38
81 CZĘŚĆ 1.C PRZEDMIOTY Z ZAKRESU TEORII LITERATURY I JĘZYKOZNAWSTWA spis przedmiotów: Numer 16: Poetyka ……………………………………………....…………………… 2 Numer 17: Teoria literatury ……………………………………...…………………… 6 Numer 18: Analiza dzieła literackiego ..………………………………………………. 8 Numer 19: Gramatyka opisowa języka polskiego ………………..…………………… 19 Numer 20: Stylistyka praktyczna ………………………………....…………………… 25 Numer 21: Kultura języka ..…………………………………………………………… 28 Numer 22: Leksykologia i leksykografia ..……………………………………………. 29 Numer 23: Lingwistyka tekstu ..……………………………………………………… 30 Numer 24: Podstawy językoznawstwa ..………………………………………………. 32 Numer 25: Gramatyka historyczna z el. historii języka ..……………………………... 33

CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

  • Upload
    lehanh

  • View
    223

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

81

CZĘŚĆ 1.C

PRZEDMIOTY Z ZAKRESU TEORII LITERATURY

I JĘZYKOZNAWSTWA

spis przedmiotów:

Numer 16: Poetyka ……………………………………………....…………………… 2

Numer 17: Teoria literatury ……………………………………...…………………… 6

Numer 18: Analiza dzieła literackiego ..………………………………………………. 8

Numer 19: Gramatyka opisowa języka polskiego ………………..…………………… 19

Numer 20: Stylistyka praktyczna ………………………………....…………………… 25

Numer 21: Kultura języka ..…………………………………………………………… 28

Numer 22: Leksykologia i leksykografia ..……………………………………………. 29

Numer 23: Lingwistyka tekstu ..……………………………………………………… 30

Numer 24: Podstawy językoznawstwa ..………………………………………………. 32

Numer 25: Gramatyka historyczna z el. historii języka ..……………………………... 33

Page 2: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

82

Numer 16.

1. Nazwa opisu przedmiotu: Poetyka.

2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: wykład

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony egzaminem

5. Rok i semestr: rok I, semestr 1.

6. Liczba punktów ECTS: 2

7. Poziom przedmiotu: podstawowy

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30 [18]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowca: pracownicy Zakładu Teorii i Antropologii Literatury

12. Wymagania wstępne: wiadomości i kompetencje zdobyte w czasie nauki w szkole

średniej.

13. Cel nauczania:

Poznanie struktury dzieła literackiego, rodzaju literackiego, kategorii estetycznych.

Podstawy wiedzy teoretycznoliterackiej – terminologia, typy czynności badawczych.

Umiejętność analizy tekstu literackiego: identyfikacja składników językowo-

stylistycznych, tematologicznych i aspektów genologicznych.

Rozpoznawanie funkcji elementów w dziele, rozróżnianie stylów, konwencji i poetyk.

Samodzielna ocena wartości dzieła literackiego.

14. Program nauczania:

Przedmiot, zakres i odmiany poetyki.

Zadania wersologii, genologii, stylistyki i tematologii.

Nurt arystotelesowski i nurt platoński.

Źródła inspiracji dla poetyki we współczesności.

Dzieło literackie jako struktura.

Dzieło literackie jako tekst.

Kategoria literackości.

„Bariera muz” – klasyfikacja i funkcje tropów stylistycznych.

Wiersz – wers – werset.

Istota wierszowej organizacji w świetle tradycyjnej i nowszej wersologii.

Istota i funkcje przerzutni w dziejach wiersza polskiego.

Z historii i semantyki form wierszowych.

Heksametr antyczny – heksametr polski (ujęcie ewolucyjne).

Kompozycja utworu literackiego.

Problem klasyfikacji rodzajowej i gatunkowej literatury. Kto mówi w dziele literackim, co

mówi? i do kogo mówi? – różnorakie sensy wymienionych kategorii.

Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka kluczowych działań historyka

literatury.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: egzamin ustny/pisemny, wykaz zagadnień

egzaminacyjnych zostanie podany na początku zajęć, również na

początkowych wykładach zostanie podany zakres materiału do

Page 3: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

83

samodzielnego przestudiowania; termin egzaminu będzie ustalony na

początku 2 semestru.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: wykaz w załączeniu.

17. Uwagi dodatkowe: –

3. Formuła przedmiotu: ćwiczenia

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok I, semestr 1.

6. Liczba punktów ECTS: 1

7. Poziom przedmiotu: podstawowy

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30 [18]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowca: pracownicy Zakładu Teorii i Antropologii Literatury

12. Wymagania wstępne: wiadomości i kompetencje zdobyte w czasie nauki w szkole

średniej.

13. Cel nauczania: takie, jak przy wykładzie

14. Program nauczania: skorelowany z tematyką wykładów

15. Metody i formy oceny pracy studenta: aktywność na zajęciach, kolokwium zaliczeniowe

.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: wykaz w załączeniu.

17. Uwagi dodatkowe: –

Page 4: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

84

Wykaz lektur (zakres: poetyka)

Literatura obowiązkowa: Bernacki M., Pawlus M., Słownik gatunków literackich, wyd. 3 zmienione, Bielsko-Biała 2000.

Chrząstowska B., Wysłouch S., Poetyka stosowana oraz Wiadomości z teorii literatury w analizie

literackiej, wyd. dowolne.

Głowiński M., Okopień – Sławińska A., Sławiński J, Zarys teorii literatury, wyd. najnowsze.

Kulawik A., Poetyka, wyd. dowolne.

Mayenowa M. R., Poetyka teoretyczna, Wrocław 1979.

Pszczołowska L, Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław 1997.

Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda, Kraków 2006.

Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, wyd. 2 poprawione i rozszerzone, Wrocław 1988 - lub

wyd. następne.

Literatura do wyboru:

(obowiązuje przynajmniej jeden tekst z każdego działu

czy przedstawionego w spisie problemu)

1. Zagadnienie języka poetyckiego. Język jako system, zagadnienie stylu, funkcje języka, funkcja

poetycka.

Jakobson R., Poetyka w świetle językoznawstwa. „Pamiętnik Literacki” 1960, z. 2, lub [w:]

Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 2, Kraków 1976 s. 22-68, lub [w tegoż:] W

poszukiwaniu istoty języka, t. 2, Warszawa 1989.

Mayenowa M. R., Pojęcie języka poetyckiego i pojęcie stylu, [w:] Problemy teorii literatury, seria 3:

Prace z lat 1975-1984, red. H. Markiewicz, Wrocław 1988, lub [w:] Z zagadnień języka

artystycznego, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze”, z. 54, Kraków 1977.

Faryno J., O języku poetyckim, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 2.

Fónagy I., Język poetycki – forma i funkcja, [w:] Studia z teorii. Archiwum przekładów „Pamiętnika

Literackiego”, red. M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1977.

2. Organizacja warstwy brzmieniowej tekstu literackiego.

Pszczołowska L., Instrumentacja głoskowa, Wrocław 1977.

Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole 1995.

3. Leksyka poetycka. Słowa-klucze.

Wyka K., Słowa-klucze, [w tegoż:] O potrzebie historii literatury, Warszawa 1969.

4. Tropy stylistyczne oraz ich rodzaje. Trzy teorie metafory. Trójkąt metaforyczny. Pojęcie pola

semantycznego. Kategorie estetyczne oraz zagadnienie tonacji.

Black M., Metafora [w:] Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”,

red. M. Głowiński, H. Markiewicz. Wrocław 1977.

B. Chrząstowska, Bariera muz – język utworów literackich, [w:] Lektura i poetyka, Warszawa 1987, s.

313–358.

Clayborough A., Z problemów teorii groteski, „Przegląd Humanistyczny” 1981, nr 1/2.

Sayers D. L., O pisaniu i czytaniu utworów alegorycznych, „Pamiętnik Literacki” 1975, z. 3.

Muecke D. S., Ironia – podstawowe klasyfikacje, „Pamiętnik Literacki” 1986, nr 1.

Ricoeur P.: Metafora i symbol, [w tegoż:] Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989.

Sławińska I., Tragizm czy odor metaphysicus, [w tejże:] Teatr w myśli współczesnej, Warszawa 1990.

Weinrich H., Semantyka śmiałej metafory, [w:] Studia z teorii. Archiwum przekładów „Pamiętnika

Literackiego”, red. M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1977.

Zgorzelski A., O funkcjonalnym pojmowaniu tropów. Propozycje (kategorie opisowe tekstów

literackich), „Teksty” 1976, z. 2.

Hutnikiewicz A., Żeromski, Warszawa 1987, s. 444 i n. (rozważania o tonacji).

Page 5: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

85

5. Stylistyczne aspekty składni.

Górny W., O stylistycznej interpretacji składni, [w:] Stylistyka polska. Wybór tekstów, Warszawa

1973.

Klemensiewicz Z., Problematyka składniowej interpretacji stylu, [w:] Składnia, stylistyka, pedagogika

językowa, red. A. Kałkowska, Warszawa 1982.

Ziomek J., Retoryka opisowa, Wrocław 1990 [tu rozdz. 8].

6. Budowa i kompozycja dzieła literackiego (motyw, wątek, fabuła, akcja, topos, temat, postać,

czas, przestrzeń).

Hutnikiewicz A., Żeromski, Warszawa 1987, s. 388-390.

Sławiński J., Przestrzeń w literaturze. Elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości, [w:]

Przestrzeń i literatura, Wrocław 1978, oraz [w tegoż:] Próby teoretycznoliterackie, Warszawa

1992.

Bartoszyński K., Problem konstrukcji czasu w utworach epickich, [w:] Problemy teorii literatury.

Seria 2, red. H. Markiewicz, wyd. 2, Wrocław 1987.

Kuźma E.: Zniekształcenie postaci literackiej wywołane językiem teoretycznym zastosowanym do jej

opisu, [w:] Autor – podmiot literacki – bohater, Wrocław 1983.

Markiewicz H., Postać literacka i jej badanie, [w tegoż:] Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984,

lub [w:] Autor – podmiot literacki – bohater, Wrocław 1983.

7. Narracja a wypowiedzi postaci. Mowa zależna, mowa niezależna, pozornie zależna.

Maeynowa M. R., Poetyka teoretyczna, Wrocław 1979, s. 287–305.

K. Wóycicki, Z pogranicza gramatyki i stylistyki, [w:] Stylistyka teoretyczna w Polsce., red. K.

Budzyk, Warszawa 1946.

8. Rodzaje literackie i ich wyznaczniki. Narrator i narracja, podmiot liryczny. Tekst dramatu a

widowisko teatralne. Trzy teorie dramatu: literacka, teatralna oraz teoria „przekładu”.

Michałowska T., Rodzaje czy rodzaj? Problemy taksonomii literackiej, „Pamiętnik Literacki” 1986, z.

1. Przedruk: Mediaevalia i inne, Warszawa 1998 - oraz [w:] Problemy teorii literatury, seria 4,

red. H. Markiewicz, Wrocław 1998.

Skwarczyńska S., Zagadnienie dramatu, [w:] Wprowadzenie do nauki o teatrze, t. 1: Dramat – teatr.

Wrocław 1976 - oraz [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, Wrocław 1988.

Sławińska I., Czytanie dramatu, [w tejże:] Odczytywanie dramatu, Warszawa 1988.

Sławiński J., O kategorii podmiotu lirycznego, [w:] Genologia polska, Warszawa 1983 - lub [w tegoż:]

Dzieło – język – tradycja, Kraków 1998.

Jasińska M., Narrator w powieści. Zarys problematyki badań, [w:] Genologia polska. Wybór tekstów,

Warszawa 1983 - oraz [w:] Problemy teorii literatury, seria 1, red. H. Markiewicz, Wrocław

1987.

Zgorzelski Cz., Historycznoliterackie perspektywy genologii w badaniach nad liryką, [w:] Genologia

polska. Wybór tekstów, Warszawa 1983.

9. Gatunek literacki – podstawy teoretyczne, taksonomia, ujęcie historycznoliterackie, gatunek w

krytyce i komunikacji literackiej (autor – czytelnik). Sytuacja współczesnej genologii.

Głowiński M., Gatunek literacki i problemy poetyki historycznej, [w:] Genologia polska. Wybór

tekstów, Warszawa 1983.

Krajewska A., Dramat genologii – o gatunkach współczesnego dramatu, [w:] Od dokumentacji do

teorii, od teorii do interpretacji, Warszawa 2000.

Opacki I., Krzyżowanie się postaci gatunkowych jako wyznacznik ewolucji poezji, [w:] Problemy teorii

literatury, seria 1, red. H. Markiewicz, Wrocław 1965, 1987.

Ossowska D., Współczesne pytanie o gatunek. Genologia i konteksty, Olsztyn 1996.

Sawicki S., Gatunek literacki: pojęcie klasyfikacyjne, typologiczne, politypiczne?, [w:] Problemy

metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz i J. Sławiński, Kraków

1976.

Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze, red. W. Bolecki i R. Nycz, Warszawa

2002 ( tu: B. Witosz, Gatunek – sporny (?) problem współczesnej refleksji tekstologicznej, s.

268 – 284).

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Teorii i Antropologii Literatury.

Page 6: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

86

Numer 17.

1. Nazwa przedmiotu: Teoria literatury 2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: wykład

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony egzaminem

5. Semestr: rok II, semestr 3

6. Liczba punktów ECTS: 3

7. Poziom przedmiotu: podstawowy

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30 [18]

10. Język nauczania: polski

11.Wykładowca (wykładowcy): pracownicy Zakładu Teorii i Antropologii Literatury

12. Wymagania wstępne: zaliczony kurs zajęć z poetyki

13. Cel nauczania:

Student poznaje najważniejsze teorie dzieła literackiego rozwijane w XX i XXI wieku.

Zdobywa orientacje w zakresie teoretycznych podstaw literaturoznawstwa i przyswaja

sobie kanon zasadniczych pojęć, kategorii, definicji i modeli.

Uzyskuje wiadomości o technikach i procedurach związanych z badaniami dzieł sztuki

słowa.

14. Program nauczania:

Przełom antypozytywistyczny. Ekspresjonistyczne koncepcje dzieła literackiego. [W.

Dilthey, W. Windelband, H. Rickert, B. Croce, K. Vossler, L. Spitzer, H. Bergson, H.

Bremond]

Literatura i psychoanaliza. Teorie wyobraźni. Archetypy. Toposy. Nurt mitograficzny.

Krytyka tematyczna. [Z. Freud, C. G. Jung, E. Fromm, M. Bodkin, G. Bachelard, Ch.

Mauron, J. Lacan, J. Kristeva, E. R. Curtius, J. P. Weber, Ch. Mauron, N. Frye, Fr.

Fergusson]

Fenomenologia i literatura. Istota dzieła sztuki słowa. Teoria konkretyzacji. [E. Husserl,

R. Ingarden, G. Bachelard, J.P. Richard, M. Merleau-Ponty, J.-P. Sartre, G. Poulet]

Lingwistyka i formalistyczne koncepcje budowy dzieła literackiego. Fakt literacki. Obraz

autora. Tradycja i przemiany form literackich. [B. Eichenbaum, W. Szkłowski, B.

Tomaszewski, M. Trubecki, R. Jakobson, W. Żyrmunski, J. Tynianow]

Systemowo-strukturalistyczne koncepcje dzieła literackiego. Szkoły strukturalne. Teorie

języka poetyckiego. Komunikacja literacka. Gramatyki literatury. [F. de Saussure, R.

Jakobson, J. Mukařovsky, F. Vodička, N. Chomsky]

Semiotyka. Dzieło literackie w świecie znaków. Triada semiotyczna Peirce’a. Binaryzm

de Saussure’a. Teorie znaku i znaczenia. Modelowanie systemowe. Tekst i znak.

Pansemiotyzm. Procesy semiozy. Elementy narratologii. [Ch. S. Peirce, C. Lévi-Strauss,

J. M. Łotman, J. Kristeva, A. J. Greimas, T. Todorov, R. Barthes, W. Iwanow, W.

Toporow, S. Żółkiewski]

Poststrukturalizm – Postmodernizm – Dekonstrukcjonizm. Nurty krytyczne i opozycje w

obrębie strukturalizmu. Kryzys teorii „językopodobnych” i logocentryzmu. Projekty

dekonstrukcji. Pisanie i czytanie. „Literackość” dyskursów. „Śmierć autora”. Dynamika

tekstu. Gra znaczeń. Przestrzenie semantyczne. Polisemia. Wyzwalanie znaku.

Transformacje semantyczne. Światy „różnic”. [J.-F. Lyotard, J. Baudrillard, H. Bloom, J.

Derrida, P. de Man, M. Foucault, B. Johnson]

Page 7: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

87

15. Metody i formy oceny pracy studenta: egzamin ustny.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: Burzyńska A., M. P., Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2006 (rozdziały 1-

11), Antologia (rozdziały 1-11).

Markiewicz. H., Główne problemy wiedzy o literaturze. [Trzy pierwsze rozdziały: Zakres i kierunki

współczesnych badań literackich; Wyznaczniki literatury; Sposób istnienia i budowa dzieła

literackiego], Kraków 1970 i późniejsze wydania.

Mitosek Z., Teorie badań literackich, Warszawa 1988 i późniejsze wydania. [rozdziały: Przełom

antypozytywistyczny; Fenomenologia literatury, Nieświadomość i język (psychoanaliza),

formalizm rosyjski, strukturalizm, semiotyka. Literatura jako dialog –Bachtin].

Skwarczyńska S., Kierunki w badaniach literackich od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa

1984. [cz. III i IV].

Teoria badań literackich za granicą,. Od przełomu antypozytywistycznego do roku 1945 t. II, cz. I,

oprac. S. Skwarczyńska, Kraków 1974. [tu rozdziały poświęcone W. Diltheyowi, B. Crocemu,

K. Vosslerowi, S. Freudowi, C. G. Jungowi, M. Bodkin, G. Bachelardowi].

Współczesna teoria badań literackich za granicą, oprac. H. Markiewicz. t. II, Kraków 1972, [tu teksty

J. Mukařovsky’ego, R. Jakobsona, R. Barthesa, J. M. Łotmana, N. Frye’a, L. A. Fiedlera, Ch.

Maurona], t. IV, cz. 1 i 2, Kraków 1992 [ tu teksty A. J. Greimasa, J. Derridy, J. Kristevy, R.

Barthesa, P.de Mana, H. Blooma].

17. Uwagi dodatkowe: –

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Teorii i Antropologii Literatury.

Page 8: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

88

Numer 18.

1. Nazwa przedmiotu: Analiza dzieła literackiego 2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: konwersatorium

4. Typ przedmiotu: ograniczonego wyboru, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok I i II, semestry 2,4.

6. Liczba punktów ECTS: 2 + 1

7. Poziom przedmiotu: średnio zaawansowany i zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30+30 [14+14]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Instytutu Filologii Polskiej

12. Wymagania wstępne: student przed rozpoczęciem nauki przedmiotu powinien posiadać

podstawowe wiadomości z zakresu poetyki i teorii literatury, które

pozwolą na dokonywanie analizy i interpretacji różnych utworów.

Przedmiot ten jest prowadzony przez cztery semestry. Student ma prawo wyboru

prowadzącego i tematyki zajęć. Poszczególni prowadzący różnie określają i realizują cele

nauczania, mają różne koncepcje programowe. Poniżej zostały przedstawione niektóre

propozycje pracowników Instytutu Filologii Polskiej.

18 a Nazwa konwersatorium: Analiza dzieł literatury staropolskiej i oświeceniowej

Prowadzą pracownicy Zakładu Literatury Staropolskiej i Polskiego Oświecenia

13. Cel nauczania:

Celem kursu jest kształcenie umiejętności analizy i interpretacji dzieł literackich.

Czynnościom analitycznym i interpretacyjnym poddawane są wybrane teksty (zwłaszcza

liryczne oraz krótkie utwory epickie). Omawiane są również artykuły teoretyczne

poświęcone metodom interpretacji dzieł literackich.

14. Program nauczania:

Tematyka zajęć dotyczy teoretycznych problemów analizy, interpretacji i wartościowania

dzieł literackich. Na zajęciach prowadzona jest także praktyczna analiza wybranych dzieł

literackich – listę tych dzieł oraz szczegółowy program zajęć ustalają poszczególni

prowadzący.

Tematyka szczegółowa:

Teoretyczne podstawy „sztuki interpretacji” dzieła literackiego (poziom opisu i analizy

warstw utworu, poziom interpretacji, poziom wartościowania i oceny).

Kategoria podmiotu mówiącego w utworach lirycznych (J. Słowacki, Stokrótki, L. Staff,

Nokturny, T. Różewicz, Gotyk i wiosna, B. Leśmian, Asoka, T. Lenartowicz, Rusałka).

Problemy interpretacji poezji staropolskiej. Metoda eksplikacji literackiej na przykładzie

Pieśni o Wiklefie Jędrzeja Gałki z Dobczyna. Analiza komparatystyczna utworów

literatury dawnej na przykładzie badań nad Legendą o św. Aleksym i Ołtarzem Jezusowym

Władysława z Gielniowa.

Poezja w świetle poetyki – Do Lutnie Jana Andrzeja Morsztyna. Interpretacja jako „próba

całości”.

Autobiografizm w poezji na podstawie elegii autobiograficznych B. Leśmiana.

Page 9: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

89

Próby i projekty samodzielnej analizy wybranych utworów („Kwiatek czysty, smutnego

sierca ucieszenie…”; Cantilena inhonesta „Chcy ja na pannu żałować…”; K. Janicki,

Elegia I „Idź już książeczko, naglą przyjaciele”; M. S. Szarzyński, Kolęda do Zosie, A.

Naruszewicz, Filiżanka; F. D. Kniaźnin, Do Boga, „czyja tu ręka pomoże…”, J. Słowacki,

Chmury; C. K. Norwid, Laur dojrzały, K. P. Tetmajer, Znad morza; S. Grochowiak,

Fuga).

Analiza retoryczna na przykładzie wybranych fragmentów Nowego Testamentu.

Literatura jako kontekst i literatura w kontekstach kultur i stylów na przykładzie: 1).

Obrazów i rzeźb przedstawiających Marię z narodzonym Dzieciątkiem, np. kwatery

ołtarza Wita Stwosza oraz pieśni „Bądź wiesioła…” z 2 poł. XV w. [w:] „Musica antiqua

polonica”. U źródeł muzyki polskiej. Polskie nagrania XI 0294; 2). F. Chopin, Nokturn

cis-moll, op. 27 oraz J. Słowacki, „Smutno mi, Boże…”

Nowela, opowiadanie, gawęda. Interpretacja małych form narracyjnych na przykładzie

opowiadania Kazimierza Brandysa pt. Jak być kochaną?

Narrator w powieści na podstawie fragmentów Zbrodni i kary F. Dostojewskiego.

Analiza porównawcza tekstu dramatu i wybranego spektaklu teatralnego na przykładzie

Zemsty A. Fredry.

15. Metody i formy oceny pracy studenta:

Praca pisemna: próba analizy i interpretacji wybranego dzieła literackiego.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

Lektura podstawowa:

Badania porównawcze. Dyskusja o metodzie. Radziejowice 6-8 lutego 1997, red. A. Nowicka-Jeżowa,

Warszawa 1998, s.11-18, 22-31, 50-55, 153-156, 160-169.

Balcerzan E., Interpretacja jako „próba całości”, [w:] Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji,

red. J. Sławiński i J. Święch, Wrocław 1979.

Barthes R., Analiza retoryczna, „Pamiętnik Literacki” 1977.

Brahmer M., Niektóre perspektywy porównawczych studiów literackich w Polsce, [w:] Problemy teorii

literatury, wyd. 2 poszerzone, t. 1, seria 1, Wrocław 1987, s. 413-430.

Eile S., Teorie perspektyw narratora. Analiza stanowisk badawczych, [w:] Genologia polska,

Warszawa 1983.

Głowiński M., Elegie autobiograficzne Leśmiana, [w:] Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji,

red. J. Sławiński i J. Święch, Wrocław 1979.

Jasińska M., Narrator w powieści. (Zarys problematyki badań), [w:] Problemy teorii literatury,

wyboru dokonał H. Markiewicz, Wrocław 1967.

Kurczab H., Pogranicza sztuki i literatury polskiej, Rzeszów 1999.

Lekcje czytania. Eksplikacje literackie, red. W. Dynak i A. W. Labuda, Wrocław 1999.

Liryka polska. Interpretacje, red. J. Prokop i J. Sławiński, Kraków 1971.

Markiewicz H., Zakres i podział literaturoznawstwa porównawczego; Badania porównawcze w

literaturoznawstwie polskim, [w:] tegoż, Przekroje i zbliżenia, dawne i nowe. Rozprawy i szkice

z wiedzy o literaturze, Warszawa 1976, s. 410-421, 422-437.

Meynet R., Wprowadzenie do hebrajskiej retoryki biblijnej, „Myśl Teologiczna” 2001, nr 30, s. 5-22.

Michałowska T., Poetyka i poezja. Studia i szkice staropolskie, Warszawa 1982, s. 140-179.

Nowela. Opowiadanie. Gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych, red. K. Bartoszyński, M.

Jasińska-Wojtkowska, M., Sawicki, Warszawa 1979.

Poezja polska. Interpretacje, red. K. Heska-Kwaśniewicz, Katowice 2000.

Ratajczak D., Teatr jako interpretator dzieła literackiego, [w:] Zagadnienia literaturoznawczej

interpretacji, red. J. Sławiński i J. Święch, Wrocław 1979.

Sawicki S., Uwagi o analizie utworu literackiego, [w:] Problemy teorii literatury, seria 1, red. H. Markiewicz,

Wrocław 1987.

Page 10: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

90

Sławińska I., Struktura dzieła teatralnego. Propozycje badawcze, [w:] Problemy teorii literatury,

wyboru dokonał H. Markiewicz, Wrocław 1967.

Sławiński J., Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego, [w:] tegoż, Próby teoretycznoliterackie,

Warszawa 1992.

Sławiński J., O kategorii podmiotu lirycznego; T. Kostkiewiczowa, Kategoria autora w badaniu

poetyki utworów lirycznych; J. Kleiner, Rola podmiotu mówiącego w epice, liryce i w poezji

dramatycznej, [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, Warszawa 1983.

Smaga J., Wstęp [do:] F. Dostojewski, Zbrodnia i kara, przekł. C. Jastrzębiec-Kozłowski, Wrocław

1987.

Verdiani C., Problemy wzorców polskiej „Legendy o św. Aleksym”, [w:] Średniowiecze. Studia o

kulturze, red. J. Lewański, t. 4, Wrocław 1969, s. 50-135.

Vrtel-Wierczyński S., Staropolska Legenda o św. Aleksym na porównawczym tle literatur

słowiańskich, Poznań 1937, s. 14-37, 58-90, 125-129, 252-264.

Wit -Labuda A., Eksplikacja tekstu, „Polonistyka” 1992, nr 5.

Wśród starych i nowych lektur szkolnych, red. P. Żbikowski, Rzeszów 1996.

Wydra W., Władysław z Gielniowa. Z dziejów średniowiecznej poezji polskiej, Poznań 1992, s. 42-56,

63-79, 119-121.

Literatura uzupełniająca:

Antologia zagranicznej komparatystyki, red. H. Janaszek-Ivanickova, Warszawa 1997.

Bachtin M., Problemy poetyki Dostojewskiego, przekł. N. Modzelewska, Warszawa 1970.

Bortnowski S., Konteksty dzieła literackiego, Warszawa 1991.

Cofalik J., Malarstwo i muzyka w nauczaniu języka polskiego, Katowice 1961.

Czyżak A., Kazimierz Brandys, Poznań 1998.

Einstein A., Muzyka w epoce romantyzmu, Warszawa 1965.

Ingarden R., O funkcjach mowy w widowisku teatralnym, [w:] tegoż, O dziele literackim, Warszawa

1960.

Interpretacja oraz nadinterpretacja, red S. Collini, przeł. T. Bieroń, Kraków 1996.

Janaszek-Ivanickova H., O współczesnej komparatystyce literackiej, wyd. 2 poszerz. i uzup., Warszawa

1989, s. 237-277.

Jędrychowska M., Lektura i kultura, Kraków 1994.

Kuźma E., Opozycja narrator-narracja we współczesnej prozie, [w:] Formy i strategie wypowiedzi

narracyjnej, red. C. Niedzielski i J. Speina, Toruń 1993.

Kuźma E., Spór o wartość i zasadność interpretacji literackiej, „Pamiętnik Literacki” 1989, z. 3.

Nycz R., Teoria interpretacji: problem pluralizmu, [w:] tenże, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a

wiedza o literaturze, Warszawa 1993.

Pietrowski M., Morfologia noweli, „Przegląd Humanistyczny”1972, nr 1.

Pszczołowska L., Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław 2001, s. 7-145.

Ricoeur P., Język, tekst, interpretacja, Wybór pism, wybór i wstęp K. Rosner, Warszawa 1989.

Sinko G., Opis przedstawienia teatralnego. Problem semiotyczny, Wrocław 1982.

Skarbowski J., Literatura-muzyka. Zbliżenia i dialogi, Warszawa 1981.

Skubulanka T., Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin 2001.

Sławiński J., O problemach „sztuki interpretacji”, [w:] tenże, Dzieło, język, tradycja, wyd. 2,

Warszawa 1998.

Świerkowska M., Opis inscenizacji teatralnej, [w:] Wychowanie przez sztukę, red. I. Wojnar, t. 3,

Warszawa 1965.

Wysłouch S., Analiza strukturalno-semiotyczna, „Polonistyka” 1992, nr 5.

17. Uwagi dodatkowe: –

Page 11: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

91

18 b Nazwa konwersatorium: Liryka romantyczna – analizy i interpretacje

Prowadzą Pracownicy Zakładu Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu

13. Cel nauczania:

Kształcenie umiejętności związanych z analizą i interpretacją utworów

lirycznych doby romantyzmu; kształcenie umiejętności analizy porównawczej.

Na zajęciach omawiane są także artykuły teoretyczne na temat metod analizy i

interpretacji dzieł literackich.

14. Program nauczania:

Analiza i interpretacja utworów lirycznych polskich poetów romantycznych:

A. Mickiewicza, J. Słowackiego, Z. Krasińskiego, C. Norwida, S.

Goszczyńskiego, T. Lenartowicza, W. Syrokomli, K. Ujejskiego, J. B.

Zaleskiego, W. Pola, S. Witwickiego (szczegółowe propozycje będą

uzgadniane z uczestnikami zajęć).

15. Metody i formy oceny pracy studenta: zaliczenie z oceną (wymagania: czynne

uczestnictwo w zajęciach, praca pisemna – samodzielna interpretacja wybranego utworu

lirycznego doby romantyzmu).

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

Zagadnienia ogólne

Bachelard G., Wyobraźnia poetycka, wyboru dokonał H. Chudak, przeł. H. Chudak, A.

Tatarkiewicz, przedmowa J. Błońskiego, Warszawa 1975.

Sawicki S., Uwagi o analizie utworu literackiego, [w:] Problemy teorii literatury, seria I,

Wrocław 1987, s. 366-384.

Sławiński J., Miejsce interpretacji, Gdańsk 2006.

Słownik literatury polskiej XIX wieku. . red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 2002

(lub wyd. wcześniejsze).

Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji. Studia, red. J. Sławiński i J. Święch, Wrocław

1978.

Zagadnienia szczegółowe

Brzozowski J., Odczytywanie romantyków. Szkice i notatki o Mickiewiczu, Malczewskim i

Słowackim, Kraków 2002.

Cypriana Norwida kształt prawdy i miłości. Analizy i interpretacje, red. S. Makowski,

Warszawa 1986.

Cyprian Norwid. Interpretacje, red. S. Makowski, Warszawa 1986.

Dopart B., Poezja romantyczna – liryka romantyczna – liryka romantyków, [w:] idem,

Romantyzm polski: pluralizm prądów i synkretyzm dzieła, Kraków 1999, s. 31-41.

Dopart B., Wstęp, [w:] „I ziarno duszy nagie pozostało”. Antologia wierszy polskiego

romantyzmu, wybór i oprac. B. Dopart, A. Ziołowicz, Kraków 2006, t. I, s. 5-28.

Fieguth R., „Rozpierzchłe gałązki”. Cykliczne i skojarzeniowe formy kompozycyjne w

twórczości Adama Mickiewicza, przeł. M. Zieliński, Warszawa 2002.

Juliusza Słowackiego rym błyskawicowy. Analizy i interpretacje, red. S. Makowski,

Warszawa 1980.

Liryka Cypriana Norwida, red. P. Chlebowski, Toruń, Lublin 2003.

Liryka polska. Interpretacje, red. J. Prokop i J. Sławiński, Gdańsk 2001 (lub wyd.

wcześniejsze).

Opacki I., „W środku niebokręga”. Poezja romantycznych przełomów, Katowice 1995.

Page 12: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

92

Owczarski W., Mickiewiczowskie figury wyobraźni, Gdańsk 2002.

Piwińska M., Wolny myśliwy. Osiem prób czytania Mickiewicza, Gdańsk 2003.

Poezja polska od romantyzmu do dwudziestolecia międzywojennego. Interpretacje, red. A.

Kowalczykowa, T. Marciszuk, Warszawa 1999.

Tatara M., Od Kochanowskiego do Norwida. Lektury i rozprawy, oprac. B. Dopart i M.

Stanisz, wstępem opatrzył. B. Dopart, materiały bibliograficzne zebrał M. Stanisz,

Kraków 2007.

Trzynaście arcydzieł romantycznych, red. E. Kiślak i M. Gumkowski, Warszawa 1996.

Wiersze Adama Mickiewicza. Analizy, komentarze, interpretacje, red. J. Brzozowski, Łódź

1998.

Zgorzelski Cz., Liryka w pełni romantyczna. Studia i szkice o wierszach Słowackiego,

Warszawa 1981.

Zwierzyński L., Wyobraźnia akwatyczna Mickiewicza, Katowice 1998.

Zygmunt Krasiński – nowe spojrzenia, red. G. Halkiewicz-Sojak i B. Burdziej, Toruń 2001.

18 c

Nazwa konwersatorium: Romantyczne dyskursy literackie

Prowadzą Pracownicy Zakładu Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu

13. Cel nauczania:

Kształcenie umiejętności związanych z analizą i interpretacją dzieł literackich

doby romantyzmu; kształcenie umiejętności analizy porównawczej – ze

szczególnym uwzględnieniem różnych gatunków literatury romantycznej. Na

zajęciach omawiane są także artykuły teoretyczne na temat metod analizy i

interpretacji dzieł literackich.

14. Program nauczania:

liryka (osobista, religijna, patriotyczna, opisowa) (J. Słowacki, [Przez furie

jestem targan ja, Orfeusz…]; A. Mickiewicz, Rozum i wiara, Nad wodą wielką

i czystą; J. Słowacki, Do Ludwiki Bobrówny; C. Norwid, Żydowie polscy; S.

Witwicki, Do sosny polskiej znalezionej w jednym z ogrodów w Chatenay),

opowiadanie fantastyczne (E. T. A. Hoffmann, Don Juan. Z dziennika

podróżującego entuzjasty),

nowela (C. Norwid, Ad leones!),

powieść poetycka (J. Słowacki, Mnich. Powieść wschodnia),

dramat (C. Norwid, Słodycz),

gawęda (W. Syrokomla, Trędzlowe. Gawęda ku szlacheckiemu zbudowaniu),

proza poetycka (J. Słowacki, Genesis z Ducha),

list (list Z. Krasińskiego do ojca z 11 lipca 1831 r.; wybrane listy J.

Słowackiego do matki),

artykuł krytycznoliteracki (M. Mochnacki, O sonetach Adama Mickiewicza),

przedmowa (przedmowa do II cz. Dziadów A. Mickiewicza).

15. Metody i formy oceny pracy studenta: zaliczenie z oceną (wymagania: czynne

uczestnictwo w zajęciach, praca pisemna – samodzielna interpretacja wybranego utworu

lirycznego doby romantyzmu).

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

Page 13: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

93

Zagadnienia ogólne

Bachelard G., Wyobraźnia poetycka, wyboru dokonał H. Chudak, przeł. H. Chudak, A.

Tatarkiewicz, przedmowa J. Błoński, Warszawa 1975.

Korwin-Piotrowska D., Problemy poetyki opisu prozatorskiego, Kraków 2001.

Sawicki S., Uwagi o analizie utworu literackiego, [w:] Problemy teorii literatury, seria I,

Wrocław 1987, s. 366-384.

Sławiński J., Miejsce interpretacji, Gdańsk 2006.

Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 2002

(lub wyd. wcześniejsze).

Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji. Studia, red. J. Sławiński i J. Święch, Wrocław

1978.

Zagadnienia szczegółowe

Bartoszyński K., O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie „Pamiątek Soplicy”, [w:]

idem, Teoria i interpretacja. Szkice literackie, Warszawa 1985, s. 208-246.

Brzozowski J., Odczytywanie romantyków. Szkice i notatki o Mickiewiczu, Malczewskim i

Słowackim, Kraków 2002.

Caillois R., W sercu fantastyki, przeł. M. Ochab, Gdańsk 2005.

Cyprian Norwid. Interpretacje, red. S. Makowski, Warszawa 1986.

Dramat polski. Interpretacje, cz. I: Od wieku XVI do Młodej Polski, red. J. Ciechowicz i Z.

Majchrowski, wstęp i posłowie D. Ratajczakowa, Gdańsk 2001.

Fieguth R., „Rozpierzchłe gałązki”. Cykliczne i skojarzeniowe formy kompozycyjne w

twórczości Adama Mickiewicza, przeł. M. Zieliński, Warszawa 2002.

Kowalczykowa A., Dramat i teatr romantyczny, Warszawa 1997.

Kowalczykowa A., Pejzaż romantyczny, Kraków 1982.

Kowalczykowa A., Słowacki, Warszawa 1999 (lub wyd. wcześniejsze).

Nowela. Opowiadanie. Gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych, red. K.

Bartoszyński, M. Jasińska-Wojtkowska, S. Sawicki, Warszawa 1979.

Opacki I., „W środku niebokręga”. Poezja romantycznych przełomów, Katowice 1995.

Owczarski W., Mickiewiczowskie figury wyobraźni, Gdańsk 2002.

Piwińska M., Wolny myśliwy. Osiem prób czytania Mickiewicza, Gdańsk 2003.

Rzepczyński Sławomir, Wokół nowel „włoskich” Norwida. Z zagadnień komunikacji

literackiej, Słupsk 1996.

Skwarczyńska S., Teoria listu, na podstawie lwowskiego pierwodruku oprac. E. Feliksiak,

Białystok 2006.

Sławińska I., Odczytywanie dramatu, Warszawa 1988.

Sławiński J., Funkcje krytyki literackiej, [w:] idem, Dzieło. Język. Tradycja, Warszawa 1974,

s. 171-202.

Sławiński J., Krytyka literacka jako przedmiot badań historycznoliterackich, [w:] Badania

nad krytyką literacką, red. J. Sławiński, Wrocław 1974, s. 7-25.

Stępnik K., Poetyka gawędy wierszowanej, Wrocław 1983.

Stanisz M., Przedmowy romantyków. Kreacje autorskie, idee programowe, gry z czytelnikiem,

Kraków 2007.

Strzyżewski M., Działalność krytyczna Maurycego Mochnackiego, Toruń 1994.

Świontek S., Norwidowski teatr świata, Łódź 1983.

Tatara M., Od Kochanowskiego do Norwida. Lektury i rozprawy, oprac. B. Dopart i M.

Stanisz, wstępem opatrzył. B. Dopart, materiały bibliograficzne zebrał M. Stanisz,

Kraków 2007.

Trzynaście arcydzieł romantycznych, red. E. Kiślak i M. Gumkowski, Warszawa 1996.

Page 14: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

94

Waśko A., Wstęp. Gawęda szlachecka w literaturze polskiej, [w:] Romantyczna gawęda

szlachecka. Antologia, wybrał i oprac. A. Waśko, Kraków 1999, s. V-XIII.

Wiersze Adama Mickiewicza. Analizy, komentarze, interpretacje, red. J. Brzozowski, Łódź

1998.

Zarych E., Fantastyka w utworach E. T. A. Hoffmanna, „Teksty Drugie” 1998, nr 5, s. 53-77.

Ziołowicz A., Dramat i romantyczne „Ja”. Studium podmiotowości w dramaturgii polskiej

doby romantyzmu, Kraków 2002.

Zwierzyński L., Wyobraźnia akwatyczna Mickiewicza, Katowice 1998.

18 d

Nazwa konwersatorium: Analiza dzieł literatury pozytywizmu.

Prowadzą Pracownicy Zakładu Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu

13. Cel nauczania:

Kształcenie umiejętności związanych z analizą i interpretacją utworów

literackich doby pozytywizmu; kształcenie umiejętności analizy porównawczej

– ze szczególnym uwzględnieniem różnych gatunków literatury

pozytywistycznej. Na zajęciach omawiane są także artykuły teoretyczne na

temat metod analizy i interpretacji dzieł literackich.

14. Program nauczania:

Poezja Adama Asnyka w kontekście najważniejszych idei epoki pozytywizmu.

Interpretacja wybranych utworów: Między nami nic nie było, Publiczność do

poetów, Poeci do publiczności, Różowa chwilka, Legenda pierwszej miłości,

XIX wiekowi, Na początku, Panieneczka, Kopciuszek, Historyczna nowa

szkoła, Sztuczne kwiaty, Limba, Ulewa (z powyższego zestawu do wyboru 3-4

wiersze).

Cykl Nad głębiami Adama Asnyka jako przykład liryki intelektualnej (wybrać

5-6 sonetów).

Stylizacja i dydaktyzm w liryce Marii Konopnickiej. Z cyklu Na fujarce:

Świecą gwiazdy świecą; Wsiałem ci ja w czarną rolę; A czemuż wy, chłodne

rosy, padacie; z cyklu Obrazki: Sobotni wieczór; Wolny najmita; Przed sądem;

W piwnicznej izbie.

Kroniki tygodniowe Bolesława Prusa – literatura czy dokument?

Poetyka wybranych nowel i opowiadań pozytywistycznych: (H. Sieniewicza

Sachem i Jamioł; B. Prusa Z legend dawnego Egiptu; E. Orzeszkowej Gloria

victis).

Analiza i interpretacja Krzyżaków Henryka Sienkiewicza.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: zaliczenie z oceną (wymagania: czynne

uczestnictwo w zajęciach, praca pisemna – samodzielna interpretacja wybranego utworu

lirycznego doby pozytywizmu).

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

Zagadnienia ogólne

Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu, red. E. Jankowski i J. Kulczycka-Saloni, t.

1-3, Wroclaw 1980-1984.

Page 15: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

95

Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 2002

(lub wyd. wcześniejsze).

Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, Seria IV Literatura polska w okresie realizmu i

naturalizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, H. Markiewicz, Z. Zabicki, t. 1-4, Warszawa

1965-1971.

Markiewicz Henryk, Przekroje i zbliżenia. Rozprawy i szkice historycznoliterackie, Warszawa

1967 (tu: Dialektyka pozytywizmu polskiego, Antynomie powieści realistycznej

dziewiętnastego wieku, Literatura okresu pozytywizmu w perspektywie polskiej i

światowej).

Markiewicz Henryk, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1965 (tu: Realizm,

naturalizm, typowość).

Markiewicz Henryk, Świadomość literatury. Rozprawy i szkice, Warszawa 1985 (tu:

Pozytywiści wobec romantyzmu polskiego).

Zagadnienia szczegółowe:

Baczewski Antoni, Poezja Adama Asnyka, El...y, Rzeszów 1991.

Szypowska Maria, Asnyk znany i nieznany, Warszawa 1971.

Krzyżanowski Julian, Adam Asnyk. Poeta czasów niepoetyckich, [w:] W kręgu wielkich

realistów, Kraków 1962.

Kabata Michał, Myśl filozoficzna XIX wieku w poezji Adama Asnyka, „Poezja” 1975, nr 11.

Mocarska-Tycowa Zofia, Wybory i konieczności: poezja Asnyka wobec gustów estetycznych i

najważniejszych pytań swoich czasów, Toruń 1990

Przybyła Zbigniew, Asnyk i Konopnicka. Szkice historycznoliterackie, Częstochowa 1997.

Maria Konopnicka. Nowe studia i szkice, red. J. Z. Białek i T. Budrewicza, Kraków 1995.

Dłuska Maria, Pod znakiem sylabotonizmu. Rzecz o wierszu Marii Konopnickiej, [w:] tejże,

Studia i rozprawy, t. 2, Kraków 1970.

Lektury polonistyczne. Pozytywizm – Młoda Polska, t. 1, red. S. Grzeszczuk. Kraków 1998.

Kulczycka-Saloni Janina, „Kronika” Bolesława Prusa – tragikomiczna epopeja Warszawy,

„Polonistyka” 1962, nr 4.

Bujnicki Tadeusz, „Sachem” Sienkiewicza. Szkic interpretacyjny, [w:] Prace ofiarowane

Henrykowi Markiewiczowi, red. T. Weiss, Kraków 1984.

Detko Jan, „Gloria victis” Elizy Orzeszkowej, „Prace Polonistyczne” 1962 (18).

Żmigrodzka Maria, Dwie powstańcze legendy Orzeszkowej, „Pamiętnik Literacki” 1963, z. 4.

Kulczycka-Saloni Janina, Nowelistyka Bolesława Prusa, Warszawa 1963.

O „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza, wybory prac krytycznych dokonał Tomasz Jodełka,

Warszawa 1958.

Bujnicki Tadeusz, Wstęp, [w:] H. Sienkiewcz, Krzyżacy, Wrocław 1990 (seria „Biblioteka

Narodowa”).

Page 16: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

96

18 e Nazwa konwersatorium: Małe formy prozatorskie

Prowadzą pracownicy Zakładu Literatury Polskiej XX Wieku

13. Cel nauczania: kształcenie umiejętności analizy i interpretacji dzieł literackich

14. Program nauczania: analiza dzieła literackiego ukierunkowana będzie na małe formy

prozatorskie – szczegółowy program zaproponują prowadzący.

15. Metody i formy oceny pracy studenta:

Przedmiot kończy się zaliczeniem z oceną, warunkiem jego uzyskania jest

systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz pełna znajomość lektur

wskazanych przez prowadzącego.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: Chrząstowska B., Wysłouch S., Poetyka stosowana, Warszawa 1987, wyd. II zmienione, tu rozdz. 1-2.

Konsekwencje metodologiczne, s. 29-51; oraz S. Wysłouch, Analiza strukturalno-semiotyczna,

„Polonistyka”1992, nr 5.

Handke R., Hermeneutyka, „Polonistyka” 1992, nr 5.

Lekcje czytania. Eksplikacje literackie,cz. I, red. W. Dynak i A. W. Labuda, Wrocław 1991, tu: Wstęp;

oraz A. W. Labuda, Eksplikacja tekstu, „Polonistyka” 1992, nr 5.

Sawicki S., Uwagi o analizie utworu literackiego, [w:] Problemy teorii literatury, Seria I, Wrocław

1987, red. H. Markiewicz.

Sławiński J., Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego, [w:] tegoż Próby

teoretycznoliterackie, Warszawa 1992 lub [w:] Problemy metodologiczne współczesnego

literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków 1976 lub J. Sławiński, Uwagi o

interpretacji, jw. lub J. Sławiński, O problemach sztuki interpretacji, [w:] Dzieło, język,

tradycja, Warszawa 1974 lub Wstęp do Liryka polska. Interpretacje, red. Prokop, J. Sławiński.

Szczegółowe lektury i materiały pomocnicze zostaną przedstawione do wiadomości

studentów na pierwszych zajęciach.

17. Uwagi dodatkowe:

Student otrzymuje różne propozycje problematyki zajęć i może wybrać grupę zgodnie

ze swoimi zainteresowaniami. Termin rejestracji na zajęcia – pierwsze spotkanie w

semestrze. Obowiązuje określony limit osób w grupie ustalony przez dyrekcję przed

rozpoczęciem semestru.

18 f Nazwa konwersatorium: Zagadnienie tradycji

Prowadzą pracownicy Zakładu Literatury Polskiej XX Wieku

13. Cel nauczania:

Celem kursu jest kształcenie umiejętności analizy i interpretacji dzieł literackich.

14. Program nauczania: analiza dzieła literackiego ukierunkowana będzie na zagadnienie

tradycji – szczegółowy program zaproponują prowadzący.

Page 17: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

97

15. Metody i formy oceny pracy studenta:

Przedmiot kończy się zaliczeniem, warunkiem jego uzyskania jest

systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz pełna znajomość

lektur wskazanych przez prowadzącego.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: Chrząstowska B., Wysłouch S., Poetyka stosowana, Warszawa 1987, wyd. II zmienione, tu roz. I - 2.

Konsekwencje metodologiczne, s. 29-51; oraz S. Wysłouch, Analiza strukturalno-semiotyczna,

„Polonistyka”1992, nr 5.

Handke R., Hermeneutyka, „Polonistyka” 1992, nr 5.

Lekcje czytania. Eksplikacje literackie,cz. I, red. W. Dynak i A. W. Labuda, Wrocław 1991, tu: Wstęp;

oraz A. W. Labuda, Eksplikacja tekstu, „Polonistyka” 1992, nr 5.

Sawicki S., Uwagi o analizie utworu literackiego, [w:] Problemy teorii literatury, Seria I, Wrocław

1987, red. H. Markiewicz.

Sławiński J., Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego, [w:] tegoż Próby

teoretycznoliterackie, Warszawa 1992 lub [w:] Problemy metodologiczne współczesnego

literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków 1976 lub J. Sławiński, Uwagi o

interpretacji, jw. lub J. Sławiński, O problemach sztuki interpretacji, [w:] Dzieło, język,

tradycja, Warszawa 1974 lub Wstęp do Liryka polska. Interpretacje, red. Prokop, J. Sławiński

Szczegółowe lektury i materiały pomocnicze zostaną przedstawione do wiadomości

studentów na pierwszych zajęciach.

17. Uwagi dodatkowe:

Student otrzymuje różne propozycje problematyki zajęć i może wybrać grupę zgodnie ze

swoimi zainteresowaniami. Termin rejestracji na zajęcia – pierwsze spotkanie w semestrze.

Obowiązuje określony limit osób w grupie ustalony przez dyrekcję przed rozpoczęciem

semestru.

18 g Nazwa konwersatorium: Poezja współczesna

Prowadzą pracownicy Zakładu Literatury Polskiej XX Wieku

13. Cel nauczania: kształcenie umiejętności analizy i interpretacji dzieł literackich.

14. Program nauczania: analiza dzieła literackiego ukierunkowana będzie na poezję

współczesną – szczegółowy program zaproponują prowadzący

15. Metody i formy oceny pracy studenta:

Przedmiot kończy się zaliczeniem, warunkiem jego uzyskania jest systematyczne i aktywne

uczestnictwo w zajęciach oraz pełna znajomość lektur wskazanych przez prowadzącego.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: Chrząstowska B., Wysłouch S., Poetyka stosowana, Warszawa 1987, wyd. II zmienione, tu roz. I - 2.

Konsekwencje metodologiczne, s. 29-51; oraz S. Wysłouch, Analiza strukturalno-semiotyczna,

„Polonistyka”1992, nr 5.

Handke R., Hermeneutyka, „Polonistyka” 1992, nr 5.

Page 18: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

98

Lekcje czytania. Eksplikacje literackie,cz. I, red. W. Dynak i A. W. Labuda, Wrocław 1991, tu: Wstęp;

oraz A. W. Labuda, Eksplikacja tekstu, „Polonistyka” 1992, nr 5.

Sawicki S., Uwagi o analizie utworu literackiego, [w:] Problemy teorii literatury, Seria I, Wrocław

1987, red. H. Markiewicz.

Sławiński J., Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego, [w:] tegoż Próby

teoretycznoliterackie, Warszawa 1992 lub [w:] Problemy metodologiczne współczesnego

literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków 1976 lub J. Sławiński, Uwagi o

interpretacji, jw. lub J. Sławiński, O problemach sztuki interpretacji, [w:] Dzieło, język,

tradycja, Warszawa 1974 lub Wstęp do Liryka polska. Interpretacje, red. Prokop, J. Sławiński

Szczegółowe lektury i materiały pomocnicze zostaną przedstawione do wiadomości

studentów na pierwszych zajęciach.

17. Uwagi dodatkowe:

Student otrzymuje różne propozycje problematyki zajęć i możę wybrać grupę zgodnie ze

swoimi zainteresowaniami. Termin rejestracji na zajęcia – pierwsze spotkanie w semestrze.

Obowiązuje okreśłony limit osób w grupie ustalony przez dyrekcję przed rozpoczęciem

semestru.

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Instytutu Filologii Polskiej.

Page 19: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

99

Numer 19 a.

1. Nazwa przedmiotu: Gramatyka opisowa języka polskiego (część 1: fonetyka, fonologia i słowotwórstwo)

2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: wykład

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony egzaminem

5. Rok i semestr: rok I, semestr 1. i 2.

6. Liczba punktów ECTS: 2 + 2

7. Poziom przedmiotu: zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 1

9. Liczba godzin w semestrze: 15 [18]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki opisowej języka polskiego na poziomie

szkoły średniej (profil ogólny)

13. Cel nauczania:

Podczas zajęć studenci zapoznają się z regułami gramatycznymi współczesnego języka

polskiego, poznają współczesny system fonetyczny, fonologiczny i morfologiczny,

poczynając od jednostek najmniejszych (fonem, głoska), do większych (morfemy,

wyrazy).

Celem zajęć jest wprowadzenie w znajomość współczesnej polszczyzny oraz kształcenie

umiejętności analizy i oceny zjawisk językowych zachodzących we współczesnym

języku polskim (na poziomie fonetycznym i fonologicznym oraz morfologicznym).

14. Program nauczania:

Problematyka prezentowana na wykładach stanowi podłoże teoretyczne do ćwiczeń i

obejmuje następujące zagadnienia:

Fonetyka i fonologia – przedmiot badań, pojęcie głoski i fonemu, budowa narządów

mowy. Wymowa bardzo staranna, staranna, potoczna.

Konsonantyzm. Kryteria charakterystyki spółgłosek. Półsamogłoski i ich warianty

Wokalizm. Kryteria charakterystyki samogłosek. Realizacja samogłosek nosowych w

różnych kontekstach z uwzględnieniem różnych typów wymowy.

Upodobnienia fonetyczne. Podział upodobnień ze względu na typy wyrażeń, kierunek

wpływu oraz cechę, której dotyczy wpływ sąsiedztwa fonetycznego. Upodobnienia pod

względem dźwięczności. Różnice regionalne w realizacji połączeń międzywyrazowych.

Upodobnienia pod względem głównego miejsca artykulacji. Upodobnienia pod

względem sposobu artykulacji.

Akcent oksytoniczny, paroksytoniczny i proparoksytoniczny. Tendencje we współczesnej

polszczyźnie. Wyrazy akcentowane i nieakcentowane.

Fonologia i jej działy. Pojecie fonemu. Przegląd cech dystynktywnych w języku polskim.

Allofony kombinatoryczne i fakultatywne. Typy opozycji fonologicznych.

Miejsce słowotwórstwa w systemie językowym. Morfem. Różne klasyfikacje morfemów.

Morfem a formant słowotwórczy. Analiza morfemowa, fleksyjna i słowotwórcza wyrazu.

Podstawowe pojęcia słowotwórcze. Wyraz motywowany (derywat). Derywaty proste i

złożone, właściwe i asocjacyjne. Podstawa słowotwórcza i sposoby jej wyrażania.

Podstawa związana.

Page 20: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

100

Człony derywatu: temat słowotwórczy i formant słowotwórczy. Rodzaje tematu,

dezintegracja tematu, alternacje morfologiczne w temacie słowotwórczym jakościowe i

ilościowe. Formanty afiksalne, paradygmatyczne, alternacyjne i prozodyczne. Morfem a

formant słowotwórczy.

Rodzaje derywacji. Charakterystyka derywacji prostych: prefiksalnej, sufiksalnej,

interfiksalnej, postfiksalnej, paradygmatycznej, alternacyjnej, dezintegralnej,

prozodycznej. Derywacje złożone.

Klasyfikacja konstrukcji słowotwórczych ze względu na funkcje formantów. Derywaty

transpozycyjne, modyfikacyjne i mutacyjne. Wartość kategorialna, kategoria

słowotwórcza, typ słowotwórczy.

Charakterystyka kategorii rzeczownika. Rzeczowniki prefiksalne i pochodne od wyrażeń

syntaktycznych. Złożenia i zrosty.

Kategorie słowotwórcze przymiotników i przysłówków.

Czasowniki dewerbalne i odimienne.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: przedmiot kończy się egzaminem ustnym lub

pisemnym (o formie egzaminu decyduje egzaminator)

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: Literatura obowiązkowa:

Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, (red.) H. Wróbel, Kraków 1995.

Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, wyd. drugie zmienione, red. R.

Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa 1998.

Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego, Warszawa 1979.

Milewski J., Językoznawstwo, Warszawa 1969.

Ostaszewska D., Tambor J., Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka

polskiego, Katowice 1990.

Strutyński J., Gramatyka polska, cz. 1. Wprowadzenie. Fonetyka. Fonologia, Kraków 1995.

Trubiecki N. S., Podstawy fonologii, Warszawa 1970.

Wierzchowska B., Wymowa polska, Warszawa 1965.

Wierzchowska B., Fonetyka i fonologia języka polskiego, Warszawa 1980.

Literatura uzupełniająca:

Dłuska M., Fonetyka polska. Artykulacje głosek polskich, Kraków 1983.

Dunaj B., Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski” LXXXVI, 2006, z.3, s. 161-172.

Dunaj B., Zagadnienia poprawności językowej. 1 .Wymowa samogłosek nosowych, „Język Polski”

LXXXIII, 2003, z. 2.

Gramatyka opisowa języka polskiego z ćwiczeniami stylistycznymi, W. Doroszewski,

B. Wieczorkiewicz (red.), Warszawa 1961.

Honowska M., Ewolucja metod polskiego słowotwórstwa synchronicznego, Wrocław 1979.

Madejowa M., Zasady współczesnej wymowy polskiej (w zakresie samogłosek nosowych i grup

spółgłoskowych) oraz ich przydatność w praktyce szkolnej, „Język Polski”1992, z. 2-3.

Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, wyd. 3 [ze słowotwórstwem), Warszawa 1999.

Puzynina J., Próba klasyfikacji formantów słowotwórczych języka polskiego, „Język Polski” 1978, z.

2, s. 98-106.

Waszakowa K., Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki z formantami

paradygmatycznymi, Warszawa 1993.

Waszakowa K., Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne obce,

Warszawa 1994.

Wiśniewski M., Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 1997.

17. Uwagi dodatkowe: –

Page 21: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

101

3. Formuła przedmiotu: ćwiczenia

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok I, semestr 1. i 2.

6. Liczba punktów ECTS: 1 + 2

7. Poziom przedmiotu: zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30+30 [36]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego

12. Wymagania wstępne: jak do wykładu

13. Cel nauczania: jak przy wykładzie

14. Program nauczania: skorelowany z tematyką wykładu

15. Metody i formy oceny pracy studenta: podstawą zaliczenia ćwiczeń jest aktywny udział

w zajęciach oraz pozytywne wyniki czterech kolokwiów

(ustnych i pisemnych), sprawdzających wiedzę teoretyczną

i praktyczną.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: jak do wykładu

17. Uwagi dodatkowe: –

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.

Page 22: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

102

Numer 19b b.

1. Nazwa przedmiotu: Gramatyka opisowa języka polskiego (część II: fleksja i składnia)

2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: wykład

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony egzaminem

5. Rok i semestr: rok II, semestr 3.

6. Liczba punktów ECTS: 2

7. Poziom przedmiotu: zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30 [18]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki opisowej języka polskiego na poziomie

szkoły średniej (profil ogólny)

13. Cel nauczania:

Podczas zajęć studenci zapoznają się z regułami gramatycznymi współczesnego języka

polskiego, poznają współczesny system fleksyjny i składniowy.

Celem zajęć jest wprowadzenie w znajomość współczesnej polszczyzny oraz kształcenie

umiejętności analizy i oceny zjawisk językowych zachodzących we współczesnym

języku polskim (na poziomie fleksji i składni).

14. Program nauczania:

Zagadnienia z fleksji:

kategorie gramatyczne i morfologiczne oraz typologia kategorii morfologicznych;

sposoby wyrażania kategorii;

podział wyrazów na temat fleksyjny i końcówkę;

paradygmat – wzorzec odmiany;

zasób kategorii imiennych j. polskiego - przypadek, liczba, rodzaj oraz ich

wykładniki w różnych częściach mowy;

funkcje składniowe oraz klasyfikacje semantyczne i formalne imiennych części

mowy – rzeczowników, przymiotników, liczebników i zaimków;

przegląd końcówek paradygmatu rzeczownikowego, przymiotnikowego,

liczebnikowego i zaimkowego;

kategorie werbalne - osoba, czas, tryb, aspekt, strona, ich semantyka, wykładniki,

funkcje;

czasownik - klasyfikacje i funkcje, podział czasowników na koniugacje, tematy

czasownika i sposoby ich wyodrębniania;

formy czasownika oparte na poszczególnych tematach;

wtórne tematy imienne i ich funkcje; formy syntetyczne i analityczne;

formy bezosobowe, imiesłowy i bezokolicznik - budowa i funkcje;

kategorie prymarnie imienne czasowników - wykładniki i funkcje;

funkcje kategorii fleksyjnych w tworzeniu syntaktycznych grup wyrazowych.

Page 23: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

103

Zagadnienia ze składni:

wprowadzenie podstawowych pojęć - wypowiedzenie, zdanie, zdanie składowe,

oznajmienie, zawiadomienie, równoważnik;

grupa syntaktyczna, składnik, typy składników; dodatkowe wyznaczniki i ich

funkcje;

konotacja i akomodacja – związki rządu, zgody i przynależności;

schematy zdaniowe;

podstawowe człony syntaktyczne – orzeczenie i podmiot; związek główny

bezpodmiotowy i bezorzeczeniowy;

związki poboczne – przydawka, dopełnienie i okolicznik oraz ich klasyfikacje;

wypowiedzenia złożone;

relacje zachodzące między wypowiedzeniami składowymi oraz wykładniki

formalne tych relacji;

typy wypowiedzeń współrzędnie złożonych;

typy wypowiedzeń podrzędnie złożonych – podmiotowe, orzecznikowe,

przydawkowe, dopełnieniowe oraz okolicznikowe;

zdania podrzędne prosentencjonalne i profrazowe;

wypowiedzenia wielokrotnie złożone;

wypowiedzenia o przerwanym toku oraz eliptyczne;

struktura semantyczna wypowiedzenia – referencja i modalność;

struktura tematyczno-rematyczna wypowiedzenia, struktura linearna

wypowiedzenia; cechy składniowe tekstów mówionych.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: przedmiot kończy się egzaminem ustnym lub

pisemnym (o formie egzaminu decyduje egzaminator)

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

Literatura obowiązkowa: Bańczerowski J., Pogonowski J., Zgółka T., Wstęp do językoznawstwa, Poznań 1982.

Doroszewski W., Podstawy gramatyki polskiej. Warszawa 1963.

Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, Laskowski R.,

Wróbel H., wyd. 2, Warszawa 1998.

Grzegorczykowa R., Wykłady z polskiej składni. Warszawa 1996.

Jodłowski S., Podstawy polskiej składni. Warszawa 1976.

Klemensiewicz Z., Zarys składni polskiej (od wyd. 2).

Literatura obowiązkowa: Encyklopedia kultury polskiej XX w., t. 2: Współczesny język polski. Warszawa 1996.

Labocha J., Gramatyka polska, cz. 3: Składnia, Kraków 1995.

Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 1996.

Ruszkowski, Analiza składniowa wypowiedzeń. Zbiór ćwiczeń, Kielce 1999.

Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1985.

Strutyński J., Zarys gramatyki polskiej, cz. 2: Morfologia, Kraków 1994.

Wróbel H., Gramatyka języka polskiego, Kraków 2001.

Page 24: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

104

3. Formuła przedmiotu: ćwiczenia

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok II, semestr 3.

6. Liczba punktów ECTS: 2

7. Poziom przedmiotu: zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30 [18]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego

12. Wymagania wstępne: jak do wykładu

13. Cel nauczania: jak przy wykładzie

14. Program nauczania: skorelowany z tematyką wykładu

15. Metody i formy oceny pracy studenta: podstawą zaliczenia ćwiczeń jest aktywny udział w

zajęciach oraz pozytywne wyniki czterech kolokwiów

(ustnych i pisemnych), sprawdzających wiedzę teoretyczną i

praktyczną.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: jak do wykładu

17. Uwagi dodatkowe: – Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.

Page 25: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

105

Numer 21.

1. Nazwa przedmiotu: Stylistyka praktyczna 2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: konwersatorium

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok II, semestr 4.

6. Liczba punktów ECTS: 1

7. Poziom przedmiotu: średnio zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 1

9. Liczba godzin w semestrze: 15 [10]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki opisowej języka polskiego oraz wiedza o

stylach na poziomie szkoły średniej

13. Cel nauczania: Przedmiot służy poznaniu odmian stylowych współczesnej polszczyzny

oraz stylów literackich. Student uczy się konstruowania różnogatunkowych

wypowiedzi pisanych i mówionych, doskonali kompetencje nadawcze.

14. Program nauczania:

Przedmiot i zakres badań stylistyki: stylistyka literacka i językoznawcza. Stylistyka

funkcjonalna, pragmatyczna i kognitywna.

Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Odmiany języka: mówiona i

pisana.

Styl potoczny centrum stylowym współczesnej polszczyzny. Zmiany statusu języka

potocznego po 1989 roku.

Styl urzędowy i jego podstawowe cechy: dyrektywność, bezosobowy charakter

wypowiedzi, dążenie do precyzji, standaryzacja tekstów.

Pisma użytkowe w uczelni. Podanie, życiorys, curriculum vitae - odmiany, list

motywacyjny. List motywacyjny – ćwiczenia w redagowaniu wybranego gatunku.

Styl publicystyczny i jego wykładniki. Język i styl podstawowych gatunków

dziennikarskich: gatunki informacyjne i publicystyczne. Tytuł prasowy – sposoby

formułowania i funkcje.

Analiza i próba redakcji wybranych gatunków, np. notatka prasowa; recenzja

publicystyczna.; felieton; reportaż; listy do redakcji.

Odmiany stylu naukowego ze względu na typ odbiorcy: teoretycznonaukowa,

dydaktycznonaukowa, popularnonaukowa, praktycznonaukowa. Terminologia i inne

wykładniki stylu naukowego.

Komunikacja w Internecie. Cechy komunikatów internetowych (rozmowy na Gadu-

Gadu, dzienniki internetowe, forum dyskusyjne).

Język reklam w prasie, radiu i telewizji.

Cechy stylu religijnego. Styl tekstów Jana Pawła II (utwory artystyczne i homilie).

Styl artystyczny. Środki stylowe i ich systematyzacja. Budowanie metafory jako figury

stylistycznej wyznaczającej reprezentację świata. Analiza tekstów poetyckich.

Stylizacja językowa – definicje i podziały. Stylizacja na odmiany terytorialne,

środowiskowe, danego okresu historycznego, na inne odmiany stylowe.

Stylizacja deformująca na przykładzie stylu groteskowego.

Page 26: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

106

15. Metody i formy oceny pracy studenta: podstawą zaliczenia ćwiczeń jest aktywny udział w

zajęciach oraz pozytywne wyniki kolokwiów (ustnych i

pisemnych), sprawdzających wiedzę teoretyczną i

praktyczną.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

Literatura podstawowa:

Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole 1995

Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

Skubalanka T., Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1985.

Styl a tekst, red. S. Gajda, Opole 1996.

Stylistyka a pragmatyka, red. B. Witosz, Katowice 2001.

Wielojęzyczność w perspektywie stylistyki i poetyki, red. M Ruszkowski, Kielce 2004.

Wilkoń A., Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, wyd. II poprawione i

uzupełnione, Katowice 2000.

Literatura uzupełniająca:

Bralczyk J., Język na sprzedaż, Warszawa 1996.

Dąbrowska E., Styl artystyczny, w: Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole

1995.

Filip G., O języku i strukturze młodzieżowych rozmów na Gadu-Gadu, „Dydaktyka” III.

Fras J., Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław 1999.

Gajda S., Stylistyka funkcjonalna, stylistyka pragmatyczna, stylistyka kognitywna..., [w:]

Stylistyka a pragmatyka, red. B. Witosz, Katowice 2001, s. 15-22.

Gajda S., Styl i stylistyka – zagadnienia ogólne, [w:] Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S.

Gajda, Opole 1995, s. 11-27.

Handke R., Styl artystyczny, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

Kornhauser J., Język we współczesnej literaturze polskiej, w: Polszczyzna 2000. Orędzie o

stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków 1999, s. 166-180.

Kategorie pragmatyczne w tekście literackim, red. E. Sławkowa, Goleszów 2000 (wyd.

Innowacje).

Krauz M., Recenzja – gatunek naukowy, krytycznoliteracki czy publicystyczny? [w:]

Wielojęzyczność w perspektywie stylistyki i poetyki, red. M Ruszkowski, Kielce 2004, s.

135-152.

Kurkowska H., Skorupka S., Stylistyka polska, dowolne wydanie.

Lizak J., Język reklam dla dzieci, Rzeszów 2006.

Loewe I., Paratekstualność i wielostylowość noty redakcyjnej, [w:] Wielojęzyczność w

perspektywie stylistyki i poetyki, red. M Ruszkowski, Kielce 2004, s. 153-174.

Maćkiewicz J., Jak pisać teksty naukowe? Gdańsk 1999.

Malinowska E., Język urzędowy, [w:] Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole

1995, s. 431-441.

Malinowska E., Wypowiedzi administracyjne. Struktura i pragmatyka, Opole 2001.

Ożóg K., Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 2004.

O stylu poezji i prozy. Funkcje, kategorie, struktury, red. T. Ampel, Rzeszów 1995

Skubalanka T., O rozwoju stylów językowych, „Stylistyka” II, 1983, s. 5-13.

Skubalanka T., O definicjach stylu, „Stylistyka” IV, 1995.

Starzec A., Styl naukowy, w: Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole 1995, s.

397–410.

Page 27: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

107

Szczurek E., Styl publicystyczny, w: Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole

1995, s. 363–379.

Szkudlarek E., Tekst wzorcowy podania a jego realizacje, [w:] Regulacyjna funkcja języka,

red. K. Michalewski, Łódź 2000.

Wilkoń A., Styl groteskowy, w: tegoż, Dzieje języka artystycznego w Polsce, Kraków 2002, s.

94–96.

Wojtak M., Styl urzędowy, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

Wojtak M., Stylizacja jako narzędzie opisu utworów literackich, „Stylistyka” III, 1994.

Wyderka B., Środki stylowe, w: Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole 1995.

Encyklopedia kultury polskiej XX w., t. II, Współczesny język polski, red. J. Bartmiński,

Wrocław 1993.

Wilkoń A., Problemy stylizacji językowej w literaturze, „Przegląd Humanistyczny” 1984, z.3

17. Uwagi dodatkowe: –

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.

Page 28: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

108

Numer 21.

1. Nazwa przedmiotu: Kultura języka

2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: ćwiczenia

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok III, semestr 5.

6. Liczba punktów ECTS: 1

7. Poziom przedmiotu: średnio zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 1

9. Liczba godzin w semestrze: 15 [9]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: prof. dr hab. Jadwiga Lizak, dr Ewa Błachowicz, dr Bożena Taras oraz

pracownicy Zakładu Języka Polskiego.

12. Wymagania wstępne: zyskanie zaliczeń z przedmiotów nauki o języku realizowanych

wcześniej: gramatyka opisowa, leksykologia i leksykografia

13. Cel nauczania:

Kształtowanie samoświadomości językowej studentów poprzez ćwiczenie

umiejętności posługiwania się wzorową polszczyzną w mowie i piśmie.

Zapoznanie studentów ze stanem wiedzy w dziedzinie kultury języka

współczesnej polszczyzny.

14. Program nauczania:

Kultura języka - rozumienia terminu, składniki i podstawowe pojęcia teoretyczne

kultury języka.

Norma językowa - poziomy i typy normy współczesnej polszczyzny.

Innowacje językowe a błędy językowe. Typy błędów językowych.

Zagadnienia poprawności leksykalnej, fleksyjnej i składniowej.

Współczesna polszczyzna - charakterystyczne zjawiska, procesy i tendencje.

Postawy Polaków wobec języka.

15. Metody i formy oceny pracy studenta:

Obecność na zajęciach, aktywność na zajęciach (m.in. rozwiązywanie zadań

tematycznych, referowanie przygotowanych materiałów), pozytywna ocena z pisemnej

pracy kontrolnej.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., Kultura języka polskiego. t. I, Zagadnienia

poprawności gramatycznej, Warszawa 1971, t. II, Zagadnienia poprawności

leksykalnej, Warszawa 1982.

Jadacka H., Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005.

Markowski A., Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.

Mówi się. Porady językowe profesora Bralczyka, Warszawa 2001.

O zagrożeniu i bogactwie polszczyzny, pod red. J. Miodka, Wrocław 1996.

Ożóg K., Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku, Rzeszów 2001.

Podracki J., Świat ludzi, rzeczy, słów. Pogadanki o języku i kulturze, Warszawa 1994.

„Poradnik Językowy”, miesięcznik, Warszawa.

17. Uwagi dodatkowe: –

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.

Page 29: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

109

Numer 22.

1. Nazwa przedmiotu: Leksykologia i leksykografia

2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: konwersatorium

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok II, semestr 3.

6. Liczba punktów ECTS: 1

7. Poziom przedmiotu: średnio zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 1

9. Liczba godzin w semestrze: 15 [10]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego

12. Wymagania wstępne: –

13. Cel nauczania:

zapoznanie z relacjami semantycznymi w języku;

zapoznanie z różnymi aspektami znaczenia wyrazów;

zapoznanie z ofertą słowników na rynku wydawniczym;

przygotowanie teoretyczne do praktycznej analizy różnego rodzaju tekstów;

kształcenie umiejętności wykorzystania słowników dla celów praktycznych.

14. Program nauczania:

Pojęcie jednostki leksykalnej; znaczenie jednostki leksykalnej; pojęcie znaczenia i

typy znaczeń;

podstawowe relacje semantyczne między jednostkami leksykalnymi; synonimia,

hiponimia, antonimia, konwersja;

wieloznaczność – zjawisko polisemii i homonimii w języku;

frazeologia; typy związków frazeologicznych, ich źródła;

słowniki języka polskiego, ogólne i szczegółowe.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: na zajęciach prowadzone są ćwiczenia praktyczne

(zespołowe i indywidualne). Od studentów wymaga się obecności na zajęciach i aktywnego w

nich uczestniczenia oraz pozytywnego zaliczenia pisemnych.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: Literatura podstawowa:

Grochowski M., Zarys leksykologii i leksykografii, Toruń 1982.

Kania S., Tokarski J., Zarys leksykologii i leksykografii polskiej, Warszawa 1984.

Miodunka W., Postawy leksykologii i leksykografii, Warszawa 1989.

Urbańczyk S., Słowniki i encyklopedie. Ich rodzaje i użyteczność, Kraków 1991.

Literatura uzupełniająca:

Apresjan J., Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, Wrocław 1980.

Bąba S., Twardy orzech do zgryzienia, czyli o poprawności frazeologicznej, Poznań 1986.

Encyklopedia kultury polskiej XX w., t. 2, Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1998.

Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990.

17. Uwagi dodatkowe: –

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.

Page 30: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

110

Numer 23.

1. Nazwa przedmiotu: Lingwistyka tekstu 2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: konwersatorium

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok III, semestr 6.

6. Liczba punktów ECTS: 3

7. Poziom przedmiotu: średnio zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30 [18]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki języka polskiego

13. Cel nauczania:

Przedmiotem zajęć jest teoria, struktura i pragmatyka tekstu językowego. Program zajęć

obejmuje problematykę delimitacji tekstu, segmentacji tekstu w dialogu i monologu,

analizę wykładników spójności. Omawiane są różne poziomy organizacji tekstu jako

całościowo zorganizowanego znaku, jego funkcji, intencji oraz globalnej semantyki.

14. Program nauczania:

Główne kierunki badań nad tekstem. Tekstologia i jej działy.

Tekst, dyskurs, wypowiedź. Tekst – całościowy komunikat. Ewolucja pojęcia tekst.

Kryteria tekstowości.

Tekst spójny. Kohezja i koherencja. Analiza środków więzi tekstowej ich ekonomii i

redundancji.

Delimitacja tekstu i jej wykładniki strukturalne i semantyczne w różnych gatunkach

tekstu.

Podział tekstu na akapity. Budowa akapitów.

Struktura tematyczno-rematyczna wypowiedzenia oraz jej rola w tworzeniu tekstu

spójnego. Temat globalny tekstu. Typy następstwa tematycznego. Interpretacja tekstu

jako poszukiwanie rematu.

Analiza wykładników spójności na przykładzie tekstu naukowego. Rola operatorów

metatekstowych w różnych typach tekstu.

Dialog - struktura tekstu, wykładniki spójności. CZAT – spójność / niespójność tekstu w

obrębie gatunków internetowych.

Spójność tekstów wypracowań szkolnych.

Tekst a gatunek. Definicja gatunku. Gatunki pierwotne i wtórne. Rodzaje gatunków ze

względu na stopień konwencjonalizacji.

Wzorce kompozycyjne wybranych gatunków użytkowych (zaproszenia, życzenia,

dedykacje i inne).

Struktura tekstu opisu. Procedury tekstowe w deskrypcjach.

Tekst jako przedmiot badań różnych dyscyplin naukowych.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: podstawą zaliczenia ćwiczeń jest aktywny udział w

zajęciach oraz pozytywne wyniki kolokwiów (ustnych i

pisemnych), sprawdzających wiedzę teoretyczną i praktyczną.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

Page 31: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

111

Literatura podstawowa: Bartmiński J., Boniecka B. (red), Tekst. Problemy teoretyczne, Lublin 1998.

Bartmiński J., Boniecka B. (red), Tekst. Analizy i interpretacje, Lublin 1998.

de Beaugrande R. A., Dressler W. U., Wstęp do lingwistyki tekstu, Warszawa 1990.

Boniecka B., Lingwistyka tekstu - teoria i praktyka, Lublin 1999.

Dobrzyńska T., Delimitacja tekstu pisanego, Wrocław 1974.

Dobrzyńska T., Tekst, Warszawa 1993.

Duszak A., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.

Wilkoń A., Spójność i struktura tekstu, Kraków 2002.

Żydek-Bednarczuk U., Wprowadzenie do lingwistyki tekstu, Katowice 2005.

Literatura uzupełniająca:

Bartmiński J. (red.), Współczesny język polski, Lublin 2001.

Dobrzyńska T., Delimitacja tekstu pisanego i mówionego, [w:] Tekst. Język. Poetyka. Zbiór

studiów, red. M. R. Mayenowa, Wrocław 1978, s. 101-118.

Gajda S., Balowski M. (red), Styl a tekst, Opole 1996.

Gajewska U., Metatekstemy w tekstach nauk ścisłych, Rzeszów 2004.

Kałkowska A., O spójności tekstu, „Język Polski” 1987, z. 3-5.

Krauz M., Zdania inicjalne w języku polskim, Rzeszów 1996.

Krauz M., Gajda S. (red.), Współczesne analizy dyskursu. Kognitywna analiza dyskursu a

inne metody badawcze, Rzeszów 2005.

Krauz M., Ożóg K. (red.), Składnia, stylistyka, struktura tekstu, Rzeszów 2002.

Ostaszewska D., Organizacja tekstu a sposób scalania informacji, Katowice 1991.

Ostaszewska D. (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 1. Mowy piękno wielorakie, Katowice

2000.

Ostaszewska D., (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2. Tekst a gatunek, Katowice 2004.

17. Uwagi dodatkowe: –

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.

Page 32: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

112

Numer 24.

1. Nazwa przedmiotu: Podstawy językoznawstwa

2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: wykład

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony egzaminem

5. Rok i semestr: rok III, semestr 5.

6. Liczba punktów ECTS: 2

7. Poziom przedmiotu: średnio zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30 [18]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki opisowej i historycznej języka polskiego

13. Cel nauczania:

Wykład ma za zadanie przybliżyć studentom fenomen języka jako systemu znaków

służących do porozumiewania się z ludźmi. Istotne w wykładzie będzie rozpatrzenie

relacji między językiem a kulturą. Język jest zjawiskiem kultury i kulturę tworzy.

Analizowane będzie widzenie świata przez język. Kilka wykładów będzie

poświęconych komunikacji językowej.

14. Program nauczania:

Natura znaku językowego. Wartość znaku dla kultury.

Definicja języka.

Odmiany języka i kryteria ich wydzielania.

Mówiona i pisana odmiana języka.

System fonologiczny, morfologiczny, składniowy, stylistyczny.

Jednostki języka, kategorie językowe.

Pomnażanie znaków językowych. System leksykalny.

Funkcje języka i tekstu.

Język narzędziem działania – akty mowy.

Komunikacja językowa.

Językowy obraz świata.

Relacje między językiem a kulturą.

Ewolucja języków.

Najnowsze zmiany w języku polskim.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: Wiedza jest weryfikowana na egzaminie.

Od studentów wymaga się obecności na wykładach oraz znajomości co

najmniej dwóch wybranych pozycji z listy lektur.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1997

Łuczyński E., Maćkiewicz J., Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2001

Milewski T., Językoznawstwo, Warszawa 1970.

Nęcki Z., Komunikowanie interpersonalne, Kraków 1992

Ożóg K., Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 2004

17. Uwagi dodatkowe: –

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.

Page 33: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

113

Numer 25

1. Nazwa przedmiotu: Gramatyka historyczna języka polskiego

z elementami historii języka 2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: wykład

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony egzaminem

5. Rok i semestr: rok II, semestr 3 i 4.

6. Liczba punktów ECTS: 2+2

7. Poziom przedmiotu: średnio zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 2 (w sem. 3) i 1 (w sem. 4)

9. Liczba godzin w semestrze: 30 +15 [38]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: dr Małgorzata Kułakowska, dr Agnieszka Myszka, dr Ewa Oronowicz-Kida

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki opisowej języka polskiego oraz podstawowe

wiadomości na temat rozwoju prasłowiańskiego systemu fonetycznego

13. Cel nauczania:

zapoznanie studentów z korzeniami języka polskiego;

kształcenie umiejętności obserwacji rozwoju języka polskiego pod wpływem bodźców

pozajęzykowych na tle przemian państwa i społeczeństwa polskiego;

zapoznanie studentów z wiadomościami na temat rozwoju języka polskiego od epoki

przedpiśmiennej do doby współczesnej;

kształcenie umiejętności analizy i interpretacji historycznych zjawisk językowych

w zabytkach piśmiennictwa i w innych tekstach kultury polskiej;

zapoznanie z podstawą rozwojową polskiej fonetyki i fleksji;

wykształcenie umiejętności analizy tekstów staropolskich;

kształtowanie umiejętności objaśniania archaizmów utrwalonych we współczesnym

języku polskim;

kształcenie umiejętności objaśniania genezy alternacji tematycznych i objaśniania

pochodzenia głosek polskich oraz tłumaczenia genezy wybranych zasad ortograficznych.

14. Program nauczania:

Periodyzacja dziejów polszczyzny. Miejsce języka polskiego wśród innych języków

indoeuropejskich i słowiańskich.

Rozpad wspólnoty prasłowiańskiej, grupa lechicka, proces plemiennego,

terytorialnego i politycznego scalania się i powstania państwa polskiego, znaczenie

organizacji państwowej i chrystianizacji dla rozwoju języka polskiego.

Główne tendencje rozwojowe w systemie fonologicznym i fleksyjnym języka

polskiego epoki przedpiśmiennej, charakterystyka słownictwa polszczyzny

przedpiśmiennej, najstarsze zapożyczenia.

Zabytki językowe doby staropolskiej – analiza historycznojęzykowa

z uwzględnieniem kontekstu literackiego i kulturowego.

Podstawa rozwojowa polskiego systemu wokalicznego; prasłowiański system

wokaliczny; jery – pochodzenie, pozycja jerów, rozwój.

Odstępstwa od regularnego rozwoju jerów – analogie, kontaminacje, rozwój jerów w

sąsiedztwie joty.

Page 34: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

114

Przegłos – istota zjawiska, chronologia, konsekwencje. Odstępstwa od przegłosu

wywołane analogią, fałszywy przegłos, pozorny brak przegłosu.

Rozwój połączeń dyftongicznych w języku polskim i innych językach słowiańskich.

Wokalizacja sonantów.

Rozwój samogłosek nosowych; tendencje rozwojowe wokalizmu.

Rozwój iloczasu w języku polskim; samogłoski pochylone i ich kontynuanty w języku

ogólnym i w gwarach.

Podstawy rozwojowe polskiej fleksji imiennej (praindoeuropejskie i prasłowiańskie

kategorie imienne; trójczłonowa budowa imion); podział na deklinacje prasłowiańskie.

Przekształcanie się deklinacji tematycznych w rodzajowe; geneza współczesnej

deklinacji mieszanej.

Rozwój kategorii rodzaju.

Kategoria liczby; pozostałości liczby podwójnej.

Formanty imienne (deminutiva, formacje przedrostkowe itd.).

Zaimek – budowa, rozwój; archaiczne formy zaimkowe (geneza form typu: do siego

roku, ów człowiek, ki diabeł, kie licho itp.).

Przymiotnik – odmiana prosta i złożona; relikty odmiany prostej we współczesnym

języku polskim.

Czasownik: koniugacje prasłowiańskie a współczesne; geneza polskiej koniugacji

m||sz.

Odmiana słowa posiłkowego być w staropolszczyźnie; tryb rozkazujący i

przypuszczający.

Czasy przeszłe proste i złożone – budowa, zakres użycia, pozostałości.

Imiesłowy prasłowiańskie a polskie; formanty czasownikowe.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: egzamin pisemny po zakończeniu semestru

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: w załączniku

17. Uwagi dodatkowe: –

3. Formuła przedmiotu: ćwiczenia

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok II, semestr 3. i 4.

6. Liczba punktów ECTS: 1 + 1

7. Poziom przedmiotu: podstawowy

8. Liczba godzin w tygodniu: 1+2

9. Liczba godzin w semestrze: 15 + 30 [28]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: dr Małgorzata Kułakowska, dr Agnieszka Myszka, dr Ewa Oronowicz-Kida

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki opisowej języka polskiego

13. Cel nauczania:

zapoznanie studentów z korzeniami języka polskiego;

zapoznanie z podstawą rozwojową polskiego wokalizmu i konsonantyzmu;

wykształcenie umiejętności analizy fonetycznej i fleksyjnej tekstów staropolskich;

Page 35: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

115

kształcenie umiejętności objaśniania genezy alternacji tematycznych, objaśniania

pochodzenia głosek polskich oraz tłumaczenia genezy wybranych zasad

ortograficznych.

zapoznanie z podstawą rozwojową polskiej fleksji;

kształtowanie umiejętności objaśniania archaizmów utrwalonych we współczesnym

języku polskim;

14. Program nauczania:

Początki ortografii polskiej: kształtowanie się pisowni polskiej – grafia prosta, złożona I i

II stopnia, wierszowany traktat Jakuba Parkoszowica. Rozwój trzech stylów językowych

doby staropolskiej. Grafia i ortografia doby średniopolskiej: traktaty ortograficzne:

Zaborowskiego, Januszowskiego, Murzynowskiego. Słowniki i gramatyki doby

średniopolskiej: słownik Mączyńskiego, Knapskiego, Trotza, podręczniki pisane przez

cudzoziemców;

prasłowiański system wokaliczny (prawo otwartej sylaby, prawo korelacji palatalności,

budowa sylaby ps.);

jery – pozycja w systemie wokalicznym, pozycja w wyrazie, rozwój;

odstępstwa od regularnego rozwoju jerów, wzdłużenie zastępcze (geneza alternacji e:o,

o:ó, ę:ą;

jery w przedrostkach i przyrostkach (wyrażenia przyimkowe, zdrobnienia);

przegłosy: lechicki i polski;

rozwój samogłosek nosowych, odstępstwa od regularnego rozwoju (archaizmy typu Jan

Kanty, Sandomierz);

geneza oboczności t:ć, d:dź, s:ś, z:ź, r:rz (pochodzenie rz);

geneza oboczności g:ż, z:ż, g:g’, g:dz (rozwój prasłowiańskich *g i *z);

geneza alternacji k:c, k:cz, k: k’, t:c (rozwój ps. *k, *t);

geneza alternacji ch:sz, s:sz (rozwój ps. *ch, *s);

palatalizacje prasłowiańskie i polskie;

rozwój grup spółgłoskowych i wymiany głoskowe w ich obrębie;

budowa form prasłowiańskich; przekształcanie się form o budowie trójczłonowej w

formy dwuczłonowe (losy przyrostka tematycznego);

podział na deklinacje – określanie przynależności deklinacyjnej rzeczowników;

analiza tekstów – przeobrażenia w obrębie paradygmatów;

kształtowanie się kategorii rodzaju; formalne wykładniki rodzajów: męskożywotnego i

męskoosobowego;

relikty liczby podwójnej we współczesnym języku polskim; kryteria użycia form typu:

uszami || uszyma, oczami || oczyma;

formanty imienne i uproszczenia w obrębie grup spółgłoskowych; węzeł morfologiczny –

geneza, przykłady (miejski, łęcki, grodzki);

zaimek – relikty, geneza form typu jego|| niego || go i zasady ich dystrybucji;

przymiotnik – odmiana prosta i złożona; relikty odmiany prostej;

podział na koniugacje;

tryb rozkazujący dawniej i dziś;

czasy przeszłe – analiza tekstów historycznych i współczesnych, gwarowych i

potocznych – ruchomość końcówki fleksyjnej i jej związek z akcentem;

imiesłowy współczesne a prasłowiańskie; geneza reliktów typu: umęczon,

ukrzyżowan, rzekomy, widomy itp.

formanty czasownikowe.

Page 36: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

116

15. Metody i formy oceny pracy studenta: kolokwia zaliczeniowe i odpowiedzi w trackie zajęć

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: w załączniku

17. Uwagi dodatkowe: warunkiem uzyskania zaliczenia z ćwiczeń jest czynny udział

w zajęciach oraz uzyskanie pozytywnych ocen z kolokwiów zaliczeniowych.

Dopuszcza się jedną nieobecność podczas zajęć. W przypadku większej liczby

nieobecności obowiązuje kolokwium absencyjne.

Wykaz lektur

Podręczniki:

Borawski S., Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa 2002.

Długosz-Kurczabowa K., Dubisz S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2001.

Dubisz S., Język. Historia – Kultura. Warszawa 2002.

Klemensiewicz Z, Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., Gramatyka historyczna języka polskiego,

Warszawa 1981.

Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 1974 (lub wyd. nast.).

Kuraszkiewicz W., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1972.

Lehr-Spławiński T., Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1947 (lub wyd. nast.).

Łoś J., Krótka gramatyka historyczna języka polskiego, Lwów 1927.

Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 1984.

Rospond S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1971 (lub wyd. nast.).

Rzepka W. R., Wydra W., Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Ossolineum 1984 (lub

wyd. nast.).

Słoński S., Historia języka polskiego w zarysie, Lwów-Warszawa 1934 (lub wyd. nast.).

Strutyński J., Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Kraków 1993.

Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999.

Wieczorkiewicz B., Sinielnikoff R., Elementy gramatyki historycznej języka polskiego z ćwiczeniami,

Warszawa 1959.

Wybory tekstów:

Rzepka W. R., Wydra W., Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984.

Taszycki W., Wybór tekstów staropolskich XVI-XVIII w, Warszawa 1969.

Vrtel-Wierczyński S., Wybór tekstów staropolskich. Czasy najdawniejsze do roku 1543, Warszawa

1963 (i nast. wyd.).

Materiały uzupełniające:

Bajerowa I., O zaniku samogłosek pochylonych. Pokłosie dyskusji, Katowice 1978.

Bańkowski A., O szczątkach stp. zaimka si, sia sie i zaimków odeń pochodnych, „Język Polski”

LXVIII, 1988.

Bańkowski A., Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 1-2, Warszawa 2000.

Bartula Cz., Gramatyka języka staro-cerkiewno-słowiańskiego z ćwiczeniami, Kielce 1976.

Bartula Cz., Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle

porównawczym, Warszawa 1981.

Borejszo M., Boże Narodzenie w polskiej kulturze, Poznań 1986.

Brückner A., Początki i rozwój języka polskiego, Warszawa 1974.

Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1970 (lub wyd. nast.).

Długosz-Kurczabowa K., Nowy słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 2003.

Długosz-Kurczabowa K., Słownik szkolny. Etymologia, Warszawa 1998.

Furdal A., O przyczynach zmian głosowych w języku polskim, Wrocław 1964.

Greszczuk B., Na spirali historii. Próba nowej interpretacji ruchomych końcówek czasu przeszłego z

partykułą -że, „Zeszyty Naukowe WSP w Rzeszowie”, Językoznawstwo 2, z.17/1995.

Greszczuk B., O wartości fonologicznej dźwięków i, y (uwagi polemiczne), „Zeszyty Naukowe WSP w

Rzeszowie”, Językoznawstwo 3, z. 20/1996.

Page 37: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

117

Greszczuk B., Staropolskie praeteritum, jego budowa morfologiczna i obciążenie funkcjonalne

morfemów fleksyjnych, [w:] Studia historycznojęzykowe II, red. M. Kucała, W. R. Rzepka,

Kraków 1996.

Grybosiowa A., Kowalska A., Materiały do ćwiczeń z gramatyki historycznej języka polskiego,

Katowice 1979.

Grybosiowa A., Rozwój funkcji składniowej imiesłowów nieodmiennych w języku polskim. Związki z

nomen, Wrocław 1975.

Jodłowski S., Losy ortografii polskiej, Warszawa 1979.

Karpluk M., Mowa naszych przodków, Kraków 1993.

Karpluk M., Słownik terminologii chrześcijańskiej, Kraków 2001.

Kempf Z., Czy regulacja końcówek -u, -owi w cel. l. p. rodzaju męskiego jest uwarunkowana

prozodycznie? „Język Polski” XL, 1960.

Kempf Z., Polskie pokłosie II deklinacji. Odmiana rzeczowników typu bór, lud, pan w

staropolszczyźnie, „Język Polski” LIV, 1974.

Koneczna H., Charakterystyka fonetyczna języka polskiego na tle innych języków słowiańskich,

Warszawa 1965.

Kowalska A., Ewolucja analitycznych form czasownikowych z imiesłowem na -ł- w języku polskim,

Katowice 1977.

Kucała M., Modlitwę Pańską napisał prawdopodobnie Jan Kochanowski, „Język Polski”, LXIV,

1984, s. 273 - 275.

Kucała M., Ortografia Kochanowskiego a traktat Parkoszowica, Prace Filologiczne 32, 1985, s. 169-

174.

Kucała M., Parę uwag o formie przyimka ku, „Język Polski” XL, 1960.

Kucała M., Rodzaj gramatyczny w historii polszczyzny, Wrocław 1978.

Kułakowska M., O rzeczownikach odprzymiotnikowych z przyrostkiem -ik, -nik w Psałterzu puławskim

na tle wybranych dawnych tłumaczeń Psałterza, [w:] Język. Teoria – dydaktyka, red. B.

Greszczuk, Rzeszów 1999, s. 113-121.

Kułakowska M., O zmianach wyrazów mających znaczenie symboliczne i metaforyczne w Psałterzu

puławskim w porównaniu z Psałterzem floriańskim, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły

Pedagogicznej w Rzeszowie”, nr 20, Językoznawstwo 3, Rzeszów 1996, s. 99-115.

Kułakowska M., Staropolski gospodzin jako synonim leksemów Bóg i pan. Na podstawie badań I

części Psałterza floriańskiego i Psałterza puławskiego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły

Pedagogicznej w Rzeszowie”, nr 17, Językoznawstwo 2, Rzeszów 1995, s. 59-73.

Kuraszkiewicz W., Polski język literacki, Warszawa – Poznań 1986.

Kwiek-Osiowska J., Miłośnicy i obrońcy języka polskiego w dziejach narodu, „Poradnik Językowy”,

1978, s. 106-121.

Mańczak W., Polska fonetyka i morfologia historyczna, Łódź 1965.

Milewski T., Z zagadnień językoznawstwa ogólnego i historycznego, Warszawa 1969.

Miodek J., Przez lata ze Słowem Polskim, Wrocław 1991.

Moszyński L., Rozwój systemu fonologicznego od wspólnoty językowej prasłowiańskiej do języka

Cyryla i Metodego, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, seria 4: Językoznawstwo,

Warszawa 1972.

Moszyński, L. Od czego zależał różnokierunkowy rozwój tzw. jat’ w językach słowiańskich, „Biuletyn

PTJ” XXV, 1967.

Ostrowska E., Staropolskie zmiany w wyrazach ksiądz, księga, „Język Polski” XLIX, 1969.

Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin 1999.

Reczek S., Podręczny słownik dawnej polszczyzny, Wrocław 1968.

Reczek S., Słowo się rzekło, czyli monolog o kulturze języka, Rzeszów 1998.

Reczek S., W rzecz polską wstąpić, Wrocław 1988.

Rospond S., Kościół w dziejach języka polskiego, Wrocław 1985.

Rzepka W. R., Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w polszczyźnie XVI - XVII

wieku, Poznań 1985.

Skubalanka T., Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1984.

Sławski F., Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 1-5, Kraków 1952-1982.

Page 38: CZĘŚĆ 1 - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul1c.pdfPoznanie struktury dzieła literackiego, ... Analiza, interpretacja, wartościowanie – charakterystyka

118

Słownik polszczyzny XVI wieku, , pod red. M. R. Mayenowej i F. Pepłowskiego, t. 1-27, Ossolineum

1966-1999.

Słownik staropolski, red. S. Urbańczyka, t. 1-11, Ossolineum 1953-2003.

Stieber Z., Rozwój fonologiczny języka polskiego, Warszawa 1968.

Śmiech W., Rozwój form czasu teraźniejszego czasownika w języku polskim, Łódź 1967.

Turska H., Mianownik liczby mnogiej typu chłopy, draby w języku polskim, „Język Polski”

XXXIII,1953, [przedruk:] Wybór pism (1945-1962), Toruń 1984.

Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. B. Kreja, Gdańsk 1999.

Urbańczyk S., Periodyzacja dziejów języka polskiego, [w:] S. Urbańczyk, Prace z dziejów języka

polskiego, Wrocław 1979.

Urbańczyk S., Prekursorzy słowiańskiego językoznawstwa porównawczego, Wrocław 1987.

Urbańczyk S., Rozwój polskiej ortografii, „Język Polski” XXXV, 1955.

Urbańczyk S., Skład deklinacji żeńskiej na -a (i -’ a) w języku staropolskim, „Język Polski” LVIII,

1978.

Wielkanoc w polskiej kulturze, red. M. Borejszo. Poznań 1998.

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.