
C nhiu cch phn loi h thng vn bn quy phm php lut. Trong , cn c vo hiu lc php l, vn bn quy phm php lut c chia thnh 2 loi:
Vn bn lut;
Vn bn di lut.
Mi lin h gia cc vn bn quy phm php lut: cc vn bn quy phm php lut tn ti trong mi lin h cht ch vi nhau.
Mt l, mi lin h v hiu lc php l, cc vn bn quy phm php lut lun tn ti trong mt trt t th bc v hiu lc php l t cao xung thp, trong c hiu lc php l cao nht l Hin php.
Hai l, mi lin h v ni dung, cc vn bn quy phm php lut thng nht vi nhau v ni dung.
4.4 Hiu lc ca vn bn quy phm php lut: Hiu lc ca vn bn quy phm php lut c th hin trn 3 mt:
Theo thi gian;
Theo khng gian;
Theo i tng tc ng.
Ngoi ra, vn bn quy phm php lut cn c th c hiu lc tr v trc.
5. Cc tiu chun nh gi mc hon thin ca h thng php lut
C bn tiu chun c bn nh gi mc hon thin ca h thng php lut:
Tnh ton din: tnh ton din th hin 2 mc
mc chung: l s y cc ngnh lut, cc ch nh php lut
mc c th: y cc quy phm php lut.
Tnh ng b: h thng php lut phi c tnh thng nht, khng chng cho, mu thun.
Tnh ph hp: php lut phi ph hp vi trnh pht trin kinh t-x hi.
Trnh k thut lp php: php lut c xy dng vi trnh k thut php l cao. Th hin qua vic xc nh cc nguyn tc, cch s dng ngn ng php l trong hot ng xy dng php lut.
6. H thng ho php lut
6.1 Khi nim:
H thng ho php lut: l hot ng nhm tng cng tnh h thng ca h thng php lut.
ngha ca h thng ho php lut: va c ngha trong vic hon thin h thng php lut va phc v trc tip cho vic nng cao thc php lut.
Mc ch ca h thng ho php lut: gp phn xy dng mt h thng vn bn quy phm php lut cn i, hon chnh, thng nht.
6.2 Cc hnh thc h thng ho php lut:
Tp hp ho: l sp xp cc vn bn quy phm php lut hoc cc quy phm php lut ring bit theo mt trnh t nht nh. Hot ng ny khng lm thay i ni dung vn bn, khng b sung nhng quy nh mi m ch nhm loi b nhng quy phm php lut r rng l ht hiu lc.
Ch th tp hp ho: mi ch th.
Kt qu ca php in ho: l mt tp h thng vn bn quy phm php lut.
Php in ho: l hot ng ca c quan Nh nc c thm quyn, trong , khng nhng tp hp cc vn bn c theo mt trnh t nht nh, loi b nhng quy phm li thi, mu thun, m cn ch nh thm cc quy phm mi thay th cho cc quy phm php lut b loi b, khc phc cc ch trng c pht hin, nng cao hiu lc php l ca chng.
V ch th: Php in ho ch c th thc hin bi c quan Nh nc c thm quyn ban hnh vn bn quy phm php lut.
V kt qu ca php in ho: l mt vn bn quy phm php lut c ni dung tng hp hn v hiu lc php l cao hn cc vn bn trc iu chnh cng mt vn .*Gii thiu mt s h thng php lut trn th gii. Nhn din v nh gi cc vn bn quy phm php lut c th theo cc tiu ch ca h thng php lut
BI 16: QUAN H PHP LUT
1. Khi nim v c im ca quan h php lut
1.1 Khi nim quan h php lut
Quan h php lut l quan h x hi c cc quy phm php lut iu chnh, trong cc bn tham gia p ng c nhng iu kin do nh nc quy nh, c nhng quyn v ngha v nht nh theo quy nh ca php lut.
1.2 c im ca quan h php lut
Quan h php lut l cc quan h x hi c cc quy phm php lut iu chnh.
Quan h php lut l mt loi quan h t tng, quan h php lut thuc kin trc thng tng v ph thuc c s h tng.
Quan h php lut mang tnh ch nh nc. Ni dung ca quan h php lut l cc quyn, ngha v php l ca cc bn tham gia quan h ; hay ni cch khc cc bn tham gia quan h php lut c cc quyn, ngha v php l v c Nh nc m bo thc hin.
Quan h php lut c tnh xc nh (c c cu ch th xc nh v pht sinh, thay i v chm dt theo cc cn c c th nht nh).
2. Thnh phn ca quan h php lut
2.1 Ch th
2.1.1. Khi nim:
C nhn, t chc p ng c nhng iu kin do nh nc quy nh cho mi loi quan h php lut v tham gia vo quan h php lut th c gi l ch th ca quan h php lut.
Nhng iu kin m c nhn, t chc p ng c c th tr thnh ch th ca quan h php lut c gi l nng lc ch th.
Nng lc ch th gm hai yu t: nng lc php lut v nng lc hnh vi
Nng lc php lut: l kh nng hng quyn v thc hin ngha v theo quy nh ca php lut.
Nng lc hnh vi: l kh nng ca c nhn, t chc c nh nc tha nhn, bng hnh vi ca chnh mnh xc lp v thc hin cc quyn v ngha v php l cng nh c lp chu trch nhim v nhng hnh vi ca mnh.
Mi quan h gia nng lc php lut v nng lc hnh vi:
Nng lc php lut l iu kin cn, nng lc hnh vi l iu kin c nhn, t chc tr thnh ch th ca quan h php lut.
Nu ch th c nng lc php lut m khng c hoc mt nng lc hnh vi hay b Nh nc hn ch nng lc hnh vi th h khng th tham gia mt cch tch cc vo cc quan h php lut. Ch th ch c th tham gia th ng vo cc quan h php lut hoc c Nh nc bo v trong cc quan h php lut nht nh. Thng qua hnh vi v ch ca ngi th ba.
Nng lc php lut l tin ca nng lc hnh vi nn khng th c ch th php lut khng c nng lc php lut m li c nng lc hnh vi. V khi khng quy nh cc quyn, ngha v php l cho ch th th Nh nc cng khng cn phi tnh n iu kin c nhn, t chc c th thc hin cc quyn, ngha v php l .
Nng lc php lut ca c nhn m rng dn theo nng lc hnh vi ca h.
Lu :
Nng lc php lut v nng lc hnh vi khng phi l thuc tnh t nhin m l nhng thuc tnh php l ca ch th.
Nng lc php lut v nng lc hnh vi u c quy nh c th trong cc vn bn quy phm php lut.
i vi cc quc gia khc nhau, hoc trong mi giai on lch s khc nhau mi nh nc, nng lc ch th ca c nhn, t chc c quy nh khc nhau
2.1.2. Cc loi ch th:
1) C nhn (cng dn, ngi nc ngoi, ngi khng c quc tch).
i vi cng dn:
Nng lc php lut ca cng dn c t khi ngi c sinh ra v chm dt khi ngi cht.
Nng lc hnh vi ca cng dn: xut hin mun hn nng lc php lut v pht trin theo qu trnh pht trin t nhin ca con ngi. Khi cng dn t nhng iu kin do php lut quy nh nh tui, kh nng nhn thc, trnh chuyn mn th c xem l c nng lc hnh vi.
i vi ngi nc ngoi v ngi khng c quc tch: Nng lc ch th ca h b hn ch hn so vi cng dn.
2) Php nhn: l mt khi nim php l phn nh a v php l ca mt t chc. mt t chc c cng nhn l php nhn th t chc phi c cc iu kin c bn nh sau: L t chc c thnh lp mt cch hp php.
C c cu t chc cht ch.
C ti sn ring v t chu trch nhim bng ti sn khi tham gia quan h php lut.
Nhn danh mnh tham gia cc quan h php lut mt cch c lp.
Nng lc ch th ca php nhn:
Nng lc php lut ca php nhn:
Nng lc php lut ca php nhn mang tnh chuyn bit.
Pht sinh: t thi im c c quan Nh nc c thm quyn thnh lp, cho php thnh lp. i vi cc php nhn phi ng k hot ng th nng lc php lut ca php nhn pht sinh t thi im c cp giy php hot ng.
Chm dt: t thi im chm dt s tn ti ca php nhn trong mt s trng hp nh: ph sn, gii th, chia nh, hp nht
Nng lc hnh vi ca php nhn: pht sinh v chm dt cng thi im vi nng lc php lut ca php nhn.
Ngoi php nhn cn c cc thc th nhn to khc tuy khng phi l php nhn nhng c th tr thnh ch th ca quan h php lut khi c nng lc ch th nh cng ty hp danh, t hp tc, x nghip thnh vin ca cng ty
3) Nh nc: l ch th c bit ca quan h php lut, v nh nc l ch th ca quyn lc chnh tr ca ton x hi, l ch s hu ln nht trong x hi, nh nc. Nh nc l ch th ca cc quan h php lut quan trng.
2.2. Ni dung ca quan h php lut
2.2.1. Quyn ch th
Khi nim: Quyn ch th l kh nng x s ca ch th c hnh thnh trn c s cc quy nh ca php lut.
c im:
L kh nng ca ch th x s theo cch thc nht nh c php lut cho php.
Kh nng ca ch th yu cu cc ch th c lin quan thc hin y ngha v ca h hoc yu cu h chm dt nhng hnh vi cn tr nhm m bo vic thc hin quyn ch th ca mnh.
Kh nng ca ch th yu cu cc c quan Nh nc c thm quyn bo v quyn, li ch ca mnh.
2.2.2. Ngha v php l:
Khi nim: Ngha v php l ca ch th l cch x s m Nh nc bt buc ch th phi tin hnh theo quy nh ca php lut nhm p ng vic thc hin quyn ca ch th khc.
c im:
L s bt buc ch th phi c nhng x s nht nh theo quy nh ca php lut
Cch x s ny nhm p ng quyn ca ch th khc trong quan h php lut.
Trong trng hp cn thit, ngha v php l s c bo m thc hin bng cng ch Nh nc.
2.3. Khch th ca quan h php lut
L nhng li ch m cc bn tham gia quan h php lut mong mun t c khi tham gia quan h php lut.
Khch th l yu t thc y ch th tham gia quan h php lut.
3. S kin php l
3.1 Khi nim: S kin php l l iu kin, hon cnh, tnh hung ca i sng thc t m s xut hin hay mt i ca chng c quy phm php lut gn vi s pht sinh thay i hay chm dt mt quan h php lut.
3.2 Phn loi:
Cn c vo s lng cc iu kin, hon cnh lm pht sinh, thay i, chm dt quan h php lut, s kin php l c chia thnh hai loi:
S kin php l gin n
S kin php l phc tp.
Cn c theo tiu chun ch, s kin php l c phn loi thnh:
S bin php l.
Hnh vi php l.
Cn c vo kt qu tc ng ca s kin php l i vi quan h php lut, c ba loi s kin:
S kin php l lm pht sinh quan h php lut.
S kin php l lm thay i quan h php lut.
S kin php l lm chm dt quan h php lut.
*Nhn din v phn tch quan h php lut c th
BI 17: THC HIN PHP LUT V P DNG PHP LUT
1. Khi nim cc hnh thc thc hin php lut
1.1 Khi nim
Thc hin php lut l hnh vi hp php ca cc ch th khi tham gia vo quan h x hi c cc quy nh ca php lut iu chnh. Hnh vi hp php chnh l hnh vi ph hp vi cc quy nh ca php lut, cng c th hiu l hnh vi lm ng theo nhng g m php lut quy nh.
1.2 Cc hnh thc thc hin php lut:
Tun theo php lut: ch th kim ch mnh khng thc hin iu php lut cm. Hnh vi tun theo php lut c thc hin di dng khng hnh ng.
Thi hnh php lut: Ch th bng hnh vi tch cc ca mnh thc hin iu php lut yu cu. Hnh vi thi hnh php lut c thc hin di dng hnh ng.
S dng php lut: ch th thc hin cch thc x s m php lut cho php. Hnh vi s dng php lut c thc hin di dng hnh ng hoc khng hnh ng.
p dng php lut: l hnh thc thc hin php lut tong Nh nc, thng qua c quan cn b Nh nc c thm quyn hoc t chc x hi c Nh nc trao quyn, t chc cho cc ch th thc hin quyn hoc ngha v do php lut quy nh, thay i, nh ch, chm dt quan h php lut.
2. p dng php lut - mt hnh thc thc hin php lut c bit
2.1 Cc trng hp cn p dng php lut
Khi cn p dng cc bin php cng ch Nh nc i vi cc ch th c hnh vi vi phm php lut.
Khi cc quyn v ngha v ca ch th khng th mc nhin pht sinh, thay i, chm dt nu thiu s can thip ca Nh nc.
Khi cc quyn v ngha v ca ch th pht sinh nhng c s tranh chp m cc ch th khng th t gii quyt c v yu cu nh nc can thip.
Khi Nh nc thy cn phi tham gia kim tra, gim st cc bn tham gia quan h php lut hoc xc nhn s tn ti hay khng tn ti ca mt s kin thc t no .
2.2 c im ca p dng php lut
Mang tnh t chc, th hin quyn lc Nh nc.
C hnh thc, th tc cht ch. Hnh thc ca hot ng p dng php lut l vn bn p dng php lut. ch ca ch th p dng php lut c th hin trong cc vn bn p dng php lut. Vn bn p dng php lut (vn bn php lut c bit) l vn bn do c quan Nh nc c thm quyn, nh chc trch ban hnh trn c s vn bn quy phm php lut, p dng vo tng trng hp nhm xc nh quyn v ngha v php l c th, hoc xc nh bin php trch nhim php l i vi ch th.
Mang tnh c bit, c th.
C tnh sng to.
p dng php lut l hot ng mang tnh t chc, th hin quyn lc Nh nc, do cc c quan Nh nc c thm quyn thc hin (hoc cc t chc c trao quyn) nhm p dng cc quy phm php lut vo cc trng hp c th.
2.3 Cc giai on ca qu trnh p dng php lut
Phn tch, lm sng t nhng tnh tit ca v vic cn p dng php lut v cc c trng php l ca chng.
La cn quy phm php lut cn p dng v lm sng t ni dung, ngha ca quy phm php lut .
Ban hnh vn bn p dng php lut.
T chc thc hin vn bn p dng php lut.
2.4 p dng php lut tng t: vic p dng php lut tng t nhm khc phc kp thi cc "l hng" ca php lut. iu kin p dng php lut tng t: iu kin chung:
V vic c xem xt c lin quan n quyn, li ch ca Nh nc, x hi hoc ca c nhn, i hi Nh nc phi xem xt gii quyn.
Phi chng minh mt cch chc chn v vic cn xem xt gii quyt khng c quy phm php lut no trc tip iu chnh.
iu kin ring:
i vi p dng tng t quy phm php lut: phi xc nh c quy phm php lut iu chnh trong trng hp d kin c ni dung gn ging vi v vic mi ny sinh.
i vi p dng tng t php lut: phi xc nh l khng c quy phm php lut iu chnh v vic tng t vi v vic cn gii quyt (khng th gii quyt v vic theo nguyn tc tng t quy phm php lut).
Cch thc p dng php lut tng t:
p dng tng t quy phm php lut: l vic la chn quy phm hiu lc php lut lm cn c php l gii quyt mt v vic c th ny sinh cha c d kin trc nhng c du hiu tng t vi mt v vic khc c quy phm php lut ny trc tip iu chnh.
p dng tng t php lut: l vic s dng nhng nguyn tc php l v da vo thc php lut gii quyt mt v vic c th m cha c quy phm php lut trc tip iu chnh v cng khng th p dng tng t quy phm php lut.
*Gii thiu quy trnh p dng php lut c th. Nhn din v nh gi mt quy trnh p dng php lut c th
BI 18: VI PHM PHP LUT V TRCH NHIM PHP L
1. Vi phm php lut
1.1 Khi nim v du hiu ca vi phm php lut
Khi nim: L hnh vi (hnh ng hay khng hnh ng), tri php lut, c li, do ch th c nng lc trch nhim php l thc hin, xm hi hoc e da xm hi cc quan h x hi c php lut bo v.
Du hiu ca vi phm php lut
L hnh vi xc nh ca con ngi;
Tri php lut;
C li;
Do ch th c nng lc trch nhim php l thc hin.
1.2 Cu thnh ca vi phm php lut
1.2.1 Mt khch quan ca vi phm php lut
L nhng biu hin ra bn ngoi ca vi phm php lut m con ngi c th nhn thc c bng trc quan sinh ng.
Mt khch quan l ca vi phm php lut gm:
Hnh vi tri php lut: th hin di dng hnh ng hay khng hnh ng, tri php lut gy thit hi hoc e da gy thit hi cho x hi.
S thit hi ca x hi: l nhng tn tht thc t v mt vt cht, tinh thn m x hi phi gnh chu; hoc nguy c tt yu xy ra thit hi v vt cht hoc tinh thn nu hnh vi tri php lut khng c ngn chn kp thi.
Mi quan h nhn qu gia hnh vi tri php lut v s thit hi cho x hi: trong hnh vi tri php lut ng vai tr l nguyn nhn trc tip, cn s thit hi ca x hi ng vai tr l kt qu tt yu.
Ngoi nhng yu t ni trn, cn c cc yu t khc thuc mt khch quan ca vi phm php lut nh: cng c thc hin hnh vi vi phm (dao, sng), thi gian, a im thc hin hnh vi vi phmvv.
1.2.2 Mt ch quan ca vi phm php lut
L trng thi tm l bn trong ca ch th vi phm php lut.
Mt ch quan ca vi phm php lut bao gm cc yu t sau y:
Li: l trng thi tm l phn nh thi tiu cc ca ch th i vi hnh vi tri php lut ca mnh v hu qu do hnh vi gy ra. C cc hnh thc sau:
Li c trc tip: ch th vi phm php lut nhn thc c hnh vi ca mnh l nguy him cho x hi, thy trc thit hi cho x hi do hnh vi ca mnh gy ra nhng mong mun hu qu xy ra.
C gin tip: ch th vi phm nhn thc c hnh vi ca mnh l nguy him cho x hi, thy trc thit hi cho x hi do hnh vi ca hnh vi ca mnh gy ra, tuy khng mong mun nhng c thc mc cho hu qu xy ra.
V v qu t tin: ch th ca vi phm nhn thy trc hu qu thit hi cho x hi do hnh vi ca mnh gy ra, nhng hy vng, tin tng hu qu khng xy ra hoc c th ngn chn c.
V do cu th: ch th vi phm do khinh sut, cu th nn khng nhn thy trc thit hi cho x hi do hnh vi ca mnh gy ra, mc d c th hoc cn phi thy trc hu qu .
ng c: l ci thc y ch th thc hin hnh vi vi phm php lut.
Mc ch: l kt qu cui cng m ch th mong mun t c khi thc hin hnh vi vi phm php lut.
1.2.3 Khch th ca vi phm php lut
L nhng quan h x hi c php lut bo v b hnh vi vi phm php lut xm hi ti. Tnh cht ca khch th b xm hi phn nh mc nguy him ca hnh vi vi phm php lut.
1.2.4 Ch th ca vi phm php lut
L cc c nhn, t chc c nng lc trch nhim php l.
Nng lc trch nhim php l: l kh nng ca ch th t chu trch nhim v hnh vi ca mnh trc Nh nc.
1.3 Phn loi vi phm php lut
Cn c vo tnh cht v mc nguy him cho x hi, vi phm php lut c chia thnh bn loi:
Vi phm hnh s (cn gi l ti phm): l hnh vi tri php lut, c li, nguy him cho x hi, c quy nh trong B lut Hnh s, do ngi c nng lc trch nhim hnh s thc hin.
Vi phm hnh chnh: l hnh vi tri php lut, c li, nhng mc nguy him cho x hi thp hn so vi ti phm, xm hi ti cc quan h x hi c php lut hnh chnh quy nh.
Vi phm k lut: l nhng hnh vi c li, tri php lut, k lut ca n v, c quan nh nc.
Vi phm dn s: l hnh vi xm hi ti quan h ti sn v quan h nhn thn). Vi phm dn s ch yu c quy nh trong B lut Dn s.
2. Trch nhim php l
2.1 Khi nim, c im ca trch nhim php l
Khi nim trch nhim php l: l mt loi quan h php lut c bit gia Nh nc (thng qua nh chc trch, c quan Nh nc c thm quyn) v ch th vi phm php lut, trong , Nh nc c quyn p dng cc bin php cng ch c tnh cht trng pht c quy nh trong ch ti ca quy phm php lut i vi ch th vi phm v ch th c ngha v phi gnh chu hu qu bt li do hnh vi ca mnh gy ra.
c im ca trch nhim php l:
C s thc t ca trch nhim php l l vi phm php lut.
C s php l ca trch nhim php l l vn bn p dng php lut c hiu lc ca c quan Nh nc c thm quyn.
Trch nhim php l lin quan mt thit vi cng ch Nh nc.
2.2 Phn loi trch nhim php l
Cn c vo vic phn loi vi phm php lut, c bn loi trch nhim php l:
Trch nhim hnh s;
Trch nhim dn s;
Trch nhim hnh chnh;
Trch nhim k lut.*Nhn din v phn tch vi phm php lut v trch nhim php l
BI 19: THC PHP LUT V PHP CH XHCN
1. thc php lut
1.1 Khi nim, c trng ca thc php lut XHCN
Khi nim thc php lut XHCN: l tng th cc hc thuyt, t tng, quan im, quan nim thnh hnh trong x hi XHCN, th hin mi quan h ca con ngi i vi php lut hin hnh, php lut qua v php lut cn phi c, th hin s nh gi ca con ngi v tnh hp php hay khng hp php trong hnh vi x s ca con ngi cng nh trong t chc v hot ng ca cc c quan Nh nc, cc t chc chnh tr - x hi v mi cng dn.
c trng ca thc php lut:
thc php lut c mi quan h bin chng vi tn ti x hi: th hin hai kha cnh: thc php lut va ph thuc vo tn ti x hi (do tn ti x hi quyt nh), va c tnh c lp tng i (bo th, k tha, lc hu, vt trc so vi tn ti x hi).
thc php lut l hin tng c tnh giai cp: hiu bit, thi ca cc giai cp i vi php lut l khc nhau, ch c thc php lut ca giai cp cm quyn mi c phn nh trong php lut.
1.2 Cu trc ca thc php lut
1.2.1 Cn c vo ni dung, tnh cht ca cc b phn hp thnh:
H t tng php lut: l tng hp cc t tng, quan im, l thuyt v php lut.
Tm l php lut: l tnh cm, thi , tm trng, cm xc ca con ngi i vi php lut.
1.3 Chc nng ca thc php lut
- Chc nng nh gi: hanh vi va phap lut
- Chc nng iu chnh hanh vi
- Chc nng nhn thc hanh vi
- Chc nng d bo: s phat trin cua phap lut
1.4 Phn loi thc php lut
1.4.1 Cn c trn mc v phm vi nhn thc:
thc php lut thng thng: l kinh nghim ca ch th v php lut, ch phn nh c cc mi lin h bn ngoi ca php lut m cha phn nh c bn cht ca php lut.
thc php lut l lun: l h thng cc hc thuyt, t tng, quan im, quan nim v php lut, phn nh c mi quan h bn trong, bn cht ca php lut.
1.4.2 Cn c theo ch th mang thc php lut: thc php lut x hi: l thc ca b phn tin tin trong x hi, phn nh xu th pht trin ca x hi.
thc php lut nhm: l thc php lut ca mt nhm ngi.
thc php lut c nhn: l thc php lut ca mi ngi.
1.5 Mi quan h gia thc php lut v php lut XHCN
S tc ng ca thc php lut i vi php lut XHCN:
thc php lut l tin t tung trc tip xy dng v hon thin php lut.
thc php lut gp phn nng cao vic thc hin php lut.
thc php lut l m bo cho hot ng p dng php lut ng n, khch quan.
Ngc li, php lut l c s hnh thnh, cng c v nng cao thc php lut.
1.6 Cc bin php gio dc, nng cao thc php lut
Tng cng cng tc thng tin, tuyn truyn, gii thch php lut.
a vic ging dy php lut vo h thng cc trng hc.
y mnh cng tc bi dng i ng cn b thc hin php lut.
M rng dn ch, cng khai to iu kin cho nhn dn tham gia mt cch ng o vo hot ng xy dng php lut.
y mnh cng tc u tranh phng chng vi phm php lut.
Kt hp gio dc php lut vi gio dc o c, vn ho, nng cao trnh chung ca nhn dn.
Tng cng s lnh o ca ng.
2. Php ch XHCN
2.1 Khi nim php ch XHCN
Khi nim php ch XHCN: Php ch l mt ch c bit ca i sng chnh tr - x hi, trong tt c cc c quan nh nc, t chc kinh t, t chc x hi, nhn vin nh nc, nhn vin cc t chc x hi v mi cng dn u phi tn trng v thc hin php lut mt cch nghim chnh, trit v chnh xc Cc biu hin ca php ch XHCN:
Php ch XHCN l nguyn tc trong t chc v hot ng ca b my Nh nc.
Php ch XHCN l nguyn tc hot ng ca cc t chc chnh tr, chnh tr x hi.
Php ch XHCN l nguyn tc trong x s ca cng dn.
ngha ca php ch: php ch l iu kin c bn pht huy dn ch.
2.2 Cc nguyn tc ca php ch XHCN
Tn trng tnh ti cao ca Hin php v Lut.
m bo tnh thng nht ca php ch trn quy m ton quc.
Php ch phi cng bng, hp l. Bo m cc quyn t do ca cng dn
Mi vi phm php lut phi c ngn chn, pht hin v x l kp thi.
Cc c quan xy dng php lut, t chc thc hin php lut, bo v php lut phi hot ng mt cch tch cc, ch ng v c hiu qu.
Khng tch ri php ch vi vn ha v vn ha php l.
2.3 Vai tr ca php ch
2.4 Nhng iu kin bo m cho s pht trin ca php ch XHCN
Cc iu kin kinh t Cc iu kin chnh tr Cc iu kin t tng Cc iu kin x hi
Nhng iu kin php l
Nhng bo m php l
Cc bin php phng chng vi phm php lut Cc bin phm x l vi phm php lut Cc bin php bo v v khi phc cc quyn b vi phm, khc phc hu qu ca vi phm php lut. Cc bin php v t chc Tng cng s lnh o ca ng.
*Nhn din v nh gi cc biu hin ca thc php lut v php ch.BI 20: C CH IU CHNH PHP LUT
(t hc c hng dn)
1. iu chnh php lut
1.1 Khi nim iu chnh php lut: l qu trnh Nh nc dng php lut tc ng ln hnh vi ca cc ch th, thng qua tc ng ln cc quan h x hi.1.2 i tng iu chnh php lut: l nhng quan h x hi m Nh nc thy cn phi tc ng bng php lut. Php lut iu chnh cc quan h x hi theo hai hng: Nhng quan h x hi khng ph hp vi ch ca Nh nc, Nh nc iu chnh theo hng hn ch, loi tr chng.
Nhng quan h x hi ph hp vi ch ca Nh nc th Nh nc s ghi nhn v bo v.
1.3 Phng php iu chnh ca php lut: l cch thc m Nh nc tc ng ln cc quan h x hi. Cch thc tc ng l: ngn cm, bt buc, cho php v khuyn khch.
1.4 Cc giai on ca qu trnh iu chnh php lut:
Xc nh mc tiu, nhim v ca qu trnh iu chnh php lut;
Xy dng php lut;
T chc thc hin php lut;
Kim tra, gim st, nh gi hiu qu ca qu trnh iu chnh php lut.
2. C ch iu chnh php lut
2.1 Khi nim c ch iu chnh php lut: di gc h thng th c ch iu chnh php lut l mt h thng thng nht cc phng tin, quy trnh php l, thng qua thc hin s tc ng ca php lut ln cc quan h x hi nhm thc hin nhng ngha v v mc ch m Nh nc t ra.
2.2 Vai tr ca cc yu t trong c ch iu chnh php lut:
Quy phm php lut: l yu t c vai tr ghi nhn ni dung iu chnh php lut, xc nh quan h x hi ch ngha c php lut iu chnh.
Vn bn p dng php lut: yu t ny c vai tr hai giai on khc nhau ca qu trnh iu chnh php lut. Mt l, c th ha nhng quy tc x s chung thnh cc quy tc x s c th; hai l c th ha cc bin php ch ti i vi cc ch th vi phm php lut.
Quan h php lut: l m hnh cc ch th thc hin s iu chnh php lut.
Ch th quan h php lut: l yu t thc hin ni dung iu chnh php lut. Tc l h thc hin trn thc t ni dung ca cc quy phm php lut; cc quyn v ngha v php l ca ch th.
Trch nhim php l: l yu t loi b vi phm php lut, lm cho c ch iu chnh php lut din ra mt cch bnh thng
