Czy Odrodzenie Ma Sens - Bodhi Bhikkhu

8/8/2019 Czy Odrodzenie Ma Sens - Bodhi Bhikkhu

1/7


2/7

Osoby poznajce dopiero buddyzm s zazwyczaj pod wraeniem jak jasne, bezporednie i

praktyczne s zasady Dhammy zawarte w podstawowych naukach, takich jak Cztery Szlachetne Prawdy,

Szlachetna Omiostopniowa cieka oraz trzystopniowe doskonalenie. Te przejrzyste nauki s przystpne

dla wszystkich powanie poszukujcych drogi do wyzwolenia z cierpienia. Kiedy jednak osoby takie

napotykaj na doktryn odrodzenia, czsto wzdragaj si przed ni, utrzymujc, e jest pozbawiona

sensu. Uznaj odrodzenie za punkt, w ktrym ktryna buyjska zbacza z kursu i stacza si z wielkiejcieki rozumu w sfer mrznek i spekulacji. Nawet wspczeni badacze buddyzmu wydaj si mied

problem z powanym ptraktwaniem nauki rzeniu. Niektrzy lekcewa tstarytn, indyjsk

metafizyk uznajc j za zbdny kulturowy baga, ktry Bua zachwa w swych naukach, jedynie jako

w szacunku la pglw swjej epki. Inni wiz w niej metafor dla podlegajcych zmianie

stanw mentalnych czwieka, ktra wiaty pwtrnych narodzin postrzega jako symbole

psychlgicznych archetypw. Niektrzy krytycy pwaaj nawet autentycznodtekstw mwicych o

odrodzeniu, traktujc je jak pniejsze interpolacje.

Jeli spojrzymy na palijskie sutty, bdziemy w stanie udowodnid, e powysze krytyczne

twierdzenia nie maj wikszego uzasadnienia. Nauka o odrodzeniu wystpuje w Kanonie palijskimpowszechnie i jest tak cile powizana z mnogoci innych buddyjskich doktryn, e pozbycie si jej

oznaczaby naruszenie funamentw Dhammy. Pnat, kiey sutty mwi o moliwoci odrodzenia

si w piciu wiatach w piekle, wiecie zwierzcym, wiecie luzi, uchw i w niebie nigdy nie

sugeruj, e te nazwy powinny byd traktowane symbolicznie. Wrcz przeciwnie - wskazuj wyranie, e

odrodzenie dokonuje siwraz z rzpaem ciaa, po mierci, c jasn wzi, e teori odrodzenia

powinnimy brad dosownie.

W niniejszym eseju nie chciabym rozwodzid si nad naukow zasadnoci teorii odrodzenia, lecz

wykazad, e doktryna cyklicznych narodzin i mierci ma sens. Moja argumentacja bdzie dwojaka: po

pierwsze, udowodni, e jest to teoria zrozumiaa sama w sbie, jak rwnie w odniesieniu do Dhammy,

a po drugie, e pomaga nam odnaled sens istnienia w wiecie. Postaram si wykazad zasadnod tych tez

w odniesieniu do etyki, ontologii i soteriologii. Nie obawiajcie si tych wielkich sw, ich znaczenie

wkrtce stanie si jasne.

Po pierwsze, nauki o odrodzeniu maj sens w odniesieniu do sfery etycznej. Dla wczesnego

buddyzmu koncepcja odrodzenia jest kluczowym punktem etyki jako takiej, gdy dostarcza bodcw

unikania za i czynienia dobra. W tym kontekcie teoria odrodzenia zwizana jest z doktrynkarmy, ktra

dowodzi, e wszystkie nasze moralnie nacechowane czyny, nasze waciwe i niewaciwe dziaania maj

przyrodzon mc wytwarzania skutkw pwiaajcych moralnej wartoci tyche czynw. Bliniacze

koncepcje odrodzenia i karmy wykazuj, e midzy dziaaniem, a odczuwaln jakoci naszego ycia

istnieje mralna rwnwaga: bre uczynki przynosz pozytywne skutki, a ze negatywne.

Wydaje si oczywiste, e taka rwnwaga nie me zostad osignita w przecigu jednego ycia.

Moemy bowiem zaobserwowad, czsto ku wielkiemu rozgoryczeniu, e ludzie pozbawieni skrupuw

nierzadko odnosz sukcesy, ciesz si powodzeniem i powaaniem, podczas gdy ci yjcy w przykadnej

prawoci uginaj si p brzemieniem nieli i cierpienia. Aby zasaa mralnej rwnwagi mga

zadziaad, potrzebny jest jaki rodzaj kontynuacji ycia, poniewa karma moe przynied nalen odpat


3/7

tylko wtedy, gdy indywidualny strumieowiadomoci nie przestaje istnied po mierci. Moliwe s dwie

formy pomiertnej egzystencji: wieczne ycie w niebie lub piekle, albo konsekwencja ponownych

narodzin. Spor tych wu alternatyw hipoteza odrodzeo wydaje si duo bardziej zgodna z zaoeniami

moralnej sprawiedliwoci, ni pozagrobowe ycie wieczne. Jak mona przypuszczad, kady dobry czyn

musi wyczerpad kiedyswj ptencja, a kady zy czyn, chodby nie wiadomo jak nikczemny, nie powinien

skazywad na wieczne potpienie.

A co jeli uparte trwanie przy terii mralnej rwnwagi jest zwyczajn iluzj, utopijnym

daniem wysunitym wobec obojtnego i guchego na nasze woania wszechwiata? Nie ma logicznego

sposobu na udowodnienie zasadnoci teorii odrodzenia i prawa karmy. Byd moe naturalici maj racj

twierdzc, e istnienie jednostki kooczy si wraz ze mierci, a wraz z ni wszelkie perspektywy na

moralne zadoduczynienie. Mimo wszystko uwaam, e taka hipoteza nie wytrzymuje konfrontacji z

jednym z najgbszych ludzkich przeczud wskazujcym na istnienie jakiej moralnej sprawiedliwoci,

ktra statecznie zawsze tryumfuje. By uwnid to zaoenie posumy si dwoma przykadami

skrajnie rnych, nacechowanych etycznie postaw. Wemy za pierwszy przykad Adolfa Hitlera,

bezporednio odpowiedzialnego za mierd milinw luzi, a za rugi przykad niech posuy namczwiek, ktry pwica wasne ycie ratujc przed mierci kogo nieznajomego. Jeli zaoymy, e nie

ma ycia po mierci, udziaem tych wch sb jest statecznie ten sam ls. Byd moe umierajc Hitler

dowiadczy jakich wyrzutw sumienia, a nasz bezimienny bhater przez kilka sekun mia radosn

wiadomod speniania szlachetnego czynu. Jednak na tym koniec dalej nie ma nic, moe poza

trwaniem w pamici innych. Obydwaj zostaj unicestwieni, pozostawiajc po sobie tylko martwe ciaa.

W tym mmencie twierzenia naturalistw mg okazad siprawziwe: ci, ktrzy wierz w ycie

po mierci i moraln odpat zwyczajnie staraj si zaklinad rzeczywistod. Uwaam jednak, e co w nas

wyranie sprzeciwia si przypisaniu Hitlerwi i naszemu wspczujcemu bohaterowi tego samego

przeznaczenia. Pwem, la ktreg wzrasta w nas sprzeciw jest gbka intuicja, mwica nam, e w

wiecie dziaa pewna moralna zasada kierujca biegiem wydarzeo w taki spsb, e nasze ze i dobre

uczynki przynosz efekty odpowiednie do popeninych przez nas czynw. Zatem kiey naturalici

stwierdzaj, e takie przeczucie jest tylko projekcj naszych idealistycznych zapatrywao na wiat, ja

zwrcibym uwag na fakt, e ju samo wyartykuowanie potrzeby moralnej sprawiedliwoci ma donone

znaczenie i wykracza poza prost psychologi. Nasz subiektywny zmys moralny ma bowiem

odzwierciedlenie w obiektywnej rzeczywistoci, gzie zasaa mralnej rwnwagi nie jest jeynie nasz

projekcj, ale czym wbudowanym w podstaw rzeczywistoci.

Powysze rozwaania nie maj na celu uczynienia z teorii odrodzenia niezbdnej podstawy

etycznej. Budda nie usiowa budowad zasad etyki na gruncie idei karmy bd ponownych odrodzeo, lecz

stosowa czysto naturalistyczn argumentacj, ktra nie przyjmuje za pewnik ani ycia po mierci, ani

dziaania karmy. Streszczeniem jego nauki moe byd prosta konstatacja, e nie powinnimy traktowad

innych ludzi le: krzywdzid, okradad, okamywad i wykorzystywad seksualnie, gdy sami nie chcielibymy

zostad ptraktwani w taki spsb. Jenak pmim, i Budda nie ugruntowa swojej etyki na teorii

odrodzenia, to uznaje on wiar w odrodzenie i prawo karmy za istotn zacht do prowadzenia

moralnego ycia. Kiedy uwiadomimy sobie, e nasze czyny mog zwrcid si nam z nawizk i

zadecydowad o naszej przyszoci sprowadzajc pomylnod lub nieszczcie, da nam to wystarczajc


4/7

motywacj, by unikad zachowao niemoralnych i dyd ku dobru.

Budda wczy wiar w ponowne wcielenia i prawo karmy w definicj waciwego pogldu, a

zaprzeczanie ich istnieniu nazwa pogldem niewaciwym. Pragnienie pomylnych wcw wasnych

czynw nie pwinn stanwid gwneg motywu do prowadzenia moralnego ycia, jednake

zaakceptowanie tych nauk inspiruje i wspomaga denie do etycznych ideaw. Te bliniacze zasadyumoliwiaj dostrzeenie szerszej perspektywy, dziki ktrej memy rozwijad starania prowadzce do

szlachetnego ycia. Pokazuj te, e nasze obecne yciowe warunki, nasz charakter, zdolnoci, wady i

zalety s wynikiem dziaao poczynionych w minionych wcieleniach. Jeli uwiadomimy sobie aktualny

stan rzeczy jako odzwierciedlenie karmicznej przeszoci, dojdziemy do wniosku, e nasze obecne czyny

bd dziedzictwem, jakie przekaemy spadkobiercom, czyli nam samym w nastpnych ywotach. Nauka

o odrodzeniu umoliwia wic stawienie czoa przyszoci z wytrwaoci, godnoci i odwag. Jeli

zrozumiemy, e zawsze mamy szans by si zrehabilitowad - niezalenie od tego, jak ograniczona i

degradujca jest nasza obecna sytuacja - bdziemy chtniej kierowad nasz wol ku dobrym uczynkom,

zdajc sobie sprawz ich pzytywnych skutkw w przyszoci. Poprzez aktywnod ciaa, mowy i umysu

moemy dokonad wewntrznej przemiany, za dziki przemianie bdziemy potrafili przezwyciydwszelkie wewntrzne oraz zewntrzne przeszkody i zbliyd si do ostatecznego celu.

Nauki o odrodzeniu i karmie nie wskazuj jedynie na zasad moralnej odpowiedzialnoci -

posiadaj znacznie wiksz etyczn doniosod. Uwidaczniajzarwn fakt ksztatowania naszego ycia

przez karmiczn przeszod, jak rwnie to, i yjemy we wszechwiecie penym etycznych wartoci.

Obydwie te teorie przedstawiaj wszechwiat jako uporzdkowan, zintegrowan caod z poziomami

znaczenia wykraczajcymi pza t, c materialne. Pzimy, ktrych mamy stp poprzez

bezporedni obserwacj lub badania naukowe nie wyczerpuj caej zoonoci wszechwiata. W

etycznym wymiarze wszechwiata, podobnie jak w jego wymiarze fizycznym i biologicznym, istnieje

pewna glna zasaa, a teria rzenia i karmy ma kryd przed nami jej dziaanie. Pomimo, i

etyczny ad nie jest dostrzegalny goym okiem i nie moe zostad uchwycony za pomoc naukowej

aparatury, nie oznacza to, e nie istnieje. Nasze dziaania, a pprzez nie rwnie nasz los, bdc poza

zasigiem zwyczajnej percepcji, poddawane s kontroli moralnego prawa. Karma, dziaajc w przecigu

caej sekwencji ywtw, splata nasze wolicjonalne akty z dynamik dziaania wszechwiata, czynic

etyk wyrazem jego wewntrznego uporzdkowania. Tutaj etyka wkracza ju w domenntlgii, ktrej

przyjrzymy si w dalszej czci eseju.

Nauki o odrodzeniu, w poczeniu z prawem karmy zakadaj, e yjemy w moralnie

uporzdkowanym wszechwiecie, w ktrym nasze uczynki przynsz rezultaty odpowiednie do ich

etycznych waciwoci. Prawo, jakie czy uczynki z ich owocami, nie moe zostad zademonstrowane

eksperymentalnie w taki sam spsb, jak prawa fizyki i biologii. Nie przeczy to jednak jego istnieniu.

Oznacza tylko tyle, e prawo to dziaa, podobnie jak kwarki i kwazary, poza zakresem percepcji

zmysowej. Moralne prawo, nie bdce zaledwie projekcj subiektywnych idei, wcza nasze

wolicjonalne dziaania we wszechogarniajcy kosmiczny porzek, ktry ziaa obiektywnie, bo

niezalenie od naszych pragnieo, poglw i wiary. Dlateg, gy pajemy si dziaaniu prawa etyki, nie

czynimy tak tylko po to, by zasuyd na pochwa, bowiem postpujc wedle norm etycznych po prostu

jednoczymy si z Dhamm, uniwersaln zasad sprawiedliwoci stojc u podstaw wszechwiata.


5/7

To prowadzi nas do ontologicznego aspektu buddyjskiego nauczania o odrodzeniu, kryjcego w

sobie zrozumienie natury rzeczy. Dla buddyzmu proces odradzania si poczony jest z zasad

wspzalenoci obejmujc caod istnienia. Odczuwajcy wiat regulwany jest przez rnorodne

porzdki przyczynowoci, w taki spsb, e wysza przyczynowod wymusza zwierzchnictwo nad nisz.

Dlatego te prawo karmy, panujc nad procesem odradzenia si, minuje rwnie nad niszymi

rejonami fizycznej i biologicznej przyczynowoci, ksztatujc ich energi w celu ujawnienia ich penegopotencjau. Buddyzm nie postuluje istnienia boskiego szieg, ktry zarzdza dziaaniem karmy i

nagradza lub karze nas za nasze czyny. Proces karmiczny dziaa autonomicznie, bez udziau adnego

nadzorcy, jedynie na mocy wrodzonych potencjaw aktw wlicjnalnych. Nasze ziaania, splecione z

innymi porzdkami zalenoci w rozleglej i gstej sieci, wytwarzaj nastpstwa w spsb tak naturalny,

jak nasiona dajce pocztek nowym rolinom.

Aby zrozumied, w jaki spsb karma wytwarza skutki w trakcie prcesu razania si, musimy

wrcid nasze zwyczajowe pojmowanie zalenoci pomidzy materi a wiadomoci. Pod wpywem

materialistycznych zapatrywao zakadamy, e materia jest przyczyn istnienia wiadomoci. Widzc, jak

ciao pojawia si na tym wiecie i dojrzewa wraz z umysem, milczco przyjmujemy je jako podstawnaszej egzystencji, a umys i wiadomod jako ewolucyjny produkt uboczny lepych, materialnych

prcesw. W ten spsb materia zbywa zaszczytne mian rzeczywistci biektywnej, a umys

zostaje potraktowany jak przypadkowy intruz w inherentnie pozbawionym odczuwania wszechwiecie.

Jednak z perspektywy buddyzmu wiat materialny i wiadomod koegzystuj ze sobna rwnych

prawach, tworzc zwizek wzajemnego powstawania. Tak jak wiadomod nie moe istnied bez ciaa

sucego jako fizyczny nonik i wiata jako sfery przejawiania si, tak aden fizyczny organizm, ani wiat

nie mog istnied bez jakiego rodzaju wiadomoci, ktra rzpznaa by je jako organizm i wiat.

Pomimo, e ani materii, ani wiadomoci nie mona uznad za nadrzdn, Budda stwierdza, e w

wymiarze praktycznym wiadomod posiada pierwszeostwo. Umys ma wiksz wag nie dlatego, e

przejawia si przed tym co cielesne, albo e potrafi istnied niezalenie od fizycznego substratu, ale

dlatego, i ciao i wiat w jakim si znajdujemy s odzwierciedleniem naszej mentalnej aktywnoci.

To wanie dziaalnod umysu w frmie aktw wli ustanawia karm, natomiast nasze pokady

karmiczne staj si odpowiedzialne za kierowanie strumieniem wiadomoci z przeszego ycia do

nowego ciaa. Dlateg Bua mwi:

To ciao, o mnisi, to przesza karma, ktr naley postrzegad jako wytworzon i uksztatowan przez

wol oraz jako co, co moemy odczudtu i teraz" (SN XI.37).

Nie tylko ciao jest wytworem minionej karmy, ale take organy zmysw (patrz: SN XXV.146).Oko, ucho, nos, jzyk, dotyk i zmys umysu rwnie s uksztatowane przez przesz karm i dlatego

karma do pewnego stopnia wpywa na caod naszego dowiadczenia zmysowego. Jako e prawo karmy

ostatecznie tumaczy si poprzez pojcie woli (cetana), nasze okrelone ciao, ze wszystkimi organami

zmysw i szczeglnymi cechami, jest zakrzenine w aktach wlicjnalnych z przeszych ywtw. Nie

potrafimy metodami naukowymi okrelidw jaki spsb przesze akty woli wpywajna rzwj zygty, ale

jeli wierzyd sowom Buddy, taki rodzaj oddziaywania musi naprawd zachodzid.


6/7

Kanaem transportujcym karmiczne wpywy z jednego ycia do nastpnego jest indywidualny

strumieo wiadomoci. wiadomod obejmuje dwie fazy egzystencji t, w ktrej wytwarzamy nw

karm i t, w ktrej zbieramy pln starej. W ten spsb czy ze sob przesze i przysze ywoty.

wiadomod nie jest samodzielnie transmigrujcym pmitem, jak usza lub eg, lecz strumieniem

ultnych aktw wiadomociwych, z ktrych kady powstaje, trwa przez chwil, a nastpnie zanika.

Cay ten strumieo, pomimo izbuwany z efemerycznych elementw, zstaje zesplny w jen caodprzez zwizki przyczynowe istniejce pomidzy wszystkimi wydarzeniami w wiadomoci indywidualnego

kontinuum. Kada manifestacja wiadomoci dziedziczy karmiczny spadek swojego poprzednika z tego

samego strumienia wiadomoci. Gdy konkretna wiadomod znika, przekazuje ten karmiczny baga,

wzbogacony wasnym wkadem, swojemu nastpcy. Z tego powodu nasze akty wolicjonalne nie

wyczerpuj swego potencjau w frmie natychmiastwych efektw. Kady akt wolicjonalny, kiedy ju

przeminie, pozostawia po sobie subtelny lad odcinity na wci pyncym strumieniu wiadomoci. Akt

ten umieszcza w strumieniu zalek zdolny wywoad efekt odpowiadajcy etycznej wartoci czynu.

Kiedy napotykamy na waciwe okolicznoci, karmiczny zalek umieszczony w psychicznym

kontinuum budzi si z upienia i rodzi odpowiedni skutek. Najistotniejsz funkcj karmicznego prawa jestprzygotowanie kolejnych narodzin czwieka w pwieniej la nieg sferze, ktra a mu mliwod

zuycia zmagazynowanego potencjau. Mostem czcym nowe ycie ze starym jest, jak ju ustalilimy,

wci ewoluujcy strumieo wiadomoci. To wanie w tym strumieniu wiadomoci zostaje, poprzez

rnorodne dziaania woli, wytworzona karma, i to ten sam strumieowiadomoci przenosi karmiczn

energi do nowego ycia, by pniej dowiadczyd jej skutkw. Byd moe na najgbszym poziomie

wszystkie indywidualne strumienie jednocz si w jak wszechogarniajc matryc i w ten spsb,

ponad poziomem zwykych wydarzeo, oddzielne akumulacje karmiczne wszystkich ywych istot krzyuj

si, przenikaj i cz ze sob. Taka hipoteza chod wysoce spekulatywna mogaby pmc w pisaniu

rnych, przedziwnych zbiegw klicznci, ktre nierzak wskazuj na luki w naszym racjonalnym

rozumowaniu.

Twrcza rla karmy w prcesie wytwarzania nwych wcieleo zostaa opisana przez Budd w

krtkiej, acz treciwej suttcie zachowanej w Anguttara Nikaya (AN III. 76). Ananda pyta Nauczyciela:

Mwi sio istnieniu, Czcigony Panie. W jaki sposb zachozi istnienie? Bua opowiaa: Gyby nie

byo karmy dojrzewajcej w sferze zmysw, nie mona by rozrnid adnych zmysw. Gyby nie byo

karmy dojrzewajcej w sferze formy, nie istniaabyadna forma. Gdyby nie byo kamy dojrzewajcej w

sferze bezforemnej, nie byoby niczego bezforemnego . Dlatego, Anando, karma jest gleb w ktrej

kiekuje nasienie wiadomoci podlewane przez wod , czyli lgnicie. Dzieje si tak u wszystkich istot

omroczonych niewiedz i skr powanych pragnieniem odrodzenia si w kolejnych sferach egzystencji:

niskiej (sfera zmysw), poreniej (sfera formy) lub wysokiej (sfera bezforemna).

Dpki niewieza i lgnicie bliniacze korzenie koowrotu odrodzeo pozostan nietknite w

naszym umyswym kntinuum, pty minujca karma w momencie mierci bdzie budzid si i

kierowad strumieo wiadomoci ku sferze egzystencji odpowiadajcej jeg szczeglnym preferencjm.

Kiey nasienie wiadomoci zostaje zasadzone w takiej nowej sferze egzystencji, kiekuje w caym

psychofizycznym organizmie okrelanym jak nazwa i frma (nama-rupa). W miar wzrastania


7/7

organizmu take pozostae karmiczne nagromadzenia maj moliwod wytworzenia odpowiednich

skutkw. Poza tym w ramach nowej egzystencji, wyposaeni w pewne karmiczne dowiadczenie,

angaujemy siw rne dziaania, ktre prwaz do powstania nowej karmy zdolnej do uksztatowania

nastpnych narodzin. W rezultacie kowrt samsary nigy nie przestaje si obracad, a strumieo

wiadomoci, napdzany podaniem i sterowany przez karm, przyjmuje coraz to nowe formy

ucielenienia.

Jestemy panami wasnego losu oto konsekwencja jak powinnimy wycignd z nauk Buddy o

odrodzeniu i prawie karmy. Poprzez nieszlachetne uczynki, zakorzenione w chciwoci, nienawici i

uudzie, stwarzamy niekorzystn karm, sprawczyni zych narodzin, przyszego nieszczcia i

zniewolenia. Poprzez szlachetne uczynki, majce u podstaw hojnod, serdecznod i mdrod, upikszamy

nasze umysy i wytwarzamy karm zdoln zrodzid szczliwe narodziny. Uywajc mdroci, by

przeniknd natur rzeczy, moemy odkryd subtelne prawy, ktre zstay zakryte przez nasze

zaabsrbwanie tym, c pwierzchwne. W ten spsb jestemy w stanie wykorzenid niewolce nas

skazy i uzyskadspkj wyzwlenia wolnod wiodc poza karmiczny cykl.

--------

Chcc wykorzysta cz lub cao tego dziea, naley uywa licencji GFDL:

Udziela si zgody na kopiowanie, dystrybucj lub/i modyfikacj tego tekstu na warunkach licencji GNU Free

Documentation Licensew wersji 1.2 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.

Mona take uy nastpujcej licencji Creative Commons: Uznanie autorstwa-Uycie niekmercyjne-Na tych

samych warunkach 3.0

Orygina mona znale na stronie:http://www.accesstoinsight.org/lib/authors/bodhi/bps-essay_46.html

rdo: 2001 Buddhist Publication Society. BPS Newsletter cover essay nos. 46 & 47 (3rd mailing, 2000 & 1st

mailing, 2001).

Redakcja portalu tumacze buddyjskich:http://sasana.pl

Tumaczenie: Jarosaw Zapart
http://www.gnu.org/copyleft/fdl.htmlhttp://www.gnu.org/copyleft/fdl.htmlhttp://www.gnu.org/copyleft/fdl.htmlhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.plhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.plhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.plhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.plhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.plhttp://www.accesstoinsight.org/lib/authors/bodhi/bps-essay_46.htmlhttp://www.accesstoinsight.org/lib/authors/bodhi/bps-essay_46.htmlhttp://www.accesstoinsight.org/lib/authors/bodhi/bps-essay_46.htmlhttp://sasana.pl/http://sasana.pl/http://sasana.pl/http://sasana.pl/http://www.accesstoinsight.org/lib/authors/bodhi/bps-essay_46.htmlhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.plhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.plhttp://www.gnu.org/copyleft/fdl.htmlhttp://www.gnu.org/copyleft/fdl.html

Documents

Czy Odrodzenie Ma Sens - Bodhi Bhikkhu