Jak korzystać z papierowego zeszytu ćwiczeń .............................................. 5Jak korzystać z elektronicznych zeszytów ćwiczeń ........................................... 6

CZĘŚĆ 1

I Określić siebie Kim jestem? Anthony de Mello Orzeł

królewski ................................................... Na złość – stale w kratkę.

Jan Twardowski Podziękowanie ............... Nie szata zdobi człowieka. Hanna

Kowalska-Pamięta Pamiętnik jedynaczki (fragment) .................................................

Być albo nie być? Czasowniki ................. Lepiej zapamiętać. Trudne formy

czasownika................................................ Wśród portretujących i portretowanych.

Strony czasownika .................................... Znaleźć swoje miejsce. Barbara Ciwoniuk

Igor (fragment) ......................................... W trybie natychmiastowym...

Tryby czasownika ...................................... Kto czyta książki, żyje podwójnie.

Wyobraża sobie Pani życie bez czytania? – wywiad z Dorotą Terakowską ..................

II Mieć kogoś bliskiego Tam, gdzie ludzie są razem. Józef Baran

Sztuka dom ............................................... Z wizytą w Czarnolesie. Janina Porazińska

Kto mi dał skrzydła (fragment); Jan Kochanowski Na dom w Czarnolesie ... Rodzinne pamiątki. Adam Mickiewicz

Na ścianach soplicowskiego dworku........ Nie tylko ludzie i rzeczy. Rzeczowniki .... W gąszczu reguł. Trudne formy

rzeczownika .............................................. W cieniu podwórek. Ewa Przybylska

Dzień kolibra (fragment) ........................... Przyspieszony kurs dorosłości. Tomek

Tryzna Panna Nikt (fragment) ................... Opisywać i oceniać. Przymiotniki ........... Nie zrobić błędu! Trudne formy

przymiotnika .............................................

III Sprostać obowiązkom Każdy kiedyś chodził do szkoły. Wiktor

Gomulicki Wspomnienia niebieskiego mundurka (fragment) ...............................

Jak się uczyć, żeby odnieść sukces? Przysłówki .................................................

Piszę, więc jestem. Stefan Żeromski Dzienniki (fragment) .................................

Komponuje samo życie. Aidan Macfarlane, Ann McPherson Dziennik nastolatka (fragmenty) ...............................................

Czworo oczu lepsze niż dwoje? Liczebniki ..................................................

Liczyć nie jest łatwo. Trudne formy liczebnika ..................................................

O szkole lirycznie. Julian Tuwim Nauka .....

IV Dążyć do celu Wyruszyć w drogę. Adam Bahdaj Telemach

w dżinsach (fragment) .............................. Zmieniać świat. Jakow Swiet Kolumb

(fragment) ................................................. Wieczni „zastępcy”. Zaimki .................... Uwierzyć w siebie. Marek Kamiński

Razem na biegun (fragment) .................... Nie pominąć żadnego dnia. Wisława

Szymborska Nic dwa razy ......................... Powrót do źródeł. Jan Parandowski

Przygody Odyseusza (fragment) .............. Podróż po „Krainie czasu”. Herbert

George Wells Wehikuł czasu (fragment) ..... Odyseja językowa. Trudne zaimki ...........

CZĘŚĆ 2

V Odkryć piękno świata Świat wokół nas. Adam Mickiewicz

Koncert wieczorny .................................... Zachwycić się światem. Artur Szlosarek

O pięknie ................................................... Och! Jaki piękny świat! Czyż nie

zachwyca? Wykrzykniki i partykuły......... Zadawać pytania. Jostein Gaarder Świat

Zofii (fragment) .........................................

Spis treści

4

Cuda zdarzają się co dzień. Wisława Szymborska Jarmark cudów .....................

Mali, lecz wielcy w języku. Przyimki i spójniki ....................................................

Poza granicami naszego świata? Stanisław Lem Dzienniki gwiazdowe (fragment) .....

VI Strzec Boga, honoru i Ojczyzny Pod murami Troi. Homer

Iliada (fragment) ....................................... Wygrać z językiem. Wypowiedzenie ...... W świecie rycerskich opowieści. Opowieści

Okrągłego Stołu (fragment) ....................... Egzamin z odwagi. Fryderyk Schiller

Rękawiczka .............................................. Powiedzieć wszystko, co pomyśli głowa.

Części zdania ............................................. Bramy do innych światów. Christopher

Paolini Eragon (fragmenty) ....................... Przybyli, zobaczyli, zwyciężyli.

Orzeczenie ................................................ W obronie honoru. Henryk Sienkiewicz

Pan Wołodyjowski (fragment) .................. Legendy spod Giewontu. O śpiących

rycerzach z opowieści Stanisława Kałamackiego ...........................................

Kto śpi, a kto czuwa? Podmiot ............... Jak słodko i zaszczytnie umierać za

Ojczyznę. Konstanty Ildefons Gałczyński Pieśń o żołnierzach z Westerplatte ...........

VII Być odpowiedzialnym Tam, gdzie kara depcze winie po piętach.

Adam Mickiewicz Świtezianka ................. Jakiż to chłopiec piękny i młody?

Przydawka ................................................. Oko w oko z potworem. Mary Shelley

Frankenstein (fragment) ...........................

Czy słyszeliście o nich? Co odkryli i komu to potrzebne? Dopełnienie .......................

Jak fama niesie. Hans Christian Andersen Pewna wiadomość ....................................

VIII Być dla innych Wieczne mity. Prometeusz antyczny,

Prometeusz współczesny .......................... Nie wstydzić się łez. Jan Twardowski

Nie rozdzielaj............................................. W godzinie próby. John Ronald Reuel

Tolkien Władca Pierścieni (fragment) ....... Nadstaw ucha – najciekawsze są

okoliczności. Okoliczniki .......................... Opowieść z podwójnym dnem. Biblia

Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie ...........................................

Samarytanie współczesności. Anna Dymna, Wojciech Szczawiński Warto mimo wszystko (fragment) .................................

Co się kryje w zdaniu? Analiza struktury zdania ........................................................

Między ziemią a niebem. Dorota Terakowska Tam gdzie spadają Anioły (fragment) .................................................

IX Cieszyć się życiem Fraszki nieprzepłacone Jan Kochanowski

Fraszki (wybór); Jan Sztaudynger Fraszki (wybór) ......................................................

Radość poezji. Kazimierz Wierzyński Zielono mam w głowie .............................

Uśmiechy codziennego dnia. Małgorzata Musierowicz Czarna polewka (fragment); Synonimy, antonimy i związki frazeologiczne .........................................

Na tropach absurdu. Sławomir Mrożek Śpiąca Królewna .......................................

5

Jak korzystać z papierowego zeszytu ćwiczeń

�

Teksty, które będziesz wykorzystywać, wykonując zadania

Kolejny numer lekcji jest taki sam jak w podręczniku

Ikona, w której oznaczono numer lekcji w elektronicznej wersji

zeszytu ćwiczeń

Okienka, w których będziesz zaznaczać poprawne odpowiedzi

Numer zadania wraz z ikoną oznaczającą stopień trudności:

zadanie łatwe

zadanie średnio trudne

zadanie trudne

8 OKREŚLIĆ SIEBIE

1 Kim jestem? Anthony de Mello Orzeł królewski

1. Wskaż poprawną odpowiedź.Którego zwrotu użyje nowy uczeń gimnazjum, Michał Nowak, przedstawiając się koledze w czasie przerwy?

A. Moje nazwisko Nowak.

B. Cześć, jestem Michał.

C. Nazywam się Michał Nowak.

D. Nowak to moje nazwisko.

2. Podkreśl te określenia, spośród podanych, które symbolizują orła w kulturze i hi-storii.

przyjaźń � siła � władza � strach � zwycięstwoniezdecydowanie � zaufanie � odwaga

3. Podkreśl te określenia, spośród podanych, które mogą charakteryzować orła – bo-hatera opowieści.

dumny � ograniczony � majestatyczny � prozaiczny � silnyuległy � beztroski � realista

4 Wskaż poprawne dokończenie zdania.Opowiadanie o orle uświadamia, że

A. marzenia utrudniają człowiekowi życie.

B. człowiek musi żyć tylko tak, jak został wychowany.

C. każdy człowiek ma prawo do odkrywania własnej wartości.

1 Kim jestem?

Określić siebie

9 Kim jestem

5. Do związków frazeologicznych dobierz, spośród niżej podanych, ich znaczenia.

widzieć z dużej perspektywy, z oddalenia, dystansu � pobudzać, zachęcać do działania � rozwinąć swój talent i umiejętności � doznawać uczucia swobody,

radości, chęci działania � biec z radością, ochotą

rozwinąć skrzydła –

mieć skrzydła u ramion –

dodać komuś skrzydeł –

patrzeć na coś z lotu ptaka –

pędzić jak na skrzydłach –

6. Napisz, co tobie dodaje skrzydeł. Uzasadnij odpowiedź.

10 OKREŚLIĆ SIEBIE

2 Na złość – stale w kratkę Jan Twardowski Podziękowanie

1. Na podstawie wiersza Jana Twardowskiego Podziękowanie oceń prawdziwość po-danych zdań. Wpisz w lukę na końcu zdania P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe.

Osobą mówiącą jest każde stworzenie żyjące na Ziemi.

Adresatem wypowiedzi lirycznej jest Bóg.

Świat został opisany w utworze przede wszystkim za pomocą porównań.

2. Na podstawie wiersza uzupełnij luki w tabeli. Wymień elementy przyrody i wpisz towarzyszące im epitety.

Elementy przyrody Epitety

......................................................................... łaciate

psia trawka .........................................................................

kijanki .........................................................................

......................................................................... pstre

pstrągi .........................................................................

......................................................................... brunatnofi oletowa

policzki .........................................................................

......................................................................... krzywe

3. Wskaż fragment wiersza, który jest uzasadnieniem stwierdzenia, że utwór może być wezwaniem do akceptowania odmienności w świecie.

A. „Dziękuję Ci że nie jest wszystko tylko białe albo czarne”B. „złoto co się godzi z każdym kolorem i nie przyjmuje cienia”C. „dzioby nie tylko krótkie albo długie / przecież gile mają grube a dudki krzywe”D. „tylko my chcemy być albo albo / i jesteśmy na złość stale w kratkę”

2

11 Na złość – stale w kratkę

4. Opisz swoje otoczenie podobnie jak w utworze J. Twardowskiego. Wymień sześć przykładów według podanego wzoru.

Elementy przyrody Epitety

trawa

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

bujna

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

..........................................................................

5. Wskaż poprawne dokończenie zdania.Człowiek w kratkę oznacza człowieka

A. przeciętnego, niczym się niewyróżniającego.B. mającego sprzeczne cechy, postępującego niekonsekwentnie.C. małowartościowego, odznaczającego się pospolitymi wadami.D. sprytnego, umiejącego sobie radzić w życiu.

6. Wpisz pozytywne cechy człowieka i ich przeciwieństwa.

łagodny gwałtowny

pracowity .........................................................................

......................................................................... zły

rozsądny .........................................................................

wybaczający .........................................................................

......................................................................... ponury

12 OKREŚLIĆ SIEBIE

3 Nie szata zdobi człowieka Hanna Kowalska-Pamięta Pamiętnik

jedynaczki

1. „Dzisiaj na matmie pani Abramska krzyknęła […]”. Dopisz informacje, które można znaleźć w powyższym zdaniu.

miejsce akcji –

bohater zdarzenia –

czas akcji –

narrator –

2. Uzupełnij tabelkę informacjami o głównej bohaterce fragmentu powieści Pamięt-nik jedynaczki.

Imię .....................................................................................

Nazwisko .....................................................................................

Wiek (w przybliżeniu) około ................... lat

Członek rodziny .....................................................................................

Charakterystyczna cecha wyglądu .....................................................................................

Charakterystyczna cecha zachowania .....................................................................................

3. Oceń prawdziwość poniższego zdania. Zaznacz PRAWDA, jeśli zdanie jest praw-dziwe, lub FAŁSZ, jeśli zdanie jest fałszywe.Główna bohaterka jest jednocześnie narratorem fragmentu powieści Pamiętnik jedy-naczki.

prawda

fałsz

4. Napisz krótką charakterystykę i ocenę bohaterki fragmentu powieści Pamiętnik jedynaczki.

3

13 Nie szata zdobi człowieka

5. Uzupełnij schemat własnymi przykładami.

wyrazy bliskoznaczne:

aparycja,

wygląd

wyrazy określające:

sympatyczny,

6. Wskaż poprawne dokończenie zdania.O kimś, kto jest wychudzony i mizerny, mówi się, że wygląda jak

A. zmokła kura.B. półtora nieszczęścia.C. spod igły.D. cień.

14 OKREŚLIĆ SIEBIE

4 Być albo nie być? Czasowniki

1. W podanym tekście podkreśl czasowniki nazywające czynności.

Nie bałem się osiedlowego gimnazjum, chociaż niektórzy straszyli, mówiąc, że nawet

tygodnia nie wytrzymam. Minął tydzień, ja jeszcze żyję, ale codziennie przed ósmą za-

stanawiam się, co wymyśli nasz klasowy błazen. Wczoraj w czasie lekcji biegał po ław-

kach i krzyczał, że nie skończy, póki geograf nie wpisze mu uwagi do dziennika, że latał

jak samolot. Przedwczoraj przyszedł z dwoma plecakami, w jednym miał dwa zeszyty,

w drugim – śniadanie i składniki na obiad. Poprosił dziewczyny, żeby mu przygotowały

jedzenie, bo nie może korzystać ze stołówki szkolnej. Dlaczego? Już pierwszego dnia rzu-

cał widelcami, trafi ł w okno, rozdarł fi rankę. Niby przypadkiem wylał zupę na podłogę

i notował, ile osób się pośliźnie. Co będzie dziś? Pewnie wyskoczy z czymś na chemii i nie

będzie kartkówki. Byle tylko nie wysadził nas w powietrze!

2. W podanym tekście podkreśl czasowniki nazywające stany, procesy.

Nie bałem się osiedlowego gimnazjum, chociaż niektórzy straszyli, mówiąc, że nawet

tygodnia nie wytrzymam. Minął tydzień, ja jeszcze żyję, ale codziennie przed ósmą za-

stanawiam się, co wymyśli nasz klasowy błazen. Wczoraj w czasie lekcji biegał po ław-

kach i krzyczał, że nie skończy, póki geograf nie wpisze mu uwagi do dziennika, że latał

jak samolot. Przedwczoraj przyszedł z dwoma plecakami, w jednym miał dwa zeszyty,

w drugim – śniadanie i składniki na obiad. Poprosił dziewczyny, żeby mu przygotowały

jedzenie, bo nie może korzystać ze stołówki szkolnej. Dlaczego? Już pierwszego dnia rzu-

cał widelcami, trafi ł w okno, rozdarł fi rankę. Niby przypadkiem wylał zupę na podłogę

i notował, ile osób się pośliźnie. Co będzie dziś? Pewnie wyskoczy z czymś na chemii i nie

będzie kartkówki. Byle tylko nie wysadził nas w powietrze!

4

15 Być albo nie być

3. W poniższym tekście zaznacz czasowniki w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym. Wpisz je następnie w odpowiednie miejsce pod osią czasu.

Nie bałem się osiedlowego gimnazjum, chociaż niektórzy straszyli, mówiąc, że nawet ty-

godnia nie wytrzymam. Minął tydzień, ja jeszcze żyję, ale codziennie przed ósmą zasta-

nawiam się, co wymyśli nasz klasowy błazen.

wcześniej późniejmomentmówienia

4. Wpisz odpowiednie terminy z ramki do tabeli poniżej. Określ liczbę podanych czasowników i ich rodzaj.

męski � żeński � nijaki � męskoosobowy � niemęskoosobowypojedyncza � mnoga

Czasownik Liczba Rodzaj

przygotowałem

wzięła

zrozumieliśmy

włączyli

spostrzegłyście

szedł