daTo barbaqaZedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/144594/1/Chveni...ÏÎ÷ÅÂÏÍÒ øåêòàõâï, îëèåäòú îòüëîòêó-äò òáíåþëæï ìóä úëüï õíòì

ØÒÍÏÏÎÌÒ

ïî÷åâïíò 2 ÂÒÍ ÒÑË ÑÂÅÄÏÇÅ ÐËÐÓÄÏÎÓÄÒ ÐËÅÜÒ ÏÊÏÊÒÌ ÅÐËÁÏØÒ?

÷âåíò ñëôï, ùóàòìëôåäò 3 nugzar muzaSvili „... ÆÏ ÂÒÍ ÕÏÎ ØÅÍ?“

åáìðîåì-òíüåîâòó 8 ÒÈ ÚÒÂ, ÁÏÎÒÏÍ ÌÏÉÏÈËÌ… (ìïóþïîò âïíë ÷õòêâïûåìàïí)

óúõëåäòì àâïäòà 9 vaxtang amaRlobeli ÖËÍ ÆËÌ ÐÏÌËÌÒ ÌÏÁÏÎÀÂÅÄËÌ

ÏÍÅÁÌÒÒÌ ØÅÌÏÕÅÞ (1921 ùåäò)

ðîëçï 12 òîèï èïäïúòûå ÜËÎÜÒ

ðëåçòï 16 daTo barbaqaZe ÏÎÌÅÞÒÀÒ ÌÂÄÅÞÒ

óúõëåàòì úõëâîåþòæïí 23 ãîòãëä ÷õïîüòøâòäò ÈÏÎÜÂÒÄËÞÏ ÙÈÒÍÆÏ ÌÅÞÏÌÜÒÏÍÅÌÒ

ÏÍÓ ÌÒÊÂÆÒÄÒÀ ÈËÖÏÆËÅÞÓÄÒ

(àâòàãïíïæãóîåþòì åìàåüòêï òóêòë èòìòèïì øåèëáèåæåþïøò)

ðïîïæëáìåþò 31 íóãçïî èëäïøâòäò ÈÜÅÎ-ÈËÑÂÏÎÅÍÒ

àïîòéåþò 32 ïêïêò þïáîïûå 14 ÏÐÎÒÄÒÌ ÁÎËÍÒÊÏ

àáèï èïîàäòìï 36 îëìüëè ÷õåòûå ÆËÈÒÍÒÊÓÎÒ ÈËÌÏÌÕÏÈÒ

(þïäçïêòìï æï ãïäïêüòëíòì èëíóèåíüåþò)

æåüåáüòâò 39 ãîåè ãîòíò ÆÏÚÂÒÌ ÈËÙÈÅ

èëãëíåþïàï ìêòâîòæïí 42 ãîòãëä ïþïøòûå ÏÍÒ, ÞÏÍÒ, ÃÏÍÒ...

44 íëæïî (ë÷ë) úåîúâïûå ÆÒÆÒ ÊËÍÚÅÎÜÒ ÷ÅÈÌ ÐÏÜÏÎÏ ÞÒÍÏØÒ

(ïíó áïîàâåäò æï îóìò ðëåüåþòì øåõâåæîï)

46 ãóîïè æë÷ïíïøâòäò ÎËÃËÎ ÃÂÒÑÂÏÎÆÏ ÅÎÀÈÏÍÅÀÒ

47 ìëäòêë úïòøâòäò ÊÏÎÃÒ ÙÒÃÍÒ

îåðëîüïýò 48 ÃÏÌÜÎËÍËÈÒÏ ÄÒÜÅÎÏÜÓÎÏØÒ

(âëâï êòêòäïøâòäòì íëâåäåþòì êîåþóäòì ãïíõòäâï)

ãïèëõèïóîåþï 51 ìïþï ìóäõïíòøâòäò ÎËÈÄÒÀÏ ÌÏÙÑÏÓÄÒÀÏ ÈÒÓÙÑËÀ

êóäóïîåþò 53 òîåí íåèòîëâìêïì „ÔÎÏÍÃÓÄÒ ÌÓÒÜÏ“

êîòüòêï 54 àïèàï æëäòûå ÇÂÒÏÆ ÎÏÜÒÏÍÒÌ „ÚÒÂÒ ÐËÅÇÒÏ“

56 giorgi gamsaxurdia ÈÕËÄËÆ ÄÅÁÌÅÞÒ ÏÎ ÜÑÓÒÏÍ...

óúõëóîò íëâåäï 58 òï¸òï ¸ïêò ÌÓÎÏÀÒ

íïêâåìåþò 61 ÈÏÕÂÒÄÌÒÜÑÂÏËÞÒÌ ÍÒÈÓØÅÞÒ

èëçïòêï 63 ÜÅÄÅÔËÍÒ ÃÏÒÀÒØÏ…

ãïîåêïíçå: þïäçïêòìï æï ãïäïêüòëíòì èëíóèåíüåþò

„÷âåíò èùåîäëþòì“ èëèæåâíë íëèåîò ãïèëâï 28 ïðîòäì

èàïâïîò îåæïáüëîò – îëìüëè ÷õåòûå

ðîëçòì îåæïáüëîò – èïêï öëõïûå ðëåçòòì îåæïáüëîò – ãòëîãò äëþýïíòûå

êîòüòêòìï æï àïîãèïíòì îåæïáüëîò – àïèïç íïüîëøâòäò

æòçïòíåîò – èïäõïç òïøâòäò èõïüâîóäò îåæïáüëîò – êïîäë ôï÷óäòï

êëîåáüëîò – íòíë æåêïíëòûå æïêïþïæëíåþï – äåâïí ÷õåòûå

ëðåîïüëîò – àïèïî ÷òõäïûå ìïîåêäïèë èåíåöåîò – èïêï öïôïîòûå

ãïâîúåäåþòì ìïèìïõóîò – äåâïí þòùïûå

æïèôóûíåþåäò „òäòëíò”

èòìïèïîàò: àþòäòìò,

÷óþòíïøâòäòì ¹41

îåæïáúòï – (995 32) 95-23-24

îåêäïèï – (995 77) 48-12-24

ãïâîúåäåþï – (995 99) 93-18-52

ôïáìò: (995 32) 96-20-62

E-mail: [email protected]

ÏÎ÷ÅÂÏÍÒ

øåêòàõâï, îëèåäòú îòüëîòêó-äò òáíåþëæï ìóä úëüï õíòì ùò-íïà, „÷âåíò èùåîäëþòì“ 2006ùäòì èå-4 íëèîòì ãïèëìâäïèæå,âòæîå ãïäïêüòëíòì åðëáòìñâåäïçå ðëðóäïîóäò ðëåüòïéèë÷íæåþëæï… ãòãë õå÷ó-ïøâòäò, âòìò ìïõåäòú êò àò-àë-ëîëäï äòüåîïüëîòìãïîæï ïéïîïâòì ìèåíëæï.

ðïîïæëáìåþò ó÷âåó-äë ïî ïîòì ìïäòüåîï-üóîë úõëâîåþòìïàâòì,èïãîïè ïèïì èïòíú ïîïâòíèëåäëæï æï ïèöåîïæïú– òè ãïèëêòàõâòì ãïâäå-íòà – òáíåþ øåúþóíåþïúæïåóôäëì ÷âåíì èêòà-õâåäì.

íóàó ïêïêòì åðëáïøòúïìåà èëóäëæíåäëþïì óí-æï âåäëæåà?

ùòíïìùïîâå ïìå íó ãïíåù-ñëþòà.

óþîïäëæ, ïè àâïäòà ãïæï-õåæåà èõïüâîóä-æëêóèåí-üóîìï æï èåèóïîóä ÷ïíïùåîåþìïàó åðòìüëäïîóä èåèêâòæîåëþïì,îïçåú õåäò èòãòùâæåþïà.

èïòíú âòí øåòûäåþï òñëì ïêïêòì åðë-áïøò ñâåäïçå ðëðóäïîóäò?

òáíåþ ìõâï ïîú ïîïâòí æï àâòàëí ïêïêò ùå-îåàåäò.

íó ãïèëîòúõïâà ïìåà øåæåãìïú, ïî ïîòì ïóúòäåþå-äò, ïèöåîïæïú ãïèïëãíåþåäò ãâïî-ìïõåäò ïèëüòâüòâ-æåì.

òáíåþ ãîòãëä ëîþåäòïíò, âòìïú ïîú ìòúëúõäåøòèëåøâåþëæï ïêïêò æï ïîú ìòêâæòäòì øåèæåã, ïîïèïîüëðëäòüòêóî èîùïèìì æïóùóíåþæï, ïîïèåæ äåáìåþìïúóáòïáåþæï, òèòì ðëåçòïì êò èàïâïîèïîàåþäòìï àó êïâ-êïìòóîò ëèòì øïîïâïíæòì ãïèë óôîë æòæò ãïèëûïõòäòèë¸ñâåþëæï.

òáíåþ òäòï ÿïâÿïâïûå, âòìïú èïøòíïú õøòîïæ ïöòþ-îåþæíåí ïêïêòì ãóíåþïøò àó æïâï-êïèïàòìïì æï ëîòâåìïéìîóäåþòì øåèæåãïú ïî øåíåäåþóäï åì æòìêóìòï –ïçîòì ìòèûòèòàï æï äëãòêóîëþòà òäòï ìöëþìë, ãïèë-õïüâòì ìòèìóþóáòàï æï ¸ïåîëâíåþòà ïêïêòë… ïîãóèåí-üåþì ìõâïìïú èëòõèëþæíåí, èïãîïè ïá èàïâïîò òìïï, ðë-ðóäïîëþòàïú ñâåäïìàâòì õëè ïî ãïæïåÿïîþåþòíï òäò-ïì, îëãëîú ðëåüì?

òáíåþ âïýï-ôøïâåäï, ìóä óôîë æïóôîë îëè òçîæåþëæï èòìò ìïõåäò

æï ïêïêòì òì ðëåüóîò ãïèëêïèïàå-þïú òèïì õëè ïî ãïèëåùâòï, îëè

ðëðóäïîëþòà óêâå òè ôøïâåäìæïå÷îæòäï ðëåçòòì èåüîò, âò-ìïú åíï æïìïùóíåþåäò ¸áëíæï.

òáíåþ îïôòåä åîòìàïâò,âòìò ìïòóþòäåë ìïéïèëú ìï-ñëâåäàïë ìïçëãïæëåþîòâ-êóäüóîóä èëâäåíïæ ãï-æïòáúåëæï æï âòìïú âïýï-ôøïâåäï àïâòì ùòíïèëîþå-æïæ æï øàïèãëíåþäïæ æï-ìïõïâæï.

òáíåþ ïäåáìïíæîå ñïç-þåãò, âòíú òè îïíãòì ðëåüòïîï ñëôòäï, îïú ðîëçïò-êëìò, èïãîïè æòâåîüòìèåí-üåþòìïì õøòîïæ êòàõóäëþ-

æï ìïêóàïî äåáìåþìïú, áïî-àóäò åìüîïæòì ìïàïâåøò ìó-

äïú òãò èë÷ïíì æï ðëðóäïîë-þïì åì ìïêèïëæ èëóüïíæï.

òáíåþ òëìåþ æïâòàïøâòäò,èóøï ðëåüàï (òèïâå ãòãë õå÷óïø-

âòäòì!) ùòíïèëîþåæò, îëèäòì ìïõå-äòì øåáèíïøòú òäòïìï æï ïêïêòì ãïí-

ìïêóàîåþóäò ùâäòäò èòóûéâòà æï,òïêëþ ãëãåþïøâòäò êòæåú óìïñâåæóîåþ-

æïà, ïî ñëôòäï ïèõåäï æïôïìåþòì éòîìòë.òáíåþ òåàòè-ãóîöò, ìïõïäõë ðëåüò, ñïîï÷ë-

õåäàï æï õåäëìïíàï ùîòæïí ãïèëìóäò ðëåüåþò îëèæïå÷îæòäï æï õïäõòì àâïäøò òáíåþ ñâåäïìïú ïéåèïüå-þëæï.

òáíåþ ðïîèåí úïõåäò, ïêïêòì ìêëäòì ðëåüò, ãïúòäå-þòà ïæïðüòîåþóäò æï, ïèæåíïæ, óôîë ïæâòäïæ ïéìïá-èåäò.

òáíåþ èïèòï ãóîòåäò, ãïîæï ïêïêòì èòèþïûâåäëþòìï,âòìò êòàõâòì õåäëâíåþïú ãïíàáèóäò ñëôòäï æï âååþïïóæòüëîòåþìïú òëäïæ òðñîëþæï.

òáíåþ…àó âòíèå ãïèëî÷ï ïè ìïõåäæïõåäëæ øåæãåíòä ìòïì,

èêòàõâåäò àâòàëíïú ãïòõìåíåþì, àóêò èòò÷íåâì, îëèèïøòíæåäò – ìïçëãïæëåþîòâò ãïíùñëþòäåþòì èòõåæâòà– èòìò ìïõåäò ïêïêòìïì ïî æïóâïîæåþëæï, æï àó øåè-æãëè èòñîóâæï, åðëáòì ìóîïàòì ïéæãåíòìïì ïóúòäåþ-äïæ óíæï ùïèëüòâüòâæåì.

… èïòíú âòí øåòûäåþï ñëôòäòñë ñâåäïçå ðëðóäï-îóäò ðëåüò ïêïêòì åðëáïøò?

14 ÏÐÎÒÄÒ 2006

2

ÂÒÍ ÒÑË

ÑÂÅÄÏÇÅ ÐËÐÓÄÏÎÓÄÒ ÐËÅÜÒ

ÏÊÏÊÒÌ ÅÐËÁÏØÒ?

÷ÂÅÍÒ ÑËÔÏ, ÙÓÀÒÌËÔÅÄÒ

nugzar muzaSvili

„... ÆÏ ÂÒÍ ÕÏÎ ØÅÍ?“

1.

mTvrali ki ara, egoisti var me!

aguli erisTavi

`... da vin xar Sen?~ – mekiTxeba televizoridan rome-

liRac msaxiobis dayenebuli xma. Tan daJinebiT, dReSi

ramdenjerme. televizors sad gaeqcevi?

aqamde amaze ar davfiqrebulvar.

da vin var me?

cxadia, ara `spraitiT~ egzaltirebuli Tineijeri,

romelic marTlac gasaocari sareklamo TavxedobiT

zedized ipyrobs yovelgvar warmodgenil Tu warmoud-

genel simaRleebsa da mwvervalebs.

ra Tqma unda, arc am araqarTuli intonaciis mqone

sareklamo teqstis avtori.

iqneb raRaca kargis amao molodinSi TiTqmis ukve

Suaxans miRweuli, magram guliT mainc jeeli, ase

vTqvaT, maradmwvane kalmosani, visi msjelobanic ram-

denime kacis yuradRebas mainc ipyrobs?

SeiZleba, Tumca esec saeWvoa.

anda ra mniSvneloba aqvs, ipyrobs Tu ar ipyrobs?

amgvari fiqrmdinarebiT Tavis gamxneveba mxolod

ZaRlis kudiviT gauswor-gamousworebel romantikos-

TaTvisaa damaxasiaTebeli, romelnic, gasakviria, mag-

ram Cvens ca – firuz, xmeleT – zurmuxtovan samSoblo

mxareSi jerac mravlad wrialeben.

Tumca gasakviri araferia, radgan kuzianisa ar iyos,

ZaRlis kudsac mxolod samare asworebs.

gasakviri is ufroa, rom CvenSi romantikosebs bo-

rotebis imperia qmnida, da ara marto qmnida, nebiT Tu

uneblieT, saarsebo sivrcesac aZlevda. vis ar axsovs am

sivrceSi ganfenili maTi Seuvali avtoriteti? magram

borotebis imperia wariltva, gaqra da romantikosTa

saarsebo sivrce da avtoritetic Tan gaiyola.

borotebis imperiaze miudgomeli da Seuvali fulis

imperia aRmoCnda.

`... da vin xar Sen?~ – isev CarTulia televizori.

`mTvrali ki ara, egoisti var me!~ – niSnis mogebiT

ityoda aguli erisTavi, radgan am Temaze molaparake

kaci CvenSi an mTvrali hgoniaT, anda egoisti. egoisti –

Sinaurebs, mTvrali – gareulebs.

magram sinamdvileSi arc aguli iyo mTvrali an ego-

isti da arc me gaxlavarT. ubralod, vcdilob dasmul

SekiTxvas vupasuxo.

gangebis nebas ras gaugeb?

iqneb wina cxovrebaSi raRac davaSave?

sad gagonila erTdroulad Tan mtkvris marcxena

sanapiros mkvidri iyo da Tan siyrmiTgan SeniT xma idu-

mali gyavdes SemoCenili?

iciT ras niSnavs SeuTavsebeli substanciebis erT

WurWelSi moTavseba?

yvelaze ucnauri da saidumloebiT moculi ambavi

mainc is aris, es xma idumali mïrcxena sanapiros Sukeb-

Si saidan Semoexeta.

iqneb Cvens qalaqSi axali Camosuli iyo da Tbilisu-

ri zneCveulebebisa araferi gaegeboda?

an iqneb, Cemi ar iyos, sadRac romeliRac ganzomile-

baSi manac raRac daaSava da gamoRma imitom gadmoixve-

wa?

ar vici.

samagierod, vici, ratom SemorCa istorias samgzis

cxonebuli Solnis beberi dukas naTqvami dalambersa

da rusoze – weliwadSi aTasi ekius rentac ki ara gaaC-

niaT da cdiloben yvelaferze imsjelono.

me-18 saukunis safrangeTSi es mware simarTle iyo.

CvenSi dResac ar gasvlia yavli.

axla warmoidgineT im kacis mdgomareoba, weliwadSi

aTasi laris aRebac rom SeiZleba gauWirdes, magram xma

idumalis Segonebebs ayolili mainc rom cdilobs yve-

laferze imsjelos.

sacodaobaa.

` ... da vin xar Sen?~ – televizors marTla veRarsad

daemalebi.

vin da yvela gzakvalabneuli xma idumalis jibrze,

`sapnis operebad~ monaTluli, igive laTinur-ameriku-

li serialebis mTargmneli.

es ambavi ase moxda.

erT mSvenier dRes yuri aRar vaTxove xma idumalis

CurCuls, aviRe kalami da nacvlad morigi amao msjelo-

bis gamarTvisa, serialis Targmnas Sevudeqi. didebuli

principi yofila – rac ara gwaddes, igi qmen, nu sdev wa-

dilTa nebasao.

xma idumalis Segonebebs rom ayve an Zalian axalgaz-

rda unda iyo, an marjvena sanapiros mkvidri, an maqs

StirneriviT (RmerTma acxonos misi wamebuli suli)

Tanmimdevruli, anda gogeniviT Tavqeifa. magram raki

arc erTi es Rirseba ar aRmomaCnda, buridanis saxeda-

riviT rodi daviwye yoymani. avdeqi da gabedulad Sev-

cure serialebis ukidegano okeaneSi.

ver davmalav, es maincdamainc sasiamovno saqme ar

aris, miT ufro im kacisTvis, yvelaferze msjelobis

mavne Cveva rom aqvs. magram rogorc dauviwyari pipinia

erisTavi ityoda, Tuki moiqnev, galubCik, unda dahkra

kidec!

bajaRlo sityvebia.

dRes CvenSi eri da beri sulier sazrdos serialebi-

dan iRebs, magram snobebis cxviris abzuebis garda ra

viciT mis Sesaxeb? sabWouri stereotipis zegavleniT

bevrs hgonia, rom maskulturas uniWo adamianebis uni-

Wo qmnilebebi qmnian. magram sabWouri stereotipebi

maskulturis fenomenis gasagebad ar gamodgeba. diad

sabWoeTSi mTlianad masobrivad gamocxadebuli kul-

tura, Tavisi niWieri Tu uniWo warmomadgenlebiT, ar-

sobrivad elitaruli iyo, radgan totalitarizmis-

Tvis, gamomdinare sakuTari amocanebidan, principu-

lad miuRebelia kulturis masobrivad da elitarulad

dayofa. sabWoeTSi yvelaferi erTiani da monoliTu-

ria: erTia WeSmariteba, erTia ideologia, erTia leni-


3


ni, erTia partia, erTia inteligencia, erTia kultura.

dasavluri maskulturis burji televizia, sabWoeTSi

calke ar arsebobs. rogorc Tavis droze filosofia

iyo Teologiis erTguli msaxuri, aseve sabWoTa tele-

vizia idga sabWoTa kulturis samsaxurSi da erTgulad

ezideboda misTvis gansazRvrul Wapans.

magram sabWoeTi daviwyebis mdinarem waiRo da tele-

viziamac aiSva. daaxloebiT ise, rogorc Tavis droze

filosofiam aiSva da rasac miwvda, yvelaferi gadayla-

pa, maT Soris Teologiac. televizias kidev ufro rki-

nis mkvneteli kuWi aRmoaCnda. rasac waetana, yvela-

fers Tavisi feri daatyo. maT Soris, pirvel rigSi, ra-

sakvirvelia, kulturas.

amitom, Tuki cota xnis win vambobdiT lenins da vgu-

lisxmobdiT partias, an piriqiT, dRes vambobT televi-

zias da vgulisxmobT ras? cxadia, serials, Zvirfasno.

SeiZleba piriqiTac, vTqvaT seriali da vigulisxmoT

televizia, radgan Tvinier erTimeorisa, arc erTi uq-

nia RmerTs da arc meore.

dRes sxvas vis an ras SeuZlia milionobiT qalba-

tonsa da vaJbatons, zustad erTsa da imave dros, yvela

sxva saqme gverdze gadaadebinos, erT alagas dasxas da

zustad erTi da imave grZnobebiT gaTangos?

odesme CvenSi poetebsa da mwerlebs hqoniaT amis

pretenzia, aseve Teatrsac. mokled, wigns da yovelive

imas, rac wignTan aris dakavSirebuli. magram is dro wa-

riltva, gaqra sizmrebriv Cqara. televiziam yvelas

waglija pirvelobis dafnis gvirgvini.

magram Tu atyobT, im tots rom vWri, romelzedac

movkalaTebulvar?

vera? ase gamosdis yvela im msjelobis moyvaruls,

romelic televiziis samsaxurSi Camdgara.

oRond ra vqna, ra wyalSi Cavâarde? rogorc Zvelni

stoikosni ityodnen: Volentem ducunt fata, nolentem tra-hunt, raica TargmanebaSi ase gaiJRerebs: yismaTi mor-

Cils miabrZanebs, urCs – miaTrevs.

TavzeviT Zala ar aris.

2.

astamur, Seni Wirime,

gimReris mTeli eria,

restornebSi da duqnebSi*

suyvela Senze mRerian.

popularuli qarTuli baiaTi

serialebze saubrisas amerikuli HBO-s produqcias

ar vgulisxmob. nurc Tqven igulisxmebT, radgan es sul

sxva Temaa. zogi ram iqidanac Semoitanes CvenSi, magram

amaod – amerikis suls mainc ver CavwvdiT. ufro swo-

rad, CavwvdiT, magram ufro laTinuri amerikisas. etyo-

ba, msgavsi msgavsì swvdeba. janic gavardes, mainc xom

amerikaa, indoeTsa da bolivuds xom sjobia.

mokled, CavwvdiT da ise gaviTavis-gavisigrZeganeT,

rom sxva mxriv gaTiTokacebulni (ra Jruantelis mom-

gvreli sityvaa!) mxolod serialebSiRa vaRwevT urTi-

erTgagebasa da harmonias. amas daumateT danarCen Sou-

Ta simravlec da miiRebT sivrces, saidanac, vTqvaT,

`fsiqos~ gaqrobas veRarc ki SeamCnevT.

mravalgzis gvemuli Cveni tanjuli mayurebeli xom

isedac hbasrobda sibrZnesa mas evropiel Wkuis ko-

lofTa da ai, bolos da bolos ganagdo jerkuali da Se-

erTo serialTa da SouTa keTilTa.

zogadad es yvelaferi ki maSin daiwyo, roca ganco-

febulsa sibrZnesa mas amasoflisas dawafebulma ze-

moT naxsenebma evropielma WkuaTmyofelebma erTianad

dacalewes yovelive Zveli da harmoniuli, mokles

RmerTi da iseTi ramerumeebis werasa da xatvas mokides

xeli, TviTonac rom Zlivs ugebdnen Tavsa da bolos. me-

re yovelive amas JReradi saxeli – modernizmi – Sear-

qves.

magram ar ifiqroT, rom es vinmes SekveTiT an wabaZ-

viT Caidines.

arc bedSavi nicSe brZandeboda masoni da arc bato-

ni joisi warmoadgenda imdenad xuSturian pirovnebas,

rom specialurad daewera iseTi wignebi, misi megobre-

bic rom ver waikiTxavdnen.

cxadia, arc batoni pikaso yofila imdenad avyia da

cudi gemovnebis kaci, rom evropuli saxviTi xelovne-

bis kanonebi specialurad eqcia nacartutad.

ra Tqma unda, ara.

maT da kidev uamrav sxva batonsa da qalbatons mxo-

lod erTi survili tanjavdaT: rogorme gaegoT da ga-

moexataT is, rac maT sulsa da gulSi da sazogadoebaSi

xdeboda. saamisod Zveli saSualebebi uvargisi aRmoC-

nda.

axali, ukiduresad garTulebuli da danawevrebu-

li, raime erTian safuZvels moklebuli samyaros gaaz-

reba da gamosaxva Zvel, martiv, harmoniulad aRqmul

samyaroSi Seqmnili xelovnebis meSveobiT SeuZlebeli

gaxda.

magram gasaocari siswrafiT Seqmnilma axalma xe-

lovnebam kidev ufro gaarTula, isedac garTulebuli

da uTavbolobad qceuli wuTisofeli.

umravlesoba sulieri sazrdos gareSe darCa. magram

gana mxolodRa puriTa erTiTa cxondebis kaci?

da ai, umravlesobis dapureba me-20 saukunis pir-

mSom televiziam itvirTa. itvirTa da dRemdec ezideba,

Tan, rac dro gadis, miT meti rudunebiTa da simsubu-

qiT. mimarTulebac WkuaTmyofelTa sapirispiro air-

Cia. ramdenadac imaT gaarTules, aman imdenadve gaamar-

tiva.

gaamartiva da gaamartiva.

oRond nu ifiqrebT, TiTqos es gamartiveba stiqiu-

ri procesi iyos, viRac uniWo da xelmocarul adamian-

Ta nacodvilari.

aramc da aramc, Zvirfasno.

es is simartivea, romelsac Tavisi mkacri kanonebi

da daniSnuleba gaaCnia. marTalia, am kanonTa umravle-

soba uSualod televizias ar Seuqmnia, magram amas ra

mniSvneloba aqvs? mas SeuZlia yvelaferi Tavis samsa-

xurSi Caiyenos.

im dros, roca evropel WkuaTmyofelTagan erT-er-

Ti yvelaze gamWriaxi rolan barti Tavis `miTologi-

ebs~ werda, kerZod, gasuli saukunis 50-iani wlebis da-


4

* aseve samarSruto taqsebSic (n. m.).


sawyisSi, televizia jer axladfexadgmuli bavSvi iyo,

xolo laTinur amerikaSi, mgoni, saerTodac ar gax-

ldaT dabadebuli. raRa unda iTqvas serialebze?

amitom nu gagikvirdebaT Tuki getyviT, rom is kano-

nebi, romlebic safuZvlad edo parizis muSaTa gareub-

nebis WuWyian darbazebSi gamarTul e. w. ketCis orTab-

rZolebs da romelic misTvis Cveuli gonebamaxvilobiT

gaanaliza batonma bartma, momavalSi safuZvlad daede-

ba serialebsac.

cxadia, imis Tqma sulac ar minda, serialebis avto-

rebi muSaobisas cali TvaliT sul bartis naSromebSi

iWyitebian-meTqi.

ra saTqmelia.

ubralod, saqme is gaxlavT, rom arc ketCi iyo krivi

da arc seriali gaxlavT filmi. orive bedkruli mas-

kulturis wiaRSi Seqmnili sanaxaobaa anu Soua, oRond

erTi Tu garegnul formad sportis iseT saxeobas ir-

Cevs, rogoric krivia, meore saamisod kinoxelovnebas

amjobinebs. xolo imis gamo, rom erTi da imave tipis ma-

yurebelTan aqvT saqme da mizanic erTnairi dausaxavT,

agebiTac erTi da imave principebiT igeba.

umTavresi ki is gaxlavT, rom rogorc saerTod Sou-

ebis umetesobas sCvevia, ketCica da serialic ukidure-

sobebis Soua. aiReT Cveulebrivi adamianuri urTier-

Tobani, Cveulebrivi gancdebi, gaamZafreT orjer an

metjer da miiRebT gamomsaxvelobis iseT xarisxs, ro-

melic SousTvis aris damaxasiaTebeli. magram rogor

miiRweva es arabunebrivi simZafre?

gagikvirdebaT, magram gamomxatvelobis aseTi for-

mis analogias barti antikur TeatrSi poulobs.

visac erTxel mainc Seuvlia serialisTvis Tvali,

icis, rom operatoris kamera aq Zalian iSviaTad gadis

Ria cisqveS. moqmedeba ZiriTadad pavilionebSi viTar-

deba, magram miuxedavad amisa, serials Tavisi bunebiT

marTlac aqvs raRac saerTo Takara mzis qveS gamarTul

iseT sanaxaobasTan, rogoric iyo Zveli berZnuli Teat-

ri. iqac da aqac sinaTle Zlieria da vertikaluri. ase-

Ti ganaTeba Crdilebs ar warmoqmnis. anu personaJis

romelime gancda TiTqmis arasodes ar aris raRac sxva

gancdiT amRvreuli da garTulebuli. amgvari arabu-

nebrivi steriluroba qmnis kidec ukiduresobis efe-

qts.

kargi filmis yurebisas winaswar arasodes viciT,

riT damTavrdeba moqmedeba.

serialSi es Tavidanvea cnobili, Tundac win orasi

an xuTasi seria gvelodes, sakmarisia vnaxoT pirveli,

raTa mivxvdeT mexuTaseSi ra moxdeba. magram amas nurc

sakuTar gamWriaxobas miawerT da nurc serialebis av-

torebis uniWobas. Sou mayureblis dasafiqreblad ar

keTdeba. mTavaria sanaxaoba.

is, rac ase mniSvnelovania filmSi, kerZod, Canafiq-

ris originaluroba, problematuroba, moulodneloba

an siaxle, serialSi araTu gaxvretili groSis fasic ar

gaaCnia, aramed saerTodac dauSvebelia. aq yvelaferi

Tavidanve naTeli da garkveulia. amitom serialis msa-

xiobis amocana principulad gansxvavdeba imisagan, rac,

Cveulebriv, am profesiis mqone adamianebs moeTxove-

baT. serialis msaxiobma raime mZime mdgomareobaSi aR-

moCenili adamianis xSirad winaaRmdegobrivi, TiTqmis

urTierTgamomricxavi tragikuli gancdebi ki ar unda

gvaCvenos damajereblad, aramed akuratulad unda Se-

asrulos is, rac winaswarve naTelia da rasac misgan

elian.

filmSi msaxiobebi imis naxevarsac ar laparakoben,

rasac ganicdian. Cveulebriv, adamianuri gancdebi im-

denad rTuli da winaaRmdegobrivi xasiaTisaa, rom gau-

martiveblad an daumaxinjeblad maTi verbalizacia ver

xerxdeba. amitom karg filmSi Cveulebrivi ambavia mok-

le dialogebi, miniSnebebi, naxevartonebi, qveteqstebi,

sityviT uTqmelis raime Zunwi JestiT an mimikiT gamo-

xatvis mcdelobani. mokled, detalebis xelovnebis

mTeli arsenali, rac mayureblisgan aqtiur yuradReba-

sa da azrovnebas moiTxovs. filmis yurebisas mniSvne-

lovania nebismieri detali, nebismieri fraza, nebismie-

ri Jesti, radgan meored aravin arafers gagimeorebs.

yvelaferi Senzea damokidebuli. filmis avtorebs

TiTqos odnavadac ar awuxebT, ras da ramdens gaigeb, an

gaigeb saerTod rames Tu ara.

serialSi yvelaferi piriqiTaa.

aq dauSvebelia naxevartonebi, miniSnebebi, qveteq-

stebi. gamoricxulia yovelgvari orazrovneba, gaur-

kvevloba, bundovaneba, gaugebroba.

seriali ar cnobs detalebis xelovnebas.

yvelaferi dResaviT naTeli unda iyos da aris ki-

dec. serialis yurebisas iseTi STabeWdileba geqmnebaT,

TiTqos movlenebs gamadidebeli SuSiT akvirdebiT.

saintereso funqcia gaaCniaT dialogebs. persona-

Jebs uTqmeli araferi rCebaT. cxadia, calsaxa, aum-

Rvreveli da amiT hiperbolizebuli grZnobebis verba-

lizacia Zneli ar aris. magram amasTan erTad, sistema-

turad xmovandeba isic, rasac TvalnaTliv vxedavT anu

uTqmeli marTla araferi rCeba. amitom SesaZlebelia

serialis rogorc yureba, aseve mosmenac – gaugebari

mainc araferi darCeba. mayureblis mimarT gamovle-

nilma aseTma undoblobam SeiZleba msjelobebis moyva-

rulni gaaocos, Torem serialTa nafici mayurebelni

am garemoebas sruliadac ar aRiqvamen undoblobad.

absoluturi TvalsaCinoebis interesebidan gamom-

dinare seriali marTlac fenomenalur sworxazovnebas

aRwevs. raki yvelaferi erTi SexedviTve unda iyos gasa-

gebi, didi mniSvneloba eniWeba personaJebis garegno-

bas. maT gamoCenisTanave unda mogvcen zusti informa-

cia Tavis Tavze da mere, Tundac aTasi seria gvqondes

sanaxavi, pirveli STabeWdileba aRar unda dairRves.

dauSvebelia, mimzidveli garegnobis personaJi cudi

adamiani iyos da piriqiT. anu ar SeiZleba, vTqvaT, rome-

lime bedSavi kvazimodo kargi adamiani aRmoCndes. ga-

regnobiT miRebul STabeWdilebasa da gmiris xasiaTs

Soris winaaRmdegoba ar unda iqmnebodes.

es imas niSnavs, rom mTeli seriali Canasaxovani

formiT ukve personaJebis garegnobaSivea mocemuli,

magram raki saqme gvaqvs ukiduresobebis SousTan, es ma-

inc ar aris sakmarisi. seriali marTla Zalian hgavs di-

akritikul damwerlobas – personaJi Tavisi garegnobis

ZiriTad mniSvnelobas sistematurad zed urTavs axal-

axal miniSnebebs – es SeiZleba iyos Jesti, poza, mimika,

raRac saqcieli, riTac periodulad aaxlebs da aZlie-

rebs garegnobiT miRebul pirvel STabeWdilebas. es sa-


5


Wiroa imisaTvis, raTa mayureblisTvis kvlav da kvlav

maqsimalurad TvalsaCino gaxdes mimdinare movlenebi.

araviTari fiqri, araviTari azrovneba. amis saWiro-

eba ar arsebobs. yvelaferi erTi SexedviTvea naTeli.

amgvari viTareba iwvevs sxva tipis ukiduresobebs. ma-

galiTad, cudi personaJi Cveulebrivi adamiani ki ar aris,

adamianuri bunebisaTvis damaxasiaTebeli Sinagani wina-

aRmdegobebiT, aramed TiTqmis xorcSesxmuli satanaa. ra-

sakvirvelia, arc kargi personaJia bunebrivi egoizmiT

Sepyrobili adamiani. isic xorcSesxmuli angelozia.

aseT atmosferoSi, raRa Tqma unda, aRaraviTari

mniSvneloba aRara aqvs, ramdenad damajerebladaa naC-

venebi ama Tu im personaJis esa Tu is gancda. rogorc

barti ityoda, publika moiTxovs gancdebis xatebs da

ara àâòà gancdebs, rogorc aseTs. anu es is SemTxvevaa,

roca Sinaarsi mTlianad formiTaa amowuruli.

Sesabamisad, seriali samyaros mxolod or ferSi

aRiqvams – TeTrad da Savad. personaJi an keTilia, anda

– boroti. an kargi adamiania, anda – naZirala.

amgvari moraluri daltonizmi serialis dauwere-

li kanonebidan ibadeba. aq sanTliTac ver ipoviT imas,

rasac adamianuri bunebis Sinagani winaaRmdegoba hqvia.

maSasadame, `naZirala~ xorcSesxmuli borotebaa yo-

velgvari Sinagani meryeobisa da winaaRmdegobebis gare-

Se. amitom is tanjva, romelsac igi `karg adamians~ aye-

nebs mTeli serialis manZilze, raRac sanaxevro, winaaR-

mdegobrivi qmedebis an personaJis afeqturi mdgomare-

obis Sedegi ar aris, rasac, Cveulebriv, sinanulis gan-

cda mohyveba xolme. ara. es aris xazgasmulad boroti

adamianis kargad gaazrebuli boroti saqcieli, riTac

kvlav da kvlav erTi SexedviTve naTeli unda gaxdes ne-

bismierisTvis, rom sikeTe itanjeba da, rac mTavaria,

aseve sruliad naTeli unda iyos is, ratom itanjeba.

aris kidec.

`naZirala~ arafers malavs. igi dawvrilebiT, er-

Tgvari boroti sixaruliT uyveba mayurebels Tavisi

gegmebis Sesaxeb. da rogorc nel cecxlze Semodgmuli

Caidani, mayurebelic ase nel-nela uaxlovdeba duRi-

lis temperaturas, rac aris kidec serialis avtorebis

mizani. `kargi adamiani~ yovelTvis unda datanjos `na-

Ziralam~ da es tanjva unda iyos xazgasmulad sastiki

da absoluturad usamarTlo, tragikuli niRbisTvis

damaxasiaTebeli mTeli Tavisi hiperbolizmiT.

bartis TqmiT, ketCistebma kargad icodnen da albaT

arc serialebis avtorebi arian imdenad gulubryvilo-

ebi ar icodnen, rom yvela usamarTlod tanjuli `kargi

adamianis~ arqetipi sxva aravinaa, Tu ara naZirlebis mi-

er aseve absoluturad usamarTlod jvarcmuli ieso

qriste. mokled, me mgoni, Cveni bedkruli publikis gar-

da, yvelam yvelaferi icis.

es aris serialis centraluri nervi.

gaxadeT `kargi adamiani~ odnav ufro brZolisuna-

riani da windaxeduli an daajildoveT `naZirala~ sin-

disis qenjnis unariT da serialis nacvlad xelT Seg-

rCebaT ukiduresad mdare melodrama.

seriali sul sxva ramea.

mayureblis gulis gasaxeTqad `naZiralas~ yovel-

Tvis momgebiani pozicia ukavia. yovel saRamos daT-

qmul dros televizorTan mimjdari serialis fani

didxans akvirdeba, rogor amzadebs xafangs an xafan-

gebs igi `kargi adamianis~ winaaRmdeg, rogor iolad eb-

meba es ukanaskneli am xlarTebSi da ra Seubraleblad

itanjeba. magram serialis xazgasmulad mdore ritmi

mxolod sruli TvalsaCinoebis interesebs ar emsaxu-

reba. amave meTodiT xorcieldeba `naZiralas~ aRvirax-

snilobiT aRSfoTebuli mayureblis mrisxanebis saWi-

ro kondiciamde miyvana, rasac bolos mZlavri ganmux-

tva unda mohyves.

serialSi saintereso funqcia aqvs policias. wesiT

`kargi adamiani~ man unda daicvas `naZiralas~ TviTne-

bobisa da ukanonobisagan, magram TviTon imdenad mou-

xeSavi, tlanqi da idiotia, rom Zalian iolad ebmeba bo-

rotebis intrigebSi da sikeTis erT-erT mTavar dam-

rTgunvel Zalad gvevlineba.

serialis avtorebs mTeli es kargad gaazrebuli da

Tanmimdevruli Cxirkedelaoba, razec axla ZalRonis

daunaneblad gesaubrebiT, imisTvis sWirdebaT, raTa

bedSav publikas iseT wminda wylis moralur gancdaSi

`daartyan~, rogoric gaxlavT samarTlianobis grZnoba.

anu seriali mTeli Tavisi uzarmazari da tlanqi

sxeuliT mTlianad samagieros mizRvis uaRresad adami-

anur ideazea dafuZnebuli.

es imas niSnavs, rom rac ufro xazgasmulad usamar-

Tlod da cinikurad moeqceva `naZirala~ `karg adami-

ans~, rac ufro sastikad datanjavs mas, bolo seriaSi

imdenad ufro mkacrad daisjeba.

saintereso is gaxlavT, rom publikas mis simdable-

sa da sisastikeze metad araTanmimdevruloba ufro

aRizianebs da akargvinebs moTminebas. unda vifiqroT

imitom, rom amjerad publikis moraluri gancda ki ara,

misi logikuri azrovnebis unari rCeba Seuracxyofili.

`naZiralas~ mier yuriT moTreul argumentebSi arsebu-

li xazgasmulad aSkara da Tavxeduri winaaRmdegobani

mayureblis mier ganixileba rogorc yvelaze aRmaSfo-

Tebeli danaSauli. magram Secdoma èëãâòâï, Tuki vifiq-

rebT, rom publikas kanonebis, rogorc aseTis, darRve-

va awuxebdes.

Tqvenc ar momikvdeT.

mis aRSfoTebas iwvevs is garemoeba, rom irRveva sa-

magieros mizRvis, sasjelis garduvalobis principi.

avtorebic xom amas mieltvodnen.

da ai, temperatura as graduss miuaxlovda. iwyeba

duRilis procesi. cotac da mayurebeli wonasworobas

dakargavs, miT ufro, rom intriga yovelTvis raRac sa-

siyvarulo istoriebSia CaxlarTuli. magram swored

aseTi xangrZlivi lodinisa da nerviulobis Semdeg

dgeba sanatreli wami – manamde fexqveS gaTelili `kar-

gi adamiani~ Zalebs moikrebs da samarTliani risxviT

aRvsili swored maSin daatydeba Tavs `naZiralas~

RvTis sasjeliviT, roca es ukanaskneli Tavs sabolo-

od gamarjvebulad Tvlida da ca qudad aRar miaCnda da

dedamiwa qalamnad.

samarTali purs Wams.

serialis erTguli mayureblisTvis am momentze uf-

ro aRmgznebi da sasiamovno namdvilad araferia. mis-

Tvis es aris mZlavri ganmuxtva, uzarmazari moraluri

Sveba. `naZiralas~ marcxiT masSi ganxorcielebuli uz-

neobis ukiduresad Seuracxmyofeli xati marcxdeba.


6


mokled, laTinur-amerikuli seriali Tavisi arsiT

sxva araferia, Tu ara sikeTisa da borotebis erTgvari

miTologiuri brZolis gansaxiereba.

magram SesaZlebeli rom iyos serialebis siyvaru-

liT anTebuli publikis Seswavla, eWvi ar aris, maTSi

mraval iseT adamians aRmovaCendiT, yoveldRiur cxov-

rebaSi, arcTu iSviaTad, rbilad rom vTqvaT, araferze

ukan rom ar ixevs. televizoris ekranze nanaxi da gan-

cdili `naZiralas~ marcxiT ki Zalian xarobs.

magram sinamdvileSi aq araviTari winaaRmdegoba ar

arsebobs. ubralod, saqme is gaxlavT, rom seriali mTe-

li Tavisi struqturiT xorcs asxams uZveles zogada-

damianur da masebSi dRemde Zalze popularul sur-

vils, sakuTari arcTu idealuri gonebiT idealurad

zustad axsnas es samyaro.

me-20 saukunis dasavlurma kulturam daaskvna, rom

es SeuZlebelia. man ara marto TviTon Tqva uari WeSma-

ritebis Ziebaze, aramed Zveli, kanonikuri `WeSmarite-

bebis~ fiqtiuri xasiaTic gamoaaSkarava. magram aseTi

gaurkvevloba da qaosi masobrivi cnobierebisTvis

yvelgan da yovelTvis autaneli iyo.

autanelia dResac.

warmoiqmneba erTmniSvnelovani, martivi samyaros

nostalgia.

nostalgia ki ara, namdvili SimSili, romelic sxva-

dasxva adgilas sxvadasxvanairad kmayofildeba.

CvenSi am SimSilis dasakmayofileblad yvelaze far-

Tod gavrcelebuli da sayvareli sakvebi seriali aR-

moCnda.

anu samyaro, sadac absoluturad yvelaferi naTe-

lia da gasagebi, sadac TvalsaCinoa yvela sagnisa Tu

movlenis Sinagani meqanizmi, sadac bolos da bolos ga-

uqmebulia yovelgvari bundovaneba, gaugebroba da ga-

urkvevloba, sadac aRar arsebobs azrovnebisa da arCe-

vanis gakeTebis mtanjveli aucilebloba.

viTarca udabnos sastiki xorSakebiT gulgawyale-

buli yaribi mogzauri ewafeba oazisis macocxlebel

nestsa da sigriles, zustad aseTive TavdaviwyebiT ewa-

feba Cveni mayurebeli serialis erTmniSvnelovani, mar-

tivi samyaros idilias. samyaros, sadac sikeTe da boro-

teba mkveTradaa erTmaneTisagan gamijnuli da sadac

adamianuri gonebisaTvis bolos da bolos gasagebi xde-

ba samarTlianobis principis moqmedebis meqanizmi.

3.

vai damarcxebulT!

Zveli romauli Segoneba

esec ase.

gasrulda ese msjelobac, viTa sizmari Ramisa.

droa isev serialebis Targmnas davubrunde. me puri

Cemi arsobisa movipovo, publikas ki sulieri sazrdos

mopovebaSi wavexmaro. Tumca, cota ar iyos, gulnaklu-

li ki vrCebi. CemsaviT yvelaferze msjelobis survi-

liT atanilebi iolad gamigeben. mindoda imazec mem-

sjela, Cvenma Zvirfasma publikam martivi samyaros Sim-

Silis dasakmayofileblad maskulturis arsenalidan

raRa maincdamainc seriali airCia. magram udroobas ra

vuTxari. Tumca am sakiTxze iseTi mokle pasuxis gace-

mac SeiZleba, Tavis droze WeSmariti lakonielebic

rom ar daiwunebdnen. ratom airCia da imitom, ratomac

restornebSi, duqnebSi da samarSruto taqsebSi Camjda-

ri eri da beri umReris astamurs.

magram saqme is gaxlavT, rom rogorc wesi, yoveli

kargi lakonuri gamoTqma ganmartebas moiTxovs. magram

axla sxva ra gzaa, Tavs imiTRa vimSvideb, rom rogorc

yvelaferze msjelobis moyvarulebs sCveviaT, am da

sxva msgavs Temebze, sxvagan da sxva dros sakmarisi vim-

sjele, Tumca amiT sunTqvac ar asCqarebia aravis, raRa

unda iTqvas cxovrebis pirobebis gaumjobesebaze?!

rasakvirvelia, arc Cveni publika daiSlis seriale-

bis siyvarulsa da restornebSi, duqnebsa da samarSru-

to taqsebSi astamuris gandidebas.

yvelaferi ucvlelad hgies ukunisamde.

marTali giTxraT, aRarc es yvelaferze msjelobis

siyvaruli mijdeba WkuaSi, Tumca namdvilad ar vici,

amas raRa eSveleba. msjelobis siyvaruli xom xma iduma-

lis oinebia. is ki, sinamdvileSi, sxva aravinaa, Tu ara su-

li boroti. qarTuli poeziis moyvarulebma es kargad

viciT. rac ufro mets msjelob, pativmoyvareobac me-

tad gezrdeba.didi pativmoyvareoba ki didi tkivilebia.

magram pativmoyvareobis tkivilebisgan gaTangulo

yvelaferze msjelobis moyvarulno, xom ar gvaviwyde-

ba, rom adamiani mokvdavia? Tan, rogorc batoni volan-

di dasZenda, anazdeulad mokvdavi? iqneb isic xSir-xSi-

rad gavixsenoT, rom is uzarmazari sfero, romelsac

qarTulad dedamiwas vuwodebT da romelzedac aTas-

gvari vnebebiT atanilebi baqteriebiviT sasacilod

vfuTfuTebT, CvenTvis gaugebari Tavisi cxovrebiT

cxovrobs da ukve mravali milioni welia didi siswra-

fiT mieqaneba ZarRvebSi sisxlis gamyinavad mdumare

kosmosis dausabamo sivrceebSi.

iqneb yvelaze gonieri baqteria is aris, vinc yofie-

rebis obieqtur tkivilebs xelovnurad Seqmnils aRar

amatebs?

magram…

`... da vin xar Sen?~ – isev ukan momCxavis es Cemi cod-

viT savse televizori.

vin da iqneb serialebis uRranSi erTxel Sesuli da

ukan aRar dabrunebuli, ase vTqvaT, Sinmousvleli kal-

mosani?

raRa iqneb, marTla asea.

gzac iqiT gqoniao, gaifiqrebs am amao msjelobebiT

savse opusis kiTxviT qancgawyvetili mkiTxveli da,

RmerTmani, marTalic iqneba. ase mouva yvelas, vinc ar

gaiTvaliswinebs sulmnaTi poetis sityvebs – raca vis

ra bedman misces, dasjerdes da mas ubnobdeso.

magram xom arsebobda CvenSi aranakleb sulmnaTi po-

etic, romelic arafersac ar dasjerda, ris gamoc bev-

ri iwvala da ivaglaxa, da mainc, sanam saavadmyofos me-

oTxe sarTulis aivnidan gaecleboda am idiotur samya-

ros, siamayiT ganacxada – me vxedav sizmrebs araTqvene-

burso?

eh, ar vici, ar vici.

araferi aRar vici.

vin icis?


7

ÅÁÌÐÎÅÌ-ÒÍÜÅÎÂÒÓ

ÒÈ ÚÒÂ,

ÁÏÎÒÏÍ ÌÏÉÏÈËÌ…

ÌÏÓÞÏÎÒ

ÂÏÍË ÷ÕÒÊÂÏÛÅÌÀÏÍ

– þïüëíë âïíë, àïíïèåæîëâå áïîàóä ìïèùåîäë

ìòâîúåøò ïäþïà ûíåäïæ ãïèëòûåþíåþï ïæïèòïíò, àáâåí-

æïèò æïóíïíåþåäò ìòêåàòàï æï ìòñâïîóäòà ïî òñëì

ãïèìÿâïäóäò. íïàåäò êïúò õïîà æï îïéïúíïòî ìåâæò-

ïí ìòèøâòæåìïú æïïüïîåþà.

îëãëî òüñâòà, àïâòæïíâå æïãåþåæïà åì ìòñâïîó-

äòïíò æïèëêòæåþóäåþï àó èåîå æï èåîå èëòñëäï

ùäåþèï?

– èàåä áïîàóä „ìïèùåîäë ìòâîúåçå“ âåîïôåîì èë-ãïõìåíåþà, èïãîïè òè èùåîïäàïãïí, âòíú ïè ìòâîúåøòïèòíæì áèíòì, óïîñëôòàò æïèëêòæåþóäåþï íïèæâòäïæ ïîèòãîûâíòï.

ïáâå òèïìïú ãåüñâòà, îëè óôîëìò èùåîäåþòì ñóîïæ-éåþï àïâòæïíâå ïî èëèêäåþòï:

÷åèò èøëþäòóîò áïäïáò ãëîò, áïîåþòì áïäïáòï.èüêâîòìï æï äòïõâòì õåëþïàï „æåîåôíåþòæïí“ îëæòì ïíîï ûïäòà æïóþåîïâì, èõëäëæ éèåîàèï óùñòì.

¸ëæï, åîà ïìåà áïîòïí, úòâ ìïéïèëì (òè ùåäòùïæì ìêëäïìâïèàïâîåþæò æï ìïóíòâåîìòüåüëæ âåèçïæåþëæò), èïøòíæåääåíòíòì æï ïõäïíæåä ìïèåôë áó÷ïçå, ìïìüóèîë „áïîàäòì“ãïæèëéèï, ïâüëþóìòì ãï÷åîåþïìàïí ïþóçóäò âòæåáò, îëèâòéïúòì õèï ÷ïèåìèï, ãïèïîöëþï, îëãëîï õïî, êïúëë!

ïâòõåæå, ãïèëùâæòä èïîöâåíïì õåäò èëùòùåþòà øåâï-ãåþå æï áïîòì ãïþèóä çóçóíøò ûäòâì ãïâòãëíå íåäï,üêåðíòà ùïîèëàáèóäò ìòüñâåþò, æéåì, ìïîåæïáúòë êë-äåãòòì ìõæëèï ãâáëíæï æï „äòïõâøò“ øåíò øâòæò äåáìò øå-âòüïíåàë.

ðïìóõì ïéïî æïåäëæï, èõïîçå õåäò èëèòàïàóíï æïàòàáëì ùòíùïìóä áïîì óíæï ùïèëåùòëìë, ÷áïîò íïþòöòàãïóñâï áó÷ïì.

„îïë, îï àáâï?.. òáíåþ èëèåìèï?.. àïíïú øâòæòë!“ – ìò-õïîóäèï ïæãòäçå ãïèïøåøï, ãïíïàæï æéå, ãïõïäòìæï èë-ýïèóäò ãïíùñëþòäåþï.

ïîú èïæäëþï, ïîú ïîïôåîò… ïíæï âòí ãïúïäï?.. ïèõå-äï ìòõïîóäì ãïûäåþï ïî óíæï, óêïúóî áó÷ïøò âòì ãïâó-çòïîë!..

÷åèò èïõïîëþåäò, ãëîòì ìïäòüåîïüóîë êîåþóä „äò-ïõâòì“ æïèïïîìåþåäò æï îåæïáüëîò, þïüëíò ëàïî ÷õåòûåãïõäæïà.

ïìå þåæíòåîïæ àó òéþäòïíïæ æïòùñë.îëãëîú þîûïíåà, àïâòæïíâå ìòñâïîóäò æïèåêâåþï.ïáåæïí èëñëäåþóäò, ÷âåíò èïøòíæåäò äòüåîïüóîó-

äò ðåîòëæòêòì îåæïáüëîåþòì – öïíìóé ÷ïîêâòïíòì, îå-âïç èïîãòïíòì, ãòëîãò íïüîëøâòäòì, âïõüïíã ÿåäòûòì…ñóîïæéåþï æï àïíïæãëèï ïî èëèêäåþòï.

– àáâåí õïîà èùåîïäò, îëèåäòú æïóþîóíæòà

èøëþäòóî áïäïáì æï ðîëâòíúòïøò æïèêâòæîåþòì ãïèë

ïî òñâåæîåþòà. õåäþïîïáòïíòú îëè ïéèë÷íæòà, ïîú

ïèòà ðëèðåçóîëþà.

æéåìæéåëþòà, ïáâì ïî-

ìåþòàò èíòøâíåäëþï, àó

ìïæ òúõëâîåþì ìòüñâòì ëì-

üïüò?

– ÷åèì æïþîóíåþïøò, æå-æïáïäïáøò úõëâîåþï îëèðîëâòíúòïçå ãïæïâúâïäå,îï àáèï óíæï, íïêäåþïæ òñëùòíïìùïî ãïàâäòäò „ãèòîë-þòì“ åäåèåíüò, ïæãòäòì æå-æòì ûïõòäò, ìòìõäòì ñòâòäòàó ìõâï „àïâèëìïùëíåþåäò“èòçåçåþò.

ïìå óíæï èëèõæïîòñë.èëî÷ï æï ãïàïâæï.

„çóîãòìïêåí“ èêâåàîò, èëóäëæíåäò øåèëþîóíåþï,ãïáúåâï øå÷âåóäò ãïîåèëæïí, üïíöâòà øåêëùòùåþóäòóîàòåîàëþåþòì èìõâîåâï, ïæâòäò ïî ïîòì. èïãîïè îëúïòøâòïàæåþï ìóäòì èëìïàáèåäò „ýïíãþïæò“, óíæï ãïòî-éâåì êåæäåþò, ÷ïüñæåì ôïíöïîï, ãïíòïâæåì, øåòúâïäëìãïîåèë, îëèåäøòú úõëâîëþ æï óíæï õåäèåëîåæ ïéèëï-÷òíë øåíò àïâò, øåíò èòâòùñåþóäò ìòçèïî-úõïæåþò…

øåèàõâåâòà ïîïôåîò õæåþï – ìïèñïîëì „ôõòçåäò àâï-äòì“ óíåþóîïæ úòæïí ùâåàòú êò ïî âïîæåþï – ÷âåíò úõëâ-îåþïú, øåíïêïæò æîëòì èæòíïîåþòìï, òáòà èòæòì, ìïòàïúãïóîóåþåí… ëéëíæ, îïèæåíòú ïî óíæï ãâïîñòëì þåæòì-ùåîòì áïîòøõïäèï, èëâïäåíò âïîà, îëãëîú ÿóîÿåäèï,ìóôàïæ, ïóèéâîåâäïæ âïüïîëà ìóäò, îëèåäòú ãïè÷åí-èï ÷ïãâòæãï.

òìå êò, èïîàäïú îï èíòøâíåäëþï ïáâì, ìïæ úõëâîëþ –ãïíï ðîëâòíúòï êò ÷âåíò ìïèøëþäë ïî ïîòì (àóèúï þåâîò÷âåíò àïíïèåèïèóäå àþòäòìì òáòà ìïáïîàâåäëì âåî õå-æïâì æï âåîú èòì ìïüêòâïîì ãîûíëþì!)? ïìå îëè, ìóäïú ïîïîòì ïóúòäåþåäò ìóäòìêâåàåþòà ñâåäïçå éïüïêò ðîë-âòíúòåäåþò „üåîòüëîòóäò ðîòíúòðòà“, èïòíúæïèïòíúðîëâòíúòïøò âåûåþëà, òìòíò ïîú ìïõåäòìóôäåþë ìïèìïõó-îåþì æï æåæïáïäïáòì ôåøåíåþåäóî ïðïîüïèåíüåþì ïêäòï.

ìåâæï èòðñîëþì, îëæåìïú àâòàèôîòíïâòæïí æïâñó-îåþ æåæïèòùïì – àïíæïàïí ðïüïîïâæåþòïí æï èåîå áîåþò-ïí ïæïèòïíåþò, õååþò, ìïõäåþò, èæòíïîååþò, æïìïõäåþåþò.òêïîãåþï, ïéïî ãåìèòì âååþåîàåäï ìüïæòëíåþòì ãóãóíò,åîàèïíåàòì èëìïìðëþïæ ãïìîëäòäò áâåèåõåþòì æï îïêå-üåþòì åáë… òìåï æåæïèòùï ãïîòíæóäò, îëãëîú ÷ïêåüòäøóøòì ÿóîÿåäøò èëàïâìåþóäò óåèëúòë, óèùåë ïîìåþï.

åì – îïèæåíòèå êòäëèåüîòì ìòèïéäòæïí æï, àáâåíùïîèëòæãòíåà, îï èëõæåþï, îï øåãâî÷åþï õåäøò þëþëáïîòæåæïèòùòæïí, îëúï óôîë èïéäï ïâïäà, îëúï „íïèæâòäò“úï æïòùñåþï?.. ïèòüëè óíæï âòôòáîëà æï âåèçïæëà òè ùó-àòìàâòì, îëúï æïãâòèàïâîæåþï „èòâäòíåþï“ æåæïèòùïçå.

¸ë, øåèàõâåâòà ïîïôåîò õæåþï-èåàáò. éèåîàèï ïî æï-èïöåîëì, îëè íòêëäëç þïîïàïøâòäòì úïîìêëå ìåäëøò„ãïæïõâåùòäò“ äåáìåþòì õåäíïùåîò, èïòíúæïèïòíú òäòïì,øåèàõâåâòà ÷ïóâïîæï õåäøò…

– „çïèàîòì ùòãíò“ – àáâåíò þëäë ðîëçïóäò êîåþó-

äò ëîòãòíïäóîò ãïèëúåèïï. îïì ãïíòÿåþà ñëâåäò ïè-

ãâïîò ìòïõäå æï îëãëî ïéòáâïèà ùòãíì èòþïîåþóä íï-

ùïîèëåþåþì, èïíïèæå íïùòä-íïùòä ïí ìïàòàïëæ îëè

áâåñíæåþëæï äòüåîïüóîóä ðåîòëæòêïøò?

– „çïèàîòì ùòãíò“, èëàõîëþåþòì åîàò úòêäòì ãïîæï,æéòæïí ãëîøò æïþîóíåþòìï, ÷åèàâòìïú „øåóè÷íåâäïæ“ òá-èíåþëæï.


8

�

ÅÁÌÐÎÅÌ-ÒÍÜÅÎÂÒÓ

ÓÚÕËÅÄÒÌ ÀÂÏÄÒÀ

ñâåäïì èùïîåæ ãâïõìëâì òì ùäåþò:àïâòìóôäåþòì óäïñèï, ÷âåíòâå ùñïäëþòà, çóîãòæïí

ãïæèëãâïãæë. ñëâåäèõîòâ øåòäïõï ÷âåíò àïâèëñâïîåëþï,ãïòþçïîï òèåæòì ìïñîæåíåþò, ïíüòãèòîåþò ãïôåüòøæíåí,ãïäïéæíåí. ãïíóêòàõïëþïè, ëèèï, àïâòìò ìïèêâòæîåþäò-æïí ïñîòäò, ãïèëáúåóäò ïæïèòïíåþòì öïâîèï, ùïîèëóæ-ãåíåäò ìòìïìüòêòà åîàèïíåàòì ãïèåüåþïè, ãïèïëãíï.

îëúï àáâåíì ýóîíïäøò âïîäïè øïäïèëâòì ðóþäòêï-úòï ùïâòêòàõå, ÷åèò èïøòíæåäò ãïíùñëþòäåþï ãïèïõìåíæï:„ïæïèòïíåþì, îëèäåþèïú ãïèëòïîåì îåâëäóúòåþò, ëèåþòæï êëíúäïãåîåþò, ïîïôåîò åìïáèåþïà îëèïíàïí. ãïèëãë-íòäò úõëâîåþòì ïéùåîï, õåäëâíóîò êëäòçòåþò æï êëí-ôäòáüåþò ïéòçòïíåþì èêòàõâåäì“.

÷åèøòú îïéïú ïèãâïîò õæåþëæï. ìïõåäæïõåäë, æéòó-îòì õïìòïàòì ÷ïíïùåîåþò, èòíòïüóîåþò, øåóäïèïçåþåäò÷ïíïõïüåþò „íïüóîòæïí“, èëóèàïâîåþåäò èëàõîëþåþò,èåãëíï ìïèóæïèëæ ÷åèàïí æïî÷åþëæíåí, èïãîïè…

„çïèàîòì ùòãíò“ ãïìóäò ùäòì èòùóîóäì ãïèëâòæï –èïíïèæå, íïùòä-íïùòä ãïèëáâåñíæï „ëèåãïøò“, „÷âåíìèùåîäëþïøò“, „äòüåîïüóîóä ìïáïîàâåäëìï“ æï „úòì-êïîøò“…

– êïîãòì àáèïì ùòí îïéï óæãïì æï àáâåíò äåáìåþòì

åîàüëèåóäò âòæîå ãïèëèçåóîæåþï, ãïâïèõåä ìïîå-

æïáúòë „êóäóïîåþòæïí“ – ïè ïõïäò ùòãíòì îåæïáüëîò

ãòëîãò äëþýïíòûå, ãïæïóÿïîþåþäïæ óíæï òàáâïì, ïé-

ôîàëâïíåþóäòï…

– „çïèàîòì ùòãíò“ áóàïòìòì ìïãïèëèúåèäë úåíüîøòæïòþåÿæï (æòîåáüëîò åäãóöï àïâþåîòûå). äåáìåþòì åî-àüëèåóäòú – „ïâüëðëîüîåüò ûâåä ÷ïî÷ëøò“, – áóàïòì-øò èçïææåþï æï ûïäòïí èòõïîòï, îëè æïæãï æîë, îëúïàþòäòìòì ãïîåàïú øåòûäåþï ðëäòãîïôòóäïæ ãïèëî÷åó-äò ùòãíåþòì ãïèëúåèï.

îïú øååõåþï ÷åèò åîàüëèåóäòì îåæïáüëîòì ïé-ôîàëâïíåþïì – ãòëîãò òì êïúòï, ìòçèïîòú îëè æïåöåîå-þï.

åì õóèîëþòà, îï àáèï óíæï…– ââïîïóæëþ, óïõäåì õïíøò ãïèëìïúåèò ùòãíòú

ãóäøò ãòçòà – ðëåçòòìï òáíåþï òãò àó ðîëçòìï?

– õóàò ùåäòùïæò åäëæåþëæï „çïèàîòì ùòãíò“ þåæòìãïõìíïì. ïè õíòì ãïíèïâäëþïøò, ïõïäò èëàõîëþåþòìï æïíëâåäåþòì êîåþóäò, „èïîòïèòì ïèþëîò“, ãï÷íæï ÷åèì ìï-ùåî èïãòæïçå.

òèæåíò ìïÿòîë, ëîòãòíïäóîò àó àïîãèíòäò äòüåîï-üóîïï ãïèëìïúåèò, îëè èåîòæåþï æïâò÷òâäë, åãåþ „èïîò-ïèòì ïèþëîì“ õóàùäòïíò äëæòíò ïî æïìÿòîæåì-èåàáò.

âíïõëà, æïìÿòîæåþï æï îï âáíï.àóêò øåèàõâåâòà ïîïôåîò õæåþï, òáíåþ èëäëæòíòú

ãïîêâåóäò êïíëíçëèòåîåþòà òñëì íïêïîíïõåâò…


9

vaxtang amaRlobeli

ÖËÍ ÆËÌ ÐÏÌËÌÒ

ÌÏÁÏÎÀÂÅÄËÌ

ÏÍÅÁÌÒÒÌ ØÅÌÏÕÅÞ

1921 ÙÅÄÒ

saqarTveloSi pirveli mogzauroba1921 wlis agvis-

toSi dos pasoss aRwerili aqvs statiaSi `gasabWoebuli

kavkasia~, romelic daibeWda gazeT `libereiTas~ 1922

wlis agvistos nomerSi da ãïíèåëîæï misi eseebis wignSi

àRmosavleTis eqspresi~, romelic gamoqveynda 1927

wels.

aRniSnul naSromebSi CvenTvis saintereso sakmaod

bevri faqti da movlenaa asaxuli, romlebzec avtori

Tavis mosazrebebs, Sexedulebebs gviziarebs, zogjer

sakuTar Sefasebebsa da daskvnebsac ãâàïâïçëþì.

amjerad Tqvens yuradRebas SevaCereb statiaze `ga-

sabWoebuli kavkasia~ da, kerZod, ruseTis mier saqar-

Tvelos xelmeored dapyrobis sakiTxze.

dos pasosi 1921 wlis 7 agvistos baTumSi gemidan

gadmodis saqarTvelos „gasabWoebis“ anu misi sruli

aneqsiis xuTi Tvis Tavze. rogorc paata surgulaZe aR-

niSnavs: „1921 wlis 25 Tebervals sabWoTa xelisufle-

bis damyareba saqarTveloSi dadgenili stereotipis

mixedviT miCneuli iyo saqarTvelos mSromeli masebis

ajanyebiT mopovebul gamarjvebad, qarTveli xalxis in-

teresebis gamoxatulebad. wiTeli armiis laSqroba sa-

qarTveloSi da mis mier qveynis okupacia fasdeboda,

rogorc Zmuri daxmareba qarTveli xalxisadmi, ro-

gorc qveynis gadarCena im katastrofisagan, romelic,

TiTqos, saqarTvelos moeloda demokratiuli mTavro-

bis mmarTvelobis pirobebSi“.

dRes, sabednierod, arsebobs am faqtis obieqturi,

samarTlebrivi Sefaseba. jer kidev 1989 wels saqarTve-

los umaRlesi sabWos mier Seqmnilma sagangebo komisiam

Seiswavla 1920 wlis maisis xelSekrulebis da 1921 wlis

Tebervlis politikur movlenaTa samarTlebrivi as-

peqtebi da saTanado daskvnebiT warsdga uzenaesi sab-

Wos sesiis winaSe.

im dokumentSi, romelic sesiam erTxmad gaiziara da

daamtkica, dasabuTebulia, rom sabWoTa ruseTis fede-

raciis mTavrobam calmxrivad daarRvia 1920 wlis 7 ma-

iss dadebuli xelSekruleba da ganaxorciela saqar-

Tvelos okupacia, rasac faqtobrivi aneqsia moyva. ro-

gorc akaki baqraZe aRniSnavs: „rusma komunistebma isev

moatyues qarTveloba, rogorc adre rusma caristeb-

ma“. dapyrobil saqarTveloSi saokupacio reJimi dam-

yarda. magram, rogorc vaxtang guruli aRniSnavs po-

litikuri mosazrebebidan gamomdinare, moskovi Seeca-

da SeeniRba ara marto ruseTis intervencia saqarTve-

loSi, aramed TviT saokupacio reJimic: „sabWoTa ruse-

Tis politikurma xelmZRvanelobam gadawyvita saqar-

Tvelo uSualod ar SeerTebina ruseTisaTvis, saqar-

�


Tvelo formalurad unda darCeniliyo damoukidebel,

suverenul qveynad“.

dos pasosi kavkasiis Sesaxeb msjelobs sabWoTa ru-

seTTan mimarTebòà. statia Tavidan bolomde exeba

mwerlis baTumsa da TbilisSi stumrobas da qarTuli

STabeWdilebebiTaa gaJRenTili. statias saTaurad „ga-

sabWoebuli saqarTvelo“ ufro Seefereba, vidre „ga-

sabWoebuli kavkasia“. magram aseTi saTauri imdroinde-

li politikuri viTarebis gamomxatveli iyo, radgan ma-

Sin saqarTvelo ar warmoadgenda aSS-s strategiul

partniors, rogorc dRes, da saerTod aseT variants

albaT arc ki ganixilavdnen, radgan im dros amerikis

mTavrobis geopolitikuri koncefcia somxuri orien-

taciisa ãïõäæïà. arsebobda lazeTis – trapizonis

CaTvliT – somxeTàïí mierTebis e.w. „didi somxeTis“

gegma. rogorc givi RambaSiZe aRniSnavs: „..amerikelebi

gvevlinebodnen „didi somxeTis“ gegmis damcvelebad“.

ufro metic, rogorc paata surgulaZe gadmogvcems:

„aSS prezidentis vilsonis miTiTebiT somxeTSi sagan-

gebo komisrad dainiSna polkovniki haskeli, romelsac

evaleboda mTeli amierkavkasiis Semzadeba samandato

mmarTvelobisaTvis... somxeTis delegacia daJinebiT

iTxovda somxeTis sakuTrebaSi ecno samxreT saqarTve-

los teritoria da miecaT misTvis Sav zRvaze gasasvle-

li. swored am dros daibeWda parizSi somxeTis saxel-

mwifos ruka, sadac mis sazRvrebSi moqceuli iyo

mtkvris mTeli marcxena mxare gorisa da Tbilisis CaT-

vliT“.

amitom, bunebrivia, saqarTvelo, calke aRebuli, av-

toris interesebSi ar Sedioda. Tanac, amerikeli mwer-

lis saqarTveloSi mogzaurobis mizans srulebiTac ar

warmoadgenda Cveni qveynis istoriisa da kulturis

gacnoba. mas axali, sabWouri cxovrebis wesis Seswavla

ainteresebda. amis dasturi aRniSnuli statiac gax-

lavT. melvin landsbergi swor varauds imaze gamoT-

qvams, rom es dos pasosis pirveli statiaa sabWoeTis

Sesaxeb. misi azriT, statia mniSvnelovania imiT: „...rom

dokumentur masalas warmoadgens, romliTac bolSevi-

kuri meTodebisadmi dos pasosis uaryofiTi damokide-

buleba dasturdeba“.

viziareb melvin landsbergis mosazrebas da Cemi

mxridan minda davamato, rom dos pasosis antibolSevi-

kuri da, sabolood, antikomunisturi msoflmxedvelo-

bis Camoyalibebis procesi saqarTvelodan daiwyo, rad-

gan pirveli „sabWouri“ gamocdileba man swored aq mii-

Ro. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom agvistoSi, roca

dos pasosi saqarTveloSi Camodis sabWoTa xelisufle-

ba 1921 wlis TebervalSi ki gamocxadda, magram saqar-

TveloSi, ruseTiìïãan gansxvavebiT, sabWoebi ar arse-

bobda.

statia mraval garemoebaTa gamoï saintereso da

mniSvnelovani. es marTlac imdroindeli realobis, ame-

rikeli mwerlis TvaliT piruTvnelad da Seulamazeb-

lad gadmocemuli dokumenturi masalaa. Tvalwin iSle-

ba me-11 rusuli wiTeli armiis okupaciis Semdgomi pe-

riodis baTumisa da Tbilisis cxovrebisa da yofis nam-

dvili suraTebi, gadmocemulia qaosi, areuloba, xal-

xis sasowarkveTa, umuSevroba, siduxWire. mwerali ba-

TumSi CamosvlisTanave amCnevs mmarTvelobaSi mosuli

„welze SemoWeril qamrebian, sabWoTa ruseTis savalde-

bulo TeTr kitelebSi gamowyobil uwverulvaSo axal-

gazrdebis“ Tavdajerebulobasa da paToss.

dos pasosisaTvis srulebiT ar ïîòì sadavo, rom igi

wiTeli armiis okupirebul teritoriaze imyofeba.

saqarTvelos revkomma 1921 wlis ivlisis dekretiT

Seqmna aWaris avtonomiuri sabWoTa socialisturi res-

publika. rogorc äåâïí ToiZe aRniSnavs: „sabWoTa si-

namdvileSi es iyo unikaluri SemTxveva, roca mTel ers

da mis Semadgenel nawils erT respublikaSi cal-calke

respublikebi Seuqmnes. aWaris avtonomiis Camoyïlibeba

religiuri da sagareo-politikuri faqtorebiT iyo ga-

pirobebuli. saqme isaa, rom aWara – saqarTvelos ganu-

yofeli nawili da qarTuli eTnosis erT-erTi uZvelesi

kera – istoriuli bedukuRmarTobis Sedegad TurqeTis

samsaukunovan mflobelobaSi moeqca da mxolod ru-

seT-TurqeTis 1877-1878 wlebis omSi ruseTis gamarjve-

bis Sedegad daubrunda samSoblos“.

Zalian sainteresoa dos pasosis azri amïìàïí dakav-

SirebiT. rogorc gadmogvcems, misTvis auxsniaT, rom

aWaram avtonomiuri TviTmarTveloba religiis safuZ-

velze miiRo. Tumca sadac mivedi, yvela mmarTvelobiT

organoSi rusi komisrebi damxvdeno, ambobs gakvirve-

buli: „baTumi, aWaris axalSeqmnili respublikis deda-

qalaqia... faqtobrivad, baTumSi komisrebs, visac ki Sev-

xvdi, yvela rusi aRmoCnda“ (7,63). igive mdgomareobaa

okupirebul TbilisSic: „TiflisSi golovinskis pros-

peqtze, sadac gadmocemiT adre qarTveli Tavadaznau-

roba grZeli CoxebiT, mrgvali kravelis qudebiT da

Zvirfasi TvlebiT moWedili vercxlis xmlebiT Tavmom-

woned dadioda, axla mxolod welze SemoWeril qamre-

bian sabWoTa ruseTis savaldebulo TeTr kitelebSi

gamowyobil uwverulvaSo axalgazrdebs naxavT. „gru-

zinski“ klubSi, sadac Zveli reJimis dros alaverdebi

ar wydeboda, axla ZiriTadad wiTeli armiis oficrebsa

da jariskacebs...SexvdebiT“.

dos pasosi agviwers im siRaribesa da gausaZlis yo-

fas, axalma droebam rom moutana mosaxleobis TiTqmis

yvela fenas. mwerali gansakuTrebiT moxucebis mdgoma-

reobiTaa Sewuxebuli da wers: „am moxucebs Zalzed

ubadruki bedi xvdaT wilad, umravlesobisTvis axali

reJimi savsebiT miuRebeli aRmoCída...“

amasTan mwerals TbilisSi xetialisas TvalSi xvdeba

mosaxleobis simcire da gansakuTrebiT asakovani xal-

xis sixalvaTe, ris Taobazec ambobs: „gaocebas ver vfa-

ravdi imis gamo, rom ver gamego, moxucebi yvela gar-

dacvliliyo, Cekas mier iyvnen dakavebulni, Tu isini

axali cxovrebis wesiT gamowveulma sastikma Zalmomre-

obam gaaqro“.

dos pasoss kargad aqvs asaxuli gardamavali õïíòì

damaxasiaTebeli movlenebi: gapartaxebuli meurneoba,

dabali xelfasebi, normirebuli sursaT–sanovage, ris

gamoc qveyanaSi aRzevebulia spekulacia, korufcia,

meqrTameoba, biurokratizmi: „aravis ar uxdian imdens,

saxelmwifos mier gansazRvrul sursaT-sanovagis nor-

mas gverdiTi Semosavlebis gareSe raime aucilebeli da-

amaton, Sedegad, rogorc revoluciamde, ufro metad

Tu ara, kvlavac yvavis spekulacia da meqrTameoba, rac

yovelTvis damaxasiaTebeli iyo rusi CinovnikebisTvis“.

statiaSi naTladaa gadmocemuli xelisuflebasa da

mmarTvelobaSi arsebuli mdgomareoba. kerZod, kadre-


10


bis, ganaTlebuli, unariani adamianebis óêèïîòìëþï. „sa-

qarTvelos mTavrobaSi, saerTod ver vnaxe komunisti,

garda prezidenti nidvanisa. ruseTSi ganaTlebuli da

unariani adamianebis didi naklebobaa...“.

dos pasosi aRiarebs komunisturi marTvis meTodàï

simcdares, susti sasamarTlo sistemis arsebobas, „Ce-

kas“ danaSaulebriv saqmianobas da wers: „ra Tqma unda

SimSils yvelafers ver daabraleb. arsebuli „dambla“

umeteswilad, blokadasa da intervenciasTan erTad, im

garemoebebiTaa gamowveuli, komunisturi marTvis me-

Todebs rom axlavs Tan. pirvel rigSi es aris „Ceka“ – sa-

gangebo komisia. ara mgonia rusul sasamarTlo siste-

mas odesme raime hqonoda satrabaxo, magram rac Seexeba

Tanamedrove iuridiul sistemas, ganzrax Tu uneblieT,

saidumlo meTodebiT daterorebuli rom hyavs mosax-

leoba, ukiduresad cudia“.

miuxedavad imisa, rom dos pasosi samwerlo asparez-

ze gamosvlisTanave „memarcxene“ ideebisadmi Tanag-

rZnobas gamoxatavda da erTgvari simpatiiTac ki iyo

gamsWvaluli sabWouri sistemis mimarT, rogorc mwera-

li, mogzaurobisas èòóêåîûëåþäïæ da Seulamazeblad

asaxavs procesebs da xazgasmiT, Cemi dakvirvebiT, mi-

zandasaxuladac, xSirad aRniSnavs, rom „gasabWoebuli“

da „dapyrobili“ erTidaigivea.

baTum-Tiflisis matarebliT mgzavrobas roca aR-

wers, TiTqos sxvaTa Soris ambobs: „rusebma saqarTve-

los dapyrobis pirvel dReebSi Tiflis-baTumis mata-

rebliT mgzavrobis fasi 250 rubli daaweses...“

Tavis axalgazrda megobars, marvins, baTumidan ima-

sac ki ìwers, TiTqos wiTel armias droebiT æïåðñîë sa-

qarTvelo: `xval, wiTeli armiis mier droebiT dapyro-

bili saqarTvelos sabWoTa respublikis saxalxo komis-

ris wyalobiT mivemgzavrebi Tiflis erivanSi, Semdeg

Tavrizsa da TeiranSi“ (albaT, koreqturuli Secdomaa,

radganïú dedanSi Tiflisi da erivani mZimiT ar aris ga-

moyofili).

dos pasosma imTaviTve zustad gansazRvra da daas-

kvna, rom momavali saukune, miuxedavad yvelafrisa, ma-

inc aziaSi mimdinare procesebs ekuTvnoda, romelTa

yalibic rusebis xelSi iyo moqceuli: „momavali aziaze

gadis... momavals azia ukarnaxebs, aziis yalibi ki ru-

sebs upyriaT xelT. msoflios rukaze sazRvrebs isini

gaavleben...“.

ra Tqma unda, maSin TbilisSi, mTawmindaze myofi ame-

rikeli mwerali ver warmoidgenda, rom gahyurebda im

sivrces, „romlis karibWesac kavkasia warmoadgens“ da

romelic me-20 da 21-e saukunåàï mijnaze sabWoTa impe-

riis nangrevebze aRmocenebuli Tanamedrove, Tavisu-

fali da damoukidebeli respublikebisagan Semdgari

evraziis nawili gaxdeboda.

statiaSi „gasabWoebuli kavkasia“ dos pasosma rea-

lurad asaxa me-11 armiis Semosvlis Semdeg saqarTve-

loSi sabWoTa xelisuflebis damyarebis pirvelive

wels mimdinare procesebi, ðòîóàâíåäïæ Seafasa bol-

Sevikàï saqmianobï da aRiara, rom bolSevikuri mmar-

Tveloba xalxisTvis sabolood axali, komunisturi ti-

rania iqneboda. man, rogorc WeSmaritma humanistma, sab-

WoTa kavSiris arsebobis pirvelive wlebSive realurad

Seafasa komunisturi ideologiis uperspeqtivoba da

dagvixata sabWoTa sazogadoebis WeSmariti saxe.

amdenad, amerikeli mwerlis Sefasebïíò dResac aq-

tualuria da udavod did samsaxurs gagviwevs XX sauku-

nis 20-ian wlebis ukve istoriadqceul sabWoTa saqar-

TveloSi momxdari ìëúòïä-ðëäòüòêóîò æï êóäüóîóä-

ìïãïíèïíïàäåþäë movlenebis Seswavlisa da gadafase-

bis saqmeSi.


ÁÎËÍÒÊÏ

30 marts `Ti bi si bankis~ Senobam gamomcemloba `dioge-

nes~ mier dastambuli ori wignis prezentacias umaspinZla.

erTi maTgani – almanaxi àxali Targmanebi~ am gamomcem-

lobis bolo wlebis saukeTeso proeqtad SeiZleba CaiTva-

los, romlis ukanaskneli ramdenime nomeric `diogenem~ sa-

qarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saminis-

tros finansuri daxmarebiT dastamba da qarTvel mkiTxvels

SesaniSnavi saCuqaric gaukeTa.

aRsaniSnavia isic, rom àxali Targmanebi~ gamomcemlobe-

bis – àxali Targmanebisa~ da `diogenes~ – nayofieri partni-

orobis Sedegia.

prezentaciaze sityviT gamovidnen kulturis ministris

moadgile Tamar qvariani, gamomcemloba `diogenes~ direq-

tori Tamar lebaniZe da sxvebi.

rac Seexeba diogenes meore wigns, romelis wardginebac

amave prezentaciaze moewyo, qarTveli mkiTxevlisaTvis vax-

tang WeliZis mier SesaniSnavad ametyvelebuli Targmanis me-

oxebiT kargad cnobili jerom d. selinjeris `TamaSi Wvavis

yanaSi~ gaxldaT. es romani xelaxla uTargmnia giorgi Wumbu-

riZes da axal Targmans `kldis pirze, Wvavis yanaSi~ hqvia.

g. WumburiZem vrclad isaubra mTargmnelis rolisa da fun-

qciis Sesaxeb. sagangebod aRiniSna isic, rom `diogenes~ mier

dastambuli ̀ kldis pirze, Wvavis yanaSi~ selinjeris am roma-

nis pirveli licenzirebuli gamocemaa qarTulad.

aseve sareklamo fandi iyo – oRond Zalze sasiamovno da

saintereso – isic, rom wignis yovel meaTe myidvels selin-

jeris avtografiani maisurebi daurigda.

Tumca `diogenes~ axal iniciativas albaT yvelaze karg

reklamas mainc vaxtang WeliZis Targmani gauwevs, romlis

àralicenzirebuli gamocemebsac~ naxevar saukuneze metia

interesiT ecnoboda qarTvel mkiTxvelTa mravali Taoba.

WumburiZis Targmani ki, mTargmnelis mier warmodgenili Se-

saniSnavi zepiri eses miuxedavad, jerjerobiT mainc wminda

wylis profesiul cnobiswadils ufro gaaRvivebs: rogor

Targmna man is adgilebi, romelic vaxtang WeliZis Targmani-

dan lamisaa zepirad viciT da romelTa xelaxali gadakiTxva

dRemde uzomo siamovnebas gvaniWebs.

yovel SemTxvevaSi, gamomcemloba ̀ diogenem~ am ̀ axali se-

linjeris~ gamoqveynebiT mainc Zalze saSuri saqme gaakeTa,

romlis mniSvnelobac kidev ufro gamoikveTeba qarTuli

mTargmnelobiTi procesebisaTvis.

wardginebis bolos almanax axali Targmanebis mòer ga-

mocxadebuli ori konkursis Sedegebi Sejamda, romelTagan

erTi – ioseb brodskis erTi leqsis ìavnanas~ saukeTeso qar-

Tuli Targmanis gamovlenas, xolo meore axalgazrda mTar-

gmnelTa warmoCenasa da waxalisebas isaxavda miznad. TiToe-

ul konkursSi sam-sami gamarjvebuli gamovlinda da maT 150-

200 laris odenobis fuladi premiebi gadaecaT.

11

ÐÎËÇÏ

òîèï èïäïúòûå

ÜËÎÜÒ

`swrafad gadaylapul lukmas gemos ver gaugeb,

Tu cota xniT enaze ar gaaCere, nela, miparviT ar da-

agemovne, Tu tortis aromatma da sitkbom Tavbru ar

dagaxvia da Tavi samoTxeSi aRmoCenili CitiviT msu-

buqad ar gagrZnobina. tortis Wamac iseTive xelov-

nebaa, rogorc misi damzadeba.

es rituali unda iyos maTTvis, vinc amiT siamov-

nebis miRebas elis. netarebiT, aramiwieri siamiT aR-

savse rituali. jer Tvalebs moswons, Semdeg ki –

pirs. mTavari kidev – tortis morTvis teqnikaa. Tu

is lamazi araa, rogori gemrielic ar unda iyos, ise-

Ti aRar mogeCveneba da piriqiT, Tu torti mSvenie-

ria, erTiaTad izrdeba misi sitkbo da simsubuqe.

Tvalebi tvins ugzavnis informacias, tvini, Tavis

mxriv, sanerwyve jirkvlebs afrTxilebs mosalodne-

li siamovnebis an usiamovnebis Sesaxeb. Sedegad ki,

gemos iseT SegrZnebas iRebT, arasodes rom ar daga-

viwydebaT~ – ase uziarebda yvelas ostatobas da ga-

mocdilebas Tavis SexedulebebSi Rrmad darwmune-

buli, qalaqSi cnobili metorte irakli, romelsac

Sinaurebi – ikas, xolo nacnobebi da mezoblebi

zurgs ukan ekas eZaxdnen.

erT naxvad Rirda imis yureba, roca irakli gamza-

debuli biskvitebis morTvas iwyebda. jer xilis wven-

Si Sezavebuli koniakiT danamavda da erTmaneTze Ta-

nabrad daawyobda, torts gverdebze Sokoladis ka-

laTisebur wnuls Semoavlebda da zedapirsac kremis

skupebiT dafaravda, Semdeg frTxilad iRebda lan-

garze dawyobil, Saqris fxvnilisagan winaswar dam-

zadebul yelmoRerebul wiTelniskarta gedebs da

kremis cisfer tbaze askupebda. mwvane, saRebavSere-

uli Saqrisagan gakeTebul buCqebsac Camourigebda,

aqa-iq dumfarebsac gaab-

nevda da patara oazisic

mzad iyo. yvelaze metad

vardebis gakeTeba mos-

wonda. orcxobilis na-

texs marcxena xelSi ise

imarjvebda, TiTqos ax-

laxan mowyvetili iis Re-

ro sWerodes, marjveniT

ostaturad uWerda ti-

los qsoviliT Sekeril

parkuWs da brtyeltuCa

formidan gamodenil wi-

Teli kremis Txel fenas vardis furclebad awyobda

– jer erT furcels, mere meores, mesames, meoTxes...

da qmnida silamazes. kremis vards surnelic ki var-

disa hqonda – esenciiT gaJRenTili. Semdeg yvavili

faqizad gadahqonda biskvitis zedapirze da mwvane

foTlebiT Semkobas iwyebda.

enac iseTive daSaqruli hqonda iraklis, rogo-

ric gedebi, yvavilebi, arSiebi, liliebi da dumfare-

bi iyo mis tortebze. kargad icoda, rom am saqmeSi ba-

dali ar hyavda, amitom arad dagidevdaT, roca vinme

mis qalur manerebze gulianad xalisobda da amis mi-

uxedavad, siamovnebiT itkbarunebda pirs misi Sro-

mis nayofiT. pirs, romlidanac, masSi Camdnari sit-

kbos miuxedavad, mxolod RvarZli da simware amodi-

oda.

icoda iraklim, rom guli mis gaumWvirvale sxe-

ulSi saimedod iyo TavSefarebuli da veravin daina-

xavda, rogori mrisxaneba da SigniT Cabrunebuli Seb-

Raluli Rirseba imaleboda masSi. sakuTar sxeulSi

miyuJuli Tavs daculad grZnobda da dacinva, Tun-

dac avi da Tundac sastiki, mas mtrad ver moekidebo-

da. ra Tqma unda, Rrmad gulSi wyenasac atarebda,

magram misdami damokidebulebis gaprotesteba TavSi

azrad arasdros mosvlia. es ubralod morCileba ar

iyo, – misgan gansxvavebuli, namdvili mamakacebisad-

mi, maTi Zlieri mklavebisadmi da Ronisadmi laCru-

li, SiSnarevi da mxdali morCileba. es sxeulSi


12

daibada qïäïá xaSurSi; daamTavra q.xaSuris me-3 saSualo skola; 1992 wels daamTavra quTaisis politeqnikuri in-

stitutis msubuqi mrewvelobis fakulteti; 2002 wels daamTavra S. rusTavelis sax. Teatrisa da kinos institutis ki-

noJurnalistikis fakulteti; aris saqvelmoqmedo proeqtis – „zRaprebi irma malaciZisagan” avtori – es aris 10 au-

diozRapari, romlis gmirebsac axmovaneben cnobili politikosebi. audio-kasetebi ufasod gadaeca usinaTlo bav-

SvTa saxlis aRsazrdelebs. monawileobda literaturul konkursSi `pen-maraToni-2003~. konkursze Seqmnili moT-

xroba `solomona~ Sesulia saukeTeso aTeulSi; 2003 wels sabavSvo Jurnal `dilis~ mier organizebul konkursSi àxa-

li saxelebi qarTul sabavSvo mwerlobaSi~ mieniWa pirveli premia (zRaprisaTvis `lokokina saxelad qeramuWa~).

gazeT `Cveni mwerlobis~ mier organizebul literaturul konkursSi `luarsab TaTqariZe~ saukeTeso oceulSi

Sevida irma malaciZis moTxroba `torti~; 2004 wels gamoica misi pirveli sabavSvo wigni – „satkbileTis qveyana“ (ba-

kur sulakauris gamomcemloba); amave wels gamomcemloba `siestam~ gamosca irma malaciZis prozauli krebuli `fa-

tia~. krebuli nominirebuli iyo literaturul premiaze `saba~, nominaciaSi `saukeTeso prozauli krebuli~; 2005

wels gamoica sabavSvo moTxrobebis krebuli, `qeramuWas skola~; moTxroba `fatia~ Sesulia kavkasiuri saxlis mier

gamocemul ortomeulSi `qalis saxås me-19 æï me-20 saukunis qarTul literaturaSi~.

ibeWdeba literaturul gamocemebSi: àrili~, `parnasi~, `Cveni mwerloba~, `literaturuli palitra~, àlterna-

tiva~, sabavSvo periodul gamocemebSi `dila~, `12 mtredi~, `12-mde~, `nakaduli~, àno da vano~ da sxv. muSaobs socia-

luri daxmarebisa da dasaqmebis saagentoSi; hyavs meuRle da ori Svili;

ÐÎËÇÏ

Rrmad mimaluli, aranakleb SeSinebuli, daTrgunu-

li, damorcxvebuli mamakacuroba gaxldaT. mis tvin-

Si saWiro doziT arsebul mamrs raRac sxva, bevrad

ufro mniSvnelovani, SemaSfoTebeli ram amuxruWeb-

da, kvants udebda, cbieri RimiliT dRis sinaTleze

gamoCenis cdunebisagan kbilebiT icavda, raTa Sem-

TxveviT Tixis qandakebasaviT gamoZerwili, magram

myife da saTuTi arseba mxedvelobis aredan ar dah-

kargvoda, masze kontroli ar daekarga da amdeni

wlis naRvaw-naoflar, mamakacad dabadebul, magram

verdakacebul adamians uceb Tavisi Tavi ar aRmoeCi-

na, uazro yofasa da gaurkvevel daniSnulebas Soris

gaWedili.

aravin icoda, ufro sworad, arc aravis aintere-

sebda, vis ra wvlili miuZRoda imaSi, rom irakli ka-

cad ver iqca. vin iyo damnaSave – deda, ubani, skola

Tu mTeli qalaqi. vin moimarjva saxre da vin gadena

axalgazrda kacis Rirseba, Tavmoyvareoba da pativ-

moyvareoba yvelaze bnel da miusafar satusaRoSi,

sakuTari simartoviTa da uTvistomobiT sasjelis

aRsasruleblad. iqneb is iyo amis mizezi, rom mama

TvaliT ar unaxavs da dedis kalTaSi miyuJuli gai-

zarda, quCas imis SiSiT aridebuli, vinmem nabuSari

ar dauZaxos da ar dascinoso. an iqneb is, rom qaliS-

vilis nacvlad vaJis dabadebiT miyenebul gancdas

deda imiT iqarwylebda, rom gogosaviT zrdida, xel-

saqmes da mzareulobas aswavlida, Tmas gogosaviT

uvarcxnida da zomaze metad eloliaveboda.

is aravis gauvlia gulSi, ris fasad uxdeboda da-

ukacebeli mamakacis tyavSi cxovreba mudam dacin-

vis, masxrad agdebis, gaqilikebis sagnad qceuls,

yvela sxva mamakacisagan gansxvavebul, qaliviT nazi

xmisa da aseTive nazi mimoxvris patrons, mdedrsa da

mamrs Soris sadRac SuaSi gakvexebuls, romelic

arc aqeT iyo, arc iqiT da adamianebisadmi morCile-

bis garda, sxva Tvisebebs, nebiT Tu uneblieT, sa-

guldagulod malavda. is, rac mis gul-gvamSi duR-

da, TuxTuxebda, idageboda, yvelasTvis dafaruli

da miCqmaluli iyo, xolo rac zedapirze, yvelas

cxvirwin daufaravad da SeuniRbavad iyo gamomzeu-

rebuli, sxvas arafers imsaxurebda, Tu ara masxrad

agdebas.

erTxel mainc gausinja quCas gemo, sastiks, daun-

dobels, mezoblis biWebis muStiviT mwares da misi

faqizi sulisaTvis miuRebels. TiTqos dabadebidan

hqonda iarliyiviT miwebebuli is, rac misgan damou-

kideblad, yovelgvari mikib-mokibvis gareSe unda

momxdariyo, rom yvelasgan gansxvavebuli suli, sxe-

uli, xasiaTi, samyaros aRqma da SegrZnebebi unda

hqonoda. Tu yvela danarCens am qalaqSi grZnobis xu-

Ti organo hqonda, iraklis eqvsi gaaCnda da es meeqvse

– intuicia, winaTgrZnoba, sxvaTa azrebis kiTxvis Tu

naTelxilvis unari, RmerTma uwyis, aucilebeli da

saWiro, Tu Zalian zedmeti, uzidav tvirTad daawva

jer mis suls, mere, mogvianebiT ki – qaliviT sust

sxeulsac. rac ubanma daaklo, skolam daumata – wasa-

Taqeblad mudam mzadyofnaSi moyvanili misi kefa, Se-

uracxyofis winaSe mudam Tavdaxrili da gaugonari

tkivilis amtani misi sxeuli da suli dRiTidRe knin-

deboda, Ciavdeboda, pataravdeboda da yvelaferi,

rac mis irgvliv xdeboda, misken mimarTuli agresia

iqneboda es, Tu gesliani, boroti xumroba, bavSvis

gonebaze Tavsdatexili ubedureba iyo mxolod da

meti araferi.

dabadebiTac ucnaurad daibada. ara ise, rogorc

yvela danarCeni adamiani. eqimebi jdomiT Sobils,

xolo yvela danarCeni ki – ukuRma dabadebuls eZax-

da. iqneb sworad rom dabadebuliyo, qveyanas rom

normalurad movlenoda, maSin misi cxovrebac waRma

warmarTuliyo da bediswerac ufro lmobieri da

mimtevebeli yofiliyo mis mimarT. axla ki ise cxov-

robda, TiTqos arc iyo amqveynad saerTod mosuli da

dedamiss, ubans da mTel qalaqs – erTi bundovani

sizmari esizmreboda – sisulele, bodva, absurdi,

faqtebisa da movlenebis domxali, romelSic irakli

yovelTvis gabiTurebuli da darcxvenili daiarebo-

da, daakakunebda mamakacisaTvis Seufereblad ma-

Ralqusla qoSebs da xelis nazi moZraobiT isworeb-

da Sublze CamoSlil, mamakacisaTvis aseve Seufereb-

lad grZel Tmas. dadioda mudam erTi gziT, erTi

marSrutiT, mudam marto, dakninebul arsebobas Se-

guebuli da cxovrebis azrs mxolod Tavis saqmiano-

baSi – tortebis cxobaSi xedavda.

es erTaderTi ar iyo, rac mas kargad gamosdioda,

magram saukeTesod mxolod amas akeTebda. yovel

wvrilmans iseTi yuradRebiT ekideboda, TiTqos eqi-

mi iyo, qirurgi da mis saTqvefelasa da mosarTav mow-

yobilobebze adamianis sicocxle ekida. TiTqos er-

Ti grami Saqari rom dahkleboda, an zomaze metad ga-

civebuli kvercxi Caexala asaTqvefad gamzadebul

comSi, qveyana daiqceoda, viRacis codva daedeboda

kiserze da sicocxlis bolomde mosvenebas ar mis-

cemda. miqsers principulad ar iyenebda. ambobda –

roca kvercxsa da Saqars xeliT vTqvef, gulidan xe-

lis gavliT impulsebs gadavcem da mTel siyvaruls

vaqsov, amitomac gamomdis yvelaze ukeTesi torti

mTels qalaqSi, aba, sxva saidumlo me ara maqvs –

torts sxvebiviT mec qaTmis kvercxiT, xorblis

fqviliT da lerwmis SaqriT vakeTebo.

`Cvens marusias gaumarjos, dajeqi, gagaseirneb-

To!~ – ustvendnen, xorxocobdnen svlaSenebuli man-

qanis fanjridan Tavgamoyofili biWebi da iraklis

saxeze aRbeWdil Secbunebas Rimilad, Tavad iraklis

ki – wminda wylis sulelad miiCnevdnen, romelic

marcxena loyaSi gawnuli silisaTvis madlobas ixdi-

da da umal marjvenas agebebda. rogorc maSin, im daw-

yevlil dRes, roca SezarxoSebulma ubnis biWebma

TiTqmis ZaliT SeaTries saxeldaxelod gawyobil

sufrasTan. magidaze kitris mwnilis, xeliT datexi-

li lavaSisa da cotaodeni yvelis garda, araferi ew-

yo, Tu aryis boTlebsa da erT saerTo Wiqas ar Cav-

TvliT. ornaxadi WaWis arayi ZaliT Caupirqvaves pir-


13

ÐÎËÇÏ

Si, rogorc kuWaSlil indaurs – levomicetinis daf-

xvnili da wyalgareuli abi.

àr SemiZlia, Tavi damanebeTo~ – emudareboda

pirgamoTuTquli da cdilobda, xelidan dasxlto-

moda duJmoreul da gapirutyvebul mezoblebs, mag-

ram ZaliT ajobebda, Tu moxerxebiT? sami Wiqa rom

Caacales, mere manqanaSi Seagdes, axla sabanaod miv-

divarTo – gamoucxades da cota xanSi Tavi mtkvris

piras amoayofines. alkohols miuCveveli, kuWdam-

wvari da gonebadabinduli irakli mdinaridan monaq-

rolma grilma siom cota azrze moiyvana, ramdenime

wuTSi wyalSi aRmoCenilma ki gamofxizlebac daiw-

yo. àr minda wyalSi, ar minda ba-

naoba~ – gauTaveblad imeorebda,

bodavda, enis borZikiT bluku-

nebda da napirisaken miiwevda,

magram wylis simZimes ver uZali-

andeboda da isev im adgilas rCe-

boda, sadac Tanameinaxeebma Cas-

ves – miwaSi Casobili sariviT.

roca gamomtyvrali mezoblebi

manqanaSi Casxdnen da xorxociT

gaecalnen iqaurobas, mereRa mo-

ego gons da mixvda, rom am ukac-

riel adgilas marto darCenili-

yo, SeSinebuli, Seuracxyofili

da rac mTavaria, dediSobila.

sxva gza ar iyo, SiSi unda daeZ-

lia, Tavisa da fexebisTvis Zala

unda daetanebina, wylidan unda

amosuliyo da vidre jer kidev

bneloda, am adgils unda gas-

cloda.

ar emeteboda mtkvars Tavisi

naTluli, romelsac pirvelad,

Tumca iZulebiT, magram mainc ga-

daedga pirveli nabiji kacobisa-

ken da aryiT monaTluliyo. ris

vai-vaglaxiT amoZvra wylidan da qalaqisaken walas-

lasda. gayinul wyals veraferi daeklo gaxurebuli

sisxlisaTvis – mTeli sxeuli uxurda, Tavi uskdebo-

da, fexebSi kenWebi nemsebiviT esoboda, magram yelSi

boRmis burTgaCxerili mainc midioda, mirboda, ga-

urboda sibneles, SiSs, sircxvils da siSiSvles, raTa

rac SeiZleba swrafad mieRwia sakuTari cixe-simag-

risaTvis. axla mTavari iyo, gzad aravin SemofeTebo-

da da misi gaSiSvlebuli Tavmoyvareoba ar daenaxa.

im dRidan isedac karCaketili, yvelas gaurboda –

nacnobebs, mezoblebs, naTesavebs da erTaderTi, visi

danaxvac axarebda, misi mesaidumle da Wir-varamis

gamziarebeli, Wirisufali da mSoblebis mier masze

tortebis Sesaswavlad mimagrebuli Teona iyo. es er-

TaderTi mizezi iyo, ris gamoc gogonas masTan urTi-

erTobis nebas aZlevdnen. iraklisnair maswavlebels,

sanTliTac rom eZebnaT, mTels qalaqSi ver ipovid-

nen, miT umetes, rom arc sxva ram – qalisa da vaJis yo-

veldRiuri Sexvedra aRelvebdaT Teonas mSoblebs,

imitom, rom iraklis kacad aravin Tvlida da wesiT,

SiSic ar unda hqonodaT. TavSi azrad ar mosvliaT,

rom maswavleblis sufTa da waubilwav gulSi Teona-

sadmi siyvaruls daesadgurebina, qaris mier Soridan

motanili yvavilis TesliviT Cavardniliyo da das-

venebul, noyier niadagSi ise myarad Cakiruliyo, rom

veranairi sarevela ver moereoda. araerTxel scada

iraklim, es grZnoba TviTon, sakuTari xeliT amoeg-

lija, amoeZirkva da sadme Sors moesrola, magram

arc Zala eyo, arc nebisyofa da, codva gamxelili

sjobs, arc survili. gaubedav da uTqmel siyvaruls

tortebSi aqsovda, didi rudune-

biT aswavlida Teonas, rogor mo-

exarSa orTqlze Semomdgari

kvercxis cila ise, rom misgan hae-

rovani, msxvrevadi da ugemriele-

si borcvebi, yvavilebi da girli-

andebi gakeTebuliyo.

ès borcvebi daTovlil kavka-

sions magonebso~ – ityoda-xolme

maswavlebeli da zedmetad morCe-

nili haerovani namcxvris natexs

Teonas udebda SoSiasaviT daRe-

bul pirSi, romelic siamisagan da

netarebisagan im natexiviT dne-

boda da lRveboda.

`tortis morTva – es mTeli xe-

lovnebaa. ostatoba, siyvaruli

da rac mTavaria, didi survili~ –

arigebda Teonas da tortze, ro-

gorc cocxal arsebaze, ise ela-

parakeboda. sagangebod arCevda

axlad dadebul kvercxebs, yidu-

lobda umaRlesi xarisxis fqvil-

sa da karaqs, aTasgvar esencias da

saRebavs, sxvadasxva zomisa da

formis qvabebs.

sulSi Separuli siyvaruli mis mamakacurobas da

kidev imas adasturebda, rom arc ise uSinaarso da

uazro iyo iraklis cxovreba – wylis wveTebiviT er-

Tnairi dReebi, romelTac erTmaneTisagan mxolod is

ganasxvavebda, rodis ra zomis, an ra formis torts

gamoacxobda – oc, ocdaaT Tu askvercxians; gulis,

eklesiis Tu rvianis formis... Tu, ubralod, mrgvals

da TovliviT TeTri da fafuki kremis arSiebiT mor-

Tuls. TviTonac uWirda imis dajereba, rom torteb-

ze ufro mniSvnelovani saqme – sanukvar qalze ocne-

ba da fiqri gauCnda, romelsac Zirfesvianad unda Se-

ecvala ara marto misi cxovreba, aramed mTeli misi

arseba – SeenjRria, Seefxizlebina masSi Rrmad miZi-

nebuli mamri, romelic ukve iRviZebda, Tvalebs if-

Svnetda da dRemde ucnobi netarebis gansacdelad

emzadeboda. mTavari is iyo, rogor miiRebda am siax-

les samyaro – RimiliT? siciliT? xarxariT? Tu ris-

xviT da CaqolviT? samyaros aRar daeZebda, TviT Te-


14

èõïüâïîò âïýï áóîõóäò

ÐÎËÇÏ

onas moxibvlas riTi apirebda, SemTxveviT kremiT

moTxupnuli winsafriT xom ara, an kakuna qoSebiT da

tanze Semotmasnili jinsiT?

ara, gariskva ar Rirda. dro iyo saWiro Teonasa da

sakuTari Tavis Sesamzadeblad. `kaci kacs unda hgav-

des da qali – qalso,~ – gamudmebiT es Caesmoda Wori-

kana mezoblebisagan da gadawyvita, kaci gamxdariyo.

pirvel rigSi qoSebi gaixada da Cveulebrivi fexsac-

melebi Caicva. mere Tma SeiWra da wveri mouSva, imis

dasadastureblad, rom qosa ar iyo. erTkviriani meca-

dineobis Semdeg sigaretis mowevac SeZlo da Zvelbi-

Wurad gadapurWyebac. Cumad adevnebda Tvals, vin ro-

gor iqceoda, rogor dadioda an rogor laparakobda.

cota xanSi Jargoni da uwmawuri sityvebic aiTvisa. sa-

aTobiT idga sarkis win da mimoxvraSi da Jestikula-

ciaSi varjiSobda, sakuTari sxeulidan axal adamians

Zerwavda da iqamde ar daSoSminda, vidre erT mSvenier

dRes sarkidan sruliad ucnobma mamakacma ar Semoa-

feTa masze aranakleb gaocebuli mzera.

cvlileba SeumCneveli ar darCenila. ubanSi axla

yvelas mxolod iraklis saxeli ekera pirze. veravin

mimxvdariyo, ram Secvala ase moulodnelad qalaCu-

na. ar moswondaT axali metorte, Zvels SeCveodnen,

sasacilos, ucnaurs da gedad qceuls isev is maxinji

ixvis Wuki erCiaT. arc irakli iyo ukeTes dReSi –

aRarc TagvebSi ewera da Ramurad yofnac aRar mos-

wonda, magram dasaxuli mizniT suldgmulobda da

moTminebiT eloda, rodis dadgeboda is dRe, roca

Teona masSi mamakacs aRmoaCenda, roca Tavis mSveni-

er Tvalebs bolos da bolos torts moswyvetda da

mzeras ostatze SeaCerebda. es dRec dadga. Teonas

gulSi marTlac daibada axali, ucnauri grZnoba,

magram ara im misamarTiT, rogorc irakli varaudob-

da. Teonas siyvarulis adresati (erTi SexedviT)

sul sxva, dabadebidan dRemde mamrobiTi sqesis

axalgazrda gaxldaT, romelsac didad ar epitnave-

boda satrfos iraklisTan megobroba da amas swored

rom droulad dausva wertili –

Sromis safasuri gadauxada da

Teona kulinarul momavals ga-

moaTxova – sul erTia, male qor-

wili gveqneba, mere bavSvi Segve-

Zineba da tortebis cxobis dro

mainc ar geqnebao – dardi gau-

qarwyla.

grZnobda Teona, rom Sem-

TxveviT ar Secvlila maswavle-

beli da arc is gahkvirvebia, mas

rom daaSores. sakuTar Tavs, miT

umetes ki mSoblebs da megob-

rebs ver umxelda, Torem arc

TviTon iyo iraklis mimarT

gulgrili. ubralod, gamosa-

vals ver xedavda. icoda, es rom

gaemJRavnebina, TviTonac qvey-

nis sasacilo gaxdeboda. amas ki

namdvilad ver gadaitanda misi jer kidev bavSvuri

da miamiti buneba. amjobina, gascloda ostatsac da

mis samyarosac, mSvidobiT dascileboda, vidre gvi-

an ar iyo da vidre vinmes SeemCnia mis gulSi Separu-

li siTbo am keTili, magram TeTri yvaviviT yvelasa-

gan Sors mdgari adamianis mimarT. amitom imas da-

Tanxmda colobaze, vinc didi xania Soridan etrfo-

da da iseTi iyo, rogorc yvela danarCeni am qalaqSi,

sxvebisgan mxolod saxeliT, gvariT da garegnobiT

gansxvavebuli.

qorwilis dRec dainiSna. patarZlis ojaxma sa-

qorwino torti, rasakvirvelia, iraklis SeukveTa.

icoda metortem – es misi ukanaskneli namuSevari iq-

neboda. ukanaskneli da yvelaze, yvelaze lamazi yve-

la im torts Soris, rac ki dRemde daemzadebina mis

oqros xelebs. sagangebod moemzada, axali qvabic ki

SeukveTa – uzarmazari, gulis formis. biskvitebis

cxobas rom morCa, mis morTvas Seudga. ocdaori wi-

Teli vardiT dafara gulis zedapiri, ulamazesi,

cocxaliviT wiTeli vardiT. anu imdeniT, ramdeni

wlisac iyo Teona. torti siZe-patarZlis magidaze,

yvelaze gamosaCen adgilas moaTavses. mnaxvelebi aR-

frTovanebas ver malavdnen da ambobdnen, rom aseTi

torti arasdros gamosvlia iraklis, igive ikas da

igive ekas, rom es misi Semoqmedebis piki iyo. vardebis

raodenobiT aravin dainteresebula, Teonas garda.

mxolod man uwyoda, ra xdeboda ostatis gulSi, ro-

ca maT amzadebda da amiT saTayvanebel moswavles

siyvarulSi utydeboda.

is dRe iyo da is. mas Semdeg irakli aravis una-

xavs. ras aRar ambobdnen – albaT vinme Tavisnairi

ipova da imas gaekida dedaqalaqSi, iq aseTebi aravis

akvirvebso. viRacam isic ki ivarauda, iqneb Tavi mo-

iklao, Tumca risTvis an ratom unda moekla Tavi,

veravis gaego. amaze yvela mxrebs iCeCavda, ukvir-

daT – dacinvas vin mouklavs, maincdamainc ika rom

emsxverplao.

daaklda qalaqs irakli, mas-

Tan erTad ki misi ugemrielesi

tortebic. kargad veRar gaegoT

aqaurebs, ufro metad ra enatre-

bodaT – haerovani da Rrubeli-

viT msubuqi tortebi Tu misi

mcxobeli. mxolod erTi ram iyo

naTelze naTeli – aorTqlebuli-

yo, gamqraliyo, Tvalsa da xels

Sua gafreniliyo kacad dabade-

buli, magram ver dakacebuli, Sem-

deg dakacebuli, magram armiRe-

buli adamiani. ise gauCinarebu-

liyo, TiTqos arc yofiliyo am-

qveynad mosuli da yvelas – deda-

miss, Teonas, mezoblebs da mTel

qalaqs, erTad aRebuls – erTi,

ucnauri, suleluri da koSmaru-

li sizmari esizmrebodaT...


15

ìïèøïþïàì, 18 ïðîòäìýóîíïä „÷âåíò èùåîäëþòì“

æïîþïçøò ãïòèïîàåþï ùïîæãòíåþï

ãòëîãò äëþýïíòûòìèòåî àïîãèíòäò

ðëåüóîò êîåþóäòìï

ôëîóñ ôïîëõçïæò

„ÈÅËÎÅÆ ÆÏÞÏÆÅÞÏ“

æïìïùñòìò 14 ìïïàçå

÷óþòíïøâòäòì ¹41

ÐËÅÇÒÏ

daTo barbaqaZe

ÏÎÌÅÞÒÀÒ

ÌÂÄÅÞÒ

eZRvneba iolanda bertolazos

1. nemsis morig wverze

mere me veZlevi ocnebebs

amokrebils Soreuli citatebidan

romlebic bJutaven Zveli sadarbazoebis naTurebiviT

da mtvriani maTi siyviTlis Tanmimdevroba

Semparavad auxeSebs amuqebs Cems ritms

bolo Sexvedrebi muyaiTad zuzuneben Cems TavSi

is xels arTmevs axal cxovrebas

warmoudgenlad moumzadebels

amdeni kiTxvis niSnis dasabinaveblad

aw gardasul mocimcime fiqrebSi da sazrunavebSi

da bevri danakargis Senelebul msvlelobaSi iribi

xedvisken

rogorc mbJutavi sadarbazoebis Zveli naTurebi

sadac Sens yurSi

zogjer gaismis uimedobac

rac erTic vnaxoT warmosdgeba

marjve bavSvebis mimorbenaSi

sanTlis Suqze

nemsis wverze

sanapiros gril siCumeSi

sadac yvelgan gaismis gulSi Caqneuli xeli

asuli morig safexurze da sadac

Cemi yuradRebis areSi ukve eqcevian Sinaarsebi, ro-

melTa konstruireba SeuZliaT ara mxolod azris

logikaze, aramed lingvisturi erTeulebis ganlage-

bis emociur logikaze daSenebul Tanmimdevrobeb-

sac. aseT leqsebSi `bunebrivad~ fiqsirdeba konstan-

turi da cvladi sasazriso funqciebis urTierTga-

dakveTis wertilebi, rac ara imdenad azris logika-

ze agebuli sawinadadebo kombinaciebis – rogorc

myari saazrovno struqturebis – ukiduresad piro-

biTi xasiaTis gamoaSkaravebas isaxavs miznad, ramde-

nadac – msgavsi pirobiTobebis TamaSebrivi bunebis

warmoCenas. miT ufro saintereso da Tvalwarmtacia

es sanaxaoba, roca poeturi TamaSebis sruli Tanxle-

biT mimdinareobs da leqsis formiT gamoixateba.

2. moTamaSe egvipteli qali

sadac Seni Tvali xels iwvdis manus mindvrebisken

ferad-ferad adamianebs CamoSlili kedlis mtveri

scvivaT saxidan

da zantad uCinardebian erTmaneTis

gamometyvelebebSi

maTi Rimilis naSali rogorc qaris xma

daqris Cvens mraval saqmeSi erTad aRebulSi xeliT

romelic mgzavria an sulac msaxuri mzis da mTvaris

misi zurgi mosmenili simRerebis ritmSi gamoisaxeba

rogorc wyurvili rogorc qviSaSi dafantuli Tvali

arc erTi uxilavi ricxvis wminda da morigi saTqmeli

arc erTi ukve ametyvelebuli guli

da maTi feTqvis Tanmimdevroba

qviSis marcvlebad aRricxuli

Cveni warmavlobis naz gardasaxvebSi

ramdenime gamometyvelebis waSlaSi


16

daibada 1966 wlis 7 Tebervals q. TbilisSi. 1983 wels daamTavra q. Tbilisis 117-e saSualo skola; 1984 wels – #38-å pro-

fesiul-teqnikuri saswavlebeli, amwyobi zeinklis specialobiT; 1991 wels – Tsu-is filosofiisa da fsiqologiis fakul-

teti. 1992-94 wlebSi swavlobda aspiranturaSi(Tsu-is sociologiis kaTedraze), romelic nebayoflobiT miatova. 1991

wels daaarsa saliteraturo video-Jurnali `daTo barbaqaZis Jurnalis~ saxelwodebiT, romelìïc periodulad

ùïîïæãåíæï àþòäòìòì ìïõ. óíòâåîìòüåüøò. 1994 wels daaarsa saliteraturo Jurnali `polilogi~ (gamoica oTxi nomeri).

1996 wels daaarsa saliteraturo Jurnal-gazeTi `±literatura~ (gamoica oTxi nomeri). 1990 wlidan eweoda pedagogiur

moRvaweobas dedaqalaqis sxvadasxva umaRles saswavlebelSi. 2001-2004 wlebSi, rogorc Tavisufali literatori, cxov-

robda germaniasa da avstriaSi, sxvadasxva saliteraturo miwveviT. 2005 wlis 1 Tebervals dainiSna saqarTvelos mecnie-

rebaTa akademiis SoTa rusTavelis saxelobis qarTuli literaturis institutSi, mecnieri TanamSromlis Tanamdebobaze.

imave wlis 1 aprils gaTavisuflda dakavebuli Tanamdebobidan, piradi Txovnis safuZvelze. amJamad aris gamomcemloba

“saaris” bazaze ganxorcielebadi mravaltomeuli sagamomcemlo proeqtis “meoce saukunis avstriuli poezia” avtori da

organizatori, amave dros - ganaTlebisa da mecnierebis saministros programa “irmis naxtomis” qarTuli literaturis

proeqtebis koordiíatori.

ÐËÅÇÒÏ

uxilavi ricxvebis xeliT wminda saTqmeliT

cecxls unTebs uwyinar Cvens survils

erTmaneTSi vxatavdeT erTmaneTs iq sadac

vegulebodi Cems satrfos Tavis Tbil RimilSi

SezavebulSi cxeli dReebis sibrZniT da TixiT

Warbad daziduli atmis da yurZnis nayofebiT

da samxreTis qars msubuqs frinvelis bumbuliviT

Cvens eWvian cdaSi da sxdomaSi

rogorc ori erTguli megobris uxmauro saubari

Semohqonda Sors nanaxi mdinaris wyali

da kenWiani napirebi tyis surneleba

moCrdiluli saxis kanis nacnobi simSvide

da ritmuli sunTqva Soreuli mgzavris an msaxuris

romelic ukve Seyolia uqviSo da uCinari napirebisken

Cvens ferad da qrobad TvalebSi Senaxul

gamometyvelebebs

qviSa-qviSa mimobnevads Cvens mraval saqmeSi

erTad SekrebilSi da mere daSlilSi viRacis xeliT

romelic iqneb Senc iyavi erTxel an mravaljer

rogorc wminda ricxvis morigi msxverpli

Cemi Tvalis xelSi

3. miZineba

visac axla yovelTvis exeba saubari,

rogorc cekvis marwuxebSi gaelvebul formas,

gardasaxvads aTasobiT Sexebad sivrcesTan,

mis yovel sunTqvasTan erTdroulad, erTgzis.

TiTqos arsaidan an sulac miwidan amosuli adamianebi

mzisken gadaxrili SrialiT irevian

misi fiqris da zrunvis sanaxebSi.

es foTlebic misganaa meTqi.

Cvens sizmrebsac misi wyali msWvalavs meTqi.

misi Zilis umanko simSvide, iqneb sulac armcodne

sizmrebis

da socialuri sasveni niSnebis, misi daRlili miZineba.

vrceli mindvrebi mzis mcxunvare scenaze

aRmoaceneben

uCveulo moZraobebs, ucnob mimarTvebs,

gaurkvevel SeniSvnebs da Sexedulebebs,

romelTa erToba ukve aris kidec dasavleTis

cocxali mwyemsi,

visiT moculi miwis muSakebi mas uxmoben Signidan

gareT

da qmnian labirinTs, dawerils savsebiT gasageb

enaze

imaTTvis, vinc is gadawera Signidan gareT bevrad

ufro adre,

vidre mas Seqmnida xelis warmosaxva.

ai, kidev erTi es foTolic mowyda Semodgomas.

es erTi monasmic dakarga misma warmosaxvam.

CvenSi ukve uCinardebian misi fiqris saukeTeso

miwebi da wylebi;

uxaliso, zarmaci fiqrebiT vCxvletT misi Sexebis

Tanabar sunTqvas;

sivrcesTan, mis yovel striqonTan an, ubralod,

winadadebasTan,

xazgasmul bgerasTan Suagul SexebaSi Semwydar im

xedvas,

visac axla yovelTvis vgulisxmobT sanTlis alSi,

dagragnilSi Zafze, romelic Seicavs aTasobiT erT

uxilav monasms,

amowuruls Cveni ucnobi warmosaxviT,

ganumeorebliT vis mier, vis mier

4. Rimilis zogierTi formis asaxsnelad

SuagulSi Sekivlebisa, romelic mTeli Seni cxovrebiT

miemarTeba xmisken, romelic mas savsebiT ver cnobs

maSinac –

wvimiani zamTris napirebiT Sens aRtacebaSi

da cremlian, uRrublo mzeraSi xmisken,

romelic furclavs da exeba, rogorc wignebs,

TiToeuli talRis uwyvet Srials,

da ise kiTxulobs, TiTqos werdes Signidan gareT,

sadac, ukve meramdened, literaturidan Sors,

balaxebSi,

Cemi daRlili gamometyveleba Semaxsenebs

tkivilebs,

romlebmac verasdros moicales CemTvis

da maTi gauTamaSebeli fragmentebi dRedaRam unda

megrovebina amaSi, imaSi,

rac, cxadia, grZeldeboda yvela dinebiT,

romlebic Tavs iyrian Sors Cemgan – CemSi,

anareklSi Sromisa, morCilebisa da Seurigeblobisa,

amoRamebuli da Tvalebs mindobili saxisa, uxmauro

mexsierebisa,

romelic aris, magaliTad, SemCneuli Secdomebis

gasworeba, rac ar aris SemCneuli Secdomebis gaswo-

reba axali SecdomebiT, rac ar aris axali Secdome-

biT SemCneuli Zveli Secdomebis gasworeba, rac ar

aris axali SecdomebiT SemCneuli Secdomebis gaswo-

reba axali SecdomebiT, rac ar aris axali Secdome-

biT SemCneuli Secdomebis gasworeba Zveli Secdo-

mebiT, rac ar aris Zveli SecdomebiT SemCneuli axa-

li Secdomebis gasworeba Zveli an axali Secdome-

biT, SuagulSi Sekivlebisa, sadac

cxovrebis zRvrul formebs Setovebulebi

gamocdilebebad,

romlebic Cvenive bedis irgvliv Cvens brunvas

wesrigs ubruneben

yoveli Cveni axali gamometyvelebis SexvedraSi

uRrublo mzerasTan xmisa,

rom kanonis borbali yovelTvis unda brunavdes

marjvniv,

raTa Cveni cxovreba miedinebodes marcxniv,

xolo kanonis borbali brunavdes marjvniv

da brunavdes marcxnidan marjvniv da brunavdes

yovelTvis


17

ÐËÅÇÒÏ

da irgvliv da marjvnidan marcxniv,

rogorc, Soreuli balaxis siRrmeSi, araerTxel

dezorganizebuli SiSi,

aqve, Seminul tixars qarmikruli am frTis

winaaRmdeg,

ramdenime umniSvnelo bilikis erToblivi RimiliT

Seminuli dacemis fonze,

sadac, nasizmrali misi metyvelebiT,

aris erTaderTi adgili: RmerTi,

sadac SeiZleba idge da saubrobde Sesaxeb irgvliv,

imisa, rac Sens fiqrs da Sens enas awuxebs,

rac Senia uwyvetad, irgvliv,

rac Senia aq, RmerTSi, am Sens aravinSi, sadac

5. uxilavi (am) mwerlis sikvdili

am asoebSi ukve ismis ngrevis xmebi, miuwvdomeli

sityvebisTvis,

Tanxmovnebisken yrud mizanmswrafi maTi jer kidev

SeumSrali gulebisTvis,

romlebic qmnian mimarTulebebs ngrevebisa,

sadac mere zrunviT da bejiTad, rogorc sakuTar

saxls, aSeneben ngrevebs.

am asoebiT Sekrebili am sityvebis gverdigverd

dgomaSi ukve nacnobia

didi manZilebi, gadaZaxilebi Soridan, TiTqmis erT

sityvad yofnidan,

sadac mxurvale adamianebSi ganviTarebuli

nakadulebi da mwvane mdeloebi

erTmaneTs gabmiT Sescinian; ganagrZoben erTmaneTs

ZilSi sityvebisa,

romlebsac feri mTvarisgan aqvT an uxilavi

yoveldRiuri varskvlavebisgan;

ulocaven erTmaneTs fiqrebs, SecdomebiT

wanacvlebul TiToeul nabijs.

uxsovari SelocvebiT ulocaven yovel misxals

erTmaneTis mtvris,

da dRemde arian uxilavi mwerlis kvdomis xmebi,

brmad gaelvebuli sivrceSi Cveni mexsierebisa,

Cveni SurisZiebebiT damZimebul frTebSi misi

wonasworobisa

sadRac, haeris Soriaxlos, – SeuZlebel, usityvo

eTerSi

an, sulac, erTmaneTis Camqral moZraobebs

yurmidebul qvebSi.

sad ra daukargavT? sad ra uZebniaT mignebul

erTmaneTis danakargebs Soris?

saidan wasulan Sors da mouxedavT gvian, daisis

srul siCumeSi zrunvisa,

loyiT rom ekvroda, rogorc bavSvi, Tavisi rTuli

gaurkvevlobebis uxilav sarkmels,

gaelvebuls zrdasruli adamianebis ufrTo dinebaSi?

sad ufro xmadabla ismoda CurCuli, maT rom

CaesmodaT yvelgan,

sadac SesaZlebeli ar iyo dumili?

Soreul dros isinic iyvnen istoria, ukvdebodnen

sicocxles da xeebs;

maTac uRimoda bedi am rTul sityvaTSeTanxmebebs

Soris;

nebismieri sxvis(an ucxos) cremlSi gabneuli

qariani frinvelebiviT

iwvevdnen zomier TanagrZnobas usaxelo, daRupul

sulebSi,

romlebsac ukve veRar ixsenebdnen saxeebi

Cvens sityvebs Soris CaSlili SeTanxmebebis da fiqris,

sadac Cven veZebT im formebs, romlebmac ukve

mogvipoves

ara mxolod, ra Tqma unda, CvenSi Tu Cvens irgvliv

ganTavsebul cdebSi

dakarguli kvaris anTebisa; talaxiani wvimebis

afrikiT tkbobisa sizmrebad;

Cvens warmosaxvebSi udabnodan motanili wiTeli

qarebis dnobisa britaneTis sanapiroebze,

roca Cveni danakargebi, amRvreul caSi

frinvelebiviT gabneulni,

krebdnen erTmaneTs ocnebebSi gardasulze da

imaze, rasac

veRar ixsenebdnen am rTul sityvaTSeTanxmebebs Soris

erTmaneTis xedvas da frenas miyuradebuli Cveni

saxeebi, im erTis irgvliv,

Cvens zrunvaze visi uflebac aris saqmiani da

gamonaTqvamebis gulisgulis maZiebeli

yvela RimilSi an gezis aRebaSi sizmris dawyebisken

da ài maSin mivxvdi rom~-is SeuZleblobisken

samudamod, TavisTvis, sisxliT;

visi mzeris irgvliv livlivebda visi Tvalic,

garemoebebiT damZimebuli da librSi ganfenili,

Cveni danakargebis moqcevebSi misive arsebobis mier

SeniSnuli, argadarCenili.

igi iyo, vinc kravda Znebs da lewavda kaloebs Cvens

Sebindebul urTierTobebSi,

aCerebda mzes Cveni Sexvedrebis Tavze, ar tiroda.

6. vardis nakleboba

arada, isini – es adamianebi – romlebic msgavsni

arian simarTlis

da rogorRac mowmoben – rac dRes ukve arsebiTia –

RmerTma uwyis ras,

arian drois dasawyisi Cvens moqmed imedSi aqedan

gasvlisa da gadarCenisa,

am erTmaneTidan erTmaneTSi sxva gziT SeRwevisa, –

maSin, roca mTeli napovnia,

napovnia wona, romelic uxilavi siswrafiT qreba

sxeulidan

da aqcevs mas zRvrad sikvdil-sicocxlis, icavs

yvela warmavali emociisgan


18

ÐËÅÇÒÏ

da krebs sicocxlis gagrZelebas Tavisi Tavisken,

sadac xorbals wiTeli mzis Tbil wyalSi alboben,

sadac iSviaTad, magram mainc arseboben adamianebi, –

odindeli es zedapirebi, Tavmoyrilebi erTmaneTSi,

raTa SeeqmnaT

simZime gulis, mogzauris SemCneul rRvevebSi,

uxsovar warsulSi CarCenili mTlianobebis

rRvevebSi maTi simZimisa,

wonasworobis naklebobisa, adgilebad kristalizebul

da erTmaneTiT warmosaxul amden zedapirSi, amdeni

vardiT.

ra ician mocinarma maTma Tvalebma Sesaxeb sicilis,’

Sesaxeb im bagis, romelic FCurCulebs amden

daviwyebul, arasrul sityvas?

amden sacxovrebel ganlagebas qvaTa da agurTa,

wodebuls saxlad,

romelic Znelad Cans socialuri grZnobebis

urTierTSexebebSi,

SejaxebebSi cnebisa cnebasTan, sizmrisa sizmarTan,

ferisa xmasTan?

maTi – am adamianebis – Soreuli warmosaxviT

gansazRvruli moZraoba kosmosis gulis,

romelic gansazRvravs manZils Cveni daskvnebidan

Cveni warmosaxvis brunvis adgilamde,

sadac es Cveni moZraoba Cvenive Tu erTmaneTis

cvalebad codnebs da cvalebad kanonebs Soris

miemarTeba sadRac momxdari yoveldRiuri Rimilisken,

romelic yvelgan gamokrTis, rogorc

moulodnelad SeniSnuli Sori sarkmlis saxli,

da isic – mxolod imis mier,

nislis mxareSi gansaxlebul Cvevebs Soris visi

Secnobac

moiTxovs ramdenime sityvis Cum wesrigs,

rogorc sinaTlis uCinar sxivs, – amdeni sulis

yoveldRiur gasvlas tanidan,

moulodnelad naklulidan im gadamwyveti

ramdenime aseuli gramiT an, sulac, gulisfeTqviT,

tans romelic ubiZgebs da gzas unaTebs am zedapirSi,

saidanac es sanivTo da saCveviTo dasaxlebebi

TiTqos vardebi ufro iyon –

maradiuli gzebi Cveni mexsierebis nebismieri

warsulisken,

didxans nagrovebi da ase daviwyebuli siTbosken,

namSi gamTlianebuli xedvis SesamCnevad

wignebSi, mzian larnakebSi, nariySi galobis.

7. yoveldRiurobis xsovna

...Seqceuli

zurgis qarisken, romelic ganvlil iqna arc locviT

an marxviT an SromiT,

aramed – sityvaSi gamTlianebuli siCumiT,

SeqceuliT xmisken,

romelic mxolod iq, im yoveldRiuri gameorebebiT

agebuli niSansvetebis SuagulSi,

aris Sinagani adamianis xangrZlivi xati CvenSi, –

JriamulSi, aRtacebuli Sedegebis Semkreb asobiT

da aTasobiT qmedebaSi, –

amdeni mudmivi erTeulis daviwyebiT ise cvalebadi,

rom TiTqmis arc gvqondes warsuli an, vTqvaT,

xsovna warsulis,

xidis, gadebulis gamoTqmas an gamoxatvas

daumorCilebel

zogierT gamoxedvasa da im savse wres Soris,

romelsac qmnis miwyiv zrdadi Cveni nakleboba,

sikvdilisken miqceuli Cveni amdeni uxeSi saqmis

xmauri, siWarbe.

Tumca, xandaxan, Tvals mokrav, rom yoveldRiur am

yofnasac aqvs Tavisi Cumi gagrZeleba

feradi Tu uferuli peplebisken, mindvris qvebze

da agurebze mosriale xvlikebisken,

im dasasrulisken, sadac – gvinda Tu ar gvinda –

moZraobs siCume da mxolod ase keTdeba saqme;

sadac mxolod ase aRar gvpasuxoben sadRac

dawyebuli Cveni Sexebebi

da aRarc – saRamo, gaxveuli sakuTar

mniSvnelovnebaSi,

amdeni mziT gamocdili simReris naTelSi,

kidev erTxel wamoSlili

Toliebis sanapiro qviSisken, Ramisken,

romelSic, rogorc uCveulo sanaxaoba,

moqceulia Seni adgili, Seni gadaadgilebebis

erToba, sazrisi;

mindvris balaxSi areklili, mosalodneli siCume da

miwa, –

yvelaferi, rac daasaxele, rac gadaSale da gauwode

awmyos,

rogorc ararsebuli erTaderTi sityvis leqsikoni:

sqeltaniani, mZime wigni, mZime qvemdebare,

rac TiToeuli axladgaCenili urTierTobis beds

dartymebs agemebs

da uzrunvelyofs vnebiTi gvariT,

urTierTCanacvlebis naRvliani da zmnuri unariT,

nivTebSi mimdinare, daucveli istoriebiT da

cvalebadobebis mimarT ucvleli sifxizliT,

TxrobiT, rom samoTxe sadRac gareT aris, Cvens

irgvliv gareT,

romelic gars akravs Cvens urTierTRimils da

sinanulis Sesaxeb simwris naklebobas;

rom vaSlis xeebis es Srialic Cveni wasvlebis da

dakargvebis saCrdilobelia, –

uzrunvelyofili suliskveTebebis

ukveSesrulebul, mSral guliscemaSi

wasvlebis da brmad gadakargvebis yovel wams, yovel

namyoSi da cvladSi,

rogorc, vTqvaT, umal gaCenili xvlikis es texili,

kedlis mzian ekranze moZravi emblema.


19

ÐËÅÇÒÏ

8. es dabneuli leqsi

xolo mere mivirTmevdiT TavianT mware purs da

drogamoSvebiT xmamaRla vambobdiT,

rom saocaria pirdapir da rom es ar aris, es ki aris

leqsi, da rom ar gveSleba,

es aris leqsi, rac ukve SegviZlia davarqvaT

zogierT SemTxveviT Sexebas,

vTqvaT, Rimils mkiTxvelis namian bageze sadRac

sizmrebs Soris arsebul SualedSi

an – am Rimils SemorCenil zrunvas(iqneb, sulac

visze an raze?)

amdeni uimedo gabrZolebis konkretul sivrceSi,

amdeni uCinari wvalebis saxeliT,

leqsiT, romelic SeuZlebelia SegeSalos amden

ararsebul sizmarSi,

romlebic, zogjer vfiqrobT, arc aris leqsi, da

mere, ufro Rrma wuTebSi,

vfiqrobT, rom is, rasac zogjer vfiqrobT,

uzrunvelyofs TamaSis mqral wesrigs,

CvenTvis uxilav am Cvens Rimils, romlis sruli

SeuZleblobac aris es TamaSi,

gadanacvlebebiT aRsavse, uleqso Sualedi

nebismieri Sexvedridan

nebismier sul sxva Sexvedramde sul sxva moajirTan

Senelebul droSi,

romelic, rogorc Cven Cvens Rimils, daeZebs Tavis

dros,

rac, sxvaTaSoris, uzrunvelyofs mis dinebas

erTaderTxel,

magram uricxvi mimarTulebiT da – rac ukve

SeimCneva – yvelgan am CvenSi,

sadac am sizmrebs, romlebiTac gadafarulia Cveni

yofiTi aucileblobebis nairsaxeoba,

davdivarT da vmalavT yoveldRiuri Cveni saqmeebiT,

moqmedebebsa da maTze fiqrebs Soris moZravi Cveni

kavSirebiT,

grZnobadi xatebis am Cveni neli SesustebiT,

intensiurad da malviT,

SuagulSi, sadac iseTi sibnelea, iseTi araarsebiTi,

rom dinebebi Seuferxeblad gaedinebian leqsisken –

Sualeduri umizno punqtisken –

Zalebis mosakrebad da svlis gasagrZeleblad

arsebiTi sicarielisken,

yovlismomcveli sibnelis momcveli sigiJisken, aqeT,

aqeT, sadac saSinao da sagareo miznebiT daculi

xelSeuxebloba Cveni sizmrebis da Zilis

gamoimuSavebs Sexebebs materialur saimedobasTan,

romliT daculebic

frTebs vuTvalierebT nawilobriv amosuli an

Casuli leqsebis rTul ieroglifebs,

ganviTarebulebs da mimoqceulebs Cvenive

mindvrebSi an mindvrebidan Zalian Sors,

SiSvel wylebSi bavSvobis, dedis, uCveulo sanapiroebis,

saidanac es leqsi qreba iq, sadac RmerTi xedavs

yvelafers,

xedavs yvela dires, xedavs, sad varT CvenSi,

xedavs, Cveni romeli adgilidan movdivarT da rac

mogvaqvs, sad vnaxeT CvenSi;

uxilavia Cveni gzebi, romlebsac RmerTi xedavs da

gvimxels iq,

sadac varT CvenSi da gadavadgildebiT auxsneli

siswrafiT sxvisken.

9. Sebruneba

iqneb, gtkendes kidec guls bevri Sexeba,

romelmac mere daumsaxureblad unda ganicados es

qroba Sens gulSi, Sens sunTqvaSi?

mindvris balaxebi ixseneben ramdeni frinvelis

namian fiqrs Zilis win,

sibnelis Cum zrdamde, da maTi Rimili fers icvlis,

xdeba uxilavi,

gamoimuSavebs erTobis SegrZnebas SiSis winaaRmdeg,

magram mainc ibrunebs mzeras da sruldeba

yoveldRiur mexsierebaSi sityvis da simwvanis,

sadac me aRvniSnav Sens arsebobas iq, sadac Sen

aRniSnav Cems arsebobas

iq, sadac Cven aRvniSnavT sxvebis arsebobas

erTmaneTis mexsierebaSi,

saidanac uxsovari wlebis mere ganidevnebian

SemTxveviTi cvlilebebi da SesaZleblobebi,

sinaTleSi, romelic xelidan gisxlteba imitom, rom

is aris Tvali,

romelic aris Sor larnakSi danaxuli wiTeli

vardis poetis Rimili,

romelic xelidan gisxlteba imitom, rom ar xdeba

sizmrad da sxvagan da amitom

gisxlteba xelidan da aris gadaxrili survilebis

gabmuli niavi,

brmad mqroli axali saxeebis urCi bunebisken,

romelic jer kidev azustebs Tavis Tavs da mxolod

ase SeimCneva.

visi Rimilia, romliTac xedav nawvimari sigrilis

tanSi SeWril am moajirs,

am safexurebis svlas maRla an dabla, sulerTia,

yoveldRiuri suraTebis da moulodneli, axali

Cvevebis am SeuZlebel mTlianobas?

egvipteSic darbodnen bavSvebi,

maTi tani ibadeboda garujuli da mere TeTrdeboda

erTaderTi uxilavi qurumis locvaSi,

romelsac yvela xiluli taZris xiluli qurumi

gamoavlenda RmerTebis Tvalwin

da ukve nauwyebi wesrigis saxeliT. visi Rimilia,

romelic Seni gamometyvelebis gavliT gadaurbens

im SeumCnevel disonansebs;

romelic xSirad aRiniSneba survilis gadaxraSi

yoveli axali amindisken,


20

ÐËÅÇÒÏ

romelsac aRZravs sxva vin, Tu ara Seni Tvali?

sxva vin, Tu ara is, vinc xels uSlis amindis sizustes

da winaswarmetyvelebas?

maTi mzis yoveli manac rom mze iyo, romelSic

amonis diadi qurumi ganibaneboda;

sxva qari msWvalavda misi im sityvebis

TanmimdevrobaSi gaCenad manZilebs,

romlebic visgan SemCneuli nacvalsaxelebis

qrolvis sisustes ugalobdnen?

kaTxa ludi brunavda maT gulSi da isini

emsgavsebodnen

damtvreul xofs, upuro saxls, gawyvetil sabels da

bevr sxva aseT Sedarebas.

maT uyvardaT mariliani xumrobebi da imdeni cekva,

rom SeeZloT RmerTebis ludiT savse gulebi

miepyroT da maTi mzera moexiblaT.

SiSis winaaRmdeg? romeli axali SiSis dasacavad?

romeli siaxlis dadgenamde da amoZravebamde?

aq kidec davqrodeT, rogorc survilebis gabmuli

niavi iq,

RmerTebis Tvalwin, sxvebis arsebobiT Sesrulebul

erTmaneTis mexsierebaSi.

10. uswormasworo locva

is ki – Cveni ena – isev uxmod umzers im axal cxovrebas,

im Cvens Cveul droSi romelic ver gvcnobs

erTxelac ki.

sadRac, romelime sinaTliT aRsavse, xasxasa

mindorze,

gana Cvenc ar vdgavarT da ramden istorias vuyvebiT

sicocxles?

masSi gavlebul isrebs sxva Zala aqvT;

ra mniSvneloba aqvs, xvdebian Tu ara isini samiznes,

Tu, yvela SemTxvevaSi, masve agrZeleben?

Cven saidan, gvegonos, movdivarT im Cvens uricxv

xelgaSlil sityvaSi,

saidanac erTmaneTs malviT vayuradebT

da damaxsovrebuls vinaxavT, eh, meramdene

xvalindeli dRisTvis?

Cven masSi ar visvriT, masSi gavliT visvriT am isrebs,

da ramden istorias vuyvebiT sicocxles

Tovlis an qviSis zedapirSi qrobadi fiqrebiT?,

romlebic, dae, Tu qrebian Cvengan SeumCnevlad,

magram – CvenSi da arsebiTi, urcxvi SexvedrebiT.

xels, sxvas ras, vuSliT am morig erTmaneTs, raTa

vixsenebdeT

sxvas ras, Tu ara imas, rac kvlav axsovT ara `Cvens

suls~ an `Cvens kiTxvebs~,

aramed – Cveni yoveli ori Tvalis gadakveTis

wertils,

adgils, romelSic ukve veRar SevalT

verc im gaxsenebiT, verc im daviwyebiT

da verc im waSliT masSi im daskvnebis,

romlebic ki ar xsnian, aramed xuraven,

im megobrebTan Sexvedrebis fasad,

romlebic ramden istorias mouTxrobdnen

erTad gatarebul TiToeul sicils da balaxebs,

TiToeul siwiTles fiqrebSi, xmaSi an saxeze.

es ki sxva xelia, sxva adgili, saidanac, haeris

gamovliT,

cviva mzisferi – da bevric sxva – Zvirfaseuloba,

rasac Cveni guli ufro adre aRwers,

vidre – mowyale gvirgvinosnis gadawyvetileba,

rom, misi xelidan Cvens gulSi da xelebamde,

Cveni enis fskerze, moZraobs bevri istoria,

yuradRebiT momsmeni Cveni xmis, Cveni gacinebis:

rom Cven ukve wagviRes sizmrebma da am Cvens sizmrebSi

Cveni mocekvave qalebic cekvaven;

rom erTi taSs ukravs, meore miwas kocnis, mesame

yvavils aSrialebs;

rom ukve meramdene mgzavrs egebebian, xsovnaSi

dakarguls?

axla ki, amdeni sizmris mere, rogor saTuTad Cans:

isini qvebs da Tixas formebs aniWebdnen,

droSi gadavadebisgan icavdnen uiRblo, sevdian

Sexebebs,

isini sxva cecxlis Semnaxveli satrfoebi iyvnen.

axla ki, amdeni drois mere, da, iqneb, am dromdec,

Cven vakakunebT Sens saxelSi yvela Cveni droiT

da yvela Cveni drois yvela àngeloziT~.

imdenad bevria maTi ricxvi da maTi saxeli,

rom maTi codna Sewyda Sens saxelSi Cveni xelis

Sexebamde,

am Sexebis, sulac, dawyebamde.

gana ras vafarebT maT gril frTebs? maT frenas?

gana romel fiqrebs, xsovnebs da dacemebs?

àngelozi~, ra Tqma unda, uricxvia `caSic~ da

`zecaSic~,

magram roca Sens im erT saxelSi vakakunebT,

maT – yvelas erTad – aqvT erTi frTa, arian erTi

frTiT,

romelic mgzavria arc arsebuli da arc ararsebuli,

romelic, Tqvi, rogor gamoiTqvas?:

rogorc `maradisoba ar daiyvaneba

dasawyis-dasasrulSi usasrulobamde~?

rogorc `sikeTe ar daiyvaneba kargi saqmeebis

uricxv keTebamde~?

rogorc `Saqari ar niSnavs sitkbos da mcxunvareba

cecxls~?

es CvenTvis Soria, – rac Cven droSi gvqvia,

raTa nu vkargavdeT erTmaneTs ara, ra Tqma unda,

im siRaribeSi,

romelic ar icnobs arc dros, arc saxelebs

da aris carieli, rogorc Seni xeli,

romelic Cvens karze akakunebs CvenTvis ucnob,

Cveni sunTqvisTvis kargad nacnob sicarieleSi,

aramed – iq, sadac Seni xelidan, haeris gavliT,

cviva mzisferi – da bevric sxva – Zvirfaseuloba

da kvlavac bevria istoria, yuradRebiT momsmeni

Cveni xmis.


21

ÐËÅÇÒÏ

11. roca mdinare adonisi wiTlad iRebeba

`Cemo Tvalo, Sen aq SeiZleba Seiyvaro ori-sami sityva,

romlebic sul male arian usasrulod warmavali wina-

dadebebi wignis gverdebidan ori-sami xangrZlivi sit-

yvisken, romlebic aravis iTxoven Senze mets, wakiTxva-

Si CaZiruli Seni mcxunvare Rimilis mets im uCveulo

mkiTxvelis saxeze, vinc iqneb Senc iyo umizezo fiq-

rebs micemuli xelisCaqneviT da SebrunebiT wakiTxva-

Si CaZiruli Senive Tvalisken, am Tvalis Sori sityve-

bisken, sityvebSi daZruli Seni xazgasmebiT odindeli

sxvebis (vin icis) ramdeni xazgasmis asamoZraveblad

Sen aq SeiZleba Seiyvaro ori-sami sityva, romelic Ta-

vis Tavs Seuyva namian sizmarSi wignisa, romlis gver-

debidan Seni uRrublo xsovnisken mimaval Sebrune-

bebs arc frTa aqvT, arc – bgera, wylis da haeris saZi-

eblad, arc vinmes iTxoven Senze mets amden amindsa Tu

uamindobaSi SenTan Sexebis gzebs brmad Seyolilebi

uxsovari, Sori gverdebisken, sadac Seni mcxunvare

Rimili iZireba xsovnaSi ori-sami uRrublo sityvisa,

amdeni uxsovari gverdis wvaSi Senive Tvalis wakiT-

xvisTvis saWiro Cvevisa, rac sul male aris gadaadgi-

lebebis moZravi erToba bevr uxsovar wignSi bevri

xazgasmis wasaSlelad mier imis, vinc iqneb Senc iyo im

winadadebebis mignebis mcdelobiT, romlebic ixsene-

ben or an sam im sityvas, romlebic Senia

Sen aq SeiZleba dakargo wakiTxuli winadadebebis

xsovnaSi Senaxuli ori-sami sityva Sexebebis savals

Seyolili mcxunvare RimiliT, im samoTxis xsovni-

dan gaRwevis xazgasmuli da Zviri mcdelobiT, rome-

lic aravis moiTxovs Senze mets araerTi wignis uR-

rublo xsovnaSi or-sam sityvad Seni am yofnis da wi-

nadadebebs moklebuli Seni ocnebisa

ai, Seni Tvalic, Senaxuli or an sam sityvaSi,

maT fiqrSi Sens frTaze, Sens haerze,

roca mdinare adonisi wiTlad iRebeba~

12. adgilis aRsaniSnad

– iqneb, ase vemTxvevi kidec im Cems gramatikas,

sadac mere, vfiqrob, maxsovs aRarc, Tu ras vyvebodi

dawvrilebiT,

saxeze xazgasmuli sityvebiT da CemTvis –

leqsisTvis, romelic iyo arc iq, sadac igi uCemod

xdeboda

da arc iq, sadac igi ismenda uCemod

imas, rasac misi saxiT da misadve vyvebodi `yvelas~

gasagonad

da – iq, sadac misi nafiqris siCumes, misi Zilis niavs

Sexiznuli,

vfurclav uxeS wignebs,

Tvalis kuTxiT vexebi SesamCnevi xeebis im Srials,

Cemi Secdomebis mimarTulebiT da gamarTuli

winadadebebis waSlisken visi uxilavi qrolvac

qmnis morig xazgasmas da morig dawyebas amindis,

bunebis,

rogorc iq arSesvlas, sadac Tvals da xels Soris

gviqreba TiToeuli Semxvedri, cvladi,

da rasac yoveldRiuri, iribi es svlebi uwodeben, maga-

liTad, `qvas~, `balaxs~, `Zalians~, `silamazes~,

bevr aseT arCevans, wesrigSi bevr aseT Catovebas

sakuTari Tavis da sxvebis,

visac me vyvebi `yvelas~ da imis mosasmenad,

visac kvlav is hqvia, vinc saxl-kars saSiSi mdinaris

piras kravs,

iwyebs iq cxovrebas, raRacis xazgasmas,

rac, iqneb, iyos siRaribec, im moTxovnilebebis

mimarTulebiT gadanacvlebadi,

romlebsac CemiT da Cemskenve vaklivar TiToeul am

gaSlil, gulTbil xelisgulze;

sad ar daeZeben misi – Cemi Txrobis – urigo

winadadebebi

ama Tu im SexebaSi dakargul fragmentebs,

ama Tu im moZraobis siWarbeSi Camqral ocnebebs da

sizmrebs,

ama Tu im guliscemis gaTanabrebaSi CaSlil

koromebs da moulodnel mindvrebs,

savses patara Zveli RvTaebebiT,

cocxali xisgan naCorkni maTi butbutiT da sunTqviT;

riTac mas Seexnen: sityvebiT Tu bgeriT Tu sxeuliT, –

arasrul wesrigSi bevr aseT naRvlian Catovebas,

enis bevr aseT aramRvrevas, gulis did wesrigSi

arSesvlas, sikvdils,

sadac sityva, romliTac aRiniSneba sityva, romelsac

viyeneb, vTqvaT, am azris Sesasruleblad, sxva sityvaa

ara im azriT, rom mocemul azrs ar gamoTqvams, aramed

– im azriT, rom misiT, gamosaxuliT axla da am gverdze,

aRiniSneba misi moZraoba im sityvisken, romelic misiT

aRiniSneba da romelic misken im azris Sesasruleblad

iswrafis, romelic qreba da inTeba, qreba da inTeba,

da sadac, dae, iSviaTad, magram mainc gamoisaxebian

winadadebebi,

rogorc cxenebi mdinareSi,

rogorc warmoudgeneli maTi anarekli,

erT uxilav fiqrad Senaxuli,

darCenili mdinaris SrialSi.


22

ã î û å ä æ å þ ï õ å ä è ë ù å î ï

ÃÏÄÏÊÜÒËÍ ÜÏÞÒÛÒÌ

ìïïîáòâë ãïèëúåèòì

25 ùòãíìï æï î÷åóäçå

(1 ùòãíò – 15 äïîò, î÷åóäò – 20 äïîò)

ãòëîãò äåëíòûòì ìïõåäëþòì

áïîàóäò äòüåîïüóîòì ìïõåäèùòôë

èóçåóèøò

ã. ÿïíüóîòïì ¹8, üåä. 93-20-45, 93-28-90

1100-æïí 1700 ìïïàïèæå

ÓÚÕËÅÀÒÌ ÚÕËÂÎÅÞÒÆÏÍ

ãîòãëä ÷õïîüòøâòäò

ÈÏÎÜÂÒÄËÞÏ

ÙÈÒÍÆÏ

ÌÅÞÏÌÜÒÏÍÅÌÒ

ÏÍÓ

ÌÒÊÂÆÒÄÒÀ

ÈËÖÏÆËÅÞÓÄÒ

ÀÂÒÀÃÏÍÏÆÃÓÎÅÞÒÌ ÅÌÀÅÜÒÊÏ

ÒÓÊÒË ÈÒÌÒÈÏÌ

ØÅÈËÁÈÅÆÅÞÏØÒ

1. ÎÏÜËÈ?

1970 ùäòì 25 íëåèþåîì ìïõåäãïíàáèóäèï èùåîïäèïòóêòë èòìòèïè, àïâòìò åáìúåíüîòêóäò ãïèëõæëèåþòàïîïåîàãçòì îëè ãïóëúåþòï òïðëíòòì ìïçëãïæëåþï, èëïù-ñë àïâòì ìòúëúõäåøò óêïíïìêíåäò æï ïèöåîïæ ïîúàóóùñòíïîò ùïîèëæãåíï. èïí ìúïæï èëåõæòíï ïèþëõåþï üëêò-ëì àâòàæïúâòì åîà-åîà þïçïçå – öïîòìêïúåþì èëóùë-æåþæï ãïèëìóäòñâíåí „èøâòæëþòïíò êëíìüòüóúòòì“ ùòíï-ïéèæåã (êëíìüòüóúòòì èåúõîå ìüïüòï óêîûïäïâì òïðë-íòïì ìïêóàïîò ïîèòòì øåáèíïì, ïèòüëèïú àâòàæïúâòì ûï-äåþò ëôòúòïäóîïæ ïî òàâäåþï ïîèòïæ); îëæåìïú èòìòùïèëùñåþï ÷ïòôóøï, èùåîïäèï àïâò èëòêäï øóïìïóêóíåëþ-îòâò õåîõòà, ¸ïîïêòîò îëè ¸áâòï…

àòàáèòì ñâåäï, âòìïú êò îïèå æïóùåîòï èòìòèïçå, òûó-äåþóäò òñë æïåùñë àõîëþï, àó øåòûäåþï ïìå òàáâïì,èàäïæ æïìïìîóäòæïí – 25 íëåèþîòì üîïãòêóä èëâäåíï-àïãïí. æï åì óþîïäëæ ôïíæò îëæòï èêòàõâåäòì òíüåîå-ìòì ïéìïûâîåäïæ. òüòãïòì ìïèõåæîë þïçïçå ãïèïîàóäòìòìõäòïíò ìðåáüïêäòì øåèæåã óêâå øåóûäåþåäòï ãïíõòä-âï èòìòèïì ôåíëèåíòìï, àó ïîï ïè æéòì ðîòçèïøò, îëèåä-èïú ãïíèïîüï þåâîò îïè, îïú èïíïèæå ãïóãåþïîò òñë æïñâåäïôåîò àïâ-àïâòì ïæãòäçå æïïäïãï.

òóêòë èòìòèï ëîèëúæïõóàò ùäòìï òñë. àïâòìò ïîúàóõïíãîûäòâò ìòúëúõäòì èïíûòäçå èïí ùïîèëóæãåíäïæþåâîò èëïìùîë. ëîèëúò îëèïíò, îëèåäàïãïí àõóàèåüòåêîïíòçåþóä òáíï öåî êòæåâ èùåîäòì æïéóðâïèæå; àâîï-èåüò ðòåìï, ùïîèïüåþòà îëè òæãèåþëæï òïðëíòòì, ïèåîò-êòìï æï åâîëðòì àåïüîåþøò; èëàõîëþåþòìï æï åìååþòìïàëþòà êîåþóäò – ïìåàòï øàïèþåÿæïâò øåæåãò ëúæïõóà-ùäòïíò äòüåîïüóîóäò øîëèòìï èïãîïè èòìòèïì òíüåîå-ìåþò æïìüóî õåäøåèëóùâæåíåäòï æï èïîüëëæåí èùåî-äëþòà ïî ïèëòùóîåþëæï. òì òñë àåïüîòìï æï êòíëì îåýò-

ìëîò, èìïõòëþò, æòîòýëîëþæï ìòèôëíòóî ëîêåìüîì. èòì-æåâæï êåíæëì („ãçï èïõâòäòìï“ – ôïîòêïëþòì åîëâíóäòõåäëâíåþï), êïîïüåì æï ûïäëìíëþïì, ôîòíïâæï ìïþîûë-äë àâòàèôîòíïâòà, øâòæöåî øåèëóïîï æåæïèòùïì, ìïè-öåî ïìïõåäåþæíåí íëþåäòì ðîåèòòì ñâåäïçå ìïïäþïàëðîåüåíæåíüàï îòãøò. æïìïìîóä, ìòúëúõäòì óêïíïìêíåäùäåþøò ìïêèïë èòàáèï-èëàáèïì òùâåâæï èòìò ôïíïüòêóîòãïüïúåþï èëíïîáòçèòì òæåòàï æï ìïèóîïåþòì üîïæòúòå-þòà; èïí øåáèíï æï ìïêóàïîò ìïõìîåþòà òíïõïâæï èàåä ãï-ìïèõåæîëåþóä ëîãïíòçïúòïì – „êïðòüïí èòìòèïì ìïàïèï-øë ïîèòïì“, îëãëîú æïúòíâòà åûïõæï ðîåìï (èùåîäòì ìòê-âæòäòì øåèæåã „ôïîòì ìïçëãïæëåþïè“ èïøòíâå øåùñâòüïïîìåþëþï).

ìïòíüåîåìëï, îëè àïâïæ òïðëíòïøò ìïçïîåäò ãïèë-ìïàõëâïîò ùïîèëæãåíï, 25 íëåèþåîì îëè ãïàïèïøæï, ðë-äòüòêóî ïáüïæ øåïôïìåì èõëäëæ óäüîïèåèïîöâåíååþ-èï, îëèäåþìïú ãèòîóäò ìòèþëäë ìÿòîæåþëæïà àïâòïíàîòãåþøò ïõïäãïçîæëþòì èòìïçòæïæ. íïúòëíïäòìüåþèï,îëèäåþòú èòìòèïì ìòúëúõäåøò èïì åÿâòì àâïäòà æïèüîóäïæïú êò óñóîåþæíåí, õëäë èòì ùòãíåþì ïîúêò êòà-õóäëþæíåí, æïóñëâíåþäòâ ãïèëïúõïæåì èùåîïäò „ÿåøèï-îòüïæ ìïèóîïòì ìóäòìêâåàåþòì“ èïüïîåþäïæ æï èòìòìòêâæòäòì àïîòéì ñëâåäùäòóîïæ ïéíòøíïâåí.

ìïèùóõïîëæ, ïè ïóîçïóîèï èïãòóîïæ òèëáèåæï ìïþÿë-àï èêâäåâïîåþçåú – ûïäçå ûäòåîò ïéèë÷íæï èîïâïä-ùäëâïíò ÷âåóäåþï äòüåîïüóîóäò øåèëáèåæåþòì ðëäò-üòêóîò øåôïìåþòìï, îëèåäòú õæåþëæï ãïíèìïçéâîåäò.õëäë æïèïôîàõëþåäò òïîäòñåþòì ÷ïèëêòæåþï èòìòèïçåòëäçå òëäò ìïáèå ãïõäæïà: „óäüîïèåèïîöâåíå ùîååþòìòæåëäëãò“, „øëâòíòìüò“, „èòäòüïîòìüò“, „òèðåîòïäòì-üò“ æï „ôïøòìüòú“ êò. èïãîïè óþåæóîåþï òèæåíïæ åì òïî-äòñåþò îëæòï, îïèæåíïæïú òì, îëè ÷âåíò èêòàõâåäòæéåèæå èëêäåþóäòï øåìïûäåþäëþïì – îóìóä àïîãèïíøòùïòêòàõëì èòìòèï, øååáèíïì ìïêóàïîò ùïîèëæãåíï òïðëíò-òì ìïçéâîåþì ãïîåà ñâåäïçå úíëþòäò òïðëíåäò èùåîäòìøåèëáèåæåþïçå, âòìò ùòãíåþòú ãïèëúåèóäòï èìëôäòëìäïèòì ñâåäï áâåñïíïøò. „òìåàò èùåîäåþò, îëãëîòú ïîòìèòìòèï, ÷âåíøò åîàõåä ÷íæåþòïí ëîïìò (æï åãåþ ìïèïìòú)ùäòì èïíûòäçå“, – àáâï íëþåäòì ðîåèòòì äïóîåïüèï òï-ìóíïîò êïâïþïüïè. ÷âåí êò ïáïèæå âòúëæòà èõëäëæ òì,îëè „æïóðòîòìðòîæï îï åîëâíóäò êóäüóîòì ¸ïîèëíò-óä æï ¸óèïíòìüóî üîïæòúòåþì, èòìòèï ùïîèëìæãï îë-ãëîú óäüîïíïúòëíïäòçèòì òæåëäëãò. æï ïèïí èòòñâïíïøåèëáèåæåþòà æï úõëâîåþòìåóä êîïõïèæå“ (òõ. ùåäòùæå-óäò „òïðëíòï – 1975“). ìïþåæíòåîëæ, æîëåþï øåòúâïäï æïïèýïèïæ øåìïûäåþåäòï, îëè óôîë èøâòæïæ, ãïìùëîåþòìïæï èõòäåþòì ãïîåøå, ãïâïîêâòëà èùåîäòì øåèëáèåæåþòàòæï úõëâîåþòìåóäò ãçï, äòüåîïüóîóäò ïíïäòçò ïî øåâ-úâïäëà ãïèïîüòâåþóäò òæåëäëãòóîò ìáåèòà.

æòïõ, èòìòèï øëîìïï ¸óèïíòìüóîò üîïæòúòåþòìãïí, èòìíïùïîèëåþåþøò þåâîò îïè ïîòì ìïçïîåäò æï ãïóêóéèïî-àåþóäò. ïäþïà, ñâåäïçå òëäò òáíåþëæï, çóîãò øåãâåá-úòï èòìàâòì, ÷ïãâåàâïäï óî÷õóäïæ, öëöëõåàòì íïøòå-îïæ. èïîüë åîàò îïè ãâï÷åîåþì – óæïâë üïäïíüò èùåî-äòìï, üïäïíüò óàóëæ ïâïæèñëôóîò, èïãîïè èòóõåæïâïæïèòìï àâïäíïàäòâò æï þîùñòíâïäå. ãåíòëìò – ñëâåäàâòììïìùïóäòï, ãïèëúïíï þóíåþòìï. èïø ãïíï ÷âåóäåþîòâò ìï-çëèåþòà óíæï èòâóæãåà ìïìùïóäì? ïìåàò êïúòì ìóäòïãåþóäòï ìïãïíãåþë, ãïíóèåëîåþåäò òåîòà. ÷âåí ïî õåä-ãâåùòôåþï ãïíâìïöëà òãò – èõëäëæ ûïäãâòûì ãïâóãëà.èòìòèï, èàåäò úõëâîåþòì èïíûòäçå, ïüïíòäò òñë èóøïë-


23

�


þòà. ìïèò ïàåóäò ùäòì ãïíèïâäëþïøò ñëâåä éïèòà ùåîæï.æï îëúï ïâïæ òñë, èïøòíïú ïî ùñâåüæï øîëèïì. èùåîäòììòêâæòäòì øåèæãëèæîëòíæåäò àõçóäåþïàï êîåþóäòòàâäòì ïìïèæå üëèì – ãåãëíåþïà, îëè èòìòèïì ìóäøò÷áåôæï ìïõåàï æï ðïîïæëáìóä èåüïôëîïàï èûâòíâïîå,æïóøîåüåäò ùñïîë, îëèäåþòú ïíúâòôîåþæíåí ùïîèëìïõ-âïì. èïì èòò÷íåâåí ìòüñâòì ëìüïüïæ, àïíïèåæîëâå òïðëíó-îò ðîëçòì ìïóêåàåìë ìüòäòìüïæ – ñëâåäàâòì ùåîæïàåàîïæ æï ìóôàïæ. èòìòèïì øååûäë åîà éïèåøò æïåùåîïìïèèëáèåæåþòïíò ðòåìï. ãïèëèúåèåäàï øëîòì ìïõåäò¸áëíæï ãïíàáèóäò ìïõåäøåêîóäåþë âïæåþòì óïéîåìïæðóíáüóïäóîò æïúâòà. åîàõåä, îëúï èëòìèòíï îåæïáüë-îòì ïéôîàëâïíåþï èòìò ðåæïíüóîò ïêóîïüóäëþòà, èòìò-èïè àáâï: „èùåîïäàï óèåüåìëþï – ìïâìåþòà íëîèïäóîòïæïèòïíåþò ïîòïí æï óþîïäëæ àïâì ãâï÷âåíåþåí ãïæïîåó-äåþïæ; èå êò âòáúåâò, îëãëîú ïþìëäóüóîïæ íëîèïäóîòïæïèòïíò, èïãîïè ÷åèì ìóäøò…“

ìåîòëçóä ãïèëêâäåâåþøò – òïðëíóîò òáíåþï àó ìïç-éâïîãïîåàóäò, – èùåîäòì àâòàèêâäåäëþòì ðëäòüòêó-îò èëüòâòîåþï ïí ãïæïÿîòà óêóãæåþóäòï ïíæï èåëîåõï-îòìõëâïíò îëäò åíòÿåþï; ïìå ïìêâíòì ñâåäï, âòíú ñóîïæ-éåþòà øåòìùïâäï èòìòèïì þòëãîïôòï æï øåèëáèåæåþï.

ûïäçå ðëðóäïîóäòï „ìòíûòóì“ âåîìòï – øåñâïîåþóä-àï ëîèïãò àâòàèêâäåäëþï, îëèåäòú òïðëíòïøò ûâåäàï-ãïíâå ãïõâåóäòï îëèïíüòêóä øïîïâïíæøò. ìïáèå òìïï, îëèèòìòèïìàïí åîàïæ ¸ïîïêòîò ãïòêåàï èòìèï åîà-åîàèï èòè-æåâïîèï, ëúæïõóàò ùäòì ìüóæåíüèï èëîòüïè, õëäë èò-ìòèïì ïæîåóäò ðåîòëæòì íïùïîèëåþåþøò (îëèïíåþò „ïéìï-îåþï íòéþòìï“ æï „ïêîûïäóäò ôåîåþò“) ûäòåîòï ¸ëèëìåá-ìóïäóîò èëüòâåþò. åì âåîìòï ãïíìïêóàîåþóäò õïäòìòàïòüïúï ðòêïíüóîëþïì æïõïîþåþóäèï ðîåìïè, èïãîïè òèïæïèòïíåþì, îëèäåþòú êïîãïæ òúíëþæíåí èòìòèïì èëùò-ôóä ïìïêøò, åì âåîìòï ìïîùèóíëæ ïî å÷âåíåþïà.

þåâîèï – æï ìïñëâåäàïë àïâçïîæïúåèòì ðòîâåä æéå-åþøò, ïäþïà, åì òñë ñâåäïçå öïíìïéò îåïáúòï – èòò÷íòï,îëè èòìòèï ïâïæ òñë ôìòáòêóîïæ æï øåóîïúõïæ èæãëèï-îåëþïøò èëòêäï àïâò. 25 íëåèþåîì ðîåèòåî-èòíòìüî ìò-üëì îëè ¸êòàõåì, èùåîäòì áèåæåþïì îëãëî ïôïìåþàë,èïí èõîåþò ïò÷å÷ï æï àáâï: „òì óþîïäëæ ÿêóòæïí øåòîñï“.èòìòèïì èòèïîàåþòà, åüñëþï, èïîàäïú ûíåäòï òäïðïîïêëìóäòåî öïíèîàåäëþïçå, èïãîïè øåøäòäëþòì èëóäëæ-íåäèï ïíàåþïè îëæò ãïæïïæãèåâòíï ìïþåæòìùåîë íïþòöò.èùåîäòì èàåäò úõëâîåþï, ïìïõóäò èòì íïùåîåþøò, ïîìå-þòàïæ, òñë ìïèçïæòìò ìòìõäòïíò ôòíïäòìï. ïèëèùóîïâòðïìóõò øåûîùóíåþóä àïíïèåæîëâåàï øåêòàõâïçå „îï-üëè?“ èëúåèóäòï èòìòèïì èòåî æïùåîòä ùòãíàï ôóî-úäåþçå. èùåîäòì øåèëáèåæåþï ãïíïàåþóäòï ìòêâæòäòìèòìåóäò êëíúåôúòòì àâïäþåæòàò æï èïãòóîò úòïäòà.

„ïò ñâåäïôåîò, îïú âòúòà èòì øåìïõåþ, – æï ìïåÿâëï,îëè ëæåìèå øåâòüñëà èåüò: ìòêâæòäò èóæïè òñë èòìò åî-àïæåîàò ëúíåþï. ìòêâæòäò ùïîèëó÷íæåþëæï æï àïâòì ìï-õåþïì èïäïâæï íòéïþàï èîïâïäôåîëâíåþòà, æï òãò ÷ïèë¸-ãäåöæï èïà åîàòèåëîòì èòñëäåþòà – ÷ïèë¸ãäåöæï æïàâòàëí èëòîãåþæï. õëäë îëúï èëïõåîõï ÷ïèëåãäòöïóêïíïìêíåäò íòéïþò, ÷ïíì, ùïîèëó÷òíæï ÿåøèïîòüò ìïõåìòêâæòäòìï, èïãîïè ÷âåí ïî âòúòà, àóíæïú ìòêâæòäò øåû-äåþæï àó ïîï, øòøòì çïîò æïåúï èòìàâòì. ïè èëèåíüïèæåùïæòäò ìòêâæòäòìï ïòûóäåþæï èïì ãïõåäåþòà ìùîïôâïìïõïäò íòéþåþòìïêåí, îïèåàó èïàò èëõâåÿòì øåæåãïæ àïí-æïàïíëþòà óôîë èøâåíòåîò õæåþëæï. óíæï ãâïõìëâæåì,îëè èïèïêïúòì ùñóîâòäò – ãïõæåì óôîë äïèïçò – ìîóäò-

ïæ ìõâïãâïîò þóíåþòìïï, âòæîå èëìæãïèì áïäì: èïèïêïúòì-àâòì åì èóæïè ïîòì ùïæòäò ìòêâæòäòìï…“

åì ìüîòáëíåþò àïâïæ èòìòèïì æïóùåîòï æï àóèúï äï-ðïîïêëþì îëèïíòì „êòëêëì ìïõäò“ (1959) ãèòîçå – èìïõòëþëìïèóçå, îëèåäèïú àïâòì ìïüîôëìàïí åîàïæ èëòêäïàïâò, èùåîïäò ïá ãïæèëãâúåèì àïâòìò þåæòì ãïíèìïç-éâîåä åìàåüòêóî ôëîèóäïì: èòìòèïìàâòì èøâåíòåîåþïæï ìòêâæòäò ñëâåäàâòì ùïîèëïæãåíæï ãïíóñëôåäò àï-íïüëäëþòì íïùòäåþì. åì ïîòì éåîûò, îëèåäçåú ïìõèó-äòï èòìòèïì èàåäò úõëâîåþï, èàåäò èòìò øåèëáèåæåþï.ëúæïàâîïèåüò ùäòìï îëè òñë, òì ùåîæï – ïèöåîïæ ïîïðåîìëíïýçå, ïîïèåæ àïâòì àïâçå: „èå âòùñåþ òèòì èòõâåæ-îïì, îëè ìòÿïþóêå, ñâïâòäëþï ìòÿïþóêòìï – ÷èïõòï æï æò-æïæ ïîï éòîì. èïãîïè åì ìîóäòïæïú ïî íòøíïâì òèïì, îëèìòïèëâíåþòà âåäëæåþò ìòþåîåì. î÷åþï èïîüëëæåí åîàò:ìòêâæòäò – ùïèòåîò, ñâåäãïíèñëôò, ñëâåäàâòì ãâåîæòàîëè ãòæãïì. ÷åèò ïçîòà, åìïï åîàïæåîàò èïîàäïú èïú-æóíåþåäò, èïîàäïú æïèïüñâåâåþåäò, èïîàäïú åîëüò-êóäò êëíúåôúòï“.

òóêòë èòìòèï èàåäò ìòúëúõäå èëöïæëåþóäò òñë ïèòæåòà, ìòêâæòäò òçòæïâæï èïì æï „àïâòì ìïõåþïì èïäïâæïíòéïþàï èîïâïäôåîëâíåþòà“. èëæòëæíåí æï èòæòëæíåíèãçíåþïîå ãïüïúåþïíò, æîëæïæîë èùåîïäò, ÷ïíì, êïîãïõíòà òâòùñåþæï ìïþåæòìùåîë èïãíòüì, èïãîïè ùäòæïíùäïèæå òãò óôîë æï óôîë ûäòåî òçòæïâæï.

2. „ÏÉÌÏÎÅÞÏ ÍÒÉÞÒÌÏ“

„ñâåäïíò ïèþëþåí, îëè úõëâîåþï – ìúåíïï. èïãîïè ïæï-èòïíàï óèîïâäåìëþòìïàâòì åì ïêâòïüåþóä òæåïæ îëæòòáúåâï, æï àóêò òáúåâï, ïîï åìëæåí ïæîåóä ïìïêøò, îë-ãëîú èå èåáúï. îëúï ÷åèò þïâøâëþï èàïâîæåþëæï, óêâåèüêòúåæ âòñïâò æïîùèóíåþóäò ïè ÿåøèïîòüåþòì ãïîæóâï-äëþïøò, âïðòîåþæò èåàïèïøï ÷åèàâòì ãïíêóàâíòäò îëäòæï ïîïôîòà ïî ãïèåèýéïâíåþòíï ÷åèò íïèæâòäò ïîìò“. åìïéòïîåþï, îëèåäòú ãïìïéåþïæ ãïèëæãåþï èòìòèïì èîïâï-äò ìïáúòåäòìïàâòì, þóíåþòà èìïõòëþò æï èòìüòôòêïüëîòîëè òñë, æïèëùèåþóäòï îëèïíòæïí „ïéìïîåþï íòéþòìï“(1949), îëèåäòú ùïîèëïæãåíì ìêîóðóäëçóîïæ, óäèëþ-äïæ ïâüëþòëãîïôòóä íïùïîèëåþì. ëúæïëàõò ùäòì ïâ-üëîèï ìúïæï, àïâòìò ïôëîòïáåþóäò æï æïäåùòäò ìóäòìðîåðïîòîåþòà, „àïâò æïåõìíï øòãíòà èöæïîò óî÷õóäòì-ãïí“, ðòîáóøò ï÷îæòäòìãïí, þïâøâëþòæïíâå äëæïæ îëèïùâï ãóäçå. ïè îëèïíòì ùñïäëþòà âòúòà, àó îëãëî òñëèëùñëþòäò ìïèñïîë ùñíïîò, ïâïæèñëôóîò þòÿòìï, îëèåä-ìïú åîáâï êòèòüïêå ¸òîïëêï (åì ïîòì íïèæâòäò ìïõåäò æïãâïîò èùåîäòìï, òóêòë èòìòèï ôìåâæëíòèïæ ïòéë àåá-âìèåüò ùäòì ïìïêøò).

êòèòüïêå óúíïóîò þïâøâò òñë æï åì ïîú ïîòì ãïìïêâò-îò. òãò òçîæåþëæï òè ðòîëþåþøò, îëèåäàïú ûíåäòï óùë-æë íëîèïäóîò. øâòæò ùäòìï îëè òñë, àïâòìàïí ùïòñâïíïþåþòïè – èþîûïíåþäóîò þóíåþòì, èûòèå ìíåóäåþòà ãïüïí-öóäèï òìüåîòóäèï áïäèï. àëîèåü ùäïèæå þòÿò úõëâ-îëþæï èïìàïí åîà ëàïõøò, àïíïüëäåþì èëùñâåüòäò, ïî-úàó õøòîïæ, õåæïâæï èøëþäåþì, óèúîëì æï-ûèïì. úåäáë-þï æï àïèïøò åêîûïäåþëæï, ïãîåàâå – ìåòîíëþï. åîàï-æåîà ãïìïîàëþïæ, ñëâåäàâòì îëè òñë èòìïùâæëèò, î÷å-þëæï ôïíüïçòåþò.

ôåîèêîàïäò, ãóä÷ïõâåóäò þòÿòì ôïíüïçòåþò ó÷âå-óäëþòà ãïèëòî÷åëæï: èïàøò ãïèóæèåþòà ôòãóîòîåþæï


24


ìòìõäò æï ìòêâæòäò, ãïïôàîåþó-äò æîïêëíåþò íïêóù-íïêóù ôäåà-æíåí èøâåíòåî ðîòíúåþì, õëäëàóêò æïéóðóäò ãèòîò úëúõäæå-þëæï çéïðïîøò, ðïüïîï êòèòüïêåþåæíòåî æïìïìîóäì ùïøäòæïõëäèå. „óæòæåì üêþëþïì èãâîòæïòèòì ùïîèëìïõâï, àòàáëì þîûë-äïøò âòéóðåþëæò ïíæï êïúòì-èêâäåäàï èìõâåîðäò âõæåþëæò.æï, òèïâæîëóäïæ, ðïíòêóîïæ èå-øòíëæï ìòêâæòäòìï. ÷åèò ÿòîâåó-äëþòà èëïõäåì ïâïüòîåþæò æïèåëîå æòäòà êò âõåæïâ – âòàëèúïîïôåîò èëèõæïîïë, éòèòäòàèëèïîàèåâæï ÷ïòì. ïè éòèòäøòèå÷âåíåþëæï èïäóäò èóáïîï, åø-èïêòìåóäò ãîòèïìï, ÷åèò æïèïî-úõåþòìï îëè ìöåîëæï. àïâì âïî-ùèóíåþæò, èëïõäåì øóîòìûòåþòìèòçíòà ÷åèò èëùïèâäï ãïíóçîï-õïâì-èåàáò. øåûîùóíåþòì üïäéåþòþåîïâæíåí ÷åèì èêåîæì. åÿâòú ïîèåðïîåþëæï, îëè ÷ïòøò ìïùïèäïâòòñë øåîåóäò æï ïîïôîòì ãóäò-ìïàâòì ïî óíæï èòâêïîåþëæò…“èòìòèï òõìåíåþì, ìòñèïùâòäåøòîëãëî òùâåâæíåí åîëüòêóä ïã-çíåþïì ìóîïàåþò, îëèäåþçåú ãï-èëìïõóäò òñë ìòìõäòïíò ëîàïþîûëäåþò, ìïèóîïåþò,èóúåäì îëè òôïüîïâæíåí æï üñâòòà ãïíãèòîóäò öï-îòìêïúåþò.

„íòéþòì ïéìïîåþòì“ ãèòîòì ìïæëèïçëõòìüóîò ôïíüï-çòåþòì èùâåîâïäïæ õæåþï ìïõå ùèòíæï ìåþïìüòïíåìò, îëèå-äòú òñë ðîåüëîòïíåäàï ãâïîæòòì úåíüóîòëíò, æòëê-äåüòïíåì þîûïíåþòà èøâòäæëìíåþèï îëè æïõâîòüåìáîòìüòïíëþòìïæèò åîàãóäåþòì ãïèë. ãâòæë îåíòì úíë-þòäò ìóîïàòì îåðîëæóáúòïè èïîàäïú öïæëìíóîò çå-èëáèåæåþï èëïõæòíï æï òìîåþòà ãïíãèòîóäò ïõïäãïç-îæï, èøâåíòåîò ìõåóäòì õòäâï èòìòèïìàâòì ìïèóæïèëæãïæïòáúï ôòçòêóîò üïíöâòì, ìòäïèïçòì, ìòÿïþóêòìï æïìòêâæòäòì óîéâåâò óîàòåîàêïâøòîòì ìòèþëäëæ. èëòðë-âåþï ìïêèïîòìò æïìïþóàåþï òèòìï, îëè ìúåíï „íòéþòì ïéìï-îåþòæïí“ ãïèëíïãëíò îëæòï; èùåîäòì úõëâîåþòì èïíûòä-çå ùèòíæï ìåþïìüòïíåì ìïõå òìåâ æï òìåâ æïýòíåþòà ùïîèë-òøëþï. ìòñèïùâòäòì ùäåþøò êòèòüïêåì, îëèåäèïú ûïäçåïæîå æïòùñë äåáìåþòìï æï ðîëçòì ùåîï, ìöåîëæï, îëèèïì ùòäïæ åîãåþï íïïæîåâò ìòêâæòäò æï àïâì ïòãòâåþæïòè ðëåüåþìï æï èùåîäåþàïí, ìîóäòïæ ïõïäãïçîæïíò îëèãïèëåìïäèíåí ùóàòìëôåäì – îïæòãåìàïí, êòüìàïí. èòìùïîèëìïõâïøò ÷ïèáîïäò ãåíòëìòì ìïõå óêïâøòîæåþëæïèøâåíòåî úåíüóîòëíì, àïâò îëè ãïíùòîï. üñóòäóþîï-äëæ îëæò òñë, îëè êòèòüïêåì ìïñâïîåäò äåáìò ãïõäæïàëìêïî óïòäæòì „ìïèïîå êòüìòìï“.

ìïèëúòïí ùäåþøò èòìòèï üëêòëì ìúåíïçå æãïèìæ`ïíóíúòëì ðòåìïì „èïîüâòäëþï ùèòíæï ìåþïìüòïíåìò“.èåîå àïâì ùïîèëòæãåíì úåíüóîòëíïæ æï ìïàïâåøò ÷ïóæ-ãåþï àïâòì „ðîåüëîòïíåäàï“ ïìåóäì „ôïîòì ìïçëãïæëå-þòæïí“, îëèåäèïú óíæï æïòúâïì òèðåîïüëîòì ðòîëâíåþï.õëäë ìòêâæòäïèæå ëîò àâòà ïæîå, îëæåìïú óêâå ãïæïù-ñâåüòäò ïáâì, àó îëãëî æï ìïæ óíæï èëêâæåì, èòìòèï

ïõïäãïçîæï îëèïåäò èåëèîòì „íò-éïþì èëòîãåþì“ ïøêïîïæ æï ôëüë-êïèåîòì ùòí ãïèëìïõïâì ùèòíæï ìå-þïìüòïíåì îåíòì çåèëõìåíåþóäòìóîïàòæïí.

óåÿâåäòï, îëè èòìòèïìàâòì æò-æò èíòøâíåäëþï ¸áëíæï òèïìïú,îëè ìåþïìüòïíåè íåþïñëôäëþòàòíæëèï ìòêâæòäò, îëúï óïîò àáâïæòëêäåüòïíåì èòåî øåèëàïâïçå-þóä øåùñïäåþïçå. îïèåàó àóêòïæîåóä ùäåþøò èòìòèï ëúíåþëþæïþîûëäïøò æïéóðâïçå, àïíæïàïíë-þòà èïì óôîë èåüïæ òðñîëþæïòæåï èøâåíòåîåþòì èëìðëþòìï (æïèïøïìïæïèå, ìïêóàïîò àïâòìïú) àï-âòìò õåäòà.

ïè ãïæïùñâåüòäåþòìêåí èùåîï-äò èòæòëæï ãîûåäò æï æïêäïêíò-äò ãçòà, îëèåäòú, àòàáëìæïìïîêåàï ìòìüåèïøò, ïîåêäòäòï èò-ìò íïùïîèëåþåþòì ãèòîàï þåæ-òé-þïäøò. èàåäò ìòúëúõäå èòìòèïìàïí ìæåâæï ùòíïàãîûíëþï ãïíìïú-æåäòìï, êïüïìüîëôòìï, îëèåäòúåîàæîëóäïæ øòøìïú ¸ãâîòæï æïêòæåú ìùñóîëæï. äåáìì, àõóàèå-üò ùäòìïè îëè æïùåîï, ïìåú ¸áâòï– „ãïíìïúæåäò“:

ñëâåä ìïéïèëì

âæãïâïî ìïîêèåäàïí æï âåäëæåþò

ãïíìïúæåäì ÷åèìïì.

áâòøòì àâïäþåæòà áïîþëîþïäïì,

îëè æïèïúõîåþï

áó÷òì éïèåóä úòìïîüñåäïæïí.

àåáâìèåüò ùäòì èòìòèï ùåîì àïâòì ðòîâåä èíòøâíå-äëâïí íïùïîèëåþì, îëèïíüòêóä èëàõîëþïì „ïñâïâåþó-äò üñå“, ìïæïú ìòäïèïçå, åáìüïçò æï ìòêâæòäò ùïîèëã-âòæãåþòïí îëãëîú üëäôïîæò úíåþïíò. ëèò ÿïþóêì óé-îèïâåþì áâåñíòåîåþòì èëïõäëåþóäò ïéìïìîóäòì øåã-îûíåþïì. èëãâòïíåþòà èòìòèï æïùåîì: „íïîúòìòçèì, òèïìïêì îëè ì÷âåâòï, îëèåäòú ÿïþóêì ãïèë¸ñëôì èïèïêï-úòìãïí, ûïäóûì øåòàâòìëì íåþòìèòåîò ãïîåãïíò ãïîåèë-åþïíò – ìïèñïîëì íãîåâïú êò. ëúò ùäòìïì èå øåèåûäëùïîèëèåæãòíï àïâò òèïæ, âòíú ãåíåþëà – ãåíòëìïæ, íï-ïæîåâò ìòêâæòäòìïàâòì îëè òñë ãïíùòîóäò; üîïæòúò-óäò òïðëíóîò êóäüóîòì óêïíïìêíåä íïàäòïæ; æåêï-æåíüàïãïí æåêïæåíüïæ, æåêïæåíüóîò ìïóêóíòì òèðåîï-üëîïæ; èôîòíïâ-êïèòêïûåæïú êò èøâåíòåîåþòì åìêïæîò-äòòæïí!“

1945 ùåäì, îëæåìïú íïàåäò øåòáíï, îëè òèðåîïüëîòìòïðëíòï ãïíùòîóäò òñë æï ñâåäï åäëæï ãïîæóâïä æï-éóðâïì, ëúò ùäòì èòìòèï ïãîûåäåþæï çèïíåþïì ìòêâæòäçå(„æï êâäïâ, óôîë ûïäóèïæ, èå ÷ïâòûòîå ìòêâæòäçå ëúíå-þïøò, ÷åèò úõëâîåþòì íïèæâòä èòçïíì âõåæïâæò èïìøò…“),èòóõåæïâïæ ïèòìï, ìòêâæòäòì îåïäóî øåìïûäåþäëþïìàïâì ïîòæåþì – ìóìüò öïíèîàåäëþòì ìïþïþòà ïòúæåíìöïîøò ãïùâåâïì. øåèæãëèøò ãëíåþòìèòåîò äüëäâï ìòê-âæòäòìïæèò ïîïåîàõåä æïòõåâì óêïí ïîï ùïîèëìïõâòàò,


25

òóêòë èòìòèï ùèòíæï ìåþïìüòïíåì îëäøò


ïîïèåæ îåïäóîò ìïôîàõòì ùïîèëøëþòìïì, èõëäëæ ìò-úëúõäòì æïìïìîóäì àâòàãïíïæãóîåþòì ùñóîâòäò ãïæï-óäïõïâò õæåþï.

îëèïíøò „ïéìïîåþï íòéþòìï“, îëèåäèïú ìïõåäò ãïóà-áâï ïõïäãïçîæï èùåîïäì, èòìòèï àïâòìò ãèòîòì ðòîòàïéòïîåþì, îëè èïîàäïú úëúõïä ïîìåþïæ àïâì øåòã-îûíëþì èõëäëæ èïøòí, îëúï ãïòüïúåþì ìòìõäòïíò çèïíå-þïíò üïíöâï-ùïèåþïìï æï ìòêâæòäçå. 1948 ùåäì èòìòèïùåîæï (ïò, åì òñë õèï „ìóäøò èöæëèïîå óî÷õóäòìï“): „ìïì-üòêïæ èùïæòï, èëâêäï âòíèå, èùñóîòï ïäòìôåîò ìòìõäòìæïíïõâï. çëãò ùåîì ìòñâïîóäçå, îïæãïíïú áïäåþøò þåæòïî ìùñïäëþì; èå êò âùåî îëèïíåþì, îïàï ïî èëâòõâåÿë ìï-ìòêâæòäë ãïíï÷åíò“.

3. ÌÒÊÂÆÒÄÒÀ ÈËÖÏÆËÅÞÓÄÒ ÏÂÌÓÄÒ

èòìòèïìàâòì ëîèëúæïïàòïíò ùäåþò – åìïï ðåîòëæòþëîãâòìï, îëæåìïú òãò úæòäëþæï ãïáúåëæï àïâòìòúõëâîåþòì ùñåâäï-êîóäâïì (àóêò åì ùñåâäï-êîóäâïòñë), ãïáúåëæï äòüåîïüóîïøò, àåïüîøò, ìðëîüøò – ìùë-îåæ îëè „ìòêâæòäòì ìïõåþòìãïí èòìò èîïâïäôåîëâïíòíòéþåþòì ÷ïèëãäåöï“.

1952 ùåäì, èìëôäòëì ãïîøåèë ðòîâåäò èëãçïóîëþò-ìïì, ëúæïøâòæò ùäòì èùåîïäò ÷ïæòì ìïþåîûíåàøò, îëèåä-èïú íïèæâòäò ãïæïüîòïäåþï èëïõæòíï èòì ìóäøò. ïíüòêó-îò éèåîàåþòìï æï ïàäåüåþòì èïîèïîòäëì áïíæïêåþåþøòèòìòèï ïéèëï÷åíì „ìòäïèïçòì óêâæïâåþïì“, ïæîå îëè ùïî-èëóæãåíäïæ å÷âåíåþëæï. ïâïæèñëôóîò, óìóìóîò, ðòîáó-øò æï ìïçïîåäò õòäâåþòà øåðñîëþòä ïõïäãïçîæï êïúìæïóëêåþäïæ òüïúåþì èçå, ôòçòêóîò æï ìóäòåîò öïí-èîàåäëþï, ìõåóäòìï æï ãëíåþòì ¸ïîèëíòï. „ìïþåîûíåàèïãïíèêóîíï ìïêóàïîò àïâòì ìòûóäâòäòìãïí, èïîüëëþòì-ãïí, ãïïéâòûï ÷åèøò öïíèîàåäëþòì ùñóîâòäò íòúøåìåóäòïçîòà“, – òãëíåþæï èòìòèï.

êïøêïøï èçòì øóáòà ïîòì ïéìïâìå îëèïíò „üïäéåþòìõèïóîò“ (1954), îëèåäòú èùåîïäì øàïïãëíï æïôíòìòìï æïáäëåì ïèþïâèï. åì íïùïîèëåþò, ãïóêóéèïîàåþòì íïüïèï-äòú îëè ïî ïõäïâì, èëãâòàõîëþì èøâåíòåîò ÿïþóêò èåþï-æóîòìï æï èñâòíàïâò áïäòøâòäòì ðòîâåä ìòñâïîóäçå,ðïüïîï êóíûóäçå îëè øåõâæíåí åîàèïíåàì. ïîïìëæåì –ïîú óùòí æï ïîú èåîå – èòìòèïì ïî æïóùåîòï ïìå óþîïäëææï ðëåüóîïæ íëîèïäóî, öïíìïé ïæïèòïíóî ãîûíëþïçå.íëî÷ò ãèòîåþò ìîóä ¸ïîèëíòïøò ïîòïí çéâïìï æï èçåìàïí– èàåä ãïîåèëèúâåä ìïèñïîëìàïí. ïâüëîò ìïãïíãåþëæïéíòøíïâì, îëè ìòíûòì (ïìå ¸áâòï èåþïæóîì) „ïîïìëæåìóôòáîòï ìòêâæòäçå“. ïè ðåîòëæì èòåêóàâíåþï ÷ïíïùåîòèùåîäòì æéòóîøò: „÷åèì ôòáîåþì ìòêâæòäçå ìóîë èëå-æë, îëãëîú ûâåä úòõå-ìòèïãîåì, ìïæïú ïéïîïâòí úõëâ-îëþì“.

ìùëîåæ èïøòí æïåóôäï èòìòèïì ïõïäò òæåï: „øåáèíï õå-äëâíåþòì èøâåíòåîò íïùïîèëåþò æï àïâïæïú ãïõæå èøâåíò-åîò – åì åîàò æï òãòâåï“. åîàò èïøòíæåäò èåãëþïîò èùåî-äòìï ïìå ãâòõïüïâì èïì: „òì ìòêâæòäòâòà ôåîèêîàïäò òñë– òèæåíïæ ôåîèêîàïäò, îëè êïíì òòìôåîò æï¸êîïâæï.òôòáîåþæò, æïäåóäò ìõåóäò óçëèëæ ôïîàë ìïèëìåäøòäïñäïñåþìë. æï èïòíú ðòîâåäò øåõåæâòìàïíïâå ÷ïíæï: åìêïúò íïîúòìàï èëæãèòìïï. èïì øååûäë ìòäïèïçòì æïíïõâï.èòìòèïì øåìïúíëþò ãïìïéåþò òèõïíïæ, îëúï òãò öåî ïî ãï-åüïúï êóäüóîòçèìï æï ìõâï èòìàïíåþì, èëòûòåþëæï èçå-îïøò, îëèäòàïú èòìòèï óñóîåþæï ìïêóàïî àïâì: ïè èçå-

îïì åìèëæï èøâåíòåîåþï, ïôïìåþæï èïì, àâïäùòí êò ãïèóæ-èåþòà ùïîèëó÷íæåþëæï îïéïú ìòãëíöå“.

èòìòèï ãïæïùñâåüì øåáèíïì ìïêóàïîò àïâòæïí „àïâò-ìò ìîóäò ìïðòîòìðòîë“ – îëãëîú ôòçòêóîïæ, ïìåâåìóäòåîïæ. æï óíæï òàáâïì, îëè ùïîèïüåþòà ãïèëìæòìðòîâåäò. ïè ïèëúïíòì øåìîóäåþïì õåäì ¸êòæåþì èòì-àâòì ÷âåóäò èòçïíìùîïôâòà. öåî èåúïæòíåëþæï úóî-âïøò, èåîå åóôäåþï êóäüóîòçèì, êåíæëì, êïîïüåì.ùîòðï, óäïçïàë æï óêâå ïîúàó ÿïþóêò äòüåîïüëîòæéåíòïæïã ëôäïæ òéâîåþëæï ìðëîüæïîþïçøò. ùåäò-ùïæò èòìæåâæï ùåäòùïæì æï ìïìùïóäò ïéìîóäæï: êóí-àåþøò ûïä-éëíå ÷ïóæãï, èüêòúåæ æï èïîöâåæ èëûîïëþ-æï. èòìòèïì ùïîèïüåþïíò ìðëîüøò ãïíìïúâòôîåþåäò òñëæï òãò ûïäçå ïèïñëþæï ïèòà. îëæåìïú 1963 ùåäì åíúòê-äëðåæòïøò èëàïâìåþóä ìüïüòïì êóäüóîòçèçå æïóî-àåì èùåîäòì ôëüëìóîïàò, èïí àáâï: åìïï „óþåæíòåîå-ìò ùóàò ÷åèò úõëâîåþòìï“. èòìòèïì ïõäë íïúíëþò, úíë-þòäò ïèåîòêåäò òïðëíòìüò æëíïäæ êòíò ùåîæï: „èòìò-èïì õåäëâíåþòì ñâåäïçå ìîóäñëôòä íïùïîèëåþïæ àï-âïæ èòìòèï ãïõæï“.

èïãîïè åì, èïîàäïú ñâåäïçå íïàåäò ùäåþò èùåîäòìþòëãîïôòïøò èõëäëæ ãïüïúåþï òñë èëîòãò îëäòà, àóè-úï èòìòèïè åì îëäò, òìåâå îëãëîú ìõâï îëäåþò, þîùñòí-âïäåæ òàïèïøï, õëäë èåúïæòíåëþï ìðëîüøò ïî èòóüëâå-þòï òè æéåèæå, îëúï ìïêóàïîò õåäòà èëìðë àïâòìò õå-äëâíåþòì „ñâåäïçå ìîóäñëôòäò íïùïîèëåþò“.

îïú øååõåþï íïàåäìï æï óøôëàâåä „üïäéåþòì õèï-óîì“, ùäåþò îëè ãïâòæï, èòìòèïè ïéòïîï: îëèïíò òùåîåþë-æï ïîïìåîòëçóäïæ, ïâüëîì åùïæï ãïåðïèðóäåþòíï èêòà-õâåäíò (îïú, ìõâïàï øëîòì, ãïèëóâòæï êòæåú – „üïäéå-þòì õèïóîò“ êëäëìïäóîò ùïîèïüåþòà ìïîãåþäëþæï æïãïèëáâåñíåþòæïí óêâå îïèæåíòèå àâòì øåèæåã åêîïíòçå-þóä òáíï).

ìùëîåæ òè æéååþøò, îëæåìïú èòìòèï ïìå ýòíòïíïæ äï-èëþì „øåáèíïì ìïêóàïîò àïâòæïí àïâòìò ìîóäò ìïðòîòì-ðòîë“, òãò èåãëþîåþì ó÷âåíåþì ôìåâæëíòèì „èòìòèï“, æï-ùåîòäì ìõâï òåîëãäòôåþòà. òêòàõåþï: „ìòêâæòäòà – èë-öïæëåþóäò – ïâìóäò“.

4. „ËÁÎËÌ ÜÏÛÏÎÒ“

îëèïíì „ëáîëì üïûïîò“ ïè ðåîòëæøò (1956) îëè æïòùå-îï, øåòûäåþï âóùëæëà èòìòèïì åìàåüòêóîò èïíòôåìüò.„ëáîëì üïûïîò“ òàâäåþï ïîï èïîüë èùåîäòì øåèëáèåæå-þòì øåæåâîïæ, ïîïèåæ òïðëíóîò äòüåîïüóîòì òè íïùïî-èëåþïæ, îëèåäìïú ñâåäïçå èåüïæ êòàõóäëþåí èàåäìèìëôäòëøò.

1950 ùäòì çïôõóäøò êòëüëì åîà-åîàò ûåí-þóæòì-üóîò ìïâïíòì èëî÷òäèï úåúõäì èòìúï „ëáîëì üïûïîò“ –øóï ìïóêóíåàï ïîáòüåáüóîòì ìïõåäãïíàáèóäò áèíòäå-þï. ïõïäèëâäåíòäò ¸åîëìüîïüåì áèåæåþïì ïî øååûäëïî ïåôëîòïáåþòíï èòìòèï, îëèäòì úíëþòåîåþïøòú ãïíïæ-ãóîåþï óìïàóëæ ãâåîæòãâåîæ èò¸ñâåþëæï èøâåíòåîå-þïì æï îëèåäò ãïíïæãóîåþïï úåúõäòì ïäçå óôîë ìóô-àï æï ïþìëäóüóîïæ ñëâäòìøàïíèàáèåäò? îëèïíò øåòì-ùïâäòì èøâåíòåîåþòì þóíåþïì. àõîëþï èòèæòíïîåëþì èë-èïâïäò úåúõäòì ùïèêòæåþäòì ðòîòà; ÿïþóêòìïàâòì, âò-ìïú ìóäì óéîéíòì óîàòåîàìïùòíïïéèæåãë êëèðäåáìå-þò, ëáîëì üïûïîò ìïèñïîëì èàåäò ìòäïèïçòì ìòèþëäëæï øóïãóäòï.


26


ïîú åîà ìõâï íïùïîèëåþøò ïìå èûäïâîïæ æï ãïîêâåó-äïæ ïîïï ÷ïèëñïäòþåþóäò èòìòèïì åìàåüòêóîò êëíúåô-úòï. îëèïíòì ãèòîò – òìåâå îëãëîú àâòà ïâüëîò – àõå-èòà üåîôïèæå øåûîóäòï àïâòìò æïõäïîàóäò óîàòåî-àëþòà èøâåíòåîåþïìàïí. „ãïçâòïæåþóäò ïî òáíåþï, àóâòüñâò, îëè ðòîâåäò îàóäò ðîëþäåèï, îëèåäìïú øåâå-öïõå úõëâîåþïøò – åìïï èøâåíòåîåþòì ðîëþäåèï. èïèï÷åèòòñë óþîïäë ìëôäòì èéâæåäò, îëèåäìïú ëáîëðòîëþïïî åèïîöâåþëæï æï èòìãïí øåâòàâòìå åîàïæåîàò: „èàåäìáâåñíòåîåþïçå ïîïôåîòï ëáîëì üïûïîçå èøâåíòåîò“. ïìåøåâòüñâå, îëè ìïæéïú, ÷åèàâòì öåîöåîëþòà óúíëþ ìïè-ñïîëøò, óêâå ïîìåþëþì èøâåíòåîåþï – æï åì ôòáîò ÷åèììóäøò òùâåâæï ùñåíïì æï øôëàâïì. àóêò ïîìåþëþì èøâåíò-åîåþï æï ïîìåþëþì ìïæéïú òá, ïáåæïí øëîì, èïøïìïæïèå,èòìãïí æïøëîåþóäò âïî æï èïøïìïæïèå, òá ïî èòøâåþåí?“øåóûäåþäëþï èøâåíòåîåþòì ïîìøò øåéùåâòìï, òèòì ãïãåþò-ìï, àó îïì ùïîèëïæãåíì òãò, õæåþï ÿïþóêò þåîòìïàâòìèóæèòâ ìïüïíöâåäïæ.

åîàïæåîàò èëèåíüò, îëæåìïú èøâåíòåîåþïè àïâòìàïí„èòóøâï“ ãèòîò, æïæãï ëîèëúæïõóàò ùäòì ãïçïôõóäçå,îëæåìïú ïèåîòêóäò þëèþæïèøåíåþò òïðëíòòì áïäïáåþìíïíãîåâåþïæ ïáúåâæíåí. „åì òì æîë òñë, îëúï èå øåâûåäòüïûîòì ÷ïèëøâåþï èòóùâæëèåäò ìòèïéäòæïí ÷åèì æëíåè-æå, åì èöåîëæï æï øåèåûäë èòìò ìòñâïîóäò ñëâåäãâïîòíïéâäòìï æï øòøòì ãïîåøå… èïèõíåâåþæï òèòì øåãíåþï, îëè÷âåí åîàìï æï òèïâå, ìïñëâåäàïë ìïôîàõåøò ÷ïâúâòâæòà.èå âòðëâå øóïèïâïäò, îëèåäìïú ûïäóûæï ÷åèò þåæòì æï-êïâøòîåþï üïûïîàïí. ïõäï ÷åèìï æï èøâåíòåîåþïì øëîòì,ïáïèæå õåäì îëè èêîïâæï æï ïîïôîïæ èïãæåþæï, õòæò ãï-òæë. èå ðòîæïðòî âàâîåþëæò òèïçå ôòáîòà, îëè åîàòïíòúåúõäòì ïäì øåóûäòï èëãâìðëì ëîòâå. åîàëþï çåãïî-æèëâäåíòäò øå÷âåíåþòìï, åîàëþï üîïãòêóäò, úåúõäèë-æåþóäò õâåæîòìï èïûäåâæï øåìïûäåþäëþïì èåúõëâîïüïûïîàïí åîà ãïíçëèòäåþïøò“.

èïø ïìå, èøâåíòåîåþï èòìïùâæëèò æï ïõäëþåäòï ãèò-îòìïàâòì èõëäëæ èïøòí, îëúï òãò òèñëôåþï ãïíïæãóîå-þòì, ìòêâæòäòì ìïôîàõòì áâåø. èïãîïè ïò, ëèò æïèàïâ-îæï, üïûïîò ãïæïóî÷ï íãîåâïì æï òìåâ èòóæãëèåäò ãïõ-æï. ìòïõäëâå æï, òèïâæîëóäïæ, óìïìîóäë æïøëîåþïèøâåíòåîåþòì ïþìëäóüòìï ÿêóòæïí ïîñåâì ãèòîì. üïûïîòùïîèëòìïõåþï êåæäïæ îåïäëþïìï æï ïæïèòïíì øëîòì. þë-äëì æï þëäëì àïâòìòà èëæòì ãïæïùñâåüòäåþï: óíæïèëìðë ëáîëì üïûïîò æï èïìàïí åîàïæ – ìïêóàïîò àï-âòú, åîàòèåëîåì øååîùñèåþï èøâåíòåîåþï æï ìòêâæòäò.èïãîïè øåîùñèï ïî õæåþï. óêâå úåúõäèëæåþóäò üïûïîòõåäìï ¸êîïâì àïâòì æïèïíãîåâåäì: øåìïìâäåäò çåèë òï-îóìçå, îëèåäìïú ¸áâòï „èøâåíòåîåþòì èùâåîâïäò“ æï ìï-æïú þåîì ìùïæòï øåõâåæîï ìòêâæòäàïí, æïêåüòäòï. „âåîãïæèëãúåèà, àó îïëæåí èùñóîëæï øåèåéùòï ïè àâïäòì-èëèÿîåäò øóáòà èëôåíòä ëàïõøò! âôòáîëþæò, ëéëíæêò òá èëâõâæå-èåàáò, ëéëíæ êò ïè ëáîëì æïîþïçøò èëâ-õâæå… ìïþëäëëæ, èàåäò ìòúõïæòà èòâõâæò, îëè èøâå-íòåîåþòì èùâåîâïäò óïîì ïúõïæåþì ÷åèçå. åîàò ùïèòàïúïî øåâÿëÿèïíåþóäâïî – èëâþîóíæò, æïâòõïîå æï êòþåçåæïâåøâò…“

æï ïò, ìòäïèïçå æïòéóðï, ãèòîò êò úëúõïäò æïî÷ï, ïõ-äï ïéïîïôåîò øåóøäòì õåäì, îïàï „êëíüïáüò æïïèñïîëìúõëâîåþïìàïí“. óêïíïìêíåä ãâåîæçå èêòàõâåäì óêâå ùï-îóæãåþï ïîï þåîò èòûëãóüò, ïîïèåæ âòéïú ïõïäò ïîìåþï,àïâòìò áúåâòà ìïëúîïæ îëè ïî ùïïãïâì „ëáîëì üïûîòì“èøôëàâïîå ãèòîì. ïæïèòïíò ïóéåäâåþäïæ óÿâîåüì àïâòì

íïõåäïâì – æï îëèïíò ùñæåþï ãóäãîòä, æïèïôîàõëþåäêòäëçå: „… ÷åèèï àòàåþèï èëìòíöåì ìòãïîåüòì êëäëôò.ãïâïþëäå. ìóäøò ìòèøâòæå ìóôåâæï, îëãëîú êïîãïæ øåì-îóäåþóäò ìïèóøïëì øåèæåã. ãïâòôòáîå, ñâåäïôåîò öåîêòæåâ ùòí ïîòì-èåàáò“.

5. „ÊÒËÊËÌ ÌÏÕÄÒ“

„ëáîëì üïûïîò“ – åìïï úæï òèòìï, îëè èëìðëì, èëïøë-îëì ìïèñïîëì èøâåíòåîåþï æï ïèòà àïâò æïïéùòëì ôïí-üëèì, ãïæïïî÷òíëì àïâòìò ìòúëúõäå. èïìòèï èëòîãåþì íò-¸òäòçèòì íòéïþì æï èòìàâòì ÷âåóäò ìïôóûâäòïíëþòà øå-òìùïâäòì ïè èëâäåíòì ïíïüëèòïì. 1959 ùåäì ãïèëæòì îë-èïíò „êòëêëì ìïõäò“, îëèåäìïú èùåîïäèï óùëæï àïâòìò„ãïèëêâäåâï íò¸òäòçèòìï“. òãò ùåîæï „ðåîìëíïýåþò þëî-ãïâåí, àïâòïíà èòæîåêòäåþïàï, ðîëôåìòåþòìï æï ìåáìóï-äóî äüëäâïàï ûïõòäì åèëî÷òäåþòïí, èïãîïè þëäëì æïþëäëì ñâåäï ãçï, îïãòíæ æïêäïêíòäò ïî óíæï òñëì, íò-¸òäòçèïèæå èòæòì“.

îëèïíøò ëàõò èàïâïîò ðåîìëíïýòï, îëèåäàïãïí àò-àëåóäò ùïîèëïæãåíì ïâüëîòì ðòîëâíåþòì åîà-åîà ùïõ-íïãì („… èå ãïæïâùñâòüå óïîò âàáâï åîà èàïâïî ãèòîçåæï ëàõò, åîàèïíåàòìãïí ãïíìõâïâåþóäò ðåîìëíïýòì èåë-õåþòà ùïîèëâïæãòíë ìïêóàïîò àïâòì ìõâïæïìõâï èõïîå“).ëàõò ãèòîò – åì ïîï èïîüë øåèïæãåíåäò íïùòäåþòï èòìò-èïì øòíïãïíò ìïèñïîëìò, åì ïîòì ëàõò ãçïú, îëèäòì ùòíï-øå èùåîïäò ïéèë÷íæï 60-òïíò ùäåþòì çéóîþäçå. ïè ãçï-àïãïí àòàëåóäì òêâäåâì æï àòàáëìæï ïèóøïâåþì ìïêó-àïîò èëèïâäòì øåìïûäåþåä âïîòïíüåþì, ïî÷åâì ñâåäïçåèòìïéåþì.

ãèòîàïãïí ðòîâåäò ïîòì èõïüâïîò íïúóë. òãò èàäòï-íïæ ÷ïûòîóäòï õåäëâíåþòì ìïèñïîëøò. åìïï óúíïóîò ìïè-ñïîë, îëèåäìïú ïî ïéëíåþì ãïìïÿòîò, òãò ãïúòìêîëâíå-þóäòï èøâåíòåîåþòì úòïäòà æï, îëãëîú èòò÷íåâì íïúóë,òèñëôåþï îïéïú ãïíìïêóàîåþóäò éâàïåþòì èôïîâåäë-þòì áâåø. èõïüâïîì òçòæïâì íïïæîåâò ìòêâæòäòì îëèïíüò-êï, èïãîïè ùòãíòì æïìïìîóäòìêåí òì ïéùåâì åîàòïíëþïìãïîåèëèúâåä ìïèñïîëìàïí æï ìòúëúõäòì ìóîâòäò òèïî-öâåþì.

ìåòüòîë – òéþäòïíò èåùïîèåï. ãïîåãíóäïæ òãò ïõæåíìèõòïîóäò æï õïäòìòïíò ïæïèòïíòì øàïþåÿæòäåþïì, èïãîïèåì ãïõäïâà èõëäëæ èòèòêîòï, ìïøóïäåþï ùïîèïüåþòì èò-ìïéùåâïæ úõëâîåþïøò. ìòíïèæâòäåøò êò ìåòüòîëì ùòíïì-ùïî ïüêþëþì ïéìïìîóäò áâåñíòåîåþòìï, îëèåäòú, èòìòïçîòà, ãïíùòîóäòï æï óêâå òèñëôåþï êîïõòì çéóîþäçå.èïì åçòçéåþï ëèòìøåèæãëèò òïðëíòï, ìïæïú ïæãòäò ïîïïáâì „íãîåâïìï æï æïéóðâïì“.

èìïõòëþò ëìïèó – ìïêóàïî ìõåóäçå øåñâïîåþóäò äï-èïçò èïèïêïúòï. òãò ãïèóæèåþòà òñóîåþï ìïîêåøò, ïàâïäò-åîåþì àïâòì íïâïîöòøåâ ìõåóäì: ïùâïäåþì øåóûäåþäëþïòèòìï, îëè æïîùèóíæåì – íïèæâòäïæ âïîìåþëþë. îëãëîúêò èëøëîæåþï ìïîêåì, åì îùèåíï èñòìâå óáîåþï. ñëôíòìÿåøèïîòüåþòì æïìïþóàåþïæ èìïõòëþòìàâòì õæåþï üêòâò-äò: „îëúï æïòíïõï, ìòìõäòì íïêïæò îëãëî ÷ïèëåæòíåþëæïêïíçå, ëìïèóè èàåäò ìòìïâìòà ðòîâåäïæ øåòãîûíë, îëèíïèæâòäïæ úõëâîëþæï. èïì òìå ûïäóèïæ óñâïîæï àïâòìòïõïäãïçîæï ìõåóäò, îëè âíåþòì èëêâäï øååûäë èõëäëæòèòà, îëè åì ìõåóäò ïåêóùï æï àïâòìò ìòìõäò, ñëâåäãâïîåÿâãïîåøå, ãïèëåøâï…“ ëìïèó, àïâòì ìïñâïîåäàïí åîàïæ,øåïìîóäåþì „ìòíûòóì“ ïíó ëîèïã àâòàèêâäåäëþïì.


27


èëêîòâå ìòóíêòüòì ìöåîï èõëäëæ áèåæåþï, èòìòðîòíúòðòï – „àïâò ïîïôîòà ïî óíæï ãïèëòüåíë“. èïììûóäì èøâòæò æï èëìïùñåíò úõëâîåþï, îëèåäòú ãïîì ïî-üñòï æï øóîì õâåæîò ëèøò æïéóðóäò óôîëìò ûèòìï. ìò-óíêòüò øåæòì óäüîïèåèïîöâåíå ëîãïíòçïúòïøò, àóèúïìîóäòïæïú ïî ïòíüåîåìåþì ðëäòüòêï. åáìüîåèòçèò ïû-äåâì ìïøóïäåþïì „÷âåíì íëîèïäóî ìïóêóíåøòú êò òèñë-ôåþëæå ìòêâæòäòì ãâåîæòà“. ìòóíêòüò òéóðåþï áó÷ïøòïüåõòä ÷õóþøò.

ïèãâïîïæ, èùåîäòì èòåî ÷ïüïîåþóäèï ãïèëêâäåâïèãâò÷âåíï, îëè èòì ùòí ãïõìíòä ëî ãçïì èò¸ñïâì ìòúëú-õäòìïêåí, ëîìïú – ìòêâæòäòìïêåí. èòìòèïøò ìóäæãèó-äëþæíåí èõïüâïîòú, áóîóèò èøâåíòåîåþòìï æï þåæòì íå-þòåîò ìåòüòîëú (èùåîïäèï õëè öåî êòæåâ ìîóäòïæïõïäãïçîæïè èòïéùòï ùïîèïüåþïì, æòæåþïì, ìòèæòæîåì),íïîúòìòìüò ëìïèóú æï ìòìõäèëùñóîåþóäò òíìüòíáüå-þòà øåðñîëþòäò ìòóíêòüòú. øåêîàåþò, îëúï îëèïíòìðåîìëíïýàïãïí ñâåäïçå ðîòèòüòóäò ðòîòì – èëêîòâòìþåæ-òéþïäøò øåóúæëèäïæ ïèëòúíëþ èùåîäòì øåèæãëèòúõëâîåþòì ãçòì çóìü íòøíåþì. ãïòâäòì êòæåâ îïèæåíòèåùåäò æï èòìòèï õåäëâíåþòì ìïèìïõóîì, ïèáâåñíòóî ìòïèå-åþìï æï ìïæëèïçëõòìüóîò ôïíüïçòåþòà ãóäïõæòäüêþëþïìïú êò çóîãì øåïáúåâì æï ïèöëþòíåþì èëêîòâòìãçïì, îëèåäòú, ÷ïíì, óôîë èïîàåþóäò æï éòîìåóäò èë-å÷âåíåþï.

6. „ÐÏÜÎÒËÜÒÇÈÒ“

æï èïòíú, „êòëêëì ìïõäò“ öåî êòæåâ ãóäòìõèëþì ïî÷å-âïíòì àïâòìóôäåþïì – àóíæïú òèòüëè, îëè èëêîòâòì æï-èëêòæåþóäåþï ðëäòüòêòì èòèïîà, „èåèïîöâåíåàï“ èò-èïîà ãâò÷âåíåþì æïóôïîïâ òîëíòïì, æï ìòóíêòüòì åá-ìüîåèòçèò èåüò ïîïôåîòï, àó ïî ìïøóïäåþï „ìòêâæòäòìåáìüïçòì“ èòìïéùåâïæ. èïãîïè òîëíòï òì ãîûíëþï îëæòãïõäïâà, îëèåäìïú ûïäóûì óþòûãëì àâòàãïíïæãóîåþòììòìõäòïíò ïáüòìêåí: èòìòèïì åìïÿòîëåþëæï èûâòíâïîå,èìöåäëþïìèëêäåþóäò òèðóäìò, îëèåäìïú òûäåâï èõë-äëæ ôïíïüòçèò.

1961 ùåäì ãïèë÷íæï íëâåäï „ðïüîòëüòçèò“, îëèåä-èïú ãïíìïçéâîï øåèëáèåæåþòàò ãçï æï þåæò èùåîäòìïèòìò úõëâîåþòì óêïíïìêíåä ïàùäåóäøò. èëáèåæåþï èòè-æòíïîåëþì1936 ùäòì àåþåîâïäøò, îëæåìïú ïõïäãïç-îæï, íïúòëíïäòìüóîïæ ãïíùñëþòä ëôòúåîàï öãóôèï,îëèäåþòú óêèïñëôòäëíò òñâíåí, èïàò ïçîòà, çåæèåüïæäòþåîïäóîò èàïâîëþòà, èëïùñë ìïèõåæîë ðóü÷ò. øåà-áèóäíò ïèüêòúåþæíåí, îëè ïöïíñåþòì èòçïíòï æïóþîó-íëì òèðåîïüëîì óíïèóìë èòíòìüîàï èòåî óçóîðòîåþó-äò ûïäïóôäåþï. èïì øåèæåã, îïú ¸òîë¸òüëè æïãèë àï-âòìò ïîïèêòàõå „áëèïãíò“, èëõåîõæï ïèþëõòì ìïêèïëæìùîïôïæ ÷ïõøëþï. ïè ôïíïüòêóîò, ìòìõäòìèéâîåäò ãï-èëìâäòì ïèþïâò ïôëîòïáåþæï èòìòèïì ùïîèëìïõâïì, ïáñâåäïôåîò äïãæåþëæï ïèë÷åèåþóä åìàåüòêóî ôëîèó-äïøò: ïõïäãïçîæï (æï èïøïìïæïèå – èøâåíòåîò) èõåæïîíòóõâïæ éâîòæíåí ìõâïàï ìòìõäì, èåîå ïî æïåíïíïà àïâò-ïíàò ìòìõäòú (ëîèï ëôòúåîèï ¸ïîïêòîò ïèöëþòíï üñâå-ëþïì). èùåîïäò àïâòì íïùïîèëåþåþøò êòæåâ ïîïåîàõåäæïóþîóíæåþï 1936 ùäòì àåþåîâäòì èëâäåíïàï ïéùåîò-äëþïì.

íëâåäïøò ïéùåîòäòï ïõïäãïçîæï úëä-áèîòì àâòà-èêâäåäëþï. ãâïîæòòì ðëîó÷òêò üïêåòïèï ïéèë÷íæåþï ãï-

æïóÿîåäò èëîïäóîò æòäåèòì ùòíïøå æï ¸ïîïêòîòì òêå-àåþì. èòìò àâïäùïîèüïúò úëäò, îëãëîú øååôåîåþï ìï-èóîïòì èåóéäåì, ïìåâå òêäïâì àïâì. èòìòèïì ìóîæï å÷âå-íåþòíï, àó îïãâïî ïæïèòïíåþì àâäòì ÿåøèïîòüïæ òïðëíó-îò ìóäòìêâåàåþòì èïüïîåþäåþïæ, èïãîïè üïäïíüèï æï-öïþíï ïâüëîòì ÷ïíïôòáîò. èëâäåíïàï ãïíâòàïîåþòìïìêëøèïîóäò îòüóïäòì òæåóîò ìïî÷óäò óêïí òõåâì, æï-âòùñåþïì åûäåâï æï óåúîïæ òþïæåþï èùâåäò, ïâïæèñëôó-îò øåãîûíåþï üîïãòêóäò æïíïêïîãòìï, ìòúëúõäòàï æïìòñâïîóäòà ïéìïâìå ëîò ïõïäãïçîæï ïæïèòïíòì æïéóð-âòìï – àóèúï ôòíïäòì ïèãâïîò ïéáèï ìóþòåáüóîòï; ñë-âåä øåèàõâåâïøò, ïâüëîò ïøêïîïæ ïíãïîòøëþæï ìîóäòïæìõâï åôåáüì. ùïîèëáèíòä øåãîûíåþïì æïíïêïîãòìï, îë-èåäìïú âåî ãïïèïîàäåþ âåîïâòàïîò ïèïéäåþóäò ìïþó-àåþòà, õåäì ïî óøäòì ðîåüåíçòóäò, æîëæïæîë óãå-èëâíëþòì èòöíïèæå èòìóäò ìüòäò, óùòí îëè ïî ïõïìòï-àåþæï æïõâåùòä åìàåüì – èòìòèïì. ëîèïãò àâòàèêâäå-äëþòì „òæåëäëãòóîò“ æïìïþóàåþï (ðïüîòëüóäòãîûíëþåþò æï àïñâïíòìúåèï òèðåîïüëîòìï) ïîúàó èêïôò-ëæ ïîòì èëúåèóäò, àòàáëìæï ìõïðïìõóðòà – òãîûíëþï,îëè èùåîäòìïàâòì öåîöåîëþòà åì ïîïï èàïâïîò. ìïèïãò-åîëæ àïâïæ ¸ïîïêòîòì ðîëúåìò íï÷âåíåþòï øåèçïîïâò ÷ï-êòîêòüåþòà.

èêòàõâåäì, îëèåäòú ïî òúíëþì èòìòèïì ùòíïîå íïùïî-èëåþåþì, íïèæâòäïæ ãïóãåþïîò èëå÷âåíåþï èüêòúåþï ïâ-üëîòì þëäëàáèïøò, îëè „ðïüîòëüòçèò“ – „ïîú êëèåæòïïîòì æï ïîú üîïãåæòï, ïîïèåæ – àõîëþï þåæíòåîåþòì øå-ìïõåþ“. èïãîïè èüïíöâåäò ìòêâæòäò ïõïäãïçîæï, äïèïçòìõåóäòìï, ìùëîåæ òì õâåæîò ùèòíæï ìåþïìüòïíåìò, òñëþåæíòåîåþòì óèïéäåìò ãïèëâäòíåþï èòìòèïìàâòì.

ìòêâæòäòì ùòí ðëîó÷òêò æï èòìò úëäò óêïíïìêíåäïææï ãïõåäåþòà åûäåâòïí ìòñâïîóäì. „èëìïäëæíåäò ïãë-íòï üêþëþïì ïèêëþæï ïáïèæå ãïíóúæåäò ìòíïüòôòàï æïìòùèòíæòà“. ïèîòãïæ ñâåäïôåîò àïâòì ïæãòäçå æïæãï,ìïþåæòìùåîë ûåùêâò ïòãë: èòìòèïìàâòì åîëüòêï óúâäå-äïæ ïîòì øåóéäåþóäò üêòâòäàïí, ìòìõäìï æï ìòêâæòä-àïí – ïò, òì þåæíòåîåþï, îëèåäçåú ïîòì äïðïîïêò þë-äëàáèïøò; õëäë ãçï þåæíòåîåþòìïêåí ûåâì ìòêâæòäøò,îëèåäòú íïêóîàõòï ðëäòüòêóîò òæåòì þîùñòíâïäåþòà.ðëîó÷òêò æïîùèóíåþóäòï, îëè „õëîúòåä äüëäâïìï æïðïüîòëüóä ãîûíëþïì øëîòì ïîïâòàïîò ùòíïïéèæåãëþïïî ïîìåþëþì, ðòîòáòà – èòìàâòì åì ëîò âíåþï þóíåþîòâïæåîùñèëæï åîàèïíåàì æï åîàòïíæåþëæï“.

¸ïîïêòîò, øóï ìïóêóíååþøò æïèêâòæîåþóäò õåîõòàâòàèêâäåäëþòìï, èåüò îëè ïî øåòûäåþï, òìå øååôåîå-þëæï èòìòèïì èòçíåþì, øåòàïâìåþæï ìòìõäìïú æï ïóüïíåäüïíöâïìïú. æï îïèæåíïæïú ¸ïîïêòîò òàâäåþëæï ìïèóîï-åþòì ùëæåþòì ðîòâòäåãòïæ, ÿåøèïîòüïæ òïðëíóî „ãïèë-ãëíåþïæ“, èïøòí ìïòèòìëæ, îïàï êïúì èòåèïîàï èòìàâòì èå-ëúå ìïóêóíòì èåëîå íïõåâïîøò, ìïÿòîë òñë, îëè óêòæó-îåì, ôïíïüòêóî íïúòëíïäòìüïæ ãïæïáúåóäòñë. ïò, òìãçï, îëèåäìïú ïèòåîòæïí ãïóñâåþï èòìòèï.

7. „ÇÉÂÏ ÆËÂÄÏÀÒÌÏ“

èàåäò 60-òïíò ùäåþòì ãïíèïâäëþïøò èòìòèïì àòàáëì-æï úòåþ-úõåäåþï ¸áëíæï øåñîòäò, òãò èïîàäïú îëè òõ-äò÷åþëæï äòüåîïüóîóä øîëèïìï, àåïüîìï, êòíëìï æïãïèïìïâïàåþåä âïîöòøì øëîòì; þåâîì èëãçïóîëþì, õë-äë èëãâòïíåþòà, ïàùäåóäòì æïèäåâì, ïóîïúõåä æîë-


28


ìï æï ûïä-éëíåì õïîöïâì àïâòìò „ðîåüëîòïíåäàï ãâïî-æòòì“ øåìïáèíåäïæ. èïãîïè èàåäò åì èëéâïùåëþï óêâååèëî÷òäåþï åîà, ìïþëäëë èòçïíì, ùòíïìùïî ãïíìïç-éâîóä ôòíïäì, îëèåäòú àâïäþåæòàò èëîåâòì èìãïâ-ìïæ òàîåâì èòìòèïì àïâòì ùòïéøò – öåî íåä-íåäï, èåîåóôîë æï óôîë ìùîïôïæ. èîïâïäîòúõëâïí åìååþìï æïìüïüòåþøò èùåîïäò ôëêóìøò èëáúåâòà ãïèëõïüïâì àï-âòì íïúòëíïäòìüóî ðëçòúòïì. êòíëøò èìïõòëþïæ èóøïë-þï ùïïãïâì èëèïâïäò îòüóïäòì îåðåüòúòåþì: õïí ðåîìë-íïýò, ãïíãìüåîò òéóðåþï èêâäåäàï üñâòòà, õïíïú òìüë-îòóä ôòäèøò ìïèóîïò òêåàåþì ¸ï-îïêòîòì… òïðëíòïøò æï ìïçéâïî-ãïîåàïú æòæò õèïóîò ãïèëòùâòïëúùóàòïíèï ôòäèèï „ìòñâïîóäòìïæï ìòêâæòäòì ùåì-÷âåóäåþï“ – èò-ìòèïì íëâåäòì („ðïüîòëüòçèò“) èò-õåæâòà îëè ãïæïòéåì. ðëîó÷òêòìîëäòì øåìîóäåþï èòìòèïè, îï àáèïóíæï, ïîïâòì æïóàèë. üïíïæò, êëõ-üï èóíæòîøò ãïèëùñëþòäò, àâï-äåþçå ÷ïèëôõïüóäò áóæòà, àâòà-èêâäåäò èóúåäì òôïüîïâæï – êò-íëêïèåîï àòàáëìæï òÿâîòüåþëæïèëèïâïäøò, õóàò ùäòì øåèæåã îëèæïæãåþëæï. èïãîïè âòíú ïî óíæï¸ãëíåþëæï àïâò èòìòèïì þëäëùäåþøò – ðëäòüòêëìò, ìïèóîïòììóäòìêâåàåþòì æïèúâåäò àó èìï-õòëþò, – óùòíïîåì ñëâäòìï òì òñëèùåîïäò æï î÷åþëæï èùåîäïæ êó-þëì ôòúîïèæå. 25 íëåèþåîì æò-äòà, âòæîå àïâòì óêïíïìêíåäîëäì òàïèïøåþæï, òãò ìïùåî èïãò-æïçå üëâåþì üåüîïäëãòòì („çéâïæëâäïàòìï“) æïìêâíòà íïùòäì,îëèåäçåú èóøïëþæï 60-òïíò ùäå-þòì èàåäò èåëîå íïõåâîòì èïíûòäçå. äòüåîïüóîóäòøîëèòì æïìïìîóäò æï ìòúëúõäòì ïéìïìîóäò åèàõâåâïåîàìï æï òèïâå æéåì.

üåüîïäëãòï ùïîèëïæãåíì åðëðåïì, îëèåäòú èëòúïâìòïðëíòòì ìïçëãïæëåþòì úõëâîåþòì åáâì ïàùäåóäì – ìïó-êóíòì æïìïùñòìòæïí 70-òïíò ùäåþòì øóïèæå (å.ò. èàïâîæå-þï èëèïâïäøò). ëàõò îëèïíòæïí àòàëåóäò – æïìîóäåþó-äò æï èàäòïíò íïùïîèëåþòï, èïãîïè, ïèïìàïí åîàïæ, ñëâå-äò íïùòäò ãïåîàòïíåþóäòï ìïåîàë òæåòà, ïãîåàâå ãïè-ÿëäò ðåîìëíïýòà, ìïõåäïæ ¸ëíæï îëè ¸áâòï.

ïõïäãïçîæëþïøò ¸ëíæï èåãëþîëþæï êòëïêòì, ïîòì-üëêîïüòóäò ãâïîòì èøâåíòåî ÿïþóêì. àïâòì ìïüîôëìàïí– ìïüëêëìàïí ûïäòà ãïñîòäò êòëïêò êâæåþï ëúò ùäòìïìïêøò – åì èëâäåíåþò ïéùåîòäòï ðòîâåä îëèïíøò „ãï-çïôõóäòì àëâäò“. ìòêâæòäïèæå úëüï õíòà ïæîå êòëïêòåóþíåþï èåãëþïîì: „åì-åì ïîò, ìòçèïîò âíïõå. âòúò, ÷âåíòìåâ øåâõâæåþòà åîàèïíåàì, ÷ïí÷áåîáâåø“.

æï èåëîå ùòãíøò – èïì åùëæåþï „èáîëäïâò úõåíåþò“ –ëúò ùäòì øåèæåã, 30-òïíò ùäåþòì æïèæåãì, ¸ëíæï ÷ïí÷áåî-àïí õâæåþï ÿïþóêì, îëèåäìïú èïîúõåíï ôåîæçå ìïèò õïäòïáâì, çóìüïæ òìåâå, îëãëîú êòëïêòì. òìïë – ïìå ¸áâòïãèòîì àïâòì ïõïä õëîúøåìõèïøò – ïîï ¸ãïâì æïõâåùòä,ãîïúòëçóä êòëïêòì. êóíàåþòïíòï æï öïíéëíòïíò, ìïü-îôòïäë ìïáèåíò ïî òçòæïâì – òìïë øåðñîëþòäòï íïúòëíï-äòìüóîò òæååþòà. îëèïíòì þëäëøò òãò êäïâì ôòíïíìòìü

êóîï¸ïîïì, îëèåäòú èòì àâïäøò ãïíïìïõòåîåþì âåîïãë-þïì, úòíòçèìï æï èåáîàïèåëþïì. èåîå, îëãëîú èëìïäëæ-íåäò òñë, çéâòì èïéïä íïðòîçå èöæïîò òìïë òêåàåþì ¸ï-îïêòîòì. ïò, îëèïíòì óêïíïìêíåäò ìüîòáëíåþò: „òìïëèéîèïæ ïèëòìóíàáï æï èïîúõåíï õåäòìãóäò èëòìâï èó-úåäçå. èåîå àâïäåþò æïõóÿï, õïíöïäò èòòþöòíï æï, îïúûïäò æï éëíå ¸áëíæï, ìõåóäøò ÷ïòìë. èïîúõåíï õåäòì àò-àåþòà êò õïíöäòì ùâåîì ùïîèïîàïâæï. òè ùïèì, îëúï õïí-öäòì ðòîèï õëîúøò øåïéùòï, òìïëè èëõóÿóäò áóàóàëå-þòæïí æïòíïõï ïèëèïâïäò èçòì ùòàåäò æòìêë“.

ÿïþóêòì ìòêâæòäïèæå ëîòæéòà ïæîå ¸ëíæï çòì èûòíïîå òìï-ëì ìïìàóèïäàïí æï åìèòì, ûòäøòîëãëî þóüþóüåþì òãò: „ïáåæïíøëîì… ìïèõîåàøò… ìïæïú ûïäòïíúõåäï… üîëðòêåþòì âïîæòìôåîòèçòì áâåø“.

æï îâï ùäòì øåèæåã ¸ëíæï òìåâõâæåþï êòëïêòì èòìò øåèæãëèò îå-òíêïîíïúòòìïì üïòäïíæøò, ìïæïúòùñåþï èëáèåæåþï îëèïíòìï „ãïí-àòïæòì üïûïîò“. íïõåâîïæøåøäò-äò üïåäò ðîòíúåìï, øâòæò ùäòì òí÷ïíò èòâïîæåþï ¸ëíæïì æï óèüêò-úåþì, îâï ùäòì ùòíïà æïéóðóäòòïðëíåäò âïîë. òãò óïèþëþì êòëï-êòìï æï òìïëì úõëâîåþòì èëâäå-íåþì. èåîå òùñåþï ëèò, îëèåäòú¸ëíæïì êïîãï õíòà æïïøëîåþì ãë-ãëíïì, æï øåõâæåþï èïì èõëäëæàåîàèåüò ùäòì øåèæåã üëêòëøò,ìïæïú òí ÷ïíò ìïìùïâäåþäïæ ÷ï-æòì. óçëèë ûïäòìõèåâïàï ôïìïæ¸ëíæï ïõåîõåþì ãïïî÷òëì ìïèò ìï-íóêâïîò õïäò ðîòíúåìïì ôåîæçå.èåîå òìåâ êïîãïâì àâïäàïãïí æï

àõóàèåüò ùäòì øåèæåãéï øåèàõâåâòà øåòüñëþì, îëè òí÷ïíò ëúò ùäòì ïìïêøò æïòéóðï êëþîïì íïêþåíòìãïí (ùòíïîåîëèïíøò òìïëì æïåìòçèîï, îëè èùâïíå ãâåäò êþåíæï).

üåüîïäëãòòì ðòîâåäò ìïèò íïùòäò ãïèëáâåñíæï èòìò-èïì ìòúëúõäåøò æï òìòíò ùïîèëáèíòïí èùñëþî èëíïà-õîëþì, îëèåäìïú ìïôóûâäïæ óæåâì þóæïì òæåï ìóäàïãïîæïìïõâïçå. èïãîïè æïìêâíòàò îëèïíò „æïúåèï ïíãåäë-çòìï“, àòàáëìæï äòüåîïüóîóä ïíæåîûïæ îëè æïüëâïèùåîïäèï, ïîìåþòàïæ, ãïæïõïçïâì ìïè ùòíïîå íïùòäì, ïá-úåâì ôïîìïæ.

¸ëíæï óêâå éîèï èëõóúòï, úõëâîëþì íïøâòäåþ ÿïþóê-àïí åîàïæ; åì ïîòì àåáâìèåüò ùäòì üëëîó; ¸ëíæïì ìöå-îï, îëè òðëâï êòëïêòì ïõïäò ãïîæïìïõâï – üëëîóìïú ìï-èò õïäò ïáâì ôåîæçå. ìïþëäëë æïìïþóàåþïæ óíæï ãïõæåìÿïþóêòì æïéóðâï ëúò ùäòì ïìïêøò. æï èïîàäïú, àïâòìòëúæïèååîàå æïþïæåþòì æéòì ùòí üëëîó ìâïèì üåáíòêóîìðòîüì, èïãîïè ïî êâæåþï æï èõëäëæ þîèïâæåþï. ¸ëíæïõâæåþï, îëè øåúæï. ìòêâæòäòì èëïõäëåþïì òãîûíëþì æïèòåèãçïâîåþï èëíïìüåîøò, ìïæïú ïáïèæå úõëâîëþì ìïüë-êë, èøâåíòåîò êòëïêòì ëæòíæåäò ìïüîôë. èïãîïè òãò øåú-þóíåþòà øå¸ñóîåþì èëèìâäåäì æï ïèþëþì, ïîïâòàïî êòë-ïêòì ïî âòúíëþæòë. ãïíúâòôîåþóäò ¸ëíæï ùïèëòûïõåþì:„èïãîïè àóêò ïî ñëôòäï êòëïêò, èïøòí ïîú òìïë ñëôòäïæï òí ÷ïíòú ïî ñëôòäï! æï âòí òúòì, åãåþ ïîú èå âñëôòä-âïî!“


29

òóêòë èòìòèï ìòêâæòäïèæå

îïèæåíòèå ùóàòà ïæîå


ñâåäïôåîò ñëôòäï òäóçòï – êòëïêòì îëèïíüòêóäòìòñâïîóäòú, òìïëì ìòìõäòïíò ìòêâæòäòú, ìóäàï ãïîæï-ìïõâòì òæåïú æï àïâïæ ïæïèòïíòì úõëâîåþïú. àïâòìò äò-üåîïüóîóäò ãçòì þëäëøò èòìòèïè æïìâï âååþåîàåäïêòàõâòì íòøïíò – ÷ïèëòõìíï êòæåâ åîàò, ïèöåîïæ óêïíïì-êíåäò íòéïþò. îëãëîú ÷ïíì, äòüåîïüóîïàèúëæíåíòæòæõïíì òêïèïàåþåí òèòì àïëþïçå, àó îòì àáèï ìóîæï èò-ìòèïì àïâòìò úõëâîåþòì èàïâïîò íïøîëèòì ïèãâïîò æïìïì-îóäòà. øåìïûäëï, øåòìùïâäï îï ìóäòåîò ãïîæïìïõâòìúòêäòì „îòíåì“ êëíúåôúòï æï óêóïãæë òãò, ïèòà èòòì-ùîïôëæï æïåîùèóíåþòíï àïâò èëìïäëæíåäò ìòêâæòäòìïþìëäóüóîëþïìï æï øåóáúåâïæëþïøò? þòÿì „íòéþòì ïé-ìïîåþòæïí“ üñóòäïæ îëæò ïî óñâïîæï çéïðîåþò, îëè-äåþøòú èëêäóäò óôäòìùóäåþò õåäïõäï úëúõäæåþòïí.

8. ÔÒÍÏÄÒ

¸åíîò ìêëü-ìüëóáìò, åîà-åîàò ïâüëîò èòìòèïì þòëã-îïôòòìï, æïèïöåîåþäïæ ïèüêòúåþì, îëè èùåîäòì úõëâ-îåþòì óêïíïìêíåäò ùäåþò åèëî÷òäåþëæï ãóäæïìèòà æï-èóøïâåþóä ãåãèïì, îëèåäøòú „ìòêâæòäòì åáìüïçàïí“ èò-ïõäëåþòì ìïôåõóîåþò çóìüïæ åèàõâåâï üåüîïäëãòïçåèóøïëþòì åüïðåþì. 1966 ùäòì øåèëæãëèòì æïèäåâì èòìòèïïèàïâîåþì „ãïçïôõóäòì àëâäì“ æï øåæòì àâòàæïúâòìûïäåþøò. 1968 ùäòì çïôõóäøò ïèàïâîåþì „èáîëäïâ úõå-íåþì“ æï áèíòì àïâòì „ôïîòì ìïçëãïæëåþïì“. 1970 ùäòì ãï-çïôõóäçå, îëæåìïú æïìîóäåþóäòï „ãïíàòïæòì üïûï-îò“, èùåîïäò æåüïäóîïæ ïèóøïâåþì òè „ïáúòòì“ ìúåíïîì,îëèåäïèæåú èàåäò îâï àâå æïî÷åíòäï. æïìïìîóä, òèïâåùäòì íëåèþåîøò ìâïèì þëäë ùåîüòäì üåüîïäëãòïøò æïàïâòì úõëâîåþïìïú óìâïèì ùåîüòäì.

ñâåäïôåîò èçïæ òñë åôåáüóîò ìðåáüïêäòì æïìïæãèå-äïæ, îëèåäòú èòìòèïìàâòì ãïõæåþëæï óçåíïåìò íåüïîå-þòì ùïèò. ÷âåóäò ïêóîïüóäëþòà èëïùåìîòãï àïâòìò ìïá-èååþò, æïåèøâòæëþï èåãëþîåþì – æï òìå æïåèøâòæëþï, îëèòìòíò èõëäëæ øåèæãëèøò èòõâæíåí æïìïìîóä íïìîëäòôîïçòìï àó èçåîòì ïçîì.

îëãëî æïìîóäæåþëæï „øåàáèóäåþï“ – èòìòèïìàâòì åìúõïæçå úõïæò òñë. ïîìåþëþì óïèîïâò èëùèëþï òèòìï, îëèàïâïæ èùåîïäòú ìåîòëçóäïæ ïî óñóîåþæï ïèþëõåþòì ãïí-çîïõâïì. ïîï, èòìòèïì ãïíï åìïÿòîëåþëæï èòìò ìòüñâòà ïé-ôîàëâïíåþóäò îïèæåíòèå ïìåóäò öïîòìêïúòì ìïàïâåøòüîòóèôïäóîò ìâäï ðïîäïèåíüòì øåíëþòìïêåí? (æï, êïúèïîëè àáâïì, ûíåäò ùïîèëìïæãåíòï, ïèãâïîò æåèëíìüîïúòïðîïáüòêóäïæ îïì èëóüïíæï) – èïì èïîüëëæåí ìùñóîëæïøåìïôåîò æåêëîïúòï àâòàèêâäåäëþòìïàâòì.

öåî êòæåâ 50-òïíò ùäåþòì æïèäåâì, „ëáîëì üïûîòì“øåèæåã èòìòèï èòõâæï, îëè åîàïæåîàò øåìïûäåþåäò ãçïãïæïî÷åíòìï èòìàâòì òñë óïîòì àáèï àïâòì ìòäïèïçòìêëíúåôúòïçå („éïèå, ìòìõäò æï ìòêâæòäò“). èïí ìõâï ïî÷å-âïíò ãïïêåàï.

òìéï ãâî÷åþï, îëè ïéâùåîëà èùåîäòì úõëâîåþòì ôò-íïäò, æòæò õíòì íïíïüîò øåîùñèï àïâòìò ãóäòìàáèòì ìï-ãïíàïí: „ìòêâæòäòì åáìüïçàïí“, „ñëôòåîåþòì óèïéäåìùïèàïí“, „äëúâï-êóîàõåâïìàïí“, „èïíïàëþåä ìóþìüïí-úòïìàïí“ – åðòàåüåþò, îëèäåþòàïú èòìòèïè æïïöòäæëâïìòêâæòäò, òèæåíòï, îëè òìòíò øåòûäåþï ìðåúòïäóîò êâäå-âòì ìïãïíò ãïõæåì.

óêâå âåéïîïâòí ãâòïèþëþì, îïì øåòãîûíëþæï èòìòèïàïâòìò úõëâîåþòì ñâåäïçå ìïçåòèë æéåì, – ïìå âàáâïà,

îï õæåþëæï „êóäòìåþì èòéèï“, õëäë „ìúåíïçå“ ôïîæïïòõïæï 1970 ùäòì 25 íëåèþåîì çóìüïæ 11 ìïïàçå, îëæå-ìïú æåæïáïäïáøò ãïíäïãåþóäò òüòãïòì ìïèõåæîë þïçòìåçëøò ãï÷åîåþóäò èïíáïíòæïí ãïæèëâòæï èùåîïäò òóêòëèòìòèï, îëèåäìïú üïíçå øåèëüèïìíòäò ¸áëíæï „ôïîòììïçëãïæëåþòì“ ìïëðåîåüë èóíæòîò. ôåîæçå åêòæï ûâå-äåþóîò, XVI ìïóêóíòì èïõâòäò. „úåíüóîòëíì“ àïí ïõäæïçóìüïæ ïìåàìïâå èóíæòîøò ãïèëùñëþòäò ëàõò ïõïäãïç-îæï. ìüóèîåþò øåòñâïíåì þïçòì êëèåíæïíüòì, ãåíåîïäèïìòüïì êïþòíåüøò. 11 ìïïàìï æï 5 ùóàçå, àïâòìò ùòíïè-ûéëäòì ìòãíïäòà, ìüóæåíüåþèï ãïêëÿåì ãåíåîïäò æïêïîò ÷ïõåîãåì. èòìòèïì, èåõóàå æïíòì èôäëþåäì ôïîòêï-ëþïøò, ïî ãïìÿòîâåþòï èïõâòäòà èëåãåîòåþòíï æïþíåóäæï ãïëãíåþóä øüïþòì ëôòúåîàï ëîãçòì øåèëÿîï (ïèïì-àïíïâå, èïí èìóþóáïæ æïÿîï îïèæåíòèå êïúò – æïòéâïîïðòîâåäò ìòìõäò ïè ìòìõäòïíò æéòìï), 11 ìïïàìï æï 30ùóàçå üåîëîòìüàï èëàõëâíï, îëè åçëøò øååêîòþïàãïîíòçëíòì öïîòìêïúåþò, æïêèïñëôòäåþóä òáíï. 12 ìï-ïàçå èòìòèï ãïèëâòæï øåíëþòì ôïîàë ïòâïíçå, ïûâîï ðï-îïðåüçå æï èëõæåíòäïæ æëòíöøåèëñîòäò ãïøåøæï. èå-îå àåàîò õåäàïàèïíòïíò õåäòì áíåâòà øåóæãï ùòíïìùïîãïèçïæåþóäò ìòüñâòì ùïîèëàáèïì, èïãîïè èòìò àòàáèòìïîïâòì åìèëæï: þïçïì, óêâå àõóàèåüò ùóàò òáíåþëæï,àïâì æïìüîòïäåþæíåí ðëäòúòòì âåîüèôîåíåþò; ïùîòï-äåþóäò öïîòìêïúåþò ñâòîëæíåí æï ñïñïíåþæíåí – âåîãïåãëà, îïüëè øåòðñîë èïàò èåàïóîò ìïõåäãïíàáèóä-èï èùåîïäèï.

„àáâåí ìïèóîïåþò õïîà àó ïîï?! àáâåí âïýêïúåþò õïîààó ïîï?! àáâåí õëè èåëèïîíò õïîà! æï íåüïâò îïüëèòúïâà êëíìüòüóúòïì, îëèåäòú êîûïäïâì ïîèòòì ïîìåþë-þïì?!“ – èéåäâïîåþòìãïí èòìòèïì õèï ÷ïóùñæï. öïîòìêïúå-þò êò ñâòîëæíåí: „òæòëüë!“ „÷ïèëûâåîò èïáåæïí!“ „ãïèë-óøâò ÷âåíò èåàïóîò!“ „èòïìòêâæòäåà åãï!“

õóàò ùóàòì øåèæåã, ìòüñâòì æïóèàïâîåþäïæ, èòìòèï÷ïèëõüï ðïîïðåüòæïí æï ëàïõøò æïþîóíæï. „òìòíò ïîú êòèòìèåíæíåí“, – óàõîï àïâòì „ðîåüëîòïíåäåþì“. øåèæåãøåòõìíï èóíæòîò, øòøâåä üïíçå îëè åúâï, áâåâòà æïóøâïøïîâïäò, õåäòæïí èëòõìíï ìïïàò æï ùòàåä õïäò÷ïçå èë-êïäïàæï. åîà-åîàèï ìüóæåíüèï èòïùëæï áïéïäæò æï ðï-üïîï ôóíöò – èòìòèïì àïâòìò ìòìõäòà óíæï æïåùåîï ãï-èëìïàõëâïîò äåáìò, îëãëîú ìïèóîïåþòì ùåì-÷âåóäåþïèëòàõëâì. „åì èå ïî æïèÿòîæåþï“, – èøâòæïæ ùïîèëàáâïèïí. õïíöïäò ïòéë õåäøò, ìïèöåî æïòûïõï: „ãïóèïîöëì òè-ðåîïüëîì!“ æï õïíöäòì ðòîò ÷ïìúï àïâòìò èóúäòì èïî-úõåíï áâåæï íïùòäøò. ãîûåäò, ¸ëîòçëíüïäóîò ÿîòäòèëïàïâï æï ðòîòìïõòà æïåíïîúõï õïäò÷ïì. ïõäï, îòüóï-äòì àïíïõèïæ, ìåêóíæïíüì óíæï øååùñâòüï àâòàèêâäå-äòì üïíöâï æï èïõâòäòà àïâò èëåêâåàï èòìàâòì. èëîò-üïè, îëèåäìïú åîàò ùóàòì øåèæåã ïìåâå óùåâæï ìòêâæò-äò, èïõâòäòì ðòîò ìïèöåî æïóøâï öåî êòæåâ úëúõïä ìõå-óäçå, èïãîïè âåîïôîòà âåî èëïõâåæîï êòìåîøò. èåëîåìüóæåíüèï ãïèëïîàâï èïõâòäò æï èëïàïâï ìïáèå: èùåî-äòì àïâò òïüïêçå ãïãëîæï.

æåæïè, èòìòèïì ñâåäïçå ïõäëþåäèï ïæïèòïíèï, ñâåäï-çå óêåàåìïæ îëè òúíëþæï èïì, àáâï: „êòèòüïêåè àïâòì ìò-úëúõäåøò ðòîâåäïæ ãïïêåàï òì, îïú èïì èïîàäïú ìóîæï.ãïòçòïîåà èòìò þåæíòåîåþï“.

îóìóäòæïí àïîãèíï

ÀÏÈÏÇ ÍÏÜÎËØÂÒÄÈÏ


30

ÐÏÎÏÆËÁÌÅÞÒ

íóãçïî èëäïøâòäò

ÈÜÅÎ-ÈËÑÂÏÎÅÍÒ

êîåþóäò „åäòçþïî åîòìàïâò“ 1997 ùåäì ãï-èëòúï. èïìøò åäòçþïî åîòìàïâòì èòåî ìïãï-

èëûòåþë êëèòìòòìïàâòì èòúåèóä ÷âåíå-þïàï ãïîæï øåüïíòäòï ëúçå èåüò

ûâåäò àó àïíïèåæîëâå ïâüëîòìäåáìò, èëãëíåþï àó ãïèëê-

âäåâï. ÷åèò ñóîïæéåþï àï-âòæïíâå èòòáúòï èïíïíï

õëèåîòêòì íïîêâåâåþ-èï „òìüëîòòì ðïîï-

æëáìåþò“ æï„øåíì èòùïì èòèïþï-îåë“, îëèäåþøòú ìïóþï-îòï åîòìàïâåþòì, îëèïíëâåþòìï æï þïãîïüòëíåþòì æò-íïìüòåþçå æï èïà ìïåîàë øàïèëèïâäåþçå.

àâòà ïâüëîòìïàâòì „òìüëîòòì ðïîïæëáìåþòì“ æï-ùåîòì ìïþïþïæ òâïíå ïèòîõïíïøâòäòì èòåî „äòüåîïüó-îóä ìïáïîàâåäëøò“ 1996 ùäòì ïðîòäøò ãïèëáâåñíå-þóäò ùåîòäò „óàáèåäò ìòüñâï“ áúåóäï, îëèåäòúïäåáìïíæîå ëîþåäòïíòì ìïçëãïæëåþòì èòåî áïäïáãëîøò åäòçþïî åîòìàïâòì ìóäòì èëìïõìåíåþåäò ðï-îïêäòìòì ãïæïõæïì åõåþëæï.

þ-íò òâïíå ïéíòøíïâæï: „îïì ùïîèëòæãåíæï øïíøååîòìàïâò, îëúï ïöïíñåþóä èàòóäåþì ôòíæòõì óøåíæï(òãóäòìõèåþï 1804 ùäòì ïöïíñåþï. í.è.) æï îóìòì ÷åáèïììïèõîåàòì ãçïì óêâïäïâæï, îëè îïèæåíòèå ùäòì øåè-æåã ãïó÷íæåþëæï âïýò, îëèåäòú ôïîóä ëîãïíòçïúò-ïì øåáèíòæï æï èëïèçïæåþæï ïöïíñåþïì îóìò æïè-ðñîëþäåþòì ùòíïïéèæåã“.

øïíøå åîòìàïâò èïîàäïú ãïèëòî÷åëæï îïæòêïäó-îò îóìëôòäóîò ãïíùñëþòäåþòà æï ïèïì ïîú åäòçþï-îò óïîñëôæï. èòìò ìòüñâòà, îóìåþò „åîòìàïâåþèï èë-òñâïíåì æï åîòìàïâåþò ãïîåêïâåíë“.

îëãëîú á-íò èïíïíï ïéíòøíïâì, òìüëîòòì þëîþïäòêòæåâ óôîë ãïìïëúîïæ æïüîòïäåþóäï: åäòçþïîåîòìàïâòìï æï îëèïíëâåþòì èåèêâòæîåàï ãçåþò óêâåìõâï âòàïîåþïøò ãïæïêâåàòäï. îïì ùïîèëòæãåíæï îë-èïíëâàï òèðåîòòì ùòíïïéèæåã àïâãïíùòîóäò èåþîûë-äò åäòçþïî åîòìàïâò, îëè îóìåàòì ìïòèðåîïüëîëüïõüòì æéåâïíæåäò èåèêâòæîòì, ãòëîãò îëèïíëâòìûïîéâåþøò èòìò, åäòçþïîòì ìòìõäòú ò÷áåôåþæï?!

P.S. óêâå îïèæåíòèå ùåäòï ãëîì åäòçþïî åîòìàï-âòì ûåãäò ïèøâåíåþì. êîåþóäòì ùòíïàáèïøò ïìåàò ðïìï-ýòúïï: „æïêïîãóäò ãâñïâæï æï âòðëâíåà, æïêïîãóäòâñïâæòà æï ãâòðëâíï, ïõäï âåéïîïôåîò ãïãâñîòì“.

åì òìüëîòòì ðïîïæëáìò ïéïî ïîòì!åì òìüëîòóäò ìïèïîàäòïíëþòì ïéæãåíïï!èïîàäïú, îïì ùïîèëòæãåíæï øïíøå åîòìàïâò?!


31

åäòçþïî åîòìàïâò

åîåêäå II

àïèïîò

ïíïìüïìòï

áåàåâïíò

øïíøå øïäâï

åîòìàïâò åîòìàïâò

åäòçþïî áåàåâïí òîïêäò

åîòìàïâò åîòìàïâò þïãîïüòëí-

èóõîïíåäò

èïòêë ìòãòçèóíæ ïäåáìïíæîå

åîòìàïâò çäëüíòúêò þïãîïüòëí-

èóõîïíåäò

åäåíå ãòëîãò

çäëüíòúêïòï þïãîïüòëí-

èóõîïíåäò

äåëíòæï âäïæòèåî

þïãîïüòëí- îëèïíëâò

èóõîïíåäò (æòæò èàïâïîò)

èïîòï îëèïíëâï

ãòëîãò

îëèïíëâò

ÀÏÎÒÉÅÞÒ

ïêïêò þïáîïûå

14 ÏÐÎÒÄÒÌ

ÁÎËÍÒÊÏ

æïïõäëåþòà ëîò àâòà ïæîå ìïáïîàâåäëì êëèðïîüò-òì úê-ì ðòîâåäò èæòâíòì å. øåâïîæíïûòì àïíïøåèùåè, úå-êïì ùåâîèï âä. ïäôåíòûåè (äïæë þïõüîòëíåäèï) åîà-åîà àïâòì ïõäëþåäì óàõîï: ïî âòúò îï âáíïà, èëìêëâòãâïûïäåþì, îëè îåìðóþäòêòì êëíìüòüóúòòæïí ïèëâò-éëà èóõäò ìïõåäèùòôë åíòì øåìïõåþ.

24 èïîüì ãïçåà „êëèóíòìüøò“ ãïèëáâåñíæï ìïáïîàâå-äëì ììî-ì ïõïäò êëíìüòüóúòòì ðîëåáüò, îëèåäòúèíòøâíåäëâíïæ ãïíìõâïâæåþëæï èëáèåæò êëíìüòüóúòò-æïí, èïìøò èóõäò åíòì ìïõåäèùòôëåþîòëþòì øåìïõåþ ïîïîìåþëþæï, èòì íïúâäïæ òñë èóõäò 75, ïîïôîòì èàáèåäòæï ùòíïïéèæåãëþîòâò.

åì ùòíïïéèæåãëþï òèæåíïæ àâïäøòìïúåèò òñë, îëè òèæéååþøòâå àïâòì ìïüåäåâòçòë ãïèëìâäïøò (àþòäòìòìüåäåâòçòòà) ìïêëíìüòüóúòë êëèòìòòì àïâèöæëèïîåè å.øåâïîæíïûåè ìïãïíãåþëæ ãïèëñë 75-å èóõäò, îëãëîúåîëâíóäò ðëäòüòêòì øåìïíòøíïâò æïæïìüóîåþï, èïãîïèòìòú ïéíòøíï, îëè èòìò ôëîèóäòîåþï, ãïíìïêóàîåþòà êòìòüñâï „õèïîåþï“ èëòàõëâìë øåèæãëè ìüòäòìüóî æï-çóìüåþïì.

24 èïîüì æòäòì ãïçåàåþøò æïòþåÿæï ìïáïîàâåäëìììî-òì ïõïäò êëíìüòüóúòòì ðîëåáüò. òèïâå ìïéïèëì ãï-

çåàåþèï, îëèäåþòú 6-7 ìï-ïàçå òñòæåþï, ãïèëïáâåñ-íåì ïíãïîòøåþò àó îëãëîåîàõèïæ èëòùëíåì êëíìüò-üóúòòì ðîëåáüò àþòäòìòìõëîúêëèþòíïüìï æï ìüï-äòíòì ìïõåäëþòì åäèïâïä-øåèêåàåþåä áïîõïíïøò.

ïè ìðåáüïêäòì èëè-ùñëþà òìòú êò æïïâòùñæïà,îëè îïæãïí èóøåþò ïè æéå-ìïú òìåâå èóøïëþåí, îë-ãëîú ìõâï æéååþøò, æîëòìóáëíäëþòì ãïèë âåî èëï-õåîõåþæíåí ïîïèúàó ùï-êòàõóäçå æïôòáîåþïì,ïîïèåæ èòì ùïêòàõâïìïú êò.

èïãîïè åì ëîãïíòçåþóäò ãïíõòäâï-ìðåáüïêäò èïäåàâòà æïèæãèåäåþòì ìïùòíïïéèæåãëæ øåþîóíæï, èòóõå-æïâïæ òèòìï, îëè ðïîüòóä-ïæèòíòìüîïúòóäò ïðïîïüòñëâåäèõîòâ úæòäëþæï çåèëáèåæåþï èëåõæòíï, æïåøòíå-þòíï æï æïåþíòï ïæïèòïíåþò. ïìåàò æïèëêòæåþóäåþï òã-îûíëþëæï úåíüîïäóî êëèòüåüøò ìïãïíãåþë àïàþòîçåãïèëûïõåþóä àïíïèæåþëþåþòì èòèïîà, øåèæåã òãò èûïô-îæåþëæï æï óôîë æï óôîë èïõòíö ôëîèåþì éåþóäëþæïóôîë æïþïä òíìüïíúòåþøò: øåèàõâåâòàò õïäõòà êîåþòìíïóúþïàåâïæ èëùñëþï àó ìõâï ìïïàçå æïíòøâíï æï ìõâïçå÷ïüïîåþï, ÷ïüïîåþï ïîï ìïåîàë êîåþòìï, ïîïèåæ ãïíñë-ôòäåþåþøò, äïþëîïüëîòåþøò, êïàåæîåþçå àó ìïïèáîë-åþøò, ÷ïüïîåþï êîåþòìï, æï ïèæåíïæ õïäõòì æïáìïáìâï ùò-íïìùïî èëèçïæåþï ãïèëèìâäåäåþòì, êîòüòêòà ãïèëè-ìâäåäàï ðîåìüòýòì æïèëêòæåþóäåþï. êîåþïàï ëáèåþòìôïäìòôòúòîåþï àó ãïæïèïäâï, ñëâåäò éëíòìûòåþòà


32

òè äòüåîïüóîóä ðîëåáüåþì øëîòì, îïú þëäë ùäåþøò ãïíõëîúòåäæï áïîàóä îåïäëþïøò, åîà-åîàò èíòøâíåäëâïíòï

ïêïêò þïáîïûòì àõçóäåþïàï îâïüëèåóäòì ãïèëúåèï.

àâïäìï÷òíë ðóþäòúòìüòì, êîòüòêëìòì, þòëãîïôòóäò îëèïíòì ëìüïüòìï æï ìïçëãïæë èëéâïùòì âîúåäò æï óïéîåìïæ

èîïâïäôåîëâïíò øåèëáèåæåþòì åîàïæ àïâèëñîï óôîë ìîóä ùïîèëæãåíïì ãâòáèíòì èòì ðòîëâíåþïìï æï éâïùäçåú æï áïîàó-

äò êîòüòêóäò æï ðóþäòúòìüóîò ïçîëâíåþòì ãïíâòàïîåþòì åîà-åîà èíòøâíåäëâïíìï æï æîïèïüóä õïíïçåú.

ïîú òì ñëôòäï øåèàõâåâòàò, îëè ÷âåíò ãïèëúåèòì èêòàõâåäàï ãïèëêòàõâïè ïè îïèæåíòèå ùäòì ùòíïà ïêïêò þïáîïûåì XX

ìïóêóíòì õóà ìïóêåàåìë êîòüòêëìì øëîòì èòó÷òíï ïæãòäò.

åáâìò æòæüïíòïíò üëèò óêâå ìïèçåëçåï.

ëîòú èïäå ãïèë÷íæåþï, çåæòçåæ èë¸ñâåþï åîàòèåëîåì æï êåàòäøëþòäò ÷ïíïôòáîò óàóëæ òìåú èëàïâæåþï, îïú èåìâåó-

îåþì ùòíïìùïîâå ¸áëíæïà íïãóäòìõèåâò.

ïá ïéïî ÷ïèëâàâäòà òè ðòîëâíåþåþì, îëèåäíòú èëíïùòäåëþåí ïè æòæïæ èíòøâíåäëâïíò ðîëåáüòì ùïîèïüåþòà õëîúøåì-

õèïøò, èëâòõìåíòåþà èõëäëæ åîàì – ïêïêò þïáîïûòì èåóéäåì, áïäþïüëí íåäò þïáîïûåì, âòìèï èëíæëèåþïè æï ãóäèëæãòíåþïè

ïè óïèîïâò èïìïäòì àïâèëìïñîåäïæ æï æïìïäïãåþäïæ þåâîùòäïæ ãïíìïçéâîï ãïèëúåèòì èïìøüïþóîëþï.

çëãöåî ìáåèï êò, îïú ìïôóûâäïæ æïåæë îâïüëèåóäì, àâòàëí ïêïêò þïáîïûòì èòåî æïüëâåþóäò ÷ïèëíïàâïäòï, àó îë-

ãëî óíæï ïãåþóäòñë üëèåóäåþò.

èêòàõâåäòìïàâòì êïîãïæ úíëþòäò æï ìïñâïîåäò ðóþäòúòìüóîò ìüïüòåþòì, äòüåîïüóîóäò íïîêâåâåþòì, èõïüâîóä-

æëêóèåíüóîò ðîëçòì íòèóøåþòì, æòïäëãåþòì ãâåîæòà ãïèë÷íæåþï ïîïåîàò óúíëþò àõçóäåþïú, êîòüòêëìòì ïîáòâøò

÷ïî÷åíòäò æï èïøòíæåäò ìïçëãïæëåþîòâ-ðëäòüòêóîò æï ìïõåäëâíë-äòüåîïüóîóäò úõëâîåþòì ïèîåêäïâò.

èïà øëîòìïï 14 ïðîòäòì åì áîëíòêïú.

øåèëêäåþóäò âåîìòï ïêïêò þïáîïûåì ÷ïîàóäò ̧ áëíæï æëêóèåíüóî îëèïíøòú „íòéþåþòì ìïèñïîëøò“. åì ìïãïíãåþë íïîêâå-

âò ãïúòäåþòà âîúåäòï æï ïîïåîàò ìïãóäòìõèë æåüïäòà ìïâìå.

ïêïêò þïáîïûå åîà-åîàò øàïèïãëíåþåäò ãïõäæïà ïè óèíòøâíåäëâïíåìò ïáüòìï XX ìïóêóíòì ìïáïîàâåäëì òìüëîòïøò æï ìïí-

æë èåèïüòïíåú, âòì èòåî øåáèíòäò åì æëêóèåíüóîò ùñïîë èêòàõâåäìïú ûïäòïí ùïïæãåþï æï òìüëîòêëìåþìïú ïè æéòì, ïè òìüë-

îòóäò èëâäåíòì ãïïçîåþòìï æï øåôïìåþòìïì, àëîåè çåîåäå, úîó, óêóéèïîàò áîëíòêåþò æï èëùèëþïíò ïîïåîàò æïõâïâåþóäï ïè

æéòì òîãâäòâïú æï ñïäþòìèáíåäëþï òáïèæåú èòìóäï, îëè èàäïæ òèïà æïó÷åèåþòïà èòìò øàïèïãëíåþäëþï, îëèåäíòú èàåäò ïî-

ìåþòà óðòîòìðòîæåþëæíåí 14 ïðîòäìïú æï åîëâíóäò âòíïëþòì ïéæãåíòìï æï àâòàæïæãòíåþòì ðîëúåìòì ñëâåä ãïèëâäåíïìïú.

ÀÏÎÒÉÅÞÒ

àïâçå èëõâåâï ëôòúòïäóîò ïçîòìï – òñë ãåãèïçëèòåîò,

èëôòáîåþóäò æï øëîì ãïèòçíóäò ðëäòüòêï.

àóèúïéï ôëîèïäóîïæ ìïáïîàâåäëì êëèðïîüòòì

úåíüîïäóîèï êëèòüåüèï èòòéë æïæãåíòäåþï, ìïæïú ùå-

îòï, îëè ðïîüòóäèï ëîãïíòçïúòåþèï óíæï „óçîóíâåä-

ñëí ìïáïîàâåäëì ììî ïõïäò êëíìüòüóúòòì ðîëåáüòì

èïáìòèïäóîïæ ôïîàë, àïâòìóôïäò, íïèæâòäïæ ìïáèòïíò

æï ìïñëâåäàïë-ìïõïäõë ãïíõòäâï èøîëèåäàï êëäåá-

üòâåþòì êîåþåþçå æï èëáïäïáåàï ìïúõëâîåþåä ïæãò-

äåþøò (ãïç. „êëèóíòìüò“, ¹72, 1978, 26 èïîüò), èïãîïè

òìåâå, îëãëîú þåâîò ìõâï ãïæïùñâåüòäåþï, åìåú áïéïä-

æçå æïî÷ï èõëäëæ, îåïäóîïæ êò ìïáèå ìïùòíïïéèæåãë

òñë.

æï èïòíú, èòóõåæïâïæ ïèòìï, îëè îåìðóþäòêòì êëí-

ìüòüóúòòì ãïíìïõòäâåäïæ ûïäçå èúòîå æîë òñë ãïèë-

ñëôòäò (ìïèò êâòîï) õïäõèï, òíüåäòãåíúòïè, ïõïäãïç-

îæëþïè ìïêèïëæ èêâåàîïæ ãïèëàáâï àïâòìò ïçîò æï ïò-

ûóäï îïêåüåþòà çóîããïèïãîåþóäò êîåèäòì èàïâîëþï

æïåàïíõèåþòíï àïâòì ìóîâòäçå, øåïúâäåâòíï ðîëåáüò

êëíìüòüóúòòìï æï èëáèåæò êëíìüòüóúòòì ôëîèóäòîå-

þï æïåüëâåþòíï ûïäïøò.

àóèúïéï ðîåìïøò – ãïçåàåþøò, îïæòëìï æï üåäåâò-

çòïøò åîàò ìòüñâïú ïî òñë àáèóäò òèïçå, îëè þåâîò æï-

ùåìåþóäåþï ùòíïïéèæåãò òñë êëíìüòüóúòòì ðîëåáüòì

ïèï àó òè ðîòíúòðóäïæ èíòøâíåäëâïíò èóõäòìï.

òèïâå àïàþòîçå „ìïáïîàâåäëì êëèðïîüòòì úåíüîï-

äóîèï êëèòüåüèï èüêòúå îùèåíï ãïèëàáâï, îëè ìïáïî-

àâåäëì ììî ïõïäò êëíìüòüóúòòì ðîëåáüòì ìïñëâåä-

àïë-ìïõïäõë ãïíõòäâï åîàõåä êòæåâ æïïæïìüóîåþì ìï-

áïîàâåäëì èøîëèåäàï èëíëäòàóî øåêïâøòîåþïì êëèó-

íòìüóîò ðïîüòòì äåíòíóîò úåíüîïäóîò êëèòüåüòì,

ìêêð úåíüîïäóîò êëèòüåüòì ðëäòüþòóîëìï æï èòìò èå-

àïóîòì – ðïîüòòìï æï õïäõòì ãïèë÷åíòäò øâòäòì ä. ò.

þîåýíåâòì ãïîøåèë“ (ãïç. „êëèóíòìüò“, 26 èïîüò, 1978,

¹72).

îëãëîú ãïíõòäâïè æï 14 ïðîòäèï úõïæñë õïäõò

èêâåàîïæ æïóðòîòìðòîæï êëèðïîüòòì úåêïìïú, èòì ðë-

äòüþòóîëìïú æï ðòîïæïæ ä. ò. þîåýíåâìïú.

èùåîïäàï êïâøòîøò êëíìüòüóúòòì ãïíõòäâï ëîöåî

øåìæãï, ðòîâåäïæ íïóúþïàåâïæ, 26 èïîüì, æòäòà, æïó-

ûïõåì êïâøòîøò èëèìïõóîå ðåîìëíïäì. êîåþïøò èëíïùòäå-

ëþï èòòéë, òáâå, øåèàõâåâòà èñëôèï îïèæåíòèå èùåîïä-

èïú. íëæïî æóèþïûåè æï öïíìóé ÷ïîêâòïíèï èëòùëíåì

ðîëåáüò, õëäë îëæåìïú ðîëåáüòì èêâåàîò êîòüòêòà

ãïèëâòæíåí íëæïî ùóäåòìêòîò, èóîèïí äåþïíòûå, òëíï

âïêåäò, îëúï øåòáèíï ìïøòøîëåþï æïóãåãèïâò ðîåúåæåí-

üòìï, êîåþòì àïâèöæëèïîåè, ãòëîãò ýëîýëäòïíèï êîåþï

æïõóîóäïæ ãïèëïúõïæï, õëäë „äòüåîïüóîóäèï ìï-

áïîàâåäëè“ ãïèëïáâåñíï úíëþï, îëè èùåîäåþèï åîàõèïæ

èëòùëíåì ðîëåáüò.

ìïåîàëæ, ãïíõòäâòì ðîëúåìøò ðîëåáüòì þåâîò èóõ-

äò òáíï ãïêîòüòêåþóäò, èïãîïè øåìïþïèòìò òíôëîèïúòï

ãïçåàøò ïîúåîàò ïî æïþåÿæòäï. ïîïèúàó ãïçåàøò, ìï-

êëíìüòüóúòë êëèòìòïøòú ëôòúòïäóîïæ èõëäëæ åîàò-

ëîò êîåþòì îåçëäóúòï àó èòâòæï óïîñëôòàò ãïèëì-

âäåþòà. îïòêëèåþèï òçîóíåì, îëè èëùëíåþï „åîàõèïæ“

ñëôòäòñë.

ïìåàèï ðëçòúòïè, ûïäïæëþïè ïçîòì ãïèëàáèïçå, êîå-

þïàï ëáèåþòì ôïäìòôòêïúòïè ãïèëòùâòï ðîëüåìüò èïà-

øòïú êò, âòíú õåä÷ïáíåóäò óñóîåþæï ñëâåäàâòì ïí âò-

ìïú, ìïåîàëæ ïî ïòíüåîåìåþæï åì ãïíõòäâï.

ïçîòì ÷ïõøëþïìï æï ôïäìòôòêïúòïçå óøóïäë îåïá-

úòïè àïâò ò÷òíï óíòâåîìòüåüòì ìüóæåíüàï êëäåáüòóî

îåçëäóúòåþøò, îëèåäìïú ôïêóäüåüåþòì èòõåæâòà

ïìëþòà ìüóæåíüò ïùåîæï õåäì.

àþòäòìòì óíòâåîìòüåüøò èæãëèïîåëþï ãïïèùâïâï

òèïí, îëè ïîú ìüóæåíüåþìï æï ïîú äåáüëîåþì ïî èòì-

úåì ìïøóïäåþï ãïèëåàáâïà àïâòìò ïçîò êëíìüòüóúòòì

ðîëåáüòì øåìïõåþ. ÷ïüïîæï ôòáüòóîò êîåþåþò, ñïäþ ëá-

èåþøò ïòìïõï åîàìóäëâïíò èëùëíåþï. äåáüëîåþò òûóäå-

þóäíò ãïõæíåí æïåùåîïà úïäêå ùåîòäò àïâòìò øåíòøâíå-

þòà, ìïæïú óïîñëôæíåí 75-å èóõäì. ïè ùåîòäì õåäò èë-

ïùåîï ëîèëúèï äåáüëîèï, èïãîïè îëæåìïú ùåîòäò èò¸-

áëíæïà ìïêëíìüòüóúòë êëèòìòïøò ÷ïìïþïîåþäïæ îåá-

üëîòì èòåî óêïí èòæåâíåþóäèï åîà-åîàèï õåäèëèùåî-

àïãïíèï (ä. ìïíòêòûåè) æï êãþ-ì àïíïèøîëèåäèï ùåîòäò

ãïï÷åîåì æï îåáüëîì èòóüïíåì.

ìüóæåíüåþò óôîë àïæïîòãòïíïæ èëòáúíåí. èïãïäò-

àïæ, ôòäëäëãòòì ôïêóäüåüòì ìüóæåíüåþèï ëàõ åã-

çåèðäïîïæ ãïæïþåÿæåì àïâòìò ùåîòäò, ëàõòâåçå õåä-

èëùåîåþò òñë (ëàõïìçå èåüò). îåáüëîòìï æï ðïîüêëèòì

(ãëîæåçòïíò) æïýòíåþóäò èëàõëâíòà èïà àòàë-àòàëæ

èë¸áëíæïà ùåîòäòì åãçåèðäïîåþò, èïàãïí åîàò êò óêâå

ãïãçïâíòäò òñë ìïêëíìüòüóúòë êëèòìòïøò.

ìïåîàëæ, ìüóæåíüåþòì ùåîòäåþì òèæåíïæ èïìëþîòâò

õïìòïàò ¸áëíæï, îëè îåáüëîò àâòà ãïõæï òûóäåþóäò

èòåüïíï ìïêëíìüòüóúòë êëèòìòïøò óíòâåîìòüåüòì ìïõå-

äòà ùåîòäò, îëèåäøòú þåâîò øåíòøâíï òñë ãïèëàáèóäò

æï êïüåãëîòóäïæ óïîñëôòäò 75-å èóõäò.

ïíïäëãòóîò ùåîòäåþò æïòùåîï àþòäòìòì ìïèõïüâîë

ïêïæåèòïøò, àåïüîïäóî òíìüòüóüøò, ðëäòüåáíòêóî òí-

ìüòüóüøò. èïãîïè ìüóæåíüàï ùåîòäåþòì óèîïâäåìëþï

ïî ïéùåâæï ìïêëíìüòüóúòë êëèòìòïèæå, òìåâå îëãëîú

ïî ïéùåâæï ìõâïæïìõâï æïùåìåþóäåþåþòì êëäåáüòóîò

îåçëäóúòåþò. ðïîüòóäò ïðïîïüò ñëâåäòì éëíòìûòåþòà

úæòäëþæï åîëâíóäò êëíôäòáüòì äëêïäòçåþïì.

ïè ìòüóïúòïøò ñâåäïì ñóîïæéåþï èùåîïäàï êïâøòîò-

ìïêåí òñë èòðñîëþòäò, ìïæïú, îëãëîú òáíï, 12 ïðîòäì

èò÷óèïàåþóäïæ èëòùâòåì êîåþï. èïãîïè êîåþòì ïèþïâò

ìùîïôïæ ãïõèïóîæï. èùåîäëþïè óïîñë ðîëåáüòì þåâîò

èóõäò æï ìïêèïëæ ðòîóàâíåäò øåôïìåþï èòìúï ðîëåáüòì

øåôïîåþóä ïíüòåîëâíóä ÷ïíïôòáîì (òõ. ïè êîåþòì ÷ïíï-

ùåîò).

èùåîïäàï êïâøòîòì ãïèãåëþïè êîåþòì ùòíïæéåì çëèò-

åîò àõëâíòà èòèïîàï øåâïîæíïûåì, øååüïíïà ðîëåáüøò:

„îåìðóþäòêòì åíï ïîòì áïîàóäò åíï“. àåîàèåüøò òãò æï-

àïíõèæï àòàáëì, èïãîïè åüñëþï èëìêëâò ïî æïåàïíõèï,

ïèòüëè èùåîïäàï ïõïä æåèïîøì òãò ïèîåçòäïæ øåõâæï.

úïèåüøò üåäåâòçòïøò íï÷âåíåþò òáíï ìïêëíìüòüóúòë

êëèòìòòì ìõæëèï, ìïæïú øåâïîæíïûåì 75-å èóõäòì øåìïõåþ

ïîïôåîò óàáâïèì.

ðëçòúòåþò óêâå ãïîêâåóäò òñë.

òíüåäòãåíúòï, îëèåäìïú ïõìëâæï ìòìõäòïíò 1956 ùå-

äò, ìïìëùïîêâåàòäò òñë, èïãîïè ïá ìüóæåíüëþïè òèïî-

öâï. èòóõåæïâïæ òèòìï, îëè áïäïáøò öïîò òáíï øåèëñâïíò-

äò, àëîèåüøò, æòäòì 11 ìïïàçå óíòâåîìòüåüàïí æïíòø-

íóä òáíï øåêîåþï, îïàï ìåìòòì ãïõìíòìïàâòì, 12 ìïïàçå

èàïâîëþòì ìïõäàïí èòìóäòñâíåí.


33

ÀÏÎÒÉÅÞÒ

14 ïðîòäì óíòâåîìòüåüàïí 11 ìïïàòìïàâòì àïâò èëò-

ñïîåì: îåáüëîèï, îåáüëîòìï æï ðïîüêëèòì èåàïóîë-

þòà, ëîöëíòêòûòì îïòêëèòì èæòâïíèï äïéòûåè àïâòìò àï-

íïèøîëèäåþòà, èòäòúòòì ðïìóõòìèãåþåäèï èóøïêåþèï,

èòäòúòëíåîåþèï (óòïîïéëæ), ìïáïîàâåäëì êëèêïâøòîòì

úåêïì èæòâïíèï øïîüïâïè, îïèæåíòèå èùåîïäèï – èïéäï-

ôåîòûåè, ðåüîòïøâòäèï, öïäïéëíòïè, âïìïûåè, òèåæïø-

âòäèï, ìüóæåíüåþèï, èëìåòîå àó àïíïèãîûíëþèï õïäõèï.

èòäòúòï ûïäçå äëòïäóîïæ òúïâæï ùåìîòãì, åüñë-

þëæï, îëè àïíïóãîûíëþæï æåèëíìüîïíüåþì. èïãîïè èï-

òíú úæòäëþæï, îëè ïî øåöãóôóäòñë õïäõò, óíòâåîìò-

üåüòæïí æïåõòï óêïí, èåëîå êëîðóìòìïêåí. èïà åì èëï-

õåîõåì êòæåú, èàïâîëþòì ìïïâïæèñëôëèæå æïïõåâòíåì

óêïí ïõïäãïçîæëþïì æï ìïáèå èëàïâåþóäïæ ÷ïàâïäåì.

íïùòäò ìüóæåíüëþòìï ìïïáüë æïîþïçøò æïìüëâåì

üåäåâòçëîåþàïí: ñâåäïôåîò òìå òáíåþï îëãëîú àáâåí

ãòíæïà, àó ïîï èåîå ãïæòà æåèëíìüîïúòïçåë. åì òñë

àëîèåüò ìïïàò.

æïïõäëåþòà ïè æîëòìïàâòì óêâå òúëæï, åüñëþï ÷õòê-

âòøâòäèï, îëè ôëîèóäï „îåìðóþäòêòì åíï áïîàóäò åíï“

íåþïæïîàóäò òñë èëìêëâòì èòåî.

ìüóæåíüåþò åîàèïíåàì ïìå øåóàïíõèæíåí: íïùòäò øå-

íëþïøò æïî÷ï, íïùòäò ãïîåà, àó ðîëåáüò ïî øåòúâäåþë-

æï, èïøòí åîàèïíåàì øåóåîàæåþëæíåí ãïîåà.

ãïîåà öïîò òñë èçïæ. öïâøíëìíåþòà, îïúòåþòà, òïîï-

éòà.

ðòîâåäòì íïõåâïîçå óíòâåîìòüåüòìï æï ìïèõïüâîë

ïêïæåèòòì ìüóæåíüåþò, ïì êïúïèæå ìïïâïæèñëôëì ùòí

èùêîòâïæ æïåùñâíåí (ëàõ-ëàõò èùêîòâøò), åîàèïíåàì õå-

äåþò ÷ïìÿòæåì æï àïâãïíùòîóäò ìïõòà æïòûîíåí èàïâ-

îëþòì ìïõäòìïêåí ÿïâÿïâïûòì áó÷òà.

åâîëðåäò æåèëíìüîïíüò âåî ãïòãåþì ïè ïáüòì ìòæòï-

æåì, îïæãïí èòìàâòì ôåàáåþïæò üñâòï ïî óìâîòïà, òãò

èüêâïîøò ïî ãïæïóãæòïà æï èëêäóäò ïèõïíïãòì æïüòîå-

þï ïî ïóêîûïäòïà.

ïè ïõïäãïçîæåþì ìóôàï, ìïãïíãåþëæ ãïèëúâäòäò

àåàîåóäò åúâïà æï öòþåøò ðòîïæëþòì ìïþóàò åæëà,

òìòíò ìïóêåàåìë üïíìïúèåäøò òñâíåí ãïèëùñëþòäíò. èïà

àïâò ãïìùòîåì æï åì àïâãïíùòîâï èïààâòì øåòûäåþï ìòì-

õäòïíò çåòèòà æïèàïâîåþóäòñë. èïà åì øåìïíòøíïâïæ

òúëæíåí.

ïìò êïúò åîàþïøïæ ïàïìïæ òáúï æï ùïäåêï èòäòúòï.

èëûîïëþï üîïíìðëîüòì ãï÷åîæï.

îóìàïâåäòì èëåæïíìï æï îóìàïâåäòì àåïüîàïí æå-

èëíìüîïíüåþèï ùïäåêåì øåèæåãò êëîæëíåþò èòäòúòòìï.

þåâîò, ûïäçå þåâîò æåèëíìüîïíüò ìïùòíïïéèæåãë èõîò-

æïí èëâòæï: äåíòíòì èëåæíòæïí, çåèë æï áâåèë èòèæåþï-

îå áó÷åþòæïí. èàïâîëþòì ìïõäòæïí èëñëäåþóäò, âòæîå

ôòäïîèëíòòì øåíëþïèæå äåíòíòì áó÷ïçå, áó÷ï ãïüåíòäò

òñë. èåüò àó ïîï ëúòïàïìò êïúò èïòíú òáíåþëæï.

ìåìòï øåùñæï. æåðóüïüåþò ãïèëâòæíåí õïäõøò, èïãîïè

èïàò ìòüñâåþòì ïéïî ìöåîëæïà, çëãì ñóîòú ïî óãæåì:

èïãïäòàïæ, úåêïì èæòâïíì â. ìòîïûåì, ìïá. ïêïæ. ðîåçò-

æåíüì åâã. õïîïûåì. ïî æïóöåîåì ïîú èùåîäåþòì í. æóè-

þïûòìï æï ö. ÷ïîêâòïíòì ìòüñâåþì.

æåèëíìüîïúòï òñë õïçãïìèòà èøâòæëþòïíò. òñë äë-

çóíãåþò, îëèåäòú 75-å èóõäòì ùòíïïéèæåã òñë èòèïîàó-

äò. êãþ-ì óôîëìòì òíïóîòì øâòäòøâòäì èë¸áëíæï èúòîå

ðäïêïüò: „ïò òï“. ìùëîåæ åì ëîò ùèòíæï ìòüñâï ñâåäï áïî-

àâåäòìï òáúï ïè èëûîïëþòì ìòùèòíæòì æïèïõïìòïàåþäïæ.

îëæåìïú èàïâîëþòì ìïõäòì ùòí ÷ïèùêîòâåþóäò èòäò-

úòëíåîåþòì óêïí öïîòìêïúåþò ÷ïèëæãíåí, ïõïäãïçîæåþò

÷ïìõæíåí ïìôïäüçå æï èöæëèïîå æåèëíìüîïúòï èëïù-

ñåì, èïãîïè ïîú åîàò ïî øåèæîêïäï.

ñëâåäòâå åì åîàò, øåèàõâåâòà, òá øåìùîåþóäòì ÷ïíï-

ùåîøò ïìå ãïèëòñóîåþï.

æéòì ëîòì íïõåâïîçå êïôå „àþòäòìøò“ âòìõåæòà, øåì-

âåíåþïçå ãïèëìóäåþò. ïè æîëì æïîþïçøò øåèëâïîæï

ëôòúòïíüò áïäò æï „èëæòïíë“ æïòñâòîï. èïì èåüîæëüå-

äò æï îïèæåíòèå øåèàõâåâòà èëìóäò êïúò øåèë¸ñâï:

– þóíüòï! þóíüòï! – æïþíåóäåþò äïðïîïêëþæíåí æï

áó÷òìïêåí òøâåîæíåí õåäåþì. ùïèëâõüòà. èàåäò æïîþïçò

ïòøïäï. ñâåäïíò ãïîåà ãïâúâòâæòà. ôóäò èëèüïíì èïãò-

æïçå æïâóñïîå – „èåîå, èåîå“ òûïõæï æï ïîú æïóõåæïâì,

òìå ÷ïòæë öòþåøò. òìòú ÷âåí ãïèëãâñâï áó÷ïøò.

îóìàïâåäòì ðîëìðåáüçå æòæò ìïþïîãë ïâüëèïíáïíå-

þò ãïîæòãïîæèë ÷ïèùêîòâåþóäòñë æï ãçï ãïæïåõåîãïà.

òèïì òáòà ïõïäãïçîæåþò þëþëáîëþæíåí. èïíáïíåþòæïí

ïìå ëú, ëúæïïà èåüîçå èòäòúòåäåþòì æï óìïõåäóîë

îïçèåäåþòì (êãþ-ì àïíïèøîëèäåþò) èùêîòâò òæãï. òìòíò

ïîú òáòæïí ïüïîåþæíåí âòíèåì, ïîú ïáåæïí óøâåþæíåí.

òñë ãïóìïûäòìò ãíòïìò. ìïõäøò æïîåêâï ãâòíæëæï æï

úåíüîïäóî üåäåãîïôøò ïî øåãâòøâåì. òáïú öïîòìêïúå-

þò æï óìïõåäóîë îïçèåäåþò òæãíåí. òì òñë óêïí ãïèëâ-

þîóíæòà, îëè ïõïäãïçîæåþòì åîàèï öãóôèï çéóæå ãï-

èëòüïíï æï æïíïî÷åíåþòú íòïéâïîòâòà ãïæèëåøâï ÷âåí-

ìêåí. ìóñâåäïçå ùòí æïèôîàõïäò èòäòúòåäåþò èòîþëæ-

íåí. ÷âåí êåæåäì ïâåêïîòà. õïäõòì èàïâïîèï èïìïè þïãï-

þóãòà ùòí ÷ïãâòïîï æï ãåçò èàïâîëþòì ìïìïõäòìïêåí ïò-

éë. ÷âåíú óêïí èòâñåâòà. èàïâîëþòì ìïìïõäòì ùòíïú óìï-

õåäóîë öïîòìêïúåþòì èùêîòâò òæãï. îïçèåäåþò îïèæå-

íòèå îòãïæ òæãíåí æï êòþååþòì æïìïùñòìøò øåï÷åîåì, ïéïî

ãïóøâåì ìüóæåíüëþï. òìå êò, êïúèï îëè ìàáâïì, ïá àòà-

áèòì ñâåäï ôåíòì ùïîèëèïæãåíäåþò òñâíåí, èïãîïè îïìïê-

âòîâåäòï ìüóæåíüëþï ìÿïîþëþæï. èòäòúòï ïá èåüïæ êë-

îåáüóäïæ òáúåëæï. ÷âåí àïâòìóôäïæ ãïâòïîåà èàåäò

èùêîòâòì ùòí æï òèòì ãïèë, îëè áïäòú èïõäæï, ðòîâåäìï

æï èåëîå èùêîòâì øëîòì èëâïõåîõåà øåìâäï. ïá åîàò ìïã-

çïë òíìðåáúòòì ñâòàåäò âëäãï òæãï. èïìàïí èòâåæòà æï

ìïóþïîò ãïóþòà èòäòúòòì óúíëþ ðëæðëäêëâíòêì, îë-

èåäèïú ÷âåíìïâòà òè ïþëþëáîåþóä õïäõì àïâò ïïîòæï æï

òá èñóæîë êóíûóäçå ãïèëâòæï. èàïâîëþòì ìïìïõäòæïí

þåâîò æåäåãïüò ãïèëâòæï èëìóä õïäõàïí ìïäïðïîïêëæ.

ìüóæåíüåþì õåäøò àåàîò üòäëì àâòàíïêåàò ðäïêïüå-

þò åÿòîïà, îëèåäçåú ìòìõäòìôåîò èåäíòà òñë íïùåîò:

„áïîàóäò åíï – ìïõåäèùòôë åíï“. „æåæï-åíï“ „òäòïìï æï

ïêïêòì åíï – ìïõåäèùòôë åíï“ æï ìõâï ïèãâïîò äëçóíãåþò.

èàïâîëþòì ìïìïõäòæïí èûäïâîò îåðîëæóáüëîåþòì ìï-

øóïäåþòà ìåìòòì èìâäåäëþï òìèëæï. òõòäïâæíåí ïõïä

êëíìüòüóúòïì.

îïèæåíöåîèå ãïòìèï èåãïôëíòà „æïòøïäåàë“, èïãîïè

ïîïâòí ñóîì ïî òþåîüñïâæï. èåîå èàïâîëþòì ìïìïõäòæïí

îïéïú áïéïäæåþò ãïèëòüïíåì æï æïãâòîòãåì. òá åùåîï

„ìïáïîàâåäëì ììî îåìðóþäòêòì åíï ïîòì áïîàóäò åíï“.

ïìå òñë ãïíèïîüåþóäò ïõïäò êëíìüòüóúòòì 75-å èóõäò.

ìüóæåíüëþïè ïî èòòéë êëíìüòüóúòòì ðîëåáüòì 75-å

èóõäòì ïìåàò îåæïáúòï, áïéïäæåþò æïïíïêóùï æï óêïí

ãïæïñïîï. àïíæïàïíëþòà óôîë òûïþåþëæï èæãëèïîåëþï.


34

ÀÏÎÒÉÅÞÒ

òìòíò èïîüë æãëèïì ïéïî ìöåîæåþëæíåí, õïí åîà æåê-

äïèïüëîì ïìùåâæíåí çåâòà, õïí èåëîåì æï åì ïõäïæãï-

èëèúõâïîò üîòþóíåþò èëóùëæåþæíåí ïî æïåàèëà æï èò-

åéùòïà òèòìïàâòì, îëè ìïáïîàâåäëøò ìïõåäèùòôë åíïæ

êâäïâ áïîàóäò åíï æïåêïíëíåþòíïà.

óåúîïæ èàïâîëþòì ìïìïõäòæïí èïúáåîïä æåðóüïü-

àï øëîòì ÷ë÷áëäò øåòáèíï. ÷áïîò íïþòöòà èïà îòãåþøò

ãïèëòïîï æï ÷âåíìêåí ãïèëåèïîàï ðòîâåäò èæòâïíò. èïì

ëúòëæå êïúò ãïèë¸ñâï. òìòíò ëæíïâ èëøëîåþòà æï åî-

àãâïîò øåøôëàåþòà èë¸ñâåþëæíåí ãâåîæòà æï ëæíïâ

óêïí.

øåâïîæíïûå ÷âåíàïí èëâòæï æï ñâòàåä âëäãïìàïí øå-

÷åîæï, èïíáïíòæïí ðïüïîï èòêîëôëíò ãïèëòéë æï ÷óèïæ

òêòàõï: „ãåìèòà? ãåìèòà?“ ÷âåí òìåæïú ãâåìèëæï õèïæïþäï

àáèóäò, õïäõòì èàïâïî íïùòäì êò ïîï, òèòüëè îëè ìåìòòì

èìâäåäëþïì ãïæèëìúåèæíåí æòæò ãïèïûäòåîåþäåþòà.

– „îïæòë ãïèëàòøåà!“ – æïòûïõï îïèæåíòèå êïúèï.

– „ãïèëàòøåà îïæòë, ïîïôåîò òìèòì“ – àáâï ðòîâåä-

èï èæòâïíèï æï æïòùñë äïðïîïêò. îëãëîú òáíï, îïæòë ãï-

èëàòøåì. øåâïîæíïûòì õèï óôîë èêïôòëæ æï õèïèïéäï

ãïòìèï. èïîàïäòï, ïæãòä-ïæãòä óêèïñëôòäë øåûïõòäå-

þòà øåõâæíåí øåâïîæíïûòì ðòîâåä ìòüñâåþì „øâòäåþë“…,

èïãîïè òìòíò èïäå ãï÷åîæíåí æï àòàáèòì ìîóä ìò÷óèåøò

ãïòìèï èòìò ëæíïâ èëãóæóäò õèòà íïàáâïèò – „ìïáïîàâå-

äëøò ñëâåäàâòì òñë æï òáíåþï ìïõåäèùòôë åíï áïîàó-

äò!“ ïüñæï üïøòì úåèï æï âïøïì ûïõòäò.

– ãïóèïîöëì áïîàóä åíïì, ìïáïîàâåäëì ìïõåäèùò-

ôë åíïì! – õïíãîûäòâò üïøò.

– ãïóèïîöëì ïõïä áïîàóä êëíìüòüóúòïì! – òìåâ

õïíãîûäòâò üïøò æï âïøïì øåûïõòäåþò.

ïèòì øåèæåã øåâïîæíïûåè øåêîåþòäà ìàõëâï æïøäò-

äòñâíåí, ùïìóäòñâíåí ìïõäåþøò æï ðòîëþï èòìúï õïäõì,

îëè êëíìüòüóúòòì ïõïäò îåæïáúòï ïéïî øåòúâäåþëæï.

ïèòì øåèæåã èïí ÷áïîò íïþòöòà æïìüëâï èïíáïíï æï èë-

åæïíçå ÷ïâòæï. èòìèï àïíèõäåþäåþèï èëòíæëèåì èòìàâòì

æåîåôíòì ãïêåàåþï, èïãîïè øåâïîæíïûåè åì ïî òíæëèï æï

àâòàëí ùïâòæï ùòí. þåâîò øåèõâåæîò èïì õåäì ïîàèåâæï

æï îïéïúååþçå åìïóþîåþëæï. øåâïîæíïûå êëèóíïîåþòì

þïéòìïêåí æïåøâï…

þïéòìïêåí èïí íïùòäò æåèëíìüîïíüåþòìï ãïòñëäï,

åäïðïîïêï, øåèæåã êòæåâ íïùòäò ãïòñëäï èåëîåæ, ïèòà

èïí æïáìïáìï æåèëíìüîïíüåþò. æòæò íïùòäò èïîàäïú æï-

òøïäï ïí íåäï òøäåþëæï, èïãîïè èàïâîëþòì ìïõäòì ùòí

èïòíú ìïêèïëæ æòæò öãóôò ïî òøäåþëæï æï çâòïæ ãïèìï-

õóîæòïì ãïíàïâòìóôäåþïì òàõëâæï.

òñë õóàò ìïïàò, åáâìòì íïõåâïîò, îëúï þåìòêòì áó÷ï-

çå, èàïùèòíæòæïí öïâøíëìïíèï èïíáïíåþèï æï öïîèï æïòù-

ñë ÷ïèëìâäï. ÷óèïæ, áóîæóäïæ ÷ïèëâòæíåí æï ïàïîþå-

ãëâòì áó÷ïçå æïæãíåí. ïèòì æïíïõâïçå õïäõòì íïùòäò

òìåâ èàïâîëþòì ìïìïõäòìïêåí ãïåøóîï, òá ïõïäãïçîæåþò

òñâíåí æï èïà ìïôîàõå åèóáîåþëæïà, èïàò ãïôîàõòäåþï

òñë ìïÿòîë.

èïãîïè öïîòì ïèþïâò, åüñëþï, øåâïîæíïûåèïú òúëæï.

èïí ïõïäãïçîæåþì èòèïîàï: „øâòäåþë, ÷åèë øâòäåþë, ìï-

áïîàâåäëì èëèïâïäì ïõäï ìÿòîæåþï, îëè àáâåí ìïõäåþ-

øò ùïõâòæåà. ãïóèïîöëì ìïáïîàâåäëì ïõïä êëíìüòüó-

úòïì, ãïóèïîöëì áïîàâåä ïõïäãïçîæëþïì“.

ïèïçå õïäõò æïòøïäï. òñë èòäëúâï æï õâåâíï-êëúíï.

õïäõèï ìïêóàïîò ãïèïîöâåþï òõòäï.

èïãîïè èïí öåî êòæåâ ïî òúëæï, îïì óèçïæåþæï ÷ï-

ìïôîåþóäò èüåîò, ïî òúëæï, îëè ìóä èïäå, óôîë ûíå-

äò æï îàóäò þîûëäòì æïùñåþï èëóùåâæï òè ûïäåþàïí,

îëèåäàïú þîèï òïîïéïæ ãïèëòñåíåì ïôõïçò ìåðïîïüòì-

üåþò æï îëèåäàï ðòîòàïú ìïáïîàâåäëìïãïí ãïèëñëôï

æï ïôõïçåàøò áïîàóäò åíòì ìïõåäèùòôëåþîòâò ìüïüó-

ìòì ãïóáèåþï èëòàõëâåì. ñëâåäòâå åì ïéïî åõåþï êëíìüò-

üóúòïì æï åíïì.

ïõïäò êëíìüòüóúòòì èòéåþïìàïí æïêïâøòîåþóäò æå-

èëíìüîïúòåþò, æï ìïêèïëæ èøôëàâïîå, ãïòèïîàï þïàóè-

øòú, èëàõëâíòà ïâüëíëèòóîò îåìðóþäòêòì êëíìüòüó-

úòïøòú ÷ïåùåîïà áïîàóäò åíï ìïõåäèùòôëæ, îïú øåìîó-

äåþóä òáíï.

ìåìòïçå øåâïîæíïûåè 75-å èóõäò øåèæåãò îåæïáúòòà

ùïòêòàõï:

„ìïêëíìüòüóúòë êëèòìòïè èòò÷íòï, îëè 75-å èóõäò

óíæï ÷ïèëñïäòþæåì øåèæåãíïòîïæ: ðòîâåä ñëâäòìï, ìï-

áïîàâåäëì ìïþÿëàï ìëúòïäòìüóîò îåìðóþäòêòì ìï-

õåäèùòôë åíïæ úõïææåþï áïîàóäò åíï.

øåèæåã ïèòìï, óíæï ãïíâòàïîæåì èëáèåæò êëíìüòüó-

úòòì øåìïþïèòìò èóõäò, æåþóäåþòà òèòì øåìïõåþ, îëè ìï-

áïîàâåäëì ììî îåìðóþäòêï ïõëîúòåäåþì ìïõåäèùòôë

çîóíâïì áïîàóäò åíòì ñëâåäèõîòâò ãïíâòàïîåþòìïàâòì

æï óçîóíâåäñëôì èòì õèïîåþïì ìïõåäèùòôë æï ìïçëãï-

æëåþîòâ ëîãïíëåþøò, êóäüóîòì, ãïíïàäåþòìï æï ìõâï

æïùåìåþóäåþåþøò.

æï þëäëì, ìïáïîàâåäëì ìì îåìðóþäòêïøò óçîóí-

âåäñëôòäòï àïâòìóôïäò õèïîåþï îóìóäò æï ìõâï åíåþò-

ìï, îëèäåþòàïú èëìïõäåëþï ìïîãåþäëþì, òãóäòìõèåþï,

îëè îïòèå øåçéóæâï ïèï àó òè åíòì èòèïîà ïî æïòøâåþï“.

åì ðîëåáüò åîàõèïæ òáíï èòéåþóäò, èïãîïè, åüñëþï,

èëìêëâèï èïòíú þëäëèæå ïî æïàèë ñâåäïôåîò æï êëí-

ìüòüóúòòì ûòîòàïæ êïíëíøò þëäë ôîïçï ïìå øåòúâïäï:

„îïòèå ðîòâòäåãòï ïí øåçéóæâï ïèï àó òè åíòì õèïîåþïøò

ïî æïòøâåþï“.

èïãîïè, îëúï åîàò åíï ìïõåäèùòôë åíïæ ïîòì ïéòïîå-

þóäò, åì àïâòìàïâïæ óêâå ðîòâòäåãòïì íòøíïâì æï þëäë

ôîïçï ¸ïåîøò ¸êòæòï – ùòíïïéèæåãëþîòâòï.

÷âåíàâòì þëäëèæå óúíëþòï òì ìïêóäòìë þîûëäï,

îïú èëìêëâìï æï àþòäòìì øëîòì èòèæòíïîåëþæï. èëì-

êëâèï ïèöåîïæ æïàèë, îëãëîú ïèþëþåí, ìóìäëâòì ãåãèï

÷ïòøïäï. ìïáïîàâåäëì øåèæåã åíïçå ïíïäëãòóîò èóõäå-

þò ÷ïòùåîï ìõâï îåìðóþäòêòì êëíìüòüóúòåþøòú.

êëíìüòüóúòòì èòéåþòì èåìïèå æéåì òíïóîòì èëïæãò-

äå îóìåàòæïí, âòìïú íïúòëíïäóîò ìïêòàõåþò åõåþëæï,

øåúâïäåì, ìõâï îóìò ãïèëãçïâíåì. øåòáèíï êãþ-øò ïõïäò

ãïíñëôòäåþï – íïúòëíïäóîò. èëìêëâòæïí ÷ïèëòñâïíåì

22 îóìò ëôòúåîò èïìøò ìïèóøïëæ.

åîà êâòîïøò ïéèëï÷òíåì æï æïòÿòîåì ïõïäãïçîæï êò-

íëîåýòìëîò åâèåíòûå, îëèåäèïú èëìêëâøò óúõëåä ýóî-

íïäòìüåþì øåïüñëþòíï æåèëíìüîïúòòì øåìïõåþ.

ãïçåàò „êëèóíòìüò“ òè æéååþøò èëùòíïâåøò ùåîæï: „15

ïðîòäò ìïèóæïèëæ øåâòæï ìïáïîàâåäëì èæòæïî òìüë-

îòïøò îëãëîú íïàåäò íòøïíìâåüò“ („êëèóíòìüò“, 19 ïð-

îòäò). ïá åîàò øåúæëèïï, 14 æï ïîï 15 ïðîòäò øåâòæï „ìï-

èóæïèëæ ìïáïîàâåäëì èæòæïî òìüëîòïøò, îëãëîú íï-

àåäò íòøïíìâåüò“ òè ûíåä ãçïçå, îëèåäòú áïîàâåäèï

åîèï óíæï ãïòïîëì àïâòìò ìïíóêâïîò èòçíåþòì èòìïéùå-

âïæ.


35

ÀÁÈÏ ÈÏÎÀÄÒÌÏ


36

îëìüëè ÷õåòûå

ÆËÈÒÍÒÊÓÎÒ

ÈËÌÏÌÕÏÈÒ

ÞÏÄÇÏÊÒÌÏ ÆÏ ÃÏÄÏÊÜÒËÍÒÌ

ÈËÍÓÈÅÍÜÅÞÒ

ãïäïêüòëí üïþòûòì ûåãäò æòææïâï-êïèïàì ãïèëòùâåâæï.

ïîïíïêäåþì, âòæîå æïâòà ãóîï-èòøâòäòì èëíóèåíüò.

ïîïíïêäåþì, âòæîå êëíìüïíüòíåãïèìïõóîæòïì áïíæïêåþï.

òáíåþ óôîë èåüìïú.èåüòï àó ïîï, ìëúòëäëãòóîò

ãïèëêòàõâï æïïæãåíæï, ïçîïæ îëèèëìâäëæïà æï àïíïú ùòíïìùïî ìáå-èåþøò êò ïî ãïèëåÿåæïà, ðëäòüòêó-îò ãïèëêòàõâåþòâòà, èïîàäï ãïèë-åêâäòïà êïèïàòì ìòâîúå æï ìòèûïô-îå.

õåä÷ïîàóä ÷õóþøò ïî ãïæïç-îæòäï, èïãîïè ïîú ïîïôåîò æïêäå-þòï.

ëî óêòæóîåìëþïì øëîòì òîñåë-æï ìïìùëîò:

– þîùñòíâïäåï, áïäïáòì èøâåíå-þïï, èëáïíæïêòì óæòæåìò ùïîèïüå-þïï…

– ãïäïêüòëíì ïî øååôåîåþï, êò-æåâ åîà ìòèïõòíöåæ ïéòèïîàï, èë-áïíæïêòì ìïâïäïäë èïîúõòï…

èå ïéôîàëâïíåþóäàï øëîòì âò-ñïâò, ãïíìïêóàîåþòà áïîòìïãïí ïüï-úåþóäò, ïþëîþëäåþóäò èëìïìõïèòèõòþäïâæï, àòàáëì ãîòãïäåþøòïèëüñëîúíòäò àïâò, ðëåüòì ìóäò-åîò ìüòáòëíòì õåäøåìïõåþò ãïèëõï-üóäåþï, òì æòæåþóäò èòãíåþï, îïìïú áâïú óíæï ãïåúëú-õäåþòíï æï ãïäïêüòëíòì èøôëàâïîå, üïíöóäò, üîïãòêó-äò ìóäòú, æï ãëíåþïøò ûïäæïóüïíåþäïæ êîàëæï æïåäïâæï õïí îëèåäò ìüîòáëíò æï õïíïú îëèåäò: îüëåþìüòîòäòà ïèüâîåâæï áïîò… áïîò ïîï ì÷ïíì, áïîò ïîïì÷ïíì, èïòíú èùâåîâïäåþì åæåþï áïîò… èå ùïâïä áïîøò îë-ãëîú èëúïîüò, ãóäøò èóìòêòì èìóþóá çâòîàåþòà… æïøäòæï þïòîïéåþì àèïãïùåùòäò áïîò… ïî ïîòì îïèå óôîëèüïíöâåäò, îëæåìïú êóþëì èòñâåþò áïîøò… èïãîïè èå îïâáíï, èå, âòìïú ìóäò èïáâì æïùåùòäò èùïîå áïîåþòà…

áïëìøò æïêïîãóäìïú áïîò æïåæåâíåþëæï, áïîò èòìûï-õëæï: ãïäïêüòëíë, – æï äóîöï úõåíåþòì åôåèåîóäáîëäâïøò ãçï àó âåéïîú ãïåãíë, öâîòìï æï ãâòïíò èüåâ-íåþòì ìïíïúâäëæ óêâæïâò èïãòòì èïîèïîòäëì ÿâîåüæï

òæóèïäò èçåîòà. îëãëîú êò ûåãäì ïõìåíåþæï, îëãëîúêò èïîèïîòäëì øóáò ïúòïãæåþëæï, ñâåäãïí àïâòìò èëíó-èåíüò åäïíæåþëæï ¸ëîïúòóìòâòà, æï áïëìøò æïêïîãóä-ìïú ûåãäçå ëúíåþï óùïäæïâæï ãçïìïâïäì, èåäëæòïæ êòáïîò æï¸ôåíëæï, ñâåäïçå ìïïèë èóìòêïæ, æï ïéïîú áïëì-øò æïêïîãâï òñë ìïøòøò, òì êò ïîï, èëèìêæïîò áïîò úïì îëèøååèóáîåþëæï, øåøäòäìï æï ãïüïíöóä ìóäì ñâåäïçå èå-üïæ åì æïóïèåþæï òïîåþì.

áïîàóäò ðëåçòòìïàâòì áïîò îëè ïî ïéèëèå÷òíï, èåàâòàëí îï èåøâåäåþëæïë, – ôòáîëþæï.

æïå åæïâïà æï åñïñïíïà. âåî øåàïíõèæåþëæíåí? àó øå-àïíõèæåþëæíåí.

÷åèàâòì ãïäïêüòëíòì áïíæïêåþïú ïéèë÷åíï òáíåþï æïöóíï èòáïüïûåú, âòì õåäìïú ãïèë-åêâåàï åì æïèàîãóíâåäò ìóäòåîòûïäï, æï îëè ïîú ãúëæíëæï, âòíïéèïîàóäòñë øåíì ùòí, åîàò øå-õåæâòàâå èòõâæåþëæò, æòæìï æïüïíöóä øåèëáèåæì øåâñóîåþë.

æï ïéôîàëâïíåþïì ïìå åîàþï-øïæ âåîú ãïèòíåäåþæï òì ôîïçï òèðòîëâíåþòìï, âòíú æïâï-êïèïàøò ïî÷ïîåóäï òè óþîïäë èòçåçòà, îëè:

– ãïäïêüòëíò êò ïîï, þïäçïêòï,èòáïüïûå êò ïîï, îëæåíò!..

âåî ãïèòíåäåþæï, îïæãïíïú âò-ôòáîåþæò, îëè îïéïú ãïâäåíï,àóíæ ïøêïîï, ôîïíãò õåäëâïíòìï-ãïí èëèæòíïîå, ûåãäòì ãïèëî÷åóäøàïèþåÿæïëþïì þåâîì âåîïôåîìèëïêäåþæï… èïãîïè… ëãòóìü îë-æåíòì ïäþëèì îëè èëâòûòåþæò æïëíëîå æå þïäçïêòì ìêóäðüóîòìôëüëîåðîëæóáúòïì æïâõåæïâæò,àòàáëì àâïäåþò ïèòÿîåäæïë…ôëüëæïí ãïäïêüòëíò øåèëèñóîåþ-æï – ïþóîþóîåþóäò, áïîøò ãïôîå-íòäò èëìïìõïèò àó ïíïôëîï òì, íïè-æâòäïæ òì òñë… æï ãïäïêüòëíòìûåãäò ìõâï îï ïîòì, àó ïîï ìóäòå-îò ìüòáòëíòì åì ãïîåãïíò õïüò.

ìïäëíøò þïäçïêòì ûåãäòì ãï-èëôåíï 1898 ùäòì 26 ïðîòäì ðïîòçìëîïæ ãï¸ñëôæï – àïâãïæïêäóäèëèõîååþïæ æï øåóîòãåþåä èëùòíï-ïéèæåãååþïæ, æï äòüåîïüëîàï ìï-çëãïæëåþï, îëèåäèïú æïóêâåàï åì

èëíóèåíüò îëæåíì, æïèùóíåþåäà èåü ïíãïîòøì ãïóùåâæïæï óïîì ãïíïúõïæåþæï èòì æïæãèïçå, àóèú èëèõîååþòúïî øååðóåþëæíåí æï èàåäò èëûîïëþï ãïòøäåþëæï ìüåôïíèïäïîèåì èåàïóîëþòà.

æï ïæîå àó ãâòïí òì æéåú óíæï æïèæãïîòñë, îëæåìïúáïíæïêåþï, îëèåäòú ïèæåí ìòèùïîåì ïîãóíåþæï õåäëâïíì,ìïêïúëþîòë áèíòäåþïæ øåòîïúõåþëæï, óêåàåìàï øëîòìóêåàåì èòéùåâïæ. æï íòøïíæëþäòâòï, îëè àâòà îëæåíìãïíìïêóàîåþóäò öïôï ãïæïõæåþëæï èòì øåìïáèíåäïæïúæï òè èëìïèçïæåþåäò ìïèóøïëìàâòìïú, þïäçïêòì ìóäøòøåéùåâïì îëè äïèëþæï æï, ôëüëìóîïàåþòì øåìùïâäòìãïîæï, ïîïèïîüë èòì „ïæïèòïíóî êëèåæòïì“ ÷ïóéîèïâæå-þëæï, ðòîïæ ùåîòäåþìïú ãóäæïìèòà ãïæïòêòàõïâæï æïèïìçå æïãîëâòä ïóïîåþåä èåèóïîóä ÷ïíïùåîìïú, ìïãïí-

�

ëíëîå æå þïäçïêò

èëáïíæïêå ëãòóìü îëæåíò


ãåþëæ èëòâäòæï üóîòì èõïîåì æï þïäçïêòì èøëþäòóîðåòçïýåþì ãóäæïìèòà øåòìùïâäòæï.

îï ããëíòïà – òè àåîûìïú êò èëûåþíòæï, óêâå ìïêèïëæèëõóúåþóäì, âòíú „øïãîåíòì üñïâòì“ øåèëáèåæì óêåîïâ-æï øïîâäåþì, ýòäåüåþìï æï æëèòíòêóî èëìïìõïèåþì. èë-æåäòì èëìïûåþíïæïú æòæåþóä ìåíòëîåþì êò ïî ïêâòîæå-þëæï, ïîïèåæ ðïîòçòì òè îïòëíì èëåæåþëæï, ìïæïú þïä-çïêòì àïíïèåèïèóäå üóîåäåþò ìïõäæåþëæíåí, øåïöåîåþ-æï áó÷åþìï æï æóáíåþì æï þëäëìæïþëäëì èòïãíåþæï åîàãäåõì, âòíú ïãåþóäåþòàï æï ìïõòà þïäçïêì ùïïãïâæï.

æåüåáüòâòì ìòóýåüòâòàïï ûòåþòì åì ãïîåãïíò ðîëúå-ìòú æï ìóäòåîò æïûïþóäëþòì òì çéâïîòú, îëèåäçå ãïâ-äïú èëóõæï îëæåíì, æï ìùëîåæ èëõæåíòä æåüåáüòóîíëâåäïæ ÷ïåùâíòì æåâòæ óåòìòì þò-ëãîïôòóä îëèïíì („øòøâåäò èëâåäïèáâåñíïæ…“), èëàõîëþòì äòþîå-üëæ êò îïòíåî èïîòï îòäêåì åìàå-üòêóî íïîêâåâì „ëãòóìü îëæåíò“.

îòäêå òèïìïú æïùåîì:„… êâäïâ õåäïõäï óþîóíæåþë-

æï èòì íïùåîåþì: æï ïè øåèëáèåæåþòìñëâåä ãçïöâïîåæòíìï àó èòèëõ-äïîàóä þòäòêåþçå þïäçïêòìåóäïæïèòïíåþì, ëöïõåþì æï àïëþåþìõâæåþëæï, õâæåþëæï ìïèñïîëì, îë-èåäìïú àòàáëì öåî òìåâ ìöåîëæïàïâòìò øåèëáèåæòì ïîìåþëþòìï, öå-îïú èòìò ùñïäëþòà úëúõäëþæï æïõåæïâæï èïì. îëæåíèï íïõï, îëè ñâå-äï åì ðåîìëíïýò, îïú óíæï åêåàåþò-íïà, èïòíú èàäòïíïæ òè åîàïæåîàòêïúòà òñë øåðñîëþòäò, îëèåäèïúèïà ìóäò øàïþåîï. æï îëãëîú ìúå-íïçå ãïàïèïøåþóäò ìðåáüïêäò øåòû-äåþï ïèëòêòàõë èïñóîåþåäàï ìïõå-åþçå, ïìåâå îëæåíòú ïè ìïõåàï øë-îòì òè ïæïèòïíì åûåþæï, âòíú èïà-àâòì öåîïú úëúõïäò òñë. þïäçïêò-âòà èïìïú ìùïèæï ïè ìïèñïîëì îåï-äóîëþï æï øåûäë æîëåþòà æïèëî-÷òäåþëæï èïì. îëæåíò òìå øåóè÷íåâ-äïæ øååîòï þïäçïêòì ðåîìëíïýåþì,òìå úõëâîëþæï èïà øëîòì, àòàáëìòìòú þïäçïêòì øåáèíòäò ñëôòäò-ñëì: ïìå øåïãîëâï óûâòîôïìåìòúíëþåþò. ìõâï ñâåäïôåîò íïêäåþïòíüåîåìåþæï“.

òìå øåóè÷íåâäïæ øååîòï þïäçïêòì ðåîìëíïýåþìë…îëãëî óíæï øåòìòìõäõëîúë èùåîäòì ìïèñïîë, îë-

ãëî óíæï ãïíòèìÿâïäë èòìò ùïîèëìïõâåþòàï æï òæóèïäòíïêïæåþòà, îëè àïâì òè ðåîìëíïýàïãïí âåéïîú ãïèëïî-÷åâæå.

åì ãïíúæï øåìïûäëï àâòàëí îëæåíèïú ãïóèõòäï îòä-êåì.

øåìïûäëï îòäêåìïú ïèëåúíë âòçòëíåîòì èçåîòà.èàïâïîòï, îëè çóìüòï åì æïêâòîâåþï, èòêâäåâï òè øóï-

ãóäò ìïôåõóîòìï, ìïòæïíïú óíæï ïèëåéùòï èëáïíæïêåì,îïàï ôïîóäò ëúíåþòìïàâòì øåìïôåîòìò ôëîèï ãïèëå-ûåîùï.

æåâòæ óåòìò íïþòö-íïþòö îëè ïéïæãåíæï èëíóèåíüòìøåáèíòì ðîëúåìì, åîà èíòøâíåäëâïí îãëäïæ ïè ãçïçå èò-

ò÷íåâæï þïäçïêòì àïâòì ãïèëáïíæïêåþïì, èòì æòæ åíåîãò-ïìï æï ãïèÿîòïõ ãëíåþïì îëè ãïèëõïüïâæï. ðòîâåäò íòèó-øò ûåãäòìï, ïìåàò ùâïäåþòàï æï âïò-âïãäïõòà ÷ïèëìõèó-äò, ýòäåüìï æï øïîâïäøò òñë ãïèëùñëþòäò æï åì ïóõìíåäíïêäïæ åè÷íåëæï èëíóèåíüì, àòàáëì „þïäçïêèï“ óåúîïææïêïîãï ûïäï æï ìòèüêòúå, îïìïú àïâòì øàïèþåÿæïëþïáèíòæï.

êòæåâ îïéïú óíæï åðëâíï óêâå ìïõåäèëõâåÿòä õåäë-âïíì.

óèàïâîåìòìïàâòì óíæï èòåãíë, àëîåè ïèæåíò öïôïôóÿïæ æïåõïîöåþëæï, ãîïíæòëçóäòì íïúâäïæ õåäàî÷åþëæï óþîïäëæ êïîãò ûåãäò, ìõâòìàâòì òáíåþ èòéùå-âïú, èïãîïè ïîúàó øåìïôåîòìò îëæåíòì üïäïíüòìïàâòì.

óåòìò ïéèë÷åíòì ðòîâåäþòûãìêïèòäï êäëæåäì èòïùåîì, îëæåíòìñâåäïçå æòæ ìòñâïîóäì. òáíåþ èïî-àäï áïäèï èòïõâåæîï, òáíåþ îëèï-íòìüì æïÿòîæï åì ìúåíï æîïèïüó-äò õïçòì ãïìïûäòåîåþäïæ, ñëâåäøåèàõâåâïøò, îëæåíò îëè òüñâòì:üïíìïúèäòì þîïäòï, ÷ïüòêíóäìï¸ãïâì, çëãì îëè ¸êòàõë, éëîèóúå-äïú êò òñë, èïãîïè úõëâîåþïìïúõïîþïæ øåòìùïâäòæï, âåîïôåîò âåîæï÷îæòäïâæï èòì øàïãëíåþïìë, –óåúîïæ êïèòäï øåïøâåäåþì:

– æëèòíòêåäåþòì èëìïìõïèò îëè÷ïïúâï? ïêò ïèþëþæò, óíæï ãïèëâò-ñåíëë.

æï îëæåíò ìùëîåæ æëèòíòêåä-àï ìïèëìøò îëè ãïèëïùñëþì, êèïñë-ôòäåþïì âåî æïôïîïâì: ïíïôëîïèèàäòïíëþòì øàïþåÿæòäåþï øå¸-áèíïë. æï àóèú êïèòäï úëüï øåúþó-íåþóäòï: èåú èëèùëíì ïíïôëîï, èïã-îïè èùñòíì, îëè ìõåóäò æïôïîïë, –îëæåíì óêâå ìïþëäëëæ ãïæïóùñâå-üòï ãïæïìïùñâåüò:

– ìïèïãòåîëæ, ìóä ìõâï òåîì èò-ïíòÿåþì! âòí òôòáîåþæï, îëè ïíïôë-îï ïéèïôîåíòì øàïþåÿæòäåþïì øåá-èíòæï!

óèàïâîåìòú åì ïéèë÷íæåþëæï –ïéèïôîåíòì ãïíúæï, æòæò æîïèïüó-äò åôåáüò, ïíïôëîòà ãïíìõåóäå-þóäò.

îòäêå êò ïè ïéèë÷åíïì äïèïîüò-íòì úíëþåþòì ùñïäëþïæ èòò÷íåâæï, úíëþåþòìï, îëèåäòúîëæåíì ïîïåîàõåä ãïæïåêòàõï, èïãîïè åîàõåäïú ìóäìõâïãâïîïæ ãïóìõòâëìíåþæï ãëíåþïì åì ôîïçï:

„þïäçïêì þóíåþòì ìüòáòëíòì ìïõå ¸áëíæï“.æï òáâå:„òãò òèæåíïæ æòæò ìóäòì ïæïèòïíò ãïõäæïà, îëè åì

ìóäò óùëíïæë ìïãïíòâòà ïüïîåþæï èòì èûòèå ìõåóäì“.ïìå øåèëìòäï þïäçïêòì ôòãóîï þåîòì ïíïôëîòà, îë-

ãëîú àâòàëí ì÷âåëæï „èïèï ãëîòëì“ øåèëáèåæì èóøïëþò-ìïì ïíïôëîòì ãïæïúèï. æï „ïìå ãï÷íæï ïíïôëîïùïèëìõèó-äò. ûïäçå òíüòèóîò, èàäòïíïæ àïâòì ìïèëìòì ìò÷óèåøòøåèïäóäò þïäçïêò“.

þòëãîïôòóä îëèïíøò òì ìóîïàòúïï ÷ïîàóäò, îëæå-íò æïóíïíåþäïæ îëè èëïèìõâîåâì þïäçïêòì õåäåþì. ïîï-


37

ãïäïêüòëí üïþòûå

èëáïíæïêå öóíï èòáïüïûå


æï, èïíïèæå ïìïèæå õåäì èïòíú ãïèëûåîùïâæï, îïæãïíïúèïà óíæï ãïèëåõïüïà þïäçïêòì ìòúëúõäòìóíïîòïíëþï,âïýêïúëþï æï øîëèòìèëñâïîåëþï. õåäåþì èóúåäçå æïóù-ñëþæï, àòàáëì ïíïôëîïì òÿåîìë. ôòáîëþæï: éëíòåîò õå-äåþòï, þïäçïêì èëåùëíåþëæï ïìåàò õåäåþò, òãò ðïüòâììúåèæï ûïäïìë. æï ñâåäï æåüïäçå èåü æîëì õåäåþì èë-ïíæëèåþæï.

îëæåìïú ìïõåäëìíëøò èòòùâåâæï êïèòäïì, þóîæåäìïæï æòóþóïì, þóîæåäò ìõâåþòâòà àïâì êò ïî èòï÷åîæåþë-æï, ïîïèåæ õåäåþì – æòæò õíòì æïûïþóäò øîëèòì øåæåãì.îëæåíò óåúîïæ ïéåäæåþëæï: ïî èëãùëíàë?

– àïâò èïøòíâå òáúåâì ñóîïæéåþïì, – àïâòìò ïçîòì ãï-èëàáèïì øååúæåþëæï þóîæåäò, – ÷ïúèóäëþï ¸áèíòì ìïêó-àïî ¸ïîèëíòïì, õåäåþò èøâåíòåîòï, éëíòåîò, èïãîïè…

æï îëæåíò èòóõâæåþëæï: èåüòìèåüïæ éëíòåîòë.æï „þïäçïêì“ ãïîì îëè øåèëóâäòæï æïòîùèóíåþæï,

õåäåþò þïüëíëþì èàåäì ôòãóîïçåë, åîàïæåîà ãïèëìï-âïäì èëíïõïâæï – óúþïæ èëòáíåâæï ìïÿîòìì æï áïíæïêåþïìëîòâå õåäì èïöòïíïæ èëêâåàæï.

ïìå æïòèìõâîåëæï îïèæåíòèå êâòîòì íïèóøåâïîò ùïèøò,èïãîïè îëæåíò ïî òíïíåþæï. ãïîæï õåäåþòì àâïäøòìïúå-èëþòìï, èïàò ïîìåþëþï æëèòíòêóî ïíïôëîïì ìüòáòëíòìòîåïäóî øòíïïîìì, èåüïôëîóä ïçîì óôåîèêîàïäåþæïæï èïîàäï ïíïôëîïì ïèìãïâìåþæï.

ëíëîå æå þïäçïêòì èëíóèåíüò ïõäï óêâå èëàïâåþó-äòú ãïõäæïà æï ìîóäñëôòäòú.

ûïäçå òíüòèóîò, èàäòïíïæ àïâòìò ìïèëìòì ìò÷óèåøòøåèïäóäò þïäçïêòë…

æï ïè ôîïçïì èëìæåâì èëíóèåíüòì òìåàò øàïèþåÿæïâòïéùåîï, îòäêåì îïíãòì ðëåüì îëè øååûäë, åîà ìòâîúåøòâòíú üîòïäåþæï þïäçïêàïíïú æï îëæåíàïíïú:

„æïþëäëì, òõòäï êòæåú òì ìïõå, òõòäï àïâòìò þïäçï-êò, èòìò âååþï, èòèïâïäò ôòãóîï, îëèäòì ìòèûòèåú ìïèë-ìòì êïäàåþøò òêïîãåþï. ûäòåî áåæçå àèï æï¸êîëþòï, õë-äë àèòì üåâîøò ìïõå ÷ïûòîóäï, èÿâîåüåäò ìïõå, õòäâå-þòà æïþïíãóäò, øåáèíòì ùñóîâòäòà ïçâòîàåþóäò: ìüò-áòòì ìïõå. ïìåàò òñë þïäçïêò àïâòìò íïñëôòåîåþòì çå-íòüøò, àïëþïàï èïèïèàïâïîò, þåæòìùåîïàï óõâïæ ãïèúå-èò æï ãïèíòïâåþåäò. åì ãïõäæïà êïúò, îëèäòì àâïäåþ-ìïú ïî ìÿòîæåþëæï ïîú åîàò ìïãïíò: åì ìïèñïîë èàäòï-íïæ îëè æïúäòäòñë, þïäçïêòì èçåîï õåäïõäï ïïãåþæïèïì æï ìïãíåþòà æïïìïõäåþæï… åì ãïõäæïà àïâïæ øå-èëáèåæåþï – ãïíìõåóäåþóäò þïäçïêøò, îïàï ÷âåíàâòìãïõòäâïæåþóäòñë… þïäçïêòì óêïí ãïæïãæåþóäò àïâòòìå àîàëæï èòìò ôòãóîòì èùâåîâïäçå, îëãëîú þóîàó-äåþò úåêâïâåí õëäèå øïæîåâíòì ÿïâäåþçå. èàåäò ìòèûò-èå èìóþóáæåþëæï, çåèëà ïüñëîúíòäò òìåâ ûòîì åøâåþë-æï“.

ïìåàò òõòäï îëæåíèï àïâòìò þïäçïêò óïéîåìò ãïíçë-ãïæåþòìï æï üîïãòêóäò ãïçâòïæåþòì ùóàåþøòë, – æïìûåíì„æóòíóîò åäåãòåþòì“ øåèëáèåæò.

àïâãïíùòîóäèï ûòåþïè ïìå ¸ðëâï èòìàâòì øåìïôåîòìòíïñëôò, îëèäòì ãïíèåëîåþïú óêâå ìóä òëäòï… èõïüâîå-þò, èëáïíæïêååþò ìóäïú ïìäåþòì øåáèíòà òùñåþåí æï æåþò-óüïíü èëáïíæïêååþìïú, âòí òúòì, îïèæåíöåî ãïæïóéòïàþïäçïêòì èëíóèåíüòì èëæåäòú, õïí çóìüïæ ãïóèåëîåþò-ïà, õïí àïâò øåóúâäòïà ìõâï èùåîäòì àïâòà æï èïìçå èë-óìòíöïâà ìüòáòòæïí ïèëÿîòäò øåèëáèåæòì ìïõåþï àóòæåïäò.

ãïäïêüòëíòì ûåãäòì ïãåþóäåþïøòú îëæåíòì áèíò-äåþï ãïíèåëîæåþëæï, ïîï ãïîêâåóä ãïâäåíïæ, ïîïèåæ

ìùëîåæïú ïìäïæ, îïú, ùåìòàï æï îòãòà, èëáïíæïêòì ìï-õåäëìíëøò óíæï î÷åþëæåì, àëîåè îï ãïèëâï – ãïòãòâ-æåþï õåäëâíåþï æï õåäëìíëþï æï òáíåþ ïìåà ëîåóäàïãïèëôåíåþòú ÷âåóäåþîòâò èëâäåíï ãïõæåì – âåéïîúïî÷åâæå ëîòãòíïäìï æï ïìäì æï ãïèëúæòä æï ãïùïôóäõåäëâíåþïàèúëæíåàï î÷åâï àó èåãçóîëþï ãÿòîæåþë-æåì.

îëæåíòì áèíòäåþï ãïíèåëîæåþëæïë…úõïæòï, åì èëíóèåíüòú óõåäåþëï, èõëäëæ àïâò ïèëÿ-

îòäï áâòì íïêåúåþòæïí.ùòíïìùïî ïîïèúàó ïìò âïîòïíüò ïî èëòìòíöåþëæï æï

ïîïèúàó ïàò, åîàòú êò – üñóòäóþîïäëæ îòìàâòì æï-èïøâîïäòñë áïîàâåäò èëáïíæïêå, èçïèçïîåóäò áèíòäåþïåæãï àâïäùòí æï òèòì ÷õîåêïìïú ïî øåóæãåþëæï, íåüï îï-üëè èëóøëîåþòï îëæåíì õåäåþò, îï øàïãëíåþïè èëóï-îïë… ïéïîú òèïì ìÿòîæåþëæï ôòáîò – õåäåþò ãïäïêüòë-íòì ûåãäì îåïäòìüóî ÷ïî÷ëøò ãïèëïèùñâæåâì æï òè òæó-èïäåþïì èëïêäåþì, ïþóîþóîåþóäèï èëìïìõïèèï ïþóîþó-îåþóä èëìïìõïèçå èåüïæ ìóäòåîò ãîòãïäò îëè óíæïãïãîûíëþòíëìë.

àó ãïíèåëîåþïï, ãïíèåëîåþï ñëôòäòñë æï õåäëâíå-þïàèúëæíååþì åèüâîòïà àïâò, îïüëè ïî ãïï÷íæï „ïæïèòï-íóîò êëèåæòòì“ øåèëáèåæòì èëíóèåíüì õåäåþò, þëäëìæï-þëäëì, òì ãîïíæòëçóäò áèíòäåþï, èëàõîëþåþòìï æï îë-èïíåþòì åì åîàòïíò úòêäò, õåäåþì ïî ãïèëåêâåàï?

àïâòæïí ïêò ïèòüëèïú èòïêâæåþëæï îëæåíò õåäåþòìãïèëûåîùâïì, æï „þïäçïêò“, èòáåäïíöåäëì „æïâòàòâòà“,óðòîâåäåìïæ àïâòàï æï õåäåþòà èòòáúåâæï èíïõâåäàïñóîïæéåþïì, âòæîå ïíïôëîòì èåüïôëîóäò øòíïïîìò àâò-àëíâå ïî ÷ïèëòúòäåþæï ëìüïüóîïæ ãïèëêâåàòä õåäåþ-ìï æï îëæåíò èõëäëæ ïíïôëîòì íåþï-ìóîâòäì ïéïìîó-äåþæï.

ïíïôëîïì îï íåþï-ìóîâòäò øåòûäåþï ¸áëíëæï?ïóõìíåäòï ãçïíò óôäòìïíò.æï òì, îïú óïéîåìò ãïíçëãïæåþòìï æï üîïãòêóäò ãïç-

âòïæåþòì ùóàåþøò ÷ïèëòìõï ìùëîóðëâïî áèíòäåþïæ, ïõäïóêâå èëáïíæïêòì ÷âåóäåþîòâò ìïáèòïíëþòìïìïú øåìïûäå-þåäò ãïèõæïîòñë; æï òá àó þïäçïêò âåî åüåëæï âåîïâò-àïî ïîüïõåþøò æï èòìò æïóèúõîïäò ìóäò ìüòáòòì èûâòí-âïîåþïì óüëäæåþëæï, ïá ãïäïêüòëíò èëåáúåëæï ãîò-ãïäàï íïêïæøò æï ãïíìïêóàîåþóäò ìòèìóþóáòàïú ïéòâ-ìåþëæï. àóèú îïüëè ãïâòìïîöëà èòìò èëíóèåíüòì ïéìï-ùåîïæ, îëæåìïú ðòîæïðòî øåãâòûäòï ãïâòèåëîëà òìôîïãèåíüò îòäêåì èëíëãîïôòòæïí.

ìïõåäåþì øåâúâäòà èõëäëæ, þïäçïêòì íïúâäïæ ãï-äïêüòëíì ÷ïâùåîà.

æï àó âòíèå ûâåäò æïâï-êïèïàòì ãïíïõäåþïì èëòíæë-èåþì: æòæò ãïäïêüòëíò æïïèúòîåìë, áïíæïêåþïì ïîïâòàï-îò èëîïäóîò éòîìåþï ïî ãïï÷íòïë, ãîëüåìêòï, óüòôîë-þïï, îïüëè ÷ïïúâï ïìå, ìòìóäåäåï, ïþìóîæòï, íïèæâòäòàëâäòì ðïðïïë, – øåâïõìåíëà, îëè åì ñëâåäòâå óêâåòñë… ðïîòçøò, îëæåìïú ëîïæ ãïòõäò÷åþëæï åì êóäüó-îóäò èìëôäòëì øóïãóäò.

ðëìüèëæåîíò èëíæëèåþòà úæòäëþì ãïïáïîùñäëìòì óõåîõóäëþï, îïú ïìåà æîëì òáèíåþï, æï ãïíèåëîåþïàó ïìäòì ãïæïéåþï ãïèëïúõïæëì ìüòäóî èïíåîïæ æïèòèæòíïîåëþïæ, ïìå îëè, ãïèïîàäåþïæ ñëâåäò èìóîâå-äòìïàâòì. óêòæóîåìëþïèæåú èòæòïí ðëìüèëæåîíòì àå-ëîåüòêëìåþò æï åì óêòæóîåìëþïï, ìïêóàïîò êëíúåô-úòïú îëè ïî èëãåàõëâåþï, òì ïõäåþóîò ùïêòàõâï ïéòï-îåþóäò üåáìüåþòìï àó áèíòäåþåþòìï, îïìïú óìïàóëæ


38


ÆÅÜÅÁÜÒÂÒ

ïáâì àïâòìò èíòøâíåäëþï, ïîï òèõåäï, îïìïú èòïùåîåí,èïãîïè ìïõåäëâïíò àó ìïèùåîäë ôåîòìúâïäåþòìïì àï-âòì îëäì øåïìîóäåþåí. æï àó åì óêòæóîåìëþï ãïâòçòï-îåà, ñëâåäò åðòãëíò õåäëâíïæ óíæï æïâìïõëà æï æïâï-êïíëíëà ðäïãòïüëîëþï, îëãëîú íëîèï àó ìüòäóîòàïâòìåþóîåþï, ìóäïú èëèïâäòì õåäëâíåþòì èàïâïîò íò-øïíò.

îëãëî òëäæåþï, ïîï, ñâåäïôåîò?!. îëãëî ðïèðóä-æåþï…

òá êò, îëæåíò, þïäçïêòì íïùåîåþòàï æï þïäçïêçå øåá-èíòäò ïàïìãâïîò èåèóïîóäò íïîêâåâòàï æï êîòüòêóä-åìàåüòêóîò ìüïüòòì êòàõâòà àâïäåþïèëéïèåþóäò æï,àïâòìæïøåóè÷íåâäïæïú, þïäçïêòì ðåîìëíïýåþçå ãïîåó-äò, ãóäì ïùñæåþëæï, îïéïú èïêäòï, îïéïú âåî âòðëâíå,èòìò æòæò ìüòáòëíóîò ûïäï æï åíåîãòï, èòìò ìòæòïæòì ó÷-âåóäë ìòèìóþóáå õåäòæïí èòìõäüåþïë.

àïâòìèüâîåâòìï æï ãëíåþòì ãïìõòâëìíåþòì óåúïîòøåîùñèï èòïãíåþòíåþæï æëèòíòêåäò þåîòì ïíïôëîïøò þó-íåþòì ìüòáòëíòì øàïèþåÿæïëþïì æï ïîïáïàãïèëúäòäò ÷ï-òèóõäåþæï áïíæïêåþïìàïí. åì øåîùñèï îëè ïîï, èåüòì ûòå-þòì óíïîò ïéïî øåî÷åíëæï æï êòæåú ãïæïòùâåþëæï æïûï-þóäëþòìïãïí.

æï ïá ãïäïêüòëíì ðòîæïðòî ãïæïåúèåëæï æï èëåîãå-þëæï æëèòíòêåäò þåîòì ìïèëìò.

ìïæ ãïäïêüòëíò æï ìïæ æëèòíòêåäò þåîòì ïíïôëîï?þïäçïêòì èëíóèåíüóî ìïõåþïì ãïíåìïçéâîï ïìå, òèïì

æïåæë çåæ àïâòìò âååþï æï èûâòíâïîå üëîò.… èå ùïâïä áïîøò, îëãëîú èëúïîüò, ãóäøò èóìòêòì

èìóþóá çâòîàåþòàë…óôîë êò èïòíú:èïãîïè èå îï âáíï, èå âòìïú ìóäò èïáâì æïùåùòäò èùïîå

áïîåþòàë…


39

ãîåè ãîòíò

ÆÏÚÂÒÌ

ÈËÙÈÅ

÷åèì ìòúëúõäåøò åîàõåäïú ïî æïâìùîåþòâïîåìëæåí óúíïóî ìïìïèïîàäë ðîëúåìì. ïìïèïîàäåþ-æíåí èêâäåäì. ìïãïçåàë ìïàïóîåþò ãï¸ñâòîëæíåíðåá¸åèøò èëèõæïîò èêâäåäëþòì øåìïõåþ, àóèúï íëî-ìâóæ-ìüîòüò, ìïæïú ùïïùñæíåí èëõóúåþóäò áïäòìãâïèì, þäïãâò òïîïéòà îëè òñë èëêäóäò, àóêò èêïú-îïæ ãïíâìöòà, ïî èæåþïîåëþì óøóïäëæ ðåá¸åèòì îï-òëíøò. ïè øåèàõâåâïøò èêâäåäëþòì þîïäæåþï ìóäïúïî òñë ïãåþóäò òîòþ ìïèõòäåþçå, îëæåìïú ãîûíëþà,îëè íïôòú èìïöóäàï ÿëÿèïíò – ãïíï úëüï ìïìïèïî-àäë øåúæëèï ÷ïóæåíòïà ïèáâåñíïæ! – æïèàîãóíâåäèæóèïîåþïæ ÷ïèëïùâåþï ìïìïèïîàäë æïîþïçì æï åíïìóþëÿïâì ñâåäïì. ïîï, ïèöåîïæ èêâäåäò, øåòûäåþï òà-áâïì, äïèòì æïíïøïóäòì ïæãòäçåâå øåòðñîåì. îëæå-ìïú ìïþîïäæåþë ïáüò ùïòêòàõåì, ìïìïèïîàäë æïî-þïçøò åîàò êïúòú ïî èëòûåþíåþëæï, îëèåäìïú åÿâòøååðïîåþëæï òèïøò, îëè þîïäæåþóäòì õâåæîò óêâåãïæïùñâåüòäò òñë.

åì òñë çëîþï, öèóõò ëñäïñò. æòæò, ãïæèëêïîêäó-äò àâïäåþò ¸áëíæï – øåùòàäåþóäò ãïîìòà. ãïíìï-êóàîåþòà ûäòåî øàïþåÿæòäåþïì ïõæåíæï èòìò àåûë-åþò: òôòáîåþæò, îëè èàåä ûïä-éëíåì òá èëåñïîï àï-âò. åîàò ìòüñâòà, ìïêèïëæ óìòïèë ãïîåãíëþòìï òñë.ïèãâïî ìóþòåáüì îëè øåõåæïâ, åîàþïøïæ âåîú æïòâòù-ñåþ æï åì ïîúàó óèíòøâíåäë îïè òñë, îïèåàó ìïìï-èïîàäëè æïòþïîï ëàõò èëùèå, îëèäåþìïú æïóíï-õïâà, àó îëãëî ÷áïîëþæï èêâäåäò, îëè ãïìúäëæïðïüïîï, ùòàåä êëüåöì íëîìâóæ-ìüîòüçå æï èòìò øå-ìïõåæïëþïú æïèïõìëâîåþòïà. ñâåäïôåîò åì èëõæï éï-

èòì ëîò ìïïàòæïí úëüïõíòì øåèæåã.

èòìòì ìåäèëíì, îë-èåäòú úõëâîëþæï íëî-ìâóæ-ìüîòüòì àõóà-èåü íëèåîøò, êïîãï õïíìâåî æïóûòíòï. óåúîïæèëåìèï êïîòì èòöïõóíå-þï æï òôòáîï, þïéòì ÿòø-êïîò èòïöïõóíåìë. ôïí-öïîïì èòïæãï æï æïòíï-õï ïæïèìò (ïìå åîáâïþîïäæåþóäì), îëèå-äòú èòìòì ðïîêåîòì êë-üåöòì ðïîèïéçå òæãï.òì-òì òñë ãïèëìóäòñëïøêïîïæ ìïõäòæïí, õåä-àïàèïíåþò åêåàï æï úïä õåäøò ÷ïáó÷ò åÿòîï. èåîå èò-ìòì ìåäèëíèï àâïäò èë¸êîï, îëãëî ãïèëâòæï òãò ÿòø-êîòæïí æï ÷ïáó÷ò èëòìîëäï þó÷áåþøò, éëþòì ãïìùâîòâîëè õïîëþæï. èïãîïè, âòæîå ðïîèïéòæïí ÷ïèëâòæëæï,àïâò ïìùòï æï èçåîï ìüñëîúíï èòìòì ìåäèëíòì ôïíöï-îïì. ïæïèòïíò òíìüòíáüóîïæ ãîûíëþì, àâïäì èïæåâíå-þåíë æï åì ìïþåæòìùåîë ïéèë÷íæï èêâäåäòìàâòì. áó-÷òì ôïîíòì øóáèï ìïõå ãïóíïàï æï èòìòì ìåäèëíèï èêï-ôòëæ æïòíïõï èòìò àâïäåþò – ïéìïâìå úõëâåäóîò øò-øòà, îëãëîú ì÷âåâòï íïæòîì, îëúï àïâçå øëäüì èë-óéåîåþåí. èêâäåäòì ãïèëõåæâïè àïâçïîò æïìúï èòìòììåäèëíì. øåèæãëèøò èå ãïâåìïóþîå èòìòì ìåäèëíì,îëèåäòú íïôòú èìïöóäàï èòåî ãïèëüïíòäò ãïìïë-úïîò ãïíï÷åíòì øåèæåã øòøëþæï – ìïâìåþòà þóíåþîòâòèòçåçòà – ïî èòèïìòêâæòäëíë. èå èãëíò, òãòâå æïå-èïîàïà æïíïî÷åí èëùèååþìïú. ¸åíîò èïêæóãëäìïú,îëèåäòú ãâòïí éïèòà øòí þîóíæåþëæï èïíáïíòà æïíëîìâóæ-ìüîòüòì êóàõåøò êòíïéïè ïî æïåöïõïïæïèìì, îëèåäòú èàâîïäòâòà èòïþòöåþæï øóïãóäáó÷ïøò; òãòâå æïåèïîàï þåþåî èòìüåî óòäåîìïú, îë-èåäòú úõëâîëþæï èòìòì ðïîêåîòì èåçëþäïæ, àëî-èåü íëèåîøò. òì îïéïú õèïóîèï ãïèëïéâòûï – àòàáëì-

ÆÅÜÅÁÜÒÂÒ

æï êåæäòì èòéèï ìêïèò ãïæïïþîóíåìë (êåæäåþòì ìòìáåïè êëüåöåþøò æòæïæ ìïüîïþïõë îëæòï), ìïùëäòæïíùïèëæãï, æï çóìüïæ òìåâå, îëãëîú èòìòì ìåäèëíèï,ôïíöïîïøò ãïòõåæï, öåî æïòíïõï ïæïèìòì çóîãò æï –òè ùïèøò, îëúï ïæïèìò èëþîóíæï, – èòìò ãïæèëêïî-êäóäò àâïäåþò, øåùòàäåþóäò ãïîìòà. ïæïèìì ïøêï-îïæ ïîï ìùñïäëþæï þåæò: äëîåä-ïâåíòóçå êòæåâ åî-àèï èëùèåè øåíòøíï. þïîåè æéòìòà-èçòìòà, ìïïøêïîïë-çå ÷ïåæòíï æïíïøïóäò.

– èå âòúò, – àáâï ðîëêóîëîèï, – æïúâï æïòýòíåþì,îëè ïèëúíëþï øåìïûäëï èúæïîò ïéèë÷íæåì æï æïèíï-øïâòì âòíïëþï, ðîïáüòêóäïæ, æïæãåíòäò ïîïï. ïæïèìòìúëäò ãïúíëþåþà àáâåí,îëè 14 àåþåîâïäì, éïèòìëî ìïïàçå ïæïèìò èïìàïíåîàïæ øòí òñë, èïãîïèèëòìèòíåà îï þîïäæåþòìèëùèåàï ÷âåíåþïíò æï øå-ìïûäåþäëþï ãáëíæïà îïñóîïæéåþòà øåãåìùïâ-äïà þîïäæåþóäòì ãï-îåãíëþï, ûïäçå èååÿâåþï,îëè øåúæëèòì æïøâåþòìîïòèå ìïôóûâåäò òðëâëàïè øåèàõâåâïøò.

ñâåäïôåîò æéåìïâòàíïàåäò òñë. òìéï î÷åþë-æï, îëè ÷ïèëåõî÷ëàèêâäåäò – èëî÷ï æï ãï-àïâæï!

ãâïèì îëè ùïïùñæï, òèðëäòúòåäòìï æï ìïìï-èïîàäë èåæòúòíòì åá-ìðåîüòçòì ùïîèëèïæãåí-äòì ÷âåíåþïàï øåèæåã ãï-èëòûïõåì èëùèå – èòìòììåäèëíò. òãò äïðïîïêëþ-æï ëæíïâ øëüäïíæòóîòïáúåíüòà; èòìò ìïàíë, ðï-üòëìïíò ìïõå ïéìïâìå òñëãóäêåàòäëþòàï æï àï-âòìò âïäòì øåãíåþòà. åîàò ìòüñâòà, òãò ãïíïìïõòåîåþ-æï èëùèòì òæåïäóî üòðì, îëèåäòú ïþìëäóüóî íæë-þïì òùâåâæï.

ðîëêóîëîò óïéîåìïæ àïâïçòïíò æï æåäòêïüóîò

ôëîèòà øåóæãï èëùèòì æïêòàõâïì. èòìòì ìåäèëíò

èøâòæïæ æï èüêòúåæ ðïìóõëþæï. èòì õèïøò ïî òìèëæï

ïîïâòàïîò ãïþëîëüåþï ïíæï ïâãóäëþï; ìîóäòïæïú

ïî òñë øåðñîëþòäò ïèðïîüïâíëþòà òèòì ãïèë, îëè òæ-

ãï ïá, ìòìõäòì ìïèïîàäòì úåíüîïäóî ìïìïèïîàäëøò

æï ÷âåíåþïì ïûäåâæï ùòàåäò èïíüòòà øåèëìòä èìï-

öóäì, õëäë îåðëîüòëîåþò ãóäæïìèòà òùåîæíåí èòì

ñëâåä ìòüñâïì.

– æòïõ, – àáâï èïí, – èå æïâòíïõå åì êïúò, èïøòíâå áâå-

èëà ÷ïâåæò æï ðëäòúòòì óþïíøò æïâîåêå.

– æï ïõäï øåãòûäòïà ãâï÷âåíëà åì êïúò ïá, ìïìïèïî-

àäëì øåíëþïøò?

èòìòì ìåäèëíèï àâïäò ãïóìùëîï çëîþï ëñäïñì,îëèåäòú þîïäæåþóäàï ìêïèçå òöæï æï øåå÷åõï èûòèå,÷äóíã ãïèëõåæâïì, àòàáëìæï ïîïôåîì îëè ïî èåüñâå-äåþæï.

– æòïõ, – àáâï èòìòì ìåäèëíèï, – ïò, åì ïîòì.– àáâåí ìïâìåþòà æïîùèóíåþóäò þîûïíæåþòà?– øåóûäåþåäòï, îëè âúæåþëæå, ìåî, – óþîïäëæ

èòóãë èïí.èïîàäïú îïéï óíæï ñëôòäòñë ïèïçå úõïæò æï

èïîüòâò!– èïæäëþïì èëãïõìåíåþà, èòìòì ìåäèëí.ùïèëæãï ïæâëêïüò – öâïîåæòíò æïêòàõâï îëè ÷ïå-

üïîåþòíï. íåþòìèòåî ïæï-èòïíì, îëèåäòú ÷åèìïâòàïàöåî àó ïìöåî îåðëî-üòëîïæ æïìùîåþòï ìïìï-èïîàäë ãïíõòäâåþì, ìï-æïú ìïáèå åõåþëæïèêâäåäëþïì, ùòíïìùïîøååûäë åàáâï, æïúâòìîëèåä ãçïì ïòî÷åâæïïæâëêïüò. æï, îïìïêâòî-âåäòï, åîàò þåùëàòú ïîøåâèúæïîâïî.

– èòìòì ìåäèëí, óùò-íïîåì ñëâäòìï, óíæï øå-ãïõìåíëà, îëè àáâåíì÷âåíåþïçå æïèëêòæåþó-äòï ïæïèòïíòì ìòúëú-õäå.

– åì èïõìëâì, ìåî.– àáâåí êïîãò èõåæâå-

äëþï ãïáâà?– ìïàâïäå ïîïìëæåì

æïèÿòîâåþòï, ìåî.– àáâåí, àó ïî âúæå-

þò, ëîèëúæïàõóàèåüòùäòìï þîûïíæåþòà?

– ëîèëúæïàåáâìèå-üòìï, ìåî.

– æï òì êïúò, îëèå-äòú àáâåí æïòíïõåà, áó÷òì èåëîå èõïîåçå òèñëôå-þëæï?

– æòïõ, ìåî.

– åì ïèþïâò èëõæï éïèòì ëî ìïïàçå. èòìòì ìåäèëí,

îëãëîú ÷ïíì, àáâåí ó÷âåóäëæ èïõâòäò àâïäò ãáëíò-

ïà.

– ïîï, ìåî. óþîïäëæ ìïâìå èàâïîå òñë æï îëúï ïè

êïúèï àïâò ïìùòï, ôïîíòì øóáèï ìïõå ãïóíïàï.

– èïøïìïæïèå, àáâåí åÿâòú ïî ãåðïîåþïà, îëè þîïä-

æåþóäò ìùëîåæ òì êïúòï, îëèåäòú òè éïèòà æïòíï-

õåà?

ïèöåîïæ âåéïîïôåîì èòâõâæò, àó ìïòà èòåîåêåþë-

æï ïæâëêïüò. ìõâïãâïî ðïìóõì, ïäþïà, ïîú åäëæï æï

èòòéë êòæåú.

– òëüòìëæåíï åÿâòú ïî èåðïîåþï, ìåî. ûíåäòï, ïìå-

àò ìïõå ùïòøïäëì èåõìòåîåþòæïí.


40

èõïüâïîò âïýï ëîþåäïûå

ÆÅÜÅÁÜÒÂÒ

ïæâëêïüèï èæóèïîåæ èëïâäë àâïäò ìïìïèïîàäëæïîþïçì. èåîå àáâï:

– èòìòì ìåäèëí, åãåþ êåàòäò òíåþëà æï êòæåâ åî-àõåä, èåüò ñóîïæéåþòà, øåïàâïäòåîëà ïè æïîþïçøòèñëôíò? ïîï, ïîï, þîïäæåþóäì ïî âãóäòìõèëþ. èòì-üåî ïæïèì, ãàõëâà, ôåõçå ùïèëæãåà.

æïîþïçòì ìòéîèåøò ìêïèòæïí ôåõçå ùïèëæãï öèóõòêïúò, îëèåäìïú éëíòåîò, æïêóíàóäò ôåõåþò ¸áëíæïæï ãïæèëêïîêäóäò àâïäåþò – øåùòàäåþóäò ãïîìòà.åì òñë çóìüò ïìäò òè êïúòìï, þîïäæåþóäàï ìêïèçåîëè òöæï. ëîòâåì åîàíïòîïæïú åúâï: âòùîë, èóáòäóîöò ôåîòì ðòöïêò æï çëäåþòïíò ¸ïäìüóõò.

– èòìòì ìåäèëí, ïõäï êò ûïäòïí ãàõëâà, êïîãïæ æï-ôòáîæåà, âòæîå ðïìóõì ãïèúåèæåà. ïõäïú øåãòûäòïààó ïîï ôòúòì áâåø ï÷âåíëà, îëè êïúò, îëèåäèïú ÷ïáó-÷ò èëòìîëäï þó÷áåþøò èòìòì ðïîêåîòì ìïõäòì éëþåì-àïí, ìùëîåæ òì òñë, îëèåäòú þîïäæåþóäàï ìêïèçåçòì æï ïîï òì – èòìò üñóðòì úïäò!

èëùèåì, îï àáèï óíæï, åì ïîïôîòà ïî ûïäóûæï. õïíåîàì øåõåæïâæï, õïíïú èåëîåì æï êîòíüì ïîï ìûîïâæï.

þîïäæåþóäàï ìêïèçå èöæëè çëîþï ëñäïñì ôåõò ôåõ-çå ãïæïåæë æï, òèïâæîëóäïæ, òãò ãïÿòèóäò òæãï æïîþï-çòì þëäëøò. ëîòâåíò èòì÷åîåþëæíåí èòìòì ìåäèëíì.

èòìòì ìåäèëíèï óïîòì íòøíïæ àïâò ãïïáíòï.ïèòì øåèæåã ìïáèå ìùîïôïæ èëàïâæï. ïîú åîàò èëù-

èå ïî ïðòîåþæï æïåôòúï, îëè òè éïèòà æïòíïõï ìùëîåæòì – þîïäæåþóäò. åãåþ èòìò ûèï æïòíïõåì? èïãîïè òèï-ìïú çóìüïæ òìåàòâå ïäòþò ¸áëíæï: éïèòì ëî ìïïàçåøòí òñë àïâòì úëäàïí åîàïæ.

ïèãâïîïæ, þîïäæåþóäò ãïïèïîàäåì ìïèõòäàï óê-èïîòìëþòì ãïèë. èïãîïè èïòíú æïòìïöï àó ïîï òãò – àó-

êò èêâäåäëþï ìùëîåæ èïí ÷ïòæòíï æï ïîï èòìèï ûèïè, –åì êò ïéïî âòúò. æïìïìîóäò ïè ó÷âåóäë æéòìï ïîïíïê-äåþ ó÷âåóäë ãïèëæãï, âòæîå æïìïùñòìò. ìïìïèïîàäëìøåíëþòæïí ôåõæïôåõ ãïèëâñåâò èòìòì ìåäèëíì æï åî-àþïøïæ èëâõâæòà þîþëì øóïãóäøò. þîþë, àïâòìàïâïæòãóäòìõèåþï, åäëæï üñóðåþòì ãïèë÷åíïì. ðëäòúòïúæòäëþæï èëìåòîåàï æïøäïì, èïãîïè åîàïæåîàò,îïú èëïõåîõï, òì òñë, îëè þîþëì ïî øååôåîõåþòíï èëû-îïëþï áó÷ïøò. øåèæãëèøò øåâòüñâå, îëè ðëäòúòåäåþììóîæïà üñóðåþòì ãïèëñâïíï ãâåîæòàò êïîòæïí, èïãîïèèïà ïî òíæëèåì. åîà-åîàèï èïàãïíèï – ïîïâòí òúòì, ìï-õåäæëþî îëèåäèï, – àáâï: „èå èãëíò, æïðïüòèîåþóäòïîï âïî. ãïíï üñóòäì âïèþëþ?“ æï òìòíò ãïèëâòæíåíèàïâïîò øåìïìâäåäòæïí. æï ìùëîåæ ïá èëõæï, îïú èëõ-æï – ëéëíæ îëãëî èëõæï, çóìüïæ àáèï ïî ûïäèòûì,àóèúï ìóä îïéïú õóàò-åáâìò íïþòöòà âòñïâò æïøëîå-þóäò èïà. þîþë ïçâòîàæï, øåâòùîëâæï æï åîàò üñó-ðòì úïäò øåïãæë ðòîæïðòî ïâüëþóìòì þëîþäåþáâåø.

èïí èïõåøò ãïþèóäò êóîæéåäòâòà æïòùîòðòíï æïñâåäïôåîò æïèàïâîæï. òáâå èëêâæï, òè ïæãòäïìâå. àï-âòì áïäï ¸áëíæï ãïüåõòäò – èàäïæ òìåâå, îëãëîú èò-ìòì ðïîêåîì. ïéìîóäæï øóîòìãåþï? âïò îëè, ïî âòúò.èåëîå ïæïèìèï æïò÷ëáï àïâòìò ûèòì ìõåóäàïí, èåîå çå-çå ùïèëæãï æï ðòîæïðòî èòìòì ìåäèëíì øåõåæï. äëñåþ-çå úîåèäò ÷ïèëìæòëæï, èïãîïè èêâäåäò òñë àó ìîó-äòïæ óæïíïøïóäë ïæïèòïíò, – åì ïîïâòí óùñëæï.

èïãîïè àáâåí îëè èòìòì ìåäèëíòì ïæãòäçå ñëôò-äòñïâòà, ïèòì øåèæåã îëãëî æïãåûòíåþëæïà?!

àïîãèíï

ÇÓÎÏÞ ÚÅÎÚÂÏÛÅÈ


41

ãïçïôõóäòì èïúíå èåî-

úõïäàïãïí åîà-åîàò óðòî-

âåäåìò, îëèåäòú õïíãîûäò-

âò ãïèñòíâïîåþòì øåèæåã øå-

èëôîòíæï ìïþÿëàï êïâøòîòì

äòüåîïüóîóä íïêîûïäøò, òñë òíãäòìåäò èùåîäòì ãîåè

ãîòíòì (1904-1991) îëèïíò „ùñíïîò ïèåîòêåäò“, æïùåîòäò

1955 ùåäì; øåìïøóîò ëðåîïüòóäëþòà àïîãèíåì îóìóä

åíïçå æï æïóñëâíåþäòâ ãïèëïáâåñíåì.

ïìåàò ãóäòìõèòåîåþï, åãåþ, òèòàïú òñë ãïèëùâåóäò,

îëè åì íïùïîèëåþò åîàãâïîïæ ùñïäì ïìõïèæï ìïþÿëàï ðîë-

ðïãïíæòì ùòìáâòäçå – èêòàõâåäì èëóàõîëþæï ïèåîòêåäò

ëäæåí ðïòäòì „ìïãèòîë ìïáèååþì“ âòåüíïèøò, ìïæïú ìïèë-

áïäïáë ëèò ÷ïéæåþëæï æï, òèïâæîëóäïæ, ôîïíãåþì, ûâåä

êëäëíòçïüëîåþì, èøâòæëþòìèñëôåäàï íòéþòà, åíïúâäå-

þëæíåí ïèåîòêåäåþò, ïõïäò êëäëíòçïüëîåþò. õëäë ðïò-

äò, úåíüîïäóîò ìïæïçâåîâë ìïèèïîàâåäëì ïõïäãïçîæï

àïíïèøîëèåäò, æòðäëèïüòì ìïôïîáâåø, êåàòäìòíæòìòå-

îïæ ïìîóäåþæï ðåíüïãëíìï àó äåíãäòøò æïìïõóä ïèëúï-

íåþì. æï ïè âïýþïüëíèï, „ìïõòôïàë óèïíêëåþòì ãïíìïõòåîå-

þïè“ (îëãëîú óùëæåþì èùåîïäò), ñâåäï ìòêåàåìàïí åîàïæ,

âòåüíïèøò ãïèùåìåþóä òíãäòìåä ýóîíïäòìüì, èïìçå õíòå-

îò îëè òñë, âòåüíïèåäò ìïüîôë ùïïîàâï.

… ãîåè ãîòíèï 1926 ùåäì æïïèàïâîï ëáìôëîæòì óíò-

âåîìòüåüò. êïîãï õïíì îåæïáüëîïæ èëéâïùåëþæï òíãäò-

ìóî ýóîíïä-ãïçåàåþøò, èåîå êò ïõïäèï õåäëþïè ãïòüïúï.

êâïäòôòúòîåþóäò ýóîíïäòìüò èåëîå èìëôäòë ëèòì

ùäåþøò ãïæïòáúï ïõïäþåæï

öïøóøïæ ïíó, æåäòêïüóîïæ

îëè âàáâïà, èçâåîïâïæ.

æòïõ, „ùñíïîò ïèåîòêå-

äòì“ ïâüëîì èøâåíòâîïæ èë-

åõìåíåþëæï ìðåúìïèìïõóîàï ìïáèòïíëþòì ïíò æï ¸ëå; ãîåè

ãîòíò „ìòêîåü òíüåäòöåíì ìåîâòìòì“ ïíó þîòüïíóäò

æïçâåîâòì àïíïèøîëèåäò ãïõäæïà æï àïâòìò èæòæïîò ãï-

èëúæòäåþï ãóäóõâïæ ãïèëòñåíï àïâòììïâå íïùåîåþøò

(îëèïíåþò: „ìïòæóèäë ïãåíüò“, „ìïáèòì ïîìò“, „÷âåíò êïúò

¸ïâïíïøò“, „ïæïèòïíóîò ôïáüëîò“ æï ìõâ.).

ãîåè ãîòíì, ìõâïàï øëîòì, ãïèëóàáâïèì ïìåàò, ôîòïæ

ëîòãòíïäóîò æï ïîúàó èòóéåþåäò æåþóäåþï: „èå èãëíò,

ñëâåä èùåîïäì îïéïú ìïåîàë ïáâì öïøóøàïí. òìòú óà-

âïäàâïäåþì æï ïñóîïæåþì ïæïèòïíåþì, èïàò èëáèåæåþòì

èëüòâåþì åûåþì æï õïìòïàåþì ïïíïäòçåþì“.

ïäþïà âåîïìëæåì øåâòüñëþà, àó îï èòéùåâåþò ¸áëíæï

ãîåè ãîòíì æïçâåîâòì ìôåîëøò (òíãäòìåäåþì ïî óñâïîà

àïâòïíàò ìïòæóèäë ëðåîïúòåþòì ãïèëèçåóîåþï – àóíæïú

åîàò ìïóêóíå òñëì ãïìóäò), èïãîïè àóêò èçâåîïâò ãîòíò

ìïíïõåâîëæ èïòíú øåìùâæåþï èùåîïä ãîòíì, „òíüåäòöåíì

ìåîâòìò“, óæïâëæ, àïâì èëòùëíåþæï ïèãâïîò êïæîåþòà, âò-

íïòæïí ìïèøëþäëøò àó ìïçéâïîãïîåà ãîåè ãîòíì ïéòïîå-

þåí XX ìïóêóíòì òíãäòìóîò äòüåîïüóîòì êëîòôåæ.

ãîåè ãîòíèï àâïäìï÷òíë õïîêò ãïæïóõïæï æåüåáüòâ-

ìïú. èòì êïäïèì åêóàâíòì ïè ýïíîòì àõóàèåüïèæå íïùïî-

èëåþò.

ÈÀÏÎÃÈÍÅÄÒÌÏÃÏÍ

ÈËÃËÍÅÞÏÀÏ ÌÊÒÂÎÒÆÏÍ

ãîòãëä ïþïøòûå

ÏÍÒ,

ÞÏÍÒ,

ÃÏÍÒ...

ØÅÕÂÅÆÎÅÞÒ ÌÏÎÜÎÀÏÍ

åãçòìüåíúòïäòçèò ÷âåíò æîëòì ñâåäïçå èíòøâíåäëâï-íò èòèïîàóäåþï òñë, îëèåäèïú óæòæåìò ãïâäåíï èëïõæòíïæïìïâäåàòì äòüåîïüóîïìï æï õåäëâíåþïçå. ýïí-ðëä ìïî-üîò æï ïäþåî êïèòó òì ìïõåäåþò òñë, îëèåäàï ñëâåä ïõïäíïùïîèëåþì òíüåîåìòà åùïôåþëæï ÷âåíò èëïçîëâíå àïíï-èåæîëâåëþï. òïìðåîìòìï æï ¸ïòæåãåîòì øåèæåã ìïîüîòì„ìóäòì ôåíëèåíëäëãòï“ õåäòæïí õåäøò ãïæïæòëæï; èòìòâåèëàõîëþåþò æï æîïèïüóîãòï òìåâå, îëãëîú ïäþåî êïèòóìøåìïíòøíïâò ðîëçï æï ôòäëìëôòóîò åìååþò ïîìåþëþòì ïþ-ìóîæóäëþïçå, èìëôäòëì èîïâïä åíïçå òàïîãèíåþëæï æïêòíëìï æï àåïüîì òðñîëþæï.

1963 ùåäì äåíòíãîïæøò ãïòèïîàï èùåîïäàï ìòèðëçòó-èò ðîëçòì ðîëþäåèåþçå, îëèåäøòïú èëíïùòäåëþæíåí ìïî-üîò, ìòèëíï æå þëâóïîò, ïäåí îëþ-ãîòå æï ïíæîå ìüòäò.ìòèðëçòóèçå èåú âòñïâò èòùâåóäò æï òìå èëõæï, îëè ÷åèòèåóéäòàï æï áïäòøâòäòà ôîïíãåþòì èïãòæïìàïí ïéèëâ-÷íæò; ÷âåí åîàóîàòì ãâåîæçå âòìõåæòà ìõæëèåþçåæïú æïìåîëþåþçåæïú.

ìïîüîèï ãïúíëþòìàïíïâå èëèèïîàï: ìïáïîàâåäëì èòí-æï âåìüóèîë, èïãîïè ïèþëþåí, àáâåíàïí ìüóèîåþì þåâîì ïì-èåâåí æï åì, úëüï ïî òñëì, èïøòíåþì. øïîøïí èëìêëâøò îëè÷ïâåæò, êëíìüïíüòíå ìòèëíëâò îóìóäò ïîñòà ãïèòèïìðòí-ûäæï, òìå ãóäóõâïæ, îëè ëîò êâòîï ìïïâïæèñëôëøò èèêóî-íïäëþæíåíë.

èå æïâïèøâòæå, îëè áïîàâåäåþòì ìèïçå ãïçâòïæåþóäòùïîèëæãåíï øåóáèíòïà, ÷ïèëþîûïíæòà æï àâòàëí æïîùèóí-æåþòà ÿëîòì óìïôóûâäëþïøò-èåàáò.

òè ùåäì ýóîíïä „íëâò èòîøò“ æïòùñë ìïîüîòì øåìïíòø-íïâò ïâüëþòëãîïôòóäò îëèïíòì „ìòüñâåþòì“ þåÿæâï. ðîóì-üòì øåèæåã èùåîäòì èëíïàõîëþì àïâòì þïâøâëþïçå ïìå ïîèëâóõòþäòâïî. „íëâò èòîòì“ îåæïáúòïì ìïîüîòì ïè íïùïî-èëåþòì ôîïíãóäò ëîòãòíïäò ãïèëâàõëâå, ÷åèì èåãëþîåþì– ãïìüëí þóï÷òûåìï æï êëüå öïâîòøâòäì ãïæïâåúò æï øå-âóêâåàå èòìò àïîãèíï. èå èïøòí ýóîíïä „èíïàëþòì“ èàïâïîòîåæïáüëîò âòñïâò æï, îëãëîú êò èòâòéå àïîãèïíòì èíòø-âíåäëâïíò íïùòäò, èñòìâå æïâòùñå þåÿæâï.

ìïîüîò îëè àþòäòìì ÷ïèëâòæï ìòèëíï æå þëâóïîàïíåîàïæ, „ìòüñâåþò“ óêâå ãïèëáâåñíåþóäò òñë áïîàóäïæ.

ìüóèîåþì àþòäòìòì ïåîëðëîüøò øåâõâæò æï ìïîüîìãïíâóúõïæå, îëè èòì ÷ïèëìâäïìàïí æïêïâøòîåþòà ìïáïî-àâåäëì èàïâîëþïè „èøîïäò êïíëíò“ øåèëòéë. ìüóèïîèï ÷å-èò õóèîëþï ðòîæïðòî ãïòãë æï ìïñâåæóîíïîåâò êòäëàòèòàõîï: „åã îëãëî, èå ôîïíãò âïî æï óéâòíëæ îëãëî èòðò-îåþà ãïèïìðòíûäåþïìë“.

ìïîüîò ìïòíüåîåìë èëìïóþîå ïéèë÷íæï, òãò ãóäïõæò-äïæ ãâòçòïîåþæï àïâòì ïçîåþì, îëãëîú ðëäòüòêïçå, òìå

äòüåîïüóîïìï æï õåäëâíåþïçå. àïèïæëþïì òìå øåå÷âòï,îëè þåâîò õâåùíï ïî ãâòõæåþëæï, ìèòàïú çëèòåîïæ ìâïèæïæï çëãöåî áïîàóäò úåêâòì ïàâòìåþïìïú êò úæòäëþæï. åî-àïæåîàò øåèàõâåâï òñë, îëè åîà ìóôîïçå, ìïæïú èïìðòíûå-äò èùåîïäò àïèïæëþæï, éâòíòì æïûïäåþï ìúïæåì. åì ìóôîïøåèæåã ìïîüîòì èåóéäåè èåüïæ ïîïìïõïîþòåäëæ ïéùåîïæï èïìðòíûäòì óüïáüë ëõóíöëþïú ïóãïæ èëòõìåíòï.

ìòèëíï æå þëâóïîòì èëãçïóîëþòì øàïþåÿæòäåþåþòìïôîïíãåàøò ãïèëáâåñíåþòìàïíïâå ÷âåíèï èëìêëâåäèï èå-ãëþîåþèï àïîãèíåì æï ãïèëìïáâåñíåþäïæ ãïæèëãâòãçïâ-íåì. øàïþåÿæòäåþïàï òè íïùòäøò, îëèåäòú çåèëà ïéíòø-íóä ìóôîïì åõåþëæï, èå áïîàâåäåþòì àïâèëìïùëíò âåîï-ôåîò âíïõå, ðòîòáòà, çëãò îïè ìï÷ëàòîëú èå÷âåíï æï ãï-èëáâåñíåþòìïãïí àïâò øåâòêïâå.

ÊËÍÌÜÏÍÜÒÍÅ ÃÏÈÌÏÕÓÎÆÒÏ

ãïèìïõóîæòï êëíìüïíüòíå – ÷âåíò æîëòì áïîàóäòèùåîäëþòì óïéîåìïæ ïáüòóîò øåèëáèåæò ãïõäæïà. èòì ðë-ðóäïîëþïì æòæïæ øåóùñë õåäò èòìòâå ïáüòóîëþïè ñëâåä-æéòóî úõëâîåþïøò. òãò ìòìüåèïüóîïæ ãïèëæòëæï ñëâåä-ãâïî êîåþåþçå æï àïâñîòäëþåþçå æï ñâåäãïí ÷âåíò åíòìïæï åîëâíåþòì æïèúâåäòì îëäøò. òè êîåþåþòæïí òãò ðòîæï-ðòî ðïîüòòì úåíüîïäóî êëèòüåüøò èòæòëæï, ìïæïú þåâîòèåãëþïîò ¸ñïâæï æï àïâòì ãïèëìâäåþòì ìïÿòîëåþïì àâò-àëíâå ïûäåâæï øåôïìåþïìï æï ãïèïîàäåþïì. „óôîëìåþàïí“êëíìüïíüòíå ûïäòïí àïâèëæîåêòäò òñë æï ðòîèëàíåú.

åîàõåä, óêâå ûïäçå èëõóúåþóäò, ÷åèì ìïèóøïë ëàïõøòîëè øåèëâòæï èàïâîëþòì üåäåôëíòà æïìïîåêïæ (èïøòíèùåîïäàï êïâøòîòì àïâèöæëèïîå ãïõäæòà), èå âóàõïîò,àáâåí ïèòìàâòì îïæ ùóõæåþòà, èå æïèïâïäåà æï ñâåäïôåîìèëãòãâïîåþà-èåàáò, ïìå èòðïìóõï: èå îëè ñëâåäæéå ïî ãï-èëâòæå æï ïè ìïÿòîë õïäõì ðòîïæïæ ïî èëâåôåîë, èüîåþòãïèòèîïâäæåþï æï øòèøòäòà èëâêâæåþòë.

òãò õøòîïæ ¸ñâåþëæï þåîòïìàïí àïâòì ìòïõäëâåçå, ïîï-åîàõåä óïèþíòï 37 ùäòì ãïíìïúæåäçå, îëúï òãò þåîòïè æïò-þïîï úåíüîïäóî êëèòüåüøò. ëîò ìïïàò âòöåáò èïìàïí æïòáòæïí ãïèëìóäò ãïùóîóäò ìïîåúõòâòà âòñïâòë. èïøòíæåäòîåðîåìòåþòæïí èïì ñâåäï àâäòæï þåîòïìïãïí ãïæïî÷åíòäïææï åì êïîãïæ ÷ïíæï ÷åêòìüåþòì ìïìïèïîàäë ðîëúåìçå (1954ùåäì), ìïæïú îåðîåìòîåþóäò áïîàâåäò èùåîäåþòì ìïáèåôëîèóäòîåþóäò òñë, îëãëîú „èùåîïäàï þóîýóïçòóä-íï-úòëíïäòìüóîò öãóôò ê. ãïèìïõóîæòïìï æï è. öïâïõòøâòäòìèåàïóîëþòà“. „èåàïóîàïãïí“ êëíìüïíüòíå õåäøåóõåþåäò


42

ýïí-ðëä ìïîüîò, ìòèëí æå þëâóïîò æï ãîòãëä ïþïøòûå


æïî÷ï, õëäë èòõåòäò æïõâîòüåì! èïæäëþï éèåîàì, îëè èï-íïú èòõåòäòì õâåæîò ïî ãïòçòïîï æï òì èïòíú ãïæïî÷ï!

êëíìüïíüòíåìàïí èå êïîãò óîàòåîàëþï èáëíæï, åîàò-èåëîåì ëöïõåþøò èòìâäï-èëìâäïú ïîïìëæåì øåãâòùñâåüòï.ïè óîàòåîàëþïì ÷îæòäò èòïñåíï „äïøïîåäïì“ ãïîøåèëæòìêóìòïçå êëíìüïíüòíåì ãïèëìâäïè. èùåîïäàï êïâøòîòìèïøòíæåäò èåàïóîòì òíòúòïüòâòàï æï ìúåíïîòà èëùñëþòäæòìêóìòïøò êëíìüïíüòíå ïéèë÷íæï èàïâïîò èëáèåæò ðòîò,îëèåäòú ïîïëþòåáüóîïæ æïèåìõï àïâì æï òìåàò úëæâåþòæïèïþîïäï, îëèåäàï èìãïâìò èòììïâå îëèïíåþøò ãïúòäå-þòà èåüò æëçòà èëòðëâåþï.

ïèòì ãïèë èå èïì ïîú æïâèæóîåþòâïî, ïîú ìïèïãòåîëìãïæïõæïçå èòôòáîòï. ðòîòáòà, èå õïçãïìèóä ñóîïæéåþïìâò÷åíæò èòì èòèïîà. ëîãçòì, èàïâîëþïè ÷åèò øóïèæãëèäë-þòà èòòéë æïæãåíòäåþï ê. ãïèìïõóîæòïì àõçóäåþïàï ìîó-äò êîåþóäòì ãïèëúåèòì àïëþïçå. åì èïøòí æòæò àïíõòàïíïçéïóîæåþëæï æï ïîìåþòàïæ óçîóíâåäñëôæï èùåîäòìøîëèïìï æï úõëâîåþïì. ïîïåîàõåä óàáâïèì èïì ÷åèàâòì(ìõâïàï ãïìïãëíïæïú) „âïýêïúò ñëôòäõïî, êåàòäøëþòäå-þòà îëè èòõæò ìïèïãòåîëìë“. åîàõåä, îëúï èòìò ùåîòäå-þòìï æï ãïèëìâäåþòì üëèò ãïèëæòëæï, èïí àïâòìò ãïèëì-âäòì æåæïíò ãïèëèòãçïâíï, àõëâíòà, èòèåàòàåþòíï òì ïæãò-äåþò, îëèåäàï ïèëéåþïìïú ìïìóîâåäïæ èòâò÷íåâæò. èå àï-âïçòïíïæ æïâóþîóíå ùåîòäò æï ïâóõìåíò, îëè ïèòì ìóîâò-äò ïî èáëíæï, æï ïîú øåòûäåþï èáëíëæï òèòì ãïìùëîåþòìðîåüåíçòï, îïú óêâå òìüëîòïì åêóàâíëæï.

ê. ãïèìïõóîæòïì îëèïíåþòæïí ìïóêåàåìëåþïæ „æòæëì-üïüòì èïîöâåíï“ æï „èàâïîòì èëüïúåþï“ èòèï÷íòï, àóèúïåîàìïú æï èåëîåìïú ïáâì àïâàïâòìò íïêäò: „èàâïîòì èëüï-úåþòì“ ìòóýåüò ïãåþóäòï „þëþëäåþàïí“ (êóäïêëþïìàïí)ãäåõëþòì þîûëäïçå. æéåì óêâå ïéòïîåþóäòï, îëè ìïáïî-àâåäëøò ïîïâòàïîò êóäïêåþò ïî òñâíåí æï îëè èïààïíãäåõëþòì þîûëäï îóìåààïí ïíïäëãòòà òñë ãïèëãëíòäò.„æòæëìüïüøò“ ïîòì åîàò ìòóýåüóîò ìâäï (êâïíûòì ãïõìíï),îëèåäòú êïîã èùåîïäìï æï êïîã îëèïíì ïî åêïæîåþï (ìï-ùëäøò øëîåíïì ìïúâäòì ðëâíï æï ïéøôëàåþóäò èåôòìèùâïâå îåïáúòï). ãïèìïõóîæòïì ìõâï îëèïíåþò „æïâòà ïéèï-øåíåþåäò“ æï „âïçòì ñâïâòäëþï“ øåæïîåþòà ìóìüòï.

„æòæëìüïüìï“ æï „èàâïîòì èëüïúåþïøò“ ïîòì ïèïéäå-þóäò ðëåüóîò ðïìïýåþò, îëèäåþèïú æòæò îëäò òàïèïøåìïè îëèïíåþòì ðëðóäïîëþïøò.

úõëâîåþïøòú æï øåèëáèåæåþïøòú ê. ãïèìïõóîæòï ðëçòë-îò òñë, åì ðëçï ãïíïàäåþóäò ïæïèòïíåþòì àâïäì ìòñïäþåææï õåäëâíóîëþïæ å÷âåíåþëæï (ãïíìïêóàîåþòà åì àâòìåþïèòì ïâüëþòëãîïôòóä „äïíæåþàïí äïúòúøò“ ãïèëòêâåàï,ìïæïú ãïèëíïãëíò æï ìòñïäþå ãïúòäåþòà èåüòï íïèæâòäàïâãïæïìïâïäçå).

æï èïòíú ê. ãïèìïõóîæòï è. öïâïõòøâòäàïí, í. äëîàáò-ôïíòûåìï, ä. áòï÷åäìï æï æ. øåíãåäïòïìàïí åîàïæ ÷âåíòæîëòì åîà-åîà óæòæåì þåäåüîòìüïæ î÷åþï.

ÌÒÈËÍ ÑÏÓÕ÷ÒØÂÒÄÒ

ÆÏ

ÐÏÂÄÅ ÒÍÃËÎËÑÂÏ

ìòèëí ñïóõ÷òøâòäò þåîûíóä åíïìï æï äòüåîïüóîïìãâòêòàõïâæï óíòâåîìòüåüøò. èïì àïâòìò ìïãíòì æòæò ìòñâï-îóäò æï úëæíï ¸áëíæï. èïí þåîûíóäòæïí àïîãèíï æï „ãå-ëîãòêï“-ì ìåîòòà ùòãíåþïæ ãïèëìúï þòçïíüòåäò èùåîäå-

þòì úíëþåþò ìïáïîàâåäëì øåìïõåþ, îòàïú æòæò ìïèìïõóîòãïóùòï áïîàóä èåúíòåîåþïì. àïâïæ, îëãëîú ÷ïíì, æòæò ãï-áïíåþòìïàâòì èëùëæåþóäïæ ïî àâäòæï àïâì æï óôîë ìï-îåæïáúòë-èåúíòåîóäò èóøïëþòà òñë æïêïâåþóäò, îïøòúïäþïà òìòú óùñëþæï õåäì, îëè ðåæïíüëþïèæå ùåìîòãòìèëñâïîóäò òñë (èïì åêóàâíòì „áïîàäòì úõëâîåþòì èåúíòå-îóäò ãïèëúåèï ëî üëèïæ, ïãîåàâå òâïíå öïâïõòøâòäòìèîïâïäüëèòïíò ãïèëúåèòì îåæïáúòï).

ãïéèåîàåþïèæå óñâïîæï àïâòìò æòæò èïìùïâäåþåäòòâïíå öïâïõòøâòäò, àïâì õîòæï ðïâäå òíãëîëñâïìï æï øïä-âï íóúóþòûòì íòÿòì ùòíïøå.

åîàõåä èïí „æîëøòì“ îåæïáúòïøò èëèòíïõóäï, æòæõïíìâòìïóþîåà, îëãëîéïú ìòüñâï ÷ïèëâïîæï ðïâäå òíãëîëñ-âïçå æï þïüëí ìòèëíì èòâèïîàå:

– þïüëíë ìòèëí! ðïâäåì îëè àáâåíìïâòà ïí íòêë þåîûå-íòøâòäòâòà ìêëäï ãïåâäë, óàóëæ æòæò èåúíòåîò òáíåþë-æï-èåàáò – ãïâóèõòäå ÷åèò ïçîò.

– îïì ïèþëþ, ãîòãëä! – øåòúõïæï þïüëíèï ìòèëíèï – èï-øòí ÷åèìïâòà ïí íòêëìïâòà ÷âåóäåþîòâò èåúíòåîò òáíåþëæï,ïõäï êò æòæò èåúíòåîò, æòæò ðïâäåï!

ðïâäå òíãëîëñâïú àïâòì èõîòâ æòæ ðïüòâì ìúåèæï þ-íìòèëíì, èïì åíæëþëæï æï èòìò ìöåîëæï.

îëæåìïú ð. òíãëîëñâïì óêïíïìêíåäò îóìàâåäëäëãòó-îò ãïèëêâäåâï æïòþåÿæï „èíïàëþøò“ ÷åèò îåæïáüëîëþòìæîëì, èùåîïäàï êïâøòîòì õåäèûéâïíåäëþïè òìüëîòêëìåþ-àïí åîàïæ ïè íïøîëèòì ãïíõòäâï èëïùñë.* üîòþóíïçå ïìóä-èï òìüëîòêëìåþèï æ. èóìõåäòøâòäèï æï è. äëîàáòôïíòûåèêîòüòêòì áïîúåúõäøò ãïïüïîåì òíãëîëñâïì ãïèëêâäåâï.

– ïò, ïèï æï ïè ãâåîæçå àáâåí ùåîà: îëãëîú áâåèëà æï-âïèüêòúåþàë, ÷âåí ÷ïâòêòàõåà þëäëèæå æï âåîìïæ âåî âò-ðëâåà „áâåèëà æïèüêòúåþï“ àáâåíò æåþóäåþòìï. ìïèïãòå-îëæ, þëäëøò ùåîà „ïèîòãïæ, îëãëîú æïâïèüêòúåàë“…ïîú çåèëà æï ïîú áâåèëà ïî æïãòèüêòúåþòïà àáâåíò ìïåÿ-âë èëìïçîåþï. îï ïîòì åì, èêòàõâåäòì èëüñóåþï àó èåúíòå-îóäò ìòíæòìòì óáëíäëþï?..

ðïâäå ãïèëóâïä ÷òõøò èëïèùñâæòåì, òãò ãïäïõóäòâòààïâì èïéäï âåî ùåâæï. åüñëþëæï, ëîò èåãëþîòì – ø. ïèò-îïíïøâòäòìï æï ì. ñïóõ÷òøâòäòì òèåæïæ òñë. ø. ïèòîïíïø-âòäì ìòüñâï ïî ãïèëóâòæï, ðïâäåì æïìïúïâïæ åîàïæåîàòïîãóèåíüò èëòüïíï, ïò îï àáâï í. èïîèï ïõïäãïçîæï òíãë-îëñâïçåë. åì òñë æï åì. ì. ñïóõ÷òøâòäò óûäóîò ïéèë÷íæïîïòèå ìïþóàòàï æï èüêòúåþòà ãïæïåî÷òíï èåãëþïîò æïïèòüëè ãï÷óèåþï ïî÷òï.

æïûïþóäëþïè êòæåâ óôîë òèïüï, îëúï ðïâäåì ëðëíåí-üåþèï èåèïüòïíåì ìòüñâåþò øëàï êóðîçå „ïîïîïàï ìïèïèïêï-úëàï çíåàï èáëíå“ ãïøòôîåì æï òáòæïí îóìàïâåäòì ðòîëâ-íåþòì èêîåõåäóîïæ øåóîïúõèñëôåäò ïçîò ãïèëòüïíåì.

ðïâäåì êïúòì ôåîò ïéïî ¸áëíæï.øåâïüñâå, îëè æòìêóìòï óþåæóîåþòà æïèàïâîæåþëæï,

àó æîëçå ïî øåùñæåþëæï. êîåþòì àïâèöæëèïîåìàïí èòâå-æò æï ÷óèïæ âàõëâå øååùñâòüï ïí ãïæïåæë ðïâäåì óèëùñï-äë ãïíáòáåþï, àëîåè èïãïì îëè îïòèå èëóâòæåì, øåí æïãïþ-îïäåþåí-èåàáò.

àïâèöæëèïîåì ÿêóïøò æïóöæï ÷åèò íïàáâïèò. êïèïàòøåùñâòüï æï ðïâäåì èòìúï ìòüñâï. ðïâäåè ïéòïîï êîòüòêòììïèïîàäòïíëþï (îïú øåèæåã óïîñë) æï ïèòà æïèàïâîæï åìðïåáîëþï, îëèåäòú úïä êïîøò ôåõþóîàòì àïèïøïæ òáúï.


43

* ïè ãïíõòäâòì èòçåçåþò æï óôîë ìîóäò æï çóìüò ìóîïàò

òõ. îëìüëè ÷õåòûòì þòëãîïôòóä îëèïíøò „þåæò ðïâäå

òíãëîëñâïìò“ („äëèòìò“, 2003, ãâ.3-38)


íëæïî (ë÷ë) úåîúâïûå

ÆÒÆÒ ÊËÍÚÅÎÜÒ ÷ÅÈÌ

ÐÏÜÏÎÏ ÞÒÍÏØÒ

ÏÍÓ ÁÏÎÀÂÅÄÒ ÆÏ

ÎÓÌÒ ÐËÅÜÅÞÒÌ ØÅÕÂÅÆÎÏ

1968 ùäòì ïæîåóä øåèëæãëèïçå ìïáïîàâåäëøò èïì-øüïþóîïæ æï ðëèðåçóîïæ ïéòíòøíï íòêëäëç þïîïàïøâò-äòì æïþïæåþòæïí 150 ùäòìàïâò. èëùâåóäíò òñâíåí ìïþÿë-àï æï óúõëåäò èùåîäåþò.

ìïòóþòäåë æéååþòì ãïíèïâäëþïøò ãóîïè ïìïàòïíò ûï-äòïí æïêïâåþóäò òñë æï ïî ãïèë÷åíòäï, îòì ãïèëú ÷âåíòëöïõò èøâòæïæ, ïóôëîòïáåþäïæ æï éïèòì æïîþåâåþòì èë-äëæòíòì ãïîåøå úõëâîëþæï.

åîà ìïéïèëì ÷åèèï èåóéäåè íïíïè ãïèëèòúõïæï, îëèæéåì ìïòóþòäåë æéååþò èàïâîæåþï æï èëìïäëæíåäòïèûòèå àïâæïìõèïë. ïèòüëèïú æïûòíåþòì ùòí æïòùñë þòíòìèëùåìîòãåþï. îëãëîú ñëâåäàâòì, íïíïì ïäéëè ïî óéï-äïüï æï éïèòì ðòîâåäò ìïïàò òáíåþëæï êïîåþçå îëè ãïòì-èï çïîòì õèï æï ìïæïîþïçëøò – õïäõòì ýîòïèóäò. ïìåàòøåèàõâåâåþòì æîëì îïú øåòûäåþï ìùîïôïæ âïéåþæòàõëäèå êïîåþì, èåçëþäåþò îëè ïî ãïåéâòûåþòíïà. èïõìëâìåîàõåä ãëãò ñóôïîïûåè æï èòìèï èåóéäåè ïêïè ïî ãïòà-âïäòìùòíåì åì ãïîåèëåþï, øåúæëèï æïóøâåì æï ìïìüòêïææïòìïöíåí. ãóîïèèï ãâòïí éïèòà èòïñåíï ãëãòì ìüóèîåþò.ñóôïîïûååþò óêâå éîèï ûòäøò òñâíåí æï óæîëë ìüóèîåþìêïîò ïî ãïóéåì. óêïí ãïþîóíåþóäåþèï ïéèëï÷òíåì, îëèìïæïîþïçëøò æïêòæåþóä ìïåîàë ìïôëìüë ñóàøò çëãò-åîà èåçëþåäì ãïçåàåþò æïî÷åíëæï ïèëóéåþåäò. îï óí-æï åáíïà, îëæåìïú òæååþò àâòàëí èëæòïí? ãóäãîòäïæõëè âåî ÷ïóâäòæíåí ìïôëìüë ñóàòæïí ïèë÷îòä ãïçå-àåþì? ùïóêòæåì úåúõäò æï ãïòáúíåí. ãëãò þëäèï æï æïè-ùâîòì ìóíèï øåïùóõï. ãïèëâïîæï ìïæïîþïçëøò íòôõïâ-ðå-îïíãòì ïèïîï æï íïõï, îëè õòì ìïôëìüë ñóàì úåúõäò åêò-æï. øåþîóíæï ìïõäøò, åúï ëíêïíì æï ïéèë÷íæï, îëè ùñïäòïî èëæòëæï. ãïïõìåíæï, îëè èïúòâïîøò þëîöëèò æï äò-èëíïàò ¸áëíæï æï þëàäåþòà æïòùñë õïíûîòì ÷ïáîëþï. ïèøåèàõâåâòæïí êïîãï õíòì øåèæåã ãóîïèò ìïæéïú ¸ñâåþëæïïè ïèþïâì. íïíïè ãïæïùñâòüï èòìàâòì íïèóìò èëåùèòíæï æïãïíèïîüï, îëè ãóîïèì ìïôëìüë ñóàò îêòíòì åãëíïë. ïèï-çå ãóîïèò ìïìüòêïæ ïéøôëàæï: „îêòíòì îëè èãëíåþëæï,úåúõäì îïüëè ùïâóêòæåþæò, øåí ããëíòï ïî âòúò, îêòíïìîëè úåúõäò ïî åêòæåþï?“

ìïìùîïôëæ ãïâïéåà êïîåþò æï – ìïæïîþïçëì þïáïíçåòæãíåí: þåäï ïõèïæóäòíï, þóäïü ëêóöïâï, åâãåíò (ýåíòï)åâüóøåíêë, áåîïàèòïíò, îóìóäò ãïîåãíëþòì ìïíæëèòïíòáïäþïüëíò (þóäãïîåäò ðëåüåìï ñëôòäï), íïíò þîåãâïûå,ïî÷òä ìóäïêïóîò, åæòøåî ñòôòïíò, ìïîãòì úïòøâòäò æï,îïú èàïâïîòï, ïè øåêîåþòì ëîãïíòçïüëîò æï èåãçóîò ãó-îïè ïìïàòïíò.

èïèïêïúåþì õåäøò åÿòîïà øïèðïíóîòì þëàäåþò. ãïòî-êâï, îëè èëæòëæíåí ëôòúòïäóîò ìïèàïâîëþë þïíêåüò-

æïí, îëèåäòú ôóíòêóäòëîçå ãïèïîàóäï æï øïèðïíóîòúòáòæïí èë¸áëíæïà.

íïíï øåóæãï àïâòì ÷âåóä ìïáèòïíëþïì: ãïïéë ìïêóÿ-íïë, ãïèëïäïãï çïèàîòìàâòì æï ìïåîàëæ ïìåàò øåèàõâå-âåþòìàâòì æïêëíìåîâåþóäò ðîëæóáüåþò æï ãïøïäï ìóô-îï. ðóîò ïî ïéèëãâï÷íæï ïèæåíò õïäõòì ìïèñëôò. åì òìæîë òñë, îëæåìïú èïéïçòåþò 7 ìïïàçå òêåüåþëæï æï âå-éïîïôåîì òñòææò. ìïøâåäïæ æïâóîåêåà ÷âåíì çåèëàèúõëâîåþ èïîòíï âï÷íïûåì æï ìïìùîïôëæ ÷ïèëãâòüïíï ðó-îò. èïîòíïì ãïóéâòûåþòï òîòíï ìüóîóï, îëèåäèïú èëã-âïîàâï èÿïæò, åîàò àåôøò äëþòë æï èùâïíòäò. åîàò ìòü-ñâòà, íïóúþïàåâòì ðòîëþïçå èøâåíòåîò ìóôîï ãïòøïäï.ãóîïèèï, ìïîãòìèï æï èå øåâïìîóäåà ÷âåíò ÷âåóäò èëâï-äåëþï æï þïâøâåþòì ìïûòíåþåäò ëàïõòæïí ãïèëâïãëîåàðòïíòíë æï æïâæãòà, òìå îëãëîú ñëâåäàâòì, íïíòìçóîãì óêïí, íïíò îëè ïî øåùóõåþóäòñë æï èõëäëæ øå-èëþîóíåþï æïìÿòîâåþëæï. þóäïüèï ãòüïîï èëòêòàõï. æï-âóîåêåà ðòîâåä ìïîàóäçå øëàï èòáïøïâòûåì æï åîàùóàøò ãòüïîòà õåäøò ìóôîòì àïâøò òöæï.

ãóîïèòì èòåî ùïîèëàáèóäò îïèæåíòèå úåúõäëâïíòæï ìóäòì ïèïôëîòïáåþåäò ìïæéåãîûåäëì øåèæåã íïíòøåþîóíæï ðòïíòíëìêåí æï ìüóèîåþòì ðïüòâìïúåèïæ òèéå-îï îóìóäò îëèïíìò, îëèäòì øåìîóäåþïøò èïì, ïäþïà,èìëôäòëøò þïæïäò ïî ¸ñïâì. þóäïüò ùïèëòÿîï, ïèëòéë÷ïíàòæïí ðëîüïüóäò èïãíòüëôëíò æï æïòùñë íïíòì ìòè-éåîòì ÷ïùåîï. ìòèéåîòì æïèàïâîåþòìïì ãâòïèþë, îëè àþò-äòìøò ùïèëìâäïèæå îïèæåíòèå æéòà ïæîå ÷ïèëìóäï ðï-îòçóäò ãïìüîëäåþòæïí, ìïæïú æïóìï÷óáîåþòïà ïè ðëî-üïüóäò èïãíòüëôëíòà, îïú èïøòí òøâòïàëþï òñë. èïìøåèæåã ïéïî âòøëîåþ æï ïò îëãëî ãïèòèïîàäïë. úëüïõïíøò þóäïüì âàõëâåà îïòèå åèéåîï æï èïíïú ñëâåäãâï-îò àïâðïüòýòì ãïîåøå øåãâòìîóäï àïâòìò ïõïäò ìòèéåîï,îïèïú ûïäòïí èëãâõòþäï. þóäïüòì ìòèéåîïè íïíòì òèïâåãïíùñëþòì îïéïú ìòèéåîï ãïïõìåíï æï ìòïèëâíåþòà øåã-âòìîóäï, îïìïú èë¸ñâï òìåâ þóäïüòì ìòèéåîï. åîàò ìòü-ñâòà, åáìðîëèüïæ øåæãï ìîóäòïæ ìõâïæïìõâï ìüòäòìï æïýïíîòì, ÷âåíò àïíïèåæîëâåëþòì ëîò óæòæåìò æï óðëðó-äïîóäåìò èëèéåîäòì øåèëáèåæåþòàò ðïåáîëþï, îëèäòìèìãïâìì ÷åèì ìòúëúõäåøò ïî øåâìùîåþòâïî. éâòíëè æï ïèó÷âåóäë æóåüèï ÿåøèïîòüïæ ïãâïíàë. èàåä ïè ìïéïèëìþóäïüò òùåîæï èïãíòüëôëíçå. èå òèæåíïæ ãïèòüïúï ïèëîò ãïíóèåëîåþåäò øåèìîóäåþäòì øåöòþîèï, îëè ãïæï-èïâòùñæï, èåú îëè èáëíæï èïãíòüëôëíò æï èàåäò åì ìïéï-èë ãóîïèòì åäåãïíüóîò àïèïæëþòà, þåäïìï æï ýåíòïìäåáìåþòì êòàõâòà, ìïáïîàâåäëìï æï áïîàâåäåþòìïæèòèïàò ìòñâïîóäòì ãïèëèýéïâíåþòà èåú øåèåûäë ÷ïèåùåîïæï ìïøâòäòøâòäëæ øåèåíïõï.

èëóäëæíåäïæ åâüóøåíêëè ìòüñâï òàõëâï æï þîûïíï:„ìóîâòäò æïèåþïæï ùïãòêòàõëà åîàò äåáìò, îëèåäìïúëöïõòì óôîëìåþòì óíåþïîàâëæ âåî ãïãïúíëþà. òèæåíïæïíüòìïþÿëóîòï, ïí óêåà îëè âàáâï, ïîïïèàïâîëþòìåó-äòï, îëè ïèïí ïáåæïí àó ãïýëíï, ëöïõì øåòûäåþï æòæòóìòïèëâíåþï øåõâæåì. äåáìò æïèïùåîòíï òè óèûòèåìèï øàï-þåÿæòäåþïè, îëèåäòú èëïõæòíï ÷åèçå ìïþÿëàï öïîòìøåñâïíïè ÷åõëìäëâïêòïøò æï òè þëîëüåþïè, îïú èïà òá ÷ï-òæòíåì“. ïè ùòíïæïæåþïçå íïíïì ðïìóõò òñë: „èòóõåæïâïæòèòìï, îëè ÷åèò ëöïõò 1937 ùäòì ðëäòüòêóîò îåðîåìòå-þòì èìõâåîðäòï æï åîàõåä óêâå ìïøâòäòøâòäëæ æïãâïøò-íåì æï æïãâìïöåì, ÷âåí èçïæ âïîà ïè ìïèïîúõâòíë æï óìïì-üòêåìò ôïáüòì ìïùòíïïéèæåãë ðîëüåìüò àáâåíò äåáìòìèëìèåíòà ãïèëâõïüëà“. ýåíòïè ãâàõëâï áó÷òìêåí ãïèïâï-


44

�


äò ïòâíòì êïîò, îëèåäòú ìòúõòì ãïèë éòï ãâáëíæï, æïãâå-õóîï îïòèå óìòïèëâíåþòì àïâòæïí ïìïúòäåþäïæ. ýåíòïèèòìàâòì ÷âåóäò ïîüòìüòçèòàï æï îòõòà ùïòêòàõï ìïêèï-ëæ æòæò äåáìò, îëèåäèïú äïèòì ñâåäï ïïúîåèäï. æïèï-èïõìëâîæï åîàò ìüîëôò:

òàíêè èäóò ïî ïðàâäå

íå ïî ãàçåòíîé ïðàâäå

à ïî íàñòîÿùåé ïðàâäå.

÷ïèëâïîæíòäò ìåâæòïíò ãïíùñëþòì ãïìïôïíüïæ ãóîï-èòì àõëâíòà íïíòè òèéåîï „êàëèòêà“.

ñâåäïì ãïìïêâòîïæ ìòèéåîòì ðîëúåì-øò ýåíòï ïêåàåþæï êëèåíüïîì ìòèéå-îòì üåáìüçå æï ãïþîïçåþòà ãïèëõï-üïâæï ïéøôëàåþïì ïìåàò ðîòèòüòóäòüåáìüòì ãïèë. ðòîâåäò øååêïèïàï þó-äïüò æï ìàõëâï æïèøâòæåþóäòñë æïåìèòíï, àó îëãëî ïìîóäåþì ìòèéåîïìíïíò. ìòèéåîòì þëäëì ïóõìíï, îëè îë-æåìïú èéåîòì íïíò æï ïîòì ïìåàò ãïí-ùñëþòì øåèáèíåäò èåäëæòï, îïüëè ãï-ùóõåþì üåáìüò æï èòìò øòíïïîìòë. ýå-íòïè úëüï õïíì òùóùóíï ìòèéåîòì ìòü-ñâåþòì ãïèë æï þëäëì þåäïèïú îëèøåóüòï, æïèøâòææï. ìïíïè ýåíòïì ïèøâò-æåþæíåí æï þåäï æï þóäïüò óèüêò-úåþæíåí, îëè „êàëèòêà“ ïîï÷âåóäåþîò-

âò îëèïíìòï æï ãåíòïäóîïæ èéåîëæïíïíò, ïî÷òäò æï åæòøåîò øåèëìõæë-èëæíåí ïáåà-òáòà ÷åèì èåçëþåäì,ïõïäãïçîæï æï èøâåíòåî èïîòíïì, èëå-àïâåþòíïà óêâå èòìò æéåãîûåäëþï æïïõäï èïîöâåíï õåäòì àòàåþì óæéåã-îûåäåþæíåí. èëóäëæíåäïæ ãóîïèèïýåíòïì æïóÿòîï èõïîò æï ãïíïúõïæï,îëè åàïíõèåþï ýåíòïì „êïäòüêï“-ìüåáìüòì óïçîëþïøò æï ãïèëî÷åóäïæèëìùëíì åîàò áïîàóäò ìòèéåîòì ìòü-ñâåþò æï ìüóèîåþì øåìàïâïçï èòìòèëìèåíï ìïè õèïøò íïíòì, ìïîãòìòìï æï÷åèò øåìîóäåþòà. ãóîïèòì æïýòíåþó-äò àõëâíòà ÷âåí âòèéåîåà: „ìïæéïúìëôåäøò ñèóòì èóîòï æï èòÿîòïäåþìãçïçåæ óîåèò, èå òìåâ øåíò íïõâï èùñó-îòï, æïâêëúíå øåíò íïôåõóîåþò“. ìòè-éåîïè ìïåîàë ïéüïúåþï ãïèëòùâòï,îòì øåèæåãïú ãóîïèèï êëíôåîïíìòåìòèòüïúòòà, îòõòïíïæ ãïèëïúõïæï: „èóìòêï àåèòêë ÷òîãï-ûòìï, üåáìüò ãóîïè ïìïàòïíòì“. ïè ìòèéåîòì øåáèíï èåüïæèëóäëæíåä æï óúíïóî âòàïîåþïøò èëõæï æï ÷âåíòàõëâíòà ãóîïèò èë¸ñâï ìòèéåîòì æïþïæåþòì òìüëîòïì:„ïá èñëôàïãïí ë÷ë æï èå âòñïâòà æïäò ÷õïîüòøâòäòìæïþïæåþòì æéåçå. èå âòñïâò èïøòí, ïäþïà, èåëîå êóîìçå,õëäë ë÷ë òìåâ ìêëäòì èëùïôå ãïõäæïà. àïèïæï òñë àå-èòêë ÷òîãïûå, îëèåäìïú ìóôîï èò¸ñïâæï èòìàâòì ÷âåó-äò èõòïîóäåþòà, æïêâîòà, ìòèéåîòà æï, îïìïêâòîâå-äòï, ìüóèîåþòì, ãïíìïêóàîåþòà êò ãëãëíåþòì, ñóîïæ-éåþï èàäòïíïæ èòìêåí òñë èòðñîëþòäò. øóï ìóôîïçå ãë-ãëåþòæïí åîà-åîàèï ùïèëïñåíï ùòíïæïæåþï, ãóîïèèï àï-âòìò äåáìò ùïãâòêòàõëìë. ðëåüåþë, àáâåíì ìïñóîïæéå-

þëæ – þïâøâëþïøò èåú âùåîæò äåáìåþì æï ìïêèïëæ êïî-ãïæ, èïãîïè ìòèùòôåøò ìõâåþòìãïí ãïíìõâïâåþòà, æïè-ìùîååþì îïìïêâòîâåäòï ïî ãóäòìõèëþåí, èåñë ãëíòåîå-þï æï øåâåøâò äåáìåþòì ùåîïì. åì ïõìëâæïà ÷åèò þïâøâë-þòì èåãëþîåþì æï øåèëèò÷íæíåí, îïòèå äåáìò ùïãâòêòà-õåë. ÷ïèïñåíåì ûïäòïí óõåîõóä èæãëèïîåëþïøò, ïéïî âò-úëæò îï èåáíï. èëâòàõëâå èúòîå æîë, ãïâåæò ìóôîòæïíæï ÷ïâòêåüå ïþïçïíïøò. õóàòëæå ùóàòì øåèæåã æïâóþ-îóíæò ìóôîïì, ãïâóùëæå àåèòêëì áïéïäæòì íïãäåöçåæïùåîòäò äåáìòì êóðäåüò æï âàõëâå ïè ìòüñâåþçå îïò-èå èåäëæòï èëåîãë. àåèòêëì, îïìïêâòîâåäòï óïîò ïî

óàáâïèì, ÷ïèëæë äåáìò ðòïíòíëì íë-üåþòì æïìïùñëþçå æï ðòîæïðòî òèéåîïîïéïú ìîóäòïæ ïõïäò èåäëæòï. ìóô-îòì ùåâîåþèï ìàõëâåì ãïåèåëîåþòíï æïãïèåëîåþòìïì úòïäï ïèïøóêåäèï óà-õîï ðòîâåäò, õëäë ë÷ëè – èåìïèå õèï.ïìå æïòþïæï åì èøâåíòåîò ìòèéåîï,îëèäòì üåáìüò ïîòì èåüïæ äòîòêó-äò, ïáüóïäóîò æï ðïüîòëüóäò“. ãó-îïèòì èòåî ïîüòìüóäïæ æï äïèïçò èï-íåîòà íïïèþëþèï èìèåíåäàï ëâïúòïæïòèìïõóîï.

íïíòì ìïæéåãîûåäëçå ãóîïèèï ãï-òõìåíï ÷âåíò ðòîâåäò øåõâåæîï íïíòì-àïí: „èïíïíï õòæïøåäòì æïþïæåþòì æéå-çå èòâåæòà àïèïç ïäïâòûå, ãëãò ñóôï-îïûå, ãëãò àëàòþïûå, ë÷ë æï èå. ñâåäïïõäëþåäò æï íïúíëþò òñë, åîàò ãëãë-íïì ãïîæï, îëèåäèïú àïâòìò èòèçòæâå-äò ãïîåãíëþòà, äïèïçò ìòèéåîòà,ïîï÷âåóäåþîòâò òóèëîòàï æï óäïèï-çåìò àõîëþòì èïíåîòà ñâåäï èëãâõòþ-äï. èå àïèïæï ãïõäæòà æï òèæåíò èëâï-õåîõå, îëè ñâåäïì âïöëþå æï èòì ãâåî-æòà ïéèëâ÷íæò. ãïâïîêâòå, îëè åîáâïíïíò. úëüï õïíøò òìå ãïâóàïèïèæò, îëèâêòàõå: – íïíò! àó øåòûäåþï èòàõïîòà,ìïæ òñïâòà ïáïèæå, îïüëè âåîìïæ âåîøåãõâæòà æéåèæå, îòìàâòì ãâåèïäåþë-æòà?“ íïíòè èòðïìóõï: „ìïæ èíïõïâæòà,òìåàò óøíë æï øåóõåæïâò âòñïâò, îëèæåæïì áó÷ïøò ïî ãïèëâñïâæòë“. íïíòìøåàõçóäèï, æïóöåîåþåäèï, àâòàòîë-íòóäèï ïèþïâèï ìüóèîåþòì ìïåîàë ìò-úòäò ãïèëòùâòï.

ãóîïèòì ìòñâïîóäòà, ðëåüóîëþò-àï æï òóèëîòà øåçïâåþóä èÿåâîèåü-

ñâåäåþïì ïèøâåíåþæï íïíòìï æï þóäïüòì æòæò èëíæëèåþò-àï æï øåöòþîòì ýòíòà êòæåâ óôîë ãïèøâåíòåîåþóäò ìòè-éåîåþò, þåäïì èòåî ìîóäòïæ ãïíìõâïâåþóäò, „þåäïìåþó-îò“ ìüòäòà ùïêòàõóäò äåáìåþò æï øòãïæïøòã áïîàóäòìóôîóäò ìòèéåîåþò. åâüóøåíêëì ðîïéòì üîïãåæòòìïæèòèòûéâíòäò äåáìòì øåèæåã ïéïîïôåîò ùïóêòàõïâì. ûòîò-àïæïæ ïáåþæï æï äëúïâæï ìïáïîàâåäëì. þóäïü ëêóöï-âïì êëíúåîüçå ïîïìëæåì âñëôòäâïî. ìïåîàëæ èòìò ìòè-éåîåþò èõëäëæ ìõâòìò øåìîóäåþòà èáëíæï èëìèåíòäò.âòùîë ùîåøò æï ðïüïîï ìòâîúåøò, îëæåìïú ñâåäï èòìòìòüñâï æï ôîïçï ïéùåâì øåíïèæå æï ïõäëæïí ïæåâíåþàâïäì èòìò øåìîóäåþòì èïíåîïì, þóäïü ëêóöïâïì øåìîó-äåþóäò ìòèéåîåþò ûïäòïí øàïèþåÿæïâò æï åèëúòóîòï.


45

ãóîïè ïìïàòïíò,

1978 ùåäò, æóøåàò


óíæï ãïèëâüñæå, îëè òè èëèåíüøò âåî ùïîèëèåæãòíï ìúå-íòæïí îïèæåíòèå ìïïàòì ãïíèïâäëþïøò, åîà ðëçïøò èöæë-èïîå æï, ìõâïàï øëîòì, ïîú èëèòìèåíòï æï æéåèæå þóäïüòæïî÷ï ÷åèì èåõìòåîåþïøò îëãëîú ìòñâïîóäòà æï ìòèïî-àäòà ãïìõòâëìíåþóäò àþòäò æï èãîûíëþòïîå þïîæò.

þåäï ïõèïæóäòíï, îëãëîú ãóîïèò èòèïîàïâæï – þåäïïõïüëâíï, òèæåíïæ èëòõòþäï æï ïåíàë íïíòì ìòèéåîòà,îëè òáâå ãïó÷íæï òæåï æï øåìàïâïçï íïíòì èëåùñëà åî-àëþäòâò êëíúåîüò. ìõâïàï øëîòì ïè ÷ïíïôòáîì îïèæåíò-èå ùäòì èåîå õëîúò øååìõï æï ôòäïîèëíòòì æòæ ìïêëí-úåîüë æïîþïçøò ãïòèïîàï þåäï ïõèïæóäòíïìò æï íïíòþîåãâïûòì óþîùñòíâïäåìò æï óäïèïçåìò êëíúåîüò, îë-èåäèïú æòæò ùïîèïüåþòàï æï îåçëíïíìòà ÷ïòïîï.

âåîïâòí þåæïâæï, îëè æïåîéâòï ïè ïùåóäò ãïíùñëþòììóäòåî-èóìòêïäóîò ¸ïîèëíòï. þòíæò êïîãï õíòì ãïôïí-üóäò òñë æï ìòíïàäåì óêâå æïå÷ïãîï ìòþíåäå, îëæåìïúùïèëâòøïäåà.

þóäïüì ÷åèàïí æïî÷ï ìïùâòèïîò äïþïæï. âòúëæò, îëè÷âåíàïí ñëôíòì èåëîå æéå àïâòìóôïäò ¸áëíæïà ëôòúò-ïäóîò éëíòìûòåþåþòìïãïí æï òì åîàò æéå óíæï ãïèëåñå-íåþòíïà ñâåäï ïóúòäåþåäò ìïáèååþòì èëìïãâïîåþäïæ. ãï-æïâùñâòüå ùïâõèïîåþëæò æï èå àâòàëí èòèåüïíï äïþïæïìïìüóèîëøò. ãïâòãå, îëè „òâåîòïøò“ ñëôòäï ãï÷åîåþóäò.ïæèòíòìüîïüëîèï èòèïìùïâäï èòìò íëèåîò, èòâïêòàõåìïîàóäçå æï ïî æïèõâæï ëàïõøò. ìïîàóäòì èëîòãåì ãï-âïéåþòíå ëàïõò æï èïãòæïçå æïâóüëâå äïþïæï. èïãòæïçå-âå âíïõå ðïüïîï ôóîúåäò, îëèåäçåú ÷ïèëùåîòäò òñë òèæéòì ãïìïêåàåþåäò ìïáèååþò. åîà-åîàò ðóíáüò òñë:„çàáðàòü ïëàù ó ìóæà Íàíû“. îëãëîú ÷ïíì, ÷åèò ìïõåäò âå-

éïî æïòèïõìëâîï, çëãò íëæïîì èåûïõæï, çëãò – ë÷ëì æïåüñëþï æïòþíï. æòïìïõäòìì îëè íïíï åîáâï, åì êïîãïæ æï-èïõìëâîåþòï. èåú æïâùåîå ðïüïîï ãïèëìïàõëâïîò þïîïàò,êåàòäò èãçïâîëþï âóìóîâå æï èòâïùåîå: „ìóæ Íàíû“.


46

ÎËÃËÎ ÃÂÒÑÂÏÎÆÏ

ÅÎÀÈÏÍÅÀÒ

áïîàóä èåèóïîóä äòüåîïüóîïì êòæåâ åîàò ÷òíåþó-

äò ùòãíò øååèïüï íëæïî úåîúâïûòì æòæüïíòïíò èëãëíåþå-

þòì ìïõòà, îëèåäòú ïîïèïîüë èïìïäòì àâïäìïçîòìòàïï

èîïâïäèõîòâ ìïãóäòìõèë æï åðëáòì àïâòìåþóîò æëêóèåí-

üò, ïîïèåæ úëúõäïæ æï èòèçòæâåäïæïúïï æïùåîòäò æï

èêòàõâåäì æòæò òíüåîåìòà ùïïêòàõåþì àïâì.

îëãëîú åì ïõïäò èåèóïîóäò ÷ïíïùåîòú úõïæñëôì, ïâ-

üëîò êâäïâïú ïãîûåäåþì ïè ýïíîøò èóøïëþïì æï àïíæïàïí

òáíåþ âîúåäò ùòãíòú ïèëòçïîæëì – êâäïâïú ìòõïäòìòà

æï òóèëîòà ìïâìå.

èòìò èåèóïîóäò ùòãíòì ùïîæãòíåþï îïèæåíòèå àâòì ùò-

íïà ãïòèïîàï æï øåæïîåþòà ñîóæ ÷ïòïîï. ïèòüëèïú ãïæïâ-

ùñâòüåà þïüëíò íëæïîòì ïè ðïüïîï èëãëíåþòìïàâòì æïã-

âåîàë ãóîïè æë÷ïíïøâòäòì ãïèëõèïóîåþï (èïí ïâïæèñë-

ôëþòì ãïèë âåî èëïõåîõï ðîåçåíüïúòïçå èòìâäï æï åì ùå-

îòäò ãïãçïâíï àïâñîòäëþïçå ùïìïêòàõïæ) æï ìëäòêë úï-

òøâòäòì îåúåíçòï, ðòîëâíåþòìï, âòìàâòìïú èïõäëþåäòï

òì ãïîåèë, ïæïèòïíàï òì ùîå, îëèåäíòú íëæïî úåîúâïûòì

èåèóïîåþòì ðåîìëíïýåþïæ ùïîèëæãåþòïí æï ïè ñëâåäòâåì

øâòäåþòì àïëþòì àâïäòà ïôïìåþì.

þïüëíë íëæïî, òè ïóïîåþï ìòêåàåìàïí åîàïæ, îïúéèåîàì ÷åèàâòì óùñïäëþåþòï, åîà-åîà ãïèëî÷åóäùñïäëþïæ èòèï÷íòï òì, îëè èå þïüëí ãóîïè ïìïàòïíòìóèúîëìò èåãëþïîò âòñïâò, õëäë þïüëíò ãóîïèò ÷åèòóôîëìò èåãëþïîò þîûïíæåþëæï. èòìò ùñïäëþòà ãïâòúï-íò ùïîèëóæãåíäïæ ïîï÷âåóäåþîòâò ìïûèë, óêäåþäòâñâåäï, îëèåäàïãïí ãïíìïêóàîåþòà æïãòïõäëâæòààáâåí, þïüëí à. ÷òîãïûåì æï þïüëí ãëãò ñóôïîïûåì. îïæïèïâòùñåþì… èîïâïäò þåæíòåîò æéå èïõìëâì èïààïíãïüïîåþóäò.

þïüëíò ãóîïèòì 50 ùäòìàïâàïí æïêïâøòîåþòà èòì æå-æóäåàøò, ÿëâäåâøò, ìóôîòì àïèïæïæ þïüëíò à. ÷òîãïûåþîûïíæåþëæï. ìüóèîïæ òñâíåí äòüâòæïí ÷ïèëìóäò úíëþò-äò èùåîäåþò, îëèäåþàïíïú ÷âåí âòñïâòà ìüóèîïæ äòüâï-øò. èëãåõìåíåþïà, äòüâåäåþò îëãëîò àïâøåêïâåþóäò õïä-õòï. þïüëíò àåèòêëàòèëõòþäóäåþò êò, îë-æåìïú àïèïæï èòèïî-àïâæï: „ïðîøó âñòàòü,

ãîñïîäà ëèòîâñêèå

îôèöåðû“ – þåæíòåîå-

þò, èõëäëæ ôåõçå ùï-èëæãëèïì ïî ìöåîæå-þëæíåí æï àïâ-àïâò-ïíà ìêïèåþçå õüåþëæ-íåí. òè æéåì ïîïâòíæïèàâîïäï. ùïîèë-òæãòíåà, èåú êò; îïæ-ãïí ñëâåäãâïî çïî-õëøì þïüëíò àåèëìèëìèåíï øåóæïîåþ-äïæ ìöëþæï. ìóôîòìæïèàïâîåþòì øåèæåãäòüâåäèï ìüóèîåþèïïéíòøíåì: ÷âåíøò òèòüëè ìâïèåí, îëè ãïòàòøëí, áïîàóäòìóôîï êò þåæíòåîåþòì çåòèò ñëôòäïë.

èå òáïèæå èåîòæåþëæï, îëè èîúõâåíëæï êòæåâïú, îëèâòúíëþæò æï ïõäëì âòñïâò ïìåà õïäõàïí æï ìõâåþò êò –ïîï. èïãîïè åì ãïèòáïîùñäï àáâåíèï ïîï÷âåóäåþîòâèï,øåìïíòøíïâèï ùòãíèï, þïüëíë íëæïî. àáâåí ñâåäïìïàâòìïõäëþåäò ãïõïæåà àáâåíò ãïèëî÷åóäò ìïûèë. ïè þïîï-àòì æïìïùñòìøò øåúæëèï æïâóøâò, þïüëíò ãóîïèò ùïî-ìóäøò îëè èëâòõìåíòå – þîûïíæåþëæï-èåàáò. òì èóæïè,ñëâåäàâòì þîûïíæåþï ÷åèò óôîëìò èåãëþïîò æï èïìùïâ-äåþåäò.

èå àáâåíò ùòãíòì îïèæåíòèå àïâì, ïèòì óôäåþï îëèèáëíæåì, ìïõåäèûéâïíåäëåþøò øåâòüïíæò, îïæãïí ÷âåíòæéåâïíæåäò ãïãóäãîòäåþòì ýïèì, øåãâïõìåíë, àó îë-ãëî ãâòñâïîæï åîàèïíåàò æï îëãëî ïî âòøóîâåþæòàìóäì åîàèïíåàòìïàâòì. þïüëíë íëæïî, àáâåíò ìïûèëìóêäåþäòâ ñâåäï ùåâîò, ãïèëî÷åóäò àïâòìò èåúíòåîåþò-àï æï õåäëâíåþòà îëãëîò äïéò æï ìòúëúõäòà ïéìïâìåòñë. àáâåíì ùòãíøò, øåèàõâåâòàò ïîïï, îëè åîàò ïóúòäå-þåäò ãïèëíïêäòìòì ãïîæï, ïîìïæ ïîïï ïè áâåñíòæïí ùïìó-äåþòì ãäëâï æï èòóõåæïâïæ ÷âåíò æòæò èùóõïîåþòìï, ïèïìïìåàò ïõìíï ïáâì: òìòíò ãïèïîöâåþóäåþò ùïâòæíåí ïè áâåñ-íòæïí, îïæãïí óçëèëæ óñâïîæïà ìïèøëþäë, àïâòìò ìïá-èå, åîàèïíåàò æï ñâåäï áïîàâåäò.

êòæåâ åîàõåä óéîèåì èïæäëþïì èëãïõìåíåþà, þ-íëíëæïî, àáâåíò

ÃÓÎÏÈ ÆË÷ÏÍÏØÂÒÄÒ


ìëäòêë úïòøâòäò

ÊÏÎÃÒ ÙÒÃÍÒ

nodar cercvaZem dawera mogonebebis wigni „ase iyo“

da namdvilad vici, rom bevri adamiani gaaxara, gulia-

nad acina, zogierTs ki cremlic mohgvara, rac imis ut-

yuari niSania, rom wigni ostaturadaa dawerili. teq-

stis umetesi nawili cxadhyofs: avtors aqvs sadad da

lakonurad weris kultura, aqvs unari SeamCnios da ga-

mokveTos personaJis da fabulis umTavresi, gansakuT-

rebiT saintereso Tviseba da amaze aagos Txroba. sama-

galiTod aviRoT mogonebebi safrangeTSi mcxovrebi

emigrantis, oresti gordelaZis Sesaxeb.

oresti gordelaZisTvis ZiriTadi problemaa –

dabrundes winaprebis miwaze, sadac igi arasodes yo-

fila, Tu darCes safrangeTSi da iq ganagrZos SeCveu-

li emigrantuli cxovreba. am problemis gadaWris-

Tvis oresti damxmared da mrCevlad irCevs nodar

(oCo) cercvaZes. problemis gadaWra saubriTï da msje-

lobiT SeuZlebeli aRmoCnda, amitom gadawyda, rom

oresti Camosuliyo saqarTveloSi, gaecno imdroinde-

li yofa, daaxloeboda naTesavebs, gaeCina megobrebi,

es yvelaferi Seedarebina safrangeTSi Tavisi cxovre-

bisTvis da mxolod amis Semdeg mieRo saboloo gadaw-

yvetileba. saqarTveloSi orestis megzurobac nodar-

ma ikisra.

ai, aseT fonze ixsneba da ikveTeba oresti gordela-

Zis metad momxibvleli, Tbili da amave dros vaJkacuri

pirovneba. vecnobiT nodaris ganuyrel da erTgul me-

gobrebs. maTTan erTad TiTqos Cvenc vmogzaurobT

borjomis xeobaSi, xevsureTsa Tu yazbegSi, vilxenT me-

gobul sufrebze, vismenT ironiul, iumoristul, zog-

jer ki sevdian saubrebs da ar gvbezrdeba, radganïú es

adamianebi arian keTilebi da niWierebi da Tan gvainte-

resebs, ras gadawyvets bolos da bolos oresti gorde-

laZe – dasaxldeba saqarTveloSi Tu darCeba ucxo miwa-

ze.… rodesac ambavi sruldeba, vxvdebiT, rom saintere-

so pirovnebis Sesaxeb ubralod mogonebebi ki ara, mSve-

nieri novela wagvikiTxavs. TiTqmis aseve kargadaa da-

werili wignis sxva nawilebic, magaliTad: epizodebi no-

daris pirveli geologiuri eqspediciidan, Canaxati

rusi mwerlis zakrutkinis Sesaxeb da sxva.

yvelam, vinc icnobs nodar (oCo) cercvaZes da mis me-

gobrebs, icis, rom eseni arian maxvilgonierebiT ga-

morCeuli adamianebi. magram erTia zepiri xumroba da

meorea maTi araCveulebrivi iumoris qaRaldze gadata-

na ise, rom ar daikargos improvizebuli, situacias

zustad morgebuli xumrobis xibli. rogoria gadmosce,

vTqvaT, Temiko CirgaZis saubris manera: mokle, magram

gamiznuli frazebi, zusti maxvilebi da paradoqsuli

asociaciebi; an mkiTxvels warmoadgenino guram asaTia-

nis artistuli, dauSreteli energia da komikuri situ-

aciebis gamogonebisï da dadgmis mudmivi survili. aR-

moCnda, rom nodar cercvaZes am rTuli saqmis gakeTe-

bac emarjveba da amis Sedegad Cvenc xalisianad, uboro-

tod viciniT gogi yufaraZesTan, Tamaz alaviZesTan Tu

gigo buaCiZesTan erTad.

me bedma gamiRima, rom Cemi mSoblebis meSveobiT ax-

los vicnob nodar (oCo) cercvaZes, misi ojaxis wevrebs

da bevr im adamians, vis Sesaxebac „mogonebebSia“ saubari.

sxvaTaSoris wignSi aRweril erT-erT epizodSi kidec

vmonawileobdi. es iyo 1988 weli, guram asaTianis mesamo-

ce dabadebis dRe, romelic gadaixades sofel WolevSi

(Cvenda saubedurod, guramis vaJi da misi megobrebi Zia

oCos davaviwydiT da axicaa Cvenze, radgan Tavi verafriT

gamoviCineT. Tumca sanugeSod is maqvs, rom im sufraze,

sadac iyvnen Temiko CirgaZe, Salva kvintraZe, gogi yufa-

raZe, nani bregvaZe, metad Znelia vinmes daamaxsovrde).

wignSi aRwerili bevri epizodi da xumroba sxvisi

monayoliTac vicodi, magram „mogonebebi“ mainc didi

interesiT wavikiTxe da aseTi ram marto me ar damemar-

Ta. mgoni am gamocanis pasuxic vici. kiTxvisas TandaTan

acnobiereb, rom xdebi wignSi aRwerili ambebis uSualo

Tanamonawile, Tanamonawileoba ki arasodesaa momabez-

rebeli, radgan sul geqmneba iluzia, rom ambavi zustad

am dros, Sens Tvalwin iwyeba da viTardeba.

gagxados Tanamonawiled – namdvili literaturis

Tvisebaa. aba gavixsenoT, CvenTvis sayvareli wignebi

xom ramdenjerme gvaqvs wakiTxuli.

Tu davukvirdebiT, vnaxavT, rom sityvebi „mogoneba“

da „mogonili“ TiTqmis erTi da igive sityvebia. ena, ro-

melic adamianis yvelaze ZiriTadi instiíqtebidan mom-

dinareobs, gvkarnaxobs, rom mexsiereba, realobis gar-

da, fantaziiTac ikvebeba. Cemi gemovnebiTac swored im

mogonebebis mosmenaa saintereso, sadac simarTle fan-

taziiTaa Sezavebuli.

rodesac kiTxulob nodar cercvaZis wigns, geufle-

ba SegrZneba, rom aq aRwerili samyaro da adamianebi re-

alobaSi ar arsebobdnen, magram amave dros verc avto-

ris gulwrfelobaSi daeWvdebi...

zepiri Txrobisas aseTi efeqtis moxdena, bevrs Se-

uZlia, qaRaldze ki – mxolod mwerals.

garda zemoTqmulisa, nodar cercvaZis wignis erT-

erT mTavar Rirsebad mimaCnia isic, rom aq ar aris zed-

meti saubari sabWoTa epoqis simZimeze. versad gaigebT

wuwunsa da Civils – es ra droSi mogviwia cxovrebao –

da trabaxs – ai, ra magari biWebi viyaviT da rogor vum-

klavdebodiT sabWoeTis wnexso. aseTi rameebi wignSi

mxolod gakvriT da moridebiTaa naxsenebi. mêiTxvelis

yuradReba ufro miqceulia im naTel da keTil samya-

roze, risi Seqmnac moaxerxes nodarma da misma megob-

rebma da romelic sinamdvilesTan mimarTebaSi raRac-

nairad paralelurad arsebobda.

masalisadmi aseTi midgoma metad amZafrebs epoqis

absurdulobis SegrZnebas; marTlac, sad SeboWili,

uazro sabWoTa yofa da sad, vTqvaT, guram asaTiani an

gogi oCiauri... am modelis mofiqrebac literatoris

alRos mqone adamians SeuZlia.

erTi sityviT nodar cercvaZis mogonebebis wigni

aris ara mxolod mowmobebis da STabeWdilebebis kre-

buli, aramed realuri adamianebis da ambebis Sesaxeb

dawerili mxatvruli eskizebisï da novelebis wigni da

Tamamad SeiZleba iTqvas, rom avtors bevr sxva sikeTes-

Tan erTad aqvs namdvili mwerlis niWic.


47

ÎÅÐËÎÜÏÝÒ

ÃÏÌÜÎËÍËÈÒÏ

ÄÒÜÅÎÏÜÓÎÏØÒ

ÂËÂÏ ÊÒÊÒÄÏØÂÒÄÒÌ

ÍËÂÅÄÅÞÒÌ ÊÎÅÞÓÄÒÌ

ÃÏÍÕÒÄÂÏ

âëâï êòêòäïøâòäì, èêâäåâïîìï æï ðóþäòúòìüì, òáíåþ

ïîú ïîïìëæåì åôòáîï ðîëçïòêëìëþïçå, äòüåîïüóîóäò

êëíêóîìò – „äóïîìïþ àïàáïîòûå“ – îëè ïîï. èòìàâòì æï-

ùåîæï íëâåäåþòì úòêäì æï… èëóäëæíåä ùïîèïüåþïìïú

èëòðëâåþæï. ìïêèïëæ èïéïäò îïíãòì þåäåüîòìüóä áèíò-

äåþåþì øëîòì èòìò àõçóäåþï ïî ÷ïòêïîãåþëæï æï ýòóîòì

ìïãïíãåþë ðîòçòàïú ïéòíòøíåþëæï.

ãïçåàòì ôóîúäåþçå ïè íëâåäåþòì ãïèë÷åíïìï æï

èêòàõâåäòì æïòíüåîåìåþïì ûïäïóíåþóîïæ èë¸ñâï úòê-

äòì øåâìåþï æï úïäêå ùòãíïæ ãïèëúåèï – „ãïîæïìóä æéå-

àï èëãëíåþåþò“. ãïôëîèåþòìïàâòì îåâïç òíïíòøâòäòì íï-

õïüåþò ãïèëòñåíï. ãïíõòäâï êò ìòéíïéøò ãïòèïîàï – àþò-

äòìòì ìïõåäèùòôë óíòâåîìòüåüòì ôòäòïäøò, ìïæïú äåá-

úòåþì àâòàëíïú êòàõóäëþì.

ãïòëç íïæòîïøâòäò:

„âëâï êòêòäïøâòäèï, ÷âåíò ôòäòïäòì ðîëîåáüëîèï,

ãïèëìúï øåìïíòøíïâò íëâåäåþòì êîåþóäò æï ñâåäïì ãòî-

÷åâà, àó ãïíåîâòóäåþóäò æïùâåþòà, ûòäòì ùòí ãïæïïà-

âïäòåîåà åì íëâåäåþò, ùïòêòàõåà æï ãïîùèóíåþà, ïîïâò-

àïîò ùïèïäò ïéïî æïãÿòîæåþïà. åì ðòîïæïæ ÷åèì àïâçå

ãïèëâúïæå. ìõâïàï øëîòì, çëãòåîà ïá èñëôà ùòãíòì ðåî-

ìëíïýïæïú øåòúíëþà.

âëâïì ïîïåîàò ùåîòäò ïæîåú ãïèëáâåñíæï. æòæò èïæ-

äëþï èòíæï èëâïõìåíë „÷âåíì èùåîäëþïì“ ëîòãòíïäóîò

êëíêóîìòì ãïèïîàâòìïàâòì. ÷âåíàâòì ìïïèïñëï, îëè ýòó-

îòì ìïãïíãåþë ðîòçò ãïæïåúï ÷âåíò óíòâåîìòüåüòì àïíïè-

øîëèåäì“.

ðïïüï úõïæïòïè âîúåäò, èîïâïäèõîòâ ìïãóäòìõèë

îåúåíçòï ùïòêòàõï, ñëâåäãâïî äòüåîïüóîóä àïâñîò-

äëþïì îëè æïïèøâåíåþæï, óàóëæ úïäêå óíæï ãïèëáâåñ-

íæåì; ïá ïèòüëèïú ïéïî ãïâòèåëîåþà.

„÷ïòõåæïâ âëâïì ùòãíøò æï ïìåàò ôîïçåþò èëãõâæåþï

„äëáë áòíûèïîøò: èïîòäùñïäøò óíæï èëòõïîøëì æïôíòà,

íòïõóîòì ûòîåþòàï æï ìóîíåäëâïíò ðòäðòäòà, îëè ïèë-

òéåþà, ùâåíòú ÷ïïñëäåà ëæíïâ æï íïéæò éâòíòì ûèïîòú

ãïæïïìõòà…“

„ãëÿïàåâçïì, ìïçïíì îëè óûïõòïí, ðïèòæâîòì ìïùåþåäò

óáåíòà, ïäñï-ïäñï õïõâò“ æï ìõâï…

ïõäï – „øòäï-ôäïâò“ – ôïáòçò ãïêåàåþï óíæï, êïò íïÿ-

îåþò óíæï òñëì…“


„ïè èøòåî õïäõì ïõäï ïèòì èëìèåíï óíæï?“

ðïïüï úõïæïòï:

„þ-íë ãïòëç, àáâåí îëè þîûïíåà ïè ùòãíì ùïòêòàõïâàæï èøâòæïæ æïòûòíåþà, âåî æïòûòíåþà!

åîàò øåõåæâòà êóäòíïîòòì ìïõåäèûéâïíåäë ãåãëíå-þïà. èïãîïè òì, îïìïú èùåîïäò ïè ùòãíøò ïèþëþì, ÷âåíò ñâå-äïì ìïôòáîïäò æï ìïüêòâïîòï.

îï ïùóõåþì èùåîïäì æï îïçå øåìüêòâï ãóäò? åì ÷âåíò íïúíëþò ãïîåèëï úëúõïäò ðåîìëíïýåþòà…“

îëìüëè ÷õåòûå:

„èëãåìïäèåþòà ñâåäïì, ïè æïîþïçøò ðòîâåäïæ ïî èò-ùåâì ãïèëìâäï. ïá îïèæåíòèå ùäòì ùòíïà øåòáèíï ÷âåíò ìï-çëãïæëåþòì ôòäòïäò – þïüëíò ãïòëçòì æòæò àïíïæãë-èòà, ìòéíïéøò æï ìòéíïéòì óíòâåîìòüåüøò óíæï ñëôòäò-ñë åì äòüåîïüóîóäò êåîïú.

ìùëîåæ åì ãïîåèë, åì êåîï óíæï ïãîûåäåþæåì ìëäë-èëí æëæïøâòäòìï æï èòì àïíïèçîïõâåäàï üîïæòúòïì,ìõâïãâïîïæ ïîïâòàïîò ïçîò ïî ãïï÷íòï ÷âåíì úõëâîåþïìæï ÷âåíò ñâåäï íïþòöò óþîïäë ÷õòîêåæåäïëþïæ ãïæïòá-úåâï.

ñâåäï ùòãíò, ñâåäï äåáúòï, ñâåäï íïøîëèò óíæï òñëìïíïîåêäò æï ãïèëûïõòäò òè æòæò èëûîïëþòìï, îëèåäìïúêóäüóîóä-ìïãïíèïíïàäåþäë èëûîïëþï ¸áâòï.

âëâï êòêòäïøâòäò ïè èëûîïëþïøò, ïè ãïîåèëøò åîàòàâïäìï÷òíë ìïõåäòï.

èîïâïäèõîòâò òíüåîåìåþòì ðòîëâíåþï, ïæïèòïíò, îë-èåäòú ïî ïîòì ÷ïêåüòäò åîà îëèåäòèå ìôåîëøò – úíëþò-äò åíïàèåúíòåîò, êïâêïìòëäëãò, ïèïâå æîëì èùåîäóîòíòÿòà æïöòäæëåþóäò æï èòìò ìüïüòåþòú æïùåîòäòïúëúõäïæ, èòèçòæâåäïæ. „õóàøïþïàòì ïâüëþóìò“ êòæåúïõìåíåì ïá – øåìïíòøíïâò íïîêâåâò, íïèæâòäò þåäåüîòìüòìêïäèòà ãïèëêâåàòäò.

äòüåîïüóîóäèï êëíêóîìèï „äóïîìïþ àïàáïîòûå“õåäò øåóùñë æï óþòûãï èïì ãïèëå÷òíï àïâòìò íëâåäåþò, ÷ï-íïùåîåþò æï ùïîåæãòíï êëíêóîìçå èëíïùòäåëþòìïàâòì.

„äóïîìïþ àïàáïîòûå“ ëîòãòíïäóîò êëíêóîìòï. èòìòàåèï æï øòíïïîìò ãïõäïâà – ãïìüîëíëèòï äòüåîïüóîï-øò. ÷âåíàïí ðòîâåäïæ ãïòèïîàï ïè ñïòæòì äòüåîïüóîó-äò øåöòþîò, èìëôäòëì ìõâï áâåñíåþøò êò – âàáâïà, åìðï-íåàøò – õøòîïæ ïüïîåþåí.

ïè êëíêóîìòì òæåï ãï÷íæï åîàò ðïüïîï èïìïäòì øåè-æåã, îëèåäòú ìïãïíãåþëæ èëèçïææï ÷âåíò ãïèëúåèòìïà-âòì. ïìåàò ðïüïî-ðïüïîï èïìïäåþò õøòîïæ òþåÿæåþï èêòà-õâåäòì ãïìïõïäòìåþäïæ, æï ïò, ïìå ùïâïùñæòà åìðïíåàøòïèãâïîò êëíêóîìòì øåìïõåþ ðïüïîï ÷ïíïùåîì – ãïìüîëíë-èòï äòüåîïüóîïøò.

îï êïâøòîòï åîàò øåõåæâòà, ãïìüîëíëèòïìï æï äòüå-îïüóîïì øëîòì? úëüï øåèïúþóíåþåäòú òñë ïìåàò æïù-ñâòäåþï. ýòóîòì àïâèöæëèïîå ïìå ãïíèïîüïâæï, îëè äò-üåîïüóîï æï ãïìüîëíëèòï òèòà ¸ãïâì, îëè ãïíìõâïâåþó-äò åäåèåíüåþò ûïäòïí ¸ïîèëíòóäïæ àïíõâæåþï åîàèï-íåàìë.

åîàò øåõåæâòà ïæïèòïíèï øåòûäåþï òôòáîëì, îëè òá-íåþï òóèëîòìüóäò ñïòæòì êëíêóîìò, èïãîïè åìðïíåäåþòòóèëîòà ïî øåèëôïîãäóäïí æï òá òñë ìïüòîïú, ìïîêïç-èòú, æîïèïüóäò íïùïîèëåþåþòú æï àõçóäåþï, îëèåäèïúðòîâåäò ðîåèòï èëòðëâï – ãïõäæïà ðëäòüòêóîò ìïüòîòìíòèóøò.

ãïæïâùñâòüåà, ïè ñïòæòì êëíêóîìò ÷âåíàïíïú, ìïáïî-àâåäëøòú ÷ïãâåüïîåþòíï. æï âóùëæåà äóïîìïþ àïàáï-îòûòì ìïõåäò, îïæãïíïú åì ìïõåäò ñâåäïçå óêåà ãïèëõï-


48

�

ÎÅÐËÎÜÏÝÒ

üïâì ïè êëíêóîìòì øòíïïîììï æï èòì èîï-âïäôåîëâíåþïì. äóïîìïþ àïàáïîòûåìïêèïëæ îàóäò ðåîìëíïýò ãïõäïâà, èò-ìò õïìòïàòì úïäèõîòâò ïéáèï ïêíòíåþì ïèðåîìëíïýìïú æï òäòïì èõïüâîóä õåäëâ-íåþïìïú. äóïîìïþò ïî ïîòì èõëäëæ êë-èòêóîò ðåîìëíïýò, èòì õïìòïàøò èîïâïäòæïíïøîåâòï, îëèåäòú çåæïðòîóäïæ ïîï÷ïíì. òãò ïîòì êëèòêóîòú æï æîïèïüó-äòú – åì àïíõèòåîåþï áèíòì ìùëîåæ õïìò-ïàòì ìòéîèåì.

ìõâïàï øëîòì, 50-60-òïí ùäåþøò ãëî-øò ïîìåþëþæï þë¸åèóîò (ïîï òïüïêáâåøï!)ìïçëãïæëåþï, îëèåäòú ïåîàòïíåþæïèåúíòåîåþì, èùåîäåþì, îåýòìëîåþì,èõïüâîåþì, èìïõòëþåþì æï åîáâï ìùëîåæïìå – äóïîìïþ àïàáïîòûòì ìïõåäò. æåâò-çòú øåìïôåîòìò ¸áëíæï: „ïîüïäïçåæîëãëîï õïî?“ æï àó âòíèå ðïìóõëþæï: „âïúòâòàï âïî, âï-úòâòàï“, åì ìùëîåæ åîà-åîàò ùåâîàïãïíò òáíåþëæï.òèïîàåþëæï ìóôîåþò æï åì ìóôîåþò àïâòì æîëçå êóä-üóîòì àïâòìåþóîò êåîïú ãïõäæïà.

åèþäåèï æïõïüï êïîäë ôï÷óäòïè – ÷âåíèï øåìïíòøíïâ-èï èõïüâïîèï æï ïè åèþäåèïè æïïèøâåíï êëíêóîìò.

åîàìïú ãåüñâòà: êëíêóîìåþò ïîïåîàò üïîæåþï ÷âåíìîåïäëþïøò æï îëãëîò üåíæåíúòóîòú óíæï òñëì êëíêóî-ìò, èïòíú ãïèïîàäåþóäòï èòìò ïîìåþëþï. îïæãïíïú ïè ñï-òæòì èëâäåíåþò ïúëúõäåþåí ìïèùåîäë, ìïäòüåîïüóîëúõëâîåþïì.

÷âåíò êëíêóîìò ìùëîåæ ðòîëâíóäëþòà ãïèëòî÷åëæï.ìïêèïëæ ìïòíüåîåìë èïìïäïè èëòñïîï àïâò – 100-çå

èåüò èëíïùòäå ãïõäæïà – çëãò ïéòïîåþóäò èùåîïäò,çëãèï ðòîâåäïæ ìúïæï êïäïèò.

åîàïæåîàò èå ãïõäæòà ýòóîòì ùåâîàïãïí, âòíú þï-üëí âëâïì ðòîïæïæ âòúíëþæò æï ûïäòïí èòõïîòï, îëè èå ïîùïèëèòÿîòï èòìò æïöòäæëâåþòì ìïêòàõò. ìõâï ùåâîåþèïàáâåì ðòîâåäïæ æï èå óþîïäëæ æïâåàïíõèå. ñâåäïè òêòà-õï úïä-úïäêå, âòí òñë âëâï êòêòäïøâòäò æï ýòóîòì ìõæë-èïçå åîàìóäëâíïæ ãïæïùñæï èòìàâòì ðîåèòòì èòíòÿåþï.

æï èåú ìòïèëâíåþòà ùïîâóæãòíå èïøòí åì ðòîëâíåþï,øåìïíòøíïâò ìïèåúíòåîë ãïèëêâäåâåþòìï àó äòüåîïüó-îóäò ìüïüòåþòì ïâüëîò, îëèäòì îïèæåíòèå íïîêâåâò æïæòïäëãò ÷âåíì ýóîíïäìï æï ãïçåàøòú æïòþåÿæï.

„÷âåíì èùåîäëþïøò“ æïòþåÿæï ìïêëíêóîìë èïìïäåþòìåîàò îêïäò æï âëâïì íëâåäåþòú ãïèëáâåñíæï. èïì èë¸ñâïòíãï èòäëîïâïì ìïòíüåîåìë êîòüòêóäò ùåîòäò.

æéåìïú ðïïüï úõïæïòïè øåìïíòøíïâïæ æïïõïìòïàï åìíëâåäåþò ñëâåäèõîòâ – èòìò ôëíòú, èòìò èõïüâîóäòèíòøâíåäëþïú, ìëúòïäóîò ìòèûïôîåú, âôòáîëþ, åì èòèë-õòäâïú ïóúòäåþäïæ óíæï æïòþåÿæëì. õëäë âëâïì íëâå-äåþì ïîïåîàõåä æïóþîóíæåþï ÷âåíò ìïäòüåîïüóîëêîòüòêï æï, îïú èàïâïîòï, èêòàõâåäò.

åì ùòãíò, îëèåäøòú øåâòæï ìïêëíêóîìë èëàõîëþï æïêòæåâ îïèæåíòèå íëâåäï, ìåîòëçóäò èùåîäëþïï, ïî ïîòìýóîíïäòìüòêï, îëãëîú åì âòíèåì øåòûäåþï èëå÷âåíëì,ìåîòëçóäò ãïíïúõïæòï æï òíüåîåìòà æïâåäëæåþòà èòììõâï êîåþóäåþìïú“.

çïòîï êëîïøâòäò:

„èå ïìåàò ÷âåâï èïáâì æï ïäþïà ñâåäï àáâåíàïãïíì.îïòèå ùòãíì îëè ùïâòêòàõïâ, èíòøâíåäëâïí ïæãòäåþì

õïçì ãïâóìâïè, ïéâíòøíïâ õëäèå ôïí-áîòà.

ïè ùòãíì îëè âêòàõóäëþæò, õïçãï-ìïìèåäò âåîïôåîò ïéèëâï÷òíå òèòüëè,îëè àòàáèòì ìóä óíæï æïèåõïçï…

æïâïíåþå àïâò. îëúï ãïâòãå, îëèùòãíòì ãïíõòäâï õæåþëæï, âàáâò, ïþï ïõ-äï èåëîåæ ùïâòêòàõïâ, ïéâíòøíïâ õïç-ãïìèòà, îïú èëèåùëíåþï-èåàáò. èïãîïèìïèùóõïîëæ, åì ùòãíò àïí ïî ùïèëèòéòïæï èõëäëæ øàïþåÿæòäåþåþì èëãïõìå-íåþà.

ðòîâåäò ÷åèò øàïþåÿæòäåþï:èå ÷åèò àïâò ïîïóøïâì èçïîåóäïæ

èòèï÷íæï, ïò, ïè õïäõòì ùòíïøå àòàìïâêïêâïâ. ïîïôåîò èçïîåóäòú ïîï âñë-ôòäâïî âëâï êòêòäïøâòäàïí øåæïîå-þòà“.

îåðäòêï æïîþïçòæïí:

„ë¸, êïîãò, ïõäï!“


„âëâï, øåêòàõâïì ãòìâïè, îïòèå êóäòíïîòóäò ìïìùïâ-äåþåäò õëè ïîï ãïáâì æïèàïâîåþóäò?“

èåëîå øàïþåÿæòäåþï: „åì ùòãíò öåî èïîüë ìïáïîàâå-äëøò ÷ïèëìóäò ìüóèîåþòìïàâòìïï ïóúòäåþåäò. åì ïîòìèïààâòì ãçïèêâäåâò êïõåàøò.

åì ùòãíò ¸òèíòï êïõóîò úõëâîåþòìï èàåäò àïâòìò ïü-îòþóüåþòà. ïèòüëè àïâì óôäåþïì âïûäåâ, þïüëíë âëâï,àáâåí øåãïæïîëà íëæïî æóèþïûåìï æï ëüòï òëìåäòïíì…íïøîëèåþòì îïëæåíëþòà êò ïîï, òè ôóíáúòòà, îïú íëæïî-èï ãóîòòìàâòì ãïïêåàï, æï ëüòïè – òèåîåàòìïàâòì…

ïè ùòãíì îëè ãïæïøäò, àïâòæïí þëäëèæå ìïâìåï êïõó-îò ìòüñâåþòà, êïõóîò äåáìòêóîò ôëíæòà, êïõóîò ãïèë-íïàáâïèåþòà, èëêäåæ „êïõåàë, ÷åèë êïõåàë!“ – îëãëîúæïùåîï ÷âåíèï íóíó æóéïøâòäèï, ïò, àáâåíò ùòãíòú ïèãâï-îò ãïíùñëþòìïï, ¸òèíòì ãïíùñëþòìï“.

âëâï êòêòäïøâòäò:

„ãòëîãò äåëíòûåì æï îåçë òíïíòøâòäì îïéï ðïìóõòãïâúåà! íó øåèïîúõâåíà…“


„æï êòæåâ: ñâåäï æïîãì àïâòìò ôòäëìëôòï ïáâì. åìùòãíò ôòäëìëôòóîòúïï. íó øåãâïúæåíì ïæâòäïæ, ùïìï-êòàõò õóèîëþïíò æï ìïæï ôëîèï…“


„ôòäëìëôòïøò ìïèòïíò èñïâæï…“


„èå õóàòïíì ãòùåî, åì ïîòì ùèòíæï ôòäëìëôòóîò ùòã-íò æï, ïò, îïüëè:

ïá òìåàò ðîëþäåèåþòï ùïèëñåíåþóäò, îëè ëîöåî ùï-êòàõâï ïîú ñëôíòì.

ïò, ãïæïøïäåà ðòîâåäò ãâåîæò æï ùïòêòàõåà: „âóû-éâíò ÷åèì òóþòäåãïæïóõæåä èåãëþîåþì…“ – èàåä ùòãíìùòàåä çëäïæ ãïìæåâì èåãëþîåþàïí óîàòåîàëþòì àåèï.èàåäò øîëèï æïòùåîåþï èåãëþîëþïçå ïè íëâåäåþòì èò-õåæâòà.


49

âëâï êòêòäïøâòäò

ÎÅÐËÎÜÏÝÒ

ïìåâå: èëîïäòì àåèï.þïüëíèï ðïïüïèïú ïõìåíï, îëè àòàáèòì ñâåäï íëâåäï

èëîïäòì àåèïì åõåþï. åì ãïïçîåþóäòï, ôòäëìëôòóîòüåîèòíåþò îëè ãïèëâòñåíëà, æîëòìï æï ìòâîúòì ïìðåá-üøò, àóíæïú åîà-åîàò ðåîìëíïýò áïäò – ðåüîëâíï, ãïòõ-ìåíåà… ìïëúîïæ ìïòíüåîåìë æï éîèï õïìòïàòï – îëúïðåüîëâíï îóìåàøò ãïæïòõâåùï, ëöïõåþøò ãïíáëîùòíåþïãïõøòîæïë. åì õïìòïàò æïíïõóäòï ìùëîåæ ãïîêâåóäòæîëòìï æï ìòâîúòì ïìðåáüøò.

êòæåâ åîàò ôòäëìëôòóîò èëèåíüò: îïëæåíëþîòëþòìàâòìëþîòëþïøò ãïæïìâäï: èàåäò øåíò îåúåðüóîï êåîûå-þòìï. òèæåíò îïèå ãïâòãå, çëãòì ìïõåäòú ïî ãïèåãëíï! åìíïøîëèò ïîï èïîüë ¸òèíòï êïõóîò ñëôòìï, ïîïèåæ åîàãâï-îò ôòäëìëôòóîò üîïáüïüòú!

ãòäëúïâ æï… ìòïèëâíåþòà èëãåþïîåþò êóäòíïîòïøò!“


„èïæäëþïì ãòõæòà, á-íë çïòîï, õóàòïíòìïàâòì…“

äåîò èÿåæäòøâòäò:

„èå äòüåîïüóîóäò êîòüòêëìò ïîï âïî æï ïîú ïìåàòôïîàë æòïðïçëíòì ôòäëäëãò, ïèòüëè ÷åèò ãïèëìâäïèïîàäïú øàïþåÿæòäåþïàï ãïçòïîåþï òáíåþï.

èïîàäï èòñâïîì ÷åèò èåãëþïîò, èòñâïîì äòüåîïüóîïæï åì èëàõîëþåþò îëè ùïâòêòàõå, ìóîâòäòú ãïèò÷íæï ïç-îòì ãïèëàáèòìï.

÷âåí âëâïè ûïäòïí þåâîò îïè èëãâúï åèëúòóîò àâïä-ìïçîòìòà. èïì øåèæåã, îïú ÷âåíì ùîåøò øåèëâòæï, èïí ÷âåíìãïîåèëì ìòùîôåäå øåèïüï æï ïè ãïíõòäâòì èòçïíò åìåúïîòì, îëè åì åèëúòåþò íïùòäò èïòíú óêïí æïâóþîóíëà.âòúëæòà, îëè âëâï òñë åíïàèåúíòåîò, êïâêïìòëäëãò æïóåúîïæ ãïâòãåà, îëè ìïêèïëæ êïîãò èùåîïäòú ñëôòäïæï èòìò íïøîëèò ðîåìüòýóäò ðîåèòòàïú ïéòíòøíï.

óêâå òìïóþîåì, îëè ïè ùòãíøò þåâîò ãïìüîëíëèòóäòæï êóäòíïîòóäò àåèï æï üåîèòíòï, øåãòþîïäåþà æï èåúïéïî èëâñâåþò æïùâîòäåþòà, àó îëãëî æïâÿîïà þóîâï-êòì õëîúò æï îëãëî æïâïäïãëà, îëãëî ìóîíåäëâïí ùò-ùïêïøò óíæï òñëì èëõïîøóäò æï ïìå øåèæåã.

êóäòíïîòóäò èõïîå ïè ùòãíòìï âëâïìàâòì àâòàèòçïíòïî ïîòì. åì åîàò èõïîåï ùòãíòìï – „îïú åìèïì æï ïéùåîì“– îëãëîú ìóäõïí-ìïþï ãïíèïîüïâæï. âëâï ïîï èõëäëæïéùåîì êïîãïæ ÷âåíàâòì íïúíëþ æï ïõäëþåä ãïîåèëì,èàïâïîò éòîìåþï ïè íëâåäåþòìï æï âëâïì èùåîäóîò éòî-ìåþïú ïîòì òì, îëè ûïäòïí æòæò ìòñâïîóäòà, ãïóõóíïîòåèëúòåþòà õïüïâì ñëâåäòâåì – ãïîåèëì, ïæïèòïíåþì (ïî-÷òäï, ïðïäëíï, ðåüîëâíï…). îëãëîò ìòñâïîóäòà, åèë-úòåþòà ïîòì ãïèëûåîùòäò ñëâåäò èïàãïíò, ïîñòì ìïõ-æåäçå îëè âêòàõóäëþæò èëàõîëþïì, óúåþ èëèå÷âåíï,îëè èåú òá âçòâïî, òèæåíïæ úëúõäïæ ïîòì ïéùåîòäò åìãïîåèë… òìå ðòîïæïæ èå ñâåäïçå èåüïæ ïè êîåþóäøòèëèùëíì íëâåäï „ðåüîëâíï“, îëèåäòú ïî ãïõäïâà êó-äòíïîòóäò… îëúï ïèïì âêòàõóäëþæò, ãïèïõìåíæï ôå-äòíòì ôòäèò „êïþòîòïì éïèååþò“, ìïæïú ïìåâå ãïèïëãíå-þåäò àïíïãîûíëþòà òèìÿâïäåþò èàïâïîò ðåîìëíïýòìïæ-èò, ëîíïòîò, ìïùòíïïéèæåãë àâòìåþåþòì èáëíå ïæïèòïíò-ìïæèò.

îïüëè ïîòïí ïìåàò ïæïèòïíåþò èòèçòæâåäíò?ïæïèòïíì þåâîò ìõâïæïìõâïíïòîò àâòìåþï øåòûäåþï

¸áëíæåì æï èïàò øåàïâìåþï çëãöåî ûïäòïí ÿòîì. îïú óô-îë îïæòêïäóîïæ ãïíìõâïâæåþï åì àâòìåþåþò, èòàóôîëæòæ ìóäòåî ìòèüêòúåìï æï ûïäïì èëòàõëâì ðòîëâíåþòì-

ãïí, îëè òè àâòìåþåþòà òúõëâîëì æï ïìåàòï ìùëîåæ åìðåüîëâíï“.

úòîï ÷òêâïòûå:

„ïá óêâå ïîïåîàõåä ïéòíòøíï, îëè åì íëâåäåþò ûïäò-ïí éîèïï àïâòìò øòíïïîìòà, èìëôäïéáèòà, èïàøò òãîûíë-þï ìòñâïîóäò, ìòàþë áïîàâåäò êïúòìï, æòïõ, áïîàâåäòêïúòìï æï ÷åèàâòì åì ïéèë÷åíï òñë. þïüëí âëâïì âòúíëþ-æò, îëãëîú êïâêïìòëäëãì, ûïäòïí êïîã ïèåîòêïíòìüì æïïè ìôåîëøò íïñëôòåîïæ èëéâïùå ðòîëâíåþïì æï ïèæåíïæèëóäëæíåäòú òñë åì áïîàóäò þóíåþï…

ïá ïéòíòøíï èòìò èîïâïäèõîòâëþï, èîïâïäíòÿòåîåþï.ïìåâå òàáâï, àó îïèæåíò êïîãò ìïáèòì ùïèëèùñåþòï.

àóíæ èòìò àïëìíëþòà, åîàò ïõïäò ìïáèå, îëèåäìïú òãò÷ïóæãåþï ìïàïâåøò – ïèåîòêïíòìüòêòì úåíüîòì æïïîìåþïìïõåäèùòôë óíòâåîìòüåüòì ìòéíïéòì ôòäòïäøò. ïìåàòúåíüîåþò ïîìåþëþì ìõâï óèïéäåì ìïìùïâäåþäåþøò, ïîòìàåäïâøòú, èïãîïè ìòéíïéòì ôòäòïäøò ìõâï æïüâòîàâïåáíåþï úåíüîì æï, æïîùèóíåþóäò âïî, åì ùïèëùñåþïú òìå-âå ùïîèïüåþóäò òáíåþï, îëãëîú ìõâï ìïáèååþò, èòì èòåîãïíõëîúòåäåþóäò.

èåú èïáâì ÷åèò ãïèëî÷åóäò íëâåäï – „ãçïçå þòÿò èò-æòëæï“. æï èòíæï âàáâï, îëèåäòú þïâøâëþòæïí æéåèæåèëæòì ìïèøëþäëì ìïèìïõóîøò – æïîùèóíåþóäò âïî, ìò-úëúõäòì þëäëèæå èòìò êîåæë òáíåþï ìùëîåæ òì, îïúèùåîïäì ïáâì ãïúõïæåþóäò æï ãïèëüïíòäò: òãò þëäëèæååîàãóäïæ åèìïõóîåþï áâåñïíïì“.

æïâòà èÿåæäóîò:

„æòæåþóäò êïúò þîûïíæåþï óêâæïâò äóïîìïþ àïàáï-îòûå, öåî èïìçå øåáèíòäò íïùïîèëåþòï æòæò øåíïûåíò áïî-àóäò èùåîäëþòìïàâòì æï èòìò ìïõåäòà ãïèëúõïæåþóäèïêëíêóîìèï ëúæïèååîàå ìïóêóíòì æïìïùñòìøò þòûãò èòìúïïõïä äòüåîïüóîóä íïêïæì, îëèåäòú êóäòíïîòóäò äò-üåîïüóîòì ìïõåäòà øåòûäåþï øåâòæåì èùåîäëþòì òìüë-îòïøò.

èïîàäïú, ïè êëíêóîìèï îïèæåíòèå øåìïíòøíïâò èëà-õîëþï øåìûòíï áïîàóä èùåîäëþïì.

ìïáïîàâåäëøò üîïæòúòóäïæ ïîìåþëþì ìóôîòì êóä-üóîï, êóäòíïîòòì êóäüóîï æï èùåîïäò ìùëîåæ ïè êóä-üóîòì øåìïõåþ èëãâòàõîëþì íïèæâòäò èùåîäóîò ëìüï-üëþòà“.

úïúï þåíïøâòäò:

„èïæäëþï èòíæï âóàõîï þïüëí âëâïì, îëè èïí øåûäëãïåúëúõäåþòíï òì æîë, îïú æîëøòú ÷âåí ãâòõæåþëæïúõëâîåþï. þïüëíò âëâï æï èå èåçëþåä ìêëäåþøò âìùïâ-äëþæòà àóîèå, ðïîïäåäóîïæ èòæòëæï ÷âåíò úõëâîåþïàïâòìò ãçòà, èïãîïè îëæåìïú åì ùòãíò ùïâòêòàõå, èòâõâæò,îëè ïè ùòãíòì åîà-åîàò ðåîìëíïýò âòñïâò…

îïèæåíòèåöåî ùïâòêòàõå åì ùòãíò. áïîàóäò ðîëçï òè-æåíïæ èïéïä æëíåçåï, îëè àòàáëì ãïìïëúïîòú ïîòì, ïìåà-èï ðïüïîï ùòãíèï îëãëî ãïèëòùâòï ïìåàò æïòíüåîåìåþï.

ðòîâåä îòãøò ïèòì èòçåçò óíæï òñëì òì ãóäùîôåäë-þï, îëèåäòú ïìå õåäøåìïõåþïæïï ãïèëõïüóäò. ãóäùîôå-äëþï èïì ìïåîàëæ ïõïìòïàåþì. ïìåâå äïêëíóîëþï, æï òà-áâï ïèòì øåìïõåþ: åíòì ãïíúæï. èëêäåæ æï èëáíòäïæ ïè-þëþì éîèï ìïàáèåäì.

ïéïî øåâïùóõåþ ïóæòüëîòïì ÷åèì åèëúòåþçå ìïóþîòà,èïãîïè êóäòíïîòï èõïüâîóä ðîëçïøò èïîàäïú ìïòíüå-îåìë àåèïï. îëæåìïú ïäåáìïíæîå æòóèï èëãçïóîëþæï


50

ÎÅÐËÎÜÏÝÒ

êïâêïìòïøò, òãò ïéùåîæï ìïÿèåäåþìïú, îåúåðüåþìïú òùåî-æï æï àïâòì ùòãíøò „êïâêïìòï“ óõâïæ æï êïîãïæ ïáâì ãïæ-èëúåèóäò.

åì ïî ïîòì èõëäëæ êåîûòì èëèçïæåþòì ùåìò, õåäëâíå-þòì æëíåçåï ïñâïíòäò æï ïèòì øåèæåã ûïäòïí èåøòíòï æïèåîòæåþï þïüëíò âëâï æïâðïüòýë ìïæòäïæ“.


„íïèæâòäïæ ìïøòøòï, áïäþïüëíë úïúï“.

àïèïî þóêòï:

„÷åèò ãïèëìâäï úëüï ãïíìõâïâåþóäò òáíåþï. ùòãíòì øå-ìïõåþ óêâå òèæåíò òàáâï, îëè èòì ãïî÷åâïì ïéïî æïâòùñåþ.

ùòäïæ èõâæï, åì ùòãíò ïêòíûâïèæå ùïèåêòàõï. ÷åèì èå-ãëþîåþì üåäåôëíøòú êò âóêòàõïâæò. ñëâåäò ìòüñâï ïèùòãíòìï æòæ ìòñâïîóäì ïìõòâåþì. ïè ùòãíòì ïîúåîàò åã-çåèðäïîòï ãïìïñòæïæ ïî æïþåÿæòäï. èå ðòîïæïæ ïìå èãë-íòï, ïî æïòþåÿæï, òèòüëè, îëè ìòñâïîóäò ïî òñòæåþï. øå-óûäåþåäòï ãïñòæë òì, îïú ïìåàò ìïàóàòï.

÷åèì èåãëþîåþì úïä-úïäêå æïâóîòãå æï ùïâïêòàõå,âàõëâå ÷ïíïùåîåþò ãïåêåàåþòíïà, æï ïò ëîò íòèóøò:

„… îï þåæíòåîåþïï, îëè öåî êòæåâ ïîòïí àïâòì êóàõå-çå æï àïâòì õïäõçå ïìå øåñâïîåþóäò ïæïèòïíåþò…“

„… ãåíïúâïäåà, åì ïîòì ñâåäï æòïìïõäòìòì ìïèïãòæëùòãíò…“


„÷âåíì ôòäòïäøò âòíú ãïìïàõëâïîò èëâòæï, ãïàõëâ-æï, âòíú óúëäë èëâòæï, úëäò èëòñâïíï, âòíú ïîïèùåîï-äò èëâòæï, ñâåäï èùåîïäò ãïõæï…“

ãòâò èòáåäïûå:

„ïäþïà ìïòíüåîåìë òáíåþï àáâåíàâòì ïîïôòäëäëãòìæï ïîïäòüåîïüëîòì øåõåæóäåþïú ùïîèëãòæãòíëà. èåãïèëñåíåþòàò æïîãòì ìðåúòïäòìüò âïî. æï àó îïèåì âùåî,âùåî êëíêîåüóä æåþóäåþåþì, òèïì, îïú õïäõèï óíæï ãï-èëòñåíëì.

ïè ùòãíòì æòæ éòîìåþïæ èòèï÷íòï ìïëúîïæ àþòäò òó-

èëîò. òóèëîòà øåõåæë úõëâîåþïì – åì èãëíòï åîòì ãï-æïî÷åíòì åîà-åîàò ìïùòíæïîò.

íëæïî æóèþïûå ïõìåíåì. íëæïîèï ãóîòï øåïñâïîï èàåäìïáïîàâåäëì, ïè ùòãíèï, ïá ùïîèëæãåíòäèï óîàòåîàë-þåþèï, ìïñëôïúõëâîåþë æåüïäåþèï ïìåâå øåòûäåþï øåïñ-âïîëí êïõåàò èàåä ìïáïîàâåäëì, òè ïæïèòïíìïú êò, îëèå-äòú òáíåþ ïîú êò ñëôòäï êïõåàøò.

åîòì êóäòíïîòï ïîúàó ìïõóèïîë ìïáèåï. æï èïîàäïúæïèìïõóîåþóäïæ èòóíòÿåþòïà âëâïìïàâòì „äóïîìïþàïàáïîòûòì“ ðîåèòï. þ-íë âëâï, àáâåí êò ùåîà øåìïâïäøò,èùåîïäò ïîï âïîë, èïãîïè èå âåî æïãåàïíõèåþòà.

âòìóîâåþæò, îëè ïè èõîòâïú ãåéâïùïà“.


„ãèïæäëþà, èïãîïè âåéïî èëâïìùîåþ…“

îåâïç öïâïõòøâòäò:

„åì ùòãíò ìùëîåæïú óíæï ãïòñòæëì. óíòâåîìòüåüøòòêòàõåþï ìðåúòïäóîò ìïãïíò, êâåþòì üåáíëäëãòï æï åìùòãíò ûïäòïíïú ùïïæãåþïà ïè æïîãòì ìðåúòïäòìüåþì. æïïîï èïîüë ìðåúòïäòìüåþì“.


„èïæäëþïì èëãïõìåíåþà ãïæïÿïîþåþóäò áåþòìàâòì. ïáåîàò èøâåíòåîò áïäþïüëíò çòì, èïí èëèïùëæï îïèæåíòèåøåíòøâíï… ïîú òìå óçïæë êóäòíïîò âñëôòäâïî, èïãïäò-àïæ îïÿóäò äëþòïíòì ïíó øåêåúòäòì îåúåðüøò èïáâìæïøâåþóäò øåúæëèï – èëõïäóä õïõâì ïîïâòí óêåàåþìë…øåíòøâíòìàâòì æòæò èïæäëþï.

„äóïîìïþ àïàáïîòûòì“ êëíêóîìò ïìåú õëè ïî ãïã-îûåäæåì? – ùåäì òáíåþ ÷âåíú ãïæèëâòéëà åì êëíêóîìòæï ïìå æïâïùåìëà: ðòîâåäò ðîòçò – ìïèò øüëôò éâòíë, èå-ëîå – ëîò øüëôò æï èåìïèå – åîàò øüëôò“.


„øåòûäåþï, îïüëèïú ïîï. þëäëìæïþëäëì, äóïîìïþàïàáïîòûòì ìïõåäòì ùòíïøå ÷âåíú õëè ãâïáâì îïéïú âïä-æåþóäåþï“.


51

ìïþï ìóäõïíòøâòäò

ÎËÈÄÒÀÏ

ÌÏÙÑÏÓÄÒÀÏ

ÈÒÓÙÑËÀ

èìëôäòëøò ñâåäïçå ðëðóäïîóäò ìïþïâøâë îëèïíòóêâå ïõïä àïîãèïíøò øåãòûäòïà ùïòêòàõëàë.

„üëè ìëòåîòì àïâãïæïìïâïäò“ ÷âåíøò ðòîâåäïæòàïîãèíï òíãäòìóîòæïíë.

åì ôîïçåþò ïèëéåþóäòï èëêäå ìïîåêäïèë üåáìüò-æïí, îëèåäòú ãïèëèúåèäëþï „ïîåüåì“ æïóîàïâì èïîê

üâåíòì ïè ìïõåäãïíàáèóäò áèíòäåþòì ïõïäò àïîãèïíò-

ìïàâòì æï, îëãëîú ÷ïíì, âåîú òìòíò ïîòæåþòïí ÷âåíøò

ãïâîúåäåþóä ìåíì ðòîâåäëþòì æï÷åèåþòìï. æï èõëäëæ

æïèïèúòîåþåä áâåüåáìüøòï íïãóäòìõèåâò „üëè ìëòå-

îòì àïâãïæïìïâäòì“ ðòîâåäò èàïîãèíåäòì ãîòãëä

ñòôøòûòì éâïùäò, íïîàïóä èòíòøíåþïøò, îëè òì áïîàó-

äò ëîåóäò ïîï ëîòãòíïäòì åíòæïí, ïîïèåæ îóìóäòæïí

øåìîóäæï.

ïîïæï, èëãâòïíåþòà íòíë îïçòêïøâòäèï åì àïîãèïíò

øåóæïîï òíãäòìóî æåæïíì – æïïçóìüï çëãòåîàò ôîï-

çï, úïäêåóäò ãïèëüëâåþóäò ðïìïýåþòú øåïâìë. ïìå

îëè, üåáìüò, îëèåäòú ïèýïèïæ ãâòðñîòï õåäà, ëîòãò-

íïäòæïí àïîãèíòäòì üëäôïìïæ øåòûäåþï øåâïôïìëà.

èïãîïè ïèïìïú îëè àïâò æïâïíåþëà.

íóàó ïî øåòûäåþï ñëâåäò ïõïäò èúæåäëþï òìå øå-

ôïìæåì, îëè óìïèïîàäëæ ïî èòò÷áèïäëì ùòíïèëîþå-

æò? èòàóèåüåì, òìåàò ùòíïèëîþåæò, îëèäòì ñëâåäò

èëõìåíòåþïú ãóäì óíæï óõïîåþæåì ùòãíòåî áïî-

ÃÏÈËÕÈÏÓÎÅÞÏ

ÃÏÈËÕÈÏÓÎÅÞÏ

àâåäì æï ìïþïþìïú êò åûåþæåì èòìò ìïõåäòì ãïìïõèòï-íåþäïæ.

óêåàåìò ìïþïþò êò îï øåòûäåþï òñëì, àó ïîï „üëè ìë-òåîòì àïâãïæïìïâäòì“ ïõïäò àïîãèïíò, îëèåäòú àï-âòìàïâïæ ìïêèïëæ êïîã øàïþåÿæòäåþïì àó üëâåþì,óàóëæ òèòüëèïú, ïè æòæåþóäò èëéâïùòì íïèóøåâïîòîëè ïîòì ãïàâïäòìùòíåþóäò ìüòäóîïæïú æï åíëþîò-âïæïú.

àóèú ãîòãëä ñòôøòûòì åíï èïîüë ïá êò ïî ãïóàâï-äòìùòíåþòïà, ïî ãïæïâïÿïîþåþà, àó âòüñâòà, îëè áïî-àóäò ìïäòüåîïüóîë èåüñâåäåþòì ãïèëèóøïâåþïìï æïæïõâåùïøò èïì òèõåäï éâïùäò èòóûéâòì, îëãëîú „òâå-îòòì“ (ýóîíïäòìïú æï ãïçåàòìïú) îåæïáúòòì èæòâïíìïæï ìüòäòìüì, äïèòì òäòï ÿïâÿïâïûòìïì ïî ÷ïèëóâïîæå-þï.

àâòà ïäåáìïíæîå ñïçþåãò ïî àïêòäëþæï èòì „øïäï-øòíì“, ïîïèúàó ìõâïíò, ìàõëâæíåí êòæåú ÷ïìùëîåþïì òèèïæäòïíò æï ûïîéâòïíò åíòà, àïíæïñëäòäò ïäéëìãïîæï ôîëíåì õåëþïøò îëè øååàâòìåþòíï.

òäòï ÿïâÿïâïûåú ìïâìåþòà åíæëþëæï.æï ÷âåíò àïíïèåæîëâå ìïèùåîäë åíï ïîìåþòàïæ

„òâåîòòì“ åíïï.àóèú îïèæåíöåîèå èë¸êòæåì õåäò ïäåáìïíæîå ìó-

þïàïøâòä-òóýòíòì üîïãåæòòì – „éïäïüò“ – áïîàóäïæïèåüñâåäåþïì, æï èïà øëîòì ïêïêò ùåîåàåäèïú, àåïü-îåþò óðòîïüåìëþïì ãîòãëä ñòôøòûòì àïîãèïíì ïíòÿå-þåí.

íïúâäïæ òèòìï, õåäïõäï èåëîæåþëæåì åì àïîãèïíò;íïúâäïæ òèòìï, õåäïõäï èåëîæåþëæåì èòì èòåî áïî-

àóäïæ ïèåüñâåäåþóäò îëèïíåþò ¸åíîòê ìåíêåâò÷òìï„úåúõäòàï æï èïõâòäòà“ æï „ðïí âëäëæòåâìêò“;

íïúâäïæ òèòìï, õåäïõäï èåëîæåþëæåì èòì èòåîàïîãèíòäò îëèïíåþò ðëä þóîýåìò „úëæâï ìòñâïîóäò-ìï“ æï „ïíæîå êëîíåäò“;

íïúâäïæ òèòìï, õåäïõäï ãïíèåëîæåì èòì èòåî àïî-ãèíòäò ìõâïæïìõâï ïâüëîàï íëâåäåþòì êîåþóäò, îëèå-äòú ìïãîûíëþäïæ øåòâìåþëæï èïøòíæåä ìïäòüåîïüó-îë ðîåìïøò èòèëôïíüóäò ìõâï ùâîòä-ùâîòäò èëàõîë-þåþòàïú –

„üëè ìëòåîòì àïâãïæïìïâäòì“ ÷ïèëîàèåâïú èëóí-æëèåì?

èò÷áèïäâï, èòñîóåþï ïìåàò èòçíòà õæåþï.ëúò ùäòì ùòíïà èòìò ïè íïèóøåâîòì ãïáòïáåþï îëè

èëòíæëèï ýóîíïäèï „ìïóíöåè“, îïàï ïõïäò àïîãèïíò-ìïàâòì ûïäïæëþòà ãïåêïôïà ãçï, ðïïüï ÷õåòûåìàïí åî-àïæ àáâåíò èëíï-èëî÷òäò ãïèëåõèïóîï èêïúîïæ òè ïîï-äòüåîïüóîóä àïâæïìõèïì æï æïâóêïîãåà ìóîâòäòïìåàò õåäëâíóîò ÷ïíïúâäåþòìï.

ïìèïà äåêòïøâòäòì ðîëôåìòóä íïèóøåâïîì êò ìòï-èëâíåþòà èòâåìïäèåþòà, àïíïú òãò òè äòüåîïüëîàïøëîòìïï ìïãóäâåþåäò, îëèåäíòú ó÷óèîïæ ïêåàåþåíèíòøâíåäëâïí ìïáèååþì æï èëâïäåíò âïîà úëüï èåü ñó-îïæéåþïì âò÷åíæåà ïìåà ïæïèòïíàï èòèïîà.

èïãîïè èïà íïéâïùìïú íó ãïèëâòñåíåþà ùòíïèëîþåæ-àï êâïäòì ùïìïøäåäïæ æï òìüëîòóäò ìïèùåîäë ðîë-úåìåþòì èòìïèïä-èëìïèïäïæ.

èòàóôîë – ãîòãëä ñòôøòûòì àïîãèïíò åíëþîòâ ïáüóïäëþïì

êâäïâïú òíïî÷óíåþì æï ñëâåäàâòìïú øåòíïî÷óíåþì,

àóêò áïîàóäò åíï òìå ïî ïãâåèéâîåâï æï ãïèëãâåôøó-üåþï, îëè æåæëûïîéâì èëâùñæåà æï ïéïîú ìóîâòäòãïãâï÷íæåì èòìêåí ìâäòìï.

„üëè ìëòåîòì àïâãïæïìïâäòì“ èòìåóä âåîìòïì ïîøåî÷åþï èõëäëæ òìüëîòóäò èíòøâíåäëþï æï ïõïäòàïîãèïíåþòì êâïäæïêâïä òìåâ óíæï èåëîæåþëæåì,îëãëîú, âàáâïà, íòêë ïâïäòøâòäòì èòåî ãïæèëéåþó-äò „æëí êòõëüò“ óíæï ãïèëòúåì èïì øåèæåãïú, îïú þï-÷ïíï þîåãâïûåè óøóïäëæ åìðïíóîòæïí ïïèåüñâåäïáïîàóäïæ èòãåä æå ìåîâïíüåìòì åì ìïêïúëþîòë áèíò-äåþï. âåîú íòêë ïâïäòøâòäò – åì þîùñòíâïäå èëáïî-àóäå æï ìüòäòìüò – âåî èëåèùñâæåâï ïìå ïæâòäïææïèïèúòîåþåä áâåüåáìüøò, àóêò „æëí êòõëüòì“ ïõïäòàïîãèïíòì ãïèëèúåèåäíòú æïòìïÿòîëâåþåí ìïîåêäï-èë üåáìüì: „æëí êòõëüò“ ÷âåíøò ðòîâåäïæ òàïîãèíïåìðïíóîòæïíë.

ïè ïçîòì ãïèëàáèï ùòíïèëîþåæòì èòó÷áèïäïâïæïúøåòûäåþï.

ïíêò îïüëè óíæï ãïâóøâïà õåäòæïí ìïþïþò, âïõìå-íëà íòêë ïâïäòøâòäòì ìïõåäò?

îëæåìïú âïõüïíã ÿåäòûå àåïüîòì àõëâíòà õåäïõ-äï ãïæèëòéåþæï áïîàóäïæ óòäòïè øåáìðòîòì „èåôåäòîì“, èïíïèæå ìïãïíãåþëæ ãïïïíïäòçåþæï ùòíïèëî-þåæàï – òäòï ÿïâÿïâïûòìï æï òâïíå èï÷ïþäòì èòåî øåìîó-äåþóä àïîãèïíì, ìïàïíïæë ðïüòâì èòïãåþæï èïîöâåæèëûåþíòä üëíïäëþïìï æï ðëåüóî ìïçëèì, èïà èòåîãïêâïäóä ãçïì, æï üîïãåæòòì ïõïäò áïîàóäò âåîìòòìãïèëúåèòìïìïú ïîïâòí ùïïùåîæï ìïîåêäïèë üåáìüïæ:„èåôå äòîò“ ÷âåíøò ðòîâåäïæ òàïîãèíï òìå, îëè àïî-ãèïíò æåæïíì äïèòì ëîöåî ïî ïéåèïüåþïë, – îïàï æï-èïèúòîåþåä áâåüåáìüøò åãóäòìõèïà ùòíïèëîþåæàïéâïùäò æï õåäëâíåþï, èëõìåíòåþòì éòîìïæ êò ïîú åú-íëà.

àïâòìàïâïæ åì ôîïçï ìùëîò òáíåþëæï, èïãîïè îïè-æåíïæ èëîïäóîò æï ïóúòäåþåäòï èòìò èïòíúæïèïòíúïìå ùïîæãåíï?!.

èëíïúâäåëþòà ãïèëòúåèï øåáìðòîòì üîïãåæòòì åìëîò àïîãèïíò.

„üëè ìëòåîòì àïâãïæïìïâïäìïú“ òãòâå þåæò èëåäòì÷âåíì îåïäëþïøò.

„ïîåüåì“ èåìâåóîà òìòú åìïõåäåþïà, îëè: ÷âåíìñèïùâòäåþìïú ùòãíòì ðòîâåäò òäóìüîïüëîòì àîó óò-äòïèìòì íïõïüåþòú øåóûéâåþïà èïîê üâåíòì þïâøâóîòôïàåîïêåþòà ïéìïâìå ìïèñïîëøò.

èïãîïè óòäòïèìòì òäóìüîïúòåþòì ãïèë÷åíï ìóäïúïî ïîòì ó÷âåóäë áïîàóäò ìïèùåîäë úõëâîåþòìïàâòì.åì íïõïüåþò åîàõåä óêâå øåóûéâï ÷âåíì ñèïùâòäåþìèïîê üâåíòì ìïèñïîëøò, îëæåìïú ãîòãëä ñòôøòûòìàïîãèïíì æïåîàë. æï îï æïïêäæåþëæïà, åìåú îëè ïéå-íòøíïà?

… èòåãëì êåòìïîì êåòìîòìïë, – ûâåäàïûâåä ìòþ-îûíåì ìõïîü æï ìïõòåî ôëîèóäïøò èëïáúåâæï èïúõëâï-îò.

îëèäòàï ìïùñïóäòàï èòóùñëà, èëãåùñëì àáâåíë.åìåú ûâåäàïûâåäò ìòþîûíòì åäâïîåþïï.íóàó ùèòíæï ëàõàïâì òèòüëè óíæï âêòàõóäëþæåà,

îëè òáâå ãâïâòùñæåþëæåì?!.òìå íåüï èàïùèòíæåäåþòì ìïõåäåþìï æï éâïùäì îë-

ãëîéï óíæï âåáúåëæåà?..


52

ÊÓÄÓÏÎÅÞÒ

`sezonis umTavresi

movlena~, `namdvili Se-

devri~, `hitleris mier

safrangeTis okupaciis

Sesaxeb Seqmnili erT-er-

Ti saukeTeso nawarmoebi~,

`zemoqmedebis ZaliT lamis àne frïnkis dRiuris~

dari romani~ – ase Seafases wamyvanma frangulma li-

teraturulma Jurnal-gazeTebma iren nemirovskïs

romani `franguli suita~, romelic SarSan gamomcem-

loba `denoelma~ dabeWda.

male iren nemirovskï prestiJuli literaturu-

li premiis `rendos~ laureati gaxdeba da es erTa-

derTi SemTxvevaa, roca aRniSnuli premia avtoris

sikvdilis Semdeg da TiTqmis 60 wlis winaT Seqmnili

TxzulebisaTvis gaicema.

iren nemirovskï 1903 wels, kievSi mdidari ebrae-

lis ojaxSi daibada. mama cnobili bankiri hyavda, ro-

melic cxovrebas ZiriTadad saqmian Sexvedrebsa da

kazinoebSi atarebda. deda ki – daxvewili aristokra-

ti – qaliSvils Cavlili axalgazrdobis Cumi gaxsene-

basaviT aRiqvamda. ireni gadiis meTvalyureobiT iz-

rdeboda, romelic gogonas frangul swraf metyve-

lebas aswavlida. irenma sakmaod adre Seiyvara kiT-

xva, mere ki kalami TviTonac mosinja.

1918 wels glexis samosSi gadacmulma nemirov-

skebma fineTis sazRvari gadakveTes da ruseTidan

gaiqcnen. ramdenime Tve evropaSi ixetiales, sabolo-

od ki safrangeTSi, parizSi dafuZndnen. mama sakuàa-

ri bankis frangul filials Caudga saTaveSi, ojaxs

mSvenieri saxl-kari uqirava da nemirovskebma kvlav

Cveuli fufunebiT cxovreba ganagrZes. dro zeimsa

da dResaswaulSi, mejlisebsa da maRali sazogadoe-

bis wveulebebze gadioda. irenma momavali meuRlec

swored erT-erT aseT wveulebaze gaicno. gogonas

literaturuli karierac aranaklebi warmatebiT

aewyo. franguli Jurnal-gazeTebi daubrkoleblad

aqveynebdnen mis zéaprebsa da moTxrobebs, magram

namdvili warmateba avtors 1929 wels gamomcemloba

`grases~ dastambulma romanma `daviT goldierma~

moutana. aésaniSnavia, rom bernar grasem, romelmac

moiwadina, irenTan piradad daedo saavtoro kon-

traqti, uceb verc daijera, rom aseTi gamarTuli da

ostaturad dawerili Txzuleba safrangeTSi sul

raRac 10 wlis winaT Camosaxlebuli axalgazrda go-

gonas kalams ekuTvnoda.

nemirovskebis cxovreba mkveTrad Seicvala saf-

rangeTis kapitulaciis Semdeg. saokupacio mTavro-

bis mier miRebulma kanonma èbraelTa Sesaxeb~ ire-

nis ojaxi, romelic imxanad ukve ori Svilis deda

iyo, umuSevar da socialuri statusis uqonel boga-

noebad aqcia. amis Semdeg mwerali mxolod ûalian iS-

viaàad da isic fsevdonimiT axerxebs sakuTari nawe-

rebis gamoqveynebas. redaqciebi da gamomcemlobebi

eridebian ucxoelisa da miT ufro ebraelis Semoqme-

debis beWdvas. am autanel viTarebas nemirovski sto-

ikuri nebisyofiT umklavdeba. sakuTari momavlisad-

mi iluziebis gareSe igi

1941-42 wlebSi mondome-

biT muSaobs romanze

`franguli suita~, rome-

lic Cafiqrebuli aqvs,

rogorc romani-anderZi,

romani-manifesti – musikaluri simfoniis principze

agebuli istoriuli epopea.

1942 wlis ivlisSi nemirovskebi daapatimres da

osvencemis sakoncentracio banakSi gauSves. maT

kvaldakval sakoncentracio banakSi xvdeba iren ne-

mirovskïs meuRlec. romanis xelnaweri ki saojaxo

arqivTan erTad maTma qaliSvilebma raRac saswau-

liT gadaarCines. mxolod aTwleulebis Semdeg ipova

erT-erTma qaliSvilma Zala, raTa dedis ukanaskneli

nawarmoebi jer waekiTxa, xolo mere gamosacemadac

moemzadebina.

`frangul suitaSi~ erTmaneTs ramdenime ojaxis

bedi ukavSirdeba, romelTa magaliTzec mwerali im

movlenaTa Sesaxeb mogviTxrobs, risi Semswreobac

cxovrebam arguna. germanålTa dabombvebis Semdeg

parizidan xalxis masëþîòâò gadasaxleba iwyeba.

ltolvilad iqca yvela – umaRlesi aristokratiiTa

da burJuebiT dawyebuli muøa-mosamsaxureebiT dam-

Tavrebuli. saerTo ubedurebam ki dabneuloba da ga-

TiSuloba kidev ufro gaamwvava: `keTilsindisieri~,

`maRalzneobrivi~ frangebi niRabs ixsnian da Tavis

arc Tu saukeTeso Tvisebebs amJRavneben. personaJTa

umetesoba oms aRiqvams mxolod rogorc usiamovne-

bas, ramac maT damatebiTi yofiTi sazrunavi daawyvi-

ta da aiZula, mniSvnelovan saqmeebze aeRoT xeli.

ase fiqrobs, magaliTad, cnobili mwerali gabri-

el korti, romelic mzadaa, nebismier fasad Seinar-

Cunos `mzisa qveSe Tavisi adgili~... anda bankis mepat-

roneebi, romelTac ar aviwydebaT daajarimon saku-

Tari xelqveiTebi imisaTvis, rom maT – dabombvaSi

moyolilebma – ver SeZles fexiT droze mieRwiaT qa-

laqamde, sadac evakuirebulia maTi bankis ganyofi-

leba. mamulis xsnis idea axlobelia mxolod Raribi

ojaxebidan gamosuli axalgazrdebisaTvis, romle-

bic, nemirovskïs azriT, sworedac arian `marili

qveynisa~... danarCenebi okupacias gulgrilad, pasiu-

rad uyureben da sxvaàa Soris aseTive ganwyoba aqvT

TviT okupantebsac.

romanSi daxatuli germaneli oficrebi xazgasmu-

lad Tavazianni da galanturni arian. isini TiTqosda

Sewuxebulebic ki Canan qveynis baton-patronTa sa-

kuTari axali roliT da sulac ar miiCneven frangebs

TavianT mtrad. piriqiT, maTTan uars arc politikur

laybobasa da arc romanis gabmaze amboben.

romanis finalSi provinciuli patara qalaqis

mcxovreblebi quCaSi gamoefinebian, raTa naxon ro-

gor midis germanuli divizia ruseTze salaSqrod.

avtors TiTqos imis Tqma unda, rom ukve aRar arian

arc Zleulni da aRarc mZlevelni. ganurCevlad

yvela msxverplia im masëþriâò siSlegisa, rasac omi

hqvia.


53

ÒÎÅÍ ÍÅÈÒÎËÂÌÊÏÌ

„ÔÎÏÍÃÓÄÒ ÌÓÒÜÏ“

ÊÎÒÜÒÊÏ

àïèàï æëäòûå

ÇÂÒÏÆ ÎÏÜÒÏÍÒÌ

„ÚÒÂÒ ÐËÅÇÒÏ“

zviad ratians qarTuli auditoriisaTvis sagangebo

wardgena ar sWirdeba. igi Rirseulad agrZelebs besik

xaranaulis, lia sturuas da sxvaTa mier damkvidrebul

àïâòìóôïäò leqsis tradiciebs. miuxedavad imisa, rom

avtori sakuTar Tavs gavlenebisagan Semdgar poets

uwodebs, misi poeziis TviTmyofadoba davas ar iwvevs.

zviad ratians axasiaTebs maradiuli sakiTxebisadmi

araordinaîuäi midgoma, rac mis xelweras specifiêur

iers aniWebs. misi leqsebi gajerebulia originaluri

epiTetebiT, aseve SeimCneva disonansuri wyvilebis sim-

ravle. poeti silamazes simaxinjeSic xedavs (leqsi „Se-

xorcebamde”), xan am or ukiduresobas Soris zRvars sa-

erTod Slis („mSveniero, sazarelo manekenebo”).

sul axlaxan gamovida zviad ratianis axali krebuli

„gzebi da dReebi”. poetma Jurnal „Cven mwerlobasTan”

saubrisas ganacxada, rom axali wigni Tematurad gan-

sxvavdeba Zvelisagan, rasac misi cxovrebis wesi, teqni-

kuri tipis samsaxuri ganapirobebs.

axali krebulis Sedareba wina krebulTan – „jibis

haeri“ (2000) – dagvexmareba, maT Soris Tematuri msgav-

seba da gansxvaveba aRmovaCinoT. orive krebuls aerTi-

anebs ramdenime Tema: sityvis, poeziis raobis, sakuTari

Tavis Secnobisa da sikvdil-sicocxlis arsis gagebis

survili.

sainteresoa poetis damokidebuleba mamebisa da

Svilebis ucvleli dapirispirebisadmi. am Temas kre-

bulSi „jibis haeri“ eZRvneba leqsi „mamebi“. droisagan

miviwyebuli ufrosi Taoba ver ergeba axali cxovrebis

relsebs (mniSvneloba ar ãïï÷íòï, axali cxovreba ukeTe-

sia Tu uaresi). mamebi sakuTari gegmebisa da imedebis

sasaflaoze cxovroben:

isini... usasrulod awyobdnen gegmebs,

magram xorci, am gegmebs rom unda Seesxa,

gamodga mowamluli.

(„mamebi“)

drom, romelmac „mamebis garda, arafris Secvla ar

daizara”, gamoiwvia ufrosi Taobis fxizeli Zilis

mdgomareobaSi gadayvana. isini „yvelafers xsnian siz-

mris logikiT” da gamoRviZebas elian, anu am xerxiT im-

subuqeben drois dartymas.

mamebis mzeraSi ikiTxeba ucxo samyarosadmi dauZ-

leveli SiSi, „vidre galiebs mzeras SeaCveven“. isini

„jiutad icdian” da cdiloben cxovrebis gaferadebis

raime xerxi moZebnon.

Zveli TaobisTvis SeuZlebelia ucxo, axal etapze

gadasvla. maT ar sWirdebaT kidev erTi Sansi, raimes ga-

mosworeba. mamebisTvis sasurvelia, Cveul garemoSi

elodon dasasruls. Svilebi ki maT Seucvlelobis gamo

sayveduroben.

axal krebulòì leqsSi „mcire elegia mamisaTvis“

sruliad Secvlilia mamisadmi Svilis damokidebuleba.

aq mama mzrunvelis, mfarvelis rols iTavsebs da „sam-

yofi“ xdeba. e.i. Svili iRebs mSobels iseTs, rogoric

aris („Cvenc es gvyofnis... meti arc gvinda“).

sainteresoa, ram gamoiwvia aseTi cvlileba. wleb-

Tan erTad zviad ratiani komformisti xom ar xdeba?!

magram ara, Zveli Taobisadmi loialuri damokide-

bulebis miuxedavad, poeti mainc ìòèêïúîåì ò÷åíì dro-

moWmulò øåõåæóäåþåþòìïæèò. „an gamarjveba, an sikvdi-

li” – SeiZleba uazro xocva-JletaSi gadaizardos.

ngrevisaken, sikvdilisaken dauokebeli swrafva xSirad

umarTavi xdeba. adamiani sulswrafia, amitomac sicoc-

xles xarjavs iseT uazro qmedebebSi „rac isedac yve-

lasTvis mova”, TavisTavad moxdeba.

leqsSi „reqviemi cocxlebisaTvis”, ismis kiTxva: ras

niSnavs samSoblosaTvis Tavdadeba? patrioti cdi-

lobs moipovos dideba – „brWyviala mtveri”, romelsac

didsulovnad daabertyavs samSoblos mxrebze, oRond

am miznis miRwevis erTaderTi gza sikvdilia.

dRes, roca samSoblosgan Tavis daRweva da sxva qve-

yanaSi TviTdamkvidreba iTvleba gmirobad, ra Tqma un-

da, gaugebaria Tavganwirvis ùïæòäò. amitomacaa, rom

Svilebma „samSoblo gardacvlil mamas CavayoleT gu-

lisjibeSi” – isini Rebuloben damsaxurebuls sikvdi-

lis Semdeg, rogorc gmirebi didebas.

mSoblis, rogorc xandazmulis, Temas ukavSirdeba

moxucis saxe, rogorc damkvirveblis, moTvalTvalis.

siberes ki sikvdilàan, mis logikur dasasrulTan, miv-

yavarT:

... fanjaras uzis

da amzeurebs Tavis sikvdils.

(„megobari fanjara“)

cxovrebiT daRlili moxucis saxiT poeti simSvi-

dis, siCumis silamazes ãóäòìõèëþì. is cxovrebis mTa-

var monapovrad simSvides aRiarebs, roca ambobs, rom

yvelas aqvs „ufleba siberis, asakisda miuxedavad.“

moxucebulobis anu Tvlemis xana warmoadgens

„usurvilod jdomis” periods, roca fiqri mxolod

RmerTiskenaa mimarTuli da ara warsulisken, romelic

xSirad adamianSi arasrulyofilebis, „Tandayolili

siarafris“ SegrZnebas iwvevs. cxovrebis gaferadebis

survili xandaxan mainc iCens Tavs, magram moxuci xvde-

ba, rom Secdomebis gamosworebis dro gasulia:

wvers wavuTlidi ferad fanqrebs,

gaverTobodi.

(„gareT gaxedva“)

siberesa da bavSvobas Soris bevri msgavsebis povna

SeiZleba. TvalTvalis Cveva oriveì axasiaTebs, oRond

mizaniï sxvadasxva. „fanjris naTel marTkuTxedSi er-

Tiorad daberebuli“ moxuci aanalizebs mravaljer na-

naxs, bavSvi ki cdilobs Seiswavlos misTvis ucxo samya-

ro. gaoreba da sakuTari „me-s“ garedan dakvirveba misi


54

ÊÎÒÜÒÊÏ

ukeT gacnobis saSualebas iZleva. mwerloba adamians

exmareba sakuTar cxovrebas garedan, sxvisi TvaliT Se-

xedos da gaaanalizos.

... roca werdi, geguleboda Seni Tavi – saidanRac

moTvalTvale

vinc icoda yvelaferi, momxdaric da mosaxdenic.

(„Sexorcebamde“)

poetis sulSi ori erTmaneTisagan gansxvavebuli pi-

rovneba cxovrobs. „saamayo ojaxiSvili” da „daZonZili

poeti“ („Cems mkerdSi CakumSuli Cemive asli“). magram

xSirad maTi erT sivrceSi Tanaarseboba SeuZlebelia,

radgan poetis „kanisqveSeTi” SuSis namsxvrevebiT, maTi

suli ki katebis kiviliT, matareblebis gruxuniTaa ga-

jerebuli. „saamayo ojaxiSvilebi“ ki sanimuSod mowes-

rigebulebi da haeriviT msubuqebi arian („TiTqos Siga-

ni dilis cvriani balaxebiT hqondeT savse“). maTi Sro-

madReebi saamayo saqmeebs xmardeba. RamiT ki, roca mSvi-

daT sZinavT, poetis „SromaRame“ iwyeba.

leqsi – „tyuil-marTali warsulebis sarke“ – saoc-

rad exameba idumal Rames. poetma icis, rom aravin dau-

jerebs, SeiZleba dascinon kidec, magram mainc cdi-

lobs gonebaSi naduRebi, mTeli cxovreba Tan natarebi

tkivilis leqsad gadmocemas. avtori imeds itovebs,

rom misi Rvawli odesme dafasdeba:

dagewereba uCveulod amaRlebuli, saTuTi

leqsebi,

romlebSic gamoawyob colsa da Svilebs...

da iamayeben isini SeniT.

(„jibis haeri“)

poeti simSvides xSirad arapoetur garemoSi pou-

lobs, rac misTvis ufro komfortulia, „vidre buneba...

vidre ZuZu Tvinieri, jer ar nawovi“. teqniêuri tipis

samsaxuri sulierad dasvenebis saSualebas iZleva.

zviad ratianis leqsebi sakmaod mZafria, rasac, er-

Ti mxriv, avtoris pirdapiroba da saTqmelis Seulama-

zeblad gadmocema iwvevs. TviTon avtori grZnobs misi

leqsebis simZimes da aRniSnavs:

me miyvars civi poezia da ara cxeli,

ara wvnianSi Calbobili, aramed xmeli,

romelic TiTqmis qvavdeba xmaSi.

(„werili saidumlo dedas”)

„werili saidumlo dedas” Tematurad da ganwyobiT

exmaureba wina krebulis leqss „werili”, romelic

ararsebul, gamogonil das eZRvneba. poeti dedas fur-

celSi eZebs. aseve wuxs sulSi dautireblad dagdebuli

„patara biWis” gamo, romelsac SeeZlo „ararsebul daze

mowyena”. sulis Wrilobis Sexorceba gakvirvebas iw-

vevs, radgan warsulis daviwyeba cxovrebis yvelaze

rTul Tavsatexs warmoadgens:

Sen ki, - Wrilobas verc giwodeb, – Sen ki

ufskrulo,

piri rogor Seikari ase advilad.

(„werili”)

avtorisaTvis yvelaferi axali silamazesTan

òãòâæåþï. Wrilobac lamazia, vidre Sexorcebas daiw-

yebs („sisxli unda asxamdes Wrilobidan“). bavSvoba ki

mouSuSebel Wrilobasï hgavs, romelic sul „Jonavs,

Tavs ar gaviwyebs“:

rac axalia, yvelaferi lamazia. da Seni leqsic,

vidre dawer, vidre gtkiva, vidre gawuxebs.

(„Sexorcebamde”)

poets ar asvenebs pasuxismgeblobis SiSi, „leqss ge-

Savs“, uqmnis biografias da mas damoukidebel qmnile-

bad acxadebs. magram gaCerebis SiSi ufro Zlieria, ami-

tom „wers oRond weros“.

orive krebulSi yvelaze xSirad sikvdilis Tema fi-

gurirebs. Zvirfasi adamianis gardacvaleba auferu-

lebs udardeli bavSvobis xanas, „bavSvobis karebs mog-

vixeTqavs cxvirwin“. adamiani, martoobis gasaqarveb-

lad, mkvdrebTan saubarsac ar erideba, magram maT So-

ris saerTo mxolod siCumea. amitom gardacvlilebisa-

gan pasuxs aravin elis.

axal krebulSi avtori ganixilavs sikvdilTan miax-

lebis sxvadasxva gzas da misi mopovebis xerxebis Sesa-

xeb msjelobs. poeti ganicdis drois dacotavebas,

„cxovrebis moWeras“, Cqardeba muSaobis tempi, radgan

saTqmeli jer kidev bevria. adamianma yvela nabijze Se-

iZleba aRmoaCinos dasasruli. poeti saubrobs „swori

sikvdilis“ Seqmnis Sesaxeb, romelic winaswar unda da-

gegmo, magram xSirad gegmebi ar xorcieldeba da isev

cocxlebSi vrCebiT:

... ra tkbilia werde maSin, roca namdvilad

iyo xifaTi, iyo Sansi – gdebuliyavi

Ramis trasaze...

(„avto-sagzao elegia

anu rodis weren gardacvlilebi“)

„sxvaganyofnebi, ucxo garemoSi ucxod yofnis sur-

vili, sikvdilis moaxloebasTan erTad imatebs. gzebi

alamazeben erTferovan dReebs. mogzauroba gvaZlevs

saSualebas, movSordeT qalaqs – wesrigis samyofels,

sadac „wvimac ... Tavs iwesrigebs“. poeti qalaqSi tovebs

„umizezo mowyenebs“, „ gaxSirebul deJaviuebs“ da sim-

Svides ucxo adgilebSi eZebs. avtori warsulis tkivi-

lebiT cxovrebas did Secdomad Tvlis:

... bedniereba – ai, ra unda mogeTxova am awewili

da sxvanairi wlebisagan, Sen ki daxarbdi

wvrilman tkivilebs da nervebi, wlebi Seswire

am uazrobas ...

(„gzebi da dReebi“)

adamians rwmena amSvidebs da alamazebs, magram yve-

laze metad eklesias, RmerTs gaurbis, „ardajereba“

ufro eadvileba.

Tu sikvdili ar gamogdis, Zils unda dasjerde. Zili

cota xniT gaTavisuflebs fiqrisagan da dasvenebis sa-

Sualebas gaZlevs. magram „SromaRame“ isev iwyeba da

daRlil sxeulSi poeti iRviZebs.


55

ÊÎÒÜÒÊÏ

mogzaurobisadmi midrekilebis miuxedavad, poeti

Tvlis, rom dasasruli Cveul garemoSi, saxlSi unda

dadges, radgan marto sikvdili yvelasaTvis mZimea:

... nu gaxdi avad, vinc martoa. miTufro – RamiT.

miTufro - roca sxvaganaa, sxvagan da marto.

roca veravin anugeSebs sityviT an wamliT.

(„gzebi da dReebi“)

rogorc vxedavT, axal wigns krebulisagan „jibis

haeri“ gadmocemis forma ganasxvavebs. avtoris yurad-

Reba eTmoba sakuTari msoflmxedvelobis Camoyalibe-

bas, rac mis poezias meditaciurs xdis.

wigni, mxatvruli TvalsazrisiT, åîàãâïîò daukma-

yofileblobis grZnobas tovebs, radgan sasaubro in-

tonacia metaforuli saxeebis damZimebas iwvevs. wina

krebuli, mZafri Tematikis miuxedavad, ufro msubuqia.

poeti saubrobs mtkivneul Temebze, magram maTi gamos-

worebis imedsac itovebs. axal leqsebs ki pesimisturi

elferi dahkravs.

rac mTavaria, ar unda dagvaviwydes, rom poezia su-

lis yvelaze saTuT nawils exeba da misi bolomde gaSiS-

vleba ar SeiZleba. leqsebs ar Seefereba „sauwyebo, la-

konuri stili“, mxolod unda waikiTxo da ganicado.


56

giorgi gamsaxurdia

ÈÕËÄËÆ ÄÅÁÌÅÞÒ

ÏÎ ÜÑÓÒÏÍ...

poezias gansazRvruli kanonebi

aqvs, magram leqsis werisas, rogorc

ki am wesrigze daiwyeb fiqrs, upiro-

bod damarcxdebi, radgan saTqmeli

Semogacvdeba da Teoretikosi stra-

tegiviT mxolod naxazi øågrCeba

xelT.

nunu janeliZis poezias sakuTari

formac gaaCnia, upiratesad Tavisu-

fali leqsisa, magram gamWriaxi Tva-

liT mzirali qalisaTvis, arsebiTad

mainc misi Sinagani temperatura, eq-

spresia rCeba. amasTan, igi tyvea samya-

ros suraTebisagan gamowveuli mkveT-

ri poeturi SegrZnebebisï da ara

àâòàëí am suraTebis.

miuxedavad minoruli tembrisa,

romelic mTels wigns Tan sdevs, misi

saTauri – „aha, ayvavda Cems xelebSi

toti nuSisa“ – xazs usvams imedian ar-

Cevans, erTgvar kaTarziss ekliani da

wvimiani Saragamovlilisa. es SeZaxilia sakuTari Tavi-

sadmi, swored iseTi mxneobisaTvis, xalxur poeziaSi

rom ãâõâæåþï: „gana laRi var rom vmReri, ãóäòìï æïîæìï

viqarvi“.

gulis æïîæòì gaqarvebaa misi nebac: „oRond sadme,

oRond imedad, qarisgan SemkrTal sivrceSi, erTi toti

megulebodes, rom Camovjde da suli moviTqva“. bolos

mis xelebSi ayvavdeba nuSis toti, da Tumca ganuwyvet-

liv órRveven simSvides, sanTliT napovni im erTi peSvi

simSvidiT aris nasazrdoebi da ganaxarebi es toti.

Tumca gulmodgined malavs dardebs, magram zojer

imdenad Rrma da RurRuncia splinis morevi masSi, rom,

gegoneba, sadRac CamorCa sxeuli, sulma ki gzaSi gaas-

wroë: „vdgavar qarSi martoxe, vdgavar da viZarcvebi“.

TiTqos yvela survili xelSi Cakvdomia, sevdisaken mid-

rekili TeTri yvaviliviT.

misi poezia arï hgavs im leqsebs, saidanac sayofac-

xovrebo dramatizmiT gajerebuli moTqma moismis. bu-

nebrivi Cans da igrZnoba qaluri tkivilica da vnebac,

magram gemovnebiT daweril wrfel da marTal sityvebSi,

romelic yoveli frazis xveulìï da intonaciaSi Seicno-

ba. „mxolod leqsebi ar tyuian, leqsebi, siyvarulis To-

To bartyebi“, wers gulmarTali poe-

ti, romelic SesTxovs zena qarebs, ar

mouCqaron sicocxle naz da mCate

foTols, qva rom hgoniaT, mas xom

“mogonili aqvs siZliere“. aseTia misi

sinamdvile da simarTle, radgan mTa-

vari òì ar aris, rac irgvliv Cans, ara-

med is, rogorc xedav „cota imediTa

da meti sevdiT“ meocnebe Semoqmedi.

poeti meocnebed da tkiviliani

vnebis erTgulad rCeba maSinac, roca

jer xalxur „Semomeyara yivCaRsa“ da

ãòëîãò äåëíòûòìåóä „yivCaRis pae-

mans“ sakuTari, qalis natifi TvaliT

xedavs. „unda Segyroda gzaze yivCa-

Ri“, ambobs is da amgvarive fataliz-

miT Sepyrobili daaskvnis: „me ras vi-

zamdi ra unda meqna, qali ocnebiT

savsea marad, unda menaxa sxva siyva-

ruli, sxva vnebiani dReebis fari.“

qarTul poeziaSi arsebul aseT

qarizmatul TemasTan Sexebisas gar-

kveulwilad gambedaobac aris saWiro

da Sinagani mzaobac. poets arc erTi aklia da arc meore.

imdenad faqizia nunu janeliZis poeturi samyaro,

rom miuxedavad samagieros gadaxdis survilisa, masSi

yovelTvis mitevebis unari imarjvebs: „ver dagemtere

da rogorc verZi, ver davetake rqebiT Sens Rimils da

axla CemSi fiqri saSeno, rogorc marcvali gamTbari

hRvivis.“

ase Warbad siTbogamjdari striqonebi iSviaTad wami-

kiTxavs. TiTqos àâòàëíïú xvdeba mometebul uSurvelo-

bas da mkacri realobisgan ZalawarTmeuli waiCurCulebs:

„siZulvili mainc SemeZlos“, magram iqve siyvarulis niS-

niT moikrebs Zalas sakuTar naTqvams daupirdapirdeba da

aRiarebs: „vkargav Rirsebas, siZulviliT roca vivsebi,“

an – „dade kalami, roca fiqri gaqvs codviani.“

ÊÎÒÜÒÊÏ

misTvis arc sinanuliï ucxo, dagrovili fiqris Tav-

TavebiT xom ufro kargad SeZlebs sinanuls, Tundac es

fiqri nayvavilïîiviT aCndes. gacemis unaric arguna

gangebam da Tavmdablad gvTavazobs yvelafers, rac ga-

aCnia; siyvarulidan daqarguli imedi da sevda _ mxo-

lodSobili asuli gulisa. es aris mTeli saunje, misi

broli da almasi.

mZafri gancdebis xibli da stiqiurobis emanacia

iqamde miiyvans Semoqmeds, rom moyirWdeba karis mgosani

niavis galobis smena. mas aimedebs dedamiwis simrgvale,

radgan surs kidev Sexvdes Soreuli fiqris grigals,

visTanac meti hqonia saerTo da ver mouswria amis Tqma.

erTi sazomic arsebobs maRalmxatvruli nimuSisa

leqsebis saxiT. Tu guldasmiT kiTxulob da poeturi

intimisaTvis saWiro myudroebac daculia, kargi poeti

ramdenjerèå mainc ganze gadagadebinebs wigns, suls mo-

gaTqmevinebs da axalSecnobilis siamiT dagabrunebs sa-

kuTar wiaRSi. raRaciT hgavs es procesi mwyurvalis

pirvel sulmoTqmas da axali ZaliT dawafebas wyaro-

zed. nunu janeliZis leqsebis kiTxvisas mec vixedebodi

ganze STabeWdilebaTa gasaazreblad da mixaroda ra-

Rac... alag-alag imdenad emociuria sityva, rom, poetis

Tqmisa ar iyos, „wignsac TiTqos guli ucems“. magram

mTavari mainc im gulis fancqalia, CaxlarTul bedze

rom fiqrobs. misi pulsacia ase moismis:“ ramdenad Sev-

Zleb, ramdenad SevZleb“... ra unda SeZlos man?

Tu gaviziarebT Tezas, rom adamianis yvelaze didi

gamogoneba àâòà adamiania, maSin poetis aCqarebuli

pulsi iqneb am gardaqmnis moaxlovebiTïú ganpirobebu-

li. „albaT raRac wertilamde unda mivide,“ guli ug-

rZnobs mas. es wertili siRrmeSia da raoden gasakviria,

rom amave dros simaRlec meti aqvs. ra wertilia aseTi?

erTgan geronti qiqoZe wers: „adamianis yuradReba,

uwinares yovlisa Soreul sagnebisaken aris mipyrobi-

li. misi pirvandeli mecnieruli dakvirveba da azrovne-

ba zeciur mnaTobebs ekuTvnis. misi pirvandeli esTetu-

ri aRmafrena RmerTebsa da dev-gmirebsa. xangîZlivi

gonebrivi varjiSobaa saWiro, rom adamianma uuaxloesi

da uumniSvnelovanesi sagani aRmoaCinos; saxeldobr Ta-

visi sakuTari Tavi.“

TavaRmoCenisa da TviTgamorkvevisaken mimavali ur-

Tulesi gza mkafiod Cans poetis SemoqmedebaSi. igi ga-

mudmebiT daeZebs sakuTar arss, fiqrobs, orWofobs

cdomilis JiniTa da bavSvuri umankoebiT: „qalad Sobi-

li bavSvad vberdebi da msurs edemi... winandeburad...

qalad Sobili bavSvad vberdebi; an iqneb jer arc davba-

debulvar...“

swored es SekiTxvaa yvelaze mniSvnelovani. iqneb

jer ar Sobila is, WeSmariti saxiT? manamde ki qalis bav-

Svad gadaqceva, biwierebisagan ganwmenda da pirvelyo-

filisaken swrafva ipyrobs yuradRebas. poeturi az-

rovnebisaTvis Seuqcevadi procesi ar arsebobs, radgan

ukideganoa warmosaxviTi areali, romelSic Semoqmedi

cxovrobs. „omi axla CemSi grZeldeba“, gvimxels is. es

omi sakuTar TavTan Widilia da sxva arferi, Tumca ama-

ze meti raRa unda iyos?..

erT arsebiT sakiTxsac minda Sevexo. poeti wers:

„iseTi aRaravin meguleba, ukan rom movixedo, moviZio

da ukanaskneli sityva davabaro“.

aq ar aris euli sulis uecari kaprizi. mravalTa in-

teresi, cariel, arafrismomcem vizualur efeqtebs

rom dausakuTrebia, fons gasul umecarTa da farise-

velTa mentoruloba rom uwvrilebs guls da zaravs

znekeTil pirovnebas, es dResaviT naTeli da araxalia.

da Tu poezias iSviaTad mainc gaaCnda mravali msmeneli,

im SemTxvevaSic farTo auditoria avtokratizmiT war-

Tmeul Tavisufal sityvas ufro hyavda, vidre àâòàëí

mas. raRac axlisa da marTlis mosmena iyo TavSeyrilTa

umetesobisaTvis ZiriTadi xibli da ara poeturi inti-

mis Secnoba da uSualod mis siRrmeebSi wvdoma. es aris

miusafrobis mTavari mizezi?

saqme òìïï, rom namdvil poets jerarsisaken Tandayo-

lili, genetikuri ltolva aqvs, romelic albaT sxva

samyaroSi, adre gancdilSi iRebs saTaves. konstantine

gamsaxurdias sityvebiT: „visac ki iq, maRla, mSvenieris

naTeli pirisaTvis odesme moukravs Tvali, igi aq am mi-

wazedac mSveniereba mowyurvebuli daZrwis da miwier

mSvenebis xilva, mas zecad naxulis sidiades moagonebs,

igi miwazedac marad mSvenierebis sasufevelis maZebari

mwiria“.

poeti eZebs maSinac, roca yvela garSemoa, gareT ki

bnela da fiqrobs ara konkretulze. sxvadasxva Tema

amocurdeba. mxolod konturiT, gakvriT, mantiiT, efe-

merulad... qaosi wertilSi erTiandeba, uaxlovdeba,

mTlad Tvalwin udgas, surs, rom Seexos da survilis Ca-

nasaxSive uecrad sxeuliú fiqrTan erTad eyineba. mis

win xatia, uZravi xati. es aris wami, romelsac Semdeg

nergad iyenebs poezia... gaSlis musikas logikurad, har-

moniulad. aq erTi bgerac, sxva bgerac, zedmetia da di-

sonansuri. poeti arbi-Carbis planetebis medidur gan-

yenebulobaTa Soris da guls uCqarebs, Tvals ufarTo-

vebs maTi uzomo idumaleba. imasac xedavs, Tu ra daxvde-

ba musikis bolos, taSi, cru ca Tu namdvili cremli.

ar vusurvebdi ritmul damSvidebas nunu janeliZis

poetur xasiaTs, radgan miwierebisadmi ukmayofileba-

Si gamoxurvebuli sityva, ufro marTali da mwvelia,

vidre „karis mgosani niavis smena“.


57

÷ÂÅÍÒ ÔËÌÜÏ

þïüëíë îëìüëè,ãóäòàïæïæ ãòäëúïâà ïõïä ýóîíïäì

ðòîïæïæ àáâåí, èàåä îåæïáúòïì æï áïî-àâåä èêòàõâåäì. êïîãï õïíòï ïìåàò ìïìòõï-îóäë ïîïôåîò èòèòéòï ìïáïîàâåäëæïí æïòüïäòóîò ìêëäòì èòåî ãïèëãçïâíòäèïàáâåíèï ýóîíïäèï (âïõüïíã åìâïíöòïì ìïõå-äëþòì òüïäòóî ìêëäïøò àáâåí ûïäòïí ðë-ðóäïîóäò õïîà) òèåæò ÷ïèòìïõï, îëèéâàòâ õåäæïìõèóäò áïîàóäò ìòüñâïàáâåíò øåèùåëþòà ïîïìëæåì èëêâæåþï.

ïéôîàëâïíåþòàíóíó ãåäïûå

ÓÚÕËÓÎÒ ÍËÂÅÄÏ

òï¸òï ¸ïêò

ÌÓÎÏÀÒ

Cems megobars – SavqaTs iSviaTad vnaxulob; an ki

rogor Cavigdeb xelSi?! is xom im yaidis adamiania,

erT adgilas rom ver Cerdeba da sul moZraobaSia.

ratom dasCemda es ucnauri zne? albaT mSoblebis

gamo, isini xom mTeli cxovrebï raRacas uCiCineb-

denen da umtkicebdnen SavqaTs; SeSinebul Svils

mxolod erTi ram ewada – rogorme Tavi daeRwia am

uazro Segonebebisagan da saxlis sxvenze, erT pa-

tara oTaxSi ganmartoebuliyo.

SavqaTi mzis amosvlasTan erTad iRviZebs, sxve-

nidan kibeze ise eSveba, rogorc nagavi, sufTa fexs

rom wahkraven xolme. gadis øòíidan da…iwyebs quCeb-

Si uazrod xetials, am wuTidan sxva aRaraferi dag-

vrCenia – unda gamovemSvidoboT, radgan yovelgva-

ri warmosaxva da logika uZluria, Tvali miadevnos

am adamians, rac unda kargad icnobde mas.

SavqaTma SeiZleba sasauzmod said hasanis ubanSi

Seiaros – miirTvas lobio, taïmia da busbusaTi Ca-

igemrielos pirò; an ewvios sasadilos, Sereuli sa-

samarTlos gveræòà da geaxloT moxarSul xorcsa

da kvercxs. gamosaZineblad xSirad Sedis kinoTe-

atrSi, Ram-RïmobiT ki nilosis piras uyvars jdoma.

erT dResac SavqaTi meubneba:

– ukve didi xania, rac erTi Cveva damCemda: dav-

divar fotografTa gamofenebze da saaTobiT vaT-

valiereb fotoebs, vakvirdebi maTze aRbeWdil

oficialur Tu araoficialur samosSi gamowyobil

egviptelebs, maT arabuneþriv da xelovnur pozebs;

maëcebs es dabneuli Rimilic, gamarjvebis sixa-

ruls, qedmaRlobasa da TviTkmayofilebas rom ga-

moxatavs erTsa da imave dros. fotografTa gamo-

fenebma bevri ram maswavla da damanaxa. zogierTi

klienti gaSterebuli Sehyurebs fotoaparatis

obieqtivs raRac saswaulis molodinSi. zogs mkla-

vebi gaqvavebuli aqvs, zogma ki dabneulobis gamo,

ar icis, xelebs ra mouxerxos – ubralod muxlebze

daiwyos, Tu muxlebis garSemo SemoiWdos.zogjer

TiTebi gafSekili aqvT, zogjer ki piriqiT – mWid-

rod Sekruli. maT rom vuyureb, is adamiani magon-

deba, mkeravTan rom misula, axïlSekerili samosi

Caucvams da xelebi win gauSveria. zogjer, siyvaru-

lis dasturad, megobrebi xels arTmeven erTmaneTs

obieqtivis win, zogs ki xeli zeviT, TavTan auwevia

da gesalmeba Sen, fotografsa da mTels samyaros!

sul sxva STabeWdilåbas èòtovebåí kekluci go-

gonebi, obieqtivis win rom pozioroben; isini ekli-

an mcenareebs magoneben. Sen albaT Rimils ggvris

maTi fexsacmeli Tu varcxniloba. Caxede TvalebSi

da dainaxav maT bu-

nebriv silaResa da

bavSvur sixaruls.

Tuki gogonas Tavi

magidaze dayrdno-

bil xelze Camoud-

via, dabneuli mzera

aqvs, fonad ki did-

yvavilebiani fardaa,

an mdidruli kibeebi,

icode, rom igi sko-

lis moswavlea da

uTuod siyvarulis

sens Seupyria (dai-

locos sasiyvarulo

ïèþebi).

Tumca es warsulSi iyo. dRes ki Cems megobrebs

Soris momravldnen iseTni, vinc baZaven klark gåi-

bls, an beti gribls. ôotogamofenaTa ucnobi bina-

darni muzeumis eqsponatebs magoneben, wlebi ga-

dis, isini ki ar icvlebian da imave mzeriT giyure-

ben. Tumca zogi gamoCndeba erTxans, Semdeg ki

Tvals miefareba da mis adgils sxvebi ikaveben, ise,

rogorc es cocxalTa samyaroSi xdeba. es me erT

ucnaur ambavs magonebs, romelsac dRemde ver vi-

viwyeb.

SavqaTi dadumda. vicodi, ar unda ameCqarebina

da viTmendi, sanam saubari TviTonve ar ganagrZo.

SavqaTi xom erTi imaTgania, visac, rogorc unda

ecados, saidumlos Senaxva ar ZaluZs.

– igi kairos erT-erT yvelaze cnobil moedan-

ze fotoatelieSi muSaobs. misi klientebi mdida-

ri adamianebi arian. qorwili ise ar Caivlis, rom

íefe-patarZals yadis misvlamde man ar Seuaros

suraTis gadasaRebad. erT dResac mivdiodi gone-

bagafantuli. uecrad Cemi yuradReba erTma ucna-

urobam miipyro; Sevbrundi – gamWolma mzeram mom-

nusxa. Savi vualiT moburulma mSvenierma qaliS-

vilma gamielva Tvalwin. misi mzera tkbobis, sixa-

rulisa da mxiarulåbis dauokebel siyvarulze

metyvelebda, rasac sicocxliT savse sxeulic as-

xivebda. masSi kekluci demoni dasaxlebuliyo. ba-

geze Rimili ise uTamaSebda, rogorc xis

foTëlàï caxcaxi, romelàac Camavali mzis nazi

sio eTamaSeba xolme. gza ganvagrZe, magram maleve

davbrundi ukan, ufro sworïd, maiZula, rom dav-

brunebuliyavi! ra undoda Cemgan? an risi Tqma

surda? Tavi ver davaRwie am momnusxvel mzeras.

mTels sxeulSi ucnaurma grZnobam damiara. vin me

da vin is? igi qedmaRali mandilosania, romelic

Tavs iwonebs sakuTari silamaziT da didi foto-

suraTiT surs ukvdavyos warmavali qaluri mSve-

niereba.

ramdenjer vmdgarvar am suraTis piròìpir! im

quCaze xom mxolod mis sanaxavad davdiodi. vesal-


58


mebodi, vekiTxebodi axal ambebs. qalisadmi siyva-

ruli maTrobda, axali ocnebebi ki imedgacruebis

simwares uneblieà ïkvecda frTebs da gasaqans ar

aZlevda.

dro gadioda. vfiqrobdi, Tu rodis vnaxavdi

mas, am fotografis sxva klientebis msgavsad, TeTr

kabaSi gamowyobils, grZeli SleifiT, saqmrosTan

xelgayrils. am suraTis gamoCenas dRe-dReze ve-

lodi, magram sul amaod. misi mzera kvlav

åäïúòúåþëæï vitrinidan gamvlelebs, ireoda maT-

Si, TiTqos surda vinmes CasWideboda.

Semdeg gaqra...

gavida ramdenime kvira, Tve… da ai, moulodnelad

kvlav vnaxe igi. çafxulis èòùóîóäò iyo. „gamarjo-

ba!“ „gamarjoba!“ ki, magram es raRaa? vuali moexsna

da mSvenivrad davarcxnili yoraniviT Savi Tma

èëó÷ïíæï, misi samosi iyo raRac gardamavali saRa-

mosa da dRis kabas Soris, yelze ki mZivi ekida, rom-

lis èàïâïîò didi margaliti moReRil mkerdze

iwonebda Tavs; Canda, fotografs misi daCrdilva

surda, rom mnaxvels qalis siSiSvle TvalSi ar mox-

vedroda. im dRes igi ar

uyurebda gamvlelebs, me-

tic, cota ar iyos, gaur-

boda maT; yuri odnav Cven-

sken gadmoexara, TiTqos

surda, gaego, ras vambob-

diT masze. saxeze mze moh-

kideboda. TiTqos maxar-

þebda, rom zRvis sanapi-

roze iyo dasasveneblad.

suraTs Tavidan bolomde

davacqerdi. ver gamego ra

damarTnoda, ratom mari-

debda saxes.

cxovrebis etli ki ar

Cerdeba, wisqvilis æëäï-

þòâòà midis da trialebs.

sezonebi enacvlebian er-

TmaneTs…

da ai, igi kvlav gamoC-

nda!

saRamos kaba ecva. yel-

sabamis èàïâïîò didi mar-

galiti kvlav iwonebda

Tavs moReRil mkerdze.

Tma mxrebze CamoSlëæï.

mis mzeraSi SeamCnevdiT gamowvevas, TviTdajere-

bulobas, siamayesa da qedmaRlobas erTs da imave

dros! Tvalebi Savad SeeReba, bagebi ki – mewamulis-

frad. roca suraTs Sevxede, isev is grZnoba mewvia,

romelic misi pirvelad danaxvisas dameufla. neta-

vi am bageebs! ra ar ZaluZT maT! kocna, ambori da mas

midevnebuli mrisxanebis talRa… dauokebeli Zlie-

ri vneba...

gamaxsenda – roca pirvelad Sevxede mas, sxeulSi

imave grZnobam damiara, romelic maSin mipyrobda,

roca jer kidev Wabuki Cavivlidi patara quCebs da

vuyurebdi siyvaruliT movaWreebs, sakuTari sxeu-

li rom gamoefinaT xalxis winaSe. mibiZgebda maTken

vneba da cnobiswadili, msurda cxovrebis morevSi

CayvinTva, magram makavebda xrwnisa da wylulebis

suni, romelic ise mwvïvda, rogorc samumi, xorSaki

qari... am qalebze simaxinjes Tavisi daRi daesva. ga-

davwyvite, gavqceodi am qalis mzeras da ukan aRara-

sodes davbrunebuliyavi!

* * *

gadioda dReebi. isev Sevxvdi Cems megobar Sav-

qaTs, sruliad SemTxveviT, imad ed-dinis quCaze,

erT kafeSi. magidaze miwis Txilis ramdenime mar-

cvali eyara, romelic sanaZleoSi moego zemo eg-

vipteli gaiZvera gamyidvelisTvis; miTxra:

– vageb, mxolod roca nervebaSlili var, an dRes

sevdiani saxiT viwyeb. Cem-

ze nu dardob. erTxel amas

erT yuruSad mTeli oña

movuge. ori marcvali Sen

aiRe, oric me damitove,

miyvars samarTliani gana-

wileba. gTxov, nu daiJineb

axla, rom àïí ùïèëãñâå, am

saRamos dakavebuli var.

unda gamogityde, rom gat-

yuebdi – me mas kvlav da-

vubrundi. gana aqvs sima-

xinjes monusxvis unari?

is xom Cven gvaZlevs met

Zalas silamazis Sesag-

rZnobad, mis dasafaseb-

lad. an, iqneb, simaxinje es

qmnilebis sawyisia, rome-

lic aiZulebs TviT am

qmnilebas, rom mTeli Za-

liT da mondomebiT amaR-

ldes masze neä-nela,

âòæîå TandaTan èøâåíåþïì

miaRwevæås. gamige, Cemi

damokidebuleba am qalis

mimarT sxvagvaria. mis ga-

regnobas CemTvis mniSvneloba ar ãïï÷íòï, is, rac mi-

zidavs masSi, misi sulia. vici, rom Relavs, adgils

ver poulobs, mis win mravalricxovani brbo aivl-

Caivlis da maT Soris mxolod erT guls (es Cemia)

esmis misi imedebi da ebraleba igi, vgrZnob mis tan-

jvas, mis naZaladev Rimils, romelSic moCvenebiTi

sixaruli da kmayofileba Cans. is gamowvdili xe-

liï, romelic haerSi upasuxodve rCeba. vxedav,


59

èõïüâïîò âïíë ïþóäïûå


dRiTi-dRe rogor qreba misi Tvalis sinaTle da

iferfleba. metyvi, rom suraTi droTa ganmavloba-

Si fermkrTaldeba da mzis sxivebi axunebs? gaiare

im vitrinasTan, Sen TviTon dainaxav mas martod

darCenils, sxva suraTebisagan gariyuls. uCveulo

binds obobis qseliviT dauburavs misi saxe. orive

loya ucnaur xazebs dauseravs, TiTqos es silis

gawânis nakvalevi iyos. vici, metyvi, rom vigoneb da

es xazebi sxva araferia, Tu ara qaRaldis nakecis

kvali, magram erwmune Cems gulisTqmas, mjera, rom

is moaxloebuli ubedurebisaken mieqaneba. rom wa-

vide saswrafo daxmarebis samsaxurSi da vuTxra: iC-

qareT, miuswariT axalgazrda qals, romelic did

safrTxeSia, radgan guli aqvs gangmiruli uzarma-

zari WrilobiT da sadacaa gauskdeba-meTqi, damci-

neben da giJi vegonebi, gameclebian, radgan bodvisa

da gonebaaSlilobis wamali ar ãïï÷íòïà!..

amasobaSi SavqaTis niZlavis ambavi swrafad gav-

rcelda. quCaSi Tavi moiyara cnobismoyvare xalxma:

funTuSebis, miwis Txilis, latareis gamyidvålebma,

fexsacmlis mwmendavebma, maTxovrebma da violino-

ze damkvrelma. Cveni saubaric amiT æïìîóäæï.

es gasul zamTars moxda, Sin gvian davbrundi.

karTan SavqaTi damxvda. me melodeboda. arc sici-

ves SeeSinebina da arc wvimas. daminaxa Tu ara, Se-

momyvira:

– ìad iyavi? didxans geZebdi. minda CemTan erTad

iyo am Rames. ar damtovo marto!

nasvami iyo. ena ebmoda, Tvalebi ki CaìwiT-

lebëæï.

– dRes vnaxe igi, gzad, kafeSi rom mivdiodi. gefi-

cebi, misi mzera xmaliviT basri gaxda, saxeze boro-

teba, siZulvili, sasowarkveTa, risxva aRbeWdoda!

gamvlelebsa da mezobel fotografiebs damcinavi

mzeriT Sescqeroda. Crdili gafantula da is ori xa-

zic gamqrala misi saxidan. TiTqos raRac saqmisTvis

Semzadebuliyo. Tvalebi odnav moeWuta da tuCebi

moekuma loyebze Rrma naoWebi gasCenoda. ori saaTis

Semdeg kvlav davbrundi. gamofenis pirdapir didi

CoCqoli iyo. viRacas vitrina Caemsxvria! dafleTi-

li da talaxSi amosvrili suraTebi Zirs eyara, gam-

vlelTa fexqveS. maT Soris mis suraTsac veZebdi,

magram amaod. gazeTebis gamyidvels SuSis msxvrevis

xma gaego, TòTqos viRacas Tofi gaesrolao, magram

aravin daunaxavs. gamvlelebma Tqves, – albaT

mTvralma CxubisTavma esrola SuSasë! magram maTi

sityvebi bolomde arc gamigonia. viRac yviroda Cem-

Si, rom es axalgazrda qali daiRupa! mas an adreuli

mSobiaroba daewyo, an Tavi moikla, an guli gauskda...

ïîïþóäòæïí àïîãèíï

ÍÒÍË ÊÂÒÎÒÊÏØÂÒÄÈÏ


60

axali arabuli lite-

raturis TvalsaCino war-

momadgeneli iahia haki,

romlis saxelsac Jurnal

`Cveni mwerlobis~ mkiT-

xveli darejan gardavaZis

mier Targmnili interviuTi gaecno, kairoSi 1905

wlis 7 ianvars daibada. dawyebiTi ganaTleba jer as-

saida zainabis religiur saswavlebelSi, xolo Sem-

dgom al-valida abas faSa pirvelis skolaSi miiRo.

es skola Tavisi drois gamorCeuli saswavlebeli

gaxldaT da mis kedlebSi arabuli kulturis, xelov-

nebisa da sazogadoebis araerTi moRvawe aRizarda.

TviTon iahia hakis ki aq axali arabuli litera-

turis erT-erTi fuZemdebeli Tavfik al-haqimi as-

wavlida.

hakim swavla 1925 wels daasrula da maleve as-sa’idis

guberniaSi gadasaxlda, sadac manfalutis centris

aRmasrulebeli direqtoris moadgiled muSaoba da-

iwyo. administraciuli Tanamdeboba, romelic Tavi-

dan mwerals erTferovnad da mosawyenad eCveneboda,

SemdgomSi misi samwerlo moRvaweobis erT-erT

mZlavr sayrdenad iqca, radgan regionSi cxovrebam

iahia hakis saSualeba misca ufro axlos gacnoboda

egvipteli glexobis cxovrebas da iqauri STabeWdi-

lebebi, gancdebi Tu naazrevi Tavis mravalmxriv Se-

moqmedebaSi gamoeyenebia.

ramdenime wlis Semdeg SemTxvevis wyalobiT iahia

haki diplomatiur aspa-

rezze iwyebs moRvaweobas.

gazeTSi wakiTxulma in-

formacim egviptis saga-

reo saqmeTa saministros

vakansiaTa SesarCevi kon-

kursis Taobaze misi cxovreba, TviTon hakis Sefase-

biT, `Zirfesivianad amoabruna~, radgan konkursSi

monawileoba miiRo da misTvis moulodnelad gamar-

jvebul kandidatTa siaSi aRmoCnda. aqedan iwyeba ha-

kis diplomatiuri kariera, romelmac TiTqmis yvela

samsaxurebrivi safexuri, aziisa Tu evropis mravali

dedaqalaqi gaiara da 1953 wels libiaSi egviptis el-

Cadac dainiSna.

diplomatis cxovrebam hakis, romelic arabul-

aRmosavluri kulturis Cinebuli mcodne gaxldaT,

evropul kulturasTan ziarebis SesaZleblobac ga-

uCina da man safuZvlianad aiTvisa am kulturis miR-

wevebi xelovnebis, literaturis, mxatvrobisa Tu

musikis sferoSi.

literaturismcodneTa SeafasebiT, hakis Semoq-

medeba dasavlur-aRmosavluri saliteraturo tra-

diciebis SesaniSnav sinTezs warmoadgens. igi axali

tipis arabuli novelistikis erT-erTi fuZemdeblad

miiCneva. darCa mravalmxrivi da mravalJanrobrivi

memkvidreoba, romlis aTvisebac dRevandel egvipte-

Si aqtiurad da warmatebiT mimdinareobs.

iahia haki 1992 wels gardaicvala.

ÈÀÏÎÃÈÍÅÄÒÌÏÃÏÍ:

ÍÏÊÂÅÌÅÞÒ

òì òìüëîòóäò åðòçëæò – èïîòïè æåæëôïäò ãåíå-îïä äïçïîåâì îëè æïÿîòì ìïìòêâæòäëæ – ëàïî ÷õåò-ûòì ðòåìïøòú ÷ïåîàâòì: „ìëäëèëí ïíó èìïöóäò èåôò-ìï“.

èêâäåâïîåþò òîùèóíåþòïí, æåæë-ôïäèï êò ïîï, èúâåäèï ãïèëïìïäèïìòúëúõäåì æï èïîòïèèï èòì ãïæïìïî-÷åíïæ æïòþîïäï åì èêâäåäëþïë,èïãîïè ïèöåîïæ ïèïì íóéï ãïâñâå-þòà, îïæãïí åì åðòçëæò ìõâï èòçíòàãïâòõìåíå.

îëæåìïú ãåíåîïäò èëòàõëâì,îëè ãòëîãò XII-òì àïíïèåúõåæîå æï-óñëâíåþäòâ ÷ïöæåì êïîåüïøò æï ðå-üåîþóîãì ãïåèãçïâîëì (èòìò øòíïðï-üòèîëþï òèðåîïüëîòì êïîçåï ãï-æïùñâåüòäò), ìëäëèëí äòëíòûåúæòäëþì øåïãëíëì óúõëüëèåäì:æåæëôäòì íåþï óèïéäåìò íåþïï÷âåíøò, îëì èåôå ãïíòìâåíåþì, ÷âåí êòåîàò óùåìë ìòüñâòì ãóäòìàâòì ìòì-õäìïú æïâïáúåâàë.

ãåíåîïäò ìòìõäòì õìåíåþïçå ïòè-îòçåþï: „æï òìåâ ìòìõäò, òìåâ ìòì-õäò, ìòìõäò æï ìòìõäò, ïìå éïüïêòäåáìòêëíò ïî øåèõâåæîòï“, îïìïú èå-ôòì èìïöóäò ïî ïðïüòåþì:

øåíò èøëþåäò õòì üëüçå îëè åêòæï êóæòà,

èïøòí þòþäòïì êòàõóäëþæï ÷åèò èøëþåäò.

ãïèëáâåñíåþòìïì ïäèïíïõ „æîïèïüóîãòòì“ (1989 ùå-äò) ôóîúäåþçå åì ìüîòáëíåþò ïèëòøäåþï, èïãîïè èï-íïèæå èùåîïäàï ìïìïõäåøò ìïöïîë ùïêòàõâòìïì óêâåèùâïâåæ ãïõèòïíæï.

îïéïú ïèãâïîòì àáèïì òìüëîòóäò áîëíòêåþò ïîèòïùåîåí ìëäëèëí èìïöóäì.

ïîú èùåîäòì ùïîèëìïõâòì íïñëôòï àâòà ôîïçï.åãïï, ìïóêóíòì øåèæãëèïï íïàáâïèò.òì êò ïîï, èåüò æïçóìüåþïú øåòûäåþï: 1910 ùäòì 10

ëáüëèþåîì, îóìåàòì èåìïèå ìïõåäèùòôë ìïàïàþòîëìåîà-åîà ìõæëèïçå.

æï ãïíïúõïæåþì ñâåäïçå ëðëçòúòóîò ôîïáúòòì èå-àïóîò êïîäë ÷õåòûå, ìóä èïäå óèíòøâíåäëâïíåìò òì-üëîòóäò èëâäåíåþòì øóïãóäøò îëè óíæï èëåáúåì –òá îóìåàòì àåþåîâäòì îåâëäóúòï, ïá ìïáïîàâåäëììïõåäèùòôëì æïôóûíåþï…

ãåäï ìïòàòûòì òìüëîòóä-èëíëãîïôòóä íïîêâåâ-øò „ïàò ùåäò îóìåàòì ìïõåäèùòôë ìïàïàþòîëì ôîïá-

úòòì ìïàïâåøò“ èêïôòëæïï ãïèëêâåàòäò ïè üîïãòêóäòðòîëâíåþòì ðëîüîåüò æï æòæûïäò æëêóèåíüóîò èï-ìïäïúïï èëõèëþòäò, èïà øëîòì, òè ãïèëìâäòì üåá-ìüòú, êïîäë ÷õåòûå èêâåàîïæ îëè æïóðòîòìðòîæï õå-

äòìóôäåþòì ïîïìùëî ìïãïíèïíïà-äåþäë ðëäòüòêïì êïâêïìòïøò.

ìïõïäõë ãïíïàäåþòì èòíòìüîòìèòåî æïèüêòúåþóä ìïìùïâäë ãåãèïìîëè óïîñëôæï ìïâìåþòà æïèïöåîå-þåäò ïîãóèåíüåþòì èëøâåäòåþòà,òèïìïú ÷ïóîàïâæï:

„àáâåí óíæï òúëæåà, þïüëíåþë,îëè áïîàóäò åíï – åì òì åíïï, îë-èåäçåú öåî êòæåâ IV ìïóêóíåøò àïî-ãèíòäò òñë ìïõïîåþï, ïíó òè æîëì,îëúï þåâîò ïá èñëôò þïüëíò íïúòë-íïäòìüòì ùòíïðïîò üñåøò æïåõåüåþë-æï“.

ïè ôîïçïì úõïæòï, ìòúòäò èë¸ñâå-þëæï.

ãïõèïóîåþòàïú ûïäòïí ãïõèïóî-æåþëæï, ìïáïîàâåäëøò ãóäì èëåôë-íåþëæïà æï àïëþòæïí àïëþïìïú ãïæ-èëåúåèëæï. ìïþÿëóîò ïíïäåþòæïíïèëòøäåþëæï êïîäë ÷õåòûòì ìïõåäò,âòàëèú ñëôòäï æï âòàëèú ïîïë,ìõâïàï øëîòìïú ïî èëòõìåíòåþæíåí,èòìò ëîïüëîóäò ãïèëìâäåþòì øåê-

îåþïìï æï ãïèëúåèïì âòéï èëòíæëèåþæï, èïãîïè òìôîïçï úëúõäïæ î÷åþëæï ìïçëãïæëåþòì èåõìòåîåþïøòæï ëàïî ÷õåòûåì èòìò æïêïîãâï îëè æïåíïíåþëæï, òá÷ïóîàïâæï, ìïæïú ñâåäïçå øåìïôåîòì ïæãòäì òðëâíò-æï.

æïå ìëäëèëí èìïöóäì åàáâï, èåîå êò òìüëîòêë-ìåþìï àó äòüåîïüóîòì èêâäåâïîåþì æïåçóìüåþòíïàêëèåíüòîåþòìïì ðòîâåäïâüëîòì âòíïëþï. åì æåüïäòìõâï îåïäòåþàïí åîàïæ êòæåâ óôîë èêâåàîïæ ãïèëï-÷åíæï, ðòåìï èïîüë åîà ìïþåæòìùåîë èòöíïì êò ïîï,ëîìïóêóíëâïí þåæòìùåîïì îëè ãïòïçîåþæï ÷âåíò üîï-ãòêóäò úõëâîåþòìï.

èõëäëæ îëãëî ãâòúõëâîòï êò ïîï, îëãëî óíæïãâåúõëâîï ïõïäò ìïþåæòìùåîë èòöíòìïì, àëîåè 1801ùäòì ãïêâåàòäò øåóìèåíåäò îëè æïî÷ï 1918 ùåäì,åìåú õëè ïéïîïâòìàâòì ñëôòäï æïôïîóäò.

óêâå ëîò èùïîå ãïêâåàòäò ãâåæë ùòí.èïãîïè âòí òñë ñóîòì æïèãæåþò.èïøòí åîåêäå èåëîòì èüîëþïì ãïæï¸ñëäëæï ìï-

áïîàâåäë, ïõäï çâòïæ ãïèìïõóîæòïì èüîëþïì ãïæï¸-ñâåþëæï.


61

* * *

ÍÏÊÂÅÌÅÞÒ

ìïíæîë øïíøòïøâòäò ûïäòïí æïïõ-äëåþëæï íòêëäëç üòõëíëâì. åìèùåîïäò – þëþëäï ìüïäòíóîò ðîå-èòåþòì êëèòüåüìïú àïâèöæëèïîåëþ-æï, óçëèë ãïâäåíï èëåðëâåþòíï ìï-òèðåîïüëîë êïîçå æï ñâåäï àïâòì-êåí åùåëæï, ñâåäï èòì ðïüòâòìúåèïìúæòäëþæï, ñâåäï àïâçå åâäåþëæï –îóìåàøòú æï ìõâï îåìðóþäòêåþøòú.ãïèëíïêäòìò ïîú ìïáïîàâåäë ñëôò-äï. òèïì êò ìïíæîëìàïí ìüóèîëþïåî÷òâíï, èïìàïí óôîë êïîãïæãîûíëþæï àïâì, êïõåàìïú èëòâäòæ-íåí åîàïæ, àëîåè öóãïïíøò õëèòáïèæå ÷ïî÷åþëæï, îòì óôäåþïìïúìïèìïõóîò èòìúåèæï. ðëåüóî úòêäìîëè øåáèíòæï êïõåàçå, ìïíæîë øïí-øòïøâòäòì æïèìïõóîåþï ãïèëæòì.

åîàõåäïú ¸êòàõïâæï:– øåí ïî ãòíæï ìüïäòíóîò ðîåèò-

ïë?ïèïì ýîóïíüåäò æïóâäòæï. àâòàëí âåîú ãïåèõòäï

æï ïãåî àâòà àïâèöæëèïîå ìàïâïçëþæï èõïîæïÿåîïì,îïú óêâå ãóäòìõèëþæï ïè óèïéäåìò ìïþÿëóîò öòä-æëì èëõâåÿïì. ëéëíæ ïóúòäåþåäò ãïõäæïà èëìêëâøò÷ïêòàõåþï æï òá üîòïäò – èùåîïäàï êïâøòîøòú æï êë-èòüåüøòú.

– ïìå óôîë ãïèòïæâòäæåþïë, – üòõëíëâèï.

ãïóïæâòäæåþëæï æï ìïíæîëúèçïæ ãïõäæïà èåóéäåìàïí åîàïæìüóèîåþëæï ìïþÿëåàòì æåæïáïäïáì.

øåõâåæîòà àïâòæïí óôîë õøòîïæõâæåþëæï üòõëíëâì, èåîå æï èåîåèòìâäï-èëìâäï ãïóòøâòïàæåþëæïà.àïâèöæëèïîåìïú òè ìòàïèïèåì âåéïîïüñëþæï, òè òèåæòïí ìòüñâïì âåéïîãåþóäëþæï èòìãïí, îïú ðòîâåäò øå-ãåþåþòìïì èëåìèòíï.

ôïúò-ôóúëþæï üòõëíëâò, ùåìòå-îïæ âåéïîú æïäïðïîïêåþëæï æï èò-çåçïæ ìóä åì åêåîï ðòîçå: ïæïè èòú-êåâò÷òì òóþòäåï æï èòìò èëèçïæåþïèå æïèåâïäïë.

æïâïäåþòà êò æïâïäåþëæï, èïã-îïè àïâòìò øåî÷åóäò êïíæòæïüóîòìãïüïíïìïú âåéïî ïõåîõåþæï êëèò-üåüøò, ìïíæîëì ùòíïøå æïíïáïæíåþòàïíæïàïí ôóÿò õæåþëæï æï åîòæå-

þëæï, üñóòäóþîïäëæ æïâïòèåæå æï ïâïôëîòïáåë.òóþòäåò èòúêåâò÷ï, òóþòäåò èòúêåâò÷ï, òóþòäåò

èòúêåâò÷ï – ìóä åì ãïèïþåçîåþåäò ìòüñâïàøåàïíõèåþïåìèëæïà ìïíæîëìï æï èòì èåóéäåì òè àâååþòì èïíûòä-çå, îïú èëìêëâøò ÷ïî÷åíòäòñâíåí; æï ãïùþòäåþóäåþòîëè æïóþîóíæåþëæíåí àþòäòìì, èåóéäå æïíïíåþòàòüñëæï: ìïíæîëì ìüïäòíóîò ðîåèòï óêâå öòþåøò åæë,èïãîïè âòéïú èòúêåâò÷ïè øåóøïäï õåäòë.


62

* * *

èåãëþîóäò øïîýò

ãòãäï ôòîúõïäïâïìò

* * *

ãëîæï ìïíòêòûåìïú èëóùåâì ïèåîòêòì óíòâåîìòüåüøòìùïâäï.

ïèåîòêòì òìüëîòòì ãïèëúæïçå òìåà úëæíïì ãïèëïè-ýéïâíåþì, ãïèëèúæåäåþò ïéüïúåþóäíò æïî÷åþòïí.

óúõëåäòìïãïí ïî èëåäëæíåí æï ÷ï¸êòàõïâåí: ïìå êïî-ãïæ ìïæ øåãòìùïâäòïë.

ïèïì ãïåúòíåþï:– òìüëîòï ÷âåí îëè ãâïáâì, òìïï, àëîåè àáâåíò òìüëîò-

òì øåìùïâäï îï ìïàáèåäòï – ðïðï÷åèì èïã õíòìï êïêïäò óæ-ãïì åçëøò.

èõïüâïîò ãåäï òèåæïûå

ÈËÇÏÒÊÏ


63

1889 ùäòì àåþåîâïäìï æï èïîüøò ðåüåîþóîãòìåîà-åîà ýóîíïäøò æïòþåÿæï òâïíå öïþïæïîòì „ùåîò-äåþò ìïáïîàâåäëçå“, åîëâíóäò íò¸òäòçèòà îëè òñëæïéæïìèóäò. òäòï ÿïâÿïâïûåè òèïâå ùåäì, ãïçåà „òâå-îòòì“ ïðîòä-òâäòìòì íëèîåþøò, ãïèëïáâåñíï ðëäåèò-êóîò ùåîòäåþòì ìåîòï ìïåîàë ìïàïóîòà „ïò òìüë-îòï“, ìïæïú ãïèëåõèïóîï ñëâåäòâå áïîàóäòìïæèòìêåðüòêóîïæ ãïíùñëþòä, ãïæïãâïîåþóä áïîàâåä íï-îëæíòêì.

öïþïæïîò, ìõâï èîïâïä „ìïûîïõòìàïí“ åîàïæ, áòî-æïâæï àïèïî èåôòì æîëòíæåä ìïáïîàâåäëì òèòì ãï-èëú, îëè „áïîàäòì úõëâîåþòì“ èòõåæâòà, äïøï-ãòëî-ãòì æïþïæåþòì ïéìïíòøíïâïæ æï óôäòìùóäòì þåæòì

ÏÉÏÎ ÅÆÏÂÅÞËÆÏ

¸ëäòâóæòì èøâåíåþïì èåîòäòí èëíîëì ìóä ëîò áèï-îò ¸ñïâæï…

èòìò ðòîâåäò áèïîò ãïõäæïà ìïõåäãïíàáèóäò þåòì-þëäòìüò, ãâïîïæ æò èïöòë, îëèåäìïú åîíåìü ¸åèòíãó-åò àïâòì èëàõîëþïøò „þåîòêïúò æï çéâï“ ïìå èëòõìåíò-åþì: „æòæò æò èïöòë“. êòíëâïîìêâäïâò ûïäçå èïäå ãïåñï-îï ìðëîüìèåíì æï ïèòà æïþëéèòäò æò èïöòë ýóîíïäòì-üåþì óïèþëþæï, èåîòäòíì òìåàò ãåèîòåäò ìïöæëèò ïáâì,èàåäò æåæïèòùòì çóîãçå âåîïâòí øååæîåþïë. èåîòäò-íòú ïîï î÷åþëæï âïäøò æï áèïîñëôòäì „æåãåíåîïüì“óùëæåþæï.

èåîòäòíèï àïâòìò þåæò ïõäï ãïèë÷åíòä ïèåîòêåäæîïèïüóîãì ïîüóî èòäåîì æïóêïâøòîï. èòäåîò óçëèëþåæíòåîåþïè äïèòì ãïèëïàïñâïíï. èùâåäò ìòñâïîóäòàèàâîïäò ãïæïòáúï êòíëâïîìêâäïâòì üòêòíïæ. ìïèò-ëàõòùäòì èïíûòäçå ìüîòáëíò ïéïî æïóùåîòï. þåöòàïæ ïæåâ-íåþæï àâïäì ïèåîòêóäìï àó ìïçéâïîãïîåàóä ðîåìïì,îïìïú êò ùïïùñæåþëæï èåîòäòíçå æïùåîòäì (çéâï òñë!),èñòìâå ïèëÿîòæï æï ãóäæïìèòà ïùåþåþæï ïäþëèøò. ïò,ïèïçå òõïîöåþëæï ãïèë÷åíòäò æîïèïüóîãòì üïäïíüòæï åíåîãòï; ïò, ïèïøò êïîãïâæï æîëì òì êïúò, âòìïú ïèå-îòêòì åîà-åîà óðòîâåäåì òíüåäåáüóïäïæ èòò÷íåâ-æíåí.

üñóòäïæ îëæò óàáâïèà: ìòêâæòäòâòà ûäòåîòï ìòñ-âïîóäòë…

ïèïìëþïøò ìïüîôòïäë ïìðïîåççå ãïèë÷íæï øååîàå-þóäò øüïüåþòì ïõïäãïçîæï ðîåçòæåíüò öëí ôòúöå-îïäæ êåíåæò. òãò èåîòäòíì õâæåþëæï àïâòìò áâòìäòì,èìïõòëþ ðòüåî äëóôëîæòì ìïõäøò (êïäòôëîíòòì øüï-üò, áïäïáò ìïíüï-èëíòêï).

èåîòäòí èëíîëì âåî ïûéëþæï èïèïêïúàï ñóîïæéåþï,âåî ïûéëþæï ðîåìòì õèïóîò. ïîïôîïæ ïãæåþæï òèïì, îëèèòìò þòóìüò ïèåîòêòì èëìïõäåëþòì íïõåâïîì ÿêóòæïí ïî-ñåâæï. ìóäòì ìòéîèåøò ãïó÷íæï èãçíåþïîå ëúíåþï – ãïè-õæïîòñë ðîåçòæåíüòì úëäò, èïãîïè ðîåçòæåíüì, èòìæïìïèùóõïîëæ, óêâå ¸ñïâæï úëäò. èåîòäòíì êò åçèïíåþëæïìïõäò ëêåïíòì ðòîïì, ìïæïú åîàïæ òúõëâîåþæíåí òì æï„ðóæåäò“ (ïìå øåïîáâï ðîåçòæåíüì ëæíïâ õâåóäò àèòì ãï-èë).

îëãëîú ùåîåí, èåîòäòíò òèæåíïæ ìóäåäò ïî ñëôò-äï, îëè ìåîòëçóäïæ åôòáîï àåàî ìïõäøò ãïæåæëô-äåþï; èïãîïè ãîûíëþïè æïïþîèïâï æï âåéïî ïïíïäòçåþæïìòüóïúòïì, çèïíåþïì îåïäëþòìãïí âåéïî ïî÷åâæïë.

ñâåäïçå ðòêïíüóîò êò òìïï, îëè èåîòäòí èëíîëè, åî-àæîëóäïæ, ëîòâå ûèïìàïí ãïï÷ïéï îëèïíò. ãïóîêâåâå-äòï, ïîàóäåþæï àó ïîï åì ïèþïâò ûèåþòì óîàòåîàëþïì,èïãîïè èåîòäòíì êò íïèæâòäïæ óîàóäåþæï úõëâîåþïì.ëîò þïüëíòì ìïèìïõóîò øïâ æéåøò ïãæåþæï. èïäå øåòü-ñë, îëè ôåõèûòèåæ òñë. âòìãïí? äëóôëîæò „æïíïøï-óäì“ èòïùåîæï îëþåîüì, àïâïæ èåîòäòíò – ðîåçò-æåíüì.

åîà èøâåíòåî æéåì öëí êåíåæò óîåêïâì èåóéäåì æïïèúíëþì, éïèòà ðòüåîàïí âî÷åþòë. ýïêäòíò ñâåäïôåîìèòõâæï.

1962 ùäòì èïòìøò ðîåçòæåíüò ïéíòøíïâì 45 ùäòìàïâìàïâòìò æïþïæåþòæïí. øåèëüèïìíòä êïþïøò ãïèëùñëþòäò

èåîòäòí èëíîë ïæòì ìúåíïçå æï ðëðóäïîóäò ìòèéå-îòà óäëúïâì æïþïæåþòì æéåì.

ðîåçòæåíüòì ãóäòìïàâòì àóîèå èòóüëâåþòï ãïæï-ìïéåþò èëåæïíò. ïè ãòýóîò ìïáúòåäòà êòíëìüóæòïì èòï-ñåíï çïîïäò îïèæåíòèå èòäòëíò æëäïîòì ëæåíëþòìï.

èàâîïäò îëè òñë, èõëäëæ „ðóæåäì“ øåóíòøíïâì.ìüóæòïøò ãïæïùñâòüåì èòìò æïìöï, èïãîïè åøòíëæïà

ðîåçòæåíüòìï. ïèïìëþïøò æïîåêï ýïêäòí êåíåæòì æïè æïèòïíòøíï ìüóæòòì èåìâåóîåþì, õåäåþò õìíòäò ãïáâàë.

èåîòäòí èëíîë ¸ëäòâóæòæïí æïòàõëâåì! æïóñëâ-íåþäòâ ìàõëâì îëþåîü êåíåæòì (òóìüòúòòì èòíòìüîì),æïèåõèïîåë. èïãîïè òãò óèùåëæ øäòì õåäåþì, èå ïîïôå-îò ûïäèòûìë. èåóéäåìàïí ïõìíï-ãïíèïîüåþòì øåèæåãðîåçòæåíüìïú ãïóáîï ýòíò. ûèåþèï åîàæîëóäïæ ïòú-îóåì ãóäò èåîòäòíçå.

ãïçåàåþì ãïæïïâòùñæïà ¸ëäòâóæòì èøâåíåþï.„îëãëîú ÷ïíì, èåîòäòíò èïòíúæïèïòíú íòÿòåîò ïî

ñëôòäï“, – åóþíåþï îëþåîüò öëíì.„ãïæïìïéåþïæ ïîìïæ ïéïî åðïüòýåþòïí“, – æïìûåíì

ðîåçòæåíüò.ìïìëùïîêâåàòäò èçåàóíïõïâò ÷ïòêåüï àïâòì ìïõäøò.

èòåûïäï íïîêëüòêåþì. óîåêïâì êåíåæåþì. ûèåþò ïî ðïìó-õëþåí.

1962 ùäòì 5 ïãâòìüëì èåîòäòí èëíîëì æïíòøíóäò¸áëíæï ìïèò øåõâåæîï: æòäòà – òæóèïäò ðîåìêëíôåîåí-úòï, ìïæòäçå – êëíìóäüïúòï ïæâëêïüàïí, ìïéïèëì –ùâåóäåþï äëóôëîæàïí. ùòíï æéåì æïóîåêï äëó-ôëîæì, àïâì úóæïæï âãîûíëþ æï âåî èëâïäë. ðòüåîèïóàõîï, îëþåîüò òáíåþïë. èåîòäòíèï ùñåâäï-êîóäâï øå-óàâïäï îëþåîüì. ðòüåîèï ãïïôîàõòäï, åíïì êþòäò æï-ïÿòîåë. ïóõìíï, îëè òóìüòúòòì èòíòìüîòì þîûïíåþòà,èòì üåäåôëíì óìèåíæíåí. ïèïí àïâçïîò æïìúï èåîòäòíì.ïáâòàòíæï. èåîå ãïóèõòäï äëóôëîæì, õâïä ðîåìêëí-ôåîåíúòïì âïùñëþ – ýóîíïäòìüåþì óíæï âïóùñë, ëîòâåûèïìàïí îëèïíò îëè èáëíæïë. ðòüåîò ãï÷óèæï, èåîå êòóî÷òï èåîòäòíì, ïèïì íó òçïèë. èåîòäòíò àïâòìïì ïî òø-äòæï. óúåþ üåäåôëíò ãïòàòøï…

èåëîå æòäòà äëóôëîæì ðëäòúòï åùâòï. ìàõëâåìùïìóäòñë úõåæîòì ïèëìïúíëþïæ. èåîòäòíòì ìïìàóèïä-àïí üîïíêâòäòçïüëîåþòì êëäëôò òæë.

ÜÅÄÅÔËÍÒ ÃÏÒÀÒØÏ…

ÈËÇÏÒÊÏ


64

28 èïîüì èòõåòä àóèïíòøâòäòì ìïõåäëþòì àåïüîï-äóîò õåäëâíåþòì ãïíâòàïîåþòì ôëíæèï ÷ïïüïîï ôëíæòììïåîàïøëîòìë ðîëåáüåþòì ðîåçåíüïúòï.

áïäþïüëíèï èïíïíï ïíàïûåè èëùâåóä ìüóèîåþì ãïïú-íë ôëíæòì ìïáèòïíëþòì èòçíåþò æï ðîëåáüåþò. òàáâï òèòìøåìïõåþ, îëè ôëíæò ïîïìïèàïâîëþë, ìïáâåäèëáèåæë ëî-ãïíòçïúòïï, îëèåäòú õåäëâíåþòì íåþòìèòåî ìôåîëøòèëéâïùåàï æïìïõèïîåþäïæ øåòáèíï. õïçò ãïåìâï òè ôïáüì,îëè àåïüîò ìòíàåçóîò õåäëâíåþïï, òãò ìõâïæïìõâï æïî-ãòì ãïíâòàïîåþïçåï æïèëêòæåþóäò æï ïèæåíïæ ôëíæòìðîëåáüåþòú èîïâïäèõîòâòï.

óðòîâåäåìò èòçïíò, îïìïú ôëíæò ìïøóî ìïáèåæ èòò÷-

íåâì, ïîòì èòõåòä àóèïíòøâòäòì èåèêâòæîåëþòì æïúâï,ìïáïîàâåäëøò àåïüîïäóîò õåäëâíåþòì øåèæãëèò ãïíâò-àïîåþòìïàâòì õåäøåùñëþï:

íëâïüëîóäò (ìïåîàïøëîòìë) ìïæïæãèë ðîëåáüåþòìèõïîæïÿåîï.

åáìðåîòèåíüóäò (ìïåîàïøëîòìë) øåèëáèåæåþòàò äï-þëîïüëîòåþòì ëîãïíòçåþï.

êëíêóîìåþòì èëùñëþï.èëíòüëîòíãòì ÷ïüïîåþï.ìïåîàïøëîòìë „èîãâïäò èïãòæòì“ èëùâåâï.ïõïäãïçîæóäò ìüóæòåþòì øåáèíï æï èïàò ÷ïîàâï ìï-

åîàïøëîòìë ðîëåáüåþøò.

ãïèëìïúæåäïæ áïîàâåäåþì ãïóäïøáîòïà ñïîìçå –üñóòäóþîïäëæ ïóïîåþåäò ìòìõäò æïòéâïîïë.

òäòï ÿïâÿïâïûå ëîòãòíïäóîïæ ãïíèïîüïâì çåèëõìå-íåþóäò èëâäåíòì ïîììï æï èòçïíì. èòìò ìòüñâòà, èïìøåèæåã, îïú ìëèõåàòì ìïèåôë øåòèóìîï, ìïáïîàâåäëììïèõîåàò ìïçéâîåþò éòï æïî÷ï èüåîàïàâòì. ïèòüëèïúòñë ïóúòäåþåäò þîûëäï ìïáïîàâåäëì ìïèõîåàòà èæå-þïîå üåîòüëîòåþçå ôåõòì èëìïêòæåþäïæ, øåèæãëèøò êò– èïàò øåèëèüêòúåþòìïàâòì.

„åì òñë ðëäòüòêóîò ìïÿòîëåþï, îëèåäòú åàïâæåþå-þëæï ÷âåíì èøâòæëþòà ñëôíïìï æï ïîìåþëþïìï“, – ùåîæïòäòï ÿïâÿïâïûå æï ãóäòìüêòâòäòà æïìûåíæï: „áïîàâå-äåþì ïè èõîòà ãïèïãîåþï îëè èëåìùîëà, – âòí òúòì – ìï-áïîàâåäëì þåæò îëãëî æïüîòïäåþóäòñë“.

ãïèëõæï õïíò.æï ïò, 1914 ùåäì ãïèëáâåñíæï òâïíå öïâïõòøâòäòì „áïî-

àâåäò åîòì òìüëîòï“, ùòãíò èåëîå, ìïæïú âêòàõóäëþàøåèæåãì: „ìïèùóõïîëæ, ûäåâïèëìòäåþïè æï æòæûïäèï æïâ-äïè, îëèåäòú èë¸áëíæïà õëäèå áïîàâåä èåëèîåþì èüîòìáâåñíòàãïí, òèæåíïæ ãïòüïúï æï ùïïõïäòìï ìïáïîàâåäëìèõåæîëþï, îëè ìóä äïøáîëþòì íïüâîïøò òñâíåí… ëèòïíë-þïì áïîàâåäåþò çëãöåî òìå óñóîåþæíåí, îëãëîú ãïìïî-àëþìï æï ìïÿïþóêë ìïáèåì. îëæåìïú, èïãïäòàïæ, üïõüòìèåèêâòæîå äïøï-ãòëîãò æïòþïæï, „òáèíï ãïäïøáîåþï þåæìïæï ìâåìï çåæï äïøïìï“.

òâïíå öïâïõòøâòäòì ïçîòà, áïîàâåäàï ïèãâïîò ïãîå-ìòóäò èëáèåæåþï æòæò øåúæëèï òñë, âòíïòæïí üñóòäóþ-îïäëæ ìòûóäâòäì òùâåâæï èåçëþäåþøò æï áïîàâåäàïóîàòåîàëþïì èï¸èïæòïíåþàïí ûïäçå ïèùâïâåþæï. áïî-àâåäàï ûäåâïèëìòäåþòì ýïèì èåçëþäåþì ðòîèëàíåëþò-ìï æï ûéâåíòì èòîàèåâòì ãïîæï ìõâï îïéï ãçï æïî÷åíë-æïà, èïãîïè àóêò áïîàâåäàï þåæòì ÷ïîõò óêóéèï øåü-îòïäæåþëæï, óåÿâåäòï, öïâîì ïèëòñîòæíåíë.

èïîàäïú ïìå èëõæï. áïîàâåäàï þåæòì ÷ïîõò óêóé-èï øåüîòïäæï æï îëæåìïú èåçëþåäèï èï¸èïæòïíóîèïáâåñíåþèï æïòíïõåì, îëè èûäïâîò èôïîâåäò æï áëèïãòèëåâäòíïà õâïîïçèøï¸ öïäïäåæòíòì ìïõòà, èñòìâå æïò-âòùñåì êåàòäèåçëþäëþï ìïáïîàâåäëìàïí æï èõïîøòïèëóæãíåí òìäïèòì àïâãïèëæåþóä èåæîëøåì.

ïèãâïîïæ, òâïíå öïâïõòøâòäò åîà, êåîûë øåèàõâå-âïìàïí æïêïâøòîåþòà åàïíõèåþëæï òâïíå öïþïæïîì æïæïóìïõåäåþäïæ åæïâåþëæï ãïíìâåíåþóä òäòï ÿïâÿïâï-

ûåì. øåóûäåþåäòï, ïî ìúëæíëæï, àó îïì óèüêòúåþæïæòæò áïîàâåäò èùåîïäò íò¸òäòìü-íïîëæíòêì. îï àáèïóíæï, åúëæòíåþëæï æï èïòíú ïî øååðóï.

òâïíå öïâïõòøâòäò êåîðàïñâïíòìèúåèåäò ïî ñëôòäïæï ïâüëîòüåüóä èìöïâîçå èïéäï ïñåíåþæï ÿåøèïîò-üåþïì.

êòæåâ ãïèëõæï õïíò.1937 ùåäì òäòï ÿïâÿïâïûòì æïþïæåþòì 100 ùäòìàïâò-

ìïæèò èòûéâíòä ìïöïîë ìõæëèïçå òâïíå öïâïõòøâòäèïùïòêòàõï èëõìåíåþï „òäòï ÿïâÿïâïûå æï ìïáïîàâåäëìòìüëîòï“.

ìõâï ìïêòàõåþàïí åîàïæ èëèõìåíåþåäò ìïêèïëæâîúäïæ øååõë òäòï ÿïâÿïâïûòì çåèëõìåíåþóäò ùåîò-äåþòì ìåîòïì æï ìïêïæîòìò áåþï èòïãë òá ãïèëàáèóäæåþóäåþåþì. æïìïìîóä, ïîú òì ìïêòàõò æïâòùñåþòï, îë-èåäçåú àïâòì æîëçå ãïíìõâïâåþóäò ïçîò ¸áëíæï ãï-èëàáèóäò.

ïèöåîïæ òâïíå öïâïõòøâòäèï ïéíòøíï, îëè òäòïì ìï-óúõëëæ ¸áëíæï ãïíèïîüåþóäò áïîàâåäò èåôååþòì ðë-äòüòêï XII ìïóêóíåøò. øåèæåã èëèõìåíåþåäò àòàáèòìèàäòïíïæ òèëùèåþæï öïþïæïîòì ùòíïïéèæåã ÷ïèëñïäò-þåþóä èìöåäëþïì áïîàâåäåþòì ñïîìçå ãïäïøáîåþïì-àïí æïêïâøòîåþòà æï… ïéïî åæïâåþëæï!

îïì óíæï èòâïùåîëà èëóäëæíåäò èåüïèëîôëçï?åãåþ ìïòóþòäåë ãïíùñëþï òñë èòçåçò òâïíå öïâïõòø-

âòäòì àïâøåêïâåþòìï? åãåþ ïõïäãïçîæóäò îïæòêï-äòçèòì åäôåîòà øåèëìòäò èåúíòåîóäò âíåþï æïóú-õîï ÿïîèïã ïìïêøò? åãåþ ïíãïîòøì óùåâæï ïîìåþóä âò-àïîåþïì, îëæåìïú ãïþïüëíåþóäò òæåëäëãòï êëí-üîëäì óùåâæï æï àïâòì ãåèëçå ïøåíåþæï ïîï èïîüëïùèñëì, ïîïèåæ ùïîìóäìïú; èïøïìïæïèå, åîà-åîàò èë-êïâøòîå îåìðóþäòêòì òìüëîòïøò ïîìåþóä ÷îæòäìæéòì ìòíïàäåçå ïî ãïïÿïÿïíåþæï. ïèïìàïí, òäòï ÿïâÿï-âïûåìàïí øåæïâåþï, ïèòíæòì øåúâäòì ãïèë, èêîåõåäë-þïæïú êò øåòûäåþï èëåíïàäïà.

èïãîïè ñëâåäòâå çåèëàáèóäò î÷åþï âïîïóæåþïæ,õëäë çóìüò ðïìóõò ïîï ÷ïíì æï, ïäþïà, ïéïîú ãïèë÷-íæåþï. àòàáëì ñâåäïçå æïèïöåîåþåäòï ïìåàò æïìêâíï:òâïíå öïâïõòøâòäòì úíëþòåîåþïøò òäòï ÿïâÿïâïûòì èòåîãïèëàáèóäò çëãïæò òæåòì ìòèïîàäåè æï÷îæòäï ïèïâåòæåòì ãïíõëîúòåäåþòìïì ùïîèëáèíòäò åìï àó òì õòíöòæï èïâíå øåæåãåþò.

ÁÎËÍÒÊÏ

Documents

daTo barbaqaZedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/144594/1/Chveni...ÏÎ÷ÅÂÏÍÒ øåêòàõâï, îëèåäòú îòüëîòêó-äò òáíåþëæï ìóä úëüï õíòì