Datblygu sgiliau iaith, llythrennedd a chyfathrebu yn y Cyfnod Sylfaen · 2017. 4. 21. · Mae addysgeg y Cyfnod Sylfaen yn dweud y dylai plant gael cyfleoedd i ddatblygu eu sgiliau,

Datblygu sgiliau iaith, llythrennedd a

chyfathrebu yn y Cyfnod Sylfaen

Pwrpas y canllaw yma yw eich helpu wrth gynllunio gweithgareddau iaith,

llythrennedd a chyfathrebu yn eich cylch drwy ddefnyddio’r pecyn Basgedi Trysor

Diolch am gymorth parod Vanessa Bowen a Nicola Edwards wrth gynhyrchu’r pecyn

Mae addysgeg y Cyfnod Sylfaen yn dweud y dylai plant gael cyfleoedd i ddatblygu eu sgiliau, eu gwybodaeth a’u dealltwriaeth drwy: gwricwlwm priodol lle mae’r chwech (saith mewn lleoliadau

Cyfrwng Saesneg) Maes Dysgu yn cyd-fynd a chydweithio â’i gilydd

darpariaeth barhaus a gwell, a gweithgareddau mewn

amgylcheddau dysgu a geir dan do ac yn yr awyr agored gwahanol fathau o weithgareddau chwarae ac ystod o

weithgareddau a gaiff eu cynllunio, gan gynnwys rhai a ysgogir gan y plant

profiadau sy’n caniatáu iddynt fabwysiadu ystod o rolau, gan

gynnwys arwain mewn grŵp bach, dysgu fesul pâr neu weithio mewn tîm

gwahanol adnoddau, gan gynnwys TGCh cyfleoedd dysgu ymarferol sy’n caniatáu iddynt dyfu’n ddysgwyr

annibynnol gweithgareddau sy’n caniatáu iddynt ddefnyddio eu synhwyrau

a bod yn greadigol a dychmygus. Tasgau a heriau sy’n eu hannog i ddatrys problemau a thrafod.

Cyflwyniad

Datblygu sgiliau iaith, llythrennedd a chyfathrebu ar draws y ddarpariaeth

Er mwyn sicrhau bod y plant yn cael profiad o amgylchedd iaith gyfoethog, mae angen sicrhau bod cyfleoedd ar gael i’r plant datblygu sgiliau iaith ar draws y ddarpariaeth. Bydd y ddarpariaeth barhaus yn cynnig cyfleoedd i’r plant i ymarfer, datblygu a mireinio eu sgiliau a thrwy ei gyfoethogi yn rheolaidd gyda gweithgareddau strwythuredig caiff y plant cyfleoedd eang i ddwysau eu dysgu.

Mae modelu’r iaith lafar yn hanfodol i ddatblygu sgiliau darllen ac ysgrifennu. Mae datblygu’r iaith lafar yn her sylweddol yn ein cylchoedd ond yn hanfodol er mwyn sicrhau bod pob plentyn yn medru cael mynediad i weddill y cwricwlwm.

Mae angen sicrhau cyflenwad digonol o offer ac adnoddau i ddatblygu sgiliau’r plant. Mae angen cyfnewid rhain yn rheolaidd er mwyn cadw’r profiadau yn gyffrous. Mae modd defnyddio deunyddiau ail gylchu (e.e. boteli plastig a chardfwrdd) a deunyddiau naturiol i gefnogi’r dysgu.

Mae cyfleoedd hefyd i ddatblygu sgiliau iaith drwy ddefnyddio offer TGCh. Mae’n hanfodol bod plant yn cael cyfleoedd i ddefnyddio technoleg ar gyfer ymarfer eu sgiliau e.e. microffonau, gemau ar y we ayyb sy’n addas i blant meithrin. Mae teganau a rheolir (e.e. Bee Bot) yn cynnig cyfleoedd hefyd. Mae’r defnydd o gamera neu lechen electronig yn cynorthwyo wrth gofnodi gweithgareddau a llwyddiannau’r plant ac wrth asesu ar gyfer cynllunio gweithgareddau pellach.

Rôl yr Oedolion

Mae gan bob oedolyn rôl allweddol i chwarae wrth ddatblygu sgiliau iaith. Mae’n bwysig cymryd pob cyfle i fodelu iaith wrth chwarae gyda’r plant ac i’w cwestiynu a’u herio wrth ymgymryd â gweithgareddau amrywiol yn ystod pob sesiwn.

Y Pecyn Basgedi Trysor

Trwy ddefnyddio’r pecyn yma yn ei gyfanrwydd ar gyfer eich sgiliau iaith, llythrennedd a chyfathrebu'r Cyfnod Sylfaen o fewn eich cylch byddwch yn cyflwyno pob sgil llafar ynghyd â rhai sgiliau darllen ac ysgrifennu. Mae hyn yn cynnwys y diweddariadau i’r maes yn y Cyfnod Sylfaen. Hefyd, mae pob un o’r themâu yn cynnig syniadau i chi gyfoethogi eich ardaloedd dysgu. Mae nifer ohonynt yn cynnwys eich ardaloedd allanol yn ogystal â’ch ardaloedd mewnol. Rhaid cofio hefyd bod pob thema yn cynnwys ystod eang ar gyfer datblygu sgiliau rhifedd a mathemateg gan fod iaith fathemategol yn allweddol o ran datblygiad iaith. Mae’r themâu isod yn cynnwys gweithgareddau ar gyfer nifer o ardaloedd fydd yn eich darpariaeth barhaus

Themâu Ardaloedd Dysgu

Pethau disglair Ardal darganfod

Hwyl yn y Cylch Ardal gelf, ardal gerdd

Clywed Ardal gerdd, Ardal grefft, ardal berfformio

Magnedau Ardal darganfod

Brwshis Ardal chware rôl, ardal beintio

Pethau naturiol Ardal darganfod, ardal grefft, ardal ddŵr

Y Postmon Ardal chwarae rôl, ardal grefft, ardal marcio

Dathlu Ardal chwarae rôl , ardal darganfod, ardal mathemateg, ardal grefft

Stori (Ffrind newydd Elfed)

Ardal beintio, Ardal fathemateg

Gwlad arall Ardal darganfod, ardal byd bach, ardal ddarllen

Pethau Disglair

Cwricwlwm Cymru:

Fframwaith Cyfnod Sylfaen

Darpariaeth barhaus a chyfoethogi

Ffocws Gweithgareddau

Iaith Estynedig

Trafod gwrthrych mewn termau syml

Defnyddio geirfa sydd newydd ei dysgu

Deall a defnyddio cwestiynau syml i sefydlu pam mae pethau’n digwydd

Cymryd rhan mewn trafodaeth gyda phlant eraill/ oedolion

Mynegi beth yw eu hoff / cas bethau

Ardal darganfod

Amrywiaeth o lwyau, drychau (plastig sy’n plygu) chwyddwydrau, camera/ llechen

Cymharu llwyau o ran maint, siâp a hyd

Disgrifio beth maent yn gweld wrth gymharu adlewyrchiad y ddwy ochr i’r llwy

Cyflwyno ansoddeiriau i ddisgrifio e.e. Tenau, hir, llydan, cul, rhyfedd, gwahanol

Pryd maent yn defnyddio llwyau adre a thrafod hoff fwydydd

1

Defnyddio geirfa sydd newydd ei dysgu oddi mewn a thrwy gweithgareddau chwarae

Ail adrodd digwyddiad neu brofiad mewn termau syml

Adnoddau/ arteffactau i gyd fynd a’r dathliad

Enwi a thrafod y gwrthrychau

Defnyddio geirfa i ddisgrifio ac i gymharu

Ble maent wedi gweld rhywbeth tebyg o’r blaen?

Trafod a deall bod pobl yn dathlu’n wahanol.

Trafod storïau’n fanylach e.e. Y Nadolig, Guto Ffowc, Diwali

Defnyddio ardal byd bach i ail ddweud y stori

2

Defnyddio geirfa sydd newydd ei dysgu oddi mewn a thrwy gweithgareddau chwarae

Ardal darganfod

chwyddwydr, camera / llechen

Dysgu’r plant sut i ddal y chwyddwydr yn gywir

Darganfod pethau disglair o amgylch y cylch a modelu ,“rydw i wedi darganfod.....”

Defnyddio camera / llechen i gofnodi pethau disglair yn y Cylch.

Eraill i ddyfalu ble oedd y pethau disglair wrth edrych ar y ffotograffau o’r camera / llechen

3

Trafod llun, modelau a gweithrediadau mewn termau syml

Dangos dealltwriaeth o egwyddorion sylfaenol mawr, bach (caled / meddal)

Ardal darganfod / Bocs teimlo

Disgrifio teimlad yr adnodd yn y bocs heb weld y gwrthrych

Dyfalu beth yw’r gwrthrych

Cymharu'r gwrthrych e.e. “Mae hwn yn fyr, pigog a meddal fel...”

Troi’r gêm o amgylch wrth wrando ar y disgrifiad a wedyn dod o hyd iddo

4

Ymateb mewn ffordd syml i ysgogiadau creadigol

Siarad am bethau o’u profiadau a rhannu gwybodaeth

Ardal darganfod

E.e. Ffrwythau i gyd fynd a stori e.e. Sypreis Handa / gwrthrychau blwyddyn newydd Tsieineaidd

Trafod beth sy’n debyg a beth sy’n wahanol o ran diwylliant

Edrych ar glôb i edrych ar gwledydd eraill

Creu map meddwl o nodweddion y diwylliant

5

Hwyl yn y Cylch

Cwricwlwm Cymru:




Iaith Estynedig

Amser Cofrestru

Adnabod geiriau cyfarwydd

Adnabod a gwahaniaethu rhwng print a lluniau

Sgiliau rhifedd posib

Cyfri yn ddibynadwy

Cofrestr yn cyd fynd gyda’r thema

Enwau’r plant yn yr ardal marcio

Plant i hunan gofrestru wrth gyrraedd

Plant i chwilio am eu henwau yn ystod sesiwn gofrestru

Cyfri nifer o blant sydd yn bresennol, sawl bachgen / merch? Sawl un sy’n absennol?

Adnabod enwau eraill

Adnabod llythyren gyntaf enw

Cymharu enw eu hunain gydag enwau eraill

Creu cofrestr ar ffurf grid

1

Ardal Gelf

Defnyddio geirfa sydd wedi ei dysgu trwy weithgareddau chwarae

Trafod model mewn termau syml

Sgiliau geirfa mathemategol posib

Cyflwyno hir, hiraf, byr, byrraf, cul, llydan, mawr, bach, canolig,

Cyflwyno geirfa siâp 2D a 3D

Ychwanegu cynhwysion amrywiol i’r clai e.e. tywod, glitter, blawd llif er mwyn cyflwyno geirfa

Cyflwyno geirfa wrth chwarae gyda’r clai e.e. Dewch i greu siapiau pigog, cyrliog, syth

Cyflwyno a defnyddio geirfa siapiau 3D wrth chwarae a chreu modelau yn y clai e.e. Sffêr, ciwb, silindr, ciwboid

2

Ardal Gerddoriaeth

Siarad yn ddigon clir i gael eu deall gan oedolyn a chyfoedion

Dilyn geiriau gweithredol

Cymryd rhan wrth chwarae a synau a geiriau

Gadael y sach ganu yn yr ardal gerdd er mwyn i’r plant ail ymweld â chaneuon

Gadael llyfr canu / posteri canu yn yr ardal gerdd

Cyflwyno a defnyddio sach ganu gydag amrywiaeth o wrthrychau perthnasol i gysylltu â chaneuon adnabyddus.

Amrywio’r gwrthrychau i herio gwybodaeth y plant o eiriau’r caneuon

3

Ardal allanol

Gwrando ar a dilyn cyfarwyddid

Creu gemau corfforol annibynnol i’r ardal allanol e.e. gêm targed at gymeriad o’r thema.

Gwrando ar orchmynion symud penodol wrth gemau parasiwt, gêm rhwystr, Mr Blaidd, gemau targed, dilyn symudiadau corfforol

Dilyn cyfarwyddyd dau gam e.e. Sym-ud drwy’r hwp a dros y rhaff

Dilyn cyfarwyddyd 3 cam e.e. “Cewch o dan y rhaff, drwy’r cylch a dros y mat”

4

Clywed

Cwricwlwm Cymru:




Iaith Estynedig

Sylwi ar rhythm ac odl mewn geiriau ar lafar ac ymuno mewn gweithgareddau rhythmig

Sylwi ar rhythm mewn geiriau ar lafar

Ardal Gerdd

Gwrthrychau / offerynnau

Llyfryn/posteri canu

Taro offerynnau i gyd fynd â rhythm

Taro offerynnau i gyd fynd â rhigymau a chaneuon cyfarwydd

Dilyn rhythm, ymuno mewn rhythm, creu rhythm i gyd fynd â sawl sill yn eu henwau

1

Cysylltu cardiau lluniau â synau

Adnabod lluniau a dehongli eu hystyr

Deall bod testun yn dweud rhywbeth a dylid darllen o’r chwith i’r dde, top i’r gwaelod

Arwydd llygoden i ddynodi sŵn tawel ac arwydd eliffant i ddynodi sŵn cryf

Copïo rhythm, ychwanegu synau cryf/tawl, cyflym/araf

Dilyn taflen rhythm o’r dde i’r chwith

2

Clywed gwahaniaeth rhwng synau cyffredin-ol, synau llafar a synau yn yr amgylchedd

Dwyn i gof a siarad am ddarluniadau a gwrthrychau gweledol

CD’s, apps, Gêm loto sŵn, meicroffon

Clustiau i wrando (Het)

Gwrando ar recordiad o synau o’r am-gylchedd yn dilyn taith synau. Gellir recordio’r synau ar meicroffon

Cyfateb y sŵn i lun o’r gwrthrych

Gan ddefnyddio symbolau o’r synau a glywyd, gosod y synau mewn trefn a glywyd ar y daith sŵn

3

Gwrando / ymateb a chanolbwyntio cynyddol

Dangos dealltwriaeth o egwyddorion sylfaenol e.e. Cyflym, araf, tawel, swnllyd

Amrywiaeth o gerddoriaeth

Lluniau/ symbolau emosiwn

Cyfateb symbol emosiwn wrth wrando ar gerddoriaeth

Pa ddarnau maent yn hoffi/ddim yn hoffi a pham?

Creu cerddoriaeth hapus/ trist/ofnus crac (blin) gan ddefnyddio offerynnau neu’r offerynnau a grëwyd.

4

Clywed a gwahaniaethu rhwng synau cyffredinol, synau llafar a synau yn yr amgylchedd

Adnoddau amrywiol wrth y bwrdd darganfod neu’r ardal grefft / creu

Dod o hyd i ddefnyddiau i greu synau gwahanol a’u cofnodi ar lechen neu meicroffon a chamera.

Defnyddio’r lluniau a synau i greu gêm cyfateb

Copïo rhythm offeryn, neu gopïo trefn taro / ysgwyd offeryn. Gellir ychwanegu un sŵn ar y tro

5

Sylwi ar rhythm mewn geiriau llafar ac ymuno mewn gweithgareddau rhythmig

Ardal greu/crefft

Amrywiaeth o adnoddau

Plant i greu offerynnau gan ystyried taro, ysgwyd, chwythu ayb

Defnyddio’r offerynnau i greu cerdd-oriaeth i gyd fynd a rhigwm/cân

Dilyn taflen symbolau i ddynodi pa offeryn i’w chwarae fel grŵp

6

Gwrando ac ymuno a chaneuon a rhigymau

Ymateb mewn ffordd syml i ysgogiad creadigol

Ardal berfformio

Dillad / gwallt gosod meicroffon, Paddles (Sgôr berfformio)

Recordio perfformiadau

Adnabod lleisiau eraill

Mynegi barn yn bositif am eraill

Plant i wylio eraill yn berfformio a dynodi sgôr 1-5 ar y perfformiad

Plant i gyfansoddi caneuon ar thema/ diddordebau

7

Magnedau



Iaith Estynedig

Cwricwlwm Cymru:


1

Ardal darganfod

Gwrthrychau metelaidd ac anfetelaidd, magnedau

Arsylwi ar y plant

Ar ôl i’r plant arbrofi gellir holi’r plant beth sy’n digwydd i rhai o’r gwrthrychau

Cyflwyno’r termau magned, magnetig , gwrthyrru, metal, anfetalaidd

Siarad digon clir i gael eu deall

Mynegi mwynhad neu diddordeb

2 Bocsys/potiau er mwyn rhannu’r adnoddau i grwpiau.

Rhannu’r adnoddau yn ôl grŵp magnetig / gwrthyrru

Mynd am daith o gwmpas y cylch yn darganfod pethau magnetig

Cofnodi gwaith gan ddefnyddio lluniau / ffotograffau o’r gwrthrychau


Cymryd rhan gydag eraill mewn gweithgareddau

3 amrywiaeth o

adnoddau

Gwaith dyfalu a yw gwrthrych yn fagnetig, cyfri, enwi’r gwrthrych, cymharu gwrthrychau

Plant i greu casgliad i blant ddarganfod eitemau magnetig / gwrthyrru

Ateb cwestiynau syml

Ymateb mewn ffordd syml

Cymryd rhan mewn trafodaeth gyda phlant eraill/oedolion

4

Wedi’r weithgaredd ffocws gellir ei adael allan i’r plant ail ymweld a’r dasg ac efallai creu adnoddau eu hunain i’w bysgota

Chwarae’r gêm bysgod

Rhifo, disgrifio’r pysgod

Addasu’r gêm i gyd-fynd a thema e.e. Pysgota penbyliaid Bili Broga

Newid y pysgod i wrthrychau eraill er mwyn ymestyn geirfa e.e. Siapiau, dail, blodau, dinosoriaid

Trafod gweithrediadau mewn termau syml


5 Teganau magnetig e.e. Brio, siapiau 3D magnetig

Chwarae gyda’r teganau magnetig Chwarae gyda llythrennau magnetig, adnabod prif lythyren eu henwau / ysgrifennu enw mewn llythrennau magnetig.

Defnyddio geirfa sydd newydd ei dysgu oddi mewn a thrwy weithgareddau chwarae

Siarad am bethau o’u profiad a rhannu gwybodaeth

Brwshys

Cwricwlwm Cymru:




Iaith Estynedig

Trafod gwrthrychau mewn termau syml


Siarad yn ddigon clir i gael eu deall gan oedolion a chyfoedion

Gadael y brwshys amrywiol yn yr ardal darganfod er mwyn i blant ail ymweld a’r dasg ffocws yn annibynnol

Trafod a rhannu’r brwsys. Gellir gosod y brwshys mewn bocsys gyda’r lluniau arnynt.

Trafod pwy sy’n defnyddio’r brwsh yma, pwy maent wedi gweld yn defnyddio’r brwsh, beth fyddai’n digwydd wrth ddefnyddio’r brwsh anghywir?

1


Ail-adrodd digwyddiad neu brofiad mewn termau syml

Dynwared bywyd go iawn a phrofiad-au dychmygol o fewn gweithgaredd chwarae rôl

Ardal chwarae rôl– Salon Trin Gwallt

Cylchgronau gwallt, sychwr gwallt, sythwr, chwistrellwr dŵr, drych, amrywiaeth o frwshys, llyfr apwyntiadau, til, cerdyn credyd

Person trin gwallt i ymweld â’r cylch neu cynnal ymweliad i salon.

Modelu’r broses sef trefnu apwyntiad, trafod steil, golchi gwallt, torri a steilio, mynegi barn a talu

Modelu brawddegau creu apwyntiad, gosod cost, disgrifio steil (hir, byr, cyrliog, syth)

Modelu cwestiynau e.e. Pa liw gwallt, pa hyd gwallt, ydych chi eisiau gel?

2

Arbrofi ag ystod o ddefnyddiau ac offer gwneud marciau

Ardal baentio / Peintio Allanol

Cyflwyno offer raddfa fawr i beintio e.e. mopiau, rollers, brwshys mawr

Plant i arbrofi yn hytrach na chreu llun gorffenedig

Trafod geirfa patrwm e.e. Igam ogam, chwyrlio, troellog, syth, tonnog, pigog

Tynnu cerdyn allan o het a chopïo’r patrwm ar raddfa fawr

3


Dynwared bywyd go iawn a phrofiadau dychmygol o fewn gweithgaredd chwarae rôl

Ardal Chwarae rôl-

Tŷ Bach Twt

Modelu’r defnydd o brwshys amrywiol yn yr ardal

Cyflwyno can i gyd fynd gyda’r gweithgareddau e.e. Dyma’r ffordd i frwsho’r llawr (x3) yn y Cylch Meithrin (Tôn Here we go round the Mulberry Bush)

4

Pethau Naturiol

Cwricwlwm Cymru:




Iaith Estynedig



Ardal Darganfod

Chwyddwydrau, llyfr yn ymwneud a’r gwrthrychau e.e. Llyfr natur, bocs teimlo

Sesiwn ddarganfod fel tasg ffocws ac wedyn gadael y gwrthrychau yn y ddarpariaeth barhaus yn yr ardal darganfod

Cyflwyno geirfa yn ôl y thema e.e. Dail, gwrthrychau’r Hydref. Gellir amrywio’r gwrthrychau yn ôl safon iaith y grŵp.

1

Ail adrodd digwyddiad neu brofiad mewn termau syml


Amrywiaeth o adnoddau naturiol o blanhigion, o’r môr ac o’r ddaear.

Trafod wrth chwarae ac mewn tasg ffocws bach gwrthrychau naturiol, o ble maent wedi dod? A ydynt wedi gweld rhain o’r blaen? Ac ym mhle?

Cymharu a grwpio gwrthrychau naturiol ac annaturiol

Mynd ar daith natur o gwmpas yr ardal allanol / tir y Cylch gan dynnu sylw at wrthrychau naturiol

2



Ardal Grefft / Creu

Amrywiaeth o adnoddau naturiol

Camera i gofnodi gwaith

Lluniau o enghreifftiau i sbarduno a chopïo

Creu collage

Defnyddio ac ymestyn geirfa’r thema a’r gwrthrychau wrth greu’r gwaith crefft

3



Dynwared bywyd o iawn a phrofiadau dychmygol o fewn gweithgaredd chwarae rôl

Ardal ddŵr allanol

Offer amrywiol

Lle i storio’r offer ar wahân i’r dŵr

Geirfa i gefnogi’r staff

Plant i chwarae ac arbrofi

Oedolyn i gefnogi yn enwedig wrth ddisgrifio gweithredoedd y plant

Oedolion i fodelu iaith wrth wylio’r plant e.e. “Rwyt ti’n llanw’r bwced / mae’r botel yn wag / rwyt ti wedi arllwys yn ofalus iawn”.

4

Cwricwlwm Cymru:


Darpariaeth barhaus a

chyfoethogi


Iaith Estynedig

Mynegi mwynhad neu ddiddordeb

Defnyddio geirfa newydd oddi mewn a thrwy weithgareddau chwarae


Adnabod y rhifau o 0 i 5

Dangos ymwybyddiaeth o bwrpas arian drwy chwarae rôl

Casgliad o wrthrychau addas yn yr ardal chwarae rôl e.e. Til, arian ffug (Swyddfa Bost)

Amrywiaeth o gardiau cyfarch yn yr ardal chwarae rôl (siop cardiau)

Casgliad o focsys gwag, papur brown i’w lapio a labeli yn yr ardal celf

Trin a thrafod pethau amrywiol sydd yn cael eu postio-ffocws ar ddysgu geirfa

Cyfateb amrywiaeth o gardiau gyda achlysuron amrywiol e.e. Pen-blwydd, priodas, babi newydd ayyb

Ymweld â’r Swyddfa Bost a thrafod ‘daith llythyr/parsel’

1

Siarad yn ddigon glir i gael eu deall gan oedolion a chyfoedion

Gofyn cwestiwn priodol


Defnyddio’r cysyniad o amser

Canu/llafarganu dyddiau’r wythnos

Het, gwisg a sach postmon yn yr ardal chwarae rôl

Blwch postio

Enwau’r plant ar amlenni ar gyfer hunan gofrestru/ sesiwn gofrestru

Gwahodd postmon i ddod i siarad â’r plant am ei waith

2

Cymryd rhan mewn trafodaeth

Dynwared y broses o ysgrifennu wrth chwarae rôl

Enwau’r plant, enwau cartrefi’r plant (gyda llun o’u cartref) ac amlenni gwag yn yr ardal marcio

Trafod ystyr cyfeiriad y cartref Trafod cyfeiriadau aelodau eraill o’r teulu e.e. Mam-gu a Dad-cu

3

Trafod llun mewn termau syml

Gwrando ac ymateb â sylw a chanolbwyntio cynyddol

Amrywiaeth o gardiau cyfarch yn yr ardal chwarae rôl (siop cardiau)

Enwau’r plant yn yr ardal marcio

Trafod dathliadau gan ddefnyddio amrywiaeth o gardiau cyfarch fel sbardun

4

Cymryd rhan mewn trafodaeth

Cyfathrebu drwy defnyddio symbolau a lluniau

Dal llyfrau y ffordd iawn a throi’r tudalennau

Cardiau post gwag yn yr ardal marcio

Atlas yn yr ardal ddarllen

Oedolyn i fodelu ysgrifennu cerdyn post

Trafod atlas 5



Cymharu, didoli a rhoi trefn ar sail maint neu pwysau drwy arsylwi’n uniongyrchol

Ardal chwarae rôl (Swyddfa Bost) i gynnwys

- casgliad o wrthrychau addas

- het , gwisg a sach postmon, blwch postio

- amlenni, parseli, cardiau, stampiau ayyb

Oedolyn i fodelu chwarae yn y Swyddfa Bost

Didoli a threfnu amlenni a pharseli yn ôl maint

Didoli parseli yn ôl pwysau

6

Y Postmon

Enw’r plentyn

Cwricwlwm Cymru:



chyfoethogi


Iaith Estynedig

Dangos diddordeb mewn llyfrau a mwynhau eu cynnwys

Trafod mewn termau syml



Sgiliau mathemateg posib

Didoli a chyfateb gwrthrychau drwy adnabod elfennau tebyg

Dillad ac adnoddau ar gyfer dathlu di-wrnod arbennig yn yr ardal chwarae rôl

Llyfrau yn ymwneud a dathliadau amrywiol yn yr ardal darllen

Gadael y fasged drysor a’r gwrthrychau yn yr ardal ddarganfod

Darllen stori am ddathliad arbennig e.e. babi newydd

Trafod cynnwys y fasged drysor e.e. casgliad o wrthrychau yn ymwneud â babi newydd

Didoli amrywiaeth o wrthrychau yn unol a’r dathliad. Dysgu geirfa newydd.

1

Siarad yn digon clir i gael eu deall gan oedolion a chyfoedion

Cymryd rhan mewn trafodaeth gyda phlant eraill ac oedolion

Priodoli ystyr i farciau

Sgiliau mathemategol posib

Misoedd y flwyddyn

Cyfrif yn ddibynadwy

Cofnodi casgliadau drwy ddefnyddio lluniau

Canu misoedd y flwyddyn yn ystod sesiwn cofrestr

Casgliad o gardiau pen-blwydd â rhifau arnynt (e.e. 1 i 5) . Plant i osod y cardiau yn y drefn cywir neu i ddarganfod nifer o ganhwyllau i gyfateb a’r rhif sydd ar y garden yn yr ardal mathemateg

Cardiau pen-blwydd ac amlenni gwag yn yr ardal marcio

Trafod pen-blwydd pob plentyn yn y grŵp.

Trafod misoedd y flwyddyn a nodwch pen-blwydd pob plentyn ar arddangosfa o fisoedd y flwyddyn.

Trafod oedran pob plentyn nawr a beth byddan nhw ar eu pen-blwydd nesaf . Dewis carden pen-blwydd priodol.

Cyfrif y nifer o blant sy’n cael eu pen-blwydd ym mhob mis a chreu graff lluniau

2




Casgliad o wrthrychau yn ymwneud â pharti pen-blwydd—hetiau, platiau, cardiau (rhai parod a/neu rhai wedi’u creu )yn y siôp

Deunyddiau addas i’r plant i greu gwrthrychau parti yn yr ardal grefft

Trafod parti pen-blwydd

Creu gwrthrychau parti - card-iau, hetiau, gwahoddiad ayyb

Trafod bwydydd parti. ‘Ysgrifennu’ rhestr siopa i brynu bwydydd parti

Creu rhestr siopa ar gyfer prynu cynhwysion i wneud cacen ddathlu

Coginio cacen pen-blwydd-dilyn cyfarwyddiadau (rysait)

3

Trafod llun a gweithrediadau mewn termau syml

Cardiau cyfarch amrywiol i annog trafodaeth yn yr ardal darganfod

Edrych ar gasgliad o luniau yn dangos dathliadau amrywiol yn y wlad yma a thramor.

Coginio bwydydd sy’n cyd-fynd â dathliad arbennig e.e. Bara-Diolchgarwch

4

Dathlu

Mawrth Ionawr Chwefror Ebrill Mai

Cwricwlwm Cymru:



chyfoethogi


Iaith Estynedig


Siarad yn digon glir i gael eu deall gan oedolion a chyfoedion


Copïo patrymau gweledol syml

Cymysgu paent i wneud rhai o liw-iau Elfed—ardal celf

Argraffu e.e. gyda thatws neu sbwng i greu patrwm clytwaith

Torri papur lliw i greu collage amryliw

Trafod Elfed—ei maint a’i liwiau.

Trafod ffrindiau. Pwy yw eu ffrindiau?

Trafod beth maent yn hoffi gwneud gyda ffrind.

Defnyddio sgwariau i gwblhau patrwm ( 2 liw ac yna 3 lliw)

Creu patrymau gan ddefnyddio sgwariau lliwgar

1

Gwrando ar ac ymuno â storiâu

Ailadrodd stori y maent wedi’i glywed mewn termau syml

Dangos dealltwriaeth o egwyddorion sylfaenol fel mawr, bach, hir, tal ayyb

Sgiliau geirfa mathemategol posib

Trafod yr anifeiliaid yn y stori gan ddefnyddio iaith fathemategol briodol

3 llun o bob anifail o’r stori. Plant i’w didoli—mawr, bach, canolig

Cymysgu paent du a gwyn i greu llwyd—ardal baentio

Trafod nodweddion eliffant gan ddefnyddio tegan eliffant (neu llun) fel sbardun ac annog y plant i beintio llun o eliffant

Darllen stori ‘Ffrind Newydd Elfed’ gan ddefnyddio pypedau neu lluniau wrth gyflwyno’r stori.

Cyflwyno geirfa newydd i’r plant gan ddefnyddio lluniau neu deganau meddal.

Disgrifio’r anifeiliaid gan ddefnyddio geirfa fathemategol briodol e.e. Jiraff tal, neidr hir, eliffant mawr ayyb.

Cyfateb teganau meddal o’r cymeriadau o’r stori gyda chartref (bocs gwag wedi ei baentio) o’r maint cywir.

2


Dechrau ateb cwestiynau gan ddefnyddio ffurfio cywir

Ardal gelf—mygydau anifeiliaid a deunyddiau collage

Gadael yr anifeiliaid a’r bocs yn yr ardal ddarllen

Actio’r stori ar lefel syml gan annog y plant i ofyn ‘Oes ffrind gen ti?’ ac ymateb ‘Oes, ........ yw fy ffrind i.’

Creu cefndir i’r stori drwy baentio’r olygfa ar focs mawr (gyda’r plant). Defnyddio teganau meddal/pypedau i greu’r stori

3


Defnyddio brawddegau sy’n cynnwys pump gair neu fwy

Chwaraewr CD a thegan meddal i’r plant i drefnu gweithgaredd tebyg eu hunain

Eistedd mewn cylch a phasio Elfed o gwmpas tra bod cerddoriaeth yn chwarae. Pan mae’r gerddoriaeth yn stopio’r annog y plentyn i ddweud ‘Enw fy ffrind yw .......’. Rwy’n hoffi ....... gyda ...........’

Trafod bod yn ffrind da 4

Stori

Cwricwlwm Cymru:



chyfoethogi


Iaith Estynedig

1 Deall a defnyddio cwestiynau syml


Siarad yn digon clir i gael eu deall


Glôb, map lluniau o’r pentref / ardal

Lluniau o wahanol sefyllfaoedd-traeth, gwlad, tref, dinas, pentref yn yr ardal darganfod

Trafod ble mae’r plant yn byw a dysgu geirfa disgrifiadol newydd e.e. ar lan y môr, yn y wlad, dinas, pentref ayyb

Trafod ble mae aelodau eraill o’r teulu yn byw? E.e. Mamgu / Taid a sut mae cyrraedd yno?

2 Trafod llun mewn termau syml

Defnyddio geirfa newydd

Deall a defnyddio cwestiynau syml


Dangos dealltwriaeth o egwydd-orion sylfaenol

Gwrando ar a dilyn cyfarwyddyd

Defnyddio tegan sy’n medru ei reoli i deithio at leoliadau gwahanol e.e. Bee Bot

Edrych ar gasgliad o luniau o wa-hanol wledydd a thrafod beth sy’n tebyg/gwahanol

Gofyn cwestiynau syml , e.e. ’Ble mae’r mynydd?’ a gofyn i’r plant i ffeindio’r llun iawn

Chwarae gêm ‘Snap’ - bydd angen 2 gopi o bob llun

Defnyddio amrywiaeth o ddeunyddiau i greu model neu llun collage . Trafod y nodweddion a labeli’r model/llun ar y cyd

Chwarae gêm parau gyda’r gêm Snap

3

a

4

Gwrando ar ac ymuno â storiâu



Cymryd rhan wrth chwarae â synau a geiriau



Cyfri yn ddibynadwy

Anifeiliaid (neu lluniau) o’r stori i’r plant i osod yn y drefn cywir yn yr ardal darllen. Defnyddio camera/llechen/tabled electronig i gofnodi’r dasg

StorÏau sydd wedi ei ysgrifennu gan y plant (ac oedolyn) yn yr ardal ddarllen

Darllen stori ‘Sypreis Handa’ a thrafod y ffrwythau. Trafod trefn y stori.

Teimlo, arogli a blasu’r ffrwythau.

Creu salad ffrwythau gan ddefnyddio’r ffrwythau sydd yn y stori.

Chwarae ‘gêm Kim’ wrth gosod y ffrwythau ar 2 hamfwrdd, eu cuddio a mynd ag un. Plant i ddweud pa un sydd wedi mynd.

Creu stori eu hunain gan ddef-nyddio anifeiliaid a ffrwythau (neu lysiau) gwahanol. Oedolyn i ysgrifennu’r stori a’i roi yn yr ardal darllen.

Creu ‘kebabs’ ffrwythau gan ddefnyddio ffrwythau amrywiol a gwellt tenau. Cyfri y darnau o ffrwyth ar bob kebab

Gwlad arall

www.meithrin.cymru @MudiadMeithrin

Facebook.com/MudiadMeithrin

Tudalen wag.pdfBasgedi Trysor - pecyn cyfan 2Basgedi Trysor - pecyn cyfan.pdfBasgedi Trysor- rhan cyntaf y pecyn.pdfBasgedi Trysor- ail rhan y pecyn

Pages from Basgedi Trysor - pecyn cyfanPages from Basgedi Trysor - pecyn cyfan

Tudalen wagTudalen wagTudalen wag

Documents

Datblygu sgiliau iaith, llythrennedd a chyfathrebu yn y Cyfnod Sylfaen · 2017. 4. 21. · Mae addysgeg y Cyfnod Sylfaen yn dweud y dylai plant gael cyfleoedd i ddatblygu eu sgiliau,