Cüneyt Arcayürek - Açıklıyor 7 Demokrasinin Sonbaharı 1977-1978

7/18/2019 Cneyt Arcayrek - Aklyor 7 Demokrasinin Sonbahar 1977-1978

1/521

BLG YA YI.NLARI BLG DZS

: 33

CNEYT ARCA YREK AIKLIYOR: 7

Birinci Basm

Kasm 1985

ikinci Basm

Nisan 1987

BLG YA YINEV

Merutiyet Cad. 46/ A

Telf: 31 81 22 31 16 65

YeniehirAnkara

Babali Cad. 19/2

Telf: 5 22 52 OlCaalolu stanbul

CNEYT ARCA YREK

Demokrasinin Sonbaha.r

1978 1979

BLG YA YINEVi

kapak fahri .karag:.:olu

,

Cn2yt

Arcayrek aklyor

dizisinin yayn hakk. yaplan

ze! anlama gereince Bilgi

Yaymevi'ne aittir.

Bu dizide

kan ve kacak olan eserlerin hibiri kayna.klan gsterilmeden alnamaz.

Kurtulu Ofset Bosmevi 1987 Ankoro


2/521

NDE KLE R

BRNC 'BOLM

YA Z AFER YA H

ki nsan

13

Geriye Say

. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17

Deiik Yntetnler

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .

.. . . . . .. . .24

Kader Kimi Zaman Alarn Nasl rer?

. . . . . . . . . ... . . . . .

26

.

Kukulu Belirtiler . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . .

. . . .. . . . . . . .. . .. . . . . .

29

CHP Hkm et Olmalyd

.. . .. .. .. .. .. . .. .. . . . . . . .. .. .. . .. . . .. . .. ..

30

Dardaki El erdeki Tokat

.

.. ......... . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . ........

31

yi Ki Bu Szleri Carter Syledi, Yoksa Demirel'e

Ovg

Diye ... !


3/521

. . .. . . . . . ... . .. ......................................

34

u Konuyu Da Akla Kavutursak . . .. . . .. . . . . .. . . . .. . . . . . .. .

38

Fakat Bir Tarihte ........... ... .. . . .. . . ........ . . .. .. . . . . . ...... . . . .. . .

41

KNC BLM

BR ADAM, BR YK

NATO, Ambargo, Yunanistan ve Biz

. . . .. .. .... ................

45

ki Grme. . .. . . . .. ... . .. .. . . . . . . . .. . . .. .. . . . . . . . .. . .. . .. . .. . . . . . .. . . . .

46

Bildirilen

Gr.

. . . . . .. . .. . . . .. . . .. . . .. .. . . . . .. . . .. .. . . .. .. . ..

. .. . .

51

Bir Savam Adam . . . .. .. . .. . . . . . .. . . . .. . . . . .. . . . .. . .. . .. . . .. . .. . . . . .

55

Ks Dinleyenlere Bir Mektup Daha .. . . . . . . . .. .. . .. .. .. . .. . .. .

59

NC BLM

UMUTLAR VE UMUTSUZLUKLAR

Siyasal Ma

. . .. . . . . .. . .. . .. . .. . . . . .. . .. . . .. . . . . . . .. . . . . .. . .. . .. . . . . .

65


4/521

Dello

76

. . .... . . ...... ...... ............ . . . .... . . . .. ...... . . . ......

. . . .

Memleket Nasl Kurtulur? Bir Belge

79

. . .. .. . . . . . .. . .. ..... . . .. ..

ark Dnmeye lyor

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .

. . .. . .

84

TV'de Syleyemediklerim

. . .. . .. .. . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. ..

85

.

5

Mal Belli

89

tvl3ktup

96

Mektuo


5/521

109

. . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

. ............ ....... ........... .

i'v!alum isteklerle Sylentiler

.............. ...................... .

116

.

Eski Hamam Eski Tas

.

123.

. .. . . . .. . . . . . .. .. . . . ......... . . . . . . .... . . .. . .

CHP'den Bir Atak Daha

128

DRDNC BLM

BUYRUN : KNC MC YE

'

Bi Yapabilseledi

143

Bir Liste Daha

........................................................

150

.

nt Nasl allad:?

151

Renkli Aniar

157

Ordunun Tepesindeki atma

167

. . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . .. . . . . . . .. . . . .


6/521

Tmt mani'. Reteleri

............................................

173

.

Tarihsel Ya7.g

........................................................

17!)

.

Bir A'.klrma si.eme ve Ardndan Gelenler .................

185

.

BENC BLM

l\IC'DEN KURTULMAK

Zanlar ... Enflasyon

199

. . . Ana ri. . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . .. . . . . . .

AP' deki

Yangn

.....................................................

208

.

Hkmet Mi. Demirel Mi? .........................................

213

.

B Nasl Hkmet? ..................................................

222

.

AP'de zlme Balad


7/521

228

. . . . . . . . . . . . . . '

1 lapishaneden Bir Ses

237

. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . .. . .

.)lel Motel Servenleri

239

a1snama.Bir Tank: Oguz Atalay ( 11 'ler Hareketinin

yzn Anlatyor)

247

. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . ..

. . . .. . ....'Kahve Olaynn' Gtirdikleri

...................................

259

.

Bir Dokun Bin...

26:1

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . ... . . . . . .

. . . . . .. . . . . .

Olaya Bir De ankaya'nn Nasl Baktn Grelim

264

D

267

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .

. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Onergenin

ierg

..................................................

270


8/521

.

Sondan Bir nceki Gn ............................................

274

.

6

CHP'nin Acelecilii

.................................................. .

271

Sen yle Bil!

........................................................ .

280Ecevit'in 'ze! Basna' zel Aklamalar

. . . . . . . . . ... . . . . . . .. .

282

ayl aramba Toplantlar

...................................... .

284

Siyaset Yaammzdan nsan Manzaralar .................... .

293

Dt

296

. . . . . . ........................................ . . . . . . . . . . .. . .

.. . . . .

Kamuoyu

Deerlendirmesi

297

ALTINCI BLM

KONTRGERLLA NEYD, NE DEGLD

Yeni Yla Yeni Hkmetle!


9/521

301

Biz Demedik Ama

..................................................

305

.

Korutrk'le Kapma

...............................................

307

.

Korutrk'n

zel Deerlendirmesi

..........................

310

.

Darbe

312

229 = 229

316

nce Ambargo Mu, Kbrs M?

. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

319

.

...... , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .

325

Timsahn Gzyalar

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . .

331

Polis Roman Gibi Sorun

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . .


10/521

349

Savam

352

Yant

354

Bitmeyen Tartma

,366

Ciddi ki Tank

3TI

YEDNC BLM

BR KAVRAMIN GETRDKLER

Da

Al

...........................................................

375

.

Ecevit'in stemedii 'Glge'

380

................... ................... .

Terse D

...........................................................

383

.

Affetmemek

38.5

Gider Mi. Gitmez Mi? ...............................................

391

.

Ecevit'in IW''ye Bak.

394


11/521

................. . . . .................. ...... .

Demirel : Ecevit'in Keli Grnd

............................. .

398

Ilikileri Tmyle

Koparacaz

................................

400

.

Kaygnn

Balangc

............................................... .

401

Ecevit: Eer Demokrasinin Yaamas tsteniyorsa!


12/521

413

Ecevit'in zerinde Durduu Ziyaret .. ......... ......... ...... .. ..

415

Gazete Balklarnda Ecevit'in Anari le llgili Szler:r.e

Toplu Bak

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................... ..

.

418

SEKZNC BLM

ANAR, BR BELA K!

Kahrolas

431

Ve

432

Ba Elleri Arasndaki Kent ...................................... .

433

ki Raporlu Kent ..................................................... .

439

1978'de ankaya Kknn Anari Deerlendirmesi 1\::::i

Grmeler

441

. . . . . .. . . . . . . . ...... .. .......... . ... . . . . . . . . . . . . .

. . . . .

MT' in Kke lettikleri

............................................ .

443

alkantl Gnler ..................................................... .

448

Korutrk'n Bulduu are

. . . . . . . . .. . . . . . .. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

452


13/521

Anari On Planda

.................................................. .

455

Vermeyince Mabut

.................................................. .

459

Bir Baka ayl Toplant

......................................... .

460

Brokrasi Yaknmalar

............................................. .

462

Bir Sorun: Dou..................................................... .

463

21 =1

..............................................................

466

.

Yanklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

468

Bir ABD Raporu: ABD. Trkiye'deki slerden

Vazgeemez!

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . .. . .. . .. . . . . .. . . . . . . . . . . .

472

Patlcan

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... .. . . ....... .... .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .

482

Ambargonun Kalkmasndan Sonra Bir Deerlendirme


14/521

Belgesi

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. ........ .. . . . . . ... . . . .

. . . . . . . . . . . . . .

483

DOKUZUNCU BLM

DEMOKRASNN SONBAHARI

niin

Belirtileri

. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 491

niin

Hzlan

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . .497

Ecevit Karsndaki Cepheyi Geniletiyor

. . .. . . .. .. . .. . . . . . ...

502

8

Ecevit Aklamalar Ve Savunu Yapyor CBir nemli

ayl Toplant>

.................................................. .

505

Bolivar iki Kiiyi ekemez

......................................

512

.

Bulu.rna

515


15/521

. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ki Anlatun

........................................................... .

516

Tlsml Forml Yeniden Sahnede

520

Mertliin Bylesine Niyetim Yok CEcevit'le zel

ayl Toplant>

..................................................

523

.

Deme ncesi Evren'le zel Grme

.......................

527

.

Kabinede Uyum

......................................................

531

.

Yalnz

Adam

........................................................

533

.

Manzara

..............................................................

535

.

1 An Ashamed ........................................................

539


16/521

.

Gider Mi. Gitmez Mi Derken

...................................

541

.

Byk Facia

...........................................................

542

.

Zamannda M Deil Mi?

.........................................

54

.

Millet Meclisinde Birinci Sahne Tutanaklardan

546

Millet Meclisinde kinci Sahne Tutanaklardan: 1 Ylda

800 l

.... .....................................................

549

.

Millet Meclisinr; . nc Sahne Tutanaklardan:

Muhalefete Gre, Bir Ylda l Says U41 ........... .

554

Millet Meclisinde Drdnc Sahne Tutanaklardan :

Trkiye'de Bu Ortam Bir Gnde Olumad

...........

557

.

Ve 429 Gn Sonra

..................................................


17/521

560

.

7'Den 8'e

563

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... .. . . . . . . . . . . . . .. . . .

BiRil'fCi BLM

YA ZAFER YA H

1

K NSAN

6 Haziran 1977 Pazartesi gn sabahn ilk saatlerindeCHP nderi Blent Ecevit. parti genel merkezinin balkonunda grnd zaman soka doldce insan dalgaland.

Alklar, lklar, davul sesleri evreyi bir kez daha

sard.

Sevinci, baary, siyasal yeni bir gc simgeleyen bu

gsteriler sokaktan tat, bakentin caddelerine doru akt

.

gitti.

Ecevit zafer tacn elinde tutan bir komutan gibiydi.

Ayaklarnn altnda kmldanan, ark syleyip adn haykran kalabala doru ellerini

Haykrlar durdu.

Ecevit.

imdiden 222 milletvekili kazandmz belli olmutur.

Tek bana iktidar olmak in sadece 4 yelik kalmtr. Sanyorum bu leye doru ....

Kalabalk patlad. O dakkaya dek sylenen arklar,

vurulan davullar, atlan sloganlar birdenbire daha bir boyutland. Gnein ilk klarkte, ktidar. ktidar!

barlar gkyzne doru ykseliyordu. Tandk tanmadk herkes biribiriyle kucakla


18/521

rinde hangi arac bulursa binjyor, hzla kentin byk caddelerine, belirli kesimlere doyola kyordu.

CHP'nin tek bana iktidara geldiini mjdelemek iin kamyonlara. otobslere, zel arabinenler coku iinde kente dalyordu.

Demokratik seimlerin yapld 1950'den bu yana ilk

kez Cumhuriyet Halk Partisi halkoyuyla tek bana iktidara geliyordu!

lk kez solda bir parti genel seim kazanyordu!

Ecevit, tek bana iktidara geldik1erini basna ve so

13

kaa akladg srada saat 05.30.du. 5 Haziran genel seim

leri olaysz gemi, sandklar on iki saat nce kapanmt.

Her partide olduu gibi, CHP'de de sandklarn a lp

sayma geilmesiyle birlikte seim sonular byk titizlikle i zlenmeye balamt. Kan 5 Haziran seimlerini nde bitirecegi yargs elbette vard. Fakat bu

seimdtCHP'nin tek bana iktidara gelip gelmeyecei zerinde eitli varsaymlar ne

Oysa, Blent Ecevit aylardr CHP'nin tek bana iktidara gelecek gc kazandn vurgu

Sabaha kar saat 04.00'te CHP"c.le yaplan degerlendir

meler u sonuca varmt :

CHP 222, AP 173, MSP 26, l'v1HP 9. DP J. CGP 1 milletvekili karyordu.

450 milletvekilliginden 1'.l7"sinin

dalm bu tabloda

yer alyordu.

CHP Genel Sekreter Yardmcs Ali Topuz. parti genP)

merkezi nnden kalabala bu sonular bildirmi, 13 milletvekilliinin durumu henzdi. ancak yardan fazlasnda CHP nde" demiti.

Bu hesaba gre. CHP tek bana iktidara gelmesi iin

gerekli olan 226'y ayordu.

Sokaktaki kalabalk, bu aklamadan sonra Blent Ecevit'i grmek istemi, CHP nderi degsteriler yapan kalabala tek bana i ktidara gelmek zere olrluklarn mjdeleyenoru tek bana iktidar kesinletirecek son sonularn alnacan" bildiren heyecanl

5 Haziran 1977 genel seimlerine sa partilerle kurduu


19/521

bir karma hkmetle giden AP nderi Sleyman Demirel.

evindeydi.

Adalet Partisi genel merkezinde saat 17.00.den sonra

grlen heyecan giderek yitiyordu. Sandklar ka.pandktan

sonra AP merkezine ulaan bilgiler umut vericiydi. Parti

genel merkezi nnde toplananlara alnan ilk bilgiler ard

ardna veriliyordu. Orada da heyecan, gsteri, alk vard,

AP'liler de partinin tek bana iktidara gelmekte olduuna

inanyorlard.

14

Parti, beklenilenin stnde oy toplamay baarm grnyordu. Eer bu bilgilersrekliliini yitirmezse AP,

1969'dan sonra nc kez tek bana iktidar olabilirdi.

Ne var. ki gecenin ilerleyen saatlerinde, 23.30"a doru

o dakikaya dek illerden gelen olumlu haberlerin dozunda

dme balad. AP oylan geriliyordu. Milletvekili saysnda ykselme olacag yerde, sayra dmeye balamt.

CHP merkezinde coku byyor, AP merkezinde karamsarla ynelen yarglar beliriyordu.

Gece yarsndan sonra AP nde gidenleri, seimi yitirdiklerine inanmaya baladlar. Partek bana iktidara gelme olasl siliniyordu. Hatta, milletvekili saysnda

CHP'yi geride brakma ans bile kmazdayd. AP, 1973 se-

imlerinde olduu gibi, parlamentonun ikinci byk partisiydi artk.

AP genel merkezinden sokaa alan hoparlrdeki ses,

ilk balardaki inancn yitirdi. Milletvekili saysnda gerile

me olduka parti binas nndeki partililere, sempatizanlara yaplan duyurular da giderseyrekleti. Sabahn ilk saatlerinde AP genel merkezi yeni anonslar yapmyordu.

Fakat inancn yitirmeyen bir kii vard.

Gniz Sokaktaki evinde AP nderi Sleyman Demirel,

parti genel merkezine ve dorudan kendine gek v. bilgileri

deerlendiriyor, Zaferin henz AP lehine soluk . 1cina


20/521

inanyordu.

Bir parti nderine seimleri yitirdiini sylemenin zorluunu ekenler, yalnzca aldkltarmakla yetiniyor, ama u ksa yantla karlayorlard:

Kyleri bekleyelim, kyleri. . . Asl oy oradan gelecek

diyordu Demirel hemen herkese.

Umudu, 1950'den beri eski Demokrat Partiyi, kapatlan

bu partinin 1960'tan sonra srgiti olan AP'yi kyl semenlerin yalnz brakmayacana . l ve ile merkezlerinden alnan sonularn kylerden akp gelecek kitle oylarla bir rse dneceine inanyordu.

AP nde gidenleri genel merkezden gece yansr.l.t

sonra ayrlmaya balayacaklar, fakat Demirel evi:,.iu telefonun banda sabahn ilk e dein oturacakt.

Seim sonularn ters yz edecek krsal alan oylarn

bekleyerek . . .

15

Her ikisi de,

iktidara geleceklerine inanyorlard.

ktidara nasl geleceklerini saptayan hesaplar birbirinden ayrmlyd.

Bu hesaplar her iki parti iin deiik eleri kapsyordu, ama sonuta her iki parti dera geleceine kesin gzle bakyordu.

Her iki pa.rti de tek bana iktidar umudunu,., 1977'ye

dein bu kadar gl duymamt.

12 Mart 1971 ara rejiminden sonra Trkiye'de karma

hkmetler dnemi bir kez daha ald. CHP, 1973 genel

seimlerinden glenerek kt. Bu seim hibir partiyi tek

bana iktidara getirmemiti. Uzun sren aratrmalardan

sonra CHP ile MSP karma hkmeti kuruldu. CHP nderi

Blent Ecevit'in bakanlnda oluan bu hkmet, 1974'te

Kbrs Bar Harekatn gerekletirdi. Karma hkmet ortaklar arasnda zellikle Neci davranlar nedeniyle bagsteren anlamazlklardan sonra Ecevit hkmeti dald.

Bu arada Cumhurbakan Fahri Korutrk talihsiz bir

giriimde bulundu. Hibir partinin desteklemeyeceini ak-

a sylemesine karn, benzerine ara rejimlerde rastlanan


21/521

bir hkrnetin kurulmasna nayak oldu. Kontenjan senatr Prof. Sadi Irmak'n bakanlet.

Millet Meclisinde ancak 23 guvenoyu ald. Parlamentonun

tm karsndayd.

Korutrk demokratik geleneklere dnd.

Hkmet kurma grevini bu kez parlamentoda ikinci

parti durumunda olan Adalet Partisi Genel Bakan Sley-

. rnan Demirel'e verdi.

Demirel, Millet Meclisinde yer alan CHP dndc..i


22/521

ilerleyip ilelerden kylere doru yeni oy saylan geldike

222'nin giderek aalara kayd gzleniyordu.

Yaplan hesaplardan sonra CHP nderinin aklad

'tek bana iktidar' olana yitip gidiyordu.

Bu geri saymaya karn CHP, lkenin en gl partisi

olduunu kantlad.

Btn bir gn CHP'nin ve teki partilerin ald milletvekili says zerinde tartmalhenz hangi partinin kesinkes ka milletvekili ald belli

olmad.

Fakat CHP nderi Ecevit, leye doru Vaziyeti grd. Parti tek bana iktidara gelemda ayn yargy ne sryordu. Ne var ki CHP, Millet Meclisinde

birinci byk parti hviyetini alnca seim sonras hkmet sorununda bir numaral sz du.

Ecevit'e yneltilen sorular artk. bir karma hkmetle

ilgiliydi.

17

Hangi partiyle bir karma hkmet kuraca yolundak

sorular askda brakyor, sonular henz alnmad iin

bu konudaki eilimi gstermeye yanamyordu. Fakat ile

rideki gnlerin olaylarna bir ipucu veriyor, Trkiye'nin

sorunlarn koalisyon hkmeUerinin zemeyecei anla-

ld" diyordu. Verdii demelerde satr aralarna skan

bu cmlenin hangi anlama geldii elbette o srada gzlerden kayordu. Ecevit, tek badara gelemeyeceini grmt, ama Millet Meclisinde en ok sandalyeye sa

bip parti nderi olarak bir karma hkmetin bana gelebilirdi !

AP ya da MSP ile hkmet olamayacan ne sre.

sorulara, kurullarla grmediini belirterek kesin yant

vermiyordu. Ama, MHP'nin 1973'e oranla bu seimden daha

gl .kt yolundaki sorulara MHP'nin art, AP tara

fndan himaye ve desteksayesinde oldu, buna inan).orum


23/521

diyordu.

Hkmet olacana kesin gzle baklan Ecevit"e Ceza

Kanunundaki 141, 142. ve 163. maddeleri deitirip deitirmeyeceine dnk sorular yndu. Ecevifin h

kmet kuracandan kukusu olmad anlalyordu ve bu

sorular, Bu maddelerin deitirilmesi iin hkmet olunca alacan syleyerek ya

6 Haziran gecesi CHP'nin tek bana iktidardan giderek uzaklat kesinlikle anlald

Son deerlendirmelere gre, CHP, 219 milletvekili karyordu. AP, 185; MSP. 24; MHP, 1

7 Haziranda durum tmy!e aydnla kt.

CHP, 213 milletvekilinde kalmt. AP, 189; MSP, 24;

MHP, 14 milletvekillii almt.

1973'n fla partisi Demokxatik Parti bir. bir dnemin

sz sahibi siyasal gc Cumhuriyeti Gven Partisi ise. ancak birka milletvekillii ka

ilerdi!Kamuoyu CHP nderi Ecevit'in tek bana iktidara geldiini aklamakta biraz acele ettyd. Ecevit, seim sonulann deerlendirdii o gnn ertesi, gazete manetleri Trkiyeasal geleceini yanstan balklarla kyordu:

eitli hknet olaslklar zerinde duruluyor."

Trkiye bir kez daha karma hkmetler dnemine gil

riyordu.

18

Oysa sokaktaki sade vatandatan balayarak hemen

her evrede istenilen bu deildi.

ve d sorunlarn stesinden gelebilecek tek parti

hkmetiydi beklenen.

zellikle CHP'nin tek parti hkmetiydi amalanan.

Trkiye'de 1957'den sonra ikinci kez erken bir genel se-

imin yapld 5 Haziran 1977 Pazar gnyle gecesi, iki

byk partinin genel merkezinden bu haberler gazete brolarna akarken, 12 Eyll 1980 ari mdahalesine kadar uzanacak yllk nE:mli bir dnemin balangcnda oldu-

umuzu bilmiyorduk.

1977 ylnn ilkbaharnda, ekim aynda yaplmas behenen genel seimin ne alnaca s


24/521

nda, iki parti de 'tek bana' iktidara geleceklerine inanyordu.

CHP, 1973'ten sonra Ecevit ve ortann solu politikasyla giderek trmanyordu.

ve d politikadaki ikilemlerin giderek artmas, Eccvit'in amanszca izleyerek sorunlk nnde irdelemesi, 1975'ten balayarak Birinci MC Hkmetinden halkn

duyduu honutsuzluk. CHP'nin iktidara doru glenerek

ilerlediini gsteriyordu. Ecevit,

bu gelimeleri duygularyla, mantyla, sezgisiyle alglyor. halkn

skntlarn

ok iyi deerlendiriyordu. Halk iin Ecevit .. yeni bir umuttu", ancak Ecevit'in yenibir umut haline gelmesine yardmc olan teki nemli etken de birinci MC Hkmetinin ben doan kimi arzalarn, .. halkta bir krgnlk.

iktidar partilerine kar bir isteksizlik domasna yol amasyd.

lkenin kimi nemli sorunlarda. kargaa iinde oldu-

unu kantlayacak olaylar pepeine sergileniyordu. Hayat pahall elbette 1979 8nde olduu kadar ulalmas g oranlara varmamt, fakat halk yaam sknts ekiyoran anarinin boyutlanacan gsteren belirtiler kayg yaratyordu. Silahl solun vurucyansra, MHP'nin rgtleyip destekledii belirtilen sa gler de artk sahneye km

Ecevit, sol silahl glere kar konuuyor, ama zellikle

19

sadan gelen anarnn devletn himayesinde alabildiinl'

gelitiini vurguluyordu. CHP nderinin kukudan tey,

varan kansna gre, kk bir parti olan MHP, h_kmette yer alarak militanlarn devla yerletiri

yordu.

Faizm geldi, gelecekti!

D sorunlar ise vard tepe noktadan aaya bir trl inmiyordu. 1974 Kbrs Harekata Birleik Devletleri'nin koyduu askeri ambargo olanca iddetiyle sryordu. Ambargonu

alkmas iin ne srlen koul ise Kbrs sorununun zmnde Trkiye'nin istenilen

ltlede dn vermesine dayalyd. Bu dnler Kbrs'ta

Trklerin elinde olan toprak orannn azaltlmas, Trk askerinin ekilmesiyle balyormi sorunlarda Trkiye'nin Yunanistan'a daha yumuak bakmasna dek uzanyordu.

Kbrs sorunu ve ABD askeri ambargosu, Trkiye gibi

d kredilere srekli gereksinim duyan bir lkenin uluslararas para kaynaklarndan ist


25/521

akn para salamasn engelliyordu.

ABD, bir yandan askeri ambargo ile Trk Silahl Kuvvetlerinin gten dmesine

nayak oluyor, te yandan

uluslararas para kaynaklarnn Trkiye'ye gereken krediyi salamasn nlyordu.

Trkiye, birbirini tamamlayan iki ynl bir amaz iine girmiti. D politikadan kaynaikileme, lkeyi yneten hkmetin iindeki tutarszlklar da eklenince, kamuoyuna yansaa giderek boyutlanyor, Ecevit

areyi bulacak adam haline geliyordu.

1974'ten sonraki yllarda Ecevit'in ydz giderek parlad.

Ecevit. bir kez denenmiti. 1973

seimlerinden sonra

MSP ile kurduu hkmetin Kbrs Harekatn gerekletirmesi, teki alanlarda yapt yutturmutu.

Ksa sreli bu hkmetin kamuoyunda fazla olumuz

puan yoktu.

Nitekim, kimileri Ecevit'in Kbrs Harekatndan sonra

20

yaplacak bir genel seimde tek bana iktidara gelebileceine daha hala inanyordu.

Kbrs Harekatndan sonra Ecevit'in, Millet Meclisinden

bir genel seim karar karacak parlamento gc yoktP.

Ecevit, MSP ile kurduu hkmetin dalmasna karar v)rirken elindeki tek gvence, adolumlu yargyd. 1970'lerde AP'den koparak Demokratik Partiyi kuranlarn 1973 seimlernde ald sonu olduka doyurucuydu. DP, bu seimde 48 milletvekili karmt.

Demokratik Partinin nde gidenlerinin kimileriyse, Ecevit'le bir hlfmet kurmaya hevesli grnyordu. Ecevit, 1973'ten sonra kurduu hkmeti datrken elaltndan DP'

lilerle yrtlen pazarln olgunlatna inanyordu.

CHP, bu kez DP ile hkmet kurabilecekti.

ankaya'daki babakanlk konutuna girdim.

Ankara'y tepeden gren byk salonda Blent Ecevit,

Orhan Birgit ve Deniz Baykal vard.

MSP ile CHP'nin hkmet olmasnda nemli grevler


26/521

stlenen Deniz Baykal, geldiimi grnce izin isteyerek a.y

rld.

Ecevit'e hkmeti bozma kararlndan sonra yeni lir

hkmet konusunda DP'den gereken gvenceyi salayp

salamadn soruyordum. CHP nderi kesin bir ey sylemiyordu. Ne var ki, DP'lilerle s grmelerinin olumlu dzeyde srdn belirtiyordu. DP'lilerle bir hkmet kurabilerdu".

Dorusu, . CHP nderi Ecevit

gibi dnemiyordum.

MSP nderi Erbakan'n kimi anlamsz davranlarndan

usanmt, bu bir gerekti. Hepimiz Ecevit'in MSP i!e daha

uzun sre bir arada kalamayacan biliyorduk. Fakat zellikle d sorunlarda Ecevit'teiimleri srdrmesini bekliyor, en azndan Kbrs sorununda zme ok yaklaacak bir Bni dnyorduk.

Ecevit'e, DP'lilerle kuraca hkmetin en azndanMSP ile kurduu hkmet kadar sakncalar getireceini

sylemeye alyordum. Daha nemlisi Demokratik Partililer. ayrldklar AP'nin tabanr oylarla

1973 seiminde bir v::rlk gsterebilmilerdi. Bu varlklarn

21

srdrebilmeleri iin AP ynetcileri gibi davranp dn

meleri gerekecekti, bu ise CHP ile bir araya gelmelerini engdlerdi.

Ayrca AP'liler, DP'nin Ecevit'le bir hkmet kurmas:

n zellikle bekliyorlar, bu olumann gereklemesi olasl ktndan beri elleringsteriyorlard. CHP ile hkmet kurmas DP'nin sonu demekti DP yneticilerinin hkmetolmasna karlk, ynetimde MSP'den daha banaz davranlar yaprnlar olasyd. CHPe sorunlu

kabilirdi ki, Ecevit gn gelir Erbakan' bile arnyabfrcli

rnek veriyordum: Kaymakamlar arasnda tayin ve nakilleri saptayacak bir kararnamenin hkm8tten gemesi sorun olabilirdi. DP'liler kimi kaymakamlarn solcu olduunu ne sbu kararnameyi onaylamayabilirdi.

Bu rnei eitli hkmet kararlarna uygulayabilirdik.

Ecevit, sesini karmyordu.


27/521

Varsayml rneklerin hkmet kurulduktan sonra ge-

ersiz kalabileceini hesaplyor olabilirdi.

ankaya'daki babakanlk konutundan Ecevit'in DP'lilerle hkmet kurmaya hevesli olduunimini alarak ayrlyordum.

CHP nde gidenlerinin de bu olasl destekledii gnltrde, birdenbire DP'de bir olumsan gzetildi: DP'nin nde gidenlerinin bir blm bata Sadettin

Bilgi partinin CHP ile hkmet kurmasna kar ktkktrn akladlar.

Ecevit. hkmetsiz kalmt.

Ecevit'in yeniden hkmet kurmamas ne yarad.

Halk indinde hala umuttu. Hatta bu "umut,. giderek

pekiiyordu. CHP'nin hzla glenmesinde yeniden iktidara

gelmesinin nlenmesi nemli etken olacakt.

Ecevit'in tek bana iktidar tutkusu bana kalrsa

1975'ten balayarak kamland.Onun iktidar olma tutkusuna halk da destek veriyor

du.

Tabii, bata AP olmak zere teki siyasal partiler

de.

Ecevit, 1977 ylna girdiimiz zaman artk iktidar kapnn nnde gryordu.

22

1973 seimlerinde CHP karsnda yenilgiye urayan

AP nderi Sleyman Demirel de, 1977 yl balarnda iktidar ilk seimde yakalayacana

Ecevit'in iktidara trmann gsteren belirtileri herhalde abartlm izgiler olaryordu. 1977

seiminde AP'nin tekrar tek bana iktidara geleceini hesaplyordu. Demirel'i bu hesap

a iten kimi gelimeler vard elbette.

Bunlarn balcas, AP'den kopup 1973'te nemli bir siyasal g olarak Millet MeclisineDemokratik Partinin ald oylard. DP domutu, ama geliememi, kalc bir parti kimln alamamt. AP'den kopan oylar, DP'ye can veren rgt adamlar birer ikier yuvaya dmirel bu gerei gryordu, ilk se-

imde DP oylarnn yeniden AP'ye kanalize olacandan

kukusu yoktu. 1973 seimlerinde kard milletvekili says.na ilk seimde DP'den d


28/521

yaca milletvekilleri eklenirse AP'nin, yeniden Trkiye'nin en gl partisi olmas kata, Trkiye genelinde kylye, iftiye, kk esnafa salanan maddi olanaklardan sonraerin kesin destei salanmJt bile.

Demirel,

Her eye ramen 24,5 aylk hkmet zamannda siyaseten dzgn bir ortam vard diyordulen ona gre 4'l koalisyon kamuoyuna gre Birinci MC Hkmeti zor bir hkmetti. Argosundan doan eitli sakncalara karn, 1974'te yzde 29 olan enflasyon, 1975'te y76'da bu oran

yzde 14,S'a kmt, ama Demirel'e gre 1977 ylna Trkiye daha rahat giriyordu. ByUrfa Tneli, Aliaa'daki Petro Kimya Tesislerine balanm, kat, imento fabrikalarn Afin gibi dev bir

eserin temelleri at1lmt.

Askeri ve ekonomik ambargoya, hatta DM'ye dvize

evrilebilir mevduata karn alnan bu sonular bir se-

im iin olumlu gstergelerdi.

Bu olgular kabul edilebilir verilerse, Demirel'in 1977

genel seiminde iktidar beklemesi doald.

23

DFGSIL YO'.\. EMLER.

Dcmirel"lc Ecevit'in siyaset yntemleri deiikti.

Ecevit. hknd kurdugu bir parnin lke ynetiminde

kendine ters den davT.nlarn, eylemlerini sindirip susamazd. Dogas buna izin vtekim, MSP ile beraberligi srasnda. gzettii olumsuz

yaklamlara bir

sre ses karmad. yle gnler oldu ki, barda taran

kimi olaylar karsnda Balukanlktaki odasndan frlayarak Babakan Yardmcl odatin Erbakan' hrpalamasnn nne zorlukla geildi.

Demirel'in tutumu daha bakayd. Hkmet ortann

allmam davranlarn zenle izler, ancak bu davranlar zaman iinde zmeye, yagetirmeye alrd. Ancak, genel siyasetteki bu tutumu kendi yaklamlar iin kullanmyan

Necmettin Erbakan gibi kiiler indinde, Demirel'in hkmetin zlmesinden korktuu bieerlendirilirdi.

MSP kanadnn srekli ortaya kard sorunlar karsnda


29/521

Demirel'in bu tutumuyla Erbakan daha bir yreklenir,

uyum beklenilen konularda tam tersine giriimlere balard. Sonuta. hkmet ayakta kalkalrd ama.

kamuoyunda ve halk indinde bu tutarszlk byk yaknmalara neden olurdu. Hkmet otorizayflama .giderek artard.

Yllar sonra Demirel'e 1977'de erken seim isteinin

nedenini sorduum zaman, "koalisyondan kurtulma,, gerekesini n planda gsterdi.

Oysa Demirel'in koalisyondan kurtulmak,, diye ne

srd gereke MSP'den ve Erbakan'dan kurtulmakt.

1977 seimlerinde birlikte hkmet ettii MSP'ye ve Erbakan'a kimi illerdeki mitinglerdar biimde saldrmt.

Demirel'e gre Ecevit'in de benzeri yarglar iinde

24

oldugu kukusuzdu 1977 seimi, kendilerine tek bana

iktidar getirebilirdi. Daha dorusu, getirmeliydi!

"Bir yere kadar koalisyonu

gtrebilirdik, diyordu

Demirel, lkenin genel koullar yiydi, tek parti iktidar

kabilirdi,..

Peki, 1977 seimlerinden sonra gvenoyu

alamayan

CHP aznlk hkmetinin ardndan MSP ile neden yeniden

bir karma hkmet kurdunuz?,, diye sordum Dcmirel'e:

Siyasal koullar byle gerektiriyordu baka yapacak

bir ey kalmamt diye yant verdi.

Oysa bir baka etken daha vard :

Demirel, 1975'te MilP'fl hkmete almt. Parlamentoda varl ile yolduii,u bi.r olanMHP. 1973 se-

imlerinde Alparslan Trke seilip


30/521

gelmiti. Tek parlamenteri olan ve zerine imehler Lken bir kk partinin hkumetn herkes yadrgamt!.

AP'nin ve Demirel'in MHP'yi koruduu sylentileri, daha

o zamandan balam. hele "Trke komandolarnn silahla

sahneye girmelerinden" sonra. bu birleme Ecsvit'e hak]lk verecek boyutlara ulamtKomandolar lxnimdir szn, 1969'da kendi azndan yazmtm. Komandolarn Ege'nin ndilerine ayrlan

kimi motellerde, iftliklerde eitildikleri ise hemen herkes

tarafndan biliniyordu. Dahas sol tehlikesi karsnda komandolarn byk iadamlarncteklendikkri de kulaklara fsldanyordu.

Trke, Komandolar benimdir,, dedikten sonrn sus

tu.

Hrriyet'te manet kan bu demeci Trke, yllarca

yadsmad. Yllar geti, komandolarn lk Birliklerinde

MHP?nin vurucu gc olarak silaha sarldklar kans J.:, muoyunda yaygnlat gnlerde, Trke TV'deki bir 0tt;

rumda bu szyle ilgili soruyu yadsd, yalanlad.

Komando,, olaylar o denli boyutlanmti ki, Alparslan Trke'in bu vurucu gleri keni lu.bull0nmesi partisinin kapatlmas iin nemli bir gereke olabilirdi.

Ne are, MHP'nin kapatlmas iin hibir. giriim. hi;:,bir iktidar dneminde yaplamad

25

KADER KM ZAMAN AGLARINI NASIL RER?

Ecevit'in tek bana iktidar karmasna karn, ar

siyasal sorumluluklar yklenmeye hazrland saatlerde.

6 Haziran sabahnn erken saatlerinde Demirel'in Gniz

Sokaktaki evinin nnden CHP yanllarn tayan bir ara

geiyordu.

Altok bayraklar sallayan.

CHP'nin seim zaferini

kutlayp evreye duyurmc.ya alan bu grup, bir sre Demirel'in evinin nnde durdu.

Sevin gsterileri, zafer


31/521

haykrlar bir anda szl

saldrya dnt :

Nazmiye, pabucu yarm, k dar oynayalm! diye

baryorlard.

Demirel evdeydi.

Yz kzard. Yumruklarn skt. sinirlerini yattrmay baard.

Hayatmn en mukaddes par:.ts .. diye niteledii eine

yneltilen bu saldrlardan sonra bir fke nbetine tutuldu

Oysa. o srada seim sonularn deerlendiriyor, ne

srlen savlara karn, CHP'nin tek bana iktidara gelemediine inanyordu. Trkiye'niir karma hki.imetle ynetilecei kukusuzdu.

Demirel'in bu yargya

vard srada duyduu bu szl saldrlardan sonra:Hadi bakalm," dedi. Olsun bakalm hkmet. nasl

olacakm grelim!"

Demirel. o dakika Ecevit'in bir hkmet kurmasna

kar kesin davran gstermeye karar veriyordu.

Bir an sorunuydu bu, bir dakikada parlayan bir olay.

bu olaydm sonra varlan kesin karar!

Duygu, siyaset, sonra bu iki eyi birletiren mantkl8.

varlacak kimi nemli sonular ... te. o an ..

26

Demirel'in evinden 700 metre uzakta, CHP nderi siyasal olumalarla ilgili srekli hesaplar yapyordu.

Elbette Ecevit'in bu yersiz saldrdan haberi yoktu. Byle bir saldrya olanak tanmas

ise kesinlikle dnlemezdi. Siyasal savamlarda ortaya kan yrtc

kiilii, insancl ilikilerde yumuard. Kim olursa olsun

uygar ilikilerde, gnlk yaamda bu tr giriimleri desteklememiti, desteklemesi de o

Kamoyuna yerlemi yarg CHP'nin kesinkes grev

almasn gerektiriyordu. Ayrca, halkoyu CHP'yi tek ba-


32/521

na iktidara getirmemiti, ama en gl parti olmasn

salayarak omuzlarna byk grevler yklemiti. Hemen

her evre ordu dahil Amerikan ambargosundan ba

!ayarak Kbrs sorununa, d kredilerdeki tkankla kadar nemli uluslararas sorunlaaha baarl sonular alacana inanyordu. Kuku yok ki, dnyaya egemen lkelerde de bd. Kbrs Harekatn

balatan Ecevit'in, Kbrs'a hukuksal alanda da bar getireceine inanlyordu.

Ecevit'in ayrntlaryla bildii bu sorunlarn yan sra,

lkedeki kanl iddet olaylarn iktidara geldikten hemen

sonra durdurabileceine inanlyordu. Birinci MC Hkmetinin bu konudaki giriimlerindeu kmadn gren geni kesimler Ecevit'in anari konusunda daha baarl

sonu alacandan kuku duymuyordu. zellikle byk

kentlerde bu yarg giderek pekimiti. Hele aydn evrelerde faist yntemlerle devletieirilmesine ynelen

davranlardan byk kayg duyuluyordu.AP nderi anarinin giderek boyutlanmas savlarn

elbette yadsyamazd. Bir lyle bin l arasnda hemen

hibir ayrm yaplamayacan, yasad eylemlerin varl-

n yadsyp kmseyemeyeceini bilirdi. CHP nderiyle

arasnda anariye kaynak olan glerin tanmnda ayrmlar vard. Ama, genelde anarinini izliyordu. Tartma o srada anarik olaylarda lenlerin says zerinde deildi. deri arasnda anarinin hangi tarafa balatlp srdrld konusunda ateli tartma

bak alar birbirinden ok deiikti.

Demirel'in srekli inceledii tabloya gre. 19.68 ile 1977

27

yllar arasnda lenlerin says yleydi :

1968 :2; 1969: 10; 1970; 19; 1971: 19; 1972: 19: 1973: 14'.

1 974 : t; 1975 : 35; 1976 : 104: 1977 : 292.

Dokuz ylda toplam 518 kii.

Daha sonraki yllarda anarinin giderek nasl boyutlandn saptAmas asndan bu saydi.

28


33/521

5

KUKULU BELRTLER

Demirel, seim sonularnn getirdii gerei Ecevit'i

hkmet olmaktan alkoyaca inancndayd ve Ecevit'in

hkmet olmasn engelleyecek elerin eline getiinden

kuku duymuyordu.

Ecevit'in seimin ilk gn nasl bir siyasal manevra

balataca kesinkes belli deildi. Bir kk partiyle karma hkmet kurmas beklentilegindi. Ne var ki, Ecevit koalisyon hkmetleriyle nemli sorunlarn zmnn,, olanaken inanyordu da bu yargya.

Fakat ne yapacakt? . Nasl bir formlle CHP arlkl,

.uyum iinde alacak bir hkmeti ibana getirecekti,

bu noktada henz kamuoyu aydnlanmamt.

Millet Meclisinde tek sandalye kazanan DP temsilcisi Faruk Skan 7 Haziran 1977 gn, HP'nin hkneti kurmas gerektiinden" sz etti. Peki nasl olacakt bu

hkmet? .. Skan, Demirel daha nce nasl kurduysa yle diyordu. Ona gre, "Yollar aa destekleyebilirdi bu hkmeti."

Demirel ksa bir demele Ecevit'e kar hazrlad si

yasal manevralann ilk iaretini verdi :

.

Milletin .solculara teslim

etmedii lkeyi, solculara

teslim etmek de kolay deildir. nmzdeki gnlerde ok

gzel eyler olacak. Ama, yeni hkmet yle herkesin zannettii gibi Halk Partisi hkmacak" diyordu.

Bu szlerin altndaki anlam birden anlalamad.

Ancak. AP nde gidenleri

patronlarnn kafasnd'l

Ecevit'in hkmet kurmay baaramamas iin yeni stra

tejiler olutuunu sylyorlard.


34/521

6

CHP H K M ET OLMALIYDI

Dorusu, kamuoyunun sadece sol kesimi degi. hemen

herkes hepimiz CHP'nin hkmet olmasna

Hkmet sorununun bir kez daha ortada

;ldu-

unu grdmz gnlerde CHP'nin hkmeti kurmasna

yanl yaynlar yapyorduk. Hrriyet'te yazdm yazlarda

Blent Ecevifin ortaya koyaca yntemlerin baarya ula;;mas gerektiini savunuyordu

Bu savunu, bu istek yaln biimde seim sonularyla

ilgili deildi.

Birinci MC'de ortaklar arasndaki tutarszlgn lkenin

btn nemli ilerine yansdn

biliyorduk. 5 Hazihm

seimlerinden bir ay kadar nce Londra'da ABD Bakan

Carter'la bir grme yapan Birinci MC hkmetinin Babakan Sleyman Demirel iin ortamettin Erbakan. Demirel, Carter'n nnde takla att" diyebiliyordu.

eitli nemli sorunlarn yan sra bu rnek bile. Birinci MC Hkmetinin ekip gitmesirtard bile.

Bir daha gelmemesine! Milliyeti

Cephe hkmeti yeniden kurulursa ekonomik bunalm son aamasna gelebilirdi. Kbns'a ek bir hkmet ibanda deil di. Kbrs'ta aklc bir zme srekli kar kan bir kan'a Kbrs'la ilgili grmelerin almasn bile kabul ettirmek olanakszd. ABD'

den ve Batdan gelen basklar karsnda Erbakan'n ne

srd forml, Ada'nn tmn almakt.

Hele seimden glenerek kan MHP'nin yer alaca

yeni bir cMC.,nin, sa terrizmi gz ard etmesi, sadece

soldaki vuruanlara dnmesiyle ortaya kacak sakncal

ortam .. dan byk kayg duyuyorduk.

ABD ise durmakszn Kbns'la ilgili olumlu bir adm


35/521

atlmasn istiyor, ancak bu olursa kongrenin askeri ambargoyu kaldrabileceini belirtrdu.

ABD askeri ambargosu, giderek ekonomik ambargoya

dnmt.

30

7

DIARDAK EL ERDEK TOKAT

ABD Bykelisi Sayn Spiers, Babakanlk makamnda Demirel'in karsna oturdu ve :

Kimi gazetelerde ABD askeri ambargosunun yan sra

ekonomik ambargo uyguladmz belirten haberler grlyor. ABD'nin Trkiye'ye ekonomiygulad yalandr dedi.

Demirel, diplomatlnn yan sra CIA hesabna nemli

grevler de yrtt sylenen Bykeli Spiers'a bakt ,

iinden "buz gibi doru ya diye geirdi. Ancak Spiers'a,

Bu haberleri yazanlara bavurunuz, yalan olduunu onlara syleyiniz,, diye yant verdi

Bu grme, Ecevit'in aznlk Hkmetini kurmay ba-

aramamasndan sonra ibana gelen sa kanat partilerinden olumu kinci Milliyeti Cda geiyordu.

kirici MC Hkmeti giderek sarpa saran ekonomik

koullar yeniden dzenleyebilmek iin Eyll 1977'de bir

dizi yeni karar almt. D krediler alabilmek iin IMF'nin

desteine gereksiniliyordu. Ama, hkmet iindeki tutarszlk, MSP kanadnn Erbakan arsrd direnmeler varken, IMF'nin belirli isteklerini yerine getirerek ekonomiyi bir dzle karmann olanar yoktu.

kinci MC, dolara gre Trk parasnn deerini 18 liradan 19.70'e drd. Oysa IMF, 22du. IMF'nin bilmedii bir nokta vard :

Devalasyona Erbakan kar kmt. Hkmett''' yuzde o'un zerine bir devalasyon g

Bu nedenle AP kanad, Maliye Bakannn yetkisine dayanarak yzde o'un altnda devalastmeyi yelemiti.

Erbakan, bu karara da kar kt, devalasyon haberi ze

31


36/521

rine gazetecilere Neden bana soru yorsunuz, gdin Maliye

Bakanna . sorun dedi. Sanki hknet bir btn deildi,

sanki Erbakan ayr bir lkmetti.

AP kanad, IMF'ye ilk yzde lO'luk

devalasyondan

sonra bir ikinci yzde 10 para ayarlamas yapacan sylu yor, ne are, dinletemiyordumizdeki kavgalarn.

karma l kmetler bnyesinde, zellikle MC'ler

..

dneminc!L' olan bu densiz olaylarn darya vurmas ,. idi.

11.ff ile atma, gr ayrlklar ayyuka kmt. Bir

gece IMF yetkilisi Woodward, Babakan Demirel'e geldi.

Ba:;;bakan "Trk ekonomisinin nesini beenmiyorsunuz ,, diy..: sord u. "Yzde 15 enflasyon, yzde 7 kalknma hz. 1977

ylnda 7 milyon ton budaymz var. imdi d piyasada

buday 120 dolar,

160'a kmasn bekleyip satacam.

Elimizde satmaya hazr 500 bin ton pamuk ve ttn var.

Skntmz sadece 'tediye muvazenesi'. 149 ton rehin edilebilecek altnmz hazr. Bunlm elime 2 milyar dolar geer. u anda dvizim olma d ve krediye gereksind iim iin ir standbay anlamas yapmak istiyorum" diye srdrd.

IMF yetkilisi. Ger

ek kur politikas izleyin, dolar da

22 liraya ,, dedi.

Woodward'a Erbakan'la bunu

yapamam,, diyemedi

Demirel. Bir hamlede bu devalasyonu yapamam. Kadmeli olabilir,, dedi.

Maliye Bakan Bilgehan, Eyll

1977'de Waington 'g


37/521

gitti, IMF ile konutu. IMF, krediler iin uluslararas finans kurulularna yeil kl etti, Bilgehan'a Siz a nlatmz aklayn, ardndan da biz resmen aklarz ,, g

Tuzla'daki kk yazlk evi nde saat 02.00'de telefon

aldnda Demirel yatmak zereydi. Bilgehan'm sylediklerini ilgiyle dinledi, belki dln giderecek bir aamaya geliyordu ekonomi.

Gelmedi.

IMF, beklenen aklamay yapmad.

Yaplan deerlendirmelerde IMF'nin bu

tu tumunun

arkasnda Kbrs sorununun, Yunanistan'n askeri kanada

dnmesi zorunluuyla ilgili isteklerin olduu izlenimi saptand.

erde siyasal tutarszlklarla, darda srdrlenbask yntemleri Trkiye'ye kar alyordu.

Bilgehan, ABD'den eli bo dndkten sonra,

Trkiye, 149 ton altnn svire'de Union Banka'a rehin etmeye giriti. 500 milyon dolak, dviz skntsn giderecekti. Banka ile anlamann imzalanaca gn, Union Swiss k

Pamuklar, budaylar, ttnler hep elde kald!

Alc kyor, bir sre sonra vazgeiyordu.

Demirel yle diyordu : ocNeye girisek, bir 'el' var, uza

nyor ve durduruyor.

Demirel, Bykeli Spiers'a bunlar anlatt.

Spiers, Ekonomik ambargo yok,, dedi, kt Babakann

yanndan.

Hkmette Erbakan, Kanla alnm Ada. dolara satlmaz,, diye baryordu o srada.

Takla, dolar, kan! ..

erde ekonomi lakalamaya byle balad.

33

8


38/521

Y K BU SZLER CARTER SYLED .

YOKSA DEMREL'E VG DYE! . . .

Ca.rter, Londra'daki ABD Byke.liliinin byk salonunda Babakan Demirel'e, 1 1 May

Sayn Babakan,; dedi. Amerika'nn ambargoyu kaldrmas iin Trkiye'nin Kbrs sorunas: bekleniyor. "

Carter'a gre, ABD Kongresine bakan olarak arln

koyabilmesi iin Trkiye'nin Olumlu bir adm atmas ,, gerekiyordu . Bu istek sonradanD'nin ambargoyu kaldrabilmek iin Trkiye'den " dayanlacak bir denek istedii "

biiminde yorumlanacakt. Oysa Trkiye, ambargoyla Kbrs sorununu terazinin ayn kefesoymamakta direni

yordu. Yan sra 1976'da Dileri Bakan

alayangil 'i n

Dileri Bakan .Kissinger'le imzalad savunma ibirlii

anlamasnn Kongreden gemesini istiyordu.Demirel. ABD'ye kar Trkiye'nin kimi ykmllklerini dost yaklamlarla srdrdniz ABD'ye ne yaptk ki ambargoyla bizi cezalandryor' sorusunu sorduunu ,, belirtmitTrkiye babakanna gre, ABD. Trkiye ile Yunanistan arasnda

taraf tutuyordu.

Carter ise Trkiye va zgeilmez dostumuzdur, ama bize

y ardmc olmanzda yarar var. Kongreye byle gidebiliriz.

sonnlarn zm bu yoldan daha rahat olur" diyordu.

Trkiye'nin gereklere yakn bu direnmelerinden teye geiyordu sorun.

Demirel. ABD Bakam. Carter'la Kbrs'la ilgili grsmelerin almasna karar verseydi,polit: l


39/521

ABD eski Bakan Carter, Cumhuriyetten Ufuk Gldemir'e Bakanlk dnemimde zmek iorun belki de Trkiye'ye uygulanan haksz ambargo olmutu,, diyecekti.

Carter, . Tam iki buuk yl uratm. Bir yanda bask gruplar dier yanda ambargen Kongre . . . te yandan da ambargonun tesisiyle haddinden

fazla zedelenmi Amerikan karlar. Biz o yllarda Trkiye'ye ambargo uygulamann Amerenfaatlerinin aleyhine olduunu anlatamamtk. Bugn olsa belki yint

anlatamayz. nk baz askeri srlar kamuoyu nnde

ak ak tartamyorduk . . . " dedikten sonra yllarda

Trk liderleriyle ilikileriniz nasld sorusunu yle karlyordu :

Sayn Demirel de, Sayn Ecevit de gl liderlerdi.

Sayn Demirel'le Londra'da tantm. Sanrm 197'.7 ylyd.

Grmeler uzun srm, nihayet kmaza girmiti. Trkler 'evet' diyemeyeceim eyler iTrklerden 'evet' diyemeyecekleri eyler istiyorduk. Sayn Demirel iki elini masann ine koyup hafife ayaa kalktktan

sonra 'Bu i burada biter Mr. Carter' dediinde, ardndanda Ruslarla da temasa getiinde panie kaplmtk. Hayli zaman Beyaz Saray brifinginiu Demirel'in o dnemde izledii politikann boyutlarn kestirmeye alan d politikaayrlmt. Kuvvetli bir liderdi, ok

da dikkatliydi. imdi sorarsanz neden dikkatli olduu aklmda kalm diye, belki ayrnm, ama aklmda

kalm. Ama asl zorlandm konu Yunanistan'n NATO'

nun askeri kanadna entegrasyonunu salamak olmutu.

Geri bu sorun sonralar daha kolay zld. "

35

Gldemir : " Nasl kolay?

Carter, Biraz General Rogers sayesinde . . . Sayn Evren

ile ok yakn dosttu. Sayn Evren'in, ok takdir c tiigim bu

gl liderin iyi niyetli yaklam olmasayd bu sorun zlemezdi. Tamamen iki askerinsayesinde gerekleti. Yllarca urap vaatler yapp, telkinlerde oulunup baaramamkla old u. 1 980 h ar)hat olmasayd bu mmkn olamazd .

Herhalde b u szleri Carter, siyasi nezaket . . olsun d iye

sylemiyordu.

NATO ve ABD, yllarca Carter'n akladggibibelirli konularn zerine gitmi, Trki


40/521

ermeye zorlamlard. Deiik konular arasnda bellibals, 1974 Kbrs Harekatndan seri kanadndan ekilen Yunanistan'n NATO'ya geri dnebilmesi iin Trkiye'nin NATO iir kmamasn' salamaya

ynelikti. Trkiye, Yunanistan'n NATO'ya dnebilrn.'>. gibi

kimi nemli sorunlarn zlmesinde Demirel ve Ecevi t

hkmetlerinde hep direndi. Ulusal yararlarm z oldu

bittiye getiremezdik. zellikle Ege'de komuta yetkileriyle

snrlarnn Yunanistan

tarafndan

oldubittiye getirilip

Trkiye aleyhinde sonu vermemesi iin

Yunanistan'n

da NATO'ya dnmesinden nce bizi doyuracak sonulara

gidilmesini istedi.Carter'n asl zorlandn syledii konu, ite buydu.

dnlerin nemlisi Yunanistan'n NATO'ya d nne Trkiye'nin kar kmasn engellem

1980'den sonra gelen ynetim. 'Rogers plam' d iye adlandrlan bir neriyi kabul etti.

Trkiye, NATO'da hibir kar k .yapmad, haklardan sz etmedi, Ege'deki komutanlkrunlara hi deinmedi ve . . . Yunanistan'n NATO askeri kanadna

dnn nkoulsuz kabul etti.

Dayanabileceimiz hibir ey yoktu ortada. Sadece General Rogers' n 'szl' gvencesi

Yunanistan, NATO'nun askeri

kanadna dndkten

sonra belirli konularda Trkiye zararna olmadan zm

salanacakt. "

36

Tabii salanamad. Trkiye, 1980'den sonra bu koulsuz davranyla Yuna.nistan'a allmak zere Batnn istedii dn karlksz verdi.

Nerelerden geip nereye geliyorduk?

1977 1980 . . .


41/521

1977'de Demirel, 1978'de Ecevit, b u dn Batya verselerdi yaanlan boyu youn eletrtulamazlard.

Biz, onlar sulardk :

ster askeri, ister ekonomik kimi yararlar salamak

uruna, Ulusal yararlarmzdan zveride bulunamayacaklarn her frsatU:. yinelerdik

Ege sorunlarn Trkiye'de byk bir itenlik ve ger-

ek bir inanla irdeleyen tek insan deerli diplomat Hasan

Esat Ik'n syledii gibi :

Ulusal yararlarda hibir ekilde zveri yaplama z,,.

37

9

U KON UYU DA A i K U(; A KAVU J\ ; l lS:\ h.

Kbrs sorunu kadar, ABD "nin ve Batnn zerinde durduu nemli konu, Yunanistan'n 19d NATO'

nun askeri kanadna dnmesiydi.

1952 ylnda Yunanistan ve Trkiye NATO'ya girdii

zaman Ege'deki hava sorumluluu 1974'te Kbrs Harekatyla konulan 714 sayl notama b

bir stat iindeydi, Ege'nin hemen ortalarndan geiyordu.

1963'te Kbrs'ta Noel katliamlar olduu zaman Trkiye'nin bu vaheti durdurmak iin yva mdahalelerinden sonra. Yunanistan NATO'ya bavurdu.

Trkiye'ye kar kendini gvende duymadm ne srerek 1952'deki durumun deitirilmesO askeri karargah bir buyrukla hava sorumluluumuzu Trk karasularna dein kstlad

var ki, karargahn bu

karar hukuksal adan geersizdi, yalnzca geici ve ani

eylemler srasnda verilen bir buyruk tu. Buyruun hukuksal statye kavuabilmesi ii

tifaknn siyasi o ganlanndan gemesi gerekirdi, bu nedenle geiciydi.

1974 Kbrs harekatnda Trkiye hava sorumluluunu

gehileten, hatta bu sorumluluu sivil uulara da uygulayan 714 sayl notam yaymladan, NATO'nun askeri kanadndan Kbrs Harekatyla ekildi. 714 sayl notamla Trkiye'nuluk alan 1952'ye dnmt. 1952

ile 1974 arasnda u fark vard : 52'deki dzenleme sadece


42/521

NATO'yla balantlyd, 714 sayl notam bunu sivil uulara da yayyordu.

Yunanistan'n NATO askeri kanadndan ekilmesiyle

artk NATO asndan Ege'de bir sorumluluk alan sz konusu deildi.

Yunanistan'n da kkrtmasyla ABD askeri ambargosu geldi. Yalnzca Trkiye

asndan deil, NATO

38

yararlan asndan da cyanl.. olduu anlalnca ambargo kaldnld.

Fakat Yunanistan iin durum deiikti. Ambargonun

kaldrlmas Yunanistan'n yararlaryla ters orantl bir durum ortaya karmt. Askes nedeniyle askeri yardm alamyor, buna karlk Trkiye, yeniden

bu yardm salyordu.

Ambargo kalkmadan nce Yunanistan'n NATO askeri kanadna dnmesini salamak iin Trkide srdrlen ABD ve Bat basks 1976'larda balam, 1977'lerde srm, Trk hkmetliderek

younlamt. Ksaca

sylemek gerekirse,

Yunanistan.

NATO'dan karken karl olduu gibi, dnerken de karl

olmak istiyordu.

Trkiye, Y;nanistan'n NATO'ya dnmesine kar de-

ildi, ancak.

Ege'deki sorumluluk alanlann ve bununla ilgili konularda NATO kararnn

Yunanistan'n

dnnden nce

akla kavumasn, karara balanmasn istiyordu. zellikle hava sahasndaki sorumlu

ine

dnmesinin kabul edilmesini istiyordu. Yunanistan ise hukuksal bir deeri olmayan vesadece acil durumlarda iletilmi olan NATO askeri karargah emrinin uygulamada

kalmasnda" direniyordu.

Trkiye, hava sorumluluunun yan sra, denizde de

karasularnn tesine taan bir sorumluluk salanmasndan yanayd. Trkiye ile Yunanist


43/521

ki teki Ege sorunlar rnein kta sahanl konusu uzun grmeleri gerektirdii ite dnda kalacakt.

ABD ve Bat, Trkiye'ye Yunanistan'n dn salandktan sonra sorumlluk sorununun ine karn Trkiye, 1980 ylna dek direndi. Hatta,

Cumhuriyet'te Ufuk Gldemir'in 1 980'de Ankara'da bykelilik yapan Spain ile 1985'teyapt rportajda, eski bykelinin sylediine gre, 12 Eyllden nce Babakanlk

yapan Demirel'e bu istei kabul ettirememilerdi.

General Haig, NATO bakomutan ve nl bir Trk

dostu olarak Ankara'ya 1978'lerde karargah buyruunun

geici olduunu, hukuki bir deeri bulunmadn .. ne s

rerek, Yunanistan'n isteini geici' olarak .kabul etmesini

syledi. Bu neride bulunan geici' szc bile Yunanistan'm ayaa kalkmasna neden

oluyordu. General Haig

vaziyet deitirdi : Ankara'ya ikinci geliinde hava sorumluunda belirli 'nanslarla' umluluumuzu Ege ortalarna dek getiren bir plan sundu. Bu arada 'tasce force qiye adlandrlan forml araya. girdi. Buna gre, sorumluluk

belirli alanlarda veriliyor, bu alanlarn dnda kalan blgeler Ege Denizi NATO'nun umluluuna braklyordu. ABD, Trkiye ile Yunanistan'n sadece kendi karasularndan solmas gibi bir n.eri getirdi. Hibiri yrmedi.

12 Eyll 1980'den sonra General Rogers araya girdi.

Trkiye'nin Yunanistan'n 6 mil

karasularna kadar

ama sadece manevralarda sokulabilecegini, Ege sorumluluk snrlarnn ileride saptannerdi.

Bu plan kabul edildi.

te ABD eski Bakan Jimmy Carter, bu sorun sonralar daha kolay zld " diyor, nauna u yant veriyordu :

. . . Biraz General Rogers sayesinde . . . Sayn

Evren ile

ok yakn dosttu. Sayn Evren'in iyi niyetli yaklam olmasayd, bu sorun zlemezdi.askerin ahsi dostluu sayesinde gerekleti . . . diyordu.

Yunanistan NATO'ya dnd.

Btn sorunlar da akta ve askda kald.


44/521

Trkiye'deki btn sivil ynetimlerin yllar yl kar

kt, direndii bir uzun yk, 12 Eyllden sonra hi "lw.

ulsuz,, sona erdi.

40

10

FAKAT BR TARHTE

Oysa, 22 Kasm 1978'de Genelkurmay Bakan Orgeneral Kenan Evren, Yunanistan'n NATO'nuaskeri kanad

na dnmesiyle ilgili istekleri" nasl karladn bana verdii demete :

. Trk.iye, Yunanistan'm askeri entegrasyona dnme-

.

.

sinden memnuniyet duyacan eitli frsatlarda aklamtr. Bu grmzde herhangi

Ancak, Yunanista.n'n ittifak ile kuraca yeni ilikiler ne

olursa olsun, Ege Denizi ve hava. . sorumluluk sahalarna

tatmin edici bir zm bulunmasnda, gerek iki lke ve

gerekse NATO ynnden saysz yararlar vardr. Bir oldu

bitti ile kurulan ve kurulduundan bu yana NATO iin byk sorun olan eski Ege Deniz! vhava sorumluluk sahalarnda srar etmek, bu sorunun devamnda yarar grenlerin iine yyacaktr. Konya bu adan yaklldg v

sorumluluk sahalar iin tatmin edici bir zm getirildii

takdirde Yunanistan'da, zmir'deki karargahlara. benzer

kararglllann kurulmasnn NATO'ya. yararl olaca kanaatindeyim . . . " diyordu.

Peki, ya sonra? . .

.

KNC BLM

BR ADAM. BR YK


45/521

1

NATO, AMBARGO, YU NANSTAN re BZ .

Yunanistan'n NATO'nun askeri kanadna dnnn

uzun bir yks var.

Bu ykde yer alan kahramanlardan

birinin soruna

gsterdii duyarlk yllardr srp gidiyor.

Bu insan, sorumlu grevlerde bulunsa da. bulunmasa

da, ya da askeri ynetimler ibanda olsa da, Ege'deki Trk

yararlar iin srekli savam veren bir insan.

Ege sorunu, Yunanistan'n, NATO'ya dnmesiyle ilgili

Bat basklarn bu deerli, yurtsever insanla izlemek ve

bu insanla yky canl bir tablo gibi gzler nne sermek olanakl.

Diplomatlyla tannan, daha sonra i politikada yerini alan Hasan Esat Ik, 1978'de hkmet.inde Milli Savunma Bakanlna getirildi.

lk kez Milli Savunma Bakanlna kkeni diplomat

olan bir kiilik geliyordu.

Savunma kavramnn d politikadan soyutlanamayaca gz nne alnrsa, Hasan Esat l

lna getirilmesindeki ama kolaylkla saptanabilir

di.

imdi. resmi belgelere dayanarak Hasan Esat Iklr>

birlikte Yunanistan'n NATO'ya dnmesi ve Ege sorunlaryla ilgili Batdan gelen basklagelien olaylar izleyebiliriz.

1 5

2

K GRME

Hasan Esat Ik, 7 ve 18 Ekim 1978 gnleri Brksel' de

NATO Genel Sekreteri Luns ve Bakomutan General Haig


46/521

ile grmeler yapt. yle zetlenebilir :

1. Karlkl olarak Amerikan ambargosunun kalkmasndan duyulan :memnuniyet ade 3dildiuns'a bu hususta gsterdii kiisel abadan dolay ayrca teekkr

etti.

Luns, Trkiye'nin ekonomik

koullarnn zorluunun

ittifaka bilindiini, askeri yardm yannda ekonomik yardm zerinde de durulacan, ara'ya geldiinde yalnz iyi niyet ifade eden szler tamakla yetinmek istemediini. hrdm hem Yunanistan'n NATO askeri rgtne dn koullar ile ilgili somut ve gerekleceini umduunu belirtti.

Yunanistan'n askeri rgte dn konusunda Luns.

zetle unlar syledi :

NATO bir yarg organ deildir. Hangi tarafn iddialarnda hakl olduunu saptama yetkr. Tm ye hkmetler Yunanistan'm askeri rgte dnmesini arzu etmektedir.

Komuta kontrol alanlan ile ilgili olarak dnlen forml askeri komitede uygun bulmam

orml Yunan Hkmeti de beenmemi. Yunanllar kamuoylarnileri srerek formllere direnmektedirler.

Trkiye'nin de

tabii ikili nitelikteki sorunlarn zmlenmesini, Yunanistan'n askeri rgte dnnekoulu yapmas doru olmaz. Byle sorunlar ve zellikle Ege'deki komuta alanlar snenmesini bir n ko-

ul haline getirirs'eniz Yunanistan'n rgte dnmesini bekleyen tm mttefikleri karirsiniz. Yuna

Hkmeti de bu dn Trkiye zararna koullarla ba

46

Jamak istedii izlenimini verirse o da ittifak iinde ](endini

ters duruma sokmu olur ...

Ik, bu szleri zetle yle yantlad :

Yunanistan'r askeri rgte dnmesini biz de itenlikle isteriz. Hem Yunanistan'n kak, hem NATO

yesi olarak. Ancak bunun Ynanistan'n Trkiye 'clcn yeni dnler salamasna vesile edemeyiz.

NATO iinde Trkiye ve

Yunanistan'n davranlar


47/521

batan beri farkl olmutur. Trkiye sadece ortak savunmaya nem vermitir, Yunanistartak savunmay hemen hemen hi dnm1:1mitir. Hp NATO erevesinde alnacak tedbirlekar kendini glend irecek

nitelikte olmasn salamaya almtr.

rnein SO'li yllarda Kbrs anlamazl patlak verdiinde NATO'nun bu konu ile ilgilKbrs'n NATO blgesine dahil olmadn ileri srmtr.

NATO genel sekreterine bu konuda gzlemcilik sfat verebilmek bile bir sorun olmutur.NATO'nun kendisi Kbrs blgesinin sorumluluk alan dnda olduunu ilan edincr:

Sovyetler daha gvence iinde Dou Akdeniz blgesindeki

mevcudiyetlerini pekitirmek yoluna gitmilerdir. Fakat ayn Yunanistan J 974 Bar Hartimiz srasnda ' NATO gereken mdahalede bulunmad' diye NATO askeri rgtnden kmargo uygulanmasna alm

ve muvaffak da olmutur. Yunan Hkmetinin ttifaka zarar verici bir tutum iinde oldumektedir.

Bu defa da askeri rgte dnmek istemesi NATO ortak

savunmasn glendirme arzusundan ok zamanla Trkiyealeyhine gerekletirmi olduu oldubittileri pekitirmek ve

bunlar NATO'ya tescil ettirmek amacndan kaynaklanabi-

! i r Tutumu bu kukuyu vermektedir.

Yunan Hkmetinin Ege adalarn silahlandrma abalar da oldubitti yaratma siyasetinina tezahrdr.

Yunanistan'n askeri rgtten ekilmesi ile artk Ege 'de

iki devletin yetki alanlarn belirleyen snrlar kalmamu;.

tr. stelik NATO iin !?imdi Ege'de iki karargah o!;,; iurmak istendiine gre, komutnlarnn kesin olarak be

l irlenmesi daha da zorunlu hale gelmitir. Mttefiklerimi

zin bunu teslim edecekle'ine inanyoruz. "

Bu konuma zerine Luns, Ik m szlerinin zihnindeki baz sorulara k tuttuunu, so:1

sandndan da g grndn syledi ve unlar etledi :

"Yunanistan'n askeri rgte dn ile ilgili askeL

nitelikteki koullar hakknda Genel Sekreter olarak NATO

askeri makamlarnn szlerine ve deerlendirmelerine da


48/521

yanmaktan baka arem yoktur. General Haig ngrlen

yeni dzenlemenin kabul edilebilir nitelikte olduunu syledi. Trkiye'nin bu konudaki uyarlln da anlyorum.

Adalarn silahlandrlmasnn sizin iin tad nezaketi de

anlyorum fakat ittifak ikili ilikiler konusunda karar alamaz. Adalarn silahlandrlmkiye iin ciddi bir tehdit olmamaldr."'

Ik, Yunanistan'n Trkiye'ye saldrmas deil. Ege'ck'

egemen devlet haline gelme iddiasnn da bizim iin k

bul edilebilecek bir ey olmadn, asl bunu vurgulama! :

istediini belirtti v e 'hep Trkiye gldr' deniyor, fakat

bir yandan da Trkiye'nin zayflatlmasna neden olun u yor,, dedi.

Ik, Luns'un yanndan ayrlrken Yunan Hkmc tinir

1974 ncesi durumun kabuln askeri rgte dnnn

nkoulu haline soktuuna dikkati ekti, bunun kabul edil0

meyeceini vurgulad.

Haig grmesi :

Bakan Ik ile Haig karlkl olarak ambargonun kaldrlmasndan sonra imdi Amerika Anlamas erevesinde iyi bir ibirlii

yaplabilecein;

memnunlukla belirttiler.

Haig nerilen forml kabul etmememizin belki de iy

olduunu esnekliin karlkl

olmasnn doru olacan

syledi ve bu vaziyette konunun siyasi makailara intikal

ettirileceini bildirdi.

Haig, Trk Yunan gr ayrlklarn aabilmek iin

bir forml dndnU syledi ve aklad :

Taraflar deiik tutumlarn ve kontrol blgesi hakkndaki deiik anlaylarn sakl:;

48


49/521

bakent bu konular zerinde bir mutabakata varmaya alr.

Ik, Yunan Hkmetlerinin tutumu hakknda genel

olarak Luns'a sylediklerini Haig'e de anlatt ve Askeri

rgtten kt, Trkiye'ye ambargo uygulanmasn bu ekilde daha garantiye alm oldu. alp kaldrlnca imdiki eski oldubittileriyle askeri rgte dnmek istiyor. Her egekarar almakta serbesttir, fakat bunun sonularna da katlanmak zorundadr dedi. Biziklerimize Yunan Hkmeti

gibi 'bizi tercih edin' demiyoruz, fakat bizim zararmza

Yunanistan' destekler bir tutum iinde olmamalarn da

bekliyoruz,. diye ekledi.

Ik, Yunanistan'n askeri rgte dnnn askeri nitelikteki koullar hakknda da Luineledi ve :

Yunanistan'a hi glk karmak niyetinde deiliz,

fakat geirdiimiz deneyler bizi dikkatli olmaya zorluyor.

Fakat btn bunlara karn ulusal gvenliimizin ve haklarmzn garanti altna alndr forml bulunursa esneklik gstererek, hatta kamuoyumuzun tepkisini bile sineye ekecek bir tutum almaya hazrz. Bizim adalar almak aklmzdan gemiyor, fakat bu Adalar Ystan'a aittir diye de Yunanistan'n Ege'de tek bana egemen veya nazm devlet haline glmesine de raz olamayz,. dedi.

Haig, komuta snrlar sorununun ciddi bir sorun olarak ortaya km olduunu belirttidi :

nce eski uygulamaya 'geici' olarak itibar edilebileceini dnmtm. Yunanllar bumilerdi.

fakat sonradan istemeyerek de olsa kabul ettiler. Bu formle gre eski snrlar ortadankalkm olacak ve bunlarn yeniden saptanmas gerekecek, saptanncaya kadar sadece hukudeil uygulamada geici olarak eski snrlara itibar olunacak. Bunu kabul etmek Yunanitan iin bir gerileme idi. Fakat rendim ki Ankara bu geici deyimini yeterli bulmuyoru. Burada karar verecek sizsiniz.

Fakat 'geici' dzenlemenin hukuki bir anlam olmad

belirtilebilir. Yunanistan'n gr iin de ayn ey yaplabilir ve bu ekilde glk

49

Ik Haig'den 'geici' deyiminin

anlamann tmne

mi yoksa sadece komuta snrlar iin mi geerli olacan sordu. Haig, sadece komuta aar ile ilgili olduunu 'tasrih' edince Ik, Fakat 'geici' denilen eyler


50/521

zamanla daimileiyor dedi. Haig "doru dedi, ancak kan glklerin ye hkmetleri lirtti.

Ik, Haig'e Mttefikler Yunan Hkmetine Trkiye

ile anlamas gerektiini hissettirseler iler kolaylaabilir.

Yunan Hkmeti mttefiklerin kendisini desteklediinin

gveni ile ar isteklerde bulunabiliyorlar dedi.

Haig esnekliin karlkl olmas gerektiini yineledi.

Bu konuda arabuluculuum isteniyorsa hazrm " diye ekledi.

Ayrlrken geici dzenleme,

hukuki durumu haleldar etmeyecek ,, diyordu.

Ik, daha sonraki

gelimeleri 1985'te bana yle

anlatt :

Kasm aynda Luns Ankara'ya geldi, nerilerini getirdi. Beni ziyaretinde yaptmz

konumada kendisine

Yunanistan'n askeri rgte dnmesine 'evet' diyebilmemiz iin komutanlk sorumluluk alsnrlarnn belirlenmesinin art olmasn yineledim.

Bu artn byle bir kesinlikte olduunu bilmediini.

ilerisi iin yeteri bir gvence alnmas halinde eski koullara benzer erevede dne

diyeceimizi dnm olduunu syledi.

Kendisine Brksel'de yaptmz konumay, Haig'e sylediklerimi hatrlattm. TrkYunaizim ne kadar hogrl Yunan tarafnn ise her eyi kendine balama hrnl iinde n izah ettim. Luns yine bu sorunun tahmininden de g bir so ..

run gzktn yineledi. "

50

3

BLDRLEN cGR,.

Hasan Esat Ik'la anlattmz yknn cserencam

bitmedi.

Ik, sonraki blmlerde greceiz Milli Savunma


51/521

Bakanlndan aynlrken, hkmete grlerini bildirdi,

istifadan nce bu grlerini Genelkurmay Bakanln >da bilinen yollardan yanstt (Qu grler yleydi :

.

. . Yunanistan'n Ege konusunda Trkiye .ve Yunanistan arasnda mevcut andlamalarla blge ile ilgili dier andlamalan daima kendi lehine bir yoruma zorlad ve

hatta ve bazen de andlamalar aka ineyerek Ege'de

kendi lehine ve tabii Trkiye aleyhine fiili durumlar yaratmaktan ekinmedii bir geretir.

Limni Adas zerindeki tasarruflar Ege Adalannn silahlandrlmas bunun en ak rnek

Trkiye ise, Yunanistan byle davranrken Ege ile ilgili anlamalann kendisine tandrum zorlamalar ile geniletmek yoluna gitmedii gibi, Yunanistan'

n yorum zorlamalar ile hakkn. geniietmest giriimlerine

bile sessiz kalmtr, hogr gstermitir. uras iyi bilinmelidir ki Yunanistan'n kdalar snrl hakka sahip adalardr. Bu adalar Yunanistan'

n dier adalar gibi veya Yunanistan'n ana topra ile bir

tutulamaz. Lozan'dan baka Trkiye'nin katlmad Paris

Andlamasnda bile bu adalarn silch.la.ndrlmayaca kayd vardr. Bunun nedenini andir. Corafya, ulusal gvenlik, tarih bu adalarn Anadolu'ya egemen devlete ait olmasnerektirir. Sadece bu adalar zerindeki nfus ounluunun Yunanl olmas bu adalarn mYunanistan'a verilmesine neden olmutur. Denilebilir ki adalarn toprak olarak deil de, adalar zerindeki s

Yunanllar yznden Yuanistan a

balanmt r. Kstl

haklara sahip olmasnn nedeni budur. Bu adalarn koronmas, Trkiye'nin bar sevgisi niyeti ile uluslararas dengeye emanet edilmitir.

Ywanistan, adalar bahane

ederek kendi gvenligini ta f


52/521

gsterebilir. uras da

ntulmamaldr ki TrkYunan

dengesi, Trkiye'nin galip geldii ve

Yunan seildrs ile

balam bir sava zerine bina edilmitir. Trkiye galiplik

haklun kullanmamtr. Hakkn alnaltan kendisine ek

tirilmi olan strab demekten olG, T rkiye ile Yunanistan arasnda devaml bir dosibirlii ortam yaratlmasna nem vermitir.

Nitekim Bat Trakya'da nfs ounluk itibaryla Trk

olmasna karn Yunanistan'n gvenli/:: gereksinmelerini

gz nnde bulundurarak bu

topraklarn Yunanistan'a

bal olmasna izin vermitir. Atatrk'n doduu, Trkiye' deki zgrlk fikirlerinin e Yunanistan.'n olmasn kabul etmitir. Btn bunlar Trkiye'nin

, Yunanistan'la ibirliine verdii nemin ve bunu salamak

amacyla benimsedii zverilerin ak kantlardr.

Trkiye bunu yapmlzen hi olmaz ise Oniki Adann

fralyanlar tarafndan terk edilirken

Y nanistan'a deil.

Trkiye'ye devri gerekebilirdi.

Mademl


53/521

Kta sahanl, deniz ve hava sorumluluklar, adalarn

silahlandrlmas konular

deerlendirilirken bu

durum

gz nnde bulundurulmaldr.

Btn bunlar gstermektedir ki artk Ege' de tarafmzdan Yunanistan'a gsterilecek yenlklar yoktur. Yunanistan'la aramzdaki ibirliini haklarmz koruyarak

adalet ve eitlik iinde salamaya almalyz. Limni gibi

adalarn silahlandrlmas zerinde titizlihle durulmaldr.

Hatta bu kon sadece TrkYunan ilikilerinde deil NATO

, crevesinde de gerehtii gibi deerlendirilmelidir.

Genelkurmay Bakanlmzn bu konuyu deerlendirmesine yukarda yanstlan dnceleriBakanlm da tamamen katlmaktadr.

Ege' deki hak ve sorumluluklarmz bizim iin hayati

neme sahip konular haline gelmitir.

Yunanistan'la ilikilerimizi dzeltmeh iin hatta kuzeyden gelecek tehdide baka lkelen destek salamall iin Ege'de Yunanistan'a yeni haklar hatta kolaylklar salanmas daartk mmkn olmaz hale gelmitir.

Byle dnmek TrkYunan ilikilerinin iyiliine

nem vermemek anlamna gelmez. Yunanistan'.la iyi ilikiler kurmak Trkiye iin nem taolitika bize A tatrk'ten miras kalm bir politikadr. Bunun gereklemesi iin Trkiy

deni yukarda belirtilmeye alld gibi fazlasyla yapmtr, bundan sonra da keek yanl olur. Yunanistan anlayl olmaldr, ar ihtiraslardan vazgemelidir..

Yunanistan'n

!endisiw bir A rcl.pelle (takn adalar) devleti bnyesi

;erme a balarna biz tabiatyla destek ola mayz. Bu Yunan istan' n bizi da rda bile btnlemesi anlamna gelir. Bunda n sonra Megaloldea'ya bir adm kalr.

Yunanistan'n Ege Denizinczeki

haklarn snrl tutmak zorundayz. Herhalde ar iddialarna kesinlikle kar-

klmaldr. Bir gn bir Dileri Bakanmzn TBMM'

de 'Limni ve Semadirek Adalarnn gayri askeri statleri

Montr Andlamas ile kalkyor' yolundaki bir allamas

Yunanistan'a b blgede yeni haklar vermi olmaz. Montr A ndlamasnn metninde ancahkm mevcutsa ona itibar olunabilir.


54/521

53

Biz bu gr mutlaka savunmalyz. Bu gte hukul-

lara sahip olduumzdan da hi kukumuz yoktur . . .

Bu cgrler, 1979 ylnda bildirildii zaman, 1984'te

bamza: eitli sorunlar karan Limni ve Semadirek Adalaryla ilgili olaylar ortada muoyuna Yunanistan'

n bu adalar silahlandrmasyla ilgili Sorun yansmamt.

54

4

BR SAV AIM ADAMI

Hasan Esat Ik, 12 Eyll mdahalesinden sonra da iin

peini brakmad.

Sorumlu insan deildi, ama gemii bilen, gelecee saptamalar yapm bir sorumluluk duyri olarak, Yunan trman karsnda suskun kalamayacan anlad; oturdu

askeri ynetimin Babakan Ulusu'ya bir mektup yazd :

HASAN ESAT IIK

Ankara, 26 Eyll 1980

ZEL

Sayn Blent Ulusu

Babakan

Ender rastlanr g koullar altnda, ok nemli bir

makamda byk sorumluluklar stlenmi bulunuyorsunuz.

lkemizin etin ve acil sorunlarn, uzun vadeli kar ve

haklarmz, Cumhuriyetin dayand temel ilkeleri tehlikeye sokmadan olumlu zmlere ekiyor. Bunda baarl olmanz candan dilerim. Bu yndeki abalar-

.nzda herkesin size yardmc olmas bir lke grevidir.

Ne kadar megul olabtleceinizi tahmin ediyorum. Vaktinizi almak istemem. Sadece asli mesleim gerei nemsemekten kendimi uzun sredir alkoyamadm bir konuda, dilikendiren bir konuda, dncelerimi size


55/521

de arz etmek gereksinmesi duydum.

Bilinen bir eydir. Bir lke skntlar iine girdi mi, o

lke ile sorunlar olan lkeler bu sorunlar bir an evvel zmleme abasna girerler. i de aktr. Byle bir dnemde alabileceklerinin

azamisini alabileceklerini

dnrler. Genelde de bu dnce geerlidir. Buna pek

ok rnek verilebilir. En son rnei ran Ue Irak vermitir.

Bu iki lke arasnda da uzun

senelerden beri bir deniz

55

kontrol sorunu vardr. Bir sre nce ah, Amerikc ile yakn ilillerine ve /zendi aslw ri gcne dayanara,, Iral'r

bir skntl dnem iinde bulunmasndan da yararlanara l


56/521

ma ve frsatll< politikasndan vazgeemenektedi rler. E

byk zorlullar bu zt zihniyetlerden

esinlenen llwle,.

arasndaki ilikilerde ortaya

kmaktadr. Byle bir d

runda, diklw t edilmez ise, iyi niyet safiyetle kartrlabil mektedir ve iyi niyet clandrlm olmaktadr.

D sorunlarn bazsnn zmlenmesinde Trkiye'nin

iradesi, b sarmlar bizi yakndan ilgilendirse bile, niha i

son zerinde olduka mtevazi bir rol oynayabilecektir.

[!u blmde dnya luvvet dengesini, BatDou. Gney

Kuzey ilikilerini, hatta NATO'nn genel politikasn ve Or

tadou sorunlarn sayabiliriz. B bu konularda bizim t

tum ve davranlarmzn nemi yoktur anlamna gelme z.

elbette vardr. Fakat bu konularda biz ne kadar iyi niyetli.

isabetli ve azimli davranrsak davranalm, nihai sonu W"

ne de baka devletlerin zihniyeti veya kaprisleri dorultu

sunda elillenecektir. Hatta bir lde, ikili ilikiler ala nnda bile, TrkSovyet in byle dnebiliriz.

Buna mukabil bir alan var lli, o alanda Trkiye'nin ira

56

desi nihai sonucu en byk lde etkileyecek mevkidedir. O da Ege'dir. Bu nedenle, ne ar byk glkler iinde olursak olalm, bu alanda azimli davrandmzda.

grmelerde istediimiz sonucu alabiliriz. Bu alanda Yunanistan'n bilinen ar iddiaorundayz. Deniz Kuvvetlerimizde en lnden en byne kada,.

her kademede grev alm bir denizci olarak Ege'nin Trkiye'nin yaamndali nemini or edersiniz. Herhalde siz de, Trkiye'nin hak ve sorumluluklarnn, kylarmza yakn larna karn, Ege'nin ortalarna kadar uzanmasnn zorunluluunu kabul edersiniz.

Bizim Sovyetler Birliine kar anlalr dikkat ve hassasiyetimizden yararlanaral, NAde hrn o-

uk hviyetine brnerek Yunanistan Ege'de bizim zara rmza nemli oldubittiler yaratt, deniz ve hava kontrol ve sorumluluk alanlar, ulusal hava sahas nn 10 mil olarak lan edilmesi, Limni Hava Kontrol Merkezinin boyutlar, kta sahanl konusundaki girii, hatta adalarn silahlandrmas bir yana, iki lkenin NA-

TO'ya girdikleri gn Deniz ve Hava Kuvvetleri arasndaf?,i


57/521

g oran bugnk g oranyla kyaslanrsa Yunanistan'a

kar NATO iinde ne kadar msamahakar davranld

grlr. Bir de bugn NATO lkeleri bugnk TrkYnan askeri g dengesinin lwnnnasGzetilecek bir denge varsa bu, il l!enin NATO'ya ye olduklar gnk denge olmald

Yunanistan imdi bu oldubit.tileri bir anlamda NATO.

ya ve onun, araclyla bize tescil ettirmek hevesindedir

Askeri rgte dn koullar bunda ne lde baar sa{lladnn bir miyar olacaktonra Ynanistan'n ihtiraslarn frenlemek daha

da gleecektir ve ok endie ederim bundan. Trlye'nin

yalnz Ynanistan'la deil baka NATO lkeleriyle de ilisi


58/521

58

5

KS DNLEYENLERE cBR MEKTUP ,. DAHA

Ik sorunun peini brakmad, brakmayacakt.

1983 seimlerinden sonra, iktidara gelen mhendis ..

Turgut zal'a da bir mektup gnderdi (lJ Aralk 1983) .

. . . Bugnlerde yi1;1,e Amerikan Hkmetinin Kbrs ve

Ege sorunlar iin bir zmler paketi hazrlam oldu-

undan sz edilmektedir. Hatta 15 Aralk 1983 tarihli Gne

gazetesinde bu zmlerin ierii bile aklanmaktadr.

Aklanan bilgilere gre Ege iin ngrlen zm Trkiye'nin Ege'deki hak ve sorumlulue snrlamakta, Ege'de NATO iin Yunan adalarna dayanacak bir yeni savunma hatt tesiserek bu adalarn silahlandrlmasna meruluk kazandrmaktadr. Tek bir kelime ile Yunarinin ryalarn gerekletirip, Yunanistan' Ege'nin Egemen, en azndan Nazm devlrmeltedir.

Bu haber doru olmayabilir. Dileim ve tahminim de

budur. Amerika Hkmetlerinin Yunanistan' kayrd bilinir. Fakat kayrmay bu boyutlleceini d-

nmek ok zordur. Bu davran sadece Trkiye'ye kar

deil, lanmca Amerikan karlarna da ters den bir davran olur.

Fakat byle haberler karsnda kamuoyu, gazete, iktidar, Parlamento olarak azimle ve ada tepki gsterilmez ise, byle haberler bugn i,in doru olmasalar da bir gn

olaylarla dorulandna tank olabiliriz. NATO erevesinde Gney Kanat savunmas ile ak uzmanlar tarafndan hazrlanm olan bir raporda, bilindii gibi, Ege> deki Yunan adrna dayandrlacak bir yeni savunma

hatt nerilmitir ve son anda Trk heyetinin mdahalesi

59

ile bu raporun NATO Savunma Balwnlar toplants gndemine alnmas nlenebilmitir.

Bir ulus yalnz belirli bir dnemde ayn zamanda ya-

ayanlar ile deil, gemi, mevcut ve gelecek kuaklar ile


59/521

bir btndr. Ulusal bela bu demektir. Ege'delli haklarmz zerinde kaytsz laleliyiz. Bu ekilde ne ecdadmzc layk olmu, ne de gelecek kuaklara lwr grevimiziruz. Byle bir tutum gelecek kuaklar byk glkler iine itmek hatta ulusal bekamk demektir. Kredi, dviz gibi gncel diyebileceimiz sluntlar hafifletebilmek

iin Ege'deki hak ve sorumluluklarmz gibi devaml,. nitelilteki haklarmzdan vazgesz konusu olamaz. NATO gvencesine karlk Ege'deki haklarmzdan

da vazgemek dnlebilecek

ey deildir. Hibir Trh

hkmeti bilinli olarak byle tutumlar iine girmez. Fakat byle durumlar, hak ve kamaya gereken dikkati gstermediimiz takdirde, irademiz dnda,

lwndiliinden de oluabilir.

Onun iin sanyorum ki Ege'de Yunan adalarna dayandrlacak yeni bir savunma hatt giri zerinde ciddiyetle durmalyz. Ege'deli haklarmzn en az Ege'nin

ortalarna kadar uzanmas zorunluluunu her vesile ile yenilemeliyiz, Ege'de yeni birsavmma hatt oluturulmasn zorunlu grmediimizi ve uzmanlarn bunda srar etmeleri

ve NATO siyasi makamlarnn da bunu uygun grmesi

halinde bile, bunun gereine bavurmadan nce, uluslararas antlamalarla silahlandrlsaklanm ve ancak bu koul ile Yunanistan'a ait olmalar kabul edilmi

adalardan hangilerinin sorumluluunun Trkiye'ye verilmesi gerekeceinin saptanmas gerkeceini imdiden belirtmeliyiz.

Bu dncelerime daha ok aklk getirecei kans

ile, bu konuda bundan nce yazm olduum mektupla rla ,

basna verdiim baz aklamalarmn rneklerini de iliikte sunuyorum.

Bu mektubumun bir rneini Dileri Bakanlna der;

yolluyorum.

En iyi dileklerle sayglarm sunarm . . .

60

Beigelerle sslenen bir ulusal sorunun yks zal"ct

yazlan mektupla noktalanyordu

Yazdnz mektuplardan sonra ne oldu? ,, diye sor

dum Hasan Esat Ik ' a .

Gzleri dald, gitti.

Sayn Ulusu. ard maka m na. teekkr et ti " ded i


60/521

Ya zal?

Istrap duyan insanlan zg

davranla omuzlar n

silkti :

Hi! dedi. "Yant bile vermedi.

Yani ks dinlemiti.

Ah . u horladm z . s ivi ller .

bilgi. deneyim biri k i

mini deersiz bir eya gibi bir kenam atveren ulusal davran lanmz.

Ve ne yazk. y i t i rd i kler i m i z . . .

Hele ulusal ya rarl:.:ir ve . . . nsn l ar.

Yczk

o

CNC BLM

UMUTLAR ve UMUTSUZLUKLAR

1

SY ASAL MA ,.

8 Haziran 1977'de Blent Ecevit,

cAP ve MHP dnda her trl koalisyona hazrz,. de

di.

Bu aklamayla 5 Haziran sonras iktidar kavgas yeni

bir ala girdi.

O gnden balayarak bakentte CHP'nin mi, yoksa CHP

karsnda yeniden cepheleen sa

partilerden bir hkmet mi olaca tartmalar balad.

Ecevit,

... . . Demokrasiyi yaatmak, topluma bar ve can gvenlii getirmek ve ivedi ekonomikuluslararas sorunlara etkin zmler salayabilmek amacyla CHP'ye destek olmay uygumilletvekillerine kapmz ak oldu-


61/521

u gibi, Millet Meclisinde . . . demokrasiye ballklarn kantlam olan partilerle rlii koullarn grmeye hazrz . . . Ulusumuz fiilen iktidarda bulunan fa-

izmi oylaryla yenmitir . . . ,. diyordu.

Demirel ise .. amatadan sz ediyorum.. diye balyor,

. . . Halk iktidar mercedes arabalarla altoklu bayraklarla

sokaklarda korna almakla m kurulacak? diye soruyordu.

ki olgu ortaya kmt :

Ecevit hkmet olmaya kararlyd.

Demirel, Ecevit'in ister tek bana. isterse bir yan parti bularak hkmet olmamas iinden geleni yapacakt.

Eer deyim uygun derse. iki parti arasndaki siyasal ma.. ite byle balad.

Ecevit. demokrasiye kar olanlarn lkede yarattktan

kargaalk. dmanlk ve kavga ortam sona erdirilmelidir

derken hemen herkesi arkasnda buhyordu.

65

M.illet Meclisinde kesin ounlua sahip olmakszn ,

bu kadar ar sorunlarn tek bana zmn stlenmesi

.nin CHP'nin yararna olmadn sylyordu Ecevit. Fakat,

bu sorunlar sratle zebilmek iin byle bir hkmet

formlnn daha yararl olacan umduunu ekl iyordu .

Belli olmutu ki Blent Ecevit, kendi iinde tutarl olacana, sorunlarn zerine bir in gidemeyeceine kamuoyunu sndrmaya alyordu. Kamuoyunda, basnda hemen herkes aevit kozunu ne

srd :

CHP'nin kuraca bir aznlk hkmeti!

Demirel sa kanat partileriyle dorudan olmasa bile,

arkadalar kanalyla iliki iindeydi. AP nderinin amac,

ncelikle Ecevit'in kurmak istedii aznlk hkmetine kar-

Millet Meclisinde bir krmz oy

baraj oluturmak.


62/521

gvenoyu almasn nlemekti.

Ecevit, AP nderinin bu manevray yapabileceini kestirmiti. Sa kanat partilerinin yeen bir araya gelerek ilk aamada kuraca hkmete kar vaziyet almasn nlemek istiypheyi dalmaya zorluyor, Cephe oktan yklmtr diyordu Ecevit.

O ykntnn enkaz altndan kurtulma midiyle AP,

seimleri 4 ay nceye ald.

Hkmet konusundaki hesabnn iki aamal olduu

anlalyordu :

lk aamada 'aznlk hkmeti'ni kuracakt. Eer bu

baarl olmazsa, bu kez karma hkmet aratrmalarna

geecekti. Ne var ki, gnlnn birinci aamadaki formle

yatkn olduu belirginleiyor ve

Fakat birinci aamada

karlaacamz sorunlar bir partinin tek bana kurabilecei bir hkmet tarafndan ddiyordu.

Ecevit'in aamal formllerine karlk, Demirel cepheden saldrmaya hazrland.

AP nderi CHP'nin Millet Meclisindeki 213 oyuna kar-

lk, sa kanat partileriyle birlemesi halinde 229 oyu bir

araya getireceini hesaplyordu. Eer 229 oyu bir araya getirebilir, Ecevit'in aznlk inin gvenoyu almasn 66

engellerse CHP nderinin hkmet olma istei daha banda suya derdi.

nk, Ecevit'in gvenoyu alamamasndan hemen sonra demokratik kurallar iletmesi zorun Cumhurbakan Korutrk'n Mecliste ikinci byk partiye hkmet grevini vermesi geresizlik oyunda bir araya

gelen 229 oyun bir hkmet olumasn gerekletirmemesi iin neden kalr myd? ..

Artk zarlar atld.

1976'dan balayarak giderek gelien iktidar olma yar-

nda yeni bir aamaya giriyorduk.

1976'dan beri bu sanclar izliyordum, iki nderle yaptm konumalardan sonra 1977'niiktidara getireceini aratryorduk. 26 Ekim 1976'da grtm Demirel, 1973 seimleror, daha nce AP'den kopup DP'ye kayan oylarn partisine dndn sylyor

Bu neticelere baklrsa partinin tek bana iktidara gelebilmesi imkan grlmektedir,.


63/521

1975'ten alp getirdii milliyetiler birleiniz sloganna ok bel balad grlyone giderken, Birinci MC Hkmetindeki ciddi tutarszlklar

nedeniyle bir hk.met hi deilse bir seim kabinesiaratrmalar ortaya kt srait bana, Bizim iktidara geleceimizi slogan olarak deil, hesaplayarak sylyorum dem

Ecevit o denli inanyordu ki, bu konularda ihtiyatl

ve dikkatli konuurum, baz gzlem ve izlenimlere dayanarak Millet Meclisinde salt oy nluunu salayacamza, ve tek bamza iktidara geleceimize inanyorum"

cmlelerini rahatlkla sylyordu.

Demirel'in bekledii oylar kendi eski,, oylaryd, Demokratik Partiden gelecek oylardeki ama, Ecevit tek bana iktidara gelebilmesi iin nereden, hangi partiden oy

alacakt?

CHP nderiyle yaptmz grmede soruya u yant

alyordum :

CHP'ye hangi partilerden oy

kaymas olduuna veolab

Documents

Cüneyt Arcayürek - Açıklıyor 7 Demokrasinin Sonbaharı 1977-1978