ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI VÀ CHÍNH ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI VÀ CHÍNH

SÁCH AN SINH XÃ HỘISÁCH AN SINH XÃ HỘI

TS. Bùi Sỹ LợiTS. Bùi Sỹ Lợi

Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hộiPhó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội

HỘI THẢOHỘI THẢO“Vai trò của Nữ ĐBQH trong việc tham gia quyết định “Vai trò của Nữ ĐBQH trong việc tham gia quyết định

các vấn đề qua trọng của quốc gia”các vấn đề qua trọng của quốc gia”

NỘI DUNG TRÌNH BÀYNỘI DUNG TRÌNH BÀY

Đặt vấn đềĐặt vấn đề Cấu trúc hệ thống ASXH của VN: Hiện Cấu trúc hệ thống ASXH của VN: Hiện

tại và tầm nhìntại và tầm nhìn Quan điểm và định hướng lập pháp Quan điểm và định hướng lập pháp

về ASXHvề ASXH

ĐẶT VẤN ĐỀ: ĐẶT VẤN ĐỀ: Những góc nhìn về ASXHNhững góc nhìn về ASXH

ASXHASXH: thước đo trình độ phát triển của một : thước đo trình độ phát triển của một quốc gia, bạn đồng hành của tăng trưởng quốc gia, bạn đồng hành của tăng trưởng kinh tế;kinh tế;

ASXHASXH: Sự phúc đáp của nền quản trị đối với : Sự phúc đáp của nền quản trị đối với quyền con người, quyền công dân thông qua quyền con người, quyền công dân thông qua việc nâng cao chất lượng cuộc sống;việc nâng cao chất lượng cuộc sống;

ASXHASXH: tiêu chí đánh giá mức độ hội nhập : tiêu chí đánh giá mức độ hội nhập khu vực và quốc tế;khu vực và quốc tế;

Hoàn thiện chính sách, pháp luật ASXH Hoàn thiện chính sách, pháp luật ASXH nhằm bảo đảm nhằm bảo đảm công bằng, hài hòa xã hội, công bằng, hài hòa xã hội, phát huy dân chủ và phát triển bền vững.phát huy dân chủ và phát triển bền vững.

I. CẤU TRÚC HỆ THỐNG I. CẤU TRÚC HỆ THỐNG ASXH Ở VIỆT NAM:ASXH Ở VIỆT NAM:Hiện tại và tầm nhìnHiện tại và tầm nhìn

1. Cấu trúc hệ thống ASXH của VN 1. Cấu trúc hệ thống ASXH của VN hiện nayhiện nay

* Khái niệm: * Khái niệm: Là sự bảo vệ, trợ giúp Là sự bảo vệ, trợ giúp của Nhà nước và cộng đồng với của Nhà nước và cộng đồng với người “yếu thế” trong XH nhằm người “yếu thế” trong XH nhằm hỗ trợ khi họ bị suy giảm khả hỗ trợ khi họ bị suy giảm khả năng lao động, gặp rủi ro, bất năng lao động, gặp rủi ro, bất hạnh, rơi vào tình trạng nghèo hạnh, rơi vào tình trạng nghèo đói…động viên, khuyến khích tự đói…động viên, khuyến khích tự lực vươn lên giải quyết vấn đề lực vươn lên giải quyết vấn đề của chính họ. của chính họ.

• 3 thành phần chính: 3 thành phần chính: BHXH – BHXH – Cứu trợ XH – Ưu đãi người có Cứu trợ XH – Ưu đãi người có công.công.

• * Theo nghĩa rộng, còn bao gồm: * Theo nghĩa rộng, còn bao gồm: Chương trình xóa đói giảm Chương trình xóa đói giảm nghèo. CT trợ giúp các địa nghèo. CT trợ giúp các địa phương đặc biệt khó khăn… phương đặc biệt khó khăn…

Các nội dung khácCác nội dung khác

Ưu đãi Ưu đãi

người có côngngười có công

Cứu trợ xã hộiCứu trợ xã hội

Bảo hiểm xã hộiBảo hiểm xã hội

2. Phân biệt ASXH với chính sách 2. Phân biệt ASXH với chính sách XHXH

Về ASXHVề ASXH ASXH có nguồn gốc từ tiếng Anh: Social Security.ASXH có nguồn gốc từ tiếng Anh: Social Security. Ở VN, thuật ngữ ASXH xuất hiện vào thập kỉ 70.Ở VN, thuật ngữ ASXH xuất hiện vào thập kỉ 70. Quan niệm của các nhà quản lí vQuan niệm của các nhà quản lí vềề ASXH là: ASXH là:

• Bảo đảm xã hội;Bảo đảm xã hội;• Bảo trợ xã hội;Bảo trợ xã hội;• An toàn xã hội;An toàn xã hội;• Hoặc “Bảo hiểm xã hội”.Hoặc “Bảo hiểm xã hội”.

Quan niệm khác: ASXH bao trùm cả 4 vấn đề trên.Quan niệm khác: ASXH bao trùm cả 4 vấn đề trên.

(tiếp)(tiếp)

Chính sách xã hộiChính sách xã hội Là những chính sách điều tiết các mối quan hệ xã hội, làm cho xã Là những chính sách điều tiết các mối quan hệ xã hội, làm cho xã

hội phát triển theo hướng công bằng và văn minh.hội phát triển theo hướng công bằng và văn minh. Các CSXH cơ bản:Các CSXH cơ bản:

• CS lao động việc làm;CS lao động việc làm;• CS bảo đảm xã hội;CS bảo đảm xã hội;• CS dân số kế hoạch hoá gia đình;CS dân số kế hoạch hoá gia đình;• CS bảo vệ sức khoẻ nhân dân;CS bảo vệ sức khoẻ nhân dân;• CS xoá đói giảm nghèo;CS xoá đói giảm nghèo;• CS xây dựng nền dân chủ xã hội;CS xây dựng nền dân chủ xã hội;• CS sửa chữa các khuyết tật xã hội;CS sửa chữa các khuyết tật xã hội;• CS đối với các giai tầng xã hội…CS đối với các giai tầng xã hội…

(tiếp)(tiếp)

Sự khác biệt:Sự khác biệt: ASXH là một trong những nội dung cơ bản của CSXHASXH là một trong những nội dung cơ bản của CSXH

+ ASXH là đảm bảo sự đoàn kết toàn dân và chia sẻ cộng đồng đối + ASXH là đảm bảo sự đoàn kết toàn dân và chia sẻ cộng đồng đối với các rủi ro trong đời sống xã hội;với các rủi ro trong đời sống xã hội;

+ ASXH là bao gồm hệ thống quan điểm, nguyên lý, chính sách + ASXH là bao gồm hệ thống quan điểm, nguyên lý, chính sách và các giải pháp nhằm bảo vệ các thành viên trong xã hội.và các giải pháp nhằm bảo vệ các thành viên trong xã hội.

CSXH bao trùm lên ASXH, nhằm điều tiết các mối quan hệ xã CSXH bao trùm lên ASXH, nhằm điều tiết các mối quan hệ xã hội, làm cho xã hội phát triển công bằng, văn minh và bền vững.hội, làm cho xã hội phát triển công bằng, văn minh và bền vững.

3. Vai trò của hệ thống ASXH trong 3. Vai trò của hệ thống ASXH trong chiến lược phát triển KT - XHchiến lược phát triển KT - XH

Đảm bảo cho các đối tượng yếu thế được chăm Đảm bảo cho các đối tượng yếu thế được chăm sóc, bảo vệ khi rơi vào hoàn cảnh khó khăn; tạo sóc, bảo vệ khi rơi vào hoàn cảnh khó khăn; tạo “lưới chắn” an toàn cho các thành viên;“lưới chắn” an toàn cho các thành viên;

Thể hiện truyền thống đoàn kết, tương thân tương Thể hiện truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái;ái;

San sẻ trách nhiệm, thực hiện công bằng xã hội, San sẻ trách nhiệm, thực hiện công bằng xã hội, phân phối lại thu nhập, giải quyết các vấn đề xã phân phối lại thu nhập, giải quyết các vấn đề xã hội;hội;

Ổn định tình hình chính trị đất nước;Ổn định tình hình chính trị đất nước; Thúc đẩy tiến bộ xã hộiThúc đẩy tiến bộ xã hội ““Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,

dân chủ, văn minh”dân chủ, văn minh”

4. Mô hình cấu trúc hệ thống ASXH 4. Mô hình cấu trúc hệ thống ASXH cho giai đoạn 2011 - 2020cho giai đoạn 2011 - 2020

ASXH là một bộ phận của ASXH là một bộ phận của Chiến lược tổng thể phát Chiến lược tổng thể phát triển KT-XH 2011 – 2020;triển KT-XH 2011 – 2020;

ASXH phải là ASXH phải là biện pháp biện pháp bảo đảm an toàn mang bảo đảm an toàn mang tính kinh tếtính kinh tế thông qua thông qua thực thi các cơ chế, chính thực thi các cơ chế, chính sách và can thiệp trước sách và can thiệp trước các nguy cơ, rủi ro;các nguy cơ, rủi ro;

Hệ thống ASXH phải tạo Hệ thống ASXH phải tạo ra ra nhiều tầng, nấc bảo nhiều tầng, nấc bảo vệvệ cho các thành viên xã cho các thành viên xã hội không bị rơi vào tình hội không bị rơi vào tình trạng bần cùng hóa;trạng bần cùng hóa;

HỢP PHẦN 1HỢP PHẦN 1PhPhòng ngừa rủi roòng ngừa rủi ro

HỢP PHẦN 2HỢP PHẦN 2GiGiảm thiểu rủi roảm thiểu rủi ro

HỢP PHẦN 3HỢP PHẦN 3KhKhắc phục rủi roắc phục rủi ro

II. QUAN ĐIỂM II. QUAN ĐIỂM VÀ ĐỊNH HƯỚNG LẬP PHÁP VÀ ĐỊNH HƯỚNG LẬP PHÁP

VỀ AN SINH XÃ HỘIVỀ AN SINH XÃ HỘI

1. Kinh nghiệm nước ngoài1. Kinh nghiệm nước ngoài

Trong hệ thống ASXH của nhiều nước, dù Trong hệ thống ASXH của nhiều nước, dù khác biệt về yếu tố địa lý, thể chế chính khác biệt về yếu tố địa lý, thể chế chính trị, trình độ phát triển kinh tế, sắc tộc… trị, trình độ phát triển kinh tế, sắc tộc… nhưng BHXH và cứu trợ XH luôn là những nhưng BHXH và cứu trợ XH luôn là những thành tố quan trọng của hệ thống, trong thành tố quan trọng của hệ thống, trong đó:đó:

- BHXH được thực hiện thông qua đóng góp BHXH được thực hiện thông qua đóng góp của cá nhân và hỗ trợ của Chính phủ;của cá nhân và hỗ trợ của Chính phủ;

- Cứu trợ XH là việc làm tái phân phối của Cứu trợ XH là việc làm tái phân phối của quốc gia, là chế độ bảo hộ đối với công quốc gia, là chế độ bảo hộ đối với công dândân

2. Thực trạng điều chỉnh pháp luật 2. Thực trạng điều chỉnh pháp luật về ASXH của VNvề ASXH của VN

Mặt tích cựcMặt tích cực::- Ban hành nhiều VBPL về ASXH, phạm vi Ban hành nhiều VBPL về ASXH, phạm vi

điều chỉnh bao quát cả BHXH, TGXH, điều chỉnh bao quát cả BHXH, TGXH, ƯĐXH và thị trường lao động chủ động;ƯĐXH và thị trường lao động chủ động;

- Thường xuyên sửa đổi, bổ sung nhiều văn Thường xuyên sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản theo hướng phù hợp với kinh tế thị bản theo hướng phù hợp với kinh tế thị trường;trường;

- Nhiều chính sách ASXH được thể chế hóa Nhiều chính sách ASXH được thể chế hóa thành các đạo luật, có giá trị pháp lý cao;thành các đạo luật, có giá trị pháp lý cao;

- PL về ASXH có tính nhất quán trên cơ sở PL về ASXH có tính nhất quán trên cơ sở chủ trương, quan điểm của Đảngchủ trương, quan điểm của Đảng

2. Thực trạng điều chỉnh pháp luật 2. Thực trạng điều chỉnh pháp luật về ASXH của VNvề ASXH của VN

Mặt hạn chế:Mặt hạn chế:- Hoạt động điều chỉnh PL còn manh mún, không Hoạt động điều chỉnh PL còn manh mún, không

đồng bộ, thiếu sự liên kết giữa các chính sách;đồng bộ, thiếu sự liên kết giữa các chính sách;- Hệ thống VBPL về ASXH dày đặc, gồm nhiều loại Hệ thống VBPL về ASXH dày đặc, gồm nhiều loại

văn bản quy phạm có giá trị khác nhau, khiến văn bản quy phạm có giá trị khác nhau, khiến việc áp dụng pháp luật, tuyên truyền, phổ biến việc áp dụng pháp luật, tuyên truyền, phổ biến khó khăn;khó khăn;

- Tính dự liệu, tính khả thi còn thấp Tính dự liệu, tính khả thi còn thấp văn bản dễ văn bản dễ lạc hậu, phải sửa đổi thường xuyênlạc hậu, phải sửa đổi thường xuyên

- Mức độ bao phủ thấp, khả năng tiếp cận của Mức độ bao phủ thấp, khả năng tiếp cận của nhiều đối tượng còn hạn chế; một số chính sách nhiều đối tượng còn hạn chế; một số chính sách mới (BH thât nghiệp, BHXH tự nguyện…) còn bất mới (BH thât nghiệp, BHXH tự nguyện…) còn bất cập;cập;

2. Thực trạng điều chỉnh pháp luật 2. Thực trạng điều chỉnh pháp luật về ASXH của VNvề ASXH của VN

Mặt hạn chế (Tiếp)…Mặt hạn chế (Tiếp)…- Phương pháp điều chỉnh một số chế độ ASXH còn Phương pháp điều chỉnh một số chế độ ASXH còn

hạn chế, mang nặng tính bao cấp, chưa nâng cao hạn chế, mang nặng tính bao cấp, chưa nâng cao khả năng tự chống đỡ của người dân và huy động khả năng tự chống đỡ của người dân và huy động nguồn lực xã hội;nguồn lực xã hội;

- Chưa thiết lập được hệ thống tổ chức bộ máy làm Chưa thiết lập được hệ thống tổ chức bộ máy làm công tác ASXH có hiệu quả, thiếu cơ chế giám sát công tác ASXH có hiệu quả, thiếu cơ chế giám sát đánh giá hiệu quả; chế tài xử phạt chưa đủ mạnh.đánh giá hiệu quả; chế tài xử phạt chưa đủ mạnh.

3. Quan điểm hoàn thiện PL về 3. Quan điểm hoàn thiện PL về ASXHASXH

Xây dựng pháp luật ASXH cơ bản toàn diện, bền vững Xây dựng pháp luật ASXH cơ bản toàn diện, bền vững với cơ chế, chính sách và khung pháp lý phù hợp định với cơ chế, chính sách và khung pháp lý phù hợp định hướng phát triển KT-XH nhằm thực hiện công bằng xã hướng phát triển KT-XH nhằm thực hiện công bằng xã hội và phát triển con người. hội và phát triển con người.

Xây dựng và thực hiện toàn diện các chính sách ASXH Xây dựng và thực hiện toàn diện các chính sách ASXH hướng đến bao phủ toàn bộ người dân theo các cấp hướng đến bao phủ toàn bộ người dân theo các cấp độ chính sách khác nhau (tiếp cận phổ thông), lấy các độ chính sách khác nhau (tiếp cận phổ thông), lấy các giá trị con người và quyền cơ bản của con người làm giá trị con người và quyền cơ bản của con người làm cơ sở.cơ sở.

Xây dựng pháp luậtXây dựng pháp luật ASXH có trọng tâm, trong đó đặc ASXH có trọng tâm, trong đó đặc biệt chú ý đến biệt chú ý đến các đối tượng yếu thế cần đặc biệt các đối tượng yếu thế cần đặc biệt quan tâm; quan tâm; nâng cao năng lực tự an sinhnâng cao năng lực tự an sinh của người của người dân. dân.

3. Quan điểm hoàn thiện PL về 3. Quan điểm hoàn thiện PL về ASXH (tiếp)…ASXH (tiếp)…

Bảo đảm nguyên tắc đoàn kết, chia sẻ, Bảo đảm nguyên tắc đoàn kết, chia sẻ, tương trợ xã hội; thực hiện công bằng và tương trợ xã hội; thực hiện công bằng và khuyến khích để thu hút sự tham gia vào khuyến khích để thu hút sự tham gia vào hệ thống; hệ thống;

Phát triển các chính sách ASXH với nội Phát triển các chính sách ASXH với nội dung, cách tiếp cận và chuẩn mực mang dung, cách tiếp cận và chuẩn mực mang tính hội nhập quốc tế, phù hợp với bối tính hội nhập quốc tế, phù hợp với bối cảnh di chuyển lao động quốc tế ngày cảnh di chuyển lao động quốc tế ngày càng mạnh mẽ.càng mạnh mẽ.

Mở rộng sự tham gia của các đối tác xã hội Mở rộng sự tham gia của các đối tác xã hội vào việc thực hiện chính sách ASXH, tạo cơ vào việc thực hiện chính sách ASXH, tạo cơ chế xã hội hóa hiệu quả.chế xã hội hóa hiệu quả.

4. Định hướng lập pháp4. Định hướng lập pháp

Quan niệm về Khung pháp luật về ASXH: Quan niệm về Khung pháp luật về ASXH: Là hệ thống VBPL có vai trò chủ đạo, làm Là hệ thống VBPL có vai trò chủ đạo, làm nền tảng cho cơ chế điều chỉnh pháp luật nền tảng cho cơ chế điều chỉnh pháp luật đối với các quan hệ xã hội trong lĩnh vực đối với các quan hệ xã hội trong lĩnh vực bảo đảm ASXH;bảo đảm ASXH;

Cần nhìn nhận PL về ASXH là lĩnh vực PL Cần nhìn nhận PL về ASXH là lĩnh vực PL độc lập, có đối tượng và phương pháp điều độc lập, có đối tượng và phương pháp điều chỉnh riêng.chỉnh riêng.

Các định hướng cụ thể:Các định hướng cụ thể: Tiếp tục xây dựng mới, hoặc sửa đổi, bổ sung các Tiếp tục xây dựng mới, hoặc sửa đổi, bổ sung các

luật chuyên ngành thuộc lĩnh vực ASXH: Luật việc luật chuyên ngành thuộc lĩnh vực ASXH: Luật việc làm, Luật lương tối thiểu, sửa đổi, bổ sung Luật làm, Luật lương tối thiểu, sửa đổi, bổ sung Luật Bảo hiểm XH;Bảo hiểm XH;

Tổ chức nghiên cứu, xây dựng luật (hoặc bộ luật) Tổ chức nghiên cứu, xây dựng luật (hoặc bộ luật) về ASXH nhằm pháp điển hóa toàn diện các về ASXH nhằm pháp điển hóa toàn diện các nguyên tắc, chế độ ASXH phù hợp với cấu trúc hệ nguyên tắc, chế độ ASXH phù hợp với cấu trúc hệ thống ASXH VN giai đoạn tới;thống ASXH VN giai đoạn tới;

Thúc đẩy việc ban hành các văn bản hướng dẫn Thúc đẩy việc ban hành các văn bản hướng dẫn để bảo đảm tính kịp thời, khả thi của các luật để bảo đảm tính kịp thời, khả thi của các luật chuyên ngành về ASXH. chuyên ngành về ASXH.

Tăng cường sự giám sát của QH và đại biểu dân Tăng cường sự giám sát của QH và đại biểu dân cử.cử.

Thiên nhiên

Chu kỳ sống (vòng đời)

Môi trường

Rủi ro kinh

tế

Rủi ro xã hội

Rủi ro bệnh tật

Xung đột

CON NGƯỜ

I

Mô phỏng cấu trúc hệ thống ASXH theo chức năngMô phỏng cấu trúc hệ thống ASXH theo chức năng

Xin trân trọng cảm ơn sự theo dõi Xin trân trọng cảm ơn sự theo dõi của Quý vị!...của Quý vị!...