Sinem Gündüz

2612080363İFTTEKSTİL ÖĞRETMENLİĞİ

DERSİN ADI: Dokumada Özel Üretim Teknikleri 1ÖDEV KONUSU: Dar Dokuma Teknolojisi

Yrd. Doç. Dr. M. Sabri Özen

1.GİRİŞ

Dar tekstil endüstrisinin kullanım alanlarına baktığımızda bu tür ürünlerin, küçük boyutlu olmalarına rağmen kullanım alanlarının oldukça yaygın olduğu görülmektedir.

Dar tekstil malzemelerinin kısaca tarihsel gelişim sürecine bakıldığında, öncelikle dokuma tekniğiyle insanların kullanım alanlarına girdiği görülmektedir. İlk olarak dokunan bant örnekleri, daha çok belbağları, kuşaklar, kordonlar, askılar vb. ürünleri kapsamaktadır. İlerleyen tarihsel ve teknolojik süreçte makine ve yardımcı donanımların artması buna paralel olarak gelişmesi insanların ihtiyaçlarının farklılaşması, dar tekstil endüstrisinde de kendini göstermiştir. 20. Yüzyılın ortalarına doğru mekanik dokuma makinalarında yapılan yenilikler ve iğneli dar dokuma makinalarının geliştirilmesiyle bu boyut daha da artmıştır.

Dar tekstil kumaşlar, dokuma, kroşe ve çözgülü örme teknikleriyle elde edilmektedir. Bu yeni tekniklere niçin ihtiyaç duyulduğuna dair bir takım bilgilere daha sonra değinilecektir. Ancak kısaca şunu belirtmek gerekirse, yapılan ekonomik hesaplamalar bazı ürünlerde, örneğin; elbise, ayakkabı, şapka ve dekoratif paketleme örmenin, özellikle çözgülü örmenin kullanımıyla verimin 25-30 kat ve üretimin 3-4kat arttığını göstermiştir.

Bir dar (bant) dokuma tesisinin kurulmasındaki düşük maliyeti, özel dokuma veya kroşe örgü makinasının düşük fiyatlara alınmasıyla şahısların tek başlarına ucuz bir sermaye ile işe başlamasını mümkün kılar.

1.1 DAR DOKUMA TEKNOLOJİSİNİN TARİHÇESİ VE GELİŞİMİ

Dar dokumalar, ilk çağlardan günümüze değin günlük yaşantımızın vazgeçilmez ihtiyaçlarını karşılamak üzere kullanılagelmiştir. Tanım olarak, eni 40 cm’nin altında olan kumaşlar “dar dokunmuş kumaşlar” şeklinde ifade edilmektedir. Günlük yaşantımızın vazgeçilmez bir parçası olan dar dokumalar geçmiş çağlarda daha çok çarpana dokuma tekniği ile elde edilmekteydi. Bununla birlikte basit el dokuma tezgahlarında da dar dokumalar elde edilmekteydi. Bant ve kurdela dokuyan dar dokuma tezgahlarında 1600 yıllarında önemli sayılabilecek bir gelişme sağlanmıştır. Kol gücüyle çalışan ve aynı anda 24 parçayı yanyana dokuyabilen “çok kafalı tezgah” ortaya çıkmıştır.

Mekanik dokuma tezgahları, 1600 yıllarında Hollanda’lıların icat ettiği “Dutch Egnie” olarak adlandırılan ve kol gücüyle çalışan çok kafalı tezgahtan esinlenerek dar kumaş dokuyan tezgahlara dönüştürülmüştür. Mekanik dokuma tezgahlarından dar kumaşlar elde edebilmek için tefe ve atkı atma sistemlerinde değişiklik yapılmıştır.

Daha sonraları mekanik tezgahlar çok kafalı dar dokuma tezgahlarına dönüştürülmüştür. Günümüzde iğneli dokuma makinaları olarak da adlandırılan otomatik dar dokuma makinaları 1950 yılından itibaren teknolojik gelişmelere ve yeniliklere ayak uydurarak bugüne gelmiştir.

1950’li yıllarda dar dokuma endüstrisine atkı ipliğinin çözgü iplikleri arasına yerleştirilmesinde bir iğneden yararlanan iğneli dokuma makinasının girmesiyle büyük bir aşama kaydedilmiştir. Bu dokuma makinası işletmeler tarafından benimsenmiş ve her tip kumaş için uygun olmasına rağmen kısa süre içerisinde popüler olmuştur. Yıllar boyunca iğneli dokuma makinası üzerinde çeşitli çalışmalar yapılmış ve bir çok yenilikler gerçekleştirilmiştir. Günümüzde kullanılan bir iğneli dokuma makinası ilk şekline göre oldukça gelişmiştir.

1.2 DAR DOKUMADA KULLANILAN HAMMADDE VE ÖZELLİKLERİ

Dar tekstil kumaşların yapımı sırasında kullanılan hammaddeler, üretilecek ürünün özelliğine göre değişkenlik gösterir. Dar bandın elastik olması veya elastik olmamasına göre iplik kullanımında farklılıklar olmaktadır.

Dar tekstil dokuma kumaşların yapımında kullanılan iplikleri iki gruba ayırmak mümkündür:

1) Pamuk, nylon, polyester, polipropilen, tekstüre vb. doğal ve sentetik karışım iplikler,

2) Elastomer yapıda olan lastik iplikler

Pamuk olarak genelde 20/2 Ne (17Nm) ekru pamuk, (mat beyaz pamuk) 20/2 Ne (17 Nm) kasar pamuk (parlok ve beyazlatılmış pamuk), 8/1 Ne (14Nm) ekru pamuk, 10/1 Ne (17Nm) ekru pamuk iplikler kullanılır. Pamuklu dar bandlar, çoğunlukla orta ağırlıkta ve ağır mamüllerin dokunmasında kullanılır. ( Askeri tüfek kayışları, palaska, vb.)

150/1 tekstüre iplik, 150/1 renkli tekstüre iplik 1300 denye polipropilen, 90/2 muz ipliği( Polyester ipliğin bir türüdür), vb. iplikler kullanılır. ( İç çamaşır lastikleri, pantolon askıları vb. yapımında).

İpliklerin numaralarının yanında, başka özellikleri de vardır. Örneğin parlak ve beyaz ipliğe kasar, mat ve donuk ipliğe ise ekru adı verilir.

Polyester grubu ipliklerin diğer bir özelliği de muslu olabilmeleridir. Muslu iplik, bırakıldığında bir araya toplanan ipliktir. Diğer bir özelliği ise yine turlu olup olmayışıdır. Turlu iplik büküm almış iplik demektir.

Elastik bandların özelliği ise, çözgülerinde elastomer lastik ipliklerin bulunmasıdır. Örme ve dokuma da, elastik özelliğe sahip bandlarda kullanılan lastik ipliğin yapılacak ürüne göre incelik ve kalınlığı değişmektedir. İki türlü lastik iplik vardır. 30/40 kalın lastik 44/50 ince lastik.

Dar tekstil piyasasında genelde 36/40 kalın latex, 44/50 ince latex kullanılmaktadır. Lastik ipliklerin numaraları ortadan bir çizgi ile ayrılmıştır. İplik numarası, 1 inç (25.4 mm) teki tel adedinin yan yana geldiğinde oluşturdukları miktardır. Bu ipliklerin belli bir daire kesiti yani çapı vardır. İplik numaralarından ilki daire kesitli ipliğin gerçek numarasını yani 25.4 mm’ deki tel adedini, ikincisi ise bu daire kesidine eşit, kare kesitli lastik ipliğin numarasını belirtir. Kare kesidinin numarası istenildiğinde, yuvarlak kesitlinin numarası 1.13 standart sayısıyla çarpılarak bulunur. (44/50 ince latex; 44x1.13=49.72=50 gibi).

Dokunan ya da örülen elastik bandların esneme bandların esneme durumları bazen %100’ün üzerine çıkabilmektedir. Örneğin pantolon askıları %100 üzerinde esneyebilmektedir. Bu tip bandlarda, çekme durumunda, kalıcı uzamanın fazla olmaması istenir.

Dokuma ve örme makinalarında, lastik ipliklerini, band çekim silindirleriyle, lastik verme silindirleri arasında gergin durumlarını sağlayan silindir çubuklar vardır.

1.3 DAR DOKUMA BANTALARIN KULLANIM ALANLARI

Dar dokuma bantlar kullanım alanlarına göre sınıflandırılmaktadır. Güncel kullanım amaçlı, endüstriyel amaçlı ve özel kullanım amaçlar için yapılan dar bantlar olarak, üç ana sınıflandırma yapılmıştır.

Güncel kullanım amaçlı, ev eşyası türünde üretilen dar dokumalar, elastik ve rijit (elastik olmayan) bantlar olarak kullanılan ipliğin özelliğine göre olmaktadır.

Teknik amaçla üretilen dar dokuma bantlar, kablo, kayış ve genel kullanımlar olarak gruplandırılır.

Özel amaçla üretilen dar bantlar ise, paraşüt kolonları, çanta kayışları vb. şeklinde gruplandırılır.

DAR DOKUMA BANTLARIN ÜRÜN LİSTESİ

- İç çamaşır lastikleri

- Ayakkabı bağcıkları

- Elbiselerdeki etiketler

- Pantolon ve ceketlerin fermuar bantları

- Otomobillerdeki emniyet kemerleri

-Hastanelerde kullanılan sargı bezleri

- Giysilerde kullanılan kemer şeritleri

- Jakarlı ve baskılı her türlü etiket

- İzolasyon şeridi

- Taşıyıcı kayışları ve bantlar

- Paraşüt kolonları

- Paket bantları

- Kurdela

- Kemerler ve askeri kemerler

- Pantolon askıları

- Bandaj

- İğ şeridi

- Çanta bandı

- Korse bandı

- Çeşitli elastik ve elastik olmayan şeritler

- Askı kayışları

- Palaskalar

- Kadife ve havlu dar kumaşlar

1.3.1 DAR DOKUMA ÜRÜNLERİN SINIFLANDIRILMASI

A) Giyim Sanayii Tipi Dar Dokumalar: Bu sınıfa giren dar dokumalar, dekoratif ve düz elastik

bantlar, ekstraforlar, kurdeleler, cır bantlar vb. gibi ürünler.

B) Ev Tekstili Tipi Dar Dokumalar: Bunlar dekorasyonda süsleme ve fonksiyonel amaçlı olarak kullanılan püsküllü veya düz yapılı dar dokumalar.

C) Sanayii Tipi Teknik Dar Dokumaları: Teknik dar dokumalar çeşitli makinalarda hareket iletim kayışları, güçlendirici kayışlar ve otomobil lastiği yapımında kullanılan kord bezleri ile yangın hortumu vb. gibi ürünler.

1.3.1.1 DAR DOKUMA KUMAŞLAR (EV TESKTİLÎ TİPİ)

Ev tekstilinde kullanılan dar dokumalar genellikle süsleme amacını taşımaktadır. Koltuk, perde, yatak takımları gibi ev eşyalarını özellikle ek yerlerinde ve kenarlarında dekoratif etki oluşturmak için kullanılır. Çeşitleri şunlardır:

a) Jaluzi bandı,

b) Vagon danteli,

c) Çift londra şeridi,

d) Püskül şeritler,

e) Düz rûş

f)Hollanda bandı,

g) Karnıbahar efektli rüş,

h) Kesik rüş,

i) Kıvrımlı rûş,

j) Kıvırcık ilmekli rüş

k) Lanse şerit.

I) Perde büzme bandı

m) Döner bant

1.3.1.2 DAR DOKUMA KUMAŞLAR (GİYİM SANAYİİ TİPİ)

Dar dokuma ürünleri giyim sanayiinde fonksiyonel veya süs amacıyla ya da her iki işlevi bir arada düşünülerek kullanılır. Giyim sanayiinde kullanılan dar dokuma ürünleri yapılarına göre şu gruplarda incelenebilir:

a) Elastik Yapılı Dar Dokumalar: Bunlar giysilerin bel, paça, yaka hattı, kol ağzı gibi yerlerinde kullanılan, büzme ve bedene oturtma gibi işlevleri olan., ayrıca süsleme amacıyla kullanılan aşağıdaki dar dokumalardır.

- Elastik bantlar

- Mayo lastiği,

- îç çamaşırı lastiği,

- Atkı şeritleri

- Dekoratif lastik band

b) Kurdeleler: Giysilerde özellikle görülen yerlerde süsleme ve fonk-siyonel amaçlı veya aksesuar olarak kullanılan genellikle parlak yapılı çeşitleri aşağıda sıralanan dar dokuma ürünleridir.

a) Tafta Kurdela,

b) Çamaşır kurdelası,

c) Çift saten kurdela,

d) Kadife kurdela,

e) Fay kurdela,

f) Payetin kurdela,

g) Muare kurdela,

h) Feterşam kurdelası,

i) Sersnet kurdelası,

j) Tek katlı saten kurdela,

k) Groğlen kurdela

c) Ekstrafor ve diğer stabil yapılı dar dokumalar: Konfeksiyon sanayiinde bu tip dar dokumalar özellikle giysilerin kenar bölgesinde sabitleme takviye etme, bağlama ve süsleme amaçlı olarak kullanılır. Çeşitli isimlerle anılan çok sayıda çeşitleri vardır. Önemli örnekler şunlardır:

a) Ekstrafor,

b) Golon,

c) Güçlendirici şerit,

d) Cır bant,

e) Ütü ile yapışan bant,

f) Pantolon paça şeridi,

g) Ponis kenar şeridi,

h) Parlak kenar şeridi, 1) Takviye kenar şeridi,

m) Bağlama kenar şeridi,

n) Zig-zag kenar şeridi, vandyke şeridi, a) Kenar biyesi,

p) Baklava desenli şerit

1.3.1.3 DAR DOKUMA KUMAŞLAR (Teknik Sanayii Tipi)

Çeşitli sanayi dallarında taşıma hareket iletimi ve takviye amacıyla kullanılan bu tip dar dokumanın çeşitleri şunlardır:

a) Fitil

b) Taşıma kayışı

c) Konveyor bandları

d) Kort bezi

e) Koranasyon bandı

f) Araba lastiği bezi

g) Radyal lastik kord kuşağı

h) Hareket iletimi kayışı

i) Sonsuz kayış

j) Yangın hortumu

k) Sandalye kemeri

2. DAR DOKUMA MAKİNALARI

Dar dokuma makinaları seri üretim yapmak için tasarlanmış, dar ende kumaş ya da pasajlar halinde bölgesel dokuma yaparak çeşitli özellikte bantlar dokuyan özel dokuma makinalarıdır. Genel sistem olarak diğer dokuma makineleriyle farklılık gösterir.

Dar dokuma makinaları esnek bir yapıya sahiptir. Bu makinalarda çok kısa zaman içerisinde farklı dokuma başlıklarıyla, band adedini değiştirmek mümkündür. Üretim açısından randıman oldukça yüksektir. Makinada dokunacak band adedi, genişliği, kullanılan desen mekanizması, çerçeve adedi, hammaddenin özellikleri gibi unsurlar makina hızını etkilemektedir. Bu hususlar dikkate alınarak, makinada şu hızlara ulaşmak mümkün olabilmektedir; 2400 atkı/dakika (1200 devir/dakika), 2800 atkı/dakika (1400 devir/dakika), 750 devir/dakika hız, dokunacak mamüllere göre değişebilmektedir.

Dar dokuma makinelerinin çözgüleri bu tip dokuma tezgahlarına özgü olan, özel olarak geliştirilmiş düz çözgü makinelerinde hazırlanır.

Bu makinelerde çözgü direkt olarak boyutlarla dokuma levendine Dar dokuma makinelerinin çözgüleri makinede kaç pasaj varsa o kadar sayı da hazırlanır. Yani dokuma makinesinde her pasajın çözgüsü bağımsız çalışır.

Üç değişik dar dokuma tezgahı bulunmaktadır. Bu dar dokuma makinalarını ağızlık açma yani yüzey oluşturma elemanına göre sınıflandırırsak;

1. Eksantrik (kamlı) dar dokuma makinaları

2. Armürlü (baklalı) dar dokuma makinaları

3. a) Jakar kartonlu dar dokuma makinaları

b) Elektronik jakar tertibatlı dar dokuma makinaları adı altında sıralayabiliriz.

İstenilen dokuma bandın özelliği, desen kapasitesi, makinanın çerçeve adedi gözönünde bulundurularak bunlardan biri seçilir. Dar bant dokuma makinalarında, fazla desen hareketi istemeyen rakam, harf gibi etiketler; armür zincir baklalarıyla yapılabilmektedir. Çok hareketli desenlerde, özellikle etiketlerde elektronik jakar kullanılması gerekmektedir.

Bu dar dokuma tezgahlarının hepsinin diğer geniş tezgahlardan farklılıkları vardır. Bu farklılıklar şöyledir;

1. Bir makinada birden fazla kumaş üretiminin mümkün olması

2. Atkının kumaş yüzeyine iğne adı verilen kanca ile atılması

3. Her kanca atılımında 2atkı atılmakta ve bu bir atkı olarak kumaş yüzeyine kaydedilmektedir.

4. Kenar oluşumunun iğne yardımıyla gerçekleştirilmesi yani dokuma ile çözgülü örmeciliğin karışımı diyebiliriz.

Dar dokuma makinalarında motorun dönüş hareketi krank milinden eksantrikler rulmanlar ve mafsallı kollar vasıtasıyla kanca, tarak, jakar, armür, çekim silindirleri ve çerçevelere kombine olarak dağıtılmaktadır.

Dokunan bant adet ve genişlikleri;adet ve milimetre olarak gösterilir. Dar dokuma makine modellerinde belirtilen 2/65,2/100,4/25 gibi rakamlardan ilki band adedini, diğeri ise bant enini (mm) olarak ifade eder. Dokunan mamüller ayrı ayrı kovalara aktarılır.

Makina üzerinde yapılacak değişimle bant adedi ve bant eni değiştirilerek çok sayıda bant dokuması yapılabilmektedir.

2.1 EKSANTRİKLİ (KAMLI) DAR DOKUMA MAKİNALARINDA YÜZEY OLUŞUMU

Bu tip dar dokuma makinalarında maksimum 20 çerçeve kullanılmaktadır. Bu çerçeveye doğru orantılı olarak 20 tanede eksantrik olması gerekmektedir. Çünkü her çerçeveye bir aksantrik hareket verir. Yaani 5 tane eksantrik varsa 5 tane çerçeve çalışabilir diğer çerçeveler boşta kalır. Eksantrikli dar dokuma makinalarının rapor kapasitesi sekizdir. Bunun sebebi çerçevelere hareket veren eksantriklerin sekiz değişik hareket yapabilmeleridir. Eksantrikler sekiz değişik zaman aralığına bölünmüştür. Eksantrik 360 derece döndüğünde çerçeve sekiz defa hareket etmiş olacaktır. Böylece desen raporumuzda sekizinci hareketten sonra tekrar birinci harekete dönecektir.Bu nedenle piyasada sekiz zamanlı dar dokuma makinası olarak adlandırılır.

2.2 ARMÜRLÜ (BAKLALI) DAR DOKUMA MAKİNALARI

NCE FRIK MÜLLER dar dokuma makinasının özellikleri;

Dokunabilen maksimum kumaş genişliği; 35cm

Üretim kapasitesi (maksimum);140cm/dakika

Çözgü şekli;iki levent çalışıyor

Ana kontrol bölümleri;

a. Çözgü kontrol: çözgü kopukluğu için lamel ile kontrol, çözgü karışıklığı için tarak kontrol

b. Atkı kontrol sistemi

c. Kenar ipi kontrol sistemi

d. Kumaş kalınlık kontrol sistemi

e. Kumaş metre kontrolü (metraj)

Bu makine alttan armürlüdür. Çerçeve sayısı 12'dir. Ortalama hızı 600 dev/dak'dır.

1. Lameller

2. Atkı fren tertibatı

3. Çerçeveler

4. Kenar iplik

5. Kumaş

6. Çözgü köprüsü

2.2.1 AĞIZLIK AÇMA SİSTEMİ

N.C.E dokuma makinalarında ağızlık açma sistemi armürlüdür. Ağızlık çalışacak kumaşın doku özelliklerine göre oluşturulan desen plakaları vasıtası ile açılır. N.C.E dokuma makianalarında ağızlık açılırken yukarı kalkması gereken çerçeve aşağı inmeyip normal konumda kalır. Yani ağızlık açılırken sadece yukarı kalkacak olan çerçeve hareket eder. Aşağıda kalması gereken çerçeve sabittir, hareket etmez. Bu şekilde ağızlık açmaya üst ağızlık denir.

Desen tomruğu motordan aldığı hareketle döner. Desen tomruğu ile birlikte üzerindeki desen plakaları da hareket eder. Çerçevelerin desene göre hareket etmesini sağlayan bıçaklar desen plakalarıyla sürekli temas halindedir. Desenin tüm özelliklerini çerçevelere ileterek ağızlık açılması sağlanır.

2.2.2DESENİN ARMÜRE UYGULANIŞI

Armürlü dar dokuma makinalarında desendeki hareketler kumaş yüzeyine armür mekanizması olan (baklalara) uygulanırken 1 numaralı çerçeve hareketleri ortadan başlar. Çift sayılı yani 2,4,6 gibi çerçevelrin bakla dizimi sağa doğru yapılır. tek sayılı çerçevelrin hareketleri yani 3,5 ve 7 gibi sol bakla dizimi ile gerçekleşir.

DESENİN ARMÜRE UYGULANIŞI

Şekilde de görüldüğü gibi birinci çerçevelerin hareketi ortadaki baklalardan temin edilir. Görüldüğü gibi bir dolu bir boş yani bezayağı hareketini yapar. İkinci çerçeve ise birinci baklaların sağ yanındaki baklalar üzerine monte edilir ve oda bezayağı hareketini yapar. Üçüncü çerçeve ise birinci çerçevenin solundaki baklalara monte edilir. Bu baklalar ise 3 dolu 1 boş hareketini yapar. 4 nolu baklalar 3 boş 1dolu, 6 nolu baklalar ise 3boş 1 dolu hareketini yapar.

BAKLA SİSTEMİ

2.2.3 LASTİK DOKUMA VE LASTİK VERME SİLİNDİRLERİNİN ÇALIŞMASI

Lastik kumaşlar armürlü dar dokuma makinalrında dokunmaktadır. Bu tezgahlarda lastikler çözgü iplikleri ile birlikte her tarak dişinden bir tane olmak üzere çerçevelerden geçirilir.

Lastikler gergin olarak tezgahta dokunur. Bu gerginlik lastik verme silindirleri tarafından sağlanır. Bu silindirler esneme oranının tayininde önemli rol oynar. Tezgahın arka tarafına monte edilmiştir. Lastik verme silindirlerine bağlı dişlileri değiştirerek, lastik bant çekimi ve lastik besleme oranı ayarlanabilir. Ayrıca lastiklerin esneme oranı kumaş sarma regülatörü ile de bağlantılıdır. Kumaş sarma regülatörü hızlı sarım yaparsa gerginlik artacaktır. Tersi durumda yavaş sarım yaparsa esneme oranı az olacaktır.

2.3 JAKARLI DAR DOKUMA MAKİNASI (KARTONLU)

2.3.1 Jakar Sistemi

Jakarlı dar dokuma tezgahlarında genelde etiket dokunmaktadır. Rapor kapasitesi oldukça büyük olduğundan oldukça karışık desenler, yazılar ve sayılar kolaylıkla yazılabilmektedir. Ayrıca karton üzerindeki delikler sayesinde desenin yanında üretim özellikleri olan kumaş sarma, boşaltma ve atkı atılım sıralarıda belirlenir.

Jakarlı dokuma makinasında rapordaki her çözgü ipliği için bir iğne ve kanca bulunmaktadır. Her iğne kancayı kontrol etmekte ve yay kutusundaki bir yay vasıtasıyla desen silindirine doğru itilmektedir. Bıçak şesesi her atkı için düşey olarak bir defa inip çıkar. Rapordaki her atkı için bir kart

kullanılarak desen kartonları tamamlandıktan sonra silindir sağa doğru giderek iğnelerden uzaklaşır ve dönmesi için yeterli uzaklığa gelince bir sonraki atkı için gerekli olan desen kartı iğnelere uygulanacak şekilde dörtte bir devir yapar ve tekrar iğnelere doğru yaklaşmaya başlar.

2.3.2 Jakar Makinası

Çözgü ipliklerine teker teker kumanda ederek ağızlık açmayı, çeşitli şekiller elde etmeye sağlayan sisteme Jakar Sistemi denir.

Dokuma tezgahının üzerine yerden 2-3m dikey olarak kurulan bir ağızlık açma aparatıdır. Ayrıca makinanın mekanik özellikleri bize çok değişik desenli kumaşlar yapabilme imkanı sağlar.

Jakar makinası bir seri iğne (desen okuyan ve makinayı programlayan) ayrıca malyonlar aracılığı ile ağızlık açılmasını sağlayan platinlerden oluşmuş bir sistemdir.

2.3.3 Jakar Makinasını Oluşturan Temel Elemanlar

1. Platinler

2. Bıçaklar

3. İğneler

4.Havan tahtası

5. Malyon iplikleri

6. Gücüler

7. Gücü malyon ağırlıkları

8. Tomruk

9. Desen kartonu

2.3.3.1 Platinler

Jakar makinasının temel elemanıdır. İğnelerin yardımıyla desene göre iplikleri kaldırıp, indirerek çözgü ipliklerinin ağızlık açmasını sağlar. (U) şeklinde uçları kancalı çelik bir teldir. Platin jakar makinasında dikey olarak çalışır. Makina üzerindeki platin jakarın kapasitesini belirler. 200-400-600-1200'lü jakar gibi. Bir makinede en fazla 1344 tane platin bulunabilir.

2.3.3.2 Bıçaklar

Ağızlık açılabilmesi için çözgü ipliklerinin yukarı kaldırılması gerekir. Daha önce bahsedildiği gibi çözgü ipliklerinin yukarı kaldırılmasını platin ve buna bağlı olan malyon iplikleri yapar. Kısaca ağızlık açılabilmesi platinlerin yukarı kaldırılması ile sağlanır. İşte platinlerin yukarı hareketini sağlayan jakar elemanına bıçak denir. Jakar makinasında platin kadar bıçak vardır. Bu bıçaklara tek yerden hareket vermek ve hareket bütünlüğü sağlamak amacıyla çerçeve biçiminde biraraya toplanmıştır.

2.3.3.3 İğneler

Jakar mekanizmasında platinlerin kancaları bıçakların hizasındadır. Herhangi bir uyarım olmadığı takdirde çalışma sırasında tüm platinler bıçağa yönelir ve hepsi yukarı kalkar. İşte (desene göre) platinlerin hangilerinin yukarı kaldırılması, hangilerinin aşağıda kalmasını saptayarak desen kartonunun platinlere etkimesini sağlayan jakar elemanına iğne denir. Bu elemanlar ince bir çubuk olduğu için iğne olarak anılmıştır.

2.3.3.4 Havan Tahtası

Platinlerin üzerinde dizildiği tahtadır.

2.3.3.5 Malyon İplikleri

Bu ipliklere ketende denilmektedir. Çözgü ipliklerine bağlanırlar. Bir malyon ipinin dayanma süresi 5-6 yıldır. Her malyon ipliği bir çözgü ipliğine kumanda eder.

2.3.3.6 Gücüler

Çözgü ipliklerinin ağızlık açmasını sağlayan ve malyonların alt kısmına bağlanan bir teldir.

2.3.3.7 Gücü Malyon Ağırlıkları

Malyon ipliği ve gücünün altına bağlanan ağırlıklardır. Kalın ipliklerin dokunduğu tezgahlara malyon ağırlıkları daha ağır, ince ipliklerin bulunduğu tezgahlarda malyon ağırlıkları daha hafiftir. Genellikle 60 gr civarında 25-30 cm uzunluğunda düzgün bir çubuktur. Görevi; yukarı kalkan platinin aşağı indirilmesi için malyonların altına ağırlık asılmıştır.

2.3.3.8 Tomruk

Üzerinde delikler bulunan 4 veya 6 köşeli prizmadır. Tomruğun üzerindeki delik sayısı jakardaki platin ve iğne sayısı ile eşittir. Tomruğun tek başına hiçbir işlevi yoktur.

Ancak üzerine takılan kartonla birlikte iş görür. Karton tomruğu sert ağaçtan veya aliminyumdan yapılmıştır.

2.3.3.9 Desen Kartonu

Yapacağımız etikette istediğimiz motifi elde edebilmemiz için çözgü ipliklerini belirlenen belirlenen bir sisteme göre hareket ettirmemiz gerekir. Desen kartonu çözgü ipliklerinin istenen şekilde hareket etmesi amacıyla iğnelere hareket veren ve üzerinde delikler bulunan sarmaya elverişli ve mukavemetli kağıtlardır.

2.3.4 KLASİK BİR ETİKET MAKİNASINDA GENEL AKIŞ

Bazı dar dokuma makinalarında çözgü direkt olarak cağlıklara takılan bobinlerden temin edilir. Bazı dar dokuma tezgahlarında ise çözgü iplikleri çözülüp levendlere sarılarak makinaya yerleştirilirler. Bu levendler 3-4 ay gibi uzun bir süre dayanıklıdır. Etiket deseni milimetrik kağıda çizilir (çıkarılır). Bu desen kartonlara denilir ve kartonlar birleştirilerek makinaya takılır. Üretim sipariş miktarı bitinceye kadar devam eder. Atkı iplikleride ana konik bobinlere sarılmış bir halde makinanın yan tarafında bulunur. Atkı sırasında jakar kartonlarına denilen düzene göre deseni oluşturmaktadır.

2.3.5 DESEN HAZIRLAMA

Jakarlı dar dokuma makinalarında zemin olarak genellikle siyah ve beyaz renkleri kullanılır. Bu zemini teşkil eden çözgü ipliklerinin üzerine motifi yani deseni oluşturacak değişik renklerdeki atkı iplikleriyle desen ve doku oluşturulur.

2.3.6 DESEN ÇİZERKEN DİKKAT EDECEĞİMİZ ESASLAR

1. Etiket eni(cm)

2. Kenar örgü tel sayısı (kenar)

4. Ç.T.S + K.Ö.T.S

5. Desen kağıdına ince kareler çözgüyü kalın kareler atkıyı gösterir.

Desen kağıdında Ç.T.S belirlendikten sonra kenar tel sayıları ayrılır ve kenar örgüsü yapılır. Kenar örgü deseni hepsinde aynıdır. Kenar örgüsü çizildikten sonra ana desene geçilebilir. Kenar örgü ile ana desen arasında 4 kare boşluk bırakmak gerekir. aksi halde 2 desen üst üste biner.

Numune gelen desen (etiket) boyu ve eni ölçülerek işletme standartları ile karşılaştırılır. Uç hangi norma uygunluk gösterirse o şekilde işlenir. Desen kağıdı üzerinde sınırları belirlenir. ( Ç.T.S X A.T.S) bu ölçülerin içine antiskop ile numune deseni büyüterek yerleştirlir ve gerekli düzeltmeleri yaparak deseni renklendiririz. Bu işlemden sonra bağlantı yerleri belirlenerek zemin ve motif birbirne bağlanır.

Daha sonra kesim payları verilir. Etiketin her iki tarafından 4 er cm bezayağı olarak kesme payı verilir. Böylece desen çizimi biter. Bu desene göre delme makinasında jakar kartonu hazırlanır ve tezgaha takılır. ( Desen kağıt boyları 8/16, 16/32 )

2.3.7 DESEN ÇİZİMİNDE ESPAS OLAYI

Jakarla dokunan bir etikette dikkat edilecek önemli konulardan biri harfler arasındaki uzaklıkların,renklendirmenin ve yazı anatomisinin (espas) uyumudur.

Bununla beraber yazının keskinliği ve harflerin dizilmesinde düzende espası ve harf anatomisi kadar önemlidir. Her karakterdeki yazının harflerin belli bir yüksekliği ve eni vardır. Örneğin aynı karakterdeki bir yazıda "T" harfi ile "O" harfi eşit yükseklikte yazılırsa göz yanılması olarak "O" harfi diğer harflerden küçük gözükür.

Güzel bir yazıda harfler arasındaki uzaklık (espas) bir gereç ile ölçülerek yapılmaz. Örneğin bir "ELBİSE" sözcüğünü yazarken harf araları 3mm-5mm vs. diye ölçülerek yapılmaz. Harfler arasındaki uzaklık gövde boşluklarından da yararlandırılarak göz ile yapılır.

2.3.8 DESEN KARTONUNUN HAZIRLANMASI

Desen kartonları sonsuz kartonlar olarak delinirler. Bu kartonlara bir atkı atımında 1344 çözgü ipliğine kadar kapasitesi bulunan malyonlara o kartonlar sayesinde konuta verilebilir. Bir karton bir atkı atımı içindir. Her bir desen kartonunda;

a. Desen bilgisi

b. Kumaş sarma ve boşaltma regülatörü

c. Bir sonraki atkının seçimine dair bilgiler bulunur.

Eğer desen tek renkli ise direk desen satırları delinip araya bezayakları konur. Zemin ayrı kartona desen ayrı kartona delinerek kartonlar birleştirilir. Desen kartonlarında geniş kareler atkı ipliğini dar kareler çözgü ipliğini belirtir.

2.3.9 ÇÖZGÜ HAZIRLAMA

Çözgüler bobinlerden çözgü leventlerine aktarılarak çözgüler hazırlanır. Bazı tezgahlarda ise makaralar kullanılır. Etiket makinaları birden fazla pasajlıdır. Pasaj adedei kadar çözgü ve kenar levendi takılması gerekir. Bazı tezgahlarda ise birtek leventten 2-3 pasaj ( etiket) dokunabilmektedir. Yanlız kenar iplikleri ayrı bobinlerden temin edilmektedir.

2.3.10 DOKUMA

Bu bölüm işletmenin ana kısmı olup diğer bölümler bu kısma yardımcı olarak çalışır. Jakarlı dar dokuma tezgahında içerdiği tüm pasajlarda aynı desenli etiketler üretilir. Bu makinalar alt, üst, tam ağızlık ve açık ağızlık açma mekanizmaları olarak nitelendirilir. Makinalar ortalama 400 dev/ dakika ile çalışır.

2.3.11 JAKAR MEKANİZMASINDA DÜZGÜN AĞIZLIK AÇILIMI NASIL SAĞLANIR?

Jakar mekanizması bir düzgün ağızlık açma tertibatı olduğuna ve ipliklere tek tek hareket verererk ağızlık açtığına göre çözgü ipliklerine kumanda eden tüm malyonların harekete başlama noktaları aynı olmalıdır.

Bilindiği gibi malyon iplikleri alt harnıcı geçtikten 15-20 cm çalışma payı bırakıldıktan sonra gücü tellerine bağlanmıştır. Gücü tellerinin altında malyon ağırlıkları vardır. Malyon ağırlıkları yukarı kalkan gücüyü ve malyonun tekrar aşağıya dönmesini sağlamak için takılmıştır. Gücülerin teraziye alınması işlemi tezgah üzerinde yapılır. Çözgü kumaş tarafından çözgü levendine aşağıya doğru meyillidir. Kumaş levendi ile gücü gözlerinden geçen çözgü iplikleri aynı hizada değildir. Çözgü köprüsü tarafındaki çözgü iplikleri kumaş tarafındaki çözgü ipliklerinden yaklaşık 1cm aşağıdadır.

2.4 ELEKTRONİK JAKAR MAKİNASI

Çözgü ipliklerinin tam elektronik kontrolü bilgisayarda hazırlanan epromla sağlanmaktadır. Kullanılan bilgisayar sayesinde mekanik jakarda kullanılan eski taszdaki delikli kartonlar elimine edilmiştir. Ayrıca disklere kaydolan belli sıklıkta yapılmış bir dizaynı başka bir düzen üzerine değişik sıklıkta aktarma imkanı bilgisayar sayesinde gerçekleştirilmektedir.

Bu tip dokuma makinalarında çözgünün kaldırılması selonid ve elektromanyetik sistemle gerçekleşmektedir.

2.4.1 Elektronik Jakarın Avantajları

1. Yüksek verim

2. Jakar kartonlarının eliminasyonu

3. Azaltılmış yer faktörü

4. İşçi başına dokuma makinası sayısı

3.MODERN BİR İĞNELİ DOKUMA MAKİNASI

1. Oldukça yüksek hızda çalışır. Bu sayede üretimi de yüksektir. Bazı ipliklerde 2800 devir/ dakika’lık bir hızla çalışır.

2. Yüksek bir randımana sahiptir. Zira teknolojisindeki gelişmeler sayesinde makinalar daha güvenilir olup mühendislik tasarımının ilerlemiş olmasından bakımı kolaydır.

3. Büyük bir esnekliğe sahiptir. Bu sayede günümüz pazarlamalarındaki değişmelere cevap verebilmektedir.

İğneli olan kumaş dokuma makinaları çalışma sistemi açısından 5’e ayrılır:

1. Sadece atkı ipliği ve yardımcı iğneyle çalışan yardımcı ipliksiz birinci sistem.2. Yardımcı iplik, atkı ipliği ve yardımcı iğneyle çalışan ikinci sistem. Yardımcı iplik iğnenin

üzerine yatırılır. Atkı ipliği yardımcı iplik tarafından tutulur.3. Yardımcı iplik, atkı ipliği ve yardımcı iğneyle çalışan üçüncü sistem.4. İki yardımcı iplik, atkı ipliği ve yardımcı iğneyle çalışan dördüncü sistem.5. İki yardımcı iplik, atkı ipliği ve yardımcı iğneyle çalışan beşinci sistem.

Dördüncü ve beşinci sistemlerde mekikli dokuma makinalarında olduğu gibi gerçek kenar oluşur.

4.DAR DOKUMA MAKİNALARININ ÇEŞİTLERİ

Dar kumaşların üretimi için dokuma tekniğinden başka örmenin de kullanıldığını belirtmek gerekir. Genellikle firmalar her iki teknikte çalışan makinalar yapmaktadırlar.

4.1 JAKOP MÜLLER DAR DOKUMA MAKİNASI

Bu tip makinaların en ünlü yapımcıları arasında İsviçre firması Jakop Müller başta gelmektedir. ITMA 83'e 23 makinasını getirmiştir. Bu dar dokuma makinaları yanında ayrıca 5 kroket örme, bir çözgü hazırlama makinası geliştirmiştir.

Mutronic 4000 CNC mikroprosesör kontrollü döner armürünü sunmuştur. Bu sistem jet, kanca ve mekikçik ile atkı atan geniş dokuma makinaları için tasarlanmış olup Saurer 500 iki fazlı kancalı tezgahında gösterilmiştir. 12 ile 28 çerçeveli olabilen bu armür cihazı 750 dev. dak. hıza kadar rahatça programlanabilir, EPROM modülü veya manyetik teyp kaseti ile istenilen örgü kullanılabilir. Elektronik sayesinde ağızlık açma basitleştirilmiştir. Atkı kopuşunda program sırası otomatik veya elle geri alınabilmektedir. Desen kartonlarına gerek bırakmayan bu sistemin yanısıra mevcut kartonları okuyabilen mupro sistemi bulunmaktadır. Dar kumaş dokuma tezgahlarından 11 tanesi Müller NF serisinden olup bandajlardan jakarlı bantlara kadar rijit ve elastik kumaşları dokuyabilmektedir. Bu makinaların modellerindeki sayılar; bant adedi, bant genişliği (mm) olmaktadır. NFS 42 modeli ikiz- iğneli makinalarda 6/27 2-DECKER bant makinası 27 mm eninde-12 adet bant dokuyordu. Bunların 6'sı altta, 6'sı üstte dokunmakta idi.

Model NBT ise 2/45'lik yüz yüze kadife şerit dokuma makinasıdır. Bu da yine 4 kadife şerit üretmektedir. Model NFS 4/45 makinasında bulunan ELS yardımcı elemanı ve elektronik çerçeve kaldırma cihazıyla 28 çözgü raporlu bir dokumayı en hızlı biçimde 3200 atkı/dak (1600 iğne/dak) hızla yapmıştır.

Çok renkli jakarlı tezgahlar olan MC modelinde 4 makina etiketler dokumuşlardır. EPD 12/28, 9/35 ve 6/57 tiplerine elektronik kontrollü jakarlar yerleştirilmiştir. Sonuncu makine 6 bolümde dokuma yaparken ayrıca her bölümünü yakma suretiyle 5'e bölerek aynı anda 30 etiketi üretmektedir. NCE modeli 1/365'lik 2 makinede çift iğneli atkı kaydıyla bir ekose kumaş bir de havlu dokunuyordu. En geniş iğneli makine olan 1/600 ise tek parça halinde bir havluydu, Mutronic 400 armür ile dokunuyordu. NC, ND ve CTM modellerin-de çeşitli amaçlarla kemerler dokunabilmekte olup sonuncu makinada 220 mm. ağır bir transmisyon kayışı üretilmiştir. Bunda ayrıca, atılan atkı sayısını, üretimi ve iplik kopuşlarını kaydedip merkezi bir üniteye gönderebilen cihaz da vardı. Bant ve dar kumaş üretim tekniklerinden kroket örme tekniğini kullanan Roschelino makinaları firmanın bir diğer sahasını oluşturuyordu. Bunlardan iki tanesi 3/360lik olup 1800 ilmek/dak hızla çalışıyor ve iç giysiler için lastik ile fermuar bantı üretiyorlardı. Kenarlar makina üzerinde ısı ile ayrılarak oluşturuluyordu. Üçüncü makina 6/800 modelin yeni geliştirilmiş bir tipiydi iplik akışını kolaylaştıran özel tasarlanmış bir kılavuzu bulunmaktaydı. Kroket örme makinalarının modellerindeki ilk rakam desendeki çubuk sayısını, diğeri ise maksimum tek eni vermektedir.(13)

4.2. BONAS DAR DOKUMA MAKİNASI:

Yüz yılı aşkın bir süredir tekstil makinaları üreten İngiliz firması Bonas, 1TMA '83 de "süperjet* isimli hava jetli tezgahıyla dikkat çekmiş olmasına rağmen firmanın asıl ihtisas sahası dar dokuma makinalarının imalatıdır. MİLANO'ya 19 dar iğneli bir tane de dar kancalı dokuma makinası getirmiştir. Aynca bir terbiye makinaları hattı bir kömpüteri işletme yönetim ve kontrol sistemi ve bir de kompütürle programlama yapan desenleme sistemi (CAPS) sergilemiştir, Bonas iğneli dokuma makinalarında bir takım yenilik ve gelişmeleri göstermiştir. Bunlardan variteks tezgahları, 1TMA 79'da ilk kez sunulan seri 2'nin geliştirilmiş hali olan seri 3 olarak 4, 40 ve 8 parçalı sade tasarımlı az sayıda hareketli parça ve orjinal atkı besleme sistemleri ile ilgi toplamışlardır. Tezgahlar bir saat kadarlık sürede kolayca 2, 4, 6 veya 8 parçalı çalışmaya dönüştürülebilmekte ve üzerlerine tezgah monitörü takılabilmektedir.

Dönüşüm çabukluğu dokuma kafasıyla, kumaş çekme silindirlerinin modüler yapısından olup öne takılı desen zinciri ile merkezi yağlama sistemi de diğer avantajları olmaktadır. Yukarıda özelliklerinden bahsedilen varitex (3} İngilizce "Dar" ve "Geniş" kelimelerinin baş harfleri olan N ve W seçeneklerinden oluşmaktadır. Dar N serisi 130 mm (2-65), 162 mm. (6/27), 180 mm (4/45) ve 220 mm (2/11O) enlemlerinde geniş W serisi ise 240 mm. (8/30), 260 mm (4/65) 270 mm (G/45) ve 350 mm. (2/175) enlerindedir. Polyester sandalye kumaşları, pamuk bandajlar, dantelalar, etiketler, perde bantları fermuar kumaşları çeşitli elastik ya da rijit kumaşlar dokuyabilen bu makinalarda 4 vardiya için atkı sayacı ve Bonas kontrol cihazı mevcuttur. Böylelikle makinanın verimi çözgü ve atkı kopuşları kalitatif ve kantitatif üretimi yapılabilirken bu elektronik monitör bonos fabrika yönetim sistemine bağlanabilir.

Sistem 64 makinayı kontrol edecek şekilde tasarlanmıştır. 1000 üniteye kadar adapte edilebilir. Ekranda gösterilen (VDU) çeşitli bilgilerin basılarak detaylı bir biçimde muhafazası mümkündür. Bonas elektronik dalındaki uzmanlığım etiket tezgahlarında ki 256 veya 5412 kancalı elektronik jakar sistemleriyle bilgisayarlı desen hazırlama sistemi CAPS birleştirerek ispatlanmıştır. Kort deliği işlemleri kaldırılmış Deseni 16 renkli olarak bir TV ekranına aktarılmasından sonra kompütür programının elde edilebilmesi sağlanmıştır. Ayrıca tüm standart örgüler ve kenar sistemleri bellekte mevcut bulunmaktadır, (7)

4.3 MAGEBA DAR DOKUMA MAKİNASI

Asıl sahası dar kumaşların boya ve terbiyesi için makina üretimi olan Batı Almanya'nın mageba firması 1982 yılında iğneli dar dokuma makinaları imal etmeye başlamıştır 6130, 4145, 2/65 ve 2/110 enlerinde dört tipi bulunan Flextex serisinin kafaları değişebilmektedir Bunlardan 7 tanesini Milanoya getirmiştir. Daha ziyade eski imalatçıların uyguladığı kolayca sökülüp takılabilen makina üretimin, esnekliği yönünden Mageba'da benimsemiştir. Uzmanlar bu sahada tek işi gören makinanın tercih edildiğine değinerek bu sistemin tutmayacağını iddia etmektedirler Makinaların böyle üretilmesi halinde makina fiyatlarının %15-25 artması söz konusudur, Mageba ürettiği makinaların özelliklerinin diğer firmalarınkine benzediğini ancak kendilerinin de birtakım yenilikler ilave ettiklerini söylemektedir. Atkı verme sistemi ile desen zincirli kılavuzu bunların arasındadır. Elektronik desenlemeyi ileride gerçekleştireceğini ileri süren firmanın bütün desenleme cihazları tam mekaniktir. Gösterilen makinalarda çok çeşitli kumaşlar dokunmaktadır. Bunlar hafif elastik askı kayışları, sert kemerler, fermuar bantları vb. kumaşlardır. 6130'luk makina 1800 dev/dak. 13600 atkı/dak hızla çalışırken yüksek üretim hızına ulaşmış sayılabilir. Bu firma eski imalat sahasından Type Midi kontinü boyama sistemini, 12 bantlı durumda 11000 m/sa üretim hızıyla sunmuştur. (10)

4.4. SCHENEIDER-GERSTER DAR DOKUMA MAKİNASÎ

İğneli dokuma makinalarının yeni imalatçılarından bir diğeri de İsviçre den Scheider-Gerster AG firmasıdır. Aslında çok mekikli dar dokumanın tanınmış isimlerinden olmakla birlikte SNA serisi üç iğneli tezgahını sergilemiştir. 4012, 6512 enlerindeki makinaların geniş bir dokuma sahası vardır. Aynı tezgahta farklı atkı sıklığında bantlar dokuyabilmektedirler. (10)

4.5. OBİOL DAR DOKUMA MAKİNASÎ

İspanyol firması Obiol iğneli dokuma, kroket örme ve kordon yapma makinalarım sergilemiştir, Unibloc süper fast iğneli dokuma inak makinalarının hızı 1800 dev/dak (3600 atkı/dak) olmaktadır. Bunlardan birisi zincirli desenleme ile 6 parça diğeri 112 kancalı jakarla 4 parça kumaş dokuyorlardı. VG 1000 kroket örme makinasnın enleri. 750 ile lOO/mm hızı ise 750 ile 100 dev/dak arasındadır. Bandaj ve gaze besi üretmektedir. Firma üç tane de kordon makinası sergilemiştir. Bunlardan, biri düz elastik, diğeri, elastik olmayan üçüncüsü de 32 parçalı kordonlar örmekteydi. (9)

4.6. OMM DAR DOKUMA MAK1NASI

Officine Meccano tessili Monzo (ÖMM) İtalya'dan iğneli tezgah, kroket, örme, çözgü ve sarım makinaları cağlıklar ve elektronik sistemler imal eden bir firmadır. 16 adet iğneli dar dokuma makinası sergilemiştir. Dört NS modelik kamlı veya zincirle desenleme yaparak, 14 çerçeveye kadar 2 ile 6 parçalı kumaşlar, 4/50 modellerinden ikisi elastik bantlar, 2150 ve 2180'lik modelleri ise rijit bantlar dokumuşlardır, MX serisinden sekiz model 2 ile 8 parça 20 ayak armürlü makinalardır. İstenirse sekiz atkı raporlu ve kamlı ağızlıklı da olabilirler. Çeşitli dokumalar yapabilirler. Bu serinin MX 400, 600 ve 800 modelleri arasındaki fark tarak enleri ve parça sayılarındandır. MX 400, 2 ile 4 parçalı olabilen 50 ile 150 mm.lik tarak enlerine sahiptir. MX 600, 2, 4 ve 6 parçalı 150-210 mm. enlerinde MX 800 ise 2, 4f G ve 8 parçalı olup 280 ile 420 mm enlerindedir, Jakar sistemlerinin üç tanesi elektrikli (ELJ) dördüncüsü ise Bobbio Jakarlıdır. Tüm modellere MLR tezgah monitörü takılabilmektedir. Böylelikle herhangi bir anda tezgah performansını görmek mümkün olmaktadır. Tezgah hızı, verimi, üretimi (m olarak) ve atkı-çözgü durdurma durumları kaydedilmektedir. 3 vardiya atkı sayacı mevcuttur, ilave ekipmanlarla bu bilgi basılabilir veya merkezi bilgisayara gönderilebilir. S800 serisi iki krotek örme makinası 12, 14, 15, 18 ve 20 parçalı, 6 desen borna kadar kamlı veya zincir desenli olarak ve maksimum 110 mm kumaş eninde çalışabilmektedir. Dar dokuma kumaş üretiminde diğer bir teknik, geniş dokunan kumasın ısı ile kesilip parçalara ayrılması olmuştur. Bu durumda kullanılan malzemenin termoplastîk olması zorunludur. Kenarlar daha makina üzerinde iken dikilmektedir ,(9)

4.7. MEI DAR DOKUMA MAKİNASI

(ME1), Meceonico Euro Italia. Rüti 8 renkli esnek kancalı dokuma maki-nasında 1900 mm, tarak eni ve 1344 kancalı Staubli-Verdol Jakarı ile atkısı ve çözgüsü polyester olan kumaşı dokuduktan sonra MEIPSHCK 81 sıcak kesme cihazıyla parçalara ayırmıştır. PSP78 cihazı ise baskılı etiket ve şeritler için düşünülmüştür.

5. JAKOB MÜLLER MAALİYET VE ENERJİ TASARRUFLU NH2 53

NH2 53; sınırsız tekrarlı uzunluktaki elastik ve elastik olmayan, hafif ve orta gramajlı dar kumaşlar için elektronik kontrollü iğne makinesidir. Ağızlık açma oluşumu, direk olarak çerçeve millerine monte edilen lineer motor ile sağlanır. Hem atkı hem de yedek iplik transferi elektronik olarak kontrol edilir ve sonsuz ayarlanabilir. Bu da; geleneksel iğne makinelerinden farklı olarak, makinenin daha az mekanik bileşenlere ihtiyacı olduğu ve ör. mak. 1 kW enerji tüketiminde % 35 azalma sağladığı anlamına gelir. Desenlendirme maksimum 16 çerçeve kullanılarak yapılabilinir. Yeni NH dar dokuma iğne makinesinin diğer özellikleri kullanıcı kolaylığı, kompakt dizaynının yanı sıra ücret-performans oranının yüksek avantajıdır. ( TEKNİK TEKSTİL DERGİSİ Tarih : 09.02.2011)

DAR DOKUMA MAKİNE RESİMLERİ

DAR DOKUMA BANT RESİMLERİ

KAYNAKÇA

1) Naci Bulur “Dar Dokuma ve Yüzey Oluşum Teknikleri” tez ödevi.2) Şenel Celep “Dar tekstil Endüstrisi” tez ödevi.3) Teknik Tekstil Dergisi 09.02.2011.4) Internet.