Część pierwsza

NOWAK Marek Grzegorz – był uczniem

Technikum Kolejowego (TK) w Poznaniu

w latach 1974-1979. Zaraz po studiach w 1983

roku rozpoczął pracę w TK jako wychowawca

internatu, a następnie nauczyciel. W 2001 roku

już w Zespole Szkół Komunikacji (ZSK), które

stało się niejako prawnym następcą Technikum

Kolejowego, został nauczycielem

dyplomowanym.

Prowadzi zajęcia z zakresu edukacji dla

bezpieczeństwa i przedmiotów społeczno –

ekonomiczno – prawnych w szkołach średnich,

policealnych i wyższych.

Jest pasjonatem swojej szkoły, która jest jego

miłością. Zbiera i archiwizuje wszystko, co

dotyczy szkoły, nauczycieli, uczniów i ich

rodziców oraz emerytowanych pracowników

i absolwentów. Potrafi przesiedzieć w szkole

całe ferie i wakacje, aby tylko uzupełnić kronikę szkoły, czy napisać książkę i kolejne artykuły o niej.

W latach 1994-1999 był kierownikiem poznańskiej filii Technikum Zawodowego dla

Dorosłych w Bydgoszczy, która mieściła się w budynku Technikum Kolejowego,

a w latach 1996-2003 pełnił funkcję zastępcy dyrektora w prywatnej szkole policealnej, pod

nazwą Prywatny College Zawodowy w Poznaniu.

Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ukończył ponadto studia podyplomowe na Wydziale Nauk Społecznych UAM

w zakresie nauczania wiedzy o społeczeństwie; na Wydziale Nauk Geograficznych

i Geologicznych UAM w zakresie nauczania geografii; w Państwowej Wyższej Szkole

Zawodowej w Koninie w zakresie edukacji dla bezpieczeństwa - przysposobienie obronne;

na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w zakresie zarządzania oświatą; na Wydziale

Informatyki i Zarządzania Politechniki Poznańskiej w zakresie przedsiębiorczości oraz

Centrum Kształcenia Kadr Menedżerskich Agencji Rozwoju Gospodarczego

w Poznaniu, uzyskując kwalifikacje zawodowe w zakresie Zarządzania Zasobami Ludzkimi z

tytułem: Menedżer Zasobów Ludzkich.

Jest współautorem książki Technikum Kolejowe w Poznaniu w latach 1946-1996. Zarys

monografii - Poznań 1996, autorem książek z których najważniejsze to: Zarys wiedzy

o gospodarce. Temat po temacie. Skrypt uczniowski - Poznań 2001, Zarys zagadnień prawnych i ekonomicznych w szkole średniej i policealnej - Poznań 2002, Zarys geografii.

Mały skrypt uczniowski - Poznań 2003, Społeczeństwo, państwo, polityka, prawo oraz Polska

w Europie i świecie. Zarys wykładu szkolnego - Poznań 2003, Wybrane zagadnienia

z polityki, prawa i marketingu na kursie pilotów wycieczek turystycznych – Poznań 2004 oraz

licznych artykułów z zakresu dydaktyki szkoły średniej, dziejów TK i ZSK oraz edukacji dla

bezpieczeństwa.

Ponadto jest laureatem Ogólnopolskich Konkursów zorganizowanych przez

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne pod patronatem Prezesa Rady Ministrów

oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu.

W roku szkolnym 2002/2003 i 2003/2004 został wybrany przez społeczność uczniowską szkoły najlepszym nauczycielem uzyskując tytuł „Super Rysia”.

KRÓTKIE DZIEJE TECHNIKUM KOLEJOWEGO W POZNANIU

• 21 września 1946 roku w Kutnie-Azory uruchomiono Państwowe Gimnazjum

Mechaniczne.

• 1 września 1951 roku szkołę przemianowano na Technikum Mechaniczno-

Odlewnicze.

• 1 września 1954 roku szkołę przeniesiono do Poznania, do budynku przy ulicy

Fredry 13, gdzie utworzono także internat i przemianowano na Technikum

Kolejowe Ministerstwa Kolei.

• 27 stycznia 1976 roku szkoła otrzymuje odznakę honorową miasta Poznania.

• 22 marca 1978 roku przyznano szkole medal Komisji Edukacji Narodowej.

• 12 października 1981 roku w holu szkoły pojawił się papieski krzyż. • 13 grudnia 1981 roku szkoła zostaje zmilitaryzowana.

• 23 lutego 1985 roku odbył się zjazd absolwentów i nadanie szkole imienia

Hipolita Cegielskiego.

• 23 lutego 1985 roku szkoła otrzymała odznakę „Za zasługi w rozwoju

województwa poznańskiego”.

• od 1985 roku istnieje Poznański Klub Modelarzy Kolejowych.

• w latach 1986-1991 jest wydawana gazeta szkolna „Kolejarka”, a od roku 1992

miesięcznik „Odjazd”.

• 30 listopada 1989 roku powstaje Klub Szkół noszących imię Hipolita

Cegielskiego, zrzeszający obecnie 10 szkół z całej Polski.

• od 1991 roku szkoła organizuje Ogólnopolski Konkurs Recytatorski „Złoty

Semafor”.

• 1 września 1992 do szkoły zostaje włączone Medyczne Studium Zawodowe PKP,

mieszczące się przy ulicy Czajczej 14.

• 6 maja 1993 roku przeniesiono z budynku szkolnego internat do budynku przy

ulicy Czajczej 14, tworząc także część hotelową. • 15 września 1994 roku nastąpiło uroczyste otwarcie sali gimnastycznej.

• 4-5 października 1996 roku odbyły się uroczystości jubileuszowe 50-lecia

istnienia szkoły i wręczenie nowego sztandaru.

• 1 września 2000 roku Technikum Kolejowe stało się szkołą wchodzącą w skład

Zespołu Szkół Komunikacji im. Hipolita Cegielskiego.

• od 2001 roku istnieje międzynarodowa młodzieżowa firma „Polgerita”

i Szkolny Klub Europejski, a od 2004 Szkolny Klub Popularno-Naukowy.

• od roku szkolnego 2003/2004 wszystkie sale lekcyjne w szkole są klimatyzowane, istnieje pięć pracowni informatycznych z łączem

światłowodowym o przepustowości 10 mbps.

• szkoła współpracuje z Niemcami (szkoła w Kassel) i Włochami (szkoła

w Cesenie).

• 14 czerwca 2005 roku ostatni rocznik otrzymał świadectwa ukończenia TK.

W BUDYNKU OBECNIE MIEŚCI SIĘ ZESPÓŁ SZKÓŁ KOMUNIKACJI IMIENIA HIPOLITA CEGIELSKIEGO

BUDYNEK TECHNIKUM KOLEJOWEGO WIDZIANY OD STRONY ULICY GWARNEJ

W DNIU 31 SIERPNIA 2005 ROKU

W RAMACH ZESPOŁU FUNKCJONUJE: XXXII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE, XXXII LICEUM PROFILOWANE, TECHNIKUM KOMUNIKACJI I SZKOŁA POLICEALNA NR 32

Marek Grzegorz Nowak

TECHNIKUM KOLEJOWE W POZNANIU

Szkice o szkole

Poznań 2005

Korekta:

Katarzyna Lancmańska

Projekt okładki:

Michał Stachowiak

Maciej Stebach

© Copyright by Marek G. Nowak

Poznań 2005

ISBN 83-922767-0-1

Wydanie 2 poprawione

Zespół Szkół Komunikacji im. Hipolita Cegielskiego

61-701 Poznań, ul. Fredry13,

tel. (0-61) 852 06 42, fax (0-61) 851 01 19

www.zsk.poznan.pl., email: [email protected]

1813 – 1868

„...Chcemy wspólnemi siłami wychowywać młodzież wzorową i jakoby modelową na pożytek kraju, a chcemy ją mieć wzorową w moralności, w cnotach publicznych i prywatnych, w naukach i umiejętnościach, urzędach i zawodach prywatnych, w rolnictwie zarówno jak w przemyśle, chcemy więc z niej mieć obywateli prawych, światłych, pracowitych i krajowi pod każdym względem pożytecznych...”

Hipolit Cegielski

↑

BUDYNEK SZKOŁY W KUTNIE I SALA LEKCYJNA

W TECHNIKUM KOLEJOWYM W POZNANIU- STAN OBECNY ↓

SPIS TREŚCI

Od autora.................................................................................................................................................7

Część pierwsza: Z dziejów szkoły..................................................................................................9

1. Narodziny szkoły.................................................................................................................9

2. Pierwsze lata w Poznaniu...............................................................................................12

3. Okres gomułkowski..........................................................................................................19

4. Okres gierkowski...............................................................................................................31

5. W trakcie i po stanie wojennym...................................................................................34

6. Po PRL...................................................................................................................................38

7. Technikum Kolejowe w strukturze ZSK..................................................................47

8. Technikum Kolejowe w ostatnim roku istnienia………………...……..……..…52

9. To już koniec…………………………………………………...………………..….…….55

Część druga: Władze szkoły, nauczyciele i inni pracownicy, uczniowie i rodzice.......................................................................................................................63

1. Dyrektorzy i wicedyrektorzy szkoły oraz kierownicy internatu……..............63

2. Nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących ....................................................66

3. Nauczyciele przedmiotów zawodowych……………………………...….....……..72

4. Pracownicy administracji i obsługi…………………………..………………...……76

5. Uczniowie i absolwenci Technikum Kolejowego…………...………...…...……79

6. Prymusi i medale szkoły……………………………………………...……….....…….86

7. Absolwenci Technikum Kolejowego w latach 1997-2005…………..…….….87

8. Rada Rodziców…………………………………………………………..……......……..89

Część trzecia: Formy aktywności uczniowskiej...................................................................92

1. Koła zainteresowań..........................................................................................................92

2. Sesje popularno-naukowe..............................................................................................97

3. Klub Patrona......................................................................................................................100

4. Złoty Semafor...................................................................................................................101

5. Uroczystości szkolne..........................................................................................................106

6. Wystawy i wernisaże – z koleją związane.............................................................111

7. Rada Uczniowska……………………………………………………………...…..…...113

8. Prasa szkolna…………………………………………………………………...……..…116

9. Działalność sportowa…………………………………………...……………...…..….118

Część czwarta: Kształcenie zawodowe, internat i świetlica .........................................121 1. Warsztaty szkolne...........................................................................................................121

2. Praktyki zawodowe.........................................................................................................123

3. Egzaminy z przygotowania zawodowego..............................................................124

4. Życie internatu…………………………………………………………………........…..125

5. Zajęcia świetlicowe………………………………………………………...…….....…127

5

Na zdjęciach przedstawiono mini podwórze z widoczną fontanną pośrodku, budynkiem z zapleczem

kuchennym na parterze i salą do nauki przedmiotów ruchowych na piętrze, awaryjnymi schodami

przeciwpożarowymi oraz częścią makiety znajdującej się w piwnicach budynku, będącej własnością Poznańskiego Klubu Modelarzy Kolejowych.

„Człowieka, który nie na niby,

ale istotnie czci sprawiedliwość

i naprawdę nienawidzi niesprawiedliwości,

poznać można po jego stosunku do tych ludzi,

których krzywdzić mu łatwo”.

Platon

Moim nauczycielom

z Technikum Kolejowego

w Poznaniu

__________________________________________________ OD AUTORA

Niniejsza publikacja jest już drugą relacją o dziejach szkoły

1, bo czas biegnie do

przodu i dzień po dniu tworzy jej nową historię, którą należy słowem zarejestrować. Ponadto odnalazłem wiele nowych nieznanych wcześniej materiałów,

przeprowadziłem wiele rozmów z nauczycielami i absolwentami szkoły. Źródła,

z jakich korzystałem, to przede wszystkim analiza kronik szkolnych, artykuły

prasowe i inne informacje o szkole prezentowane na łamach poznańskich gazet,

artykuły zamieszczane w czasopismach, foldery, relacje innych osób oraz własne

doświadczenie związane z byciem absolwentem i nauczycielem. Świadomie

zrezygnowałem z analizy protokołów rad pedagogicznych i sprawozdań przygotowywanych każdego roku przez Komisje Przedmiotowe i opiekunów

organizacji i kół działających w szkole2. Nie miałem natomiast dostępu do

sprawozdań związanych z wizytacjami dokonywanymi przez organy prowadzące

i wizytujące szkołę, które w tym opracowaniu nie są najistotniejsze.

W opracowaniu unikam powielania tego, co już zostało o szkole napisane, choć pewne drobne powtórzenia są nieuniknione ze względu na zachowanie ciągłości

historycznej, zostały one jednak przedstawione w nieco odmienny sposób. Można

zadać pytanie, po co kolejna książka o Technikum Kolejowym. Odpowiedź jest

oczywiście bardzo prosta. Uważam bowiem, że dzieje szkoły takiej jaką było

Technikum Kolejowe zasługują na to, aby je przypomnieć i utrwalić. Nie można

dopuścić do tego, aby Technikum Kolejowe zostało zapomniane, a wręcz należy

upowszechniać to, co ta szkoła przez 51 lat wniosła dla edukacji miasta Poznania

i Wielkopolski, zwłaszcza w zakresie społecznym, kulturalnym i sportowym.

Motywem, stał się też poeta, który powiedział, że „słowa ulatują, pisma pozostają”.

Napisać monografię szkoły nie jest łatwo, tym bardziej, że często nie zachowały

się wszystkie informacje, nie zawsze też na bieżąco rejestrowano wszystkie

1 Historia Technikum Kolejowego doczekała się już monograficznego opracowania, które powstało

z okazji 50-lecia. Książka ta napisana została przez jej absolwentów, którzy dzisiaj pracują jako

nauczyciele, a nawet jeden z nich pełni funkcję dyrektora. Zob. M.G. Nowak, R. Pyssa, Technikum

Kolejowe im. H. Cegielskiego w Poznaniu 1946 – 1996. Zarys monografii, Poznań 1996, ss. 288. 2 Szczegółowa kwerenda zapisów protokołów została dokonana podczas pisania zarysu monografii

i nie ma obecnie takiej potrzeby.

7

wydarzenia, jakie miały miejsce w szkole. Dlatego piszący te słowa po utworzeniu

Zespołu Szkół Komunikacji podjął trud rejestrowania bieżącej działalności szkoły,

dzień po dniu3. To zapewne ułatwi w przyszłości napisanie monografii już

o Zespole Szkół Komunikacji imienia Hipolita Cegielskiego w Poznaniu4.

Technikum Kolejowe w Poznaniu istniało od 1 września 1954 roku do 31 sierpnia

2005 roku. Działało więc równe 51 lat. Można chyba stwierdzić zatem, że

Technikum Kolejowe było jedyną mundurową szkołą elitarną. Tak więc daty

1 września 1954 r. i 1 września 2000 r. stały się niejako cezurą pomiędzy trzema

okresami w dziejach szkoły, które można określić jako: powojenno-kutnowski,

poznańsko-kolejowy i najmłodszy poznańsko-komunikacyjny5. Niniejsze szkice

o szkole dotyczą głównie drugiego okresu.

Dzieje jedynej w Poznaniu średniej szkoły kolejowej, która zawsze będzie

nazywana poznańską „Kolejówką” związane są nierozerwalnie z budynkiem przy

„Okrąglaku”, stojącym przy ul. Fredry 13. Budynek szkoły przed wojną był

własnością prywatną i mieścił się w nim hotel „Monopol”.

Niniejsze opracowanie jest opracowaniem w pełni autorskim, widzianym

z perspektywy ucznia, absolwenta i pracownika szkoły na etacie nauczyciela.

Badania dotyczące Technikum Kolejowego nie odpowiedzą na wszystkie pytania

dotyczące funkcjonowania szkoły, zwłaszcza jej sfery dydaktycznej

i wychowawczej. Dlatego niniejsze szkice mają być pracą inspirującą do dalszych

badań nad dziejami szkoły.

Książka ma właściwie charakter faktograficzny a nie interpretacyjny. Chciałbym

jednak, aby niniejsze opracowanie wywołało spory i dyskusje merytoryczne.

Książka składa się z czterech zasadniczych części. Pierwsza dotyczy analizy

dziejów szkoły w różnych jej okresach. Druga poświęcona jest dyrektorom,

nauczycielom i pracownikom szkoły oraz uczniom i ich rodzicom. W trzeciej części

analizuję wybrane formy aktywności uczniowskiej, które oczywiście

niejednokrotnie inspirowane były przez nauczycieli. W ostatniej części omawiam

kształcenie zawodowe w Technikum Kolejowym oraz wybrane wydarzenia, które

miały miejsce w szkolnej świetlicy i internacie.

Z pokorą przyjmę wszelkie uwagi krytyczne. Pragnę jednocześnie o pomoc tych

wszystkich, którzy posiadają lub mogą wskazać prywatne archiwalia dotyczące

szkoły. Może istnieją opracowania w formie maszynopisów, które można by było

wykorzystać w kolejnym wydaniu książki.

Dziękuję tym wszystkim, którzy inspirowali mnie w pisaniu monografii.

3 W pierwszej kolejności wprawdzie opracowany został drugi rok istnienia ZSK, ale wraz za tym zaczęto

rejestrować wszystkie wydarzenia. Zob. M.G. Nowak Rok szkolny 2001/2002 w Zespole Szkół

Komunikacji w Poznaniu – miesiąc po miesiącu [w:] „Wybrane wydarzenia szkolne”. Tom I, Poznań 2003, s. 7-16 oraz tegoż Wydarzenia od września do grudnia 2002 r. w Zespole Szkół Komunikacji,

tamże s. 31-42. 4 M.G. Nowak Zespół Szkół Komunikacji w pierwszym roku istnienia, [w:] „Wybrane wydarzenia

szkolne”. Tom II, Poznań 2003, s. 7-14. 5 Tego podziału dziejów szkoły dokonałem nieco wcześniej. Zob. M.G. Nowak Pół wieku Zespołu Szkół

Komunikacji w Poznaniu [w:] „Przegląd Wielkopolski” nr 4 (66)/2004, ISSN 0860-7540, s. 32-38.

8

Technikum Kolejowe w Poznaniu – Z dziejów szkoły

Część pierwsza

Z DZIEJÓW SZKOŁY 1. Narodziny szkoły

Tradycje Technikum Kolejowego sięgają Kutna i roku 1946. Wtedy to

w budynku PKP6, położonym w dzielnicy kolejowej Azory uruchomiono

Państwowe Gimnazjum Mechaniczne, a jego uroczyste otwarcie nastąpiło w sobotę 21 września. Inicjatywa utworzenia szkoły wyszła ze strony kolejarzy, głównie

Komitetu Kolejowego Polskiej Partii Robotniczej. Jednak już od 1 września 1948

roku dotychczasowe gimnazjum przekształcono w 3-letnie Liceum Mechaniczne7.

Rok 1951 przyniósł radykalne zmiany w systemie szkolnictwa polskiego.

Przestały istnieć gimnazja i licea zawodowe, a w to miejsce utworzono technika8.

Dlatego od 1 września 1951 roku szkoła funkcjonowała już jako Technikum

Mechaniczno-Odlewnicze, które produkowało w swych warsztatach drobne

narzędzia rolnicze i odlewy dla potrzeb kolei.

Pierwszy egzamin dojrzałości odbył się w 1952 roku. Na świadectwie dojrzałości

absolwenta, który ukończył wydział mechaniczny z tytułem technika mechanika

znalazła się tylko jedna informacja następującej treści „ogólna ocena na egzaminie

dojrzałości z przygotowania zawodowego”. Natomiast oceny z poszczególnych

przedmiotów umieszczone były w następującej kolejności: język polski, język

rosyjski, nauka o Polsce i świecie współczesnym, matematyka (wszystkie nazwy

drukowane), wytrzymałość materiałów, technologia, fizyka z maszynoznawstwem,

organizacja przedsiębiorstw, ćwiczenia konstrukcyjne, mechanika techniczna,

części maszyn i konstrukcji stalowych, kotły parowe, termodynamika techniczna,

dźwignice, gospodarka cieplna, silniki spalinowe, silniki parowe, silniki wodne,

bezpieczeństwo pracy (pisane nazwy przedmiotów odręcznie), elektrotechnika,

rysunek zawodowy, chemia, fizyka, język angielski, nauka o społeczeństwie,

wychowanie fizyczne, Służba Polsce i religia (druk) oraz jako przedmiot

dodatkowy też pisany drukiem chór. Widać więc, że przedmiotów było sporo.

Ponadto najlepsi uczniowie otrzymywali także dyplom Przodownika Nauki i Pracy

Społecznej Natomiast organem prowadzącym do 31 sierpnia 1952 r. był Centralny

Urząd Szkolenia Zawodowego, a następnie Ministerstwo Kolei. Po wyprowadzeniu

szkoły do Poznania budynek przekazano powstałej w 1950 roku Zasadniczej

Szkole Metalowej. W 1961 roku uruchomiono dodatkowo Technikum

Mechaniczne. Szkoły te jednak w 1968 r. przeniesiono do nowego kompleksu szkolnego i nadano nazwę Zespół Szkół Zawodowych nr 1. W budynku zaś na

Azorach umieszczono powstałą w roku 1967 Zasadniczą Szkołę Budowlaną, która

w 1971 roku została

6 Budynek istniał już od 1930 r. 7 Zob. M. G. Nowak, R. Pyssa, Technikum Kolejowe im. H. Cegielskiego w Poznaniu 1946-1996. Zarys

monografii, Poznań 1996, s. 7-13. 8 Szkolnictwo średnie przez kilka lat po wojnie charakteryzowało się dwustopniowością kształcenia.

Szczebel niższy stanowiły gimnazja, zaś szczebel wyższy licea.

9


Na zdjęciu wręczenie pierwszego sztandaru szkole w Kutnie ↓

Na zdjęciach pierwsze świadectwo dojrzałości w historii szkoły oraz dodatkowy dyplom dla najlepszego

ucznia za bardzo dobre wyniki w nauce i pracy społecznej ↓

10


przeniesiona w inne miejsce. Obecnie w budynku pierwotnej szkoły mieści się Zespół Szkół Nr 4 im. Zygmunta Balickiego. Dokumentem, który zapoczątkował

działalność tej szkoły, było zarządzenie Ministra Komunikacji nr 94 z dnia 26

czerwca1970 roku, w sprawie otwarcia szkoły przyzakładowej pod nazwą Zasadnicza Szkoła Zawodowa dla Pracujących PKP Oddział Trakcji w Kutnie

9.

2. Pierwsze lata w Poznaniu

Jak wynika z zapisów pierwszego tomu kroniki szkoły, w Kutnie istniał zupełny

brak wykwalifikowanej kadry szczególnie w przedmiotach, jak to określano

„fachowych”. Natomiast w Poznaniu istniały wówczas o wiele lepsze warunki

pracy, lepszy i właściwszy dobór nauczycieli-fachowców z zakresu kolejnictwa,

wreszcie lepsza baza szkoleniowa w oparciu o Dyrekcję Okręgową Kolei

Państwowych i Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. Może były także inne

przyczyny, o których dzisiaj nie wiemy. Tym bardziej, że uczniowie przywiezieni

z Kutna nie mieli kontynuacji w nazwie szkoły tylko już zmienionej. Dlatego

zarówno Ministerstwo Kolei jak i dyrekcja szkoły podjęły wspólną decyzję o jej

przeniesieniu do Poznania. Osobą, która dokonała tego trudu, był dyrektor mgr inż. Henryk Rytka. Stało się to 1 września 1954 roku, kiedy to o godz. 8.40 na jeden

z peronów stacji Poznań-Główny przyjechał specjalny pociąg z Kutna, który

przywiózł ponad 300 uczniów likwidowanego Technikum Mechaniczno-

Odlewniczego. Szkoła została przemianowana na Technikum Kolejowe

Ministerstwa Kolei i usytuowana w budynku przy ulicy Fredry 13. Choć zmieniały

się nazwy ministerstw10

, pod które szkoła podlegała jako szkoła resortowa, to nazwa

szkoły przetrwała do 31 sierpnia 2005 roku, czyli do jej prawnego wygaśnięcia11

.

Mam nadzieję, że powstałe Technikum Komunikacji równie pięknie zapisze się na

kartach poznańskiej edukacji.

Wszyscy przywiezieni uczniowie z Kutna zamieszkali w budynku szkoły,

w którym przystosowano III, IV i V piętro na internat. Przez pierwsze lata pokojami

były sale lekcyjne, w których ustawiono piętrowe lóżka polowe, a w nich sypiało

ponad 300 uczniów, czyli wszyscy, którzy przyjechali z Kutna. Oczywiście

większość z nich i ich rodziców nie była z tego zadowolona. W pierwszym roku był

nawet pewien rodzaj bojkotu ze strony rodziców, który polegał na odmowie ich

przyjazdu na spotkania z wychowawcami, czyli na tzw. wywiadówki. Nauczyciele

wychowawcy musieli więc jeździć do Kutna.

Budynek, w którym mieściło się Technikum Kolejowe, a obecnie mieści się Zespół Szkół Komunikacji, został wzniesiony po 1900 roku jako hotel „Monopol”,

9 Na podstawie informacji, jaka została przekazana Związkowi Nauczycielstwa Polskiego w dniu 4 lipca

2005 r. przez dyrekcję Zespołu Szkół Nr 4 w Kutnie-Azorach. Ciekawostką zatem jest to, że obecnie

dwie szkoły swoją historię łączą z rokiem 1946 i Państwowym Gimnazjum Mechanicznym. 10 Jeszcze w Kutnie wprowadzono specjalności kolejowe i dlatego szkoła zaczęła podlegać pod

Ministerstwo Kolei. Od 1957 r. organem prowadzącym szkołę było Ministerstwo Komunikacji, od 1988

Dyrekcja Generalna PKP, a od 1993 Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej. 11 Zob. J. Małecka Kolejny koniec, „Gazeta Poznańska” nr 137 z 15.06.2005 r.

11


dzieło spółki architektonicznej Herman Böhmer i Paul Preul. W czasie wojny

znacznie zniszczony, ale odbudowany w nieco uproszczonej postaci.

Później oddany w zarząd Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych 12

. W latach

1950-1954 znajdował się w budynku szkoły Ośrodek Szkolenia Zawodowego.

Przeprowadzał on kursy lokalne i centralne na zlecenie określonych komórek

w centrali Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych i Ministerstwa Komunikacji13

.

Obecnie gmach szkoły to kamienica, która liczy około 20 000 m³ i składa się z już z sześciu kondygnacji, ponieważ strych został w roku szkolnym 2004/2005

przebudowany na dwie sale lekcyjne. Szkoła usytuowana jest u zbiegu ulic Fredry

i Mielżyńskiego, tuż naprzeciwko słynnego „Okrąglaka” (od strony ulic V i VI

piętro nie jest widoczne).

W pierwszym roku działalności Technikum Kolejowego istniał wydział obróbki

metali skrawaniem, wydział odlewniczy, wydział remontu taboru kolejowego

i wydział ruchu kolejowego.

Uczyło się 405 uczniów i 55 uczennic. Od roku szkolnego 1955/1956 dwa

ostatnie wydziały zostały zlikwidowane14

. Dlatego na rok szkolny 1955/56

przyjmowano kandydatów na dwa wydziały: ruchu kolejowego i trakcji parowej.

Zapisy trwały od 1 maja do 15 czerwca. Koniecznym warunkiem przyjęcia do

szkoły było ukończenie 7 klas szkoły podstawowej z wynikiem pomyślnym,

ukończenie 14 lat, a nie przekroczenie 17. Nauka w szkole była bezpłatna i trwała

4 lata, a ponadto każdy uczeń dostawał całkowite umundurowanie z sukna

granatowego, które składało się z: czapki mundurowej sukiennej (minimalny okres

noszenia 2 lata), kurtki mundurowej, kurtki mundurowej sukiennej (minimalny okres

noszenia 2 lata), spodni mundurowych sukiennych długich (minimalny okres

noszenia 1 rok), płaszcza mundurowego sukiennego (minimalny okres noszenia

3 lata) oraz obuwia skórzanego – dla chłopców były to trzewiki, a dla dziewcząt półbuciki (minimalny okres noszenia półtora roku).

Od kandydatów wymagano własnoręcznie napisanego podania i życiorysu

z koniecznym zaznaczeniem pochodzenia społecznego, świadectwa urodzenia,

świadectwa szkolnego, świadectwa szczepienia ospy i świadectwa lekarskiego

o przydatności do pracy w danym zawodzie15

oraz zaświadczenie o stanie

majątkowym rodziców, których podzielono na: pracujących w zakładach pracy, na

chłopów i na samodzielnych rzemieślników i innych. Egzaminy wstępne odbywały

się z języka polskiego, matematyki i nauki o Konstytucji. Każdy kandydat musiał

przynieść własny papier w linię i kratkę oraz pióro, atrament i ołówek.

12 Poznań. Przewodnik po zabytkach i historii, Wydawnictwo Miejskie, s. 193-194. 13 H. Zięba, Monografia Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Poznaniu. Okres 1945-1992, Poznań 1993, s. 686. 14 Por. „Kolejarskie Słowo” nr 9 (25) z 11.IX.1955 r. 15 Przez cały okres istnienia Technikum Kolejowego kandydaci musieli okazać się pierwszą kategorią zdrowia. Sytuacja zmieniła się w połowie lat 90-tych, gdy szkoła zaczęła kształcić w specjalnościach nie-

kolejowych. Wtedy pierwsza kategoria nie była wymagana.

12


Po ukończeniu zaś technikum z wynikiem pomyślnym, absolwenci uzyskiwali tytuł

technika, czyli tzw. dużą maturę. W roku szkolnym 1955/1956 w szkole było 450 uczniów w tym 66 dziewcząt. Na

kursie dla pracujących kształciło się 200 kolejarzy, a na kursie zaocznym 150 osób.

Musimy pamiętać, że w pierwszym roku istnienia szkoły w Poznaniu jej uczniami

była głównie młodzież, która przybyła z Kutna. Dlatego, aby zapewne

zrekompensować rozłąkę z rodzicami, dyrekcja szkoły i nauczyciele postanowili

w maju 1955 roku zorganizować czterodniową wycieczkę dla ponad 400 osobowej

grupy uczniów do Zakopanego, Krakowa, Stalingradu, Nowej Huty i Wieliczki.

Wyjazd poprzedziło gruntowne przygotowanie polegające na przedstawianiu

historii i zabytków tych miast na porannych apelach, natomiast poszczególne klasy

przygotowywały albumy trasy wycieczki, a dr Jerzy Młodziejowski poprowadził

cykl prelekcji. Pieniądze na wycieczkę pochodziły z 2 letniej zbiórki i sprzedaży

makulatury i innych materiałów wtórnych.

Już w sierpniu 1955 roku szkoła została w pewien sposób wyróżniona, ponieważ powierzono jej organizację konferencji dla nauczycieli szkół podlegających

Ministerstwu Komunikacji. Był to spory wysiłek organizacyjny, ponieważ szkoła

nie dysponowała i nadal nie dysponuje aulą i trzeba było wykorzystać aulę ZNTK.

Pierwsze czarne chmury nad szkołą zaczęły się zbierać pod koniec lat

pięćdziesiątych. Mianowicie w 1958 roku sporządzono memoriał w sprawie dotacji

dla Poznania skierowany przez Prezydium Rady Narodowej m. Poznania wraz

z Zarządem Międzynarodowych Targów Poznańskich skierowany do Rady

Ministrów, o przyznanie sum na konieczne inwestycje. Jego treść była następująca:

„Rewindykacja byłego hotelu „Monopol” z przeniesieniem dotychczasowych

użytkowników i adaptację budynku w latach 1958-1959. Związane to było z brakiem

łóżek hotelowych i w związku z tym chodziło o przywrócenie budynku na cele

hotelowe. Informowano RM, że mieści się w budynku Technikum Kolejowe

Ministerstwa Kolei, a sprawa rewindykacji gmachu trwa od dłuższego czasu. Jest

projekt przeniesienia TK do innego miasta, wskazując Ostrów Wielkopolski. Gmach

liczy około 20 000 m³ i pomieściłby 130 łóżek. Koszt adaptacji 4.300 000 złotych,

a koszt wyposażenia 2.200 000 złotych”16

. Nie zachowały się żadne źródła szkolne

na ten temat, jednak należy stwierdzić, że argumenty kolejarzy musiały być na tyle

silne, że ta koncepcja nie miała racji bytu.

Pierwsi absolwenci Technikum Kolejowego opuścili mury szkolne w roku 1955.

Byli to wszyscy uczniowie, którzy rozpoczynali naukę jeszcze w Kutnie,

w Technikum Mechaniczno-Odlewniczym

Pierwsze dwa lata istnienia to przede wszystkim praca organizacyjna, która miała

przystosować budynek na potrzeby szkoły. Z każdym rokiem starano się zmniejszać liczbę miejsc w internacie, co pozwalało zwiększać liczbę izb lekcyjnych tak

potrzebnych ze względu na wzrastającą z każdym rokiem liczbę uczniów

16 Por. „Kronika Miasta Poznania” Nr 2 z 1958 r., s. 88-96.

13


Jednocześnie następowała tak jak w innych szkołach, realizacja postanowień plenów i zajazdów PZPR. Wystrój szkoły musiał uwzględniać bieżące informacje

polityczne związane z obowiązującą doktryną. Stąd też wiele gablot i wystaw, które

można było zobaczyć na szkolnych korytarzach poświęconych aktualnej

rzeczywistości politycznej. Przecież każda rocznica wybuchu rewolucji

październikowej, bitwy pod Lenino lub innej rocznicy, musiała mieć szkolna

oprawę, albo w postaci uroczystego apelu szkolnego, albo akademii lekcji

Oczywiście nie do pomyślenia było, aby nauczyciele i uczniowie nie brali udziału

w pochodach pierwszomajowych, czy innych uroczystościach państwowych. Musimy pamiętać, że był to okres w dziejach Polski określany jako stalinowski

i najważniejsze było to, aby szkoła była szkołą ideologiczną. Przejawiało się to

w tym, że na przykład na lekcjach matematyki należało mówić o planie

sześcioletnim, o dokonaniach gospodarczych ZSRR, przy chociażby omawianiu

procentów. Dobierano jedynie słuszne lektury, organizowano różnego typu alerty,

czyny społeczne na cześć kolejnego zjazdu PZPR obowiązkowo organizowano

spotkania z działaczami społecznymi, partyjnymi, a później obowiązkowo należało

oglądać dziennik telewizyjny, przynajmniej musieli to robić mieszkańcy internatu.

Wprawdzie Technikum Kolejowe nie było świadkiem śmierci Stalina, bo nie

istniało, to jednak społeczność szkolna przeżywała śmierć Bolesława Bieruta.

O tym wszystkim nie myśleli chyba jednak uczniowie z Kutna, którzy chcieli jak

najszybciej ukończyć szkołę i wrócić do swoich rodzin.

Na zdjęciu dyrektor H. Rytka w swoim gabinecie. ↓


Na zdjęciu mgr inż. Marian Kopeć w sali ruchowej. ↓

Na zdjęciu mgr inż. Bolesław Bilewicz w sali mechanicznej z fragmentem kotła parowozu ↓

15


Na zdjęciu część uczestników wycieczki w Krakowie. ↓

Na zdjęciu młodzież w górach w okolicach Zakopanego ↓

16


Uczestnicy najliczniejszej wycieczki w dziejach Technikum Kolejowego ↓

Na zdjęciu tablo ze zdjęciami pierwszych absolwentów Technikum Kolejowego ↓

17


Na zdjęciu grono nauczycielskie podczas pochodu 1- majowego, w końcówce lat sześćdziesiątych

XX wieku ↓

Na zdjęciu hol pierwszego piętra z wiszącym portretem B. Bieruta↓

18


Na zdjęciu drugi rocznik kończący TK, a przyjęty jeszcze w Kutnie ↓

3. Okres gomułkowski

W tym okresie pierwszy raz odbyły się egzaminy maturalne uczniów przyjętych

do szkoły tu w Poznaniu. Odbyły się w 1958 roku. Składały się z kilku

przedmiotów zdawanych przed wieloosobowymi komisjami egzaminacyjnymi.

Musimy pamiętać, że warunkiem ukończenia szkoły było także zdanie egzaminów

zawodowych.

Maturzyści musieli jednego dnia zdawać nawet po kilka przedmiotów, a nie

zawsze przecież było to takie proste. Tak jak w każdej innej szkole zawodowej były

także porażki W końcu nie każdy musiał być technikiem.

Tradycje szkolnych przedstawień teatralnych sięgają jeszcze lat 50 i 60-tych

i miały zawsze piękną oprawę. Oto poniżej treść zaproszenia, jakie otrzymali

nauczyciele, uczniowie i goście spoza szkoły zaproszeni na spektakl. „Dla ucieszenia oczu i uszu Waszych, a ku pokrzepieniu naszych serc – pragniemy Wam

zarekomendować nasze teatrum z wdzięcznym śpiewaniem, plęsy a ukłony,

a to w dniu 20-stym, miesiąca czerwienia – A.D. 1960 – o godz. 16.30, w nadobnej onej sali

ZNAK w Poznaniu (ul. Robocza 4) Żacy TK MK. w Poznaniu. (Na niniejszy obrazek mogą wejść dwie osoby). Było to wtedy pierwsze tak duże przedstawienie zorganizowane

przez zespół teatralny szkoły we współpracy ze szkolnym Kołem Fotograficznym

i dlatego możemy dzisiaj oglądać te zdjęcia. Ważne jest to, że uczniowie biorący

udział w spektaklach, które przecież wymagały wielu godzin prób w ramach zajęć pozalekcyjnych, robili to dobrowolnie, bez jakiegokolwiek przymusu. Była to ich

pasja. 19


Na zdjęciach dziewczęcy zespół taneczny oraz szkolna trupa teatralna ↓

20


Na zdjęciach członkowie Komisji Egzaminacyjnych ↓

21


Uważam, że miarą wielkości szkoły jest między innymi jej sztandar, patron, jeżeli

szkoła posiada imię i ceremoniał szkolny kultywowany przez kolejne pokolenia

uczniów i nauczycieli. Są to wartości, o które należy dbać i kultywować je

z wielkim pietyzmem. Taką zapewne wielką uroczystością szkolną była ta, która

odbyła się 13 września 1959 roku. Wtedy to szkoła otrzymała swój sztandar, na

którym widniał wspaniały napis Technikum Kolejowe17

. Fundatorami byli kolejarze

Okręgu Poznańskiego. W ich imieniu wręczył go na ręce dyr. H. Rytki ówczesny

dyrektor Okręgu Kolei Państwowych w Poznaniu inż. W. Mrugalski18

. Od dyrektora

Rytki z kolei przejęli go uczniowie, którzy w kolejnych już latach składali szkolne

ślubowanie. Pierwszy poczet sztandarowy stanowili: Renata Pacholak Stanisława Wojciechowska i Jerzy Stróżek. Pasowanie pierwszoklasistów i ich ślubowanie

na sztandar stało się wieloletnim ceremoniałem szkolnym.

Zgodnie z panującą doktryną uczniowie musieli mieć zapewnioną opiekę świetlicową tym bardziej, że wielu z nich dojeżdżało do szkoły z odległych czasami

miejscowości. Ta sytuacja powodowała, że bardzo wcześnie niejednokrotnie byli

już w szkole – zdarzało się, że nawet parę minut po szóstej – natomiast po

skończonych lekcjach, oczekując na odjazd pociągu lub autobusu, w świetlicy

odrabiali lekcje, czytali prasę lub zajmowali się grami świetlicowymi. Cały czas

mieli zapewnioną opiekę nauczycielską. Technikum Kolejowe znane było także z działalności sportowej. Szkolne drużyny

w różnych dyscyplinach sportowych odnosiły wiele sukcesów. Byliśmy także

organizatorami wielu imprez sportowych. W czerwcu 1957 roku organizowaliśmy

I Centralną Spartakiadę, w której uczestniczyli sportowcy reprezentujący Technika

Kolejowe Ministerstwa Komunikacji z całej Polski, a w roku 1959 drużyna szkoły

pod wodzą samego dyrektora brała udział w II spartakiadzie zorganizowanej przez

Technikum Kolejowe w Ostrowie Wlkp.

W kolejnych latach również aktywnie braliśmy udział w spartakiadach

sportowych organizowanych we współpracy z Ministerstwem Komunikacji.

Ponadto zawodnicy Technikum Kolejowego brali udział w wielu innych imprezach

sportowych rozgrywanych w tym okresie. W roku 1960 uczniowie spotkali się z uczestnikami Olimpiady w Rzymie. Ponadto wręczono nagrodę za najliczniejszy

udział w „Małej Olimpiadzie” oraz przedstawiciel POZPN wręczył dyplomy

i puchar za zajęcie pierwszego miejsca w turnieju drużyn szkolnych19

.

W roku 1966 - 377 uczniów otrzymało legitymacje ratowników wodnych

II klasy20

, a w roku 1968 z okazji 23 rocznicy wyzwolenia Poznania w dniach 27-29

lutego odbył się międzynarodowy turniej koszykówki, w którym startowały 4 zespoły. Jeden

z Niemieckiej Republiki Demokratycznej i po jednym z TK Warszawa, TK Olsztyn i TK

Poznań.

17 Pierwszy sztandar wręczony był jeszcze w Kutnie, w dniu 18 września 1949 r. 18 Na stronie głównej sztandaru znajdował się orzeł i napis: ojczyzna- nauka-cnota, natomiast na stronie

odwrotnej: godło szkoły i napis Technikum Kolejowe M.K. w Poznaniu. 19 W Technikum Kolejowym powstaje sekcja hokeja na trawie, „Express Poznański” z 16.12.1960 r. 20 „Więcej takich kursów”, Gazeta Sportowa Nr 25 z 27.06.1966 r.

22


Na zdjęciu zajęcia świetlicowe – przełom lat 50 i 60-tych ↓

Na zdjęciu szkolna reprezentacja w Ostrowie Wlkp – zajęliśmy V miejsce ↓

23


Na zdjęciach uczniowie stanowiący pierwszy poczet sztandarowy w dziejach Technikum Kolejowego. ↓

Na zdjęciu wycinki prasowe informujące o zdobyciu przez TK pucharu POZPN ↓

24


Na zdjęciu zajęcia lekcyjne w pracowni telegraficznej. ↓

Na zdjęciu pracownia do przedmiotu eksploatacja handlowa kolei). ↓

25


Na zdjęciu pracownia drogowo-budowlana z przykładowymi makietami. ↓

Na zdjęciu zajęcia w pracowni ruchowo-zabezpieczeniowej↓.

Należy sobie jasno powiedzieć, że pracownie przedmiotów kolejowych zaczęły

powstawać wraz z wprowadzaniem nowych specjalności i zatrudnianiem na etatach

nauczycieli przedmiotów kierunkowych. W pierwszym okresie byli to

26


nauczyciele dochodzący z dyrekcji kolei (Na zdjęciu pracownia rysunku technicznego, która

przetrwała do początku lat 80-tych). ↓

Od momentu zaistnienia Technikum Kolejowego w Poznaniu zaczęto prowadzić jego kronikę dotyczącą najważniejszych wydarzeń, jakie miały miejsce w szkole lub

związane były ze szkołą. Jest to dzisiaj ważne źródło wiedzy o historii szkoły.

Można więc wyczytać, że wręczenie szkole sztandaru było okazją do pewnych

podsumowań i wręczenia nauczycielom nagród i odznaczeń. Te drugie otrzymali:

Stefania Bąkowska, Łucja Rybarczyk, Henryk Rytka i Bolesław Bilewicz Rozpoczęcie roku szkolnego 1959/960 miało miejsce w sali ZNTK, ale po części

oficjalnej pokazano film produkcji radzieckiej pt. „Wigilia Trzech Króli”.

Przyjęto do klas pierwszych 214 uczniów w tym 29 dziewcząt. Podań natomiast

27


było 482. Na ruch i

przewozy kolejowe

(kl. 1A i 1B po 43

uczniów),

eksploatacja

i naprawa taboru

kolejowego (1C-43,

a 1D 42 uczniów)

natomiast na drogi i

mosty 43

uczniów. Razem

było 505 uczniów

dziennych i 16 dla

pracujących.

Zatrudnionych było

60 nauczycieli

etatowych i dochodzących.

W następnym roku podań do szkoły było już 521, a przyjęto 222 w tym 22

dziewczyny. Pojawił się nowy kierunek eksploatacja i naprawa spalinowego

transportu kolejowego, gdzie przyjęto 40 uczniów. Razem, więc w szkole w roku

szkolnym 1960/61 było 649 uczniów, w tym 87 dziewcząt. Wprowadzono więc

system popołudniowy. Dotyczyło to uczniów klasy 4B i C oraz 5B i C, ponieważ w tych klasach najwięcej uczniów

mieszkało w Poznaniu lub

internacie.

23 września 1959 roku

w telewizji pokazano półgodzinny

film o szkole, co na tamte czasy było

sporym wydarzeniem oraz niezłą promocją Technikum Kolejowego.

W analizowanym okresie szkoła

dla swoich uczniów w czasie

wakacji organizowała wiele rajdów

i obozów. Najbardziej w pamięci

utrwalił się Górski Obóz Wędrowny

po Tatrzańskim Parku Narodowym,

który trwał od 3 do 16 lipca 1960

roku. Wydano nawet

okolicznościową kartkę z pozdrowieniami.

W tym samym czasie uczniowie

szkoły aktywnie brali udział niosąc

28


pomoc podczas Kolarskiego Wyścigu Pokoju, gdy meta etapu kończyła się w Poznaniu na stadionie KS. „Warta”, a później na ulicach Poznania. Polegało to na

tym, że liczba uczniów związana była z liczbą kolarzy startujących w etapie.

Każdy uczeń przypisany był do konkretnego zawodnika. Oczywiście musiał być ubrany w strój galowy, a pamiętać należy, że wyścig zawsze odbywał się w maju

i bywały wysokie temperatury powietrza. Po przyjeździe na metę należało kolarza

okryć kocem, zaopiekować się jego rowerem i towarzyszyć mu aż do hotelu. Każdy

oczywiście chciał, aby jego kolarz na metę przyjechał jak najwcześniej. Udziały

uczniów Technikum Kolejowego stały się wieloletnią tradycją, która kontynuowana

była jeszcze w latach osiemdziesiątych.

Warto może w tym miejscu przypomnieć, że uczniowie społecznie pracowali

przy budowie stadionu „Lecha” przy ul. Bułgarskiej, ale też pracowali przy

wpuszczaniu kibiców na mecze, zawsze wtedy byli ubrani w mundur szkolny lub

płaszcz, a na głowie musiała być obowiązkowo czapka.

W latach 60-tych gościliśmy w progach szkoły wiele delegacji polskich

i zagranicznych, w tym 13 września 1959 roku delegację kolejarzy niemieckich

z Frankfurtu nad Odrą oraz delegację z Ministerstwa Komunikacji. Pozytywna

ocena szkoły powodowała, że w następnych latach mogliśmy otwierać kolejne

specjalności w systemie dziennym jak i wieczorowym.

Powstaje też w szkole drużyna harcerska, która przez następne lata będzie bardzo

prężnie działała.

Na zdjęcia delegacja ministerialna oraz przyrzeczenie harcerskie ↓

11 maja 1963 roku szkoła uczestniczyła w Wystawie Szkół Zawodowych Resortu

Komunikacji, jaką zorganizowało TK w Warszawie, chwaląc się osiągnięciami.

29


Na zdjęciu pierwsze roczniki absolwentów już o 5 letnim cyklu kształcenia. ↓

Jako, że uczeń Technikum Kolejowego musiał mieć zawsze I kategorię zdrowia,

pojawił się gabinet lekarski i stomatologiczny (Na zdjęciu przed borowaniem). ↓

30


4. Okres gierkowski Lata 70-te, bo o nich mowa w tym rozdziale, przynajmniej do połowy, to okres

w Polsce, w którym zaczęło się żyć lepiej. Wyrazem zadowolenia był udział

nauczycieli i uczniów w pochodach pierwszomajowych czy widowiskach słowno-

muzycznnych związanych z rocznicami. Mogę powiedzieć, że było to czymś oczywistym i nikt tego nie odbierał negatywnie, a można nawet powiedzieć, że była

to świetna zabawa. To właśnie w latach 70-tych szkolny zespół teatralny kierowany przez mgr

Aleksandra Talarkiewicza wystawił w szkole najwięcej sztuk teatralnych, ale też zebrał wiele nagród na wojewódzkich i ogólnopolskich przeglądach teatrów

szkolnych. Zespół teatralny zwyciężał także w konkursach organizowanych przez

Pro Sinfonikę.

Na zdjęciu spektakl poświęcony Szymanowskiemu ↓

Inspiratorem działalności

Technikum Kolejowego na

niwie humanistyki była Pani

wicedyrektor Hanna Sadowska. To dzięki niej

szkoła techniczna postrzegana

była jako ta, która kształci

techników humanistów. Mówiła

często, że „jazda pociągiem też ma przecież swoją poezję”.

Swoich uczniów zabierała

często do teatru, opery czy kina

i pokazywała to, co

najwartościowsze. Wpajała

pewne wartości, które należy

znać. Stąd konieczność uczenia

się na pamięć chociażby

fragmentów „Pana Tadeusza”.

Zresztą wielu jej uczniów dzięki

temu pokończyło typowe studia

humanistyczne, bo połknęło

bakcyl pięknej mowy ojczystej. Stali się więc socjologami, politologami, filozofami

i nauczycielami. Była zwolenniczką udziału szkoły i uczniów w różnych

spotkaniach, wymianach uczniów, a przede wszystkim w przeglądach twórczości

artystycznej, a szczególnie tych, które organizowane były przez szkoły kolejowe.

Jednym z nich był Ogólnopolski Przegląd Amatorskiej Twórczości Artystycznej

Szkół Kolejowych. Niemal zawsze z takich przeglądów uczniowie wraz

z opiekunami wracali z nagrodami i wyróżnieniami.

31


Na zdjęciach plakat reklamujący przegląd i zdobyty dyplom wyróżnienia oraz scena zbiorowa jednego ze

spektakli. ↓

W 1975 roku odbyły się VII Mistrzostwa Polski Techników Kolejowych

w koszykówce, a ich organizatorem było nasze Technikum i Wydział Kultury

Fizycznej i Turystyki Dzielnicy Stare Miasto. Mistrzostwom towarzyszyły dwie

wystawy. Jedna dotyczyła plakatów propagujących mistrzostwa. Najwyższą ocenę dostał plakat Tadeusza Biedaka. Druga wystawa dotyczyła osiągnięć sportowych

szkoły. W mistrzostwach wystartowało 13 zespołów z całego kraju. Zajęliśmy II

miejsce. Po zakończeniu mistrzostw pożegnano długoletniego nauczyciela WF-u

32


w naszej szkole prof. Alojzego Wierachowskiego, który przeszedł na emeryturę21.

Od 17 do 23 lipca 1974 r. uczniowie uczestniczyli w Zlocie Młodzieży

w Warszawie. Na tę okazję otrzymali nowe letnie mundury.

Za swoją działalność na niwie oświaty i wychowania szkole przyznano w dniu 27

stycznia 1976 roku odznakę honorową miasta Poznania, a w dniu 22 marca 1978

roku medal Komisji Edukacji Narodowej.

Technikum Kolejowe jako szkoła resortowa korzystała też z licznych

przywilejów związanych przede wszystkim z możliwości darmowych przejazdów

PKP oraz możliwości wynajmu wagonów socjalnych. Dzięki temu odbywało się bardzo dużo wycieczek klasowych (Na zdjęciu wycieczka klasy 4B w 1978 roku do Krakowa

i Wieliczki). ↓

Największy rozwój turystyki szkolnej nastąpił

jednak w latach osiemdziesiątych, gdy opiekę nad Szkolnym Kołem PTTK sprawowali mgr

inż. Irena Nawrocka i mgr Olgierd Promiński. Wtedy to pojawiły się rajdy w „niewiadome”

oraz wycieczki po mieście śladami Patrona. Zaczęto wtedy też wydawać gazetę pod nazwą „W Poprzek”. Jej redaktorem był Paweł Brych.

Bardzo aktywnie braliśmy udział w rajdach

organizowanych przez Oddział PTTK

Pracowników Kolejowych i szkoły kolejowe.

21 Zob. Kolejarska młodzież pod koszami, „Express Poznański” z 1.04.1975 r.

33


5. W trakcie i po stanie wojennym

Przełom lat 70 i 80 w Polsce pokazał, że Polakom nie jest obca szeroko

rozumiana wolność i, aby o nią walczyć, potrafią nawet zastrajkować. Jednocześnie

istniejący system polityczno-partyjny okazał się niewydolny. To doprowadziło

w ostatnich dnia sierpnia do podpisania porozumień sierpniowych z istniejącą wówczas opozycją, które spowodowały szereg zmian w Polsce i w naszej szkole.

Wprawdzie strajków w TK nie było, to jednak grono pedagogiczne też się podzieliło. Jedni wstąpili do powstałego Niezależnego Samorządnego Związku

Zawodowego „Solidarność”, a inni nie. Do ważnych wydarzeń w tamtym okresie

należy zaliczyć powieszenie w holu, na tle emblematu szkoły w dniu 12

października 1981 roku papieskiego krzyża, o który od 1984 roku toczyła się wręcz

walka, ponieważ został usunięty.

System okazał się jednak na tyle silny, że wprowadził stan wojenny, a co za tym

idzie Technikum Kolejowe w dniu 13 grudnia 1981 r. zostało zmilitaryzowane. Był

to trudny okres dla szkoły i jej nauczycieli, ponieważ podzielił całe grono.

Istniało Szkolne Koło Oporu Społecznego organizujące ciche przerwy

i przychodzenie do szkoły ubranym na czarno.

Od września 1981 roku w szkole uczyła się 30 osobowa grupa młodzieży

libijskiej, która miała uzyskać tytuł technika, a w swoim kraju mieli zostać maszynistami lokomotyw. Zakwaterowani zostali w Ośrodku Szkolenia Kursowego

PKP w Poznaniu przy ul. Grabowej na Dębcu. Zamieszkali w 4 piętrowym budynku

internatu z 230 miejscami noclegowymi. W naszej szkole przebywali do 1986 roku.

Mimo, że czasami dochodziło do pewnego rodzaju spięć między polskimi,

a libijskimi uczniami, to jednak mogliśmy poznać zwyczaje muzułmańskie. Zresztą kilku z nich pozostało w Polsce zakładając tu rodziny.

Warto przypomnieć, że współpraca miedzy Technikum Kolejowym

a Ośrodkiem istniała przez wiele lat. Jej odnowienie miało nastąpić 4 marca 1997

roku, ponieważ oddano tam do użytku pracownię trakcji elektrycznej, która miała

służyć zarówno do szkolenia maszynistów kolejowych jak i adeptów tego zawodu22

.

Oznaczało to, że 10 sal wykładowych jest także do dyspozycji uczniów TK, którzy

w przyszłości mieli zostać maszynistami elektrowozów. Niestety zmiany na PKP

i profilu kształcenia w Technikum spowodowały, że nie wykorzystano tych

możliwości. Stan wojenny w Polsce został odwołany 22 lipca 1983 roku. Wtedy to od roku szkolnego

1983/1984 zaczęto myśleć o tym, aby szkoła miała swego patrona. Okazją ustanowienia

patrona miało być 30-lecie istnienia szkoły i zjazd absolwentów. Z wielu propozycji wybrano

wielkiego Wielkopolanina, który był nauczycielem, społecznikiem i prekursorem

przedsiębiorczości - Hipolita Cegielskiego. Ponadto jego fabryka produkowała parowozy

i wagony. Uroczystości odbyły się dopiero 23 lutego 1985 roku23. Od tego roku Technikum

Kolejowe nawiązało współpracę ze szkołami mającymi za patrona również Hipolita

22 Sterowanie na sucho „Glos Wielkopolski” nr 54 z 5.03.1997 r. oraz Stoi w pracowni lokomotywa

„Express Poznański” nr 54 z 5.03.1997 r. 23 Uroczystości te miały się odbyć na przełomie września i października 1984 r., jednakże ówczesne

władze nie chciały się zgodzić na imię Patrona, stąd przesunięcie w czasie. Oficjalnie zjazd związany był

z 30-leciem istnienia szkoły w Poznaniu.


Cegielskiego, a od 30 listopada 1989 roku szkoła jest siedzibą Klubu szkół

noszących jego imię, który zrzesza obecnie 11 szkół z całej Polski24

.

Już niemal od pierwszych chwil pobytu w szkole uczniowie są zapoznawani

z sylwetką Patrona, a przez cały rok odbywają się liczne imprezy szkolne

i pozaszkolne związane z osobą H. Cegielskiego25

. Szczególnie aktywnie braliśmy

udział w imprezach sportowych organizowanych w ramach Klubu szkół (Na zdjęciu,

na pierwszym planie wicemistrzowie Polski w kręglarstwie sportowym). ↓

Natomiast w ramach Klubu Patrona

odbywają się każdego roku imprezy

sportowe oraz międzyszkolny konkurs

wiedzy o H. Cegielskim, którego

gościem honorowym jest prawnuczka

Patrona Pani Zofia Doerffer-Cegielska.

Podsumowanie zaś całorocznej pracy

i planowanie na następny rok szkolny

odbywa się zawsze 30 listopada lub

w dzień poprzedzający, na terenie ZSK.

Obowiązkowo uczestnicy odwiedzają Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan,

24 Zob. W klubie patrona, „Głos Wielkopolski” Nr 281 z 1 /2. 12. 2001 r. 25 M. G. Nowak, Hipolit Cegielski-Patron szkoły, „Mała Kronika Szkoły. Jednodniówka”, Poznań 2004,

s. 18-19.

35


gdzie znajduje się obelisk z pobraną ziemią z prawdopodobnego pochówku Patrona,

ponieważ próby odnalezienia grobu nie powiodły się nigdy.

Lata 80-te to okres, w którym szkoła kształci kadry głównie na potrzeby PKP,

choć pojawiają się pierwsze komputery i ekonomiczny kierunek kształcenia.

Zaczyna funkcjonować założony w 1985 roku przez mgr. inż. Ryszarda Pyssę Poznański Klub Modelarzy Kolejowych. W dniach 25 i 26 listopada 2000 r.

obchodzono 15-lecie jego istnienia. W programie obchodów była wystawa modeli

kolejowych, czynne makiety kolejowe, pokazy specjalistyczne oraz giełda modeli

i wydawnictw kolejowych26

. Klub może poszczycić się największą w Polsce

makietą kolejową27 (Na zdjęciach wystawa z okazji 15- lecia Klubu). ↓

W dniu 23 lutego 1985 roku społeczność Technikum Kolejowego otrzymała

odznakę „Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego”. W roku 1988

z inicjatywy emerytowanego nauczyciela Alojzego Wierachowskiego w hali AZS,

w 43 rocznicę wyzwolenia Poznania odbył się mecz koszykówki między drużyną absolwentów szkoły, a drużyną uczniów. Wygrali uczniowie 56:53

28. 18 marca

1988 Szkolny Związek Sportowy Zarząd Główny przyznał Zbiorową Odznakę „Za

zasługi w rozwoju sportu młodzieży szkolnej”.

Technikum Kolejowe było także siedzibą redakcji „Świat Kolei” - magazynu

sympatyków transportu szynowego, ponieważ dyrektor Ryszard Pyssa jest jego

redaktorem naczelnym. Zaczęło się jednak wszystko w 1988 roku gdy wydano

4 numery biuletynu pod nazwa „Parowozik”, który w 1990 roku zyskał kolorową okładkę i zwiększył objętość, by w 1995 roku przeistoczyć się miesięcznik pod

nazwą „Świat Kolei”29

. Końcówka analizowanego okresu to systematyczna praca

dydaktyczna i wychowawcza. Kontynuowane są wszystkie planowane przedsięwzięcia,

pracują kluby

26 T. Cylka, Zapobiec katastrofie, rozmowa z Ryszardem Pyssą, prezesem Poznańskiego Klubu

Modelarzy Kolejowych ”Głos Wielkopolski” Nr 247 z 21/22.10.2001 r. 27 Prasa wielokrotnie szeroko rozpisywała się na ten temat. Por. Kasprowy Wierch w Poznaniu, „Głos

Wielkopolski” Nr 268 z 16. 11.2001 r., B. Lewicki, Kolejowi modelarze zaprosili poznaniaków, „Express

Poznański” Nr 276 z 26. 11. 2001 r oraz TGV na Fredry, „Gazeta Wyborcza” Nr 276 z 26. 11. 2001 r. 28 To był dobry pomysł, „Gazeta Poznańska” z 1.03.1988 r. 29 Zob. M. Moczulski Od Parowozika „Nowe Sygnały” nr 16 z 20.04.1997 r., s.26.

36


organizacje i koła zainteresowań. Mimo trudnej sytuacji zaopatrzeniowej

organizowane są przez poszczególne klasy zbiórki pieniędzy na zakup prezentów

dla dzieci z Kolejowego Domu Dziecka w Wolsztynie, z którym współpraca istnieje

już ponad 30 lat. (Na zdjęciu spotkanie wigilijne z dziećmi w jadalni szkolnej). ↓

1 października 1989 roku obowiązki dyrektora Technikum Kolejowego jako

pierwszy i ostatni przejmuje jego absolwent mgr inż. Ryszard Pyssa (Na zdjęciu

dyrektor w gabinecie w początkach lat dziewięćdziesiątych). ↓

37


6. Po PRL

Można powiedzieć, że ten okres w Technikum Kolejowym zaczął się już 1 października 1989 roku. Wtedy to dyrektorem zostaje mgr inż. Ryszard Pyssa. Jest absolwentem szkoły, nie należał do żadnej partii politycznej, a przede

wszystkim miał dopiero 35 lat życia i wizję rozwoju szkoły. Należy stwierdzić obiektywnie, że tego, co innym dyrektorom przez lata nie udawało się zrobić, zrobił

dyr. Pyssa. Położył nacisk na kształcenie nauczycieli i wyposażenie w środki

dydaktyczne, na to, aby Technikum Kolejowe postrzegane było jako szkoła, która

daje nie tylko wiedzę, ale potrafi przygotować młodego człowieka do życia.

Wzorem dla nich miał być między innymi Patron Hipolit Cegielski. Bo szkoła to

przecież przede wszystkim ludzie, którzy tworzą jej każdy dzień, a więc uczniowie

i ich rodzice, nauczyciele i pracownicy administracyjno-obsługowi oraz ci wszyscy,

którzy przyczyniają się do tego, aby mogła prawidłowo wypełniać funkcje

dydaktyczne, opiekuńcze i wychowawcze. Nie zawsze może założenia mogły być w pełni realizowane, ale postać Patrona do czegoś zobowiązywała i zobowiązuje.

W roku szkolnym 1990/1991 nastąpił powrót do szkoły przedmiotu religia. Warto

o tym wspomnieć, ponieważ w latach 80-tych była w szkole walka o powieszenie

krzyży. Od 1 września 1990 roku wchodzi też w życie nowy regulamin oceniania,

klasyfikowania i promowania uczniów. Dzięki temu powiększyła się skala ocen –

wprowadzono ocenę celującą i mierną, która później zamieniona została na

dopuszczającą. Zmieniła się także skala ocen z zachowania.

Wielu nauczycieli i nauczycieli emerytów zaczyna udzielać się społecznie

i politycznie. Radnymi pierwszej kadencji zostają panie mgr Barbara Zalewska,

38


mgr Urszula Wachowska, która w latach 1997-2001 pełniła

także funkcję posła RP.

Można już mówić całą prawdę o polskiej historii, całkiem dobrowolnie

organizować odczyty, sesje popularno-naukowe, czy spotkania z ciekawymi ludźmi,

którzy mają coś do powiedzenia i potrafią to zrobić w ciekawy sposób. (Na zdjęciu

uczestnicy pierwszej szkolnej sesji popularno-naukowej w III RP, z okazji 200 rocznicy Konstytucji

3 Maja). ↓

Jakie zatem powinno być Technikum Kolejowe w tej nowej rzeczywistości?

Odpowiedź została udzielona przez wicedyrektor Marię Krzepkowską „Marzy mi

się taki piękny dzień, w którym uczniowie stwierdzą, że nie ma nic

przyjemniejszego niż szkoła. Z radością do niej przychodzą, nie spóźniają się. Są zawsze przygotowani do lekcji i dlatego nie otrzymują ocen gorszych niż dobry.

Nauczyciele prowadzą tak interesujące lekcje, że 45 minut staje się jedną chwilą30”.

Technikum Kolejowe zaczyna zmieniać swoje wewnętrzne oblicze. Pojawiają się nowe kierunki kształcenia

31, a co za tym idzie zmienia się wyposażenie sal

lekcyjnych i ich położenie. Nacisk kładziony jest na poprawę warunków pracy

nauczycieli i uczniów. Ze względu na uliczny hałas zostały zainstalowane

dźwiękoszczelne okna, a w salach lekcyjnych pojawiły się nowoczesne media

30 Słowa te wypowiedziała dyrektor Maria Krzepkowska na pytanie dziennikarza Głosu, dotyczące

święta Edukacji Narodowej. Zob. W. Patrz Pobożne życzenia, „Głos Wielkopolski” z 13.10.1993 r. 31 Od roku szkolnego 1993/1994 wprowadzono radiokomunikację, a od 1994 technika informatyka. Zob.

Informatyk trochę kolejowy, „Głos Wielkopolski” z 24.02.1994 r.

39


dydaktyczne w postaci nie tylko telewizora i magnetowidu oraz kamer, ale także

rzutniki multimedialne. Istnieje pięć pracowni informatycznych z łączem

światłowodowym o przepustowości 10 mbps. Wszechobecna już informatyka

pomaga w zarządzaniu szkołą32.

Powstaje Multimedialne Centrum Informacji jako w pełni skomputeryzowana

biblioteka szkolna. Jest to zasługa mgr Barbary Broszkiewicz-Łoś. W roku 1994 zaczyna funkcjonować filia Technikum Zawodowego dla Dorosłych

Zespołu Szkół Kolejowych w Bydgoszczy. Istnieje do roku 1999, a jej

kierownikiem zostaje mgr Marek Nowak. Przez trzy lata nauki słuchacze w trybie

zaocznym mogli uzyskać średnie wykształcenie i tytuł technika. Byli to głównie

pracownicy PKP po szkołach zawodowych.

Od 18 czerwca 1994 roku przez okres wakacji w świetlicy czynna była wystawa

retrospektywna prac emerytowanej nauczycielki Wandy Burzyńskiej Pazdowej. Znalazły się na niej obrazy bardzo sugestywne i wyraziste, wykonane w technice

olejnej, akrylowej, były także rysunki wykonane piórkiem i linoryty. Kopie

niektórych prac można zobaczyć w Multimedialnym Centrum Informacji. Bardzo aktywnie w latach 90-tych uczestniczyliśmy w imprezach sportowych,

które można generalnie podzielić na trzy grupy: pierwsza to współzawodnictwo

sportowe w ramach szkół podlegających Ministerstwa Transportu i Gospodarki (Na

zdjęciach migawki z Dnia Sportu Szkolnego w Technikum Kolejowym – stadion K.S. „Energetyk”). ↓

32 T. Komorowski, Zastosowanie mediów w Technikum Kolejowym w Poznaniu, „Edukacja Medialna” Nr

3 z 1997 r., s. 45-47.

40

Technikum Kolejowe w Poznaniu – Z dziejów szkoły Morskiej, druga to zawody sportowe organizowane w ramach Klubu szkół

noszących imię H. Cegielskiego, a trzecia to imprezy sportowe rangi miejskiej

i wojewódzkiej. W wielu przypadkach organizatorami mistrzostw w danej

dyscyplinie było Technikum Kolejowe.

Warto tu wspomnieć chociażby o dniach 25 i 26 marca 1994 r., kiedy to

zorganizowaliśmy I Mistrzostwa Polski szkół noszących imię H. Cegielskiego

w tenisie stołowym. Startowało 6 szkół. Zajęliśmy II miejsce. Indywidualnie wśród

dziewcząt IV miejsce zajęła Bernadeta Jarząb a wśród chłopców I miejsce

Bernard Małek, a IV miejsce Maciej Banach. Organizowano też wiele zawodów

szkolnych, a od 13 grudnia 1994 roku

nieprzerwanie każdego roku odbywa

się Szkolna Liga Koszykówki - NBA.

Do historii sportu szkolnego lat 90-

tych zapisał się czerwcowy mecz,

który odbył się w 1994 roku na

stadionie Klubu Sportowego

„Energetyk”. Był to mecz piłki nożnej

między drużyną nauczycieli i uczniów.

Ciekawostką było również to, że

sędziował emerytowany sędzia inż. Wacław Ratajczak, pracujący

wówczas na etacie portiera.

Za duży sukces uważam zdobycie V

miejsca w Mistrzostwach Polski Szkół

podległych Ministerstwu Transportu

i Gospodarki Morskiej w Pływaniu,

ponieważ szkoła nie dysponuje

basenem i treningi

uczniowie odbywali

we własnym

zakresie.

W tym też okresie szkoła i jej

uczniowie

zdobywają wiele

sukcesów

w różnych

pozaszkolnych

konkursach.

W Wielkopolskim

Konkursie

Krasomówczym

„Wybitni Wielkopolanie” Piotr Nowak w roku szkolnym 1990/91 zajął III miejsce.


W roku szkolnym 1993/94 Wojciech Jankowski, Mirosław Michalak, Dariusz Marciniak, Marek Bobrowski znaleźli się w gronie 20 najlepszych fizyków

województwa poznańskiego z klas i i II techników. W Krakowie na Ogólnopolskich Turniejach Wiedzy o Kolei Piotr Długosz,

Władysław Gajzlerowicz i Sebastian Starak zajęli I miejsce, a Izabela Winkler,

Roman Spychała i Sylweriusz Nowak II miejsce.

W kwietniu 1992 roku odbył się pojedynek „Dyrektor MPK – uczniowie

Technikum Kolejowego”, w którym udział brało wielu dziennikarzy. Paweł Brych

jako najaktywniejszy, najbardziej znający problematykę komunikacji miejskiej

otrzymał w nagrodę zegarek33

. Wcześniej, bo w roku szkolnym 1990/1991, został

laureatem Ogólnopolskiego konkursu „Najciekawszy eksponat”.

Byliśmy też organizatorami Międzyszkolnego Konkursy Wiedzy o Patronie,

który 1995 r. swój finał miał w Muzeum HCP i gdzie zajęliśmy I miejsce. Konkurs

poprzedzony został spacerem po mieście „Śladami Patrona” wymyślonym

i realizowanym przez mgr Olgierda Promińskiego.

W 1997 roku finalistami XXIII Wojewódzkich Zawodów z Fizyki został Robert Goździak i Paweł Skotarczyk.

Od grudnia 1997 r. realizowany jest projekt „Sami dla Siebie”. Są to cykliczne

spotkania otwarte dla społeczności szkolnej, dla której „wiedza jest kluczem do

poznania świata”. Na jednym z takich spotkań prelegentem był JERZY

MAJCHERCZYK zdobywca najgłębszego kanionu Ziemi, Kanionu Colca

w Peru34

. Piękne slajdy. dopełniały słowa prelegenta (Na zdjęciu powyżej J. Majcherczyk –

pierwszy z lewej i dyrektor R. Pyssa podczas prelekcji).

33 A. Kompowski Tramwajarz u kolejarzy, „Gazeta Wielkopolska” nr 83 z 8.04.1992 r. oraz Dyrektor

MPK nigdy nie jeździł tramwajami, „Dziennik Poznański” nr 84 z 9.04.1992 r. 34 J. Majcherczyk, Zdobycie Rio Colca. Najgłębszego kanionu na Ziemi, Warszawa 1998, ss. 246. Także

B. Zagrodzka-Blok, Trudności i satysfakcja, „Głos Wielkopolski” Nr 131 z 5.06.1998 r.

42


Gościliśmy także szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Henryka Szumskiego.

Na zdjęciu gen. H. Szumski w otoczeniu uczniów klas maturalnych Technikum Kolejowego. ↓

W ostatnim roku samodzielnego bytu Technikum Kolejowego miały miejsce

ciekawe wydarzenia, do których mogę zaliczyć: organizację w dniu 6 stycznia 2000

r pierwszego w historii konkursu „Hipolit Roku”, który wygrał Michał Poniewski. Konkurs polega na odpowiedzi na pytania z różnych dziedzin; zorganizowanie

9 stycznia 2000 roku pierwszego i, jak się okazuje, ostatniego w Technikum

Kolejowym finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Organizatorami byli:

Magdalena Mruk, Karolina Fikus, Anna Łączkowska, Monika Ptak, Grzegorz Skorupski, Ryszard Klessa, Maciej Piasecki, Mariusz Metysek, Ignacy Lesiuk, Adam Zbucki. Zebrali oni kwotę 5510,60 złotych; organizację w dniu 23 stycznia

2000 pierwszej studniówki w restauracji Adria35

, dotychczas organizowana była

w klubie „Angelo”; udział chłopców z klasy maturalnej w dniu 16 lutego 2000 r.,

w zabawie karnawałowej zorganizowanej dla seniorów oraz osób korzystających

z pomocy Ośrodka Wsparcia, przez Cech Stolarzy w Swarzędzu Inicjatywa wyszła

ze strony mgr Łucji Rybarczyk, której była wychowawczynią tej klasy36

.

35 Jeszcze na początku lat 80-tych studniówki odbywały się w szkole, później w Domu Kultury

Kolejarza, w restauracji „Markietanka”, Klubie „Angelo”, a od 2 lat w hotelu „Poznań”. 36 O tej specyficznej imprezie pisała prasa poznańska. Zob. „Express Poznański” z 17.02.2000 r.

43


Na zdjęciach fragmenty działalności sportowo-rekreacyjnej szkoły z 1994 i 1996 roku. ↓

25 maja 2000 roku w zakończonym Pierwszym Konkursie o Tytuł

Dyplomowanego Prezesa PRO SINFONIKI Katarzyna Kłopocka zdobyła tytuł

PRIMUS INTER PARES – Pierwszy Wśród Równych Sobie. Jednocześnie

podsumowano XXXII Turniej Muzyczny Klubów i Kół Młodych Melomanów.

Szkoła otrzymała tytuł „Mistrzowie Rozwoju PRO SINFONIKI 2000 - Udane

Debiuty” za widowisko „Stanisław Moniuszko – życie i dzieło”. Otrzymaliśmy

radiomagnetofon z odtwarzaczem CD „Philips” AZ 1565. 44


Na zdjęciach podczas spektaklu – jurorem był sam prezes prezesów, czyli A.A. Łuczak. ↓

Ważnym wydarzeniem dla szkoły była pielgrzymka Jana Pawła II do Polski

i jego pobyt w Poznaniu w roku 1997. Mirosław Michalak uczeń ówczesnej klasy

4B znalazł się na spotkaniu Papieża z młodzieżą w procesji z darami. Podarował

Papieżowi obrus lniany haftowany w polskie kwiaty37

.

Jeszcze przez kilka pierwszych lat III Rzeczypospolitej uroczystości szkolne

organizowane były w Domu Kultury Kolejarza przy al. Niepodległości. Tam też odbywały się Dni Patrona połączone z przyrzeczeniem na sztandar szkoły klas

pierwszych oraz Ogólnopolski Konkurs Recytatorski „Złoty Semafor”. Na zdjęciu moment przyrzeczenia przez przedstawicieli wszystkich klas pierwszych. ↓

37 Por. Papieski delegat, „Odjazd. Gazetka młodzieży TK” Nr 32, listopad 97, s. 5.

45


Na zdjęciu uczestnicy I Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego ↓

Na koniec warto

zwrócić uwagę na jeszcze

jeden ważny aspekt

związany

z pierwszą dekadą III RP. Jak już wspomniałem na wstępie

zmiany ustrojowe

przywróciły do szkoły

lekcje religii. Pojawiła

się, więc nowość w postaci

organizowania 3 dniowych

rekolekcji wielkopostnych, które w pierwszych latach odbywały się zawsze

w Wielkim Tygodniu oraz całkiem inny wymiar mają spotkania wigilijne w klasach

i w gronie wszystkich pracowników Na zdjęciach pierwsze wigilijne spotkania klasowe ↓

46


7. Technikum Kolejowe w strukturze ZSK.

Koniec lat 90-tych XX stulecia przyniósł kolejną reformę administracyjną państwa

i zapowiadał kolejną reformę systemu oświaty. Na wielu posiedzeniach rad

pedagogicznych dyskutowano, jaka ma być przyszłość szkoły. Jedno było wtedy już pewne, że Technikum Kolejowe przestaje być szkołą resortową, a stanie się szkołą samorządową. Wiadomo też było, że pozostawienie nazwy szkoły w nowej

rzeczywistości nie jest możliwe ze względu chociażby na istniejące już profile

kształcenia, a ponadto podjęto decyzję, aby zaistniało liceum ogólnokształcące

i szkoła policealna. Wtedy wiadomo było, że musi powstać zespół szkół38

.

Stało się to 14 marca 2000 roku, kiedy to Rada Miasta Poznania podjęła uchwałę nr XXXII/392/III/2000 o utworzeniu z dniem 1 września szkoły publicznej

o nazwie Zespół Szkół Komunikacji im. Hipolita Cegielskiego. W skład Zespołu

weszły trzy szkoły: Technikum Kolejowe, XXXII Liceum Ogólnokształcące

i Policealna Szkoła Komunikacyjno-Informatyczna.

Kolejna reforma, która weszła w życie od 1 września 2002 roku wprowadziła trzy

letnie licea ogólnokształcące i licea profilowane. Stąd też dnia 12 lutego 2002 r.,

Rada Miasta Poznania uchwałami nr LXXIX/915/III/2002, LXXIX/916/III/2002,

LXXIX/917/III/2002 utworzyła w Zespole Szkół Komunikacji nowe szkoły

ponadgimnazjalne: XXXII Liceum Ogólnokształcące, XXXII Liceum Profilowane

i Technikum Komunikacji39

.

Od 1 września 2002 roku na ścianie budynku pojawiła się nowa tablica. Tym

razem na tablicy nie pojawiła się nazwa Technikum Kolejowe, choć przecież nadal

istniało.

Bardzo trudno jest pisać o Technikum Kolejowym, gdy nie jest już samodzielną szkołą, ponieważ każda uroczystość, impreza, czy inne wydarzenie było

organizowane przez Zespół Szkół Komunikacji. Niemniej jednak koniecznie należy w tym miejscu przywołać Listopady Poetyckie, które

mają wieloletnią tradycję. Wieloletnim organizatorem spotkań z poetami i pisarzami był mgr

Aleksander Talarkiewicz. Gościliśmy w Technikum Kolejowym m.in. Helenę Gordziel, Łucję Danielewską, Marka Obarskiego, Jerzego Grupińskiego, Marka Zgaińskiego,

Józefa Ratajczaka, Nikosa Chadzinikolau.

1 marca 2000 r. rozpoczął się w Ośrodku Szkolenia Kursowego Kierowców przy

Technikum Kolejowym ostatni kurs prawa jazdy kat. B, w cenie 550 złotych. Wieloletnim

kierownikiem był inż. Antoni Jakubowski. W tym samym czasie powstaje międzynarodowa młodzieżowa firma „Polgerita dzięki

której szkoła nawiązuje współpracę z Niemcami (szkoła w Kassel) i Włochami (szkoła

w Cesenie).

38 Zob. W. Bolechowski, W nowym systemie, „Nowe Sygnały” Nr 35 z 2. 09. 2001 r. 39 Szkoły te zaczęły funkcjonować od 1 września 2002 r. W roku szkolnym 2004/2005 mury szkoły

opuścili uczniowie ostatniego rocznika przyjętego jeszcze do Technikum Kolejowego. Zob. M. G.

Nowak, Zespół Szkół Komunikacji-jeden rok z życia szkoły, „Szkolne Zeszyty Naukowe”, Zeszyt 1,

Poznań 2003, s.7-33, także Nowa sieć szkół ponadgimnazjalnych w Poznaniu, „Gazeta Poznańska” Nr 22

z 26/27.01.2002 r.

47


Na zdjęciu tablica Technikum Kolejowego w ZSK ↓

Na zdjęciu spotkanie w ramach Listopada Poetyckiego, które odbyło się w 2002 r. w świetlicy ↓

48


Członkami mogą być tylko uczniowie TK ze względu na to, że tylko oni mieli

w programie nauczania obowiązkowe warsztaty szkolne40

. Systematycznie

odbywała się wymiana młodzieży, której głównym celem jest produkcja i sprzedaż różnych produktów, a więc praktyczne uczenie przedsiębiorczości. Ponadto jest to

okazja do wymiany doświadczeń nie tylko między młodzieżą, ale także między

nauczycielami. Uczestnicy wymiany poznają również historię i tradycje miejsca

pobytu. Dzięki wymianie zawiązały się długoletnie związki przyjaźni między

Polakami i Niemcami oraz Włochami.

Szkoła ma także zaszczyt być posiadaczem Księgi Dziesięciolecia Polski

Niepodległej, która została wręczona w dniu 7 kwietnia 2001 r41

. W uroczystości

wręczania wyraźnie podkreślono, że jest to wyróżnienie dla Technikum Kolejowego

za działalność na niwie literacko-kulturalnej.

Koniecznie w tym miejscu należy wspomnieć o wspaniałej nagrodzie dla Joanny Strojnej, która otrzymała z rąk Prezydenta m. Poznania gratulacje i upominki,

została, bowiem laureatką poznańskiej ósmej edycji ogólnopolskiego konkursu

nastolatków „8 Wspaniałych”42

. Joanna dostała także „Statuetkę Życzliwości”

przyznaną przez fundację „Świat na Tak”43

. Oczywiście w Technikum Kolejowym

było wielu innych wspaniałych uczniów, którzy swój wolny czas przeznaczało na

pracę dla innych.

W okresie ferii zimowych powodzeniem cieszy się projekt pod nazwą „Ferie

z niespodzianką” wymyślony i realizowany od 2003 r. przez mgr. Marka Nowaka44

. Uczestnicy odwiedzają te miejsca, które, na co dzień są niedostępne lub

te, do których sami by nie poszli. Przeprowadzone zostały np. zajęcia w schronie,

w straży pożarnej, zapoznano się z funkcjonowaniem Regionalnej Pracowni

Krajoznawczej działającej w ramach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej,

zapoznano się z pracą Urzędu m. Poznania i Centrum Zarządzania Kryzysowego

oraz zwiedzano Wielkopolską Telewizję Kablową i Telewizję Polską PTV 345

.

Przez lata strojem galowym ucznia Technikum Kolejowego była biała koszula,

granatowy krawat, spodnie z kantem i mundur z naszywkami na lewym ramieniu,

które przedstawiały rzymskie piątki. Jeżeli było ich pięć, to znaczyło, że jest to

uczeń klasy piątej maturalnej. W połowie lat 70-tych pojawiły się letnie mundury

koloru stalowego a później granatowego.

Zmiany ubioru galowego następowały tylko, na „studniówce” i wtedy nie zawsze

można było rozpoznać poszczególnych uczniów.

40 Szerzej I. Nawrocka, Polgerita, [w:] M.G. Nowak (red.) „Wybrane Wydarzenia Szkolne” Tom 1,

Poznań 2003, s. 23. 41 Poznański pokaz Księgi Dziesięciolecia, „Gazeta Poznańska” Nr 84 z 9.04.2001 r. 42 Por. Chcą pomagać innym, „Głos Wielkopolski” Nr 87 z 13/14.04.2002 r. oraz ”8 Wspaniałych”,

„Głos Wielkopolski” Nr 130 z 4.06.2002 r., dodatek „Ultrafiolet” Nr 7. 43 Zob. Ośmiu Wspaniałych w Rzeszowie, „Gazeta Szkolna” Nr 26 (120) z 25. 06. 2002 r. 44 H. Wilczek, Spotkania w okresie ferii zimowych, [w:] M. G. Nowak (red.) „Kalendarium Szkolne”,

Vol. 2, Poznań 2004, s. 26-27. 45 Od kuchni, „Głos Wielkopolski” Nr 21 z 26.01.2004 r.

49


Na zdjęciu plakat informujący o jednej z organizowanych imprez Polgerity↓

Na zdjęciach budynek szkoły od strony podwórza i fragment odnowionej szkolnej szatni oraz okładka

Księgi Dziesięciolecia ↓

50


Na zdjęciu egzamin dojrzałości-uczniowie jeszcze w mundurach ↓

Na zdjęciu uczniowie ostatniej klasy o specjalności ruch i przewozy kolejowe – styczeń 2004 r.

51


8. Technikum Kolejowe w ostatnim roku istnienia Na przestrzeni 51 lat musiało zmienić się oczywiście wszystko, ale szczególnie

widoczne są zmiany w wyglądzie szkoły. Tak naprawdę początek tych zmian

nastąpił w roku 1996, kiedy to w ramach przygotowań do obchodów 50-lecia

i zjazdu absolwentów wykonano sporo remontów. Dlatego Technikum Kolejowe

prezentowało się okazale. Wrażenie robi wyremontowany hol wejściowy szkoły,

granitowe schody z nowymi poręczami, przez co stały się szersze, płytki na holach

poszczególnych pięter. Wymieniono wszystkie okna na dźwiękoszczelne oraz

drzwi, zainstalowano kamery w kilku pomieszczeniach, dokonano też przeniesienia

kilku pracowni w inne miejsce po to, aby mogły powstać tak potrzebne pracownie

komputerowe.

Wszystkie sale lekcyjne są klimatyzowane i wyposażone w telefony, dzięki temu

ułatwiony jest kontakt z rodzicami. Połowa z nich posiada rzutniki multimedialne.

Istnieje system oddymiania i monitorowania zewnętrznego szkoły.

Można w tym miejscu dodać, że po wielu zmianach istnieje w końcu szkolny

bufet prowadzony przez osobę prywatną, która wykorzystując pomieszczenia

kuchenne, prowadzi w nich działalność gospodarczą - produkując kanapki.

Natomiast w styczniu 2005 roku oddano do użytku Piwnicę Teatralną, w której

odbywają się spotkania z zaproszonymi gośćmi, szkolne przedstawienia, wystawy,

pokazy uczniowskie oraz wiele innych imprez.

W dniu 31 sierpnia, czyli dniu, w którym nastąpiło prawne wygaśnięcie

Technikum Kolejowego w miejscu szkolnego strychu pojawiły się dwie sale

lekcyjne do nauczania języków obcych. Zmodernizowano także łazienkę i ubikację na V piętrze

46 oraz szatnie i wejście do PKMK..

Choć te nowości pojawiły się w ostatniej chwili myślę, że jednak należy je

w tym miejscu przywołać. Z Technikum Kolejowym nierozerwalnie kojarzonych będzie kilka symboli. Oczywiście

na pierwszym miejscu należy wymienić szkolny strój mundurowy, ale także wiszące w holu

szkoły: krzyż papieski47 i orzeł48 oraz szkolny ex libris49, którym przez wiele lat znakowano

biblioteczne książki.

W roku szkolnym 2004/2005 w Technikum Kolejowym w pięciu oddziałach naukę pobierało w klasie 5B-26, 5C-16, 5D-27, 5E-30 i 5F-28, czyli razem 117 uczniów

kształconych w następujących zawodach: technik elektronik, technik elektryk i technik

budownictwa. Tylko dwa ostatnie zawody (2 klasy) miały ukierunkowanie kolejowe (drogi

i mosty kolejowe i trakcja elektryczna).

Do pisemnego egzaminu dojrzałości z klasy 5B przystąpiło 26 abiturientów, a nie zdało 3,

z klasy 5C przystąpiło 16, a nie zdało 2, z klasy 5D przystąpiło 27, z klasy 5E przystąpiło 30,

a z klasy 5F przystąpiło 28 i wszyscy abiturienci z tych klas zaliczyli część pisemną egzaminu.

46 Były to ostatnie pomieszczenia, których ostatni remont przeprowadzany był na początku lat 80-tych,

w okresie dyrektorowania Jerzego Krzymińskiego. 47 Krzyż został powieszony w holu na tle emblematu szkoły, w dniu 12 października 1981 roku. 48 Orzeł został wykonany i darowany przez inż. Ryszarda Sykulskiego jeszcze w latach 60-tych. 49 Jego twórcą jest Zygmunt Pazda, który był dyrektorem szkoły w latach 70-tych.

52


Podsumowanie egzaminu dojrzałości nastąpiło w dniu 31 maja. W ostatnim roku istnienia

Technikum Kolejowego egzamin zdało: w klasie 5B – 23 abiturientów, w klasie 5C- 13,

w klasie 5D- 24, w klasie 5E-30 oraz w klasie 5F-28 abiturientów.

Jeżeli chodzi o przebieg egzaminu dojrzałości i z przygotowania zawodowego, to można

powiedzieć, że absolwenci TK mieli świadomość tego, że są ostatnimi i dlatego starali się jak

najlepiej pozdawać zarówno egzamin dojrzałości jak i egzamin z przygotowania

zawodowego. Oczywiście przez cały rok pracowali na to, aby otrzymać oceny pozytywne

z poszczególnych przedmiotów, warunkujące ukończenie szkoły. Kolejny etap to napisanie

i wykonanie pracy dyplomowej, a z tym trzeba obiektywnie stwierdzić było różnie. Niektórzy

czekali do ostatniej chwili z oddaniem. Mieli jednak świadomość, że za nimi już nikogo nie

ma. W dniach od 6 do 8 czerwca przebiegały ostanie egzaminy z przygotowania

zawodowego, które składały się z części pisemnej – rozwiązywanie testu oraz części ustnej

polegającej na obronie pracy dyplomowej Na zdjęciu papieski krzyż na emblemacie Technikum Kolejowego↓

Na zdjęciach nauczyciele podczas posiedzenia PKE w dniu 17 maja 2005 roku. ↓

53


Symbolami TK był także wiszący w holu orzeł i ex libris↓

Na zdjęciach ostatnie w historii Technikum Kolejowego posiedzenie Państwowej Komisji

Egzaminacyjnej ↓

54


Na zdjęciach ustne egzaminy dojrzałości z geografii, fizyki i języka angielskiego ↓

Na zdjęciach test rozwiązują abiturienci klasy 5F ↓

Na zdjęciach widok portierni z wejściem do stołówki oraz drzwi wyjściowe ↓

55


9. To już koniec Kulminacyjnym dniem dla nauczycieli i uczniów Technikum Kolejowego stał się 14 czerwca

2005 roku. Wtedy to o godzinie 13.00 w Auli Zespołu Szkół Muzycznych przy ulicy Solnej

w Poznaniu odbyła się uroczystość pożegnania ostatnich uczniów poznańskiej „kolejówki”.

Była to oczywiście chwila radosna, bo kończąca pewien etap życia młodych ludzi, ale też chwila smutna, bo zamykająca pewną historię.

Za bardzo dobre wyniki w nauce i zachowaniu oraz za długoletnią działalność na niwie

naukowej, technicznej, ale też za całokształt działalności na rzecz szkoły ostatni już Medal

Technikum Kolejowego otrzymali: Tomasz Wiśniewski z klasy 5E, Damian Stasiak

z klasy 5F i Maciej Stebach z klasy 5F. Otrzymało go także dwoje uczniów z liceum

ogólnokształcącego.

W części oficjalnej uroczystości głos zabierali: dyrektor mgr inż. Ryszard Pyssa,

przewodnicząca Rady Rodziców Teresa Wiaderna, która warto to podkreślić, była pierwszą kobietą pełniącą funkcję przewodniczącej przez trzy kadencje oraz przewodnicząca Rady

Uczniowskiej Paulina Duszczak. Pierwszy raz radość kończenia szkoły przewijała się ze

smutkiem, że coś się kończy bezpowrotnie.

Wychowawcami w Technikum Kolejowym byli: klasa 5B – mgr Łucja Rybarczyk, 5C –

dr Bogdan Polacki, 5D – inż. Zdzisław Kustoń, 5E – mgr Anna Krywiel i 5F – mgr

Agnieszka Brych. Największą ilość oklasków w podziękowaniu za 5 lat wychowawstwa

otrzymała jednak mgr Łucja Rybarczyk.

W godzinach popołudniowo-wieczornych swoje pożegnanie mieli też nauczyciele,

zwłaszcza ci najstarsi stażem, którzy z łezką w oku wspominali najpiękniejsze chwile

w dziejach Technikum Kolejowego.

24 czerwca nastąpiło zakończenie roku szkolnego 2004/2005 roku, w którym wraz

z końcem istnienia Technikum Kolejowego jego mury opuścili następujący nauczyciele: po

50 latach nieprzerwanej pracy w TK nauczycielka fizyki mgr Łucja Rybarczyk50, po 33

latach pracy w TK nauczycielka matematyki mgr Urszula Najder, po 28 latach pracy w TK

nauczycielka przedmiotów zawodowych budowlanych mgr inż. Gabriela Jóźwicka, po 28

latach pracy w TK nauczycielka historii Anna Krywiel, po 23 latach pracy w TK

wicedyrektor i nauczycielka historii mgr Maria Krzepkowska, po 22 latach pracy w TK

szkolny pedagog mgr Elżbieta Waszkiewicz oraz po 23 latach pracy w TK nauczyciel

mechanicznych przedmiotów zawodowych inż. Zdzisław Kustoń. Choć tylko Ł.Rybarczyk

i U. Najder pracowały w Technikum Kolejowym od początku do końca swojej kariery,

to pozostali większość zawodowego życia. Odeszła więc najbardziej doświadczona kadra

pedagogów, a z nimi skończyła się pewna epoka.

Aby rejestrować na bieżąco wszystkie wydarzenia szkolne i te bardzo ważne i te mniej

ważne zaczęto wydawać mini monografie szkoły. Najpierw pod nazwą „Kalendarium

Szkolne”, a od roku szkolnego 2004/2005 „Przegląd Szkolny” Praca przy dokładnym

rejestrowaniu najpierw wszystkich wydarzeń, a następnie przelewaniu tego na papier, daje

przeogromną satysfakcję, zwłaszcza, gdy dzieło jest skończone i pozytywnie oceniane.

Za miłe słowa popierające to, co robię pragnę wszystkim w tym miejscu serdecznie

podziękować.

50 Łucja Rybarczyk w Technikum Kolejowym przepracowała 50 lat. Przez te lata fizyka w TK związana

była z „Rybą”. To trudny przedmiot i nie każdy potrafi go nauczyć. Ona potrafiła. Por. M. Baronowska-

Szczepańska Piątka z plusem „Głos Wielkopolski” nr 145 z 24.06.2005 r.

56


Na zdjęciu tegoroczni absolwenci w momencie śpiewania „Mazurka Dąbrowskiego ↓

Na zdjęciu poczet sztandarowy – za chwilę zostanie przekazany młodszym kolegom ↓

57


Na zdjęciu moment wręczania medali ↓

Na zdjęciach podczas wystąpień ↓

58


Na zdjęciu pożegnanie z ostatnim dyrektorem Technikum Kolejowego↓

Na zdjęciu kosz kwiatów i oklaski na stojąco za bycie wspaniałym wychowawcą ↓

59


Na zdjęciach po części oficjalnej przyszedł czas na podziękowania i pożegnania ↓

Na zdjęciach plakat informujący o spotkaniu towarzyskim i jego uczestnicy ↓

60

Technikum Kolejowe w Poznaniu – Z dziejów szkoły Na zdjęciach uczestnicy spotkania pożegnalno -towarzyskiego – wszystkie pokolenia nauczycieli ↓

24 czerwca nastąpiło zakończenie roku szkolnego 2004/2005 roku, w którym

wraz z końcem istnienia Technikum Kolejowego jego mury opuścili następujący

nauczyciele: po 50 latach nieprzerwanej pracy w TK nauczycielka fizyki mgr

Łucja Rybarczyk51, po 33 latach pracy w TK nauczycielka matematyki mgr

Urszula Najder, po 28 latach pracy w TK nauczycielka przedmiotów zawodowych

budowlanych mgr inż. Gabriela Jóźwicka, po 28 latach pracy w TK nauczycielka

historii Anna Krywiel, po 23 latach pracy w TK wicedyrektor i nauczycielka

historii mgr Maria Krzepkowska, po 22 latach pracy w TK szkolny pedagog mgr

Elżbieta Waszkiewicz oraz po 23 latach pracy w TK nauczyciel mechanicznych

51 Łucja Rybarczyk w Technikum Kolejowym przepracowała 50 lat. Przez te lata fizyka w TK związana

była z „Rybą”. To trudny przedmiot i nie każdy potrafi go nauczyć. Ona potrafiła. Por. M. Baronowska-

Szczepańska Piątka z plusem „Głos Wielkopolski” nr 145 z 24.06.2005 r.

61


przedmiotów zawodowych inż. Zdzisław Kustoń. Choć tylko Ł. Rybarczyk

i U. Najder pracowały w Technikum Kolejowym od początku do końca swojej

kariery, to pozostali większość zawodowego życia. Odeszła więc najbardziej

doświadczona kadra pedagogów, a z nimi skończyła się pewna epoka.

Aby rejestrować na bieżąco wszystkie wydarzenia szkolne i te bardzo ważne i te

mniej ważne zaczęto wydawać mini monografie szkoły. Najpierw pod nazwą „Kalendarium Szkolne”, a od roku szkolnego 2004/2005 „Przegląd Szkolny”. Na zdjęciach okładki książek o szkole ↓

Praca przy dokładnym rejestrowaniu najpierw wszystkich wydarzeń, a następnie

przelewaniu tego na papier, daje przeogromną satysfakcję zwłaszcza, gdy dzieło jest

skończone i pozytywnie oceniane. Za miłe słowa popierające to, co robię pragnę wszystkim w tym miejscu serdecznie podziękować.

62

Documents

Część pierwsza