Compensation Measures for Reconstruction: Lesson - …japanwatch.today/media/research/project/files/5ece3bd2b9951983901343.pdfประเทศญี่ปุ่นเป็นประเทศที่มีสถิติการเกิดแผ่นดินไหวบ่อยครั้ง

รายงานฉบบสมบรณ

มาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตในระดบทองถน: บทเรยน – เรยนรจากประเทศญป น (กรณศกษาจงหวดคมะโมะโตะและ

จงหวดเชยงราย)

Compensation Measures for Reconstruction: Lesson - Learned from Japan

(The Case Study of Kumamoto Prefecture and Chiang Rai Province)

โดย

ดร. วรรณวล อนทรปน

กมภาพนธ 2563

สญญาเลขท RDG6110002

รายงานฉบบสมบรณ

มาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตในระดบทองถน: บทเรยน – เรยนรจากประเทศญป น (กรณศกษาจงหวดคมะโมะโตะและ

จงหวดเชยงราย)

Compensation Measures for Reconstruction: Lesson –Learned from Japan

(The Case Study of Kumamoto Prefecture and Chiang Rai Province)

ผวจย

ดร. วรรณวล อนทรปน

สนบสนนโดยส านกงานคณะกรรมการสงเสรมวทยาศาสตร วจยและนวตกรรม (สกสว.)

(ความเหนในรายงานนเปนของผวจย สกสว. ไมจ าเปนตองเหนดวยเสมอไป)

ก

กตตกรรมประกาศ

งานวจยเรอง ประสทธผลของมาตรการชดเชยเพอการฟนฟ: บทเรยน –เรยนรจากประเทศ

ญ ป น กรณ ศกษารฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะและ จงหวด เชยงราย (Effectiveness of

Compensation Measures for Reconstruction: Lesson –Learn from Japan. The case study of

local government in Kumamoto Prefecture and Chiang Rai Province) เลมนไดรบการสนบสนนจาก

เงนทนจากส านกงานคณะกรรมการสงเสรมวทยาศาสตร วจยและนวตกรรม (สกสว.)

ผวจยขอขอบพระคณ ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมวทยาศาสตร วจยและนวตกรรม (สกสว.)

ทสนบสนนทน ขอขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร. ศรพร วชชวลคทปรกษาโครงการวจยทให

ขอแนะน าและค าปรกษาจนรายงานวจยเลมนส าเรจลลวง ขอขอบคณ Mrs. Yu Terashima และนาย

สวาง มแสง ผชวยนกวจย ทอ านวยความสะดวกในการศกษาวจย

ขอขอบคณส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ ส านกงานปองกนและบรรเทา

สาธารณภยจงหวดเชยงราย องคการบรหารสวนต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย เทศบาล

ต าบลดงมะดะ อ าเภอแมลาว จงหวดเชยงรายทใหขอมล

และทายทสดขอขอบคณประชาชนผประสบภยจงหวดคมะโมะโตะและประชาชนต าบลทรายขาว

และ ต าบลดงมะดะทใหความเปนมตรและยนดใหขอมลแกผวจยในครงนดวย หากมขอผดพลาดหรอ

ขอบกพรองประการใด ผวจยขอนอมรบและขออภยไว ณ โอกาสน

วรรณวล อนทรปน

ข

บทคดยอ

งานวจยเรอง ประสทธผลของมาตรการชดเชยเพอการฟนฟ: บทเรยน –เรยนรจากประเทศ

ญป น กรณศกษารฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงรายนมวตถประสงคเพอศกษาความ

มประสทธภาพของมาตรการในการชดเชยเพอการฟนฟผประสบภยแผนดนไหวในเขตจงห วดค

มะโมะโตะ และเพอเสนอผลการศกษาเรองมาตรการในการชดเชยเพอการฟนฟผประสบภยแผนดนไหว

ในเขตจงหวดคมะโมะโตะตอรฐบาลไทยหรอหนวยงานทเกยวของ โดยน าผลการศกษาทไดมา

เปรยบเทยบกบกรณของประเทศไทย แลวจงหาบทสรปอนจะน ามาซงการพจารณาปรบปรงมาตรการใน

การชดเชยเพอการฟนฟผประสบภยแผนดนไหวในประเทศไทยใหมประสทธภาพและมความยดหยน

เหมาะกบสภาพการณยงขน

จากการศกษาพบวา

1. รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยอยางม

ประสทธภาพ แมวาจะมปญหาจนเปนผลใหการด าเนนงานใหความชวยเหลอผประสบภยในชวงแรก แต

การบรหารจดการดานภยพบตของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะโดยการเปดโอกาสใหประชาชนเขา

มามสวนรวมนนไดตอบสนองความตองการแกประชาชนอยางแทจรง

2. จากการศกษามหลายประเดนเกยวกบมาตรการการชดเชยเพอการฟนฟภยพบตทประเทศ

ไทยสามารถน าเอาประสบการณของจงหวดคมะโมะโตะมาประยกตใชไดดงน

2.1 ดานประสทธภาพในการประสานงานและการจดการดานขอมลขาวสาร

นอกจากการใหบรการดานขอมลขาวสารโดยใชเสยงตามสาย หรอ มการบอกตอกนโดย

ผน าหมบานซงมความเสยงในการรบสารทคลาดเคลอนแลว รฐบาลไทยควรพจารณาจดท าเอกสารทม

รายละเอยดในการใหความชวยเหลอฉบบยอ โดยใชภาษางายๆ และมเนอหาไมซบซอน เพอให

ประชาชนสามารถท าเขาถงซงขอมล และท าความเขาใจไดโดยงาย ซงการท าเชนนจะชวยลดเวลาใน

การปฏบตงานของเจาหนาทลงได

ค

2.2 ประสทธภาพดานการใหความชวยเหลอชดเชย

รฐบาลควรมการพจารณาทบทวนวงเงนใหความชวยเหลอเพอใหเหมาะสมกบราคาวสด

กอสรางทมแนวโนมสงขน นอกจากนรฐบาลอาจพจารณากรอบวงเงนใหการสนบสนนตามระดบความ

เสยหายในหลายระดบเพอใหความชวยเหลอเปนไปอยางเหมาะสม

2.3 ประสทธภาพดานระเบยบการเงนและการจายงบประมาณ

รฐบาลอาจพจารณามาตรการใหความชวยเหลอในรปแบบอนเชนการจ านองแบบ

ยอนกลบ (Reverse Mortgage) โดยสถาบนการเงน เพอใหการชวยเหลอผประสบภยจากแผนดนไหวได

มชองทางมากขน

2.4 การมสวนรวมของประชาชน

รฐบาลควรสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน เพอทประชาชนจกไดชวยใหการปฏบต

หนาทของรฐบาลไทยสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดมากทสด

2.5 การตอบสนองความตองการดานกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศย

เจาหนาททไดรบมอบหมายใหปฏบตหนาทเกยวกบกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศยนน นอกจาก

จะตองเปนผเชยวชาญเฉพาะดานแลวจะตองมความเขาใจและปฏบตงานไปในทศทางเดยวกน เพอให

การท างานมความแมนย าและรวดเรวยงขน

ง

Abstract

The study of the effectiveness of compensation measures for reconstruction: lesson–

learn from Japan. The case study of local government in Kumamoto Prefecture and Chiang Rai

Province is to study the effectiveness of compensation measures for rehabilitation for affected

people from the earthquake in Kumamoto Prefecture. It is also to present the results of the

study of measures for compensation to affected people from the earthquake in Kumamoto

Prefecture to the Thai government or related agencies. By bringing the results of the study that

were compared with the case of Thailand and then to find a summary that will lead to the

improvement of compensation measures for rehabilitation of affected people from the

earthquake in Thailand to be more effective, flexible and suitable for many situations.

The results of this study were as follow:

1. The local government of Kumamoto Prefecture provided effective assistance to acted

people who suffered from the earthquake. Although there were problems that resulted in the

operation on providing support to the affected people at the early stages. Nevertheless, the

disaster management of the Kumamoto Prefecture’ s local government by providing public

participation in various ways could truly fulfill the needs of the people.

2. From the study, there were many issues related to disaster recovery compensation

measures that Thailand could apply according to the experience of Kumamoto Prefecture as

follows:

จ

2.1 The efficiency in coordination and information management

Besides providing information services through a broadcast wire or village

leaders, which, sometimes, can be risky of receiving errors, the Thai government should

consider making documents and details by using simple language. The content must not be

complicated. Hence the people can access and understand the information easily. This will help

to reduce the time the government officials’ work.

2.2 The efficiency of compensation assistance

The government should consider in reviewing the financial amount to be suitable

for the rising construction material price. Besides, the government may consider a framework of

various levels to provide appropriate support.

2.3 The efficiency in financial regulations and budget

The government may consider other forms of assistance, such as a reverse

mortgage provided by financial institutions, so that affected people could have more options.

2.4 Public participation

The government should promote public participation so that the people can help

the government officials to work responsively to what the people need.

2.5 Responding to the needs of the residential recovery process

Assigned government officials who perform their responsibilities must be a

specialized expert. They must understand and work in the same direction. So, the work could

be more accurate and faster.

ฉ

บทสรปผบรหาร

ประเทศญป นเปนประเทศทมสถตการเกดแผนดนไหวบอยครง เนองจากมทต งอยในบรเวณ “วงแหวน

แหงไฟ (The Ring of fire)” ซงเปนพนทเสยงทมโอกาสเกดแผนดนไหวหรอภเขาไฟระเบดไดบอยครง

ดงนน รฐบาลญป นจงตระหนกถงความจ าเปนในการสรางมาตรการเพอรบมอกบภยพบตแผนดนไหวซง

ถอเปนภยธรรมชาตทมอาจหลกเลยงได เพอเปนแนวทางปฏบตและเตรยมพรอมในการรบมอกบ

เหตการณตางๆ ทอาจเกดขนไดทกเมอ

ระหวางวนท 14 -16 เมษายน 2559 ทผานมา จงหวดคมะโมะโตะไดเผชญเหตการณ

แผนดนไหวขนาดใหญ โดยจากรายงานของส านกเฝาระวงแผนดนไหว ไดรายงานวา เมอวนท 14

เมษายน พ.ศ. 2559 เกดเหตการณแผนดนไหวน า (Foreshock) ขนาด 6.2 และเกดแผนดนไหวตาม

(Aftershock) ขนประมาณ 800 ครง และเมอวนท 16 เมษายน พ.ศ. 2559 เวลาประมาณ 01.25 น.

ตามเวลาทองถนของญป น ไดเกดแผนดนไหวขนาด ความรนแรง 7.0 (Mw) (ละตจด 32.782 องศา

เหนอ ลองจจด 130.726 องศาตะวนออก ทระดบ ความลก 10 กโลเมตร *USGS)

จากเหตการณแผนดนไหวทเมองคมะโมะโตะในครงน ไดสงผลใหเกดความเสยหายในวงกวาง

ดงนนรฐบาลทองถนของจงหวดคมะโมะโตะไดเขามาด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยในเขต

พนทประสบภยตางๆ ซงแมวาจงหวดคมะโมะโตะจะเผชญกบปญหาในการบรหารจดการและดแล

ผประสบภย เนองจากจงหวดนยงไมมประสบการณเกยวกบภยพบตแผนดนไหวมากนก แตปญหาก

เกดขนในชวงแรกเทานน

ในกรณของประเทศไทยนนแมประเทศไทยนน แมวาจะไมไดตงอยในพนทเสยงเฉกเชน

ประเทศญป น แตกใชวาประเทศไทยจะปลอดภยจากการเกดเหตการณแผนดนไหว เนองจากเมอวนท 5

พฤษภาคม 2557 เวลาประมาณ 18.08 น.ไดเกดแผนดนไหวขนาด 6.3 แมกนจด โดยมจดศนยกลางอย

บรเวณ อ าเภอแมลาว จงหวดเชยงราย จากเหตการณแผนดนไหวทเกดขนในครงน เปนการเกดจากการ

เคลอนตวของกลมรอยเลอนพะเยา ซงถอเปนหนงในรอยเลอนมพลงในเขตจงหวดภาคเหนอ และเปน

ช

เหตการณแผนดนไหวทมความรนแรงและมศนยกลางในประเทศไทยขนาดใหญทสด นบตงแตมการใช

เครองมอทางวทยาศาสตรบนทกไวในชวง 60 ปทผานมา ความเสยหายในครงนครอบคลม ทงสน 7

อ าเภอ 50 ต าบล 609 หมบาน มจ านวนบานเรอนทไดรบความเสยหายทงหลง 116 หลงคาเรอน และ

เสยหายบางสวน รวม 8,935 หลงคาเรอน และมผเสยชวตจ านวน1 คน และมผบาดเจบจ านวน 100 กวา

คน1 จากเหตการณดงกลาวรฐบาลซงมหนาทในการใหการบรหารสาธารณะแกประชาชนจงตองเขามาม

บทบาทในการใหการชวยเหลอและฟนฟผประสบภยซงสงหนงนอกเหนอจากการบรหารจดการและ

ตลอดจนนโยบายในการใหความชวยเหลอของรฐบาลกคองบประมาณนนเอง

โครงการวจยน มงศกษาความมประสทธภาพของมาตรการในการชดเชยเพอการฟนฟ

ผประสบภยแผนดนไหวในเขตจงหวดคมะโมะโตะ เพอเสนอตอรฐบาลไทยหรอหนวยงานทเกยวของ

โดยน าผลการศกษาทไดมาเปรยบเทยบกบกรณของประเทศไทย แลวจงหาบทสรปอนจะน ามาซงการ

พจารณาปรบปรงมาตรการในการชดเชยเพอการฟนฟผประสบภยแผนดนไหวในประเทศไทยใหม

ประสทธภาพและมความยดหยนเหมาะกบสภาพการณยงขน

การศกษาเรอง มาตรการชดเชยเพอการฟนฟ: บทเรยน - เรยนรจากประเทศญป นกรณศกษา

รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงรายน เปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research)

เพอหาขอเทจจรงเกยวกบมาตรการในการชดเชยเพอการฟนฟผประสบภยพบตแผนดนไหวในเขต

จงหวดคมะโมะโตะ โดยศกษาถงกรอบมาตรการในการใหการชดเชยเพอฟนฟผประสบภย และขนตอน

การปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐบาลสวนทองถนในการใหความชวยเหลอผประสบภยอยางม

ประสทธภาพในการประยกตใชกรอบแนวความคดดงน

1. หลกธรรมาภบาลในประเดนเกยวกบประสทธภาพ (Efficiency) ซงไดแกมความคมคาอนจะ

บงเกดประโยชนสงสดตอสวนรวม โดยศกษากระบวนการจดการภยพบตของหนวยงานทรบผดชอบใน

1 สรปสถานการณพนทประสบภยในวนท 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 รายงานการเกดแผนดนไหวบรเวณจงหวดเชยงราย วนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08 น. 2557. ส านกเฝาระหวางแผนดนไหว กรมอตนยมวทยา www.seismology. tmd.go.th/documents/file/seismo-doc-1404703458.pdf (สบคนเมอ 5 กนยายน 2558).

ซ

3 ระดบ คอ สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถนในการใหความชวยเหลอฟนฟและตอบสนอง

ความตองการ (Responsiveness)

2. การฟนฟบรณะโดยพนทศกษาไดแกเขตเลอกตวชวด จ านวน 4 ตว คอ

ตวท 5. การรอถอนและการกอสรางอาคาร (Removal and construction of building)

ตวท 7. คณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง (Quality of dwelling

reconstruction)

ตวท 8. ทพกอาศยชวคราว (Temporary dwelling and shelters)

ตวท 10. การบรหารจดการ การศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนา

(Administration, education, healthcare and religious facilities)

จากการศกษาพบวา แมวาประเทศญป นจะมระบบและขนตอนในการปฏบตงานตาม

มาตรการชดเชยเพอฟนฟผประสบภยทด แตเนองจากจงหวดคมะโมะโตะยงไมมประสบการณเรองการ

ใหความชวยเหลอผประสบภยมากนก ดงนนจงมหลายประเดนทรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะยง

ประสบปญหาการใหความชวยเหลอจนมผลกระทบตอประสทธภาพ การตอบสนองความตองการของ

ประชาชน และการมสวนรวมของประชาชน

ส าหรบประเทศไทยนน พบวาขนตอนในปฏบตงานมความซบซอนกวา เนองจากตองเปนไป

ตามสายงานบงคบ ผดจากประเทศญป นททองถนมความเปนอสระ นอกจากนประเทศไทยยงมขอจ ากด

ในเรองของเกณฑใหความชวยเหลอ ซงยงไมครอบคลมเมอเทยบกบประเทศญป น อกทงประเทศไทย

เองกยงไมมมาตรฐานในเรองของการสรางบานพกชวคราว ซงกเปนเรองทประเทศไทยอาจตองตระหนก

และเตรยมตว เนองจากการเกดแผนดนไหวทผานมาในประเทศไทยนนยงมระดบความรนแรงทนอย

ไมไดสรางความเสยหายมากนก แตเมอไรทมแผนดนไหวขนาดใหญและมความรนแรงทมากจนสราง

ความเสยหายใหกบบานเรอนประชาชนในอนาคต แลวรฐบาลไทยไมไดมความเตรยมพรอมเอาไว

ลวงหนา กอาจจะเกดความเสยหายอนใหญหลวงเกดขนได

ฌ

การศกษาในครงนเลอกจงหวดคมะโมะโตะเปนกรณศกษา เนองจากเหตการณแผนดนไหวท

เกดขนทจงหวดคมะโมะโตะ ประเทศญป นนเปนการเกดแผนดนไหวบนบกซงมลกษณะเดยวกบการเกด

แผนดนไหวในจงหวดเชยงราย โดยรายงานประกอบดวยเนอหาจ านวน 7 บท คอ บทท 1 บทน า ซงจะ

กลาวถอภมหลง กรอบแนวคด และการทบทวนวรรณกรรม บทท 2 เปนการใหขอมลเกยวกบเหตการณ

ธรณพบตจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงราย บทท 3 เปนการใหขอมลเกยวกบ มาตรการชดเชย

เพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตในมตดานประสทธภาพในระดบทองถนของจงหวดคมะโมะโตะประเทศ

ญป น บทท 4 ใหขอเกยวเกยวกบ ธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศยดานการ

ตอบสนองความตองการของประชาชน บทท 5 อธบายถงธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟดานทพก

อาศยดานการมสวนรวมของประชาชน บทท 6 กลาวถง มาตรการชดเชยเพอการฟนฟของประเทศไทย

และ บทท 7 จะเปนการน าเสนอบทเรยนและการเรยนรจากจงหวดคมะโมะโตะประเทศญป น

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ ก

บทคดยอ ข

Abstract ง

บทสรปผบรหาร ฉ

บทท 1 บทน า 1

1.1 ภมหลง 1

1.2 วตถประสงคของการวจย 6

1.3 ขอบเขตของการวจย 6

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 9

1.5 กรอบแนวความคด 9

1.6 ทบทวนวรรณกรรม 10

1.7. วธการด าเนนการวจย 34

บทท 2 เหตการณธรณพบตจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงราย 37

2.1 เหตการณธรณพบตจงหวดคมะโมะโตะ 37

2.2 เหตการณธรณพบตในประเทศไทย 46

บทท 3 มาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตในมตดานประสทธภาพ 51

ในระดบทองถนของจงหวดคมะโมะโตะประเทศญป น

3.1 มาตรการและกระบวนการในการฟนฟบรณะกบทพกอาศย: การสงการ 52

3.2 บทสรป 62 40

หนา

บทท 4 ธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศย 63

ดานการตอบสนองความตองการของประชาชน

4.1 การรอถอนและการกอสรางอาคาร 64

4.2 คณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง 79

4.3 ทพกอาศยชวคราว 86

4.4 การบรหารจดการดานการศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนา 97

4.5 บทสรป 101

บทท 5 ธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟดานทพกอาศย 106

ดานการมสวนรวมของประชาชน

5.1 การรอถอนและการกอสรางอาคาร 107

5.2 คณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง 109

5.3 ทพกอาศยชวคราว 111

5.4 การบรหารจดการดานการศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนา 113

5.5 บทสรป 114

บทท 6 มาตรการชดเชยเพอการฟนฟของประเทศไทย 120

6.1 มาตรการและกระบวนการในการฟนฟบรณะกบทพกอาศย: การสงการ 124

6.2 ธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศย: 129

การตอบสนองความตองการของประชาชน

6.3 ธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟดานทพกอาศย: การมสวนรวมของประชาชน 147

6.4 บทสรป 154

หนา

บทท 7 บทเรยนและการเรยนรจากจงหวดคมะโมะโตะ ประเทศญป น 157

7.1 สรปผลการวจย 157

7.2 การอภปรายผล 169

7.3 ขอเสนอแนะ 181

บรรณานกรม 185

สารบญภาพ

หนา

รปภาพท 1 ระดบการมสวนรวม 24

รปภาพท 2 A Ladder of Citizen Participation 27

รปภาพท 3 ความเสยหายของวดหลงเกดแผนดนไหวในจงหวดเชยงราย 48

รปภาพท 4 ความเสยหายบนถนนสายเชยงราย-เชยงใหมหลงเกดแผนดนไหว 48

ในจงหวดเชยงราย

รปภาพท 5 ความเสยหายบนถนนสายเชยงราย-เชยงใหมหลงเกดแผนดนไหว 49


รปภาพท 6 ความเสยหายของบานเรอนราษฎรหลงเกดแผนดนไหวในจงหวดเชยงราย 49

รปภาพท 7 การเตรยมความพรอมเพอรองรบการอพยพของผประสบภยจาก 55

เหตการณแผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะ

รปภาพท 8 สภาพความเปนอยของผประสบภยภายในศนยพกพงชวคราวจาก 55

เหตการณแผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะ

รปภาพท 9 ทพกชวคราวผประสบภยภายในบรเวณ Minamiaso Village 57

จงหวดคมะโมะโตะ

รปภาพท 10 ทพกชวคราวผประสบภยภายในบรเวณ 57

Techno Temporary Housing, Mashiki Town จงหวดคมะโมะโตะ

รปภาพท 11 ทบานพกชวคราวในเขตเมอง Mashiki ภายในจงหวดคมะโมะโตะ 58

รปภาพท 12 ความเสยหายของพกอาศยในเขตเมองคมะโมะโตะ 66



หนา

รปภาพท 15 สภาพผนงบานในเขตเมองคมะโมะโตะ ทมรอยราว 67

แตฐานรากของตวบานหกราว

รปภาพท 16 กระบวนการชวยเหลอในเรองของบานพกชวคราว 73



รปภาพท 19 สภาพภายในทพกชวคราวของผประสบภย 85

รปภาพท 20 บานพกชวคราวในเขตเมอง Mashiki ภายในจงหวดคมะโมะโตะ 87

รปภาพท 21 บานพกชวคราวในเขตเมอง Shirahata, Kousa-machi 87

ภายในจงหวดคมะโมะโตะ

รปภาพท 22 ทพกชวคราวผประสบภยภายในบรเวณ Techno Temporary Housing, 88

Mashiki Town ภายในจงหวดคมะโมะโตะ

รปภาพท 23 พนทสาธารณะบรเวณทพกชวคราวในเขต Komori, 90

Nishihara-mura temporary construction housing complex


Nishihara-mura temporary construction housing complex


Nishihara-mura fourth

รปภาพท 26 พนทสาธารณะดานนอกบรเวณทพกชวคราวในเขต Komori, 91

Nishihara-mura fourth

รปภาพท 27 พนทสาธารณะ พรอมเครองเลนสนามส าหรบเดก ในเขต Komori, 92

Nishihara-mura third

หนา

รปภาพท 28 กจกรรมสนทนาการทจดขนใหกบผประสบภยเพอใหคลายเครยด 92

จากเหตการณภยพบต

รปภาพท 29 กจกรรมสนทนาการทจดขนใหกบผประสบภยเพอใหคลายเครยด 93

จากเหตการณภยพบต

รปภาพท 30 อาคารซงจดเปนพนทสาธารณะภายในบรเวณ 93

Techno Temporary Housing, Mashiki Town

รปภาพท 31 ภายในหองซงจดเปนพนทสาธารณะในบรเวณ 94


รปภาพท 32 หนยนตทตดตงไวในพนทสาธารณะภายในบรเวณ 94


รปภาพท 33 รานขายของช าภายในบรเวณ Techno Temporary Housing, 95

Mashiki Town

รปภาพท 34 ปายรถประจ าทางภายในบรเวณ Techno Temporary Housing, 95

Mashiki Town

รปภาพท 35 รานคาภายในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town 96

รปภาพท 36 รานอาหารภายในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town 96

รปภาพท 37 กจกรรมสรางทพกชวคราวใหผประสบภยแผนดนไหวจงหวดเชยงราย 136

รปภาพท 38 กจกรรมสรางทพกชวคราวใหผประสบภยแผนดนไหวจงหวดเชยงราย 136

รปภาพท 39 บานตานทานแผนดนไหว ตามมาตรฐานการออกแบบ 138

โครงสรางของสมาคมวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย

อ. พาน จ. เชยงราย

หนา

รปภาพท 40 การเยยมโรงเรยนทไดรบความเสยหายจากแผนดนไหว 142

รปภาพท 41 การใหบรการตรวจสขภาพในเขตพนทประสบภยแผนดนไหว 143


รปภาพท 42 หนวยงานปกครองทองถนเขาตรวจสอบความเสยหายของ 144

สถานททางศาสนา

รปภาพท 43 ความเสยหายของสถานททางศาสนาจากแผนดนไหวจงหวดเชยงราย 145

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 แสดงขนาดความรนแรงจากเหตการณแผนดนไหว11 อนดบแรกของประเทศญป น 2

ตารางท 2 สถตการเกดภยพบตในประเทศไทยในชวง 10 ป (2532-2552) 4

ตารางท 3 ตวชวดในการฟนฟบรณะ 30

ตารางท 4 รายงานการเกดแผนดนไหวจงหวดคมะโมะโตะ 38

ตารางท 5 คมอใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวเมองคมะโมะโตะ 44

ตารางท 6 ขอมลความเสยหายจากแผนดนไหวในจงหวดเชยงราย 47

เมอวนท 5 พฤษภาคม 2557

ตารางท 7 แผนการสรางทพกอาศยชวคราว จงหวดคมะโมะโตะ 60

ตารางท 8 วงเงนในการใหความชวยเหลอผประสบภยเหตแผนดนไหวเมองคมะโมะโตะ 69

ประเทศญป น

ตารางท 9 จ านวนผยนค ารองขอใบรบรองความเสยหายจากภยพบตและ 74

จ านวนเลขทออกใบรบรองแลวในจงหวดคมะโมะโตะ

ตารางท 10 เปรยบเทยบธรรมภบาลในมตดานการตอบสนองความตองการ 101

ตารางท 11 เปรยบเทยบธรรมภบาลในมตดานการมสวนรวม 114

ตารางท 12 ระดบการจดการสาธารณภย 124

ตารางท 13 เปรยบเทยบธรรมภบาลในมตดานการตอบสนองความตองการของประเทศไทย 146

ตารางท 14 เปรยบเทยบธรรมภบาลในมตดานการมสวนรวมของประเทศไทย 153

ตารางท 15 เปรยบเทยบประเดนดานการสงการระหวางจงหวดคมะโมะโตะ 158

และจงหวดเชยงราย

หนา

ตารางท 16 เปรยบเทยบประเดนดานการตอบสนองความตองการของประชาชน 159

ระหวางจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงราย

ตารางท 17 เปรยบเทยบธรรมภบาลในมตดานการตอบสนองความตองการของประชาชน 165

ตารางท 18 เปรยบเทยบประเดนดานการมสวนรวมระหวางจงหวดคมะโมะโตะ 166

และจงหวดเชยงราย

ตารางท 19 เปรยบเทยบธรรมภบาลในมตดานการการมสวนรวมของประชาชน 169

ตารางท 20 การเปรยบเทยบคาชดเชยระหวางเมองคมะโมะโตะ ประเทศญป น 175

และประเทศไทย

1

บทท 1

บทน ำ

1.1 ภมหลง

ประเทศญป นเปนประเทศทมสถตการเกดแผนดนไหวบอยครง โดยสถตการเกดแผนดนไหวใน

ประเทศญป นนน อยในอนดบท 5 ของโลก รองจากประเทศ จน อนโดนเซย อหราน และตรก1 สาเหตท

เปนเชนน เนองจากลกษณะภมประเทศทเกดมาจากแผนเปลอกโลก 4 แผน คอ แผนเปลอกโลกแปซฟก

แผนเปลอกโลกฟลปปนส แผนเปลอกโลกยเรเซย และแผนเปลอกโลกอเมรกาเหนอซงชนกนอย

โดยบรเวณดงกลาวถกเรยกวา “วงแหวนแหงไฟ (The Ring of Fire)” ซงเปนพนทในมหาสมทรแปซฟก

ทแผนเปลอกโลกในบรเวณนนยงมการเคลอนไหวอย2 ดงขอมลตามตารางการเกดแผนดนไหว

ขนาด 8.0 แมกนจดขนไป

1 Countries with the most earthquakes 1900-2016. 2016. The Statistics Portal. https://www.statista.com /statistics/269648/number-of-earthquakes-by-country (accessed March 10, 2017). 2 แผนดนไหวกบประเทศญป น. 2555. ศนยวจยและพฒนาการปองกนการจดการภยพบต. http://dpm.nida.ac.th/

main/index.php/articles/tsunami-and-earthquake/item/33-แผนดนไหว-กบ-ประเทศญป น (สบคนเมอ 10 มนาคม 2560).

2

ตำรำงท 1 แสดงขนำดควำมรนแรงจำกเหตกำรณแผนดนไหว 11 อนดบแรกของประเทศญป น3

ขนำดควำม

รนแรง/ควำม

แรง

(ML),(Mw),(Ms)

เมอง (ประเทศญป น)

ป

ครสตศกรำช

(ค.ศ.)

จ ำนวน

ผเสยชวต

8.3 Taishō Kantō Jishin 1923 142,800

8.3 Hokkaidō Jishin 2003 1

8.3 Chishima Rettō Oki Jishin 2006 0

8.4 Hakuhou Nankai jishin 684 1,000

8.4 Ansei Nankai Jishin 1854 10,000

8.4 Shōwa Sanriku Jishin 1933 3,000

8.5 Meiji-Sanriku Jishin 1896 22,000

8.6 Jōgan Sanriku jishin 869 1,000

8.6 Meiō Nankaidō Daijishin 1498 31,000

8.6 Hōei jishin 1707 5,000

9 Tōhokuchihō Taiheiyō Oki Jishin 2011 15,828

ทมำ. แผนดนไหวกบประเทศญป น. 2555. ศนยวจยและพฒนาการปองกนการจดการภยพบต. http://dpm.nida.ac.th/main/index.php/

articles/tsunami-and-earthquake/item/33-แผนดนไหว-กบ-ประเทศญป น (สบคนเมอ 10 มนาคม 2560).

จากตาราง จะเหนไดวาบรเวณทตงของประเทศญป นอยในพนทเสยง มโอกาสทจะเกด

แผนดนไหว หรอภเขาไฟระเบดไดบอยครง และในการเกดแตละครงนน แมวาจะเกดความรนแรงอยใน

3 แผนดนไหวกบประเทศญป น. 2555. ศนยวจยและพฒนาการปองกนการจดการภยพบต. http://dpm.nida.ac.th/

main/index.php/articles/tsunami-and-earthquake/item/33-แผนดนไหว-กบ-ประเทศญป น (สบคนเมอ 10 มนาคม 2560).

3

ระดบทแตกตางกนไป แตไมวาจะเกดขนในระดบใด กยอมมความเสยงตอความเสยหายทงชวตและ

ทรพยสนของประชาชนเสมอ นอกจากนยงพบวาเหตการณแผนดนไหวทวดแรงสนสะเทอนไดสงสดใน

ประวตศาสตรทเคยมการบนทกมาของประเทศญป น คอเหตการณแผนดนไหว ซงเกดขนเมอวนท

11มนาคม 2554 เวลา 14.46 น. ตามเวลามาตรฐานของญป น โดยมจดศนยกลางแผนดนไหวเกดขน

บรเวณนอกชายฝงมหาสมทรแปซฟกของประเทศญป น ซงมความลกลงไปใตพนดน 32 กโลเมตร

สามารถวดขนาดความรนแรงได 9.0 แมกนจด สงผลใหเกดคลนยกษสนามขนาดความสงประมาณ

10-38 เมตรซดเขาฝง กอใหเกดความเสยหายทงชวต และทรพยสนเปนจ านวนมหาศาล โดยจาก

รายงาน พบวามผเสยชวตจากเหตการณแผนดนไหวและคลนยกษสนามครงน จ านวน 15,828 คน และ

ผสญหายจ านวน 3,760 คน นอกจากนแผนดนไหวในครงดงกลาวยงสงผลใหเกาะฮอนซ มการเคลอนตว

ไปทางดานตะวนออกเปนระยะทาง 2.4 เมตร และยงท าใหแกนหมนของโลกเคลอนไปประมาณ 10

เซนตเมตรอกดวย4

ดงนน รฐบาลญป นจงตระหนกถงความจ าเปนในการสรางมาตรการ เพอรบมอกบภยพบต

แผนดนไหว ซงถอเปนภยธรรมชาตทมอาจหลกเลยงได ดงเชนการทรฐบาลญป นไดน าเสนอในรายงาน

เอกสารทางราชการ (Whiter Paper 2015) ถงสถานการณและมาตรการในการตงรบการเกดภยพบต5

ซงกรวมถงภยพบตแผนดนไหวดวย

ส าหรบประเทศไทยนน ภยพบตแผนดนไหวมกไมคอยเกดขนบอยนก โดยสถตการเกดภยพบต

ในประเทศไทยในชวง 10 ป กลาวคอ ระหวางป พ.ศ. 2532 ถง พ.ศ. 2552 นน พบวาประเทศไทยมก

ประสบภยพบตประเภทอทกภย วาตภย อคคภย มากกวาภยพบตทเกดจากแผนดนไหว ดงตารางสถต

การเกดภยพบตในประเทศไทยในชวงระยะเวลา10 ป (2532-2552)

4 แผนดนไหวกบประเทศญป น. 2555. ศนยวจยและพฒนาการปองกนการจดการภยพบต. http://dpm.nida.ac.th/

main/index.php/articles/tsunami-and-earthquake/item/33-แผนดนไหว-กบ-ประเทศญป น (สบคนเมอ 10 มนาคม 2560). 5 White paper disaster management in Japan 2015. 2015. Cabinet Office Japan. http://www.bousai.go.jp/ 1info/pdf/saigaipanf_e.pdf (accessed March 10, 2017).

4

ตำรำงท 2 สถตกำรเกดภยพบตในประเทศไทยในชวง 10 ป (2532-2552)

ประเภทของภยพบต

จ ำนวนครง

ควำมเสยหำย

บำดเจบ ตำย มลคำ (ลำนบำท)

อทกภย 213 7,896 คน 2938 115786.67

วาตภย 36,024 1,367 842 5,051.55

ภยจากไฟปา 60,307 - - 1,027,288 (ไร)

แผนดนไหว 23 - - -

ทมำ. แผนดนไหวกบประเทศญป น. 2555. ศนยวจยและพฒนาการปองกนการจดการภยพบต. http://dpm.nida.ac.th/main/index.php/

articles/tsunami-and-earthquake/item/33-แผนดนไหว-กบ-ประเทศญป น (สบคนเมอ 10 มนาคม 2560).

จากตาราง จะเหนไดวาในขณะทประเทศไทยมกประสบภยพบตประเภท อทกภยจ านวน

213 ครง วาตภยจ านวน 36,024 ครง และภยจากไฟปามากถง 60,307 ครง แตภยพบตซงเกดจาก

แผนดนไหวเกดขนเพยงแค 23 ครง และสวนใหญแลว เหตการณแผนดนไหวทเกดขน กไมไดอยใน

ระดบรนแรงมาก โดยสถตการเกดแผนดนไหวตงแตป พ.ศ. 2518 - 2555 ทกอใหเกดความเสยหายตอ

ชวตและทรพยสนของประชาชนนน ความรนแรงของแรงสนสะเทอนอยระหวางขนาด 1.6- 5.9 แมกนจด

เทานน6 จนกระทงวนท 5 พฤษภาคม 2557 ไดเกดเหตการณแผนดนไหวขนาด 6.3 ทระดบความลก

7.4 กโลเมตรจากพนดน โดยมจดศนยกลางอยทจงหวดเชยงราย ซงนบเปนเหตแผนดนไหวครงรนแรง

ทสดในรอบ 40 ป (ดภาคผนวกท 3) จากเหตการณดงกลาวไดสรางความเสยหายแกบานเรอนของ

ประชาชน ตลอดจนสงปลกสรางตางๆ ในจงหวดเชยงรายและจงหวดใกลเคยง ซงขนาดความรนแรงท

เกดขน แมวาจะไมรนแรงเฉกเชนประเทศญป น แตกสรางความสญเสยและเสยหายทงชวตและทรพยสน

ของผประสบภย

เมอเกดภยพบตขน นอกเหนอจากรฐบาลกลางทมหนาทร บผดชอบใหความชวยเหลอ

ผประสบภยแลว องคกรปกครองสวนทองถนกเปนอกหนงหนวยงานหลกและเปนหนวยงานเบองตน

6 แผนดนไหวในประเทศไทย. 2559. กรมทรพยากรธรณ.http://www.dmr.go.th/main.php?filename= Thaifelt

(สบคนเมอ 10 มนาคม 2560).

5

ซงมหนาทในการบรหารจดการ ตลอดจนการควบคมสถานการณในพนท ซงกรวมถงการประสานงาน

การสรางและใหความรวมมอกบหนวยงานอนและการสอสารกบประชาชนซงเปนผประสบภยในพนทให

รบรและเขาใจในสถานการณทเกดขน7 ดงนน กระทรวงมหาดไทยภายใตพระราชบญญตปรบปรง

กระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 จงถกก าหนดใหมหนาทความรบผดชอบโดยตรงในการบ าบดทกข

บ ารงสข การรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน ซงกรวมถงกจการสาธารณภย ซงเปนภารกจของ

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ภายใตกระทรวงมหาดไทยดวย8

สงหนงทเกดขนคอ การท างานของรฐบาลในการใหความชวยเหลอผประสบภยนนมอย อยาง

จ ากด เนองจากประสบการณจ ากดในการบรหารจดการดานภยพบตเกยวกบแผนดนไหว ถาเทยบกบ

ภยพบตในรปแบบอน อกทงโครงสรางทางสถาบนในสวนทเปนกฎหมายตางๆ ทเกยวของกบการดแล

ดานการบรรเทาสาธารณภยยงมนอย ซงแมวาเนอหาจะเขยนไวครอบคลม แตยงขาดรายละเอยดซงอาจ

มผลตอความไมชดเจนในการปฏบตงานของเจาหนาท โดยเฉพาะอยางยงองคกรปกครองสวนทองถน

ซงเปนหนวยงานแรกทตองเขาไปดแลใหความชวยเหลอผประสบภย9

ดงนนเมอจงหวดคมะโมะโตะไดรบผลกระทบจากเหตการณแผนดนไหวบนภาคพนดน

เชนเดยวกบจงหวดเชยงราย การน าเอาบทเรยนจากการบรหารจดการดานภยพบตแผนดนไหว

ดานการมาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตซงปฏบตหนาท โดยส านกงานเขตการ

ปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) จงเปนการสรางองคความร

ใหมเกยวกบการจดการภยพบตของประเทศไทย โดยการถอดบทเรยนจากการปฏบตหนาทของ

เจาหนาทในระดบรฐบาลทองถน ในการใหความชวยเหลอและฟนฟผประสบภยแผนดนไหวตาม

7 ทวดา กมลเวชช. 2554. คมอการจดการภยพบตทองถน. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา, 60.

8 พระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545. 2 ตลาคม 2545. ราชกจจานเบกษา, เลมท 119, ตอนท

99ก: 23-24.

9 ศรพร วชชวลค. 2559. รายงานการวจยเรองการจดการเชงสถาบนของการใหและรบความชวยเหลอเพอบรรเทา

ทกขและปฏบตการเพอมนษยธรรมระหวางประเทศ:การศกษาเปรยบเทยบกรณของญป นและไทย.กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนน

การวจย (สกว), 188.

6

มาตรการการใหความชวยเหลอและฟนฟผประสบภยอนจะเปนประโยชนแกประเทศไทย ในการน ามา

ปรบปรงทงเชงนโยบายและการปฏบตงานของหนวยงานทเกยวของโดยผใชประโยชนจากงานวจย

1.2 วตถประสงคของกำรวจย

1.2.1 เพอศกษาความมประสทธภาพของมาตรการในการชดเชยเพอการฟนฟผประสบภย

แผนดนไหวในเขตจงหวดคมะโมะโตะ

1.2.2 เพอเปรยบเทยบมาตรการในการชดเชยเพอการฟนฟผประสบภยแผนดนไหวในเขต

จงหวดคมะโมะโตะกบกรณของประเทศไทย

1.3 ขอบเขตของกำรวจย

1.3.1 ขอบเขตของโครงกำรวจย

ขอบเขตดานพนท

การวจยครงนเลอกพนทจงหวดคมะโมะโตะ ซงเปนหนงในเมองทไดรบผลกระทบหนกทสดจาก

เหตการณแผนดนไหวเมอวนท 14 เมษายน 2559 เปนพนทศกษา เพอน ามาถอดบทเรยนรวมกบต าบล

ทรายขาว อ าเภอพาน และต าบลดงมะดะ อ าเภอแมลาว จงหวดเชยงราย ซงเปนเขตพนทประสบภยและ

จดศนยกลางแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายเมอวนท 5 พฤษภาคม 2557

ขอบเขตดานเนอหา

การวจยครงน มงศกษาความมประสทธภาพ (Efficiency) และการมสวนรวม (Participation)

ในการใหความชวยเหลอและตอบสนองความตองการ (Responsiveness) ของประชาชน ภายใตกรอบ

แนวคดตามหลกธรรมาภบาล โดยประเดนศกษามงเนนในเรองการปฏบตงานของเจาหนาทร ฐบาล

ทองถนในการปฏบตหนาทตามมาตรการในการชดเชยและฟนฟผประสบภย กรณเกดปญหาภยพบตใน

จงหวดคมะโมะโตะ

7

ขอบเขตดานประชากร

กลมประชากร

การศกษาในครงนเปนการศกษาเชงส ารวจ โดยท าการเลอกจงหวดคมะโมะโตะซงไดรบ

ความเสยหายอยางหนกจากเหตการณแผนดนไหวเมอวนท 14 เมษายน 2559 ทผานมา การศกษานใช

ขอมลเบองตนจากหนวยงานของรฐ คอ ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto

Prefectural Government Office) และในสวนของจงหวดเชยงรายนน ขอมลเบองตนมาจากหนวยงาน

ปกครองทองถน ฝายปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ าเภอ ส านกงานจงหวดเชยงราย ฝายปองกนและ

บรรเทาสาธารณภยจงหวดเชยงราย

การเลอกกลมประชากร

เนองจากการศกษาในครงน เปนการส ารวจขอมลการปฏบตงานของส านกงานเขตการ

ปกครองจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงราย ในการปฏบตงานตามมาตรการชดเชยเพอการฟนฟตอ

ปญหาภยพบตแผนดนไหว ผศกษาจงเลอกการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling)

เนองจากกลมตวอยางดงดงตอไปนเปนเจาหนาทรฐทมหนาทรบผดชอบในการปฏบตงานใหความ

ชวยเหลอฟนฟผประสบภยโดยตรง ดงน

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ

1. เจาหนาทส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะระดบนโยบาย จ านวน 1 คน

2. เจาหนาทส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะระดบผปฏบตทงานดานบรรเทา

สาธารณภย จ านวน 3 คน

3. ประชาชน จ านวน 5 คน ทงนเนองจากขอจ ากดดานเวลาและวฒนธรรม การเลอกกลม

ประชากรชาวญป นซงเปนผประสบภยแผนดนไหวจะมาจากการแนะน าของเจาหนาทส านกงานเขตการ

ปกครองจงหวดคมะโมะโตะซงเปนหนวยงานหลกทดแลผประสบภยจากแผนดนไหว

8

ส านกงานจงหวดเชยงราย

1. เจาหนาทส านกงานจงหวดเชยงรายระดบนโยบาย หรอผทไดรบมอบหมายจากผวา

ราชการจงหวดในการดแลเกยวกบงานบรรเทาสาธารณภย จ านวน 1 คน

2. ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดเชยงราย

2.1 หวหนาส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดเชยงราย จ านวน 1 คน

2.2 เจาหนาทปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดเชยงราย จ านวน 3 คน

3. องคการบรหารสวนทองถนต าบลทรายขาว

3.1 นายกองคการบรหารสวนต าบลทรายขาว จ านวน 1 คน

3.2 ปลดองคการบรหารสวนต าบลทรายขาว จ านวน 1 คน

3.3 เจาหนาทปองกนและบรรเทาสาธารณภยองคการบรหารสวนต าบลทรายขาว จ านวน

2 คน

3.4 ประชาชนในต าบลทรายขาว จ านวน 5 คน

4. องคการบรหารสวนทองถนต าบลต าบลดงมะดะ

4.1 นายกเทศบาลต าบลดงมะดะ จ านวน 1 คน

4.2 ปลดเทศบาลต าบลดงมะดะ จ านวน 1 คน

4.3 เจาหนาทปองกนและบรรเทาสาธารณภยเทศบาลต าบลดงมะดะ จ านวน 2 คน

4.4 ประชาชนในต าบลดงมะดะ จ านวน 5 คน

ในการเลอกประชาชนเพอใชเปนประชากรในจงหวดเชยงราย ใชวธสมตวอยางแบบงาย

(Simple Random Sampling) ทงในเขตองคการบรหารสวนต าบลทรายขาว และ เทศบาลต าบลดงมะดะ

ดวยวธจบสลาก โดยการน าสลากแบบเดยวกนมาก ากบหมายเลขตามล าดบของหมบานในเขตความ

รบผดชอบขององคการบรหารสวนต าบลทรายขาว และเทศบาลต าบลดงมะดะ โดยองคการบรหารสวน

ต าบลทรายขาว จะมเลขก ากบตงแต 1-17 และ เทศบาลต าบลดงมะดะ จะมเลขก ากบตงแต 1-18

จากนนผศกษาจะท าการสมจบสลากขนมาอยางละ 1 ใบ เพอใชเปนกลมตวอยางในการศกษา โดยผเปน

9

ตวแทนหมบาน อนไดแกผน าหมบานและคณะท างานทเกยวของกบการบรรเทาสาธารณภย ซงไดถกจบ

ขนมารวม 5 คนจะเปนผใหขอมล

1.4 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

งานวจยนจะเปนการสรางองคความรใหมเกยวกบการจดการภยพบตของประเทศไทย

โดยการถอดบทเรยนจากการปฏบตหนาทของเจาหนาทในระดบรฐบาลทองถนในการใหความชวยเหลอ

และฟนฟผประสบภยแผนดนไหวตามมาตรการการใหความชวยเหลอและฟนฟผประสบภย อนจะเปน

ประโยชนแกประเทศไทยในการน ามาปรบปรงทงเชงนโยบายและการปฏบตงานของหนวยงานท

เกยวของโดยผใชประโยชนจากงานวจย คอหนวยงานของรฐบาลทงในระดบกลาง ระดบภมภาคและ

ระดบทองถน

1.5 กรอบแนวควำมคด

10

1.6 ทบทวนวรรณกรรม

1.6.1 แนวคดเกยวกบหลกธรรมำภบำล

หลกธรรมาภบาลนน จดเปนแนวคดในการบรหารงานและการปกครองในปจจบน เนองจากใน

ปจจบนน นานาประเทศไดใหความสนใจกบเรองของโลกาภวตนและการพฒนาในดานตางๆ ไมวาจะ

เปนดานเศรษฐกจ เทคโนโลย การตดตอสอสาร และการด าเนนกจกรรมตางๆ ตลอดจนการพฒนา

ทางดานการเมองการปกครอง โดยมงใหประชาชนเขามามบทบาทและเปนศนยกลางมากขน ดงนนการ

ทประเทศจะสามารถพฒนาไดอยางยงยน ธรรมาภบาลหรอการบรหารจดการทดในดานตางๆ ไมวาจะ

เปนดานธรกจ หรอการปฏบตราชการตางๆ โดยหนวยงานทกภาคสวนจงมความส าคญอยางยง10

ค าวา ธรรมาภบาลน น มาจากค าวา “ธรรม”บวกกบ “อภบาล”(การรกษายงธรรม)

ซงภาษาองกฤษใชค าวา Good Governance โดยค าวา Governance หรอ การอภบาลนน คอวธการใช

อ านาจเพอการบรหารทรพยากรขององคกร ดงนนธรรมาภบาล หรอ Good Governance (ธรรม +

อภบาล = ธรรมาภบาล) จงเปนวธการทด ในการใชอ านาจเพอบรหารจดการทรพยากรขององคกร11

โดยหลกธรรมาภบาลหรอการบรหารจดการทดทกลาวไปน เปนประเดนทอยในความสนใจของ

ประชาชน โดยเฉพาะอยางยงในสวนของขาราชการ และพนกงานบรษทเอกชน

นอกจากนหลกธรรมาภบาลยงกลาวถงการบรหารงานเพอใหมประสทธภาพ ตงมนอยบน

หลกการบรหารงานทมความเทยงธรรม มความซอสตย สจรต มความโปรงใส สามารถตรวจสอบได

นอกจากนผปฏบตงานภายใตหลกธรรมาภบาลจกตองมจตส านกทดในการท างาน มความรบผดชอบใน

สงทไดกระท าลงไป มศลธรรม จรยธรรมในการท างาน และค านงถงการมสวนรวมในการรบร ตดสนใจ

10 ถวลวด บรกล. 2546. ธรรมาภบาล: หลกการเพอการบรหารรฐกจแนวใหม, วารสารสถาบนพระปกเกลา 1, ฉบบท 2

(พฤษภาคม-สงหาคม ). http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=ธรรมาภบาล%3A_หลกการเพอการบรหารรฐกจแนวใหม

11 บวรศกด อวรรณโณ. 2545. ธรรมาภบาลในองคกรอสระ. นนทบร: สถาบนพระปกเกลา. อางถงใน ถวลวด บรกล. 2546. ธรรมาภบาล: หลกการเพอการบรหารรฐกจแนวใหม, วารสารสถาบนพระปกเกลา 1, ฉบบท 2 (พฤษภาคม-สงหาคม ). http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=ธรรมาภบาล%3A_หลกการเพอการบรหารรฐกจแนวใหม

11

ด าเนนการและประเมนผล ตลอดจนรวมรบผลจากการตดสนใจรวม และงานตางๆ ทไดปฏบตไปนนตอง

สามารถตอบสนองตอผมสวนไดสวนเสยได12

1.6.2 ควำมส ำคญของธรรมำภบำล

ค านยามแรกเรมของหลกธรรมาภบาล คอ การกระท าหรอลกษณะของรฐบาล ความหมายนถก

ก าหนดขนในชวงกลางศตวรรษท 16 ซงระบวาเปน ‘ระบบทบางสงบางอยางถกควบคม’ และถก

พฒนาขนในตนศตวรรษท 18 เพอเปนความหมายของผ ‘มอ านาจควบคม’13

แนวคดเรองธรรมาภบาลกลบมามอทธพลอกครงหลงสนสดสงครามโลกครงท 2 โดยเฉพาะ

ประเดนเรองการวางเงอนไขจากหนวยงานผใหความชวยเหลอในเรองเศรษฐกจและการปฏรปอยางเปน

ทางการแกประเทศผรบ เงอนไขการชวยเหลอเหลาน เรยกรองใหเกอบทกประเทศตองอยบนรากฐาน

หลกธรรมาภบาลทดและเปนประชาธปไตย ตลอดจนมการพฒนาทย งยน14

นอกจากน ค าวา ‘ธรรมาภบาล’ ยงเปนสงทไดรบการสนบสนน โดยเงอนไขของหลกการถก

ออกแบบจากกองทนการเงนระหวางประเทศและธนาคารโลก ซงหลกการนหมายถง การปกครองทม

ความโปรงใสและมระบบตรวจสอบถวงดล เชน ในกรณของประเทศอนโดนเซย เมอธนาคารโลกไดเขา

มามบทบาท จงไดมการก าหนดกระบวนการตางๆ ซงเกยวของกบหลกธรรมาภบาลผานโครงการพฒนา

ทหลากหลาย เชน การจดตงสถาบนตางๆ ขนมาใหม ตลอดจนการสรางค าจ ากดความเรองสทธ

มนษยชน โดยมเงอนไขวา โครงการเหลานนตองเปนไปตามหลกธรรมาภบาลเสยกอน จงจะสามารถ

พจารณาใหการชวยเหลอในการกยมเงนได15

12 ถวลวด บรกล. 2546. ธรรมาภบาล: หลกการเพอการบรหารรฐกจแนวใหม, วารสารสถาบนพระปกเกลา 1, ฉบบท 2 (พฤษภาคม-สงหาคม ). http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=ธรรมาภบาล%3A_หลกการเพอการบรหารรฐกจแนวใหม 13 Arora, D., n.d.. Good governance: A study of the concept in Indian context. http://paperroom.ipsa.org/ papers/paper_33195.pdf (accessed March 5, 2018).

14 เรองเดยวกน. 15 Wiratraman, R. H. P. 2007. Good governance and legal reform in Indonesia. Salaya, Nakonpathom: Office of Human Rights Studies and Social Development, Mahidol University, 13.

12

การเปลยนแปลงน เปนการเปลยนแปลงระบบเพอเปนประชาธปไตยในแบบเสรนยมใหม 16

ซงมการจดการแบบกระจายอ านาจ การลดการควบคมเรองการคอรปชนในระบบราชการ และการ

สงเสรมหลกธรรมาภบาลทดตามรปแบบประเทศตะวนตก ซงถอเปนเงอนไขพนฐานในการพฒนาท

ส าคญในระดบโลก17

ในป พ.ศ. 2532 (ค.ศ.1989) แนวคดรวมสมยเกยวกบหลกธรรมาภบาลทดเรมขนหลง

วกฤตการณของแอฟรกา (Africa Crisis)18 ในแถบตอนใตของทะเลทรายซาฮารา (Saharan) ซงเกดจาก

การก ากบดแลของรฐบาลทไมมประสทธภาพ กอใหเกดปญหาดานการพฒนาจนถงจดวกฤต เนองจาก

การบรหารของรฐบาลทใชอ านาจมากเกนไป สภาพแวดลอมเชนน ท าใหภาคเอกชนตองเขามามบทบาท

ในการบรหารจดการดานการเมอง กฎหมาย และสถาบนเศรษฐกจ19

การทผปกครองและเจาหนาทรฐปฏบตหนาทโดยไมยดถอหลกกฎหมายในการปกครองประเทศ

นนกอใหเกดผลเสยในหนวยงานขน สงผลใหการบรหารงานไมมคณภาพ อกทงยงขาดการมสวนรวม

จากประชาชน ซงสงเหลานเปนสาเหตส าคญทผลกดนใหระบบบรหารจ าเปนตองยดหลกธรรมาภบาล

เพอใหเกดระบบบรหารภาครฐทด20

16 หรอเรยกวาระบอบประชาธปไตยตวแทน โดยแตกตางจากระบอบประชาธปไตยคอ ชดของสถาบนการเรยกรองทางการเมองของประชาชนแสดงออกผานสถาบนและกระบวนการเปนตวแทน รวมไปถงพรรคการเมอง สภาผแทนราษฎร การเลอกตง และรปแบบการตดสนใจตางๆ ในนามประชาชน รวมทงการลดอ านาจของรฐลง อางจาก What is "Liberal Democracy"?. http://democracyrenewal.edu.au/what-liberal-democracy (accessed March 6, 2018). 17 Carothers, T. & Brechenmacher, S. 2014. Accountability, transparency, participation, and inclusion: A new development consensus,?. Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace. http://carnegieendowment.org /2014/10/20/accountability-transparency-participation-and-inclusion-new-development-consensus-pub-56968

18 ผลพวงมาจากการพฒนาในแอฟรกาในเมองหลวงและประเทศมหาอ านาจทมอทธพลตอนโยบาย ซงเปนภยคกคามตอการลมละลายทวทวปทไมใชแคภยแลง แตยงชะลอการเตบโตทางเศรษฐกจและการเพมความยากจน อกทงเกดความวนวายทางการเมอง อางจาก Colin Legum, C. 1978. The African Crisis. Foreign Affairs, no.57. https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/ 1979-02-01/african-crisis (accessed March 8, 2018). 19 Sandbrook, R. 1995. Bringing politics back in?: The world bank & adjustment in Africa. Canadian Journal of African Studies, 29(2): 278-289. 20 Carothers, T. & Brechenmacher, S. 2014. Accountability, transparency, participation, and inclusion: A new development consensus,?. Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace. http://carnegieendowment.org /2014/10/20/accountability-transparency-participation-and-inclusion-new-development-consensus-pub-56968

13

ประเดนหลกซงถอเปนความทาทายในการพฒนาระหวางรฐและสงคมนนมอย 3 ประการ ซง

ประกอบ ไปดวย

1. การตดตามดานการพฒนาเศรษฐกจภายในประเทศใหมความเจรญเตบโตมากทสด และ

สามารถชกจงการเปลยนแปลงเชงโครงสรางโดยใชทรพยากรทมอย เพอตอบสนองตามหลกความ

ตองการใหเกดประสทธภาพสงสด

2. การเปนประชาธปไตยและการเคารพสทธของประชาชน

3. ความเปนอนหนงเดยวกนของสงคมเพอใหประชาชนไดมสวนรวม21

การเปลยนแปลงทางการเมองขางตนสงผลกระทบตอระบบบรหารทมาจากแนวคดเสรนยมใหม

โดยเกดกระแสแนวคดการบรหารงานภาครฐแนวใหม (New Public Management หรอ NPM) ในชวง

ตนศตวรรษท 19 แนวคดนยงคงถกขบเคลอนโดยธนาคารโลกและกองทนการเงนระหวางประเทศ22

ซงกมการโตแยงถงการสรางความกดดนแกรฐบาล เนองจากมการลดบทบาทการบรการสาธารณะ

โดยเฉพาะเรองของสวสดการ จนกอใหเกดความตงเครยดขนในระบบราชการ อกทงยงกลายเปนการ

เพมภาระหนาทภายในองคกรใหมากขนไป23 อยางไรกตามธรรมาภบาลสามารถนนจ าเปนตองม

โครงสรางและกระบวนการทจะชวยใหหนวยงานทเปนรฐบาลและไมเปนรฐบาลสามารถรวมมอท างานได

ผานการด าเนนนโยบายของรฐ24

ทงนแนวคดการบรหารงานภาครฐแนวใหมกบลกษณะการปกครองแบบเดมซงองอยกบอ านาจ

หนาทของรฐเปนหลกจงตองมการปรบเปลยน โดยเนนไปทการปกครองทมงเนนใหมตวแสดงจาก

หลากหลายระดบ สาเหตทเปนเชนนเนองจากการปกครองนนมไดมเพยงรฐเทานนทเปนตวแสดงหลก

แตมตวแสดงอนๆ ทเปนผสวนไดสวนเสยดวย เชน องคกรระหวางประเทศในระดบโลกและระดบ

21 Thandike Mkandawire. 2007. Good governance: The itinerary of an idea. Development in Practice 17(4-6):

679-681. 22 ปธาน สวรรณมงคล. 2558. การบรหารงานภาครฐกบการสรางธรรมาภบาล. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา,8.

23 วชรวทย คงคาลย. 2560. ธรรมาภบาลแบบไทยๆ มนเปนแบบไหนกนนะ. https://www.the101.world/life/thai-good-governance/ (สบคนเมอ 12 มนาคม 2561). 24 Krahmann, E. 2003. National, regional and global governance: One phenomenon or many?. Global Governance 9(3): 323-346.

14

ภมภาค ภาคธรกจและภาคประชาสงคม ความหลากหลายน กเพอใหสอดคลองกบความซบซอนและการ

มลกษณะขามชาตในยคโลกาภวฒน25

อยางไรกตามจะเหนไดวา ความหมายของธรรมาภบาลในวงวชาการนนมอย 2 รปแบบ คอ

1. เปนไปตามความหมายทธนาคารโลกตความไววา ธรรมาภบาลเปนการบรหารหรอการจดการของรฐ

และ 2. เปนรปแบบทรฐบาลในแถบประเทศตะวนตกกลาว คอ ธรรมาภบาลเปนเรองทเกยวของกบ

การเมอง

ดวยเหตนการตความของค าวาธรรมาภบาลจงเกดความสบสนขนในวงวชาการ ซงแททจรงแลว

องคกรระหวางประเทศตางๆ กไมไดยดหลกธรรมาภบาลอยางเครงครด เนองจากธนาคารโลกและ

กองทนการเงนระหวางประเทศมกปลอยเงนกใหแกประเทศตางๆ ไมวาประเทศนนจะอยในระบอบ

ประชาธปไตยหรอไม26

นอกจากน เหตผลทรฐบาลตะวนตกเรมน าค าวาธรรมาภบาลมาใชอยางจรงจงในชวงปลาย

ศตวรรษท 19 กเพอสงเสรมหลกธรรมาภบาล 4 ประการคอ 1. การปลอยเงนกยมภายใตโครงสราง

เศรษฐกจ 2. การกลบมาของแนวคดเสรนยมใหม (Neo- liberalism) 3. การลมสลายของระบอบ

คอมมวนสต และ 4. การสงเสรมความเปนประชาธปไตยในประเทศทก าลงพฒนา27 ทงน ระบบการเมอง

ทองกบรฐโดยเนนประชาธปไตยเสรนยม (Liberal Democracy Polity) จะตองมหนาทปกปองสทธของ

พลเมองและสทธมนษยชนไปพรอมกบการบรหารระบบราชการทเขมแขงโดยปราศจากการทจรตและม

ความรบผดชอบ28 ซงปจจบนการบรหารจดการสถาบน หนวยงาน หรอองคกรตางๆ ภายใตแนวคดธรร

มาภบาลไดอยางเขมแขงยงเปนเรองยาก

25 เอก ตงทรพยวฒนา. 2547. การศกษาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ แนวทางรฐและสงคม. ใน ประมวลสาระชดวชา 83703 การเมองการปกครองเปรยบเทยบ. กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 26 Stiglitz, J. E. 2003. Democratizing the International Monetary Fund the World Bank: Governance and accountability. Governance: An International Journal of Policy 16: 111-139. 27 Leftwich, A. 1994. Governance, the State and the politics of development. Development and Change. 25(2): 336-386. 28 เรองเดยวกน.

15

แนนอนวาหวใจส าคญของธรรมาภบาลในการด าเนนงานตางๆ กคอ ระบบราชการ ซงถอวาเปน

หนวยงานส าคญของรฐ ดงนนการปฏรประบบขาราชการเพอเพมขดความสามารถในการปฏบตงานใหม

คณภาพและซอสตยตอประชาชน จงตองอาศยแรงจงใจและการมสวนรวมจากประชาชน อกทงตองไม

ตกอยภายใตกลมผลประโยชนกลมใดกลมหนงดวย29

ในกรณของประเทศไทยนน การตความหมายของค าวาหลกธรรมาภบาลนน ประกอบไปดวย

มกประกอบดวยหลกนตธรรม (The Rule of Laws) ความโปรงใส (Transparency) การมสวนรวม

(Participation) และความรบผด (Accountability) แตสงทเพมขนมาอก 2 องคประกอบ คอ คณธรรม

(Ethics) และ ความคมคา (Cost Recovery)30 ซงประเทศไทยไดใหความสนใจเรองหลกธรรมาภบาลน

หลงจากเกดวกฤตเศรษฐกจในป พ.ศ. 254031 โดยมงเนนการพฒนาความสมพนธของพลเมองไทยกบ

หลกธรรมาภบาลในการสงเสรมการมสวนรวมของภาคประชาชน ตลอดจนการตรวจสอบอ านาจรฐและ

องคกรทเกยวของ ทงนในการตความตามหลกแนวคดแบบธรรมาภบาลของสงคมไทยนน ยงถกตความ

เรองการท าความด จงท าใหความหมายของธรรมาภบาลเกยวของกบการถกปกครองโดยกลมคนทม

คณธรรมโดยไมจ าเปนตองมาจากการเลอกตงกได32

ตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2545 ไดบรรจแนวคดเกยวกบหลก

ธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทดไวในมาตราท 3/1 วา

“การบรหารราชการตามพระราชบญญตนตองเปนไปเพอประโยชนสขของประชาชน

เกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ ความมประสทธภาพ ความคมคาในเชงภารกจแหงรฐ การลดข นตอน

29 สมบรณ ศรประชย. 2551. ธรรมาภบาลภายใตกระแสโลกาภวฒน: นยตอประเทศไทย. http://www.econ.tu.ac.th/oldweb/doc/seminar/186/56.doc (สบคนเมอ 30 มนาคม 2561). 30 เรองเดยวกน, หนา 57. 31 สถานการณทประเทศไทยเขาสวกฤตเศรษฐกจครงใหญในป 2540 หลงการประกาศลอยตวคาเงนบาทเรยกวา “วกฤตตมย ากง” หทยกาญจน ตรสวรรณ. 2560. วกฤตตมย ากง ป 2540: ยอนต านาน 5 ตวละครเอก. http://www.bbc.com/thai/ thailand-40446319 (สบคนเมอ 30 มนาคม 2561). 32 Sopranzetti, C. 2561. Southeast Asia’s middle classes and the specter of authoritarianism. http://www.newmandala.org/spectre-authoritarianism (accessed March 29, 2018).

16

การปฏบตงาน การลดภารกจและยบเลกหนวยงานทไมจ าเปน การกระจายภารกจและทรพยากรใหแก

ทองถน...”33

หลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทดนน ประกอบดวย10 หลก ไดแก หลกการ

ตอบสนอง (Responsiveness) หลกประส ทธ ผล (Effectiveness) หลกประส ทธ ภาพ /ค มค า

(Efficiency/Value for Money) หลกความเสมอภาค (Equity) หลกมงเนนฉนทามต (Consensus

Oriented) หลกการตรวจสอบได /มภาระรบผดชอบ (Accountability) หลก เ ปด เผย / โปร ง ใส

(Transparency) หลกการกระจายอ านาจ (Decentralization) หลกการมสวนรวม (Participation) และ

หลกนตธรรม (Rule of Law)34

ในขณะทฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ไดบรรจ

หลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด ในหมวดท 1 มาตรา 6 วา การบรหารกจการบานเมอง

ทด ไดแกการบรหารราชการเพอบรรลเปาหมาย ดงตอไปน

1) เกดประโยชนสขของประชาชน

2) เกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ

3) มประสทธภาพและเกดความคมคาในเชงภารกจของรฐ

4) ไมมข นตอนปฏบตงานเกนความจ าเปน

5) มการปรบปรงภารกจของสวนราชการใหทนตอสถานการณ

6) ประชาชนไดรบการอ านวยความสะดวกและไดรบการตอบสนองตามความตองการ

7) มการประเมนผลการปฏบตราชการอยางสม าเสมอ35

33 พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2545. 2 ตลาคม 2545. ราชกจจานเบกษา. เลมท 119, ตอน

ท 99ก: 1-13. 34 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ, หลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด, สบคนเมอ 25 เมษายน 2560, จาก http://www.opdc.go.th/content.php?menu_id=5&content_id=2442

35 พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546, ราชกจจานเบกษา, เลมท 120, ตอนท 100ก, (9 ตลาคม 2546), 1-16.

17

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการไดอธบายถงความหมายเกยวกบแนวคดตามหลก

ธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด (Good Governance) ทเกยวกบการบรหารจดการ

ภาครฐ แนวใหม (New Public Management) วาประกอบดวย

1. ประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง การปฏบตราชการนนตองใชทรพยากรอยางประหยด

เกดผลตภาพทคมคาตอการลงทนและบงเกดประโยชนสงสดตอสวนรวม โดยการปฏบตงานนนตองม

การลดขนตอนและระยะเวลาเพออ านวยความสะดวก และลดภาระคาใชจาย ตลอดจนยกเลกภารกจท

ลาสมยและไมมความจ าเปนออกไป

2. การตอบสนอง (Responsiveness) หมายถง การปฏบตราชการซงตองสามารถใหบรการได

อยางมคณภาพ สามารถด าเนนการใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทก าหนด ตองสรางความเชอมน

ไววางใจ รวมถงตองตอบสนองความคาดหวงหรอความตองการของประชาชนผร บบรการ และผม

สวนไดสวนเสยทมความหลากหลายและมความแตกตางกนไดอยางเหมาะสม

3. หลกการมสวนรวม (Participation) หมายถง ในการปฏบตราชการตองรบฟงความคดเหน

ของประชาชน รวมทงเปดใหประชาชนมสวนรวมในการรบร เรยนร ท าความเขาใจ รวมแสดงความ

คดเหนรวมเสนอปญหา/ประเดนทส าคญทเกยวของ รวมคดแกไขปญหา รวมในกระบวนการตดสนใจ

และการด าเนนงาน และรวมตรวจสอบผลการปฏบตงาน ทงน ตองมความพยายามในการแสวงหา

ฉนทามตหรอขอตกลงรวมกนระหวางกลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ โดยเฉพาะกลม ทไดรบ

ผลกระทบโดยตรงจะตองไมมขอคดคานทหาขอยตไมไดในประเดนทส าคญ36 ซงสอดคลองกบแนวคด

ธรรมาภบาล The United Nations Development Programme (UNDP) ไดใหค าจ ากดความไวหลาย

ประเดนดงน

1. การมสวนรวม (Participation)

2. นตธรรม (Rule of Law)

36 หลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ.

http://www.opdc.go.th/content.php?menu_id=5&content_id=2442 (สบคนเมอ 25 เมษายน 2560).

18

3. ความโปรงใส (Transparency)

4. การตอบสนอง (Responsiveness)

5. การมงเนนฉนทามต (Consensus-Oriented)

6. ความเสมอภาค/ความเทยงธรรม (Equity)

7. ประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency and Effectiveness)

8. ภาระรบผดชอบ (Accountability)

9. วสยทศนเชงยทธศาสตร (Strategic Vision)37

ในส วนขอ ง The Economic and Social Commission for Asia and the Pacific (NESCAP)

ไดก าหนดองคประกอบของธรรมาภบาลไว 8 ประการดงตอไปน

1. การมสวนรวม (Participation)

2. นตธรรม (Rule of Law)

3. ความโปรงใส (Transparency)

4. การตอบสนอง (Responsiveness)

5. การมงเนนฉนทามต (Consensus Oriented)

6. ความเสมอภาค/ความเทยงธรรม และการไมกดกน (Equity and Inclusiveness)

7. ประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and Efficiency)

8. ภาระรบผดชอบ (Accountability)38

และเกรยงศกด เจรญวงศศกด ไดเสนอองคประกอบธรรมาภบาลตามความหมายของโครงการ

พฒนาแหงสหประชาชาต ไวดงน

1. การมสวนรวมของประชาชน (Public Participation)

2. กฎหมายทยตธรรม (Rule of Law)

37 ปธาน สวรรณมงคล. 2558. การบรหารงานภาครฐกบการสรางธรรมาภบาล. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา, 8-10. 38 What is Good Governance?. n.d. The Economic and Social Commission for Asia and the Pacific (UNESCAP). http://www.unescap.org/sites/default/files/good-governance.pdf (accessed April 28, 2017).

19

3. ความเปดเผยโปรงใส (Transparency)

4. การมฉนทามตรวมในสงคม (Consensus Orientation)

5. กลไกการเมองทชอบธรรม (Political Legitimacy)

6. ความเสมอภาค (Equity)

7. ประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and Efficiency)

8. พนธะความรบผดชอบตอสงคม (Accountability)

9. การมวสยทศนเชงกลยทธ (Strategic Value)39

จากการอธบายเกยวกบการบรหารงานหรอการบรหารราชการตามหลกธรรมาภบาลซงมกพด

ถงการปฏบตงานอยางมประสทธภาพ (Effectiveness) เพอใหเกดการตอบสนอง (Responsiveness)

ซงในทนหมายถงการตอบสนองตอความตองการของประชาชนดวย

อยางไรกตามในการปฏบตงานของเจาหนาทรฐภายใตหลกธรรมาภบาลนนจะมงเนนเฉพาะทาง

ฝายรฐบาลเปนผปฏบตเพยงฝายเดยวแลวจะเกดประโยชนหรอประสบผลส าเรจสงสดไมได รฐบาล

จ าเปนทจะตองสรางกระบวนการเพอใหเจาหนาทรฐและประชาชนตลอดจนผมสวนไดสวนเสยในทกกลม

มโอกาสเขามามสวนรวมรบร เรยนร ท าความเขาใจ รวมแสดงทศนะ ตลอดจนเสนอแนวทางแกไข หรอ

รวมกนตดสนใจในประเดนตางๆ ซงนนหมายถงตองมหลกการมสวนรวม (Participation)40 เนองจาก

ประชาชนหรอผมสวนไดสวนเสยนนเปนผทไดรบผลกระทบโดยตรง การรบฟงหรอท าความเขาใจ

รวมกน นอกจากจะสามารถท าใหเจาหนาทรฐเขาใจในปญหาตางๆ ไดอยางลกซงแลว การรวมกนตดสน

ปญหาหรอหาแนวทางในการแกไขปญหารวมกนจะชวยใหการตดสนใจของรฐเปนไปไดงายและสามารถ

แกไขปญหาไดตรงจด และรวดเรวมากยงขน นนหมายความวา การปฏบตงานของเจาหนาทรฐจะ

39 ปธาน สวรรณมงคล. 2558. การบรหารงานภาครฐกบการสรางธรรมาภบาล. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา, 10-11. 40 หลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. http://www.opdc.go.th/content.php?menu_id=5&content_id=2442 (สบคนเมอ 25 เมษายน 2560).

20

สามารถตอบสนองความตองการของประชาชน (Responsiveness) ตรงจดและรวดเรว ซงเกยวเนองกบ

หลกประสทธภาพ (Efficiency) ดวยเชนกน

1.6.3 แนวคดเกยวกบกำรมสวนรวม

การมสวนรวมถอเปนสงส าคญทกอใหเกดประโยชนแกคนในสงคม เนองจากการมสวนรวม

หมายถงการกอใหเกดปฏสมพนธของคนในสงคม นอกจากนการมสวนรวมนนยงชวยยกระดบแรงจงใจ

(Motivation) ในการสรางขอผกพนทางการเปลยนแปลง (Commitment to Change) หรอการกอใหเกด

ความรวมมอ (Co-operation) ของคนในสงคมอกดวย41

ปจจบนแนวคดเรองการมสวนรวมนนมผใหความสนใจมากขนเพราะเหนวาสามารถน ามา

ประยกตใชเปนหลกการพนฐานของการพฒนาชมชน42 ส าหรบหลกการในมตของการมสวนรวมเพอการ

พฒนานน ถอเปนการใหสมาชกของสงคมไดเขามามปฏสมพนธในมตตางๆ โดยเฉพาะอยางยงใน

ประเดนทเกยวของกบกระบวนการพฒนา ทงนกเพอจะกระจายผลของการพฒนาออกไปใหครอบคลม

ในพนทตางๆ ใหมากทสด43 ส าหรบค าวาการมสวนรวมของประชาชนนนหมายถงการทกลมประชาชน

หรอขบวนการทสมาชกของชมชนกระท าการออกมาในลกษณะของการท างานรวมกนทจะแสดงใหเหน

ถงความตองการรวมและตองการทจะบรรลถงเปาหมายรวม ไมวาจะเปนทางเศรษฐกจและสงคมหรอ

การเมอง หรอการด าเนนการรวมกนเพอใหเกดอทธพลตอรองอ านาจหรอมตชน ไมวาจะเปนทางตรง

หรอทางออม หรอการด าเนนการเพอใหเกดอทธพลตอรองอ านาจทางการเมอง เศรษฐกจ การปรบปรง

สถานภาพทางสงคมในกลมชมชน44

41 เสรมศกด วศาลาภรณ. 2538. การเปนผน า. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช, 182. 42 อมรวชช นาครทรรพ. 2541. รายงานวจยเพอศกษาแนวทางการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษาของนานาประเทศโดยทนสนบสนนของส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ: ท.พ.พรนท, 72. 43 ศรกาญจน โกสมภ. 2542. การมสวนรวมของชมชนและโรงเรยนเพอการจดการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธ การศกษาศาสตรดษฎบณฑต, สาขาพฒนาศกษาศาสตร คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. หนา 12–13. 44 เรณมาศ รกษาแกว. 2556. การมสวนรวมของประชาชน. สถาบนพระปกเกลา. http://wiki.kpi.ac.th/index.php?t itle=การมสวนรวมของประชาชน (สบคนเมอ 25 เมษายน 2560).

21

ควำมหมำยของกำรมสวนรวม

ความหมายของการมสวนรวมนนมผใหค าจ ากดความทแตกตางกนออกไป กลาวคอการมสวน

รวมนนหมายถง การทประชาชนในชมชนมสวนรวมในการพฒนา รวมคด รวมแกไขปญหา ตลอดจน

รวมกนด าเนนงานหรอกจกรรมตางๆ ในชมชน หรอรวมกนวางแผนในโครงการตางๆ โดยการรวมมอ

กนในการปฏบตงานนน ๆ อาจอยในรปแบบของการสละแรงงานหรอการบรจาคทรพยและวสดอปกรณ

ตางๆ ทจ าเปน ซงจะตองมการตดตามผลการด าเนนและงานบ ารงรกษาสงของสาธารณประโยชนดาน

ตางๆ ของทองทหรอชมชนนนๆ45 ทงนการแสดงออกในการมสวนรวมของประชาชนในชมชนนนอาจ

เปนไดทงการแสดงออกของตวบคคลโดยตรง หรอการแสดงออกเพอมสวนรวมโดยผานองคกรของ

ประชาชนในชมชนนนๆ46 โดยการมสวนรวมดงทกลาวมาจะตองเปนเรองทเกยวของกบจตใจหรอ

อารมณของบคคลหนงๆ ในสถานการณกลมซงผลจากการทใหความรวมมอนนเปนเหตเราใจในการ

กระท าใหบรรลจดมงหมายของกลมนนเอง47

นอกจากน ประยร อครบวร ยงไดกลาวเพมเตมวา การมสวนรวมของประชาชนนนหมายถง

กระบวนการทประชาชนหรอผมสวนไดสวนเสยทเกยวของทกภาคสวนไดมบทบาท หรอมโอกาสใน

กระบวนการตดสนใจรวมกน โดยบคคลเหลานนจะน าเอาความคดเหนและขอเสนอแนะตางๆ ของคนใน

กลมมาแสวงหาค าตอบ ทางเลอก การตดสนใจรวมกนและก าหนดแนวทาง เพอใหเกดความเหมาะสมใน

การปฏบต ซงมองคประกอบส าคญ ดงน

1. การมสวนรวมของประชาชนนนเปนกระบวนการทตองมความตอเนอง มการเรยนรรวมกน

ของผทเกยวของตางๆ ไมวาจะเปนภาครฐ ภาคเอกชน หรอแมแตประชาชนทวไป นอกจากนยงตองม

ชองทางในการสอสารทงทเปนทางการและไมเปนทางการ

45 เกยรตศกด เรอนทองด. 2536. ปจจยทมความสมพนธทางการเมองของประชาชนตอการปกครองทองถนในรปเทศบาล: ศกษาเฉพาะกรณเทศบาลเมองพระนครศรอยธยา ใน เอกสารวจยสวนบคคลของนกศกษาวทยาลยปองกนราชอาณาจกร รนท 29. กรงเทพฯ: วทยาลยปองกนราชอาณาจกร. 46 เรองเดยวกน. 47 นรนดร จงวฒเวศน. 2527. กลวธแนวทางวธการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท.

กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

22

2. การมสวนรวมของประชาชนนนจะตองมเปาหมายทแนชดวาจะมกจกรรมในการมสวนรวมใน

เรองใด ประเดนใด ทงน เพอเปดโอกาสใหประชาชนทตองการเขามามสวนรวมมมากขนส าหรบ

ความส าคญของการมสวนรวมของประชาชนนนถอเปนเงอนไขส าคญของระบบประชาธปไตยแบบม

สวนรวม เนองจากเปนกระบวนการในการตดสนใจเกยวกบนโยบายสาธารณะและการด าเนนโครงการ

ตางๆ ของภาครฐซงตงอยบนพนฐาน ทส าคญ 3 ประการดงตอไปน

1. ประชาชนผตองการมสวนรวมจะตองมอสรภาพในการเขารวมกจกรรม โดยการเขารวมนน

จะตองเปนไปดวยความสมครใจ

2. ประชาชนผตองการมสวนรวมจะตองมความเสมอภาคและมสทธเทาเทยมกนในการเขารวม

กจกรรม

3. ประชาชนผตองการมสวนรวมตองมความสามารถเพยงพอทจะเขารวมกจกรรมตางๆ

กลาวคอ ตองเปนผทมความรความเขาใจในเรองนน ๆ เพอจะไดท ากจกรรมใหไดอยางมประสทธภาพ48

ลกษณะและขนตอนกำรมสวนรวม

อคน รพพฒน และ เจมศกด ปนทอง49 เหนวาลกษณะและขนตอนของการมสวนรวม สามารถ

จ าแนกไดเปน 4 ลกษณะคอ

ขนท 1 การมสวนรวมในการตดสนใจ

ถอเปนกระบวนการแรกทผมสวนรวมตองกระท าเพอก าหนดความตองการ จดล าดบ

ความส าคญ ก าหนดนโยบาย และก าหนดประชากรทเกยวของ ซงในขนตอนนเปนกระบวนการท

ตอเนอง และอยในชวงการตดสนใจวางแผน หรอ และการตดสนใจในการด าเนนการ

48 ประยร อครบวร. 2552. การบรหารราชการแบบมสวนรวม. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. 49 อคน รพพฒน. 2527. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน. กรงเทพฯ: ส านกพมพพฒนาศกษา, 101

- 102; เจมศกด ปนทอง. 2527. การบรหารงานพฒนาชนบท: การระดมประชาชนเพอการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ: ส านกพมพโอเดยนสโตร.

23

ขนท 2 การมสวนรวมในการด าเนนงาน

ผมสวนรวมตองมพฤตกรรมการมสวนรวมในเรองทเกยวของกบการชวยเหลอดานทรพยากร

การบรหารงาน การประสานงาน และการขอความชวยเหลอ

ขนท 3 การมสวนรวมในการรบผลประโยชน

เมอผมสวนรวมไดด าเนนกจกรรมและกจกรรมไดส าเรจลงแลว จะเขาสข นต อนของการรบ

ผลประโยชน และการกระจายของผลประโยชนทเกดจากการมสวนรวม

ขนท 4 การมสวนรวมในการประเมนผล

การมสวนรวมในการประเมนผลนนถอเปนขนตอนสดทาย เพราะผมสวนรวมจะไดเขามาม

บทบาทในการตรวจสอบและชวยวจารณกจกรรมทไดด าเนนการจนส าเรจไปแลวนน เพอทในครงตอๆ

ไปจะไดพฒนาใหเนองานมความรดกม และปองกนปญหา หรออปสรรคทไดประสบในกจกรรมทเพง

ส าเรจ

ประเภทของกำรมสวนรวม

ศรกาญจน โกสม ไดสรปประเภทของการมสวนรวมไว 3 ดานดงน

1. ดานบรบท (Context) หมายถงการมสวนรวมทเกดจากประชาชนในชมชนซงมความใกลชด

กบบรบทของชมชนตนเองเปนอยางด สงผลใหประชาชนเหลานนสามารถตดสนใจในเรองตางๆ ท

เกยวของกบการด าเนนกจกรรมไดอยางถกตองและมประสทธภาพ

2. ดานการปฏบต (Practical) หมายถงการมสวนรวมทประชาชนเขามารวมในการตดสนใจใน

กจการงานตางๆ ทเกยวของกบชมชน โดยประชาชนผมสวนรวมเหลานนตองมความรสกวาตนเองนน

เปนสวนหนงของชมชน และเปนหนาทเขาประชาชนเหลานนทจะตองสรางพลงขบเคลอนเพอใหเกดการ

เปลยนแปลงขนในชมชนของตน

3. ดานจตใจ (Moral) หมายถงการมสวนรวมในดานจตใจของผมสวนรวม ซงจะตองเขามาม

บทบาทในการตดสนใจในเรองตางๆ ของชมชน การมสวนรวมประเภทนประชาชนตองมความรสกวาตน

24

เปนเจาของ (Ownership) ชมชน ซงสงนจะมผลโดยตรงตอการด าเนนชวตทดของประชาชนในชมชน

หรอสงคม50

ระดบของกำรมสวนรวม

ระดบของการเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมนนมตงแตระดบพนฐาน ซงเปนเพยง

การมสวนรวมในระดบทต าหรอนอยทสด ไปจนถงระดบสงหรอมสวนรวมเตมตว ซงการมสวนรวมของ

ประชาชนนนอาจพจารณาไดจากตวแบบระดบการมสวนรวมของประชาชนซงบญญตไวโดยสมาคมการ

มสวนรวมสากล ( IAP2- International Association for Public Participation) หรอท เรยกวา Public

Participation Spectrum โดยแบงไดเปน 5 ระดบ ดงรปภาพขางลางน

รปภำพท 1 ระดบกำรมสวนรวม

ทมำ. http://www.iap2.org

50 ศรกาญจน โกสมภ. 2542. การมสวนรวมของชมชนและโรงเรยนเพอการจดการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธ การศกษาศาสตรดษฎบณฑต, สาขาพฒนาศกษาศาสตร คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 16 – 17.

25

1. ระดบท 1 การรบร

การมสวนรวมในระดบนเปนเพยงระดบเบองตนเทานน กลาวคอ เปนระดบการใหขอมลขาวสาร

(To Inform) แกประชาชนเกยวกบกจกรรมตางๆ ของหนวยงานภาครฐ ซงเปนระดบทประชาชนจะเขา

มามสวนรวมนอยทสด อยางไรกตามระดบการรบรนถอเปนระดบทส าคญมากเนองจากเปนระดบขน

พนฐานในการเรมการมสวนรวมของประชาชน

2. ระดบท 2 การปรกษาหารอ

การมสวนรวมในระดบการปรกษาหารอ (To Consult) ในระดบน เปนการมสวนรวมของ

ประชาชนทเปดโอกาสในการเขาถงขอมลขาวสาร ขอเทจจรง ตลอดจนสามารถทจะแสดงความคดเหน

รวมทงใหขอเสนอแนะเกยวกบการด าเนนการหรอการปฏบตงานตางๆ ของหนวยงานของรฐไดอยาง

อสระ โดยรปแบบการมสวนรวมในระดบนอาจท าไดในหลายแบบ เชน การส ารวจความคดเหน การจด

เวทสาธารณะ หรอ การเสวนากลม เปนตน

3. ระดบท 3 การรวมคด

การมสวนรวมในระดบการเขามามบทบาท (To Involve) นเปนระดบทประชาชนเขามามโอกาส

ในกระบวนการวางแผนและตดสนใจ ซงจะตองมการแลกเปลยนความคดเหนหรอขอมลระหวางรฐกบตว

ของประชาชนอยางจรงจงและมจดมงหมายทชดเจน

4. ระดบท 4 การสรางความรวมมอ

การมสวนรวมในระดบการสรางความรวมมอ (To Collaborate) นหมายถงระดบทประชาชนเรม

มบทบาทในระดบสง โดยประชาชนจะตองเขามารวมตดสนใจตงแตการระบปญหา การพฒนาทางเลอก

และก าหนดแนวทางในการแกไขปญหาทอาจเกดขนในระหวางการด าเนนกจกรรมของหนวย งาน

ภาครฐ

5. ระดบท 5 ระดบเสรมอ านาจประชาชน

การมสวนรวมในระดบนเปนระดบการเสรมอ านาจของประชาชน (To Empower) ซงเปนระดบ

การมสวนรวมทประชาชนมบทบาทในระดบสงสด โดยระดบนเปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดม

26

โอกาสในการตดสนใจซงผลของการทประชาชนตดสนใจนนจะเกยวเนองกบวธด าเนนการตามการ

ตดสนใจของประชาชน51

นอกจากน Sherry R. Arnstein ไดกลาวไวใน A Ladder of Citizen Participationวา ระดบการม

สวนรวมนนอาจแบงออกไดเปน 8 ระดบคอ

1. ระดบ Manipulation

2. ระดบ Therapy

3. ระดบ Informing

4. ระดบ Consultation

5. ระดบ Placation

6. ระดบ Partnership

7. ระดบ Delegated Power

8. ระดบ Citizen Control

51 การบรหารราชการแบบมสวนรวม. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. http://www.opdc.go.th/special.php?spc_id=2&content_id=156 (สบคนเมอ 12 มถนายน 2560).

27

รปภำพท 2 A Ladder of Citizen Participation

ทมำ: Arnstein, S. R. July,1969. A ladder of citizen participation. JAIP 35(4): 216-224.

กลาวคอในระดบท 1 Manipulation และ ระดบท 2 Therapy นน ระดบความรวมมอประชาชน

แทบจะไมเกดขนเลย เนองจากประชาชนยงไมมเกดความรสกวาเปนสวนหนงหรอเปนอนหนงอน

เดยวกบชมชน หรอ มยงไมมความสนใจทจะเขารวมในกจกรรมเพอเขาไปมสวนรวมในชมชน ส าหรบ

ระดบท 3 Informing ระดบท 4 Consultation และระดบท 5 Placation นน ประชาชนเรมจะมปฏกรยา

โตตอบมากขน ในขณะท ระดบท 6 Partnership ระดบท 7 Delegated Power และระดบท 8 Citizen

Control นนเปนระดบทประชาชนไดมโอกาสเขามามสวนรวมอยางแทจรง ดงทปราโมทย นาครทรรพ

ไดใหค านยามในทง 3 ระดบวา ระดบท 1 เปนระดบการมสวนรวมแบบจอมปลอม เนองจากการมสวน

รวมของประชาชนนน ยงไมมความชดเจน หรอยงไมพรอมทจะเขามามสวนรวม ระดบท 2 ระดบการม

สวนรวมก ามะลอ หรอขอไปทแบบพอเปนพธ ระดบนคอระดบทประชาชนไดมามบทบาทบาง แตยงไม

28

อยในระดบทนาพอใจ และระดบท 3 ระดบสวนรวมแบบอ านาจของประชาชน คอระดบทประชาชนม

ความตระหนก มความร ความเขาใจ พรอมทจะรวมกนตดสนใจในกจการใดกจการหนง52

1.6.4 แนวคดเกยวกบกำรฟนฟบรณะ

การฟนฟบรณะ (Recovery) ถอเปนขนตอนทด าเนนการหลงจากเหตการณภยพบตไดผานพน

ไปแลว เพอใหพนทหรอชมชนทไดรบความเสยหายจากภยพบตนน ๆ กลบคนสสภาพปกต หรอดขนใน

ระดบหนง ซงในการฟนฟบรณะนน อาจตองใชระยะเวลาถง 5-10 ป โดยมาตรการทส าคญทเกยวของ

การการฟนฟบรณะ ไดแก การซอมแซมโครงสรางพนฐาน สงกอสราง ทอยอาศย การจดตงชมชนใหม

การใหความชวยเหลอฟนฟชวต ความเปนอยของประชาชนทประสบภยส าหรบมาตรการฟนฟบรณะใน

ระยะยาวอนจะน าไปสเรองของการพฒนาตอไป53

คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตไดอธบายไวในแผนปองกนและบรรเทา

สาธารณภยแหงชาตฉบบป พ.ศ. 2558 ในการฟนฟนนจะตองมการประเมนสภาพความเสยหายหลงจาก

สาธารณภยไดเกดขน โดยดจากความสญเสยชวตและทรพยสน สภาพแวดลอม ระบบนเวศ

ทรพยากรธรรมชาตทถกท าลาย การสญเสยพนธพชและพนธสตว โดยการฟนฟจะมปจจยหลกทส าคญ

ประกอบดวย ดานกายภาพ (Physical) ดานชวภาพ (Biological) ดานคณคาการใชประโยชนมนษย

(Human use value) และดานคณภาพชวต (Quality of life) โดยใหน าผลการประเมนนนมาก าหนดระยะ

การฟนฟใน 3 ระยะดงน

1. ระยะสน เปนการด าเนนการตอเนองจากการคนหา การบรรเทา และการชวยเหลอในภาวะ

ฉกเฉนไดยตลง เพอสนองความตองการทจ าเปนของผประสบภย ธรกจ และชมชนทไดรบผลกระทบจาก

สาธารณภยในระยะเรงดวน ตลอดจนการประเมนความเสยหายของโครงสรางพนฐาน การจดเตรยมท

52 Arnstein, S. R. July,1969. A ladder of citizen participation. JAIP 35(4): 216-224.; ปราโมทย นาครทรรพ. 2551. การมสวนรวมของประชาชน. ผจดการออนไลน. http://www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID= 9510000116499 (สบคนเมอ 12 มถนายน 2560). 53 รายงานการศกษาเบองตน การจดการภยพบตและการฟนฟบรณะหลงการเกดภย กรณศกษาไทยและตางประเทศ. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. http://eaneo.nesdb.go.th /pdf/102002-001.pdf (สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560).

29

พกอาศยชวคราว และการใหบรการสาธารณะและการจดมาตรการรกษาความปลอดภยเพอไมให

อนตรายหรอสาธารณภยเกดซ าอก

2. ระยะกลาง เปนการด าเนนการตอเนองจากระยะสนในการประสานงานและสนบสนนชมชนท

ประสบภย เพอเปนการฟนฟหรอสรางสงอ านวยความสะดวกในการด ารงชวตขนใหม การฟนฟ

เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ตลอดจนสภาพจตใจ สภาพรางกายและชมชนของผประสบภย

3. ระยะยาว เปนการด าเนนการตอเนองจากระยะกลาง ซงอาจใชเวลาหลายเดอนหรอหลายป

นบจากหลงเกดสาธารณภย การด าเนนงานในระยะน มงเนนการกลบสสภาวะปกต หรอใหดกวาและ

ปลอดภยกวาเดม54 โดยนอกจากระยะเวลาในการด าเนนการดานการฟนฟบรณะหลงจากภยพบตนน

โดยการฟนฟบรณะนนจะด าเนนการไดตองมตวชวดในการฟนฟบรณะดวย

ทงนระยะเวลาในการฟนฟบรณะภายหลงจากการเกดภยพบตนนขนอยกบความเสยหายและ

การบรหารจดการในดานตางๆ เชนก าลงทรพยและก าลงคนในการเขาไปใหความชวยเหลอซงอาจจะ

เปนในระยะเวลาหลายสปดาหจนถง10 ป55

นอกจากน Daniel Brown และคณะ ไดอธบายไวใน Disaster Recovery Indicators: guidelines

for monitoring and evaluation เกยวกบตวชวดในการฟนฟบรณะวามทงหมด 6 ตวหลก (13 ตวยอย)

ดงน

54 แผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ฉบบป 2558. 2558. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. http://122.155.1.143/upload/download/file_attach/55acacb4f1f7c.pdf (สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560). 55 Comerio ไดอธบายไว วาระยะเวลาในการใหความชวยเหลอมอย 3 ระยะ คอ (1) ระยะฉกเฉน (24 ชวโมง ถง 2-3 วน) (2) ระยะบรรเทา (1 สปดาห ถง 6 เดอน) และ (3) ระยะฟนฟ (หลายสปดาหถง10 ป) อางองจาก Brown, D., Keiko S., Robin S., Torwong C., Beverly A., Anneley M, & Steve P. 2008. Indicators for measuring monitoring and evaluation post-disaster recovery. http://mceer.buffalo.edu/ publications/workshop/RS-6/Papers/16Brown.pdf (accessed July, 29, 2017).

30

ตำรำงท 3 ตวชวดในกำรฟนฟบรณะ

Sector Performance Indicators

Transport/

Accessibility

1. Road Condition (km)

2. Accessibility Analysis

3. Reconstruction of bridges and transport facilities

4. Presence of vehicles

Building/Shelter

5. Removal and construction of building

6. Change in urban land use and morphology

7. Quality of dwelling reconstruction

Population 8. Temporary dwelling and shelters

9. Location of population

Service and Utilities 10. Administration, education, healthcare and religious facilities

11.Power, Water and Sanitation

Environment 12. Change in Land Cover and public open space / urban green space

Livelihoods 13.Recovery of livelihoods

ทมำ: Brown,D., Stephen, P. & John M. B. 2010. Disaster Recovery Indicators: guidelines for monitoring and evaluation. https://www.semanticscholar.org/paper/Disaster-Recovery-Indicators%3A-guidelines-for-and-Brown-Platt/2a691eb b8c9a4046284577338c5359760f6d8351 (accessed July, 29, 2017)

จากตารางท 2 ตวชวดสามารถแบงออกเปน 2 ประเภทคอ

1. ตวชวดทางกายภาพ ประกอบดวย

1.1 การคมนาคม (Transport) / การเขาถง (Accessibility)

1.2 อาคาร/ทพกอาศย (Building/Shelter)

1.3 ประชากร (Location of Population)

1.4 สงแวดลอม (Environment)

31

2. ตวชวดทางเศรษฐกจและสงคม ประกอบดวย

2.1 การใหบรการและสาธารณปโภค (Service and Utilities)

2.2 การฟนฟความเปนอย/อาชพ (Livelihoods)

ส าหรบตวชวดทง 13 ตวนใหความส าคญในดานตางๆ ดงน

1. สภาพถนน (Road Condition (km)) ซงวดจากการซอมแซมสภาพถนน หรอ การจดการ

สภาพถนน หรอการจราจรใหสามารถสญจรไปมาไดโดยสะดวก เสนทางการคมนาคมขนสงทส าคญตอง

ไดรบการจดการใหเขาสสภาพเดมเพอใหยวดยานพาหนะของเจาหนาทในการบรรเทาทกขหรอ

ประชาชนสามารถเขาถงพนทๆ ทไดรบผลกระทบจากเหตการณภยพบตได

2. การเขาถงพนท (Accessibility Analysis) หมายถงการวเคราะหตรวจสอบการเขาถงพนท

ประสบภย ในการคมนาคมขนสงโดยดจากเวลาการเดนทางและระยะทางทเกดจากความเสยหาย

3. การบรณะซอมแซมสะพานและสงอ านวยความสะดวกดานการขนสงสาธารณะ

(Reconstruction of Bridges and Transport Facilities) มกมการเชอมโยงภายในพนททไดรบความ

เสยหายจากภยพบตเพออ านวยความสะดวกในการเคลอนยายประชากร

4. การครอบครองยานพาหนะ (Presence of Vehicles) จ านวนการครอบครองยานพาหนะและ

การจราจรในรปแบบตางๆ จะถกน ามาใชเพอประเมนขอบเขตเพอตรวจสอบสภาพถนนวามลกษณะเปน

เชนไร หรอมเครองอ านวยความสะดวกและบรการ เชนโรงเรยนหรอสถานทพกผอนหยอนใจในบรเวณ

ใกลเคยงอะไรบาง

5. การรอถอนและการกอสรางอาคาร (Removal and Construction of Building) การรอถอน

ก าจดสงปลกสรางและการกอสรางอาคารใหมโดยดจากการครอบครองสงปลกสรางและจ านวนทเสยหาย

และตองไดรบการปลกสรางใหม ทพกอาศยถอเปนสงส าคญตอความจ าเปนพนฐานของมนษย

6. การเปลยนแปลงการใชทดนและลกษณะทางสณฐานวทยาของเมอง (Change in Urbanland

Use and Morphology) ลกษณะของรปแบบเมอง เชนความหนาแนนของอาคาร ถอเปนประเดนส าคญ

32

ในการวางแผนเมอง พนททสรางขนอยางหนาแนนอาจเปนเร องยากทจะพฒนาขนใหม และมกจะม

ผลกระทบตอพนทสเขยวหรอพนทส าหรบทอยอาศยดวย

7. คณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง (Quality of Dwelling Reconstruction) ตวชวดน

เนนเรองการเปลยนขนาด รปราง การจดต าแหนง และรายละเอยดตางๆ เพอศกษาถงระยะเวลา

คณภาพของกระบวนการในการกอสรางอาคาร และความพงพอใจของผอยอาศย

8. ทพกอาศยชวคราว (Temporary Dwelling and Shelters) ทพกพงฉกเฉนชวคราวมความ

จ าเปนตอผประสบภย จงมการเตรยมการและจดสรางในทนทหลงจากภยพบต จากนนจงเคลอนยาย

ผประสบภยไปพกอาศยในทพกชวคราว เพอรอยายไปเขาพกอาศยในทพกอาศยถาวรตอไป ทงนดจาก

ขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภย เชนระยะทางจากทพกไปยงแหลงน า

ระยะจากแหลงน าไปยงสถานทใชเปนหองสวม ระยะทางจากทพกไปยงสถานททใชเปนหองสวม ขนาด

พนทอาศยเปนตน

9. สถานทพกอาศยของประชากร (Location of Population) พจารณาสถานทและจ านวน

ประชากรทไดรบผลกระทบจากภยพบต ซงควรมการระบจ านวนผทไดรบผลกระทบในทนท เพราะ

ขอมลนเปนสงส าคญในการแจงการจดสรรทรพยากรและขนตอนการตดสนใจในเรองตางๆ เชน การ

ฟนฟบรณะ ทพกอาศยในพนทชวคราวซงประชากรจะตองไปใชเวลาในการพกอาศยอยในทพกอาศย

ชวคราวนานเกนความจ าเปน

10. การบรหารจดการ การศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนา (Administration,

Education, Healthcare and Religious Facilities) การบรการและสงอ านวยความสะดวกน นเปน

สวสดการสงคมแกคนในชมชน ซงสถานประกอบการเหลานสวนใหญประกอบดวยโรงเรยน ตลอดจนสง

อ านวยความสะดวกดานสขภาพ หองสมด การบรการฉกเฉนและสถานททางศาสนา (เชนครสตจกร

มสยด หรอ วดวาอาราม) สถานทเหลานเปนสถานทส าคญ ทตองสรางขนใหมเพราะเปนสงทอยคกบ

ชมชน

33

11. ไฟฟา น า สขอนามย (Power, Water and Sanitation) ความตองการในการใชพลงงาน

ไฟฟา น า และเครองสขอนามยตางๆ ของครวเรอนและธรกจมความจ าเปน เพราะผประสบภยตองการ

แสงสวาง การตดตอสอสาร สรางความรอนในการใหความอบอนแกรางกาย ตลอดจนตองการสง

สาธารณปโภคตางๆ ในการปรงอาหารดวย ดงนน ความพรอมในการใชงานดานพลงงานและเครอง

สขอนามยตางๆ นไมเพยงแตมผลกระทบเฉพาะตวบคคลแตยงรวมถงความปลอดภยและสขภาพของ

คนในชมชนดวย

12. การเปลยนแปลงของสงปกคลมดนและพนทสเขยวในทสาธารณะ (Change in Land Cover

and Public Open Space / Urban Green Space) สภาพแวดลอมทางธรรมชาตมสวนส าคญตอคณภาพ

ชวตโดยรวมของประชาชนทอาศยอยในพนททไดรบผลกระทบจากภยพบต ดงนนการฟนตวของทดน

หรอทรพยากรธรรมชาตอนๆ เพอการเกษตรกรรมจงจ าเปนตอความมนคงดานอาหารและวถชวตของ

ผประสบภยเหลานนในระยะยาว เนองจากพนทสาธารณะและพนทสเขยวในเมองซ งเปนทอยอาศยของ

ผประสบภยนน เกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพอกทงยงชวยในการควบคมอณหภมและให

อากาศและน าสะอาด

13. การฟนตวของวถชวต (Recovery of Livelihoods) การฟนตวของวถชวตตลอดจนอาชพ

ของคนในชมชน ตลอดจนการสนบสนนทางการเงนของครวเรอนและการจางงานดวย รวมทงแหลง

รายไดอนๆ เปนสงส าคญเพอใหแนใจวาวถชวตจะไดรบการบรณะเปนไดอยางรวดเรวทสดหลงจากภย

พบต และครวเรอนทไมพงพาความชวยเหลอ รานคาควรเปดใหบรการโดยเรวทสดเพอชวยในการฟนฟ

เศรษฐกจของประเทศ และเพอใหบรการทส าคญและผลตภณฑ ประเภทของการด ารงชวตอาจแตกตาง

กนไปกอนและหลงเหตการณรนแรงโดยปกตการเพมขนในภาคการกอสรางโดยเฉพาะอยางยงใน

ชวงเวลาการฟนฟบรณะ

เนองจากการเกดแผนดนไหวเปนภยธรรมชาตทไมสามารถหลกเลยงได และรฐบาลซงเปน

ผปฏบตหนาทหลกในการชวยเหลอประชาชนซงเปนผประสบภยทงในชวงเวลาฉกเฉน และชวงฟนฟ

หลงความเสยหาย ดงน นผวจยจงประสงคทจะศกษาความมประสทธภาพของ ส านกงานเขต

34

การปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) ในการปฏบตงานตาม

มาตรการชดเชยเพอการฟนฟแกผประสบภยแผนดนไหว โดยดจากมต “หลกประสทธภาพ (Efficiency)

หลกการตอบสนอง (Responsiveness) และ การมสวนรวม (Participation)” อนเปนหลกทใหความส าคญ

กบการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐทตองตอบสนองความตองการของประชาชน โดยการสราง

กระบวนการทมมาตรฐานและการปฏบตงานอยางมระบบ มประสทธภาพ สามารถตอบสนองความ

ตองการแกประชาชนอนเปนแนวคดทอยภายใตหลกธรรมาภบาล ซงเปาหมายของผลสมฤทธในการท า

วจยครงน จะเปนการน าเสนอบทเรยนทไดจากการศกษาประสทธภาพในการปฏบตงานตามมาตรการ

ชดเชยเพอการฟนฟใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวของ ส านกงานเขตการปกครองจงหวด

คมะโมะโตะเพอน ามาถอดบทเรยนและจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายแกรฐบาลไทยทงในระดบชาต

(สวนกลาง) และระดบทองถนในจงหวดเชยงรายในมมมองตางๆ และเพอเปนการเพม ประสทธภาพ

(Efficiency) และการมสวนรวม (Participation) ในการใหความชวยเหลอและตอบสนองความตองการ

(Responsiveness) ของประชาชน ตลอดจนน าเอาบทเรยนในครงนมาประยกตในการพฒนาแผนการ

รบมอกบภยพบตแผนดนไหวในประเทศไทย โดยในการศกษาครงนจะมงเนนไปทจงหวดคมะโมะโตะซง

เปนจงหวดทประสบภยพบตแผนดนไหวเมอป 2559 เพอจกไดน ามาเชอมโยงกบจงหวดเชยงรายซง

ไดรบผลกระทบจากการเกดแผนดนไหวดวยเชนกน

1.7. วธกำรด ำเนนกำรวจย

การศกษาเรอง มาตรการชดเชยเพอการฟนฟ: บทเรยน - เรยนรจากประเทศญป นกรณศกษา

รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงรายน เปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research)

เพอหาขอเทจจรงเกยวกบมาตรการในการชดเชยเพอการฟนฟผประสบภยพบตแผ นดนไหวในเขต

จงหวดคมะโมะโตะ โดยศกษาถงกรอบมาตรการในการใหการชดเชยเพอฟนฟผประสบภย และขนตอน

การปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐบาลสวนทองถนในการใหความชวยเหลอผประสบภยอยางม

ประสทธภาพในการประยกตใชกรอบแนวความคดดงน

35

1. หลกธรรมาภบาลในประเดนเกยวกบประสทธภาพ (Efficiency) ซงไดแกความคมคาอนจะ

บงเกดประโยชนสงสดตอสวนรวม 56 ซงวดจากการประหยดเวลาในการปฏบตงานเพอใหสามารถ

ด าเนนการตอในขนตอนตอไป กลาวคอขนตอนการท างานจะตองด าเนนการอยางตอเนอง ไมสะดด หรอ

ตองน ากลบมาด าเนนการซ าเพอแกไขใหม โดยศกษากระบวนการจดการภยพบตของหนวยงานท

รบผดชอบใน 3 ระดบ คอ สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถนในการใหความชวยเหลอฟนฟและ

ตอบสนองความตองการ (Responsiveness)

2. การฟนฟบรณะโดยพนทศกษาไดแกเขตเลอกตวชวด จ านวน 4 ตว คอ

ตวท 5. การรอถอนและการกอสรางอาคาร (Removal and construction of building)

ตวท 7. คณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง (Quality of dwelling reconstruction)

ตวท 8. ทพกอาศยชวคราว (Temporary dwelling and shelters)

ตวท 10. การบรหารจดการ การศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนา

(Administration, education, healthcare and religious facilities)

1.7.1 กำรเกบขอมล

ในการเกบขอมลนนเลอกใชการศกษาในเชงคณภาพ (Qualitative Research) เนองจากมขอด

คอสามารถลงลกในรายละเอยดทเกยวของกบประเดนการด าเนนงานตามมาตรการการฟนฟ

ผประสบภยในจงหวดคมะโมะโตะ เนองจากเปนการศกษาขนาดเลก ซงผลการศกษาจะสามารถน ามาใช

เปนบทเรยนและการเรยนรใหกบประเทศไทยในเชงลก อยางไรกตามการวจยเชงคณภาพน กมขอดอย

ตรงทกลมตวอยางในการศกษาเปนแบบเจาะจง สงผลใหการน าผลการศกษาไปใชในวงกวางมขอจ ากด

โดยการศกษานแบงออกเปน 2 สวนคอ

56 หลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. http://www.opdc.go.th/content.php?menu_id=5&content_id=2442 (สบคนเมอ 25 เมษายน 2560).

36

1. การศกษาคนควาจากเอกสารทเกยวของ (Documentary Research) ซงจะศกษาจากเอกสาร

ทางวชาการ หนงสอ วารสาร สอสงพมพ ระเบยบและขอบงคบตางๆ ทเกยวของกบการปฏบตหนาทใน

ดานการปองกนและบรรเทาสาธารณภยของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะ

2. การศกษาภาคสนาม (Field Research) ซงจะเปนการศกษาโดยใชวธสมภาษณแบบกลม

(Focus- Group Interview) และ สมภาษณเชงลก (Indepth Interview)

1.7.2 ขนตอนกำรด ำเนนกำร

การด าเนนการตามระเบยบวธวจย สามารถแบงเปน 3 ขนตอน ประกอบดวย

ขนตอนท 1 ส ารวจขอมลเบองตนเกยวกบการปฏบตงานของเจาหนาทในระดบทองถนตาม

มาตรการในการชดเชยเพอการฟนฟผประสบภยแผนดนไหวในเขตจงหวดคมะโมะโตะภายใตกรอบ

แนวคดตามหลกธรรมาภบาลของจงหวดคมะโมะโตะ ส านกงานจงหวดเชยงราย และองคการบรหารสวน

ต าบลในเขตต าบลทรายขาว อ าเภอพาน องคการบรหารสวนต าบลดงมะดะ อ าเภอแมลาว จงหวด

เชยงรายซงเปนพนทประสบภยแผนดนไหว โดยจะเนนศกษาการปฏบตงานดานการบรรเทาสาธารณ

ภยจากแผนดนไหว

ขนตอนท 2 ศกษาขนตอนในการปฏบตงานตามมาตรการการพจารณาใหการชดเชยเพอการ

ฟนฟจากรฐบาลโดยเฉพาะประเดนการปฏบตงานภายใตแนวคดเรองหลกธรรมาภบาลในการฟนฟให

ความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวขององคการบรหารสวนต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวด

เชยงราย เพอเปนการเพมประสทธภาพ (Efficiency) ในการใหความชวยเหลอและเพอตอบสนองความ

ตองการ (Responsiveness) ของประชาชน ในชวงเวลาฉกเฉน(Response) และการฟนฟบรณะ

(Recovery)

ขนตอนท 3 เปรยบเทยบขอมลเพอท าการถอดบทเรยนจากการปฏบตหนาทของเจาหนาท

ตลอดจนน าเสนอแนวทางการปรบปรงและพฒนาตามมาตรการการพจารณาใหการชดเชยเพอการฟนฟ

จากรฐบาลทองถนของจงหวดคมะโมะโตะในการบรรเทาสาธารณภยจากแผนดนไหวและเสนอตอรฐบาล

ไทยเพอน ามาประยกตใช กอใหเกดประสทธภาพ และสามารถตอบสนองความตองการของประชาชน

37

บทท 2

เหตกำรณธรณพบตจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงรำย

บทน ำ

ภยพบตอนเกดจากแผนดนไหวนนเปนเรองทยากจะคาดเดาเนองจากเปนปรากฏการณตาม

ธรรมชาตทอยใตพนดน แนนอนวาการเกดแผนดนไหวในแตละครงนน ไมวาจะเปนแผนดนไหวขนาด

เลก ขนาดกลาง หรอขนาดใหญ ลวนแลวแตสรางความตระหนกและความเสยหายแกผคนทงสน เนอหา

ในบทนจะกลาวถงเหตการณธรณพบตจงหวดคมะโมะโตะและเหตการณธรณพบตในจงหวดเชยงราย

เพอเปนน าเสนอขอมลเบองตนของความเสยหายทเกดขนของทงสองจงหวด

2.1 เหตกำรณธรณพบตจงหวดคมะโมะโตะ

ระหวางวนท 14-16 เมษายน 2559 จงหวดคมะโมะโตะไดเผชญเหตการณแผนดนไหวขนาด

ใหญ โดยจากรายงานของส านกเฝาระวงแผนดนไหว ไดรายงานวา เมอวนท 14 เมษายน พ.ศ. 2559

เกดเหตการณแผนดนไหวน า (Foreshock) ขนาด 6.2 โดยเกดแผนดนไหวตาม (Aftershock)

ขนประมาณ 800 ครง และเมอวนท 16 เมษายน พ.ศ. 2559 เวลาประมาณ 01.25 น. ตามเวลาทองถน

ของญป น ไดเกดแผนดนไหวขนาดความรนแรง 7.0 (Mw) (ละตจด 32.782 องศาเหนอ ลองจจด

130.726 องศาตะวนออก ทระดบ ความลก 10 กโลเมตร *USGS) รายละเอยดดงตารางขางลางน

38

ตำรำงท 4 รำยงำนกำรเกดแผนดนไหวจงหวดคมะโมะโตะ57 ดงน

Date and Time Hypocenter Magnitude JMA Seismic Intensity

(Max)58 14 April 2016 21:26 JST (12:26 UTC)

Kumamoto Chiho of Kumamoto Prefecture

6.5 7

14 April 2016 22:07 JST (13:07 UTC)


5.8 6-

15 April 2016 00:03 JST (14 April 2016 15:03 UTC)


6.4 6+



7.3 7



5.9 6-


Aso Chiho of Kumamoto Prefecture 5.8 6+

ทมำ: Japan Metrological Agency

จากตารางขางตน แผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะในครงนอยในระดบทรนแรง ซงระดบการ

สนสะเทอน (intensity) หรอในประเทศญป นมกใชค าวา “ชนโดะ” (震度:shindo) นน สามารถแบงระดบ

57 The 2016 Kumamoto Earthquake. 2016. Japan Metrological Agency. http://www.jma.go.jp/jma/en/2016

_Kumamoto_Earthquake/2016_Kumamoto_Earthquake.html (accessed 20 April 2017). 58 มาตรวดระดบความสนสะเทอนหรอความรนแรง โดยภาษาญป นใชค าวาชนโดะ ซงมระดบตงแต 0 ถง 7

39

ตงแต 0 ถง 759 (ภาคผนวกท 1)

จากเหตการณแผนดนไหวทเมองคมะโมะโตะในครงนสงผลใหเกดความเสยหายในวงกวาง

กลาวคอ

1. ทพกอาศยของประชากรพงทลายเสยหายราว 7,996 หลงคาเรอน

2. ทพกอาศยของประชากรทไดรบความเสยหายหรอพงทลายเพยงครงหลง จ านวน 17,886

หลงคาเรอน

3. ทพกอาศยของประชากรทพงทลายหรอเสยหายบางสวน จ านวน 73,035 หลงคาเรอน60

จากการสญเสยและความเสยหายดงกลาว รฐบาลทองถนของจงหวดคมะโมะโตะไดเขามา

ด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยในเขตพนทประสบภยตางๆ โดยรายงานของ ASEAN

Disaster Reduction Center ไดอธบายวาหนวยงานทองถนไดเขามาประเมนความเสยหายของทพก

อาศยของประชากรโดยการปฏบตหนาทไดเรมตนตงแตวนท 15 เมษายนในเขตเมองตางๆ เชนเมอง

Mashiki ซงเปนพนททบานเรอนไดรบความเสยหายอยางหนก เพอในขนตอนตอไปรฐบาลทองถนของ

จงหวดคมะโมะโตะจกไดด าเนนการเรองการใหความชวยเหลอฟนฟตามมาตรการใหความชวยเหลอและ

ฟนฟในดานตางๆ ตอไป61

นอกจากนผลจากแผนดนไหวยงกอใหเกดความเสยหายแกสถานทส าคญตางๆ ซงเปนสถานท

สาธารณะรวม 248 แหง เชน ปราสาทคมะโมะโตะ และศาลเจาอะโส จงหวดคมะโมะโตะ นอกจากนยงม

รายงานวาภเขาไฟอะโสะซงอยในเขตจงหวดคมะโมะโตะไดเกดการปะท มควนพงออกมาประมาณ 100

59 News Letter ฉบบพเศษเพอชวยภยพบตแผนดนไหว คลนสนาม และเลอกตงกรรมการบรหาร. 2559. สมาคม

นกเรยนเกาญป น ในพระบรมราชปถมภ. http://www.ojsat.or.th/main/images/stories/newsletter/March.pdf (สบคนเมอ 13 เมษายน 2560); โฆษต ทพยเทยมพงษ. 2559. สะดดค า “แผนดนไหว”. ผจดการออนไลน. http://www.manager.co.th/Japan/ViewNews.aspx? NewsID=9590000039042 (สบคนเมอ 20 เมษายน 2560). 60 2016 Kumamoto Earthquake survey Report. 2016. ASEAN Disaster Reduction Center. http://www.apec-epwg.org/public/uploadfile/ meeting/ 6f96f4acde9a13aa7c52932d 60153313.pdf (accessed March 12, 2017). 61 เรองเดยวกน.

40

เมตร และเกดดนสไลดขนอกหลายจดโดยขอมลเมอวนท 24 พฤษภาคม 2559 นนพบวามยอดผเสยชวต

มากกวา 49 ราย มผบาดเจบ 1,258 ราย และในจ านวนนมผบาดเจบสาหส 360 ราย62

ในสวนของการปฏบตหนาทใหความชวยเหลอของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะน เนองจาก

ประเทศญป นเปนประเทศทใหความส าคญกบการปกครองในระดบทองถนและรฐบาลทองถนมความ

เขมแขง สามารถบรหารจดการปญหาตางๆ ไดด หลงจากป พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) เปนตนมา

การปกครองสวนทองถนในประเทศญป นไดถกปรบเปลยนรปแบบโดยการยกเลกการบรหารราชการ

แผนดนในลกษณะการมอบหมายงานออก หรอ หนาททถกมอบ (Delegation) โดยสวนราชการ สงผลให

ทองถนมความคลองตวในการปฏบตงานสง63 กอปรกบประเทศญป นมประสบการณในการตงรบกบภย

พบตแผนดนไหว ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government

Office) จงสามารถปฏบตหนาทในการจดการใหความชวยเหลอผประสบภยไดอยางรวดเรวและม

ประสทธภาพ

ประเทศญป นไดใหความส าคญในการใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวไมเฉพาะใน

รปของเงนชดเชยคาเสยหายในกรณททอยอาศยเสยหายหรอพงทลาย หรอบาดเจบ พการ ไปจนถง

เสยชวต แตยงใหความส าคญในการใหความชวยเหลอทางดานจตใจแกผประสบภยอกดวย

พระราชบญญตบรรเทาภยพบต พ.ศ. 2490 หรอ Disaster Relief Act (1947) ซงไดอธบาย

ประเภทของกจกรรมบรรเทาทกขไวในมาตรา 23 ดงน

1) การจดหาทพก (รวมถงทอยอาศยชวคราวฉกเฉน)

2) การแจกจายขาวสวยและอาหารอนๆ ตลอดจนน าดม

3) การจดและ / หรอใหยมเสอผา เครองนอนและสงจ าเปนพนฐานอนๆ

4) การดแลดานการแพทยและการคลอดบตร

62 แผนดนไหวญป น. 2559. ส านกเฝาระวงแผนดนไหว กรมอตนยมวทยา. http://www.earthquake.tmd.go.th /documents/file/seismo-doc-1464857532.pdf (สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2559). 63 Kiyotaka Yokomichi. 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น, จดหมายขาวสถาบนพระปกเกลา,

12(6): 7.

41

5) การชวยเหลอผประสบภย

6) การซอมแซมทอยอาศยอยางเรงดวน

7) การแจกจายและ / หรอเงนก การจดหาเงนทนอปกรณและวสดทจ าเปนตอการด ารงชวต

8) การแจกจายอปกรณการเรยน

9) การฝงศพ

10) เรองอนๆ นอกเหนอจากทกลาวในวรรคกอนตามทก าหนดโดยกฎหมายของรฐบาล64

นอกจากนพระราชบญญตตอบโตภยพบตพนฐาน (Disaster Countermeasures Basic Act

1997 (พ.ศ. 2540) ไดอธบายไวในสวนท 5 (Disaster Emergency Measures) มาตราท 50 ซงอธบาย

เกยวกบ มาตรการฉกเฉนในกรณเกดภยพบตดงน

1. มาตรการทเกยวของกบการออกและสงค าเตอน ค าแนะน าหรอค าสงในการอพยพ

2. มาตรการทเกยวของกบมาตรการฉกเฉน เชนการดบเพลง การปองกนน าทวม

3. มาตรการทเกยวของกบการชวยเหลอบรรเทาทกขและการคมครองผประสบภย

4. มาตรการทเกยวของกบการเรยนการสอนในกรณฉกเฉนของเดกและนกเรยนในโรงเรยนท

ไดรบผลกระทบจากภยพบต

5. มาตรการทเกยวของกบการฟนฟสถานประกอบการและอปกรณชวคราว

6. มาตรการทเกยวกบความสะอาด การควบคมโรคระบาด การสาธารณสขและสขาภบาล

7. มาตรการทเกยวของกบการปองกนอาชญากรรม การควบคมการจราจร และการรกษา

ระเบยบทางสงคม

8. มาตรการทเกยวของกบการขนสงในกรณฉกเฉน

9. มาตรการทเกยวของกบมาตรการในการปองกนภยพบตหรอการแผขยายของภยพบต65

64 Disaster Relief Act. 1984. The International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC). http://www.ifrc.org/docs/idrl/502EN.pdf (accessed June 10, 2017). 65 Disaster Countermeasures Basic Act. 1997. The Asian Disaster Reduction Center Japan. http://www.adrc.asia/documents/law/DisasterCountermeasuresBasicAct.pdf (accessed June 10, 2017).

42

นอกจากนประเทศญป นยงไดออกกฎหมายอกฉบบหนงคอ Act on Special Measures for

Earthquake Disaster Countermeasures (Act No.111 of 1995) ซงเปนพระราชบญญตมาตรการพเศษ

กรณภยพบตแผนดนไหว ซงไดน าบทเรยนทไดรบจากแผนดนไหวใหญในเมองโกเบเมอป พ.ศ. 2538

มาใชรางกฎหมาย ซงประเดนหนงทนาสนใจในกฎหมายฉบบนไดบญญตไวในมาตราท 2 คอการจดท า

แผน 5 ปในการตอบโตภยพบต การจดท างบประมาณพเศษ ตลอดจนการพฒนาระบบตางๆ

เพอสงเสรมงานวจยเกยวกบแผนดนไหวเพอประโยชนในการปกปองชวตและทรพยสนของประชาชน

และยงรวมถงมาตราท 5 เรองการทรฐบาลกลางพจารณาพนธบตรทองถนซงออกโดยรฐบาลทองถนใน

การจดหามาตรการตอบโตภยพบตเพอใหมาตรการจดการแผนดนไหวมประสทธภาพมากยงขน66

โดยแผนการจดการภยพบตข นพนฐาน (Basic Disaster Management Plan) เปนแผนระยะยาวท

มงเนนการจดการภยพบตพนฐานทเกยวของกบ แผนปฏบตการในการจดการภยพบตและแผนจดการ

ภยพบตในระดบทองถน

ส าหรบแผนการจดการภยพบตข นพนฐาน (Basic Disaster Management Plan) ในฉบบน

ไดก าหนดขอบญญตในการจดตงระบบการจดการภยพบตสงเสรมมาตรการการจดการภยพบต เรองการ

ฟนฟบรณะหลงเกดภยพบต ตลอดจนสงเสรมการวจยทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในการจดการ

ภยพบต โดยแผนนไดรบการปรบปรงใหมทงหมดในป พ.ศ. 2538 โดยน าเอาประสบการณทไดรบจาก

เหตการณของแผนดนไหวทเมองโกเบ หรอ Great Hanshin-Awaji มาก าหนดหนาทความรบผดชอบ

ของแตละหนวยงาน เชน รฐบาลกลางและรฐบาลทองถน ตลอดจนเทศบาลและหนวยงานอนๆ ซงใน

แผนใหญจะประกอบไปดวยการจดการภยพบตในแตละประเภท ตลอดจนอธบายเกยวกบมาตรการ

ปองกนทเฉพาะเจาะจงตามแตละขนตอนอนไดแก การปองกนและเตรยมพรอมการตอบสนองในกรณ

ฉกเฉน ตลอดจนการฟนฟบรณะ67

66 Background Report Law and Regulation for the Reduction of Risk from Natural Disasters in Japan. (2012). A National Law Desk Survey. http://drr-law.org/resources/Japan-Desk-Survey.pdf (accessed July 20, 2017). 67 White paper disaster management in Japan 2015. 2015. Cabinet Office Japan. http://www.bousai.go.jp/1info/pdf/saigaipanf_e.pdf (accessed March 10, 2017).

43

นอกจากน ร ฐบาลญป นยงไดก าหนดรายละเอยดไวในเอกสาร White Paper Disaster

Management in Japan 2015 Summary เกยวกบมาตรการการฟนฟบรณะ โดยก าหนดมาตรการใน

การตรวจสอบความปลอดภยของทอยอาศยส าหรบผประสบภย ดงน

1. การใหค าจ ากดความของทอยอาศยฉกเฉนชวคราวและวธการในการจดการสงของบรจาค

2. การสรางความสมดลระหวางเงอนไขในการระดมทนและมาตรการอนๆ (เชนมาตรการ

ส าหรบผมรายไดนอย)

3. แนวทางในการเปลยนแปลงทอยอาศยถาวร

4. แนวทางในการซอมแซมทอยอาศยฉกเฉน68

ทงนญป นไดปรบปรงขอกฎหมายทเกยวของกบการบรหารจดการภยพบตเพอใหการปฏบตงาน

ของรฐเปนไปอยางมประสทธภาพ (ดภาคผนวกท 2) โดยในกรณของจงหวดคมะโมะโตะนนไดก าหนด

รายละเอยดการใหความชวยเหลอเยยวยาแกผประสบภยประเภทตางๆ ดงน69

68 White paper disaster management in Japan 2015. 2015. Cabinet Office Japan. http://www.bousai.go.jp /1info/pdf/saigaipanf_e.pdf (accessed March 10, 2017). 69 2016 Kumamoto Earthquake, Kumamoto Earthquake Victim Support Guidebook. 2016. Recovery General Affairs Section, Recovery Section, Kumamoto City Policy Bureau. http://www.city.kumamoto.jp/ common/UploadFileDsp.aspx?c_id=5&id=12636&sub_id=42&flid=90259 (accessed June 10, 2016).

44

ตำรำงท 5 คมอใหควำมชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวเมองคมะโมะโตะ

45

ทมำ: 2016 Kumamoto Earthquake, Kumamoto Earthquake Victim Support Guidebook. 2016. Recovery General Affairs Section, Recovery Section, Kumamoto City Policy Bureau. http://www.city.kumamoto.jp/ common/UploadFileDsp.aspx?c_id=5&id=12636 &sub_id=42&flid=90259 (accessed June 10, 2016).

46

2.2 เหตกำรณธรณพบตในประเทศไทย

เมอวนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลาประมาณ 18.08 น. ไดเกดเหตการณแผนดนไหวขนาด 6.3

แมกนจด มจดศนยกลางอยบรเวณอ าเภอแมลาว จงหวดเชยงราย70 จากเหตการณแผนดนไหวทเกดขน

ในครงน ไดสรางความเสยหายรวมทงสน 7 อ าเภอ 50 ต าบล 609 หมบาน จ านวนบานเรอนทไดรบ

ความเสยหายทงหลงม 116 หลงคาเรอน และเสยหายบางสวน รวม 8,935 หลงคาเรอน และมผเสยชวต

จ านวน1 คน และมผบาดเจบจ านวน 100 กวาคน71

นอกจากนจากเหตการณการเกดแผนดนไหวขนาด 6.3 แมกนจดเมอวนท 5 พฤษภาคม 2557

เวลาประมาณ 18.08 น. โดยมจดศนยกลางอยบรเวณ อ าเภอแมลาว จงหวดเชยงราย72 จากเหตการณ

แผนดนไหวทเกดขนในครงน เกดขนจากการเคลอนตวของกลมรอยเลอนพะเยา ซงถอเปนหนงในรอย

เลอนทมพลงในเขตจงหวดภาคเหนอ และเปนเหตแผนดนไหวทมความรนแรงและมศนยกลางใน

ประเทศไทยขนาดใหญทสด นบตงแตมการใชเครองมอทางวทยาศาสตรบนทกไวในชวง 60 ปทผานมา

ไดมการค านวณยอนหลงตอไปไดอก 30-40 ป73 ผลจากความเสยหายในครงนสามารถสรปไดวา พนท

ประสบภยพบต รวมทงสน 7 อ าเภอ 50 ต าบล 609 หมบาน จ านวนบานเรอนทไดรบความเสยหายทง

70 จากรายงานการเกดแผนดนไหวโดยส านกเฝาระวงแผนดนไหว อธบายวาเมอวนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา

18.08 น. (ตามเวลาประเทศไทย) ไดเกดเหตการณ แผนดนไหวค านวณศนยกลางในเบองตนพบวามจดศนยกลางอยบรเวณต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย ละตจด 19.685 .N ลองจจด 99.687 .E ขนาดแผนดนไหว 6.3 ความลก 7 กโลเมตร ความรนแรงระดบ VIII ตามมาตราเมอรคลล ตอมาส านกเฝาระวงแผนดนไหวไดท าการ วเคราะหขอมลอกครงจากขอมลทกชนดทจดเกบเพมเตม พบวา พกดมการเปลยนแปลงจากต าแหนงเดม ประมาณ 8 กโลเมตรทละตจด 19.756 องศาเหนอ ลองจจด 99.687 องศาตะวนออก ทระดบความ ลก 2 กโลเมตร ท ต าบลจอมหมอกแกว อ าเภอแมลาว จงหวดเชยงราย อางองจาก รายงานการเกดแผนดนไหวบรเวณจงหวดเชยงราย วนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08 น. 2557. ส านกเฝาระหวางแผนดนไหว กรมอตนยมวทยา www.seismology. tmd.go.th/documents/file/seismo-doc-1404703458.pdf (สบคนเมอ 5 กนยายน 2558). 71 สรปสถานการณพนทประสบภยในวนท 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2555, เรองเดยวกน. 72 จากรายงานการเกดแผนดนไหวโดยส านกเฝาระวงแผนดนไหว อธบายวาเมอวนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08 น. (ตามเวลาประเทศไทย) ไดเกดเหตการณ แผนดนไหวค านวณศนยกลางในเบองตนพบวามจดศนยกลางอยบรเวณต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย ละตจด 19.685 .N ลองจจด 99.687 .E ขนาดแผนดนไหว 6.3 ความลก 7 กโลเมตร ความรนแรงระดบ VIII ตามมาตราเมอรคลล ตอมาส านกเฝาระวงแผนดนไหวไดท าการ วเคราะหขอมลอกครงจากขอมลทกชนดทจดเกบเพมเตม พบวา พกดมการเปลยนแปลงจากต าแหนงเดม ประมาณ 8 กโลเมตรทละตจด 19.756 องศาเหนอ ลองจจด 99.687 องศาตะวนออก ทระดบความ ลก 2 กโลเมตร ท ต าบลจอมหมอกแกว อ าเภอแมลาว จงหวดเชยงราย, เรองเดยวกน.

73 สวทย โคสวรรณ. 2557. จบตาอก 5 รอยเลอนใกลเคยงหลงแผนดนไหวเชยงราย. ผจดการออนไลน. www.manager.co.th/Science/ViewNews.aspx?NewsID=9570000050204 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

47

หลงม 116 หลงคาเรอน และเสยหายบางสวน รวม 8,935 หลงคาเรอน และมผเสยชวตจ านวน 1 คน

และมผบาดเจบจ านวน 100 กวาคน74

นอกจากนยงมการรายงานขาวของหนงสอพมพประชาชาตธรกจ (ออนไลน) เมอวนท 18

พฤษภาคม 2557 ไดระบขอมลความเสยหายจากแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายเมอวนท 5 พฤษภาคม

2557 ในตาราง และรปภาพดานลางน ดงน

ตำรำงท 6 ขอมลควำมเสยหำยจำกแผนดนไหวในจงหวดเชยงรำยเมอวนท 5 พฤษภำคม

255775

ควำมเสยหำย จ ำนวน บานเสยหายทงหลง 116 หลง บานเสยหายบางสวน 8,935หลง

วด 99 แหง โบสถครสต 7 แหง โรงเรยน 35 แหง

มหาวทยาลย 1 แหง สถานพยาบาล 25 แหง

โรงงานอตสาหกรรม 6 แหง โรงแรม 1 แหง ถนน 5 สาย สะพาน 1 แหง ตลงพง 1 แหง

คอสะพาน 1 แหง

ทมำ: แผนดนไหวเชยงรายเสยหายพนล. ผวาอาฟเตอรชอกยาว-รองบฯซอมสราง. 2557. ประชาชาตธรกจออนไลน.

http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1400430784 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

74 สรปสถานการณพนทประสบภยในวนท 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2557, ส านกเฝาระหวางแผนดนไหว กรมอตนยมวทยา, รายงานการเกดแผนดนไหวบรเวณจงหวดเชยงราย วนท 5พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08 น., www.seismology.tmd.go.th/documents/ file/seismo-doc-1404703458.pdf 75 แผนดนไหวเชยงรายเสยหายพนล. ผวาอาฟเตอรชอกยาว-รองบฯซอมสราง. 2557. ประชาชาตธรกจออนไลน. http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1400430784 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

48

รปภำพท 3 ควำมเสยหำยของวดหลงเกดแผนดนไหวในจงหวดเชยงรำย

ทมำ: เหนอแผนดนไหว 6.4 รเตอร!อ.พานเชยงราย. 2557. คมชดลกออนไลน . www.komchadluek.net/detail/20140505/184112.html (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558)

รปภำพท 4 ควำมเสยหำยบนถนนสำยเชยงรำย-เชยงใหมหลงเกดแผนดนไหวในจงหวดเชยงรำย

ทมำ: ความเสยหายหลงเกดแผนดนไหวบนถนนสายเชยงราย-เชยงใหม. 2557. มตชนออนไลน http://www.matichon.co.th/ news_detail.php? newsid=1399292546 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

49

รปภำพท 5 ควำมเสยหำยบนถนนสำยเชยงรำย-เชยงใหมหลงเกดแผนดนไหวในจงหวดเชยงรำย

ทมำ: ความเสยหายหลงเกดแผนดนไหวบนถนนสายเชยงราย-เชยงใหม. 2557. สปรงสนว (Spring News). http://www.springnews. co.th/economics/ 87499 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

รปภำพท 6 ควำมเสยหำยของบำนเรอนรำษฎรหลงเกดแผนดนไหวในจงหวดเชยงรำย

ทมำ: แผนดนไหวเชยงรายเสยหายพนล. ผวาอาฟเตอรชอกยาว-รองบฯซอมสราง. 2557. ประชาชาตธรกจออนไลน.

http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1400430784 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

50

จากตารางและรปภาพนอกจากความเสยหายจากเหตการณแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายแลว

จงหวดใกลเคยงอก 6 จงหวดในเขตภาคเหนอ ไดแก เชยงใหม พะเยา นาน แพร ล าปาง และ

ก าแพงเพชร กไดรบผลกระทบดวยเชนกน76

จากเหตการณดงกลาวรฐบาลซงมหนาทในการใหการบรการสาธารณะแกประชาชนจงตองเขา

มามบทบาทในการใหการชวยเหลอและฟนฟผประสบภยธรรมชาตซงกรวมถงภยธรรมชาตทเกดจาก

แผนดนไหวดวย แนนอนวาในการปฏบตหนาทใหความชวยเหลอและฟนฟผประสบภยนน สงหนง

นอกเหนอจากการบรหารจดการ ตลอดจนนโยบายในการใหความชวยเหลอของรฐบาล กคองบประมาณ

นนเอง

76 รายงานการเกดแผนดนไหวบรเวณจงหวดเชยงราย วนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08 น. 2557. ส านกเฝาระหวางแผนดนไหว กรมอตนยมวทยา www.seismology.tmd.go.th/documents/ file/seismo-doc-1404703458.pdf (สบคนเมอ 5 กนยายน 2558)

51

บทท 3

มำตรกำรชดเชยเพอกำรฟนฟบรณะหลงภยพบตในมตดำนประสทธภำพ ในระดบทองถนของจงหวดคมะโมะโตะ ประเทศญป น

บทน ำ

จากเหตการณธรณพบตระหวางวนท 14-16 เมษายน 2559 จงหวดคมะโมะโตะ รฐบาลทองถน

ไดด าเนนการใหความชวยเหลอและอ านวยความสะดวกใหกบผประสบภยในหลายดาน และเนองจาก

จงหวดคมะโมะโตะไมคอยประสบเหตการณแผนดนไหวเฉกเชนพนทอนๆ ในประเทศญป น จงสงผลให

การปฏบตการใหความชวยเหลอผประสบภยในชวงแรกๆ มความลาชาอยบาง

เนอหาในบทนจงไดอธบายถงการปฏบตหนาทใหความชวยเหลอผประสบภย ตามมาตรการ

ชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตในระดบทองถน ของส านกงานเขตการปกครองทองถนจงหวด

คมะโมะโตะ ประเทศญป น ตามหลกธรรมาภบาลในประเดนเกยวกบประสทธภาพ (Efficiency) ซง

หมายถงการปฏบตงานใหเกดความคมคาอนจะบงเกดประโยชนสงสดตอสวนรวม77 โดยมการลด

ขนตอนและระยะเวลาเพออ านวยความสะดวกแกประชาชน นอกจากนยงตองมการลดภาระคาใชจาย

ตลอดจนยกเลกภารกจทลาสมยและไมมความจ าเปนออกไป ซงในกรณของรฐบาลทองถนจงหวดค

มะโมะโตะนน ตววดประสทธภาพในการปฏบตหนาทใหความชวยเหลอผประสบภยของเจาหนาท

หมายถง การปฏบตหนาทไดอยางตอเนองตงแตตนจนจบ โดยสามารถน าขอมลความเสยหายหรอ

รายละเอยดตางๆ นนไปใชด าเนนการตอไดในทนท ซงแมวาในการปฏบตงานอาจจะไมสามารถลด

ขนตอนและระยะเวลาในการปฏบตงานไดทงหมด เนองจากมขนตอนตามสายงานบงคบบญชาหรอท

กฎหมายไดระบไว แตการปฏบตงานตองไมด าเนนการซ าไปซ ามา หรอด าเนนการใหมหลายๆ ครง

เพราะการท าเชนน นอกจากจะเปนการยดเวลาการปฏบตงานใหนานขน ยงสงผลตอคาใชจายทอาจ

เพมขนดวย


52

3.1 มำตรกำรและกระบวนกำรในกำรฟนฟบรณะกบทพกอำศย: กำรสงกำร

ในการด าเนนงานตามมาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตของประเทศญป นใน

ระดบสวนกลางนน รฐบาลกลางมหนาทในการก าหนดกรอบในภาพรวมระดบประเทศ ในรปของ

กฎหมายซงบงคบใชภายในประเทศ เชน การประกาศพระราชบญญตมาตรการตอบโตภยพบตพนฐาน

Disaster Countermeasures Basic Act ป ค.ศ. 1961 (พ.ศ. 2504) และไดมการแกไขเนอหาในตวบทให

มความทนสมยตามความจ าเปน ซงในเนอหาของพระราชบญญตดงกลาวไดก าหนดมาตรการส าคญไว

หลายดาน อาท มาตรการการปองกนการเกดภยพบตฉกเฉน มาตรการการบรรเทาความเสยหายขณะ

เกดภยพบต และมาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตเอาไวดวย78 ทงน มาตรการตอบโต

ภยพบตพนฐาน Disaster Countermeasures Basic Act ป ค.ศ. 1961 (พ.ศ. 2504) ไดเออใหรฐบาล

สวนทองถนมทศทางในการบรหารจดการดวยตวเองไดอยางชดเจน

ขณะเดยวกนในระดบทองถนหรอระดบจงหวดคมะโมะโตะนน ส านกงานเขตการปกครอง

จงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) จะเปนผปฏบตหนาทในการใหความ

รวมมอชวยเหลอผประสบภย โดยการวางแผนงานตางๆ ตลอดจนกอสรางทพกอาศยชวคราวใหแก

ผประสบภยแผนดนไหว อกทงตองด าเนนการจดการและสงการใหเจาหนาทเขาไปส ารวจความเสยหาย

ทเกดขนในเขตเทศบาลตางๆ ซงในกรณของจงหวดคมะโมะโตะนน ไดสงการใหเจาหนาทไปด าเนนการ

ส ารวจความเสยหาย แลวน าขอมลนนมาใชเปนขอมลพนฐานในการวางแผนเพอกอสรางทพกอาศย

ชวคราวแกผประสบภย การปฏบตงานของเจาหนาทกลมน เรยกวาเจาหนาทประสานงานขอมล

(Information Liaison Officers) ซงเปนการท างานระหวางรฐบาลกลางและเขตปกครองทองถนทไดรบ

ผลกระทบ เพอใหทงรฐบาลกลางและรฐบาลทองถนทไดรบผลกระทบมขอมลเดยวกน

78 ชาญวทย ชยกนย. ม.ป.ป. ความรบผดชอบของรฐเกยวกบการจดการภยพบต: การศกษาเปรยบเทยบกรณของ

ญป นและไทย ใน ศรพร วชวลค (บรรณาธการ). 2559. การตอบสนองตอภาวะวกฤตในประเทศญป นและประเทศไทย: ระบบการจดการ ตว

แสดงและความชวยเหลอ = Emergency Response in Japan and Thailand: System, Management, Actors, and Assistance. กรงเทพฯ:

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 163.

53

ในการสงการตามมาตรการและกระบวนการในการฟนฟบรณะทพกอาศยนน รฐบาลทองถน

จงหวดคมะโมะโตะสามารถด าเนนงานไดอยางเปนอสระ เน องจากการบรหารราชการของประเทศญป น

นน ระบบราชการบรหารราชการในระดบทองถนในรปแบบทวไปสามารถแบงออกเปน 2 ระดบ

คอ ระดบบนหรอระดบจงหวด (Prefectures) และระดบลางหรอระดบเทศบาล (Municipal) โดยการ

ปกครองในระดบจงหวดนน จะมพนทการด าเนนงานทครอบคลมหนวยการปกครองทองถนในระด บ

เทศบาลดวย เชนก น อยาง ไรก ตามแมว าการปฏ บ ต ง านจะตอ งข น ตรงกบจงหวด แตไมได

หมายความวาเทศบาลจะเปนหนวยงานภายใตสงกดของจงหวด เนองจากในทางปฏบตแลว จงหวด

มอ านาจและห นาท เ ฉพาะ ในการ ใหค า แนะน าห รอ เ สนอแนวทาง ในการด า เ น นง าน ให

แก เทศบาลเทาน น ตวจงหวดเองไ มสามารถ ใชอ าน าจส ง ก ารต อ เทศบาลได เมอเปนเชนนน

ทงจงหว ดและเทศบาลจงม สถานะเปนหนวยการปกครองทองถ นทม ฐานะเทาเท ยมกน จะ

แตกตางกนกเฉพาะขนาดพนทรบผดชอบในการใหบรการแกประชาชนเทานน79

ส าหรบกระบวนการจดการภยพบตของประเทศญป นนน การสงการและขนตอนการด าเนนงาน

ในการใหความชวยเหลอผประสบภยจะเปนลกษณะการประสานงานกนระหวางรฐบาลกลางและรฐบาล

ทองถน ซงโดยทวไปแลว การใหความชวยเหลอผประสบภยในเบองตน จะเปนหนาทของรฐบาลทองถน

กลาวคอปฏบตหนาทตงแตขนตอนการอพยพผประสบภยไปพกอาศยในศนยอพยพชวคราว

(Evacuation Center) จากนนจงพจารณาทต งในการกอสรางทพกชวคราว80 และหลงจากการกอสรางท

79 นครนทร เมฆไตรรตน และคณะ. ม.ป.ป. รายงานวจยเรอง ทศทางการปกครองสวนทองถนของไทยและตางประเทศ. http://www.local.moi.go.th/document%205.pdf (สบคนเมอ 25 พฤษภาคม 2560). 80 ส าหรบบานชวคราวแบบธรรมดานน รฐบาลไดเตรยมการสรางเพอรองรบผประสบภยเอาไวทงสน 4,303 หลง จาก

เหตการณแผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะครงนมผประสบภยทงสนจ านวน 42, 988 คน หรอ 18,506 ครอบครว ซงในปจจบน (ขอมล

เมอวนท 12 ธนวาคม 2560) มผประสบภยยงมจ านวน 9,835 อาศยอยในบานพกชวคราวจ านวนทงสน 3,845 หลง ในสวนของทพก

ชวคราวแบบเปนหองชดหรออะพารตเมนตนนมผประสบภย จ านวนทงสน 31051 คน อาศยอยในอะพารตเมนต จ านวน 12,362 ครอบครว

(หอง) นอกจากนยงมทพกของรฐบาล ซงมจ านวนผประสบภยพกอยจ านวนทงสน 1,555 คน หรอ 723 ครอบครว ในกรณการเขาพกนน

มการแบงออกเปนภายในจงหวดคมะโมะโตะ (เขตเมอง) และนอกจงหวด (นอกเมอง) เนองจากไมมทพกชวคราวกนอกจงหวดฉะนน

ผประสบภยทพกอาศยอยนอกจงหวดกตองเขาพกในพกชวคราวแบบเปนหองชดหรออะพารตเมนตหรอทอาศยของรฐบาล

54

พกอาศยชวคราวเสรจสนลง จงจะเปนกระบวนการยายผประสบภยไปพกอาศยในบานพกชวคราว เพอ

รอยายไปพกอาศยยงทพกอาศยถาวรตอไป

ในกรณของจงหวดคมะโมะโตะนน รฐบาลทองถนทงระดบจงหวดและระดบเทศบาลจงมอ านาจ

ในการด าเนนการพจารณาตามมาตรการชดเชยเพอการฟนฟและสงการสรางทพกอาศยชวคราวแก

ผประสบภยแผนดนไหวในพนททไดรบผลกระทบ โดยรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะ หรอ ส านกงาน

เขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะไดด าเนนการก าหนดแผนการเคลอนยายผประสบภยผซงพกอาศย

อยในศนยอพยพชวคราวไปยงทพกพงชวคราวในเขตจงหวดคมาโมโตะ โดยเบองตนส านกงานเขตการ

ปกครองจงหวดคมะโมะโตะจะเปนผส งการใหมการจดตงส านกงานฟนฟและบรณะจงหวดคมะโมะโตะ

(The Kumamoto Earthquake Recovery and Reconstruction Headquarters) ขนตามแผนการปฏบต

งานดงน

1. การอพยพผประสบภยไปพกอาศยในศนยอพยพ (Evacuation Center)

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะไดจดตงศนยอพยพชวคราวขนจ านวน 855 ศนย

เพอรองรบผประสบภยจ านวนทงสน 183,882 คน โดยสามารถยายผประสบภยเขาพกในทพกอาศย

ชวคราวเดอนกนยายน 255981 ระยะเวลาในการพกอาศยในศนยอพยพคอระหวางเดอนเมษายน -

ตลาคม 255982 โดยการเตรยมความพรอมเพอรองรบผประสบภยและสภาพความเปนอยภายในศนย

อพยพชวคราวดงปรากฏอยในรปภาพท 9 และ 10 ตามล าดบ

81 APAN PLATFORM Aid to Victims of the Kumamoto Earthquakes (Emergency Response to Earthquake in Kumamoto) FY 2016 Report. 2016. Japan Platform. http://www.japanplatform.org /programs/pdf/JPF_kyushu-disaster2016_report_en.pdf (accessed July 20, 2017). 82 Final Report on Kumamoto Earthquakes Response. 2016. Church World Service (CWS). https://www.cwsjapan.org/wp-content/uploads/2017/09/Narrative-Report_Kumamoto.pdf (accessed July 20, 2017).

55

รปภำพท 7 กำรเตรยมควำมพรอมเพอรองรบกำรอพยพของผประสบภยจำกเหตกำรณแผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะ

ทมำ: The Mainichi Shimbun . 2016. Architect's cardboard tube and cloth partitions bring privacy to evacuation centers.

https://mainichi.jp/english/articles/20160425/p2a/00m/0na/002000c (accessed January 18, 2018).

รปภำพท 8 สภำพควำมเปนอยของผประสบภยภำยในศนยพกพงชวครำวจำกเหตกำรณแผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะ

ทมำ: Shutterstock. 2018. https://www.shutterstock.com/image-photo/kumamoto-japan-april-16-earthquake-survivors-623427662 (accessed January 18, 2018)

56

2. การอพยพผประสบภยจากศนยอพยพ (Evacuation Center) ไปพกอาศยยงบานพกชวคราว

(Temporary Housing)

ดานการอพยพผประสบภยไปยงศนยอพยพ (Evacuation Center) นน ส านกงานเขตการ

ปกครองจงหวดคมะโมะโตะไดด าเนนการจดสรางทพกอาศยชวคราว โดยเรมการกอสรางในเดอน

มถนายน 2559 โดยในสวนแรกแลวเสรจในเดอนตลาคม (ในเขตเมอง) ในขณะทบางสวนแลวเสรจใน

เดอนพฤศจกายน 2559 จากนนจงไดอนญาตใหผประสบภยบางสวนทยอยเขาพกอาศยในบานพก

ชวคราวจนกระทงประกาศปดศนยอพยพในวนท 18 พฤศจกายน 2559

ส าหรบทพกอาศยชวคราวนนมจ านวนทงสน 20,209 หลง ซงตงอยทงในและนอกตวจงหวด

คมะโมะโตะ โดยสามารถแบงออกเปน 3 ประเภทคอ

1. ทพกชวคราวทสรางขนใหม จ านวนทงสน 4,157 หลง/หอง

2. ทพกชวคราวทเชาโดยรฐบาล จ านวนทงสน 14,895 หลง/หอง

3. ทพกสาธารณะ (Public Housing) จ านวนทงสน 1,157 หลง/หอง83

การศกษาวจยตามมาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตในระดบทองถนจงหวด

คมะโมะโตะน อยในชวงเวลาทรฐบาลทองถนไดด าเนนการสรางทพกอาศยชวคราวใหกบผประสบภยไป

จนกระทงผประสบภยสามารถยายออกจากทพกชวคราวไปพกอาศยยงทพกถาวร โดยรปภาพท 9, 10,

และ 11 แสดงใหเหนถงทพกชวคราวซงสรางโดยรฐบาลทองถนในเขตเมอง Minamiaso และ Mashiki

ซงตวทพกอาศยจะถกสรางขนเปนยนต

83 APAN PLATFORM Aid to Victims of the Kumamoto Earthquakes (Emergency Response to Earthquake

in Kumamoto) FY 2016 Report. 2016. Japan Platform. http://www.japanplatform.org /programs/pdf/JPF_kyushu-disaster2016

_report_en.pdf (accessed July 20, 2017).

57

รปภำพท 9 ทพกชวครำวผประสบภยภำยในบรเวณ Minamiaso Village จงหวดคมะโมะโตะ

ภาพถายโดยผวจย เมอวนท 12 ธนวาคม 2560

รปภำพท 10 ทพกชวครำวผประสบภยภำยในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town จงหวดคมะโมะโตะ

ภาพถายโดยผวจย เมอวนท 14 ธนวาคม 2560

58

รปภำพท 11 ทบำนพกชวครำวในเขตเมอง Mashiki ภำยในจงหวดคมะโมะโตะ

ทมำ: Quake-hit town in Kumamoto opens first batch of temp housing units. 2016. https://www.japantimes.co.jp/news /2016/06/14/national/temporary-housing-units-opening-mashikis-quake-displaced-residents/#.WtbkZTO-mM8 (accessed January 18, 2018).

3. การยายจากทพกอาศยชวคราวไปยงทพกอาศยถาวร (Permanent Housing)

หลงจากผประสบภยไดเขาพกอาศยยงบานพกอาศยชวคราวในชวงระยะเวลาหนงแลว

ผประสบภยบางสวนไดเรมด าเนนการซอมแซมและสรางทพกอาศยถาวร ขณะเดยวกนรฐบาลทองถนก

มแผนในการสรางบานพกถาวรใหกบผประสบภย โดยจากขอมล ณ วนท 12 มถนายน 2561 มรายงาน

วาครอบครวผประสบภยจ านวน 12 ครอบครวไดยายเขาบานพกถาวรในหมบาน Nishihara เปนท

เรยบรอยแลวและรฐบาลมแผนทจะสรางบานพกถาวรขนอกจ านวน 1,735 หลง ทงนมการคาดการณไว

วา บานพกถาวรอกจ านวน 45 หลงจะแลวเสรจในเดอนกรกฎาคม 2561 น

จากการสงการตงแตขนตอนท 1 การอพยพผประสบภยไปพกอาศยในศนยอพยพ (Evacuation

Center) ไปยงขนตอนท 2 การอพยพผประสบภยจากศนยอพยพ (Evacuation Center) ไปพกอาศยยง

บานพกชวคราว (Temporary Housing) และขนตอนท 3 การยายจากทพกอาศยชวคราวไปยงทพก

อาศยถาวร (Permanent Housing) นน พบวาการสงการในขนตอนท 1 มความรวดเรวมาก เนองจาก

59

รฐบาลมการประสานงานกบหนวยงานตางๆ ซงรวมถงมหาวทยาลย และ โรงเรยนเพอใชพนทขนาด

ใหญ เชน สนามกฬาในรม (Indoor Stadium) เปนทพกอาศยชวคราวใหกบผประสบภย

อยางไรกตาม การสงการและการปฏบตงานในขนตอนท 2 การอพยพผประสบภยจากศนย

อพยพ (Evacuation Center) ไปพกอาศยยงบานพกชวคราว (Temporary Housing) นน ไมสามารถ

ด าเนนการไดในทนทดวยเหตผลหลก 2 ประการ กลาวคอ 1. ปญหาในการหาทดนทมความเหมาะสม

ใกลแหลงชมชน และมขนาดใหญเพยงพอทจะสรางบานพกชวคราวใหกบผประสบภยในจ านวนมาก

และ 2. การเกดแผนดนไหวตามมาอยางตอเนอง สงผลใหการด าเนนการในการสรางทพกชวคราวไม

สามารถท าไดในทนท ผลคอผประสบภยจงตองอาศยอยในศนยอพยพในระยะเวลาทยาวนานกวาทควร

ดงนนส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ จงไดเรมด าเนนการจดสรางทพกอาศยชวคราวใน

เดอนมถนายน 2559 โดยสวนแรกแลวเสรจในเดอนตลาคม (ในเขตเมอง) และอกสวนหนงแลวเสรจใน

เดอนพฤศจกายน 2559 จากนนจงไดอนญาตใหผประสบภยบางสวนทยอยเขาพกอาศยในบานพก

ชวคราวจนกระทงประกาศปดศนยอพยพในวนท 18 พฤศจกายน 2559

แมวาการปฏบตงานของส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะเปนไปดวยความลาชาน

ดวยตดปญหาบางประการ ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะจงไดมแผนการด าเนนการใน

การสรางบานพกชวคราวดงปรากฎในตารางท 7 ดานลางน

60

ตำรำงท 7 แผนกำรสรำงทพกอำศยชวครำว จงหวดคมะโมะโตะ

เทศบำล Municipality

แผน Planned

กอสรำงจรง Constructed

จ ำนวนทดน Number of

housing estates

จ ำนวนบำน Number of

houses

จ ำนวนทดน Number of

housing estates

จ ำนวนบำน Number of

houses เมอง Kumamoto City 9 541 9 541

เมอง Uto City 6 143 4 117 Uki City 6 176 4 143

Misato Town 3 41 2 26 เมอง Oozu Town 6 91 6 91 เมอง Kuyo Town 1 20 1 20 เมอง Aso City 4 101 4 101

เมอง Ubuyama Village 2 9 2 9 เมอง Minami Aso Village 8 401 8 401 เมอง Nishihara Village 5 312 4 302 เมอง Mifune Town 21 425 17 328 เมอง Kashima Town 11 208 11 208 เมอง Mashiki Town 18 1,562 16 1,492 เมอง Kosa City 6 228 6 228

เมอง Yamato Town 1 6 1 6 เมอง Hikawa Town 3 39 3 39

รวมทงสน Total

110 4,303 98 4,052

ขอมล ณ วนท 6 ตลาคม พ.ศ. 2559 ทมำ: The Earthquake Engineering Field Investigation Team (EEFIT), The Kumamoto Japan earthquake of 14 and 16 April 2016, 85.

จากตารางแสดงถงจ านวนทพกอาศยชวคราวทมการวางแผนและไดกอสรางจรงในระยะเวลา

6 เดอนหลงจากเกดเหตการณภยพบตแผนดนไหว โดยการสรางทพกอาศยชวคราวนน จ านวนบานพก

ชวคราวกวา 90% อยในพนททไดรบผลกระทบภายในจงหวดคมะโมะโตะ84

ส าหรบรฐบาลทองถนในระดบจงหวดคมะโมะโตะนน ส านกงานเขตการปกครองทองถนจงหวด

คมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) เอง กไดมการสงการใหเจาหนาทเพอปฏบต

84 The Kumamoto Japan earthquake of 14 and 16 April 2016. 2017. The Earthquake Engineering Field Investigation Team (EEFIT). https://www.researchgate.net/publication/318207568_The_Kumamoto_Japan_Earthquakes_ of_14_and_16_April_2016_A_Field_Report_by_EEFIT mM8 (accessed January 18, 2017).

61

หนาทในการใหความรวมมอชวยเหลอผประสบภย ในการสรางทพกอาศยชวคราวแกผประสบภย

แผนดนไหว โดยมการจดการและมอบหมายใหเจาหนาทจากหนวยงานตางๆ จ านวนทงสน 8,388 คน

เขาไปตรวจสอบขอบเขตความเสยหายทเกดขนในเขตเทศบาล เพอน าขอมลนนมาวางแผนงานในการ

ใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวดานทอยอาศยเพอรองรบผประสบภยทจกตองเขามาพก

อาศยจ านวนทงสน 183,882 คน

ดานการบรการจดการใหความชวยเหลอเยยวยาผประสบภยโดยรฐบาลทองถนนนพบวา

หลงจากเกดเหตแผนดนไหวและไดมการอพยพผประสบภยแลวไปพกอาศยยงศนยอพยพชวคราวแลว

นน รฐบาลทองถนไดมการด าเนนการพจารณามาตรการเยยวยาและไดมการสงการสรางทพกอาศย

ชวคราวแกผประสบภยแผนดนไหวในพนทตางๆ โดยส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะโดย

ไดก าหนดแผนในการสรางทพกชวคราวและเคลอนยายผประสบภยเพอเขาพกในทพกอาศยช วคราว

จ านวนทงสน 20,209 หลง โดยไดเรมด าเนนการในเดอนมถนายน 2559 และสามารถเคลอนยาย

ผประสบภยไปยงทพกชวคราวไดจนหมดภายในเดอนตลาคมปเดยวกน กลาวคอใชระยะเวลาในการ

ด าเนนการทงหมดประมาณ 6 เดอนหลงจากเกดเหตการณภยพบตแผนดนไหว ส าหรบการบรหาร

จดการระหวางสวนกลางและสวนทองถนนน ไดแบงหนาทความรบผดชอบกนอยางชดเจน โดยในระดบ

สวนกลางจะดแลภาพรวมและใหความชวยเหลอในชวงภาวะฉกเฉนซงเปนชวงหวเลยวหวตอซงตอง

ไดรบการดแลชวยเหลอจากสวนกลางอยางใกลชด นอกจากนสวนกลางยงใหความชวยเหลอในเรองของ

งบประมาณดานการฟนฟเยยวยา และขณะเดยวกนในระดบทองถนกมหนาทในการบรหารจดการ

ตลอดจนดแลสงการดานการวางแผนฟนฟ การสรางทพกอาศยทงทเปนบานพกชวคราวและบานพก

ถาวรใหกบประชาชนผประสบภยพบต ทงนในการบรหารจดการทงสวนกลางและสวนทองถนไดใชระบบ

การฐานขอมลกลาง โดยการแตงตงเจาหนาทในการส ารวจและประสานงานดานขอมลเพอใหเปนขอมล

กลาง

62

3.2 บทสรป

มาตรการและกระบวนการในการฟนฟบรณะกบทพกอาศยดานการสงการนน พบวา

ส านกงานเขตการปกครองทองถนจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) ม

อสระในการด าเนนการสงการใหความชวยเหลอฟนฟบรณะทพกอาศย อกทงการด าเนนการการบรหาร

จดการ ตลอดจนดแลสงการดานการวางแผนฟนฟ การสรางทพกอาศยทงทเปนบานพกชวคราวและ

บานพกถาวรใหกบประชาชนผประสบภยพบตนน มการประสานงานระหวางสวนทองถนดวยกน และ

ระหวางสวนทองถนและสวนกลาง โดยมการสงผลใหการเกดประสทธภาพในการปฏบตงานของรฐบาล

ญป นทเออใหเจาหนาทรฐสามารถปฏบตงานไดรวดเรวยงขน เพราะการท าฐานขอมลกลางนนจะชวยให

เจาหนาทของรฐไมตองเสยเวลา หรอเสยคาใชจายในการตรวจสอบขอมล นนคอประหยดตนทน

(Cost) ประหยดทรพยากร (Resources) และประหยดเวลา (Time) จงเกดความคมคาในการปฏบตงาน

และการตรวจสอบความถกตองกอนเขาสระบบ จากนนกสามารถอางขอมลจากฐานขอมลนนได โดยไม

ตองสอบถามยอนไปมา ประชาชนซงเปนผไดรบผลกระทบกสามารถไดรบการชวยเหลอเยยวยาได

รวดเรวขน ซงกเปนการบงเกดประโยชนสงสดตอสวนรวมซงกคอประชาชนนนเอง

63

บทท 4

ธรรมำภบำลในกระบวนกำรฟนฟบรณะดำนทพกอำศย

ดำนกำรตอบสนองควำมตองกำรของประชำชน

บทน ำ

การด าเนนงานเพอตอบสนองความตองการของประชาชนนนถอเปนอกหนงภารกจทรฐบาล

จกตองด าเนนการ ค าวาการตอบสนองความตองการของประชาชนนนหมายถง การปฏบตหนาท

ใหบรการไดอยางมคณภาพ สามารถด าเนนการใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทก าหนด ซงตองสราง

ความเชอมนไววางใจ รวมถงตองตอบสนองตามความคาดหวงหรอความตองการของประชาชน

ผรบบรการ และผมสวนไดสวนเสยทมความหลากหลายและมความแตกตางกนไดอยางเหมาะสม85

ส าหรบเนอหาในบทนจะอธบายถงการด าเนนงานของจงหวดคมะโมะโตะในกระบวนการฟนฟ

บรณะดานทพกอาศยภายใตหลกการตอบสนองความตองการของประชาชน (Responsiveness) ซงใน

กรณของจงหวดคมะโมะโตะนหมายถงการปฏบตหนาทใหความชวยเหลอแกผประสบภยไดในระยะเวลา

ทก าหนดหรอเหมาะสม สามารถสรางความเชอมน ความไววางใจ และมความพงพอใจในการใหความ

ชวยเหลอ ซงการตอบสนองความตองการของประชาชนสามารถแบงตามตวชวดเรองการฟนฟบรณะ 86

จ านวน 4 ตว คอ

ตวท 5. การรอถอนและการกอสรางอาคาร (Removal and Construction of Building)

หมายถง การรอถอนสงกอสรางซงเปนทพกอาศยและการกอสรางทพกอาศยใหมซงเปนหนงในปจจยส

ซงมความส าคญตอความจ าเปนพนฐานของมนษย

85หลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. http://www.opdc.go.th/content.php?menu_id=5&content_id=2442 (สบคนเมอ 25 เมษายน 2560). 86 Brown, D. et al. 2016. Monitoring and Evaluating Post-Disaster Recovery Using High-Resolution Satellite Imagery – Towards Standardised Indicators for Post-Disaster Recovery. http://www.carltd.com/sites/carwebsite/files/CAR%20 Brown%20Monitoring%20recovery%20standardised%20indicators.pdf. (accessed July, 29, 2017).

64

ตวท 7. คณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง (Quality of Dwelling Reconstruction)

หมายถง ขนาด รปราง การจดต าแหนง ตลอดจนกระบวนการกอสรางและความพงพอใจของ

ผประสบภย

ตวท 8. ทพกอาศยชวคราว (Temporary Dwelling and Shelters) หมายถง ขนาดทพกอาศย

พนทใชสอยและการอ านวนความสะดวกแกผประสบภย

ตวท 10. การบรหารจดการ การศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนา (Administration ,

Education, Healthcare and Religious Facilities) หมายถง การใหบรหารและสงอ านวยความสะดวก

ดานตางๆ เชน การศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนาแกผประสบภย เพอใหผประสบภย

สามารถด าเนนชวตไดใกลเคยงกบชวงเวลาปกตมากทสด

4.1 กำรรอถอนและกำรกอสรำงอำคำร (Removal and construction of building)

จากเหตการณแผนดนไหวทจงหวดคมะโมะโตะเมอวนท 14 เมษายน 2559 นน ส านกงานเขต

การปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) ไดด าเนนการการรอ

ถอนและการกอสรางอาคาร ซงจากการสมภาษณไดขอมลวาในการรอถอนและการกอสรางอาคารหรอท

พกอาศยทไดรบความเสยหายจากเหตภยพบตนน โดยใชเกณฑการประเมนความเสยหาย 5 ระดบคอ

ระดบท 1 เสยหายทงหลง คอ 100%

ระดบท 2 เสยหายมากกวา 50%

ระดบท 3 เสยหายประมาณ 50%

ระดบท 4 เสยหายเพยงบางสวน คอนอยกวา 50%

ระดบท 5 ไมไดรบความเสยหายเลย87

87บทสมภาษณ 1. Ms. Kumiko Kai, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/ the division of community mutual supporting 2. Mr.Masayuki Etou, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/ the division of community mutual supporting 3. Mr.Tomoo Murakami, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/ the division of community mutual supporting (14 ธนวาคม 2560).

65

ซงเปนเกณฑการประเมนตามทรฐบาลก าหนด ส าหรบการพจารณาความเสยหายโดยใชเกณฑดงกลาว

น จะด าเนนการโดยหนาทของรฐบาลทองถนซงไดรบมอบหมายใหด าเนนการส ารวจขอมลและพจารณา

ความเสยหาย อยางไรกตามพบวาเจาหนาทบางสวนไมไดเปนผเชยวชาญเฉพาะดาน เพยงแตน าขอมล

ซงผานการส ารวจมาแลวมาด าเนนการพจารณาตามเกณฑทก าหนด ผลคอการพจารณาและประเมน

ระดบความเสยหายของเจาหนาทบางสวนมความคลาดเคลอนและไมตรงกบความเปนจรง เนองจาก

เจาหนาทเหนวาเปนความเสยหายในระดบความเสยหายเลกนอย ซงสามารถซอมแซมไดโดยงาย เชน

บางครอบครวมทพกอาศยซงไดรบความเสยหาย โดยดจากภายนอกแลวมเพยงแครอยแตกราวเทานน

แตในความเปนจรงแลวทพกอาศยหลงนไดรบความเสยหายในระดบฐานรากและโครงสราง ซงถอเปน

ความเสยหายในระดบความเสยหายสงสด ดงนนในการพจารณาตามเกณฑทพกอาศยนจะอยในเกณฑ

ความเสยหายในระดบท 1 เสยหายทงหลง คอ 100% หรอ ระดบท 2 เสยหายมากกวา 50% ซง

จ าเปนตองท าการรอถอน เนองจากโครงสรางของตวตกทรด และเอยง ผพกอาศยไมสมควรพกอาศย

ตอไปได เพราะหากท าการซอมแซมเฉพาะรอยราวทสามารถมองเหนจากภายนอก และเกดความเสยงท

ฐานรากทมรอยราวอาจหกจนบานพกนนพงทลายลงไดทกเมอ88 ซงความเสยหายทโครงสรางปรากฏอย

ในรปภาพท 12, 13, 14, และ 15,

88บทสมภาษณ Ms. Yu Terashima, resident, Kumamoto City, (10 ธนวาคม 2560).

66

รปภำพท 12 ควำมเสยหำยของพกอำศยในเขตเมองคมะโมะโตะ

ภาพถายโดยนกวจยเมอวนท 9 ธนวาคม 2560



67



รปภาพท 15 สภาพผนงบานในเขตเมองคมะโมะโตะ ทมรอยราว แตฐานรากของตวบานหกราว


68

จากรปภาพท 12, 13, 14, และ 15, เปนรปถายของหองชดในเขตเมองคมะโมะโตะ ทไดรบ

ความเสยหายจากเหตการณแผนดนไหวเมอวนท 14-16 เมษายน 2559 โดยความเสยหายจากดานนอก

มเพยงแครอยแตกราว แตอาคารหองชดดงกลาวมความจ าเปนตองรอถอนเนองจากโครงสรางของตวตก

ทรดและเอยง จนผพกอาศยไมสามารถพกอาศยตอไปไดเนองจากตวตกไดความเสยหายในระดบฐาน

ราก และมความเสยงทตวตกจะพงทลายลงไดทกขณะ ดงนนการทรฐบาลสงเจาหนาทซงไมไดเปน

ผเชยวชาญเขาไปในพนทประสบภยเพอท าหนาทส ารวจและเปนผพจารณาความเสยหายตามเกณฑท

ไดก าหนดเอาไว โดยการตดสนใจตามเกณฑประเมนของเจาหนาทแตละคนกมความแตกตางกนนน

สงผลใหมผประสบภยจ านวนหนงไมยอมรบผลการประเมน และไดยนเอกสารรองขอใหมการพจารณา

ใหม โดยการพจารณาในครงทสอง (Second Inspection) น จะด าเนนการโดยผ เชยวชาญซง

ประกอบดวยเจาหนาททไดรบมอบหมาย สถาปนกและวศวกรเขารวมการพจารณาดวย ซงการรองขอให

ด าเนนการส ารวจในครงใหมนอสงผลใหการส ารวจและการพจารณาความเสยหายมความลาชา ดงนน

รฐบาลจงยงไมสามารถด าเนนการใหความชวยเหลอ กอสราง หรอซอมแซมทพกอาศยใหกบ

ผประสบภยไดจนกวาการพจารณาในครงทสองจะแลวเสรจ ซงนนหมายถงการปฏบตงานของรฐบาล

ทองถนจะยงไมสามารถตอบสนองความตองการแกประชาชนซงก าลงรอการใหความชวยเหลอ

ผประสบภยโดยเรวนนเอง

4.1.1 วงเงนใหควำมชวยเหลอดำนกำรรอถอนหรอกอสรำงทพกอำศยใหม

ดานวงเงนใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางทพกอาศยใหมนน เกณฑการ

พจารณาวงเงนใหความชวยเหลอในการรอถอนและการกอสรางอาคาร (Removal and construction of

building) ตลอดจนมาตรการความชวยเหลออนๆ มาจากงบประมาณหลก 2 สวนคอ

1. งบประมาณแผนดน ซงไดรบการอนมตจากรฐบาลกลาง ถอเปนงบประมาณหลกในการให

ความชวยเหลอผประสบภยโดยมการทยอยเบกจายตามภารกจซงแตกตางกนตามหนวยงานใหความ

ชวยเหลอ ซงงบประมาณจะไดรบการพจารณาโดยหนวยงานตามภารกจนนๆ ดวย

2. เงนบรจาคจากภาคสวนตางๆ ซงมาจากทงภายในและนอกประเทศ

69

ส าหรบวงเงนในการใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางทพกอาศยใหมนน มทงการ

ใหความชวยเหลอแบบสรางทพกอาศยใหม การใหความชวยเหลอในการซอมแซมสวนทพงทลาย

เสยหาย หรอการใหความชวยเหลอในลกษณะออกคาเชาทพกอาศยใหกบผประสบภย ดงรายละเอยดใน

ตารางท 8 ดานลางน

ตำรำงท 8 วงเงนในกำรใหควำมชวยเหลอผประสบภยเหตแผนดนไหวเมองคมะโมะโตะ ประเทศ

ญป น

จ ำนวนผอำศย สรำงใหม ซอมแซม เชำ

ผอาศยมากกวา 2 คน

เสยหายทงหลง 3 ลานเยน 2.5 ลานเยน 1.5 ลานเยน

เสยหาย 50% 2.5 ลานเยน 1.5 ลานเยน 1 ลานเยน

ผอาศยคนเดยว

เสยหายทงหลง 2.25 ลานเยน 1.5 ลานเยน 1.25 ลานเยน

เสยหาย 50% 1.875 ลานเยน 1.125 ลานเยน 0.75 ลานเยน

ทมำ: เอกสารวงเงนการใหความชวยเหลอเยยวยากรณผประสบภย ส านกงานเขตจงหวดคมะโมะโตะ

จากตารางงบประมาณทตองไดรบจดสรรจากรฐบาลกลางนน ส านกงานเขตปกครองจงหวดค

มะโมะโตะจะยงไมไดรบการสนบสนนในทนท เนองจากมขนตอนในการพจารณาและจดสรรงบประมาณ

โดยงบประมาณจากสวนกลาง ดงนนส านกงานเขตปกครองจงหวดคมะโมะโตะ จงตองใชงบประมาณ

จากทางจงหวดและเงนบรจาคจากหนวยงานเอกชนภายนอกส ารองจายในสวนทเปนเงนสนบสนนจาก

รฐบาลไปกอน

70

4.1.2 ระเบยบกำรเงนและกำรจำยงบประมำณ

ตามพระราชบญญตมาตรการตอบโตภยพบตพนฐาน Disaster Countermeasures Basic Act

ป 1961 (พ.ศ. 2504) หมวดท 7 มาตรการทางการเงนไดก าหนดความรบผดชอบดานการเงนส าหรบ

การปองกนภยพบต และรายละเอยดอนๆ ไวดงน

มาตรา 96 ไดกลาวถง ความรบผดชอบของรฐบาลกลางในการใหเงนอดหนนคาใชจายในการ

ฟนฟบรณะไววา คาใชจายจ าเปนในการฟนฟบรณะตลอดจนโครงการอนๆ ทเกยวของกบภยพบตนน

รฐบาลกลางอาจผรบผดชอบทงหมด หรอเพยงบางสวนหรอใหเฉพาะเงนชวยเหลอกได

ขณะทมาตรา 97 ไดกลาวไววา ในชวงเวลาทเกดเหตการณภยพบตรนแรง รฐบาลจะตอง

ด าเนนการตามทกฎหมายก าหนดโดยใชมาตรการฉกเฉนและการฟนฟบรณะ ดวยความรวดเรวและ

เหมาะสม และในเวลาเดยวกนจะตองด าเนนนโยบายเพอประโยชนในการสรางความเปนธรรมดานภาระ

คาใชจายในระดบรฐบาลทองถน ซงเปนพนททไดรบความเสยหายและตองมการฟนฟบรณะ

ส าหรบมาตรา 99 นน ไดระบรายละเอยดโดยอางจากมาตรา 97 ถงประเดนดานลางน

(1) มาตรฐานใหความชวยเหลอดานทรพยสน (พเศษ) และการใหความชวยเหลอเมอเกด

ภยพบตรนแรง

(2) การสนบสนนดานการเงนพเศษโดยรฐบาลกลางตอรฐบาลทองถน รวมถงโครงการฟนฟ

บรณะเมอเกดภยพบตทรนแรงอนๆ เพอใหการด าเนนงานเปนไปตามแผนงานทเหมาะสม

(3) สงจงใจพเศษอนๆ ส าหรบผประสบภยพบตรนแรง

ส าหรบมาตรการทางการเงนของรฐเพอรบมอกบความเสยหายจากภยพบตนน ไดระบไวใน

มาตรา 100 วา เพอใหสามารถรบมอกบความเสยหายจากภยพบตไดโดยไมสงผลกระทบตอการบรหาร

การเงนของประเทศและเปนไปอยางมประสทธภาพ รฐบาลจะตองใชมาตรการทางการเงนทจ าเปน โดย

รฐบาลจะตองใหความส าคญอยางเตมทในเรองการจดสรรเงนทนส ารองและการด าเนนการเกยวกบการ

ขาดดลของงบประมาณ

71

ส าหรบกองทนภยพบตของรฐบาลในระดบทองถนนน ไดระบไวในมาตรา 101 วา รฐบาล

ทองถนจะตองจดตงกองทนภยพบตเพอเปนคาใชจายฉกเฉนภายใตมาตรการตามนโยบายปองกน

ภยพบต ส าหรบกรณพเศษในการออกหนกนน ไดก าหนดในมาตรา 102 วา

1. รฐบาลทองถนอาจออกพนธบตรในประเทศเพอเปนแหลงเงนทนเฉพาะในปทเกดภยพบต

ตามทระบไวในบทบญญตมาตรา 5 แหงพระราชบญญตการเงนทองถน (ฉบบท 109 ป ค.ศ. 1948 (พ.ศ.

2491)) ซงตองมเงอนไขดงน

(1) ในกรณทไดรบการลดหยอนและยกเวนตามฎกา ซงออกโดย Ministry of Local

Autonomy ดานภาษทองถน คาเชา คาธรรมเนยมและรายไดอนๆ เพอใหครอบคลมการขาดดลของ

รายไดในจ านวนเงนทเทยบเทากบระดบและขอบเขตของความเสยหายของภยพบตนนๆ

(2) เปนแหลงเงนทนซงครอบคลมบญชรายจายทวไปของรฐบาลทองถนตามขอบญญต

ของกระทรวงมหาดไทยในการปองกนภยพบต มาตรการฉกเฉนในยามภยพบต หรอการฟนฟบรณะ

หลงภยพบต

2. รฐบาลจะตองใหการยอมรบพนธบตรภายในประเทศซงไดกลาวไวในวรรคกอนเพอเปน

กองทนโดยความพทกษของส านกงานกองทนทรสตหรอตามทก าหนดไวในบญชพเศษส าหรบการ

ประกนชวตกบกจการไปรษณยและเงนรายป (ซงเรยกวากองทนรวมรฐบาล)

3. เมอพนธบตรในประเทศซงระบไวในวรรค 1 ไดรบการยอมรบโดยกองทนของรฐบาล อตรา

ดอกเบย วธการไถถอนและเรองทจ าเปนอนๆ จะตองไดรบการบญญต ส าหรบมาตรการตามโครงการ

ฟนฟบรณะทรฐไมไดรบเงนอดหนนนน ไดถกบญญตไวในมาตราท 103 วา รฐบาลกลางและรฐบาล

ทองถนอาจก าหนดมาตรการพเศษเพอสนบสนนทรพยากรส าหรบคาใชจายในโครงการฟนฟบรณะ หาก

งบประมาณสนบสนนโดยรฐบาลกลางตอรฐบาลทองถนนนมไมเพยงพอตอการด าเนนงานเพอการฟนฟ

บรณะซงเกดจากภยพบตรนแรง เนองจากจะกอใหเกดภาระแกรฐบาลทองถนมากจนเกนไป

นอกจากน ยงไดมขอบญญตเกยวกบสนเชอจากภยพบต โดยมรายละเอยดในมาตรา 104 วา

เมอเกดเหตการณภยพบต วงเงนกยมซงเกยวของกบรฐบาลหรอวงเงนกยมอนๆ ภายใตขอก าหนดของ

72

กฎหมายใหถอเปนเงนกยมพเศษกรณภยพบต จะตองมการขยายระยะเวลาใหผประสบภยในการไถ

ถอน หรอโอนเปลยนเงนกเกาไปเปนเงนกใหมและใหลดอตราดอกเบยและใหใชมาตรการอนๆ ท

เกยวของกบสถานการณ89

ในการพจารณาใหความชวยเหลอผประสบภยใหเปนไปตามระเบยบขอบงคบและการจาย

คาชดเชยตามพระราชบญญตมาตรการตอบโตภยพบตพนฐาน Disaster Countermeasures Basic Act

ป 1961 (พ.ศ. 2504) มาตรา 97 วาดวยเรองการด าเนนการตามทกฎหมายก าหนดโดยใชมาตรการ

ฉกเฉนและการฟนฟบรณะดวยความรวดเรวและเหมาะสม และมาตรา 99 วาดวยเรอง (1) มาตรฐานให

ความชวยเหลอดานทรพยสน (พเศษ) และการใหชวยเหลอเมอเกดภยพบตรนแรง และ (2) การ

สนบสนนดานการเงนพเศษโดยรฐบาลกลางตอรฐบาลทองถน รวมถงโครงการฟนฟบรณะเม อเกดภย

พบตทรนแรงอน เพอใหการด าเนนงานเปนไปตามแผนงานทเหมาะสมนน เปนหนาทตามความ

รบผดชอบของรฐบาลทองถนซงตองด าเนนงานภายใตค าแนะน าของรฐบาลกลาง ซงพจารณาจากขอมล

ความเสยหายทไดรบการส ารวจแลวโดยเจาหนาทของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะ โดยการ

พจารณานนจะดจากเอกสาร ตลอดจนขอมลความเสยหายซงไดรบการรบรองความเสยหาย (damage

certification surveys) และใบรบรองความเสยหายจากภยพบต (Disaster Affected Certificate) ซงระบ

ถงระดบความเสยหายของทพกอาศยหลงนนๆ

4.1.3 กระบวนกำรพจำรณำใหควำมชวยเหลอในเรองของบำนพกชวครำว

ส าหรบการส ารวจเพอการรบรองความเสยหายและการออกใบรบรองความเสยหายน น

ผประสบภยซงพกอาศยอยในเขตเมองคมะโมะโตะใหยนค าขอตอส านกงานเขตการปกครองจงหวดค

มะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) เปนผด าเนนการส ารวจ ในขณะทผประสบภย

ซงมทพกอาศยอยในเขตเทศบาลใหยนค าขอตอนายกเทศมนตรของเมองนนๆ โดยนายกเทศมนตรจก

ตองสงการใหมการส ารวจความเสยหายทเกดขนกบทพกอาศยหรอความเสยหายอน โดยไมชกชา และ

89 Disaster Countermeasures Basic Act. 1997. The Asian Disaster Reduction Center Japan.

http://www.adrc.asia/documents/law/DisasterCountermeasuresBasicAct.pdf (accessed June 10, 2017).

73

ใหออกใบรบรองความเสยหายทไดรบผลกระทบจากภยพบตตามพระราชบญญตพนฐานเกยวกบการ

จดการภยพบต มาตรา 90-2 เพอจกไดใชใบรบรองความเสยหายนนมาประกอบการพจารณาตาม

มาตรการการใหความชวยเหลอผประสบภยจากภยพบตตางๆ90 โดยมขนตอนดงภาพขางลางน

รปภำพท 16 กระบวนกำรชวยเหลอในเรองของบำนพกชวครำว

ทมำ: White paper disaster management in Japan 2015. 2015. Cabinet Office Japan. http://www.bousai.go.jp/1info/pdf/ saigaipanf_e.pdf (accessed March 10, 2017).

จากรปภาพท 16 สามารถสรปไดวา เมอเกดเหตการณภยพบตขน ผประสบภยจะตองยนค ารอง

ขอพจารณาใหความชวยเหลอตอเทศบาล เมอเทศบาลไดรบค ารองแลว จะสงเจาหนาทเขาไปส ารวจ

ความเสยหายทเกดขน จากนนจงจะออกใบรบรองความเสยหายจากภยพบต โดยระดบความเสยหาย

ของทพกอาศยจะถกแบงออกเปน 3 ระดบ คอ เสยหายทงหลง (มากกวา 50%) เสยหายเกอบทงหลง

(เสยหาย 40% -50%) และเสยหายเพยงครงหลง (เสยหาย 20% - 40%) โดยใบรบรองความเสยหาย

จากภยพบตนเปนไปตามพระราชบญญตมาตรการตอบโตภยพบตพนฐาน Disaster Countermeasures

Basic Act ป 1961 (พ.ศ. 2504) มาตราท 90 วรรค 2 ซงถกประกาศบงคบใชในการใหความชวยเหลอ

ผประสบภยจากภยพบตตางๆ

90 Disaster Countermeasures Basic Act. 1997. The Asian Disaster Reduction Center Japan.

http://www.adrc.asia/documents/law/DisasterCountermeasuresBasicAct.pdf (accessed June 10, 2017).

74

ในกรณของจงหวดคมะโมะโตะนน มจ านวนผประสบภยทยนความประสงคในการขอใบรบรอง

ความเสยหายจากภยพบตจ านวน 208,983 ราย (ขอมลเมอวนท 31 มนาคม 2560) โดยทางรฐบาล

จงหวดคมะโมะโตไดออกใบรบรองความเสยหายจากภยพบตใหแกผประสบภยแลวเสรจจ านวน

201,399 ราย คดเปน 96.4% ของจ านวนทยนความประสงคทงหมด ซงสามารถจ าแนกจ านวนผยนค า

รองไดดงตารางท 9 ขางลางน

ตำรำงท 9 จ ำนวนผยนค ำรองขอใบรบรองควำมเสยหำยจำกภยพบตและจ ำนวนเลขทออก

ใบรบรองแลวในจงหวดคมะโมะโตะ

จ ำนวนผยน ค ำรอง

จ ำนวนทออกใบรบรองแลว

ทพกอำศยทไดรบควำมเสยหำย ทงหลง

ทพกอำศยทไดรบควำมเสยหำยเกอบ

ทงหลง

ทพกอำศยทไดรบควำมเสยหำย ครงหลง

ทพกอำศยทไดรบควำมเสยหำยบำงสวน

208,983

201,399

(96.4%)

12,492 12,320 53,965 122,622

(ขอมลเมอ 31 มนาคม 2017 จากรายงานความเสยหายเนองจากแผนดนไหวในเมองคมะโมะโต ฉบบท 231 ทมำ: White paper disaster management in Japan 2015. 2015. Cabinet Office Japan. http://www.bousai.go.jp/1info/pdf/ saigaipanf_e.pdf (accessed March 10, 2017).

แมวาการเกดแผนดนไหวทจงหวดคมะโมะโตะในครงนจะสงผลกระทบประชาชนทอาศยอยใน

จงหวดคมะโมะโตะเปนจ านวนมาก และรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะกมไดนงนอนใจ ในการ

ด าเนนการใหความชวยเหลอ แตเพราะเหตการณแผนดนไหวไมคอยเกดขนบอยนกในจงหวด

คมะโมะโตะจงสงผลใหรฐบาลทองถนซงแมวาจะมแผนงานในการตงรบตามหนาทความรบผดชอบ

หากแตไมมประสบการณในการปฏบตงานภายใตสถานการณจรง จงประสบปญหาในการปฏบตงานให

ความชวยเหลอผประสบภย ซงสามารถอธบายไดดงน

1. การแจงขาวสารใหความชวยเหลอหรอตดตอประสานงานแกประชาชน พบวาในระยะแรกนน

ยงไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนผประสบภย เนองจากมผประสบภยเปนจ านวนหนง

75

ซงไมทราบวาการขอรบความชวยเหลอจากทางการนน จกตองไดรบการประเมนระดบความเสยหาย

และตองไดรบใบรบรองความเสยหายซงออกโดยรฐบาลเทานน จงจะสามารถขอรบความชวยเหลอจาก

ทางรฐบาลได ดงนนเมอมภาคเอกชน อาสาสมครและผมจตอาสาไดเขามาใหความชวยเหลอในการรอ

ถอนโดยไมเสยคาใชจาย ผประสบภยซงไมทราบขอมลเหลานจงตดสนใจรบความชวยเหลอ โดยเขาใจ

วาหลงจากนรฐบาลกจะใหความชวยเหลอเยยวยาตนดวยเชนกน ผลคอผประสบภยไมสามารถขอรบ

ความชวยเหลอจากรฐบาลไดเนองจากรฐบาลไมมหลกฐานในการพจารณาใหความชวยเหลอ ซงการ

ก าหนดเกณฑดงกลาวนไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดเนองจากมผประสบภย

จ านวนหนงไมสามารถขอรบความชวยเหลอไดเนองจากทพกอาศยไดถกรอถอนไปกอนหนาทจะขอรบ

การประเมนความเสยหาย

2. ในการยนค ารองขอความชวยเหลอตอรฐบาลนน ผประสบภยไมทราบวาจกตองเตรยม

เอกสารเพอใชประกอบการพจารณา อกทงผประสบภยบางสวนไมสามารถน าเอกสารทงหมดมายนเพอ

ขอพจารณาได เนองจากตวบานไดรบความเสยหายอยางหนก ขาวของเสยหายกระจดกระจายจน

ผประสบภยไมสามารถคนหาเอกสารได91

3. การพจารณาใหความชวยเหลอผประสบภยนน ในระยะแรกส านกงานเขตการปกครองจงหวด

คมะโมะโตะ ยงไมมเกณฑและแบบฟอรมในการกรอกรายละเอยดตางๆ เพอน าไปพจารณา ดงนน

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะจงตองพจารณาใหความชวยเหลอเปนกรณๆ ไป

ขณะเดยวกน ในสวนของแบบฟอรมการรองขอความชวยเหลอนน ภายหลงจากเกดแผนดนไหวท

จงหวดคมะโมะโตะแลว ปญหานไดถกน ามาพจารณาแกไข โดยจดใหมการจดท าแบบฟอรมกลางเพอให

การพจารณาในแตละหนวยงานทรบผดชอบสามารถด าเนนการไปในทศทางเดยวกนได สงผลใหการ

พจารณามความชดเจน รวดเรวและสามารถตอบสนองความตองการของผประสบภยไดมากยงขน

91บทสมภาษณ Mr. Shigenobu Ikebe, Yatsuhiro, Business Adviser, Chamber of Commerce and Industry, (11 ธนวาคม 2560)

76

นอกจากน ตามพระราชบญญตตอบโตภยพบตพนฐาน (Disaster Countermeasures Basic

Act 1997 (พ.ศ. 2540) มาตรา 104 วาดวยเรองสนเชอจากภยพบต ซงระบวาเมอเกดเหตการณภยพบต

วงเงนกยมซงเกยวของกบรฐบาลหรอวงเงนกยมอนๆ ภายใตขอก าหนดของกฎหมาย ใหถอเปนเงนกยม

พเศษกรณภยพบต โดยตองใหการขยายระยะเวลาไถถอน หรอการโอนเปลยนเงนกเกาไปเปนเงนกใหม

และใหมการลดอตราดอกเบย หรอใหใชมาตรการอนทเกยวของกบสถานการณนน 92 ส านกงานเขตการ

ปกครองจงหวดคมะโมะโตะไดมมาตรการในการใหความชวยเหลอผประสบภยดานการรอถอนและ

กอสรางอาคารใหกบผประสบภยโดนผานสถาบนการเงน ดงน

มาตรการใหความชวยเหลอท 1 บรการใหความชวยเหลอในรปแบบของการจ านองแบบ

ยอนกลบ (Reverse Mortgage) โดยสถาบนการเงน มวตถประสงคเพอใหผประสบภยจากแผนดนไหว

ไดน าเงนนนไปสรางทพกอาศย ซอ หรอซอมแซม ทพกอาศยทงหมดหรอบางสวน ภายในจงหวด

คมะโมะโตะ ทงนสถาบนการเงนจะใหการสนบสนนวงเงน และดอกเบยในการช าระภายใตวงเงนทไดรบ

อนมต

มาตรการใหความชวยเหลอท 2 บรการดานดอกเบยในการสรางทพกอาศยใหมในกรณมการ

กยมเงนจากสถาบนการเงนเพอซอทพกอาศยใหมภายในจงหวดคมะโมะโตะ หรอ เพอซอมแซมทพก

โดยอาจมการจายดอกเบยทงหมดหรอบางสวนของวงเงนทมการกยม

มาตรการใหความชวยเหลอท 3 การเชาทพกอาศยแบบ Private Lease House โดยการให

การสนบสนนคาใชจายเบองตนพรอมกบท าสญญา กรณผประสบภยมความประสงคทจะเขาพกอาศย

(จ านวนเงนตอยอดการสนบสนนคอ 200,000 เยน)

92 Disaster Countermeasures Basic Act. 1997. The Asian Disaster Reduction Center Japan. http://www.adrc.asia/documents/law/DisasterCountermeasuresBasicAct.pdf (accessed June 10, 2017).

77

มาตรการใหความชวยเหลอท 4 คาใชจายในการขนยาย โดยการสนบสนนคาใชจายในการขน

ยายสงของตางๆ ไปยงทพกอาศยทงแบบบานเชาแบบสวนตว (Private Lease House) หรอ บานพก

การเคหะ (Public Housing) (จ านวนเงนตอยอดการสนบสนนคอ 100,000 เยน)93

นอกจากนยงมการใหความชวยเหลอในรปแบบประเภทเงนก ซงผประสบภยทมความประสงคจะ

ขอรบความชวยเหลอจกตองมใบรบรองความเสยหายวาทพกอาศยของตนไดรบความเสยหายจรง

จากนนจงจะยนเอกสารเพอใหรฐบาลพจารณาใหความชวยเหลอในขนตอไป

ส าหรบความเสยหายนน สามารถแบงออกไดเปน 3 ระดบ ดงน

1. ครวเรอนททพกอาศยไดรบความเสยหายหมดทงหลง (กรณนมความจ าเปนตองรอถอนและ

สรางทอยอาศยใหม)

2. ครวเรอนททพกอาศยไดรบความเสยหายมากกวา 50% (จ าเปนตองมการรอถอนและสรางท

อยอาศยใหม)

3. ครวเรอนทไดรบความเหนชอบจากทางการวามความจ าเปนตองซอมแซม หรอฟนฟบรณะท

พกอาศยในระยะยาว94

ส าหรบมาตรการในการใหความชวยเหลอในรปแบบของการจ านองแบบยอนกลบ (Reverse

Mortgage) เพอการสรางทพกอาศยใหมจากสถาบนการเงน โดยจดไวเพอใหความชวยเหลอดานสนเชอ

จ านองแบบยอนกลบจากสถาบนการเงนใหกบผประสบภยจากแผนดนไหวในเมองคมาโมโตะในการ

กอสรางทพกอาศยใหม หรอจ าเปนตองซอมแซมทพกอาศยซงไดรบความเสยหายและอาจกอใหเกด

อนตรายตอชวตของผอาศย โดยการสนบสนนน มทงแบบการช าระดอกเบยทงหมดหรอบางสวนของ

จ านวนวงเงนทไดรบอนมตใหจ านอง ทงนตองผานเงอนไขครบทกขอในขอยอยขอท 1 และพรอมกบ

การบงคบใชในขอ 2 ดงน

93 About "rebuilding of house" assistance measures. 2016. Kumamoto prefectural government office. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com/kiji_21241.html (accessed April 12, 2018). 94 About reverse mortgage interest promotion services: Rebuilding of house assistance measures. 2016. Kumamoto prefectural government office. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com/ kiji_21374.html (accessed March 10, 2018).

78

(1) เงอนไขตองสอดคลองครบตามขอยอย ก,ข,ค และ ง และใหมผลบงคบใชในขอ 2

(ก) บคคลทไดรบการพจารณาใหเขาพกในทพกอาศยชวคราว (ประเภทการกอสรางท

พกอาศยชวคราวแบบปกต หรอการกอสรางทพกอาศยชวคราวประเภทเงนก-หนนอกระบบ (Loan-

Sharking Type Temporary Housing)

(ข) บคคลทไดรบใบรบรองความเสยหายของทพกอาศยทงแบบเสยหายทงหลง และ

แบบเสยหายบางสวน (คอนขางมาก)

(ค) ผทไดรบใบรบรองความเสยหายของทพกอาศยบางสวนและตองมการรอถอน

(จ) ผทไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยการคมครองผประสบภยจากภยพบตใหเปน

พกพงระยะยาว (Long-Term Refuge Household)

(2) เงนสนเชอจ านองแบบยอนซงกจากสถาบนการเงนเพอท าการฟนฟ ซอมแซม หรอสรางท

พกอาศย

ในการใหการสนบสนนเงนสนเชอนน สถาบนการเงนจะคณจ านวนเงนสนเชอ และอตรา

ดอกเบยพรอมกบเงนสนบสนนภายใตระเบยบขนพนฐานตามกลไกการสนบสนนทางการเงน "สนเชอ

บานเพ อการ ฟนฟ (Disaster Revival Home Loans) ลงในสญญากยม เงนในระยะเวลา 20 ป

ตวอยางเชนหากมการกยมเงนสนเชอมากกวา 18,500,000 เยน จะไดรบการค านวณเงนสนบสนน

จ านวน 8,500,000 เยน ซงหลงจากทไดเกดเหตแผนดนไหวแลว ไดมประกาศออกมาเพอใหกบ

ผประสบภยไดรบทราบถงชวงเวลาในการยนสมครดงน

1. ผทสรางบานใหมยนไดจนถงวนท 29 ตลาคม พ.ศ. 2560 และตองเขาพกในทพกอาศยซง

แลวเสรจไมเกนวนท วนท 1 พฤษภาคม 2561

2. ผทสรางทพกอาศยใหมหลงจากวนท 30 ตลาคม พ.ศ. 2560 และตองเขาพกในทพกอาศย

ซงไดค านวณไววาจกมการสรางทพกอาศย และจะสามารถยายเขาไปพกอาศย (ระยะเวลา 6 เดอน

หลงจากมการกอสราง) หรอภายในวนท 29 กมภาพนธ 2563

ส าหรบการยนสมครเพอรบการพจารณานน ตองมเอกสารดงตอไปน

79

(1) แบบฟอรมใบสมครทกรอกขอมลครบถวน

(2) ส าเนาใบรบรองความเสยหาย (Affliction Certificate) ซงนายกเทศมนตรเปน

ผด าเนนการออกให

(3) เอกสารทใชแสดงตนเอง

(4) ส าเนาตวสญญาใชเงน (Promissory Note)

(5) ส าเนาการช าระเงนตามสญญาจ านอง

(6) ส าเนารายละเอยดและตารางในการคนเงน

นอกจากนส าหรบผไดรบความเสยหายซงมทพกอาศยไดรบความเสยหายเพยงบางสวนจก

ตองยนส าเนาเอกสารซงยนยนการรอถอนทพกอาศยซงไดรบความเสยหายดวย95

นอกเหนอจากมาตรการใหความชวยเหลอผประสบภยดานการรอถอนและกอสรางอาคารใหกบ

ผประสบภยโดนผานสถาบนการเงนแลว รฐบาลทองถนยงไดใหความชวยเหลอในการพจารณาใหขยาย

เวลาในการเขาพกอาศยแกผประสบภย เนองจากโดยปกตแลว กฎหมายก าหนดใหผประสบภยสามารถ

พกอาศยอยในบานพกชวคราวไดไมเกน 2 ปเทานน แตเนองจากยงมผประสบภยจ านวนมากทยงไม

สามารถยายออกจากทพกชวคราวได รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจงมมาตรการในการพจารณาให

ผประสบภยสามารถพกอาศยเปนเวลาอก 1 ป โดยผประสบภยสามารถยนความประสงคเพอขอพก

อาศยอยในบานพกชวคราวแกรฐบาลทองถนเพอพจารณาเปนกรณไป ซงจะอธบายตอไปในขอ 4.2.2

ระยะเวลา

4.2 คณภำพของทพกอำศยทจะท ำกำรกอสรำง (Quality of Dwelling Reconstruction)

หลงจากเกดเหตการณภยพบตแลว เปนความจ าเปนอยางยงทรฐบาลทองถน ซงกคอส านกงาน

เขตจงหวดคมะโมะโตะจกตองเตรยมการและจดสรางทพกชวคราวในทนท โดยหลงจากนน จกตอง

เคลอนยายผประสบภยไปพกอาศยในทพกชวคราว เพอรอยายไปเขาพกอาศยในทพกอาศยถาวรตอไป

95 About reverse mortgage interest promotion services: Rebuilding of house assistance measures. 2016. Kumamoto prefectural government office. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com/ kiji_21374.html (accessed March 10, 2018).

80

ดงนนทพกอาศยจงตองสรางใหไดมาตรฐานและมคณภาพเพอทผประสบภยจกไดพกอาศยไดอยาง

สะดวกสบาย

4.2.1 ประสทธภำพของกระบวนกำรกอสรำงอำคำร

ดานคณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง (Quality of Dwelling Reconstruction) นน

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะไดใหความส าคญในการสรางทพกอาศยโดยใชไมเปน

สวนประกอบ เพอใหผประสบภยไดเกดความรสกเสมอนวาไดพกอาศยอยในบานจรงๆ ผประสบภยจก

ไดไมเกดความตงเครยดมากนก นอกจากนการสรางทพกอาศยโดยมไมเปนสวนประกอบจะชวยให

อณหภมภายในตวบานไมรอนมากนก เนองจากวสดกอสรางทเปนไมจะไมดดความรอนมากเทาวสด

กอสรางอนๆ อกทงการสรางบานพกชวคราวทท าจากไมยงเปนมตรตอสงแวดลอม (Environmental

Friendly) อกดวย

ส าหรบวสดกอสรางสวนใหญทใชในการกอสรางบานพกชวคราวในจงหวดคมะโมะโตะนนเปน

วสดซงสามารถหาไดงายในทองถน เพอจะชวยกระตนเศรษฐกจใหเมองคมะโมะโตะใหมเงนไหลเวยน

เชนการน าไมทผลตเองในจงหวดคมะโมะโตะมาใชส าหรบตกแตงภายในหองพกสไตลญป น หรอการใช

เสอทาทามทท าจากหญาซงผลตจากเมองยาชโระYashiro) ในจงหวดคมะโมะโตะมาใชปพน 96

นอกจากน ในการสรางบานใหกบผประสบภยนน รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะยงไดค านงถง

ประโยชนใชสอย ซงตองสามารถใชงานไดจรง สามารถกอสรางไดอยางรวดเรว และตองเปนวสดทไมขน

ราไดงาย เมอเกดความชน97

ดานขนาดของทพกอาศย แมวาจะมขนาดเลกและคอนขางแคบเมอเทยบกบทพกอาศยเดม

ของผประสบภยซงไดเคยพกอาศยอยกอนหนาเหตการณภยพบต แตกไมไดมขนาดเลกมากจนสราง

96 Construction of Kumamoto quake victim housing begins. 2016. Standard Examiner. http://www.standard.net/World/2016/05/17/Construction-of-Kumamoto-quake-victim-housing-begins (accessed May 17, 2016). 97บทสมภาษณ 1. Mr. Osamu Matsushita, architect, office in Kumamoto city/the representative of Matsushita Lifestyle Laboratory, a committee member of peoples association for rehabilitation from hometown 2. Ms. Misako Mochida, architect, office in Kumamoto city/the representative of Matsushita Lifestyle Laboratory, a committee member of peoples association for rehabilitation from hometown, (12 ธนวาคม 2560).

81

ความอดอดจนไมสามารถพกอาศยอยได เพราะอยางไรเสยทพกอาศยชวคราวกยงอ านวยความสะดวก

ดานตางๆ ในระดบพนฐาน อกทงยงมการจดสรรพนทไวเปนสดสวนใหแกผประสบภย กลาวคอม

หองนอน หองน า พนทท าครว และพนทพกผอน ซงประสทธภาพของกระบวนการกอสรางอาคาร

บานพกชวคราวผประสบภยของจงหวดคมะโมะโตะนสามารถตอบสนองความตองการของประชาชน

เนองจากสามารถสรางความเชอมนและสรางความพงพอใจในการใหความชวยเหลอแกผประสบภยได

4.2.2 ระยะเวลำ

หลงจากมการอพยพผประสบภยไปยงศนยอพยพ (Evacuation Center) เมอวนท 14 เมษายน

2559 แลว ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ ไดด าเนนการเรองการจดสรางทพกอาศย

ชวคราว โดยเรมกอสรางในเดอนมถนายน 2559 โดยมบางสวนแลวเสรจในเดอนตลาคม 2559 จงได

อนญาตใหผประสบภยทยอยเขาพกอาศยในบานพกชวคราว จนกระทงบานพกชวคราวทงหมดสราง

เสรจในเดอนพฤศจกายน 2559 รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจงไดประกาศปดศนยอพยพในวนท

18 พฤศจกายน 2559 ส าหรบทพกอาศยชวคราวของผประสบภยนนมจ านวนทงสน 20,209 หลง98

แมวารฐบาลทองถนจะมแผนในการสรางทพกชวคราวใหแกผประสบภยเพอใหไดพกพงกอน

ยายไปยงทพกอาศยถาวรตอไปนน ในทางปฏบตกลบไมสามารถด าเนนการไดอยางรวดเรวนก

เนองจากรฐบาลจ าเปนตองสรางบานพกชวคราวเปนจ านวนมากเพอใหมจ านวนเพยงพอท จะรองรบ

ผประสบภยซงจะตองยายไปพกอาศยยงบานพกชวคราว บรษทกอสรางซงเปนบรษททองถนในจงหวด

คมะโมะโตะมจ านวนไมเพยงพอ และสวนใหญเปนเพยงแคบรษทกอสรางขนาดเลก มศกยภาพในการ

กอสรางทจ ากด จงไมสามารถสรางบานพกชวคราวจ านวนหลายพนหลงไดภายในเวลาอนรวดเรว

ดงนนรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจงตองใชบรการบรษทกอสรางขนาดใหญ ซงเปนบรษท

จากจงหวดอนเขามาชวยดแลไปพรอมๆ กน จากการปฏบตหนาทใหความชวยเหลอผประสบภยรฐบาล

98บทสมภาษณ 1. Mr. Masahisa Kita, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/the division of

measures for dwelling 2. Mr. Ogata Masakazu, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/the division of measures for

dwelling และ 3. Mr. Kazuhiro Tokita, Prefecture officer, near the Kumamoto Prefecture Office/the division of supporting

enterprises rehabilitation, (13 ธนวาคม 2559).

82

ทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดพยายามแกไขปญหาเพอใหความชวยเหลอ ตลอดจนอ านวยความสะดวก

และตอบสนองความตองการแกผประสบภย

ส าหรบปญหาเกยวกบระยะเวลาในการพกอาศยในบานพกชวคราวนน แมวากฎหมายจะม

ขอก าหนดอนญาตใหผประสบภยสามารถพกอาศยในบานพกชวคราวไดภายในระยะเวลา 2 ป แต

ในทางปฏบตแลวยงมผประสบภยจ านวนหนงไมสามารถยายออกจากบานพกชวคราวเพอยายไป

บานพกถาวรได ดวยขอจ ากดบางประการ คอ

1. ทพกทก าลงสรางบานใหมนนยงไมแลวเสรจ หรอ

2. ผประสบภยไมมเงนมากพอทจะซอหรอสรางทพกใหมเพอใชเปนทพกอาศยถาวรได เปนผล

ใหผประสบภยเหลานนมความจ าเปนตองยนความประสงคเพออาศยอยในบานพกชวคราวตอไปจนกวา

ทพกอาศยทสรางใหมจกแลวเสรจ ซงในทางปฏบตนนไมสามารถกระท าไดเนองจากประเทศญป นม

กฎหมายบงคบในเรองของระยะหางของตวบานพกอาศย ดงน นเมอบานพกชวคราวทสรางขนเปน

หองพกทมลกษณะเปนหองแถว ซงใชผนงรวมกนและไมมระยะหางตามทกฎหมายก าหนด ดงนน

รฐบาลทองถนคมะโมะโตะจงไมสามารถอนญาตใหผประสบภยอยตอเปนการถาวรได99

99บทสมภาษณ Mr. Masahisa Kita, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/the division of measures

for dwelling, (13 ธนวาคม 2559).

83

รปภำพท 17 ทพกชวครำวผประสบภยภำยในบรเวณ Minamiaso Village


รปภาพท 18 ทพกชวคราวผประสบภยภายในบรเวณ Minamiaso Village


84

รปภาพท 17 และ 18 แสดงใหเหนถงความแออดของตวบานพกชวคราว ซงกฎหมายประเทศ

ญป นไดมขอบงคบในเรองของระยะหางของตวบานพกอาศย ดงนนการทบานพกชวคราวถกสรางขนมา

ชดกนมาก หรอบางศนยบานพกชวคราวใชผนงบานรวมกน ซงไมเปนไปตามทกฎหมายก าหนด

จงสงผลใหรฐบาลทองถนคมะโมะโตะไมสามารถอนญาตใหผประสบภยอาศยอยตอเปนการถาวรได

จากปญหาดงกลาว รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจงไดพจารณาขยายเวลาใหกบ

ผประสบภยทยงไมสามารถยายออกจากทพกอาศยชวคราวไปยงทพกอาศยถาวรไดเปนระยะเวลา 1 ป

เพอใหผประสบภยไดมเวลาในการวางแผนการยายไปยงทพกถาวรตอไป โดยเมอวนท13 ธนวาคม

2559 มตวเลขผประสบภยทมความจ าเปนยนความประสงคขอพกอยในทพกชวคราวตอไป ประมาณ

43,000 คน100 ซงจงหวดคมะโมะโตะจะพจารณาเปนกรณๆ ไป ซงการพจารณาขยายเวลาใหกบ

ผประสบภยทยงไมสามารถยายออกจากทพกอาศยชวคราวไปยงทพกอาศยถาวรไดเปนระยะเวลา 1 ป

ของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะนนเปนการด าเนนงานเพอตอบสนองความตองการของประชาชน

ซงตองการรบความชวยเหลอจากรฐบาลนนเอง

4.2.3 ความพงพอใจของผอยอาศยซงเปนผประสบภย

ดานความพงพอใจของผประสบภยทมตอทพกอาศยชวคราวนน พบวาอยในเกณฑทสามารถ

ยอมรบได กลาวคอ ทพกอาศยอยในเกณฑมาตรฐาน ผประสบภยสามารถพกอาศยอยได แมวาจะไมได

สะดวกสบายเฉกเชนบานของตนเอง ซงผประสบภยเองกทราบถงเงอนไขวาเปนความจ าเปนทรฐบาล

สามารถใหความชวยเหลอภายใตสถานการณเฉพาะ ผประสบภยจะไดรบความสะดวกสบายเหมอนกบ

บานพกของตนเองนนไมได101 ซงผประสบภยกตองรบสภาพโดยปรยาย

อนง ตามขอก าหนดดานขนาดของทพกอาศยของบานพกชวคราวนน จะมขนาดแตกตางกน

เพอใหมความสอดคลองกบขนาดของครอบครวผประสบภยนนๆ กลาวคอ

100 บทสมภาษณ 1. Mr. Masahisa Kita, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/the division of measures for dwelling 2. Mr. Ogata Masakazu, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/the division of measures for dwelling และ 3. Mr. Kazuhiro Tokita, Prefecture officer, near the Kumamoto Prefecture Office/the division of supporting enterprises rehabilitation, (13 ธนวาคม 2559). 101บทสมภาษณผประสบภยผไมประสงคซงพกอาศยอยในทพกชวคราวทหมบาน Minamiaso, (11 ธนวาคม 2560).

85

บานพกชวคราวขนาด 18 ตารางเมตร จดไวส าหรบผประสบภยจ านวน 2 คน

บานพกชวคราวขนาด 28 ตารางเมตร จดไวส าหรบผประสบภยจ านวน 3 คน

บานพกชวคราวขนาด 36 ตารางเมตร จดไวส าหรบผประสบภยจ านวน 4 คน102

หรอในทพกซงเปนยนตขนาดใหญ จะมพนทขนาดประมาณ 40 ตารางเมตร ซงภายในประกอบไปดวย

หองตางๆ เพอเอาไวใชประโยชนพนฐานไดแก หองนอน หองน าและหองครว รวมทงทจอดรถ ทางเดน

และพนทอนๆ103 ดงปรากฏในรปภาพท 19 ดานลางน

รปภำพท 19 สภำพภำยในทพกชวครำวของผประสบภย

ทมา: สภาพภายในทพกชวคราวของผประสบภย. ม.ป.ป. Japan Bosai Platform. https://www.bosai-jp.org/en/solution/detail/61/search (access June 10, 2017).

102 บทสมภาษณ 1. Mr. Osamu Matsushita, architect, office in Kumamoto city/the representative of Matsushita Lifestyle Laboratory, a committee member of peoples association for rehabilitation from hometown 2. Ms. Misako Mochida, architect, office in Kumamoto city the representative of Matsushita Lifestyle Laboratory, a committee member of peoples association for rehabilitation from hometown, (12 ธนวาคม 2560). 103 Construction of Kumamoto quake victim housing begins. 2016. Standard Examiner. http://www.standard.net/World/2016/05/17/Construction-of-Kumamoto-quake-victim-housing-begins (accessed May 17, 2016).

86

การด าเนนงานของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะในการกอสรางบานพกชวคราวนสามารถ

ตอบสนองความตองการของประชาชน ซงแมวาจะไมสามารถสรางความพงพอใหกบผประสบภยได

สงสด แตกไมไดท าใหผประสบภยรสกขดเคองหรอไมพอใจ เน องจากบานพกชวคราวถกสรางตาม

มาตรฐานทกฎหมายก าหนดไว

4.3 ทพกอำศยชวครำว (Temporary Dwelling and Shelters)

4.3.1 กำรเตรยมกำรและจดสรำงในทนทหลงจำกเกดภยพบต

รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดเตรยมการและด าเนนการใหความชวยเหลอในการกอสราง

ทพกชวคราว104 หลงจากเกดภยพบตโดยไมรอชา โดยทพกอาศยชวคราวไดสรางเสรจในเดอนตลาคม

2559105 ซงใชเวลาในการกอสรางประมาณ 6 เดอน106 จากนนจงไดมการอพยพผประสบภยเขาพกในท

พกอาศยชวคราว จ านวนทงสน 20,209 หลง ซงสามารถรองรบผประสบภยจ านวนทงสน 183,882 คน

โดยทพกอาศยชวคราวสวนใหญตงอยทงในบรเวณตวเมองและนอกเมองของจงหวดคมะโมะโตะ 107

ดงรปภาพท 20, 21 และ 22 ขางลางน

104 บานชวคราวแบบธรรมดานน รฐบาลไดเตรยมการสรางเพอรองรบผประสบภยเอาไวทงสน 4,303 หลง จากเหตการณแผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะครงนมผประสบภยทงสนจ านวน 42,988 คน หรอ 18,506 ครอบครว ซงในปจจบน (ขอมลเมอวนท 12 ธนวาคม 2560) มผประสบภยอกจ านวน 9,835 ซงยงอาศยอยในบานพกชวคราวจ านวนทงสน 3,845 หลง ในสวนของทพกชวคราวแบบเปนหองชดหรออะพารตเมนตนน มผประสบภยจ านวนทงสน 31,051 คน โดยอาศยอยในอะพารตเมนต จ านวน 12,362 ครอบครว (หอง) นอกจากนยงมทพกของรฐบาล ซงมผประสบภยพกอยจ านวนทงสน 1,555 คน หรอ 723 ครอบครว ในกรณการเขาพกนน มการแบงออกเปนภายในจงหวดคมะโมะโตะ (เขตเมอง) และนอกจงหวด (นอกเมอง) เนองจากไมมทพกชวคราวในจงหวด ฉะนนผประสบภยทพกอาศยอยนอกจงหวดกตองเขาพกในพกชวคราวแบบเปนหองชดหรออะพารตเมนต หรอทพกอาศยของรฐบาล ขอมลสมภาษณ 1. Mr. Masahisa Kita, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/the division of measures for dwelling 2. Mr. Ogata Masakazu, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/the division of measures for dwelling และ 3. Mr. Kazuhiro Tokita, Prefecture officer, near the Kumamoto Prefecture Office/the division of supporting enterprises rehabilitation, (13 ธนวาคม 2559).

105 Final Report on Kumamoto Earthquakes Response. 2016. Church World Service (CWS). https://www.cwsjapan. org/ wp-content/uploads/2017/09/Narrative-Report_Kumamoto.pdf (accessed June 10, 2017). 106 จ านวนทพกชวคราวมทงสน 20,209 ยนต ซงกระจายอยทงในเขตและนอกเขตจงหวดคมะโมะโตะ ในจ านวนดงกลาว เปนทพกชอคราวทสรางขนใหมจ านวน 4,157 ยนต ทพกชวคราวทมการจายคาเชาจ านวน 14,895 ยนต และ บานการเคหะจ านวน 1,157 ยนต, APAN PLATFORM Aid to Victims of the Kumamoto Earthquakes (Emergency Response to Earthquake in Kumamoto) FY 2016 Report. 2016. Japan Platform. http://www.japanplatform.org /programs/pdf/JPF_kyushu-disaster2016_ report_en.pdf (accessed July 20, 2017). 107เรองเดยวกน.

87

รปภำพท 20 บำนพกชวครำวในเขตเมอง Mashiki ภำยในจงหวดคมะโมะโตะ

ทมำ: Quake-hit town in Kumamoto opens first batch of temp housing units. 2016. https://www.japantimes.co.jp/news /2016/06/14/national/temporary-housing-units-opening-mashikis-quake-displaced-residents/#.WtbkZTO-mM8 (accessed January 18, 2018).

รปภำพท 21 บำนพกชวครำวในเขตเมอง Shirahata, Kousa-machi ภำยในจงหวดคมะโมะโตะ

ทมำ: House (meeting place) of all of Shirahata, Kosa-machi. 2016. http://www.pref.kumamoto.jp. e.qp.hp.transer.com/kiji_17399 .html (accessed February 19, 2016).

88

รปภำพท 22 ทพกชวครำวผประสบภยภำยในบรเวณ Techno Temporary Housing,

Mashiki Town ภำยในจงหวดคมะโมะโตะ

ภาพถายโดยผวจยเมอวนท 14 ธนวาคม 256

รปภาพท 20, 21 และ 22 นน ในจ านวนทพกอาศยชวคราวทงหมดนน สามารถแบงออกเปน 3

ประเภทคอ

1. ทพกชวคราวทสรางขนใหม จ านวนทงสน 4,157 หลง/หอง

2. ทพกชวคราวทเชาโดยรฐบาล จ านวนทงสน 14,895 หลง/หอง

3. ทพกสาธารณะ (Public Housing) จ านวนทงสน 1,157 หลง/หอง108

อยางไรกตาม รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดประสบปญหาในการหาทดนเพอใชในการ

กอสราง เนองจากจงหวดคมะโมะโตะมความเปนเมองและไมมพนทโลงขนาดใหญในการกอสรางชมชน

บานพกชวคราวมากนก ทดนทใชในการกอสรางบานพกชวคราวส าหรบผประสบภยบางสวนจงตองอย

ในททหางไกลชมชน ดงนนรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจงไดแกปญหาโดยการเชาทดนจาก

ประชาชนเพอใหสามารถด าเนนการกอสรางทพกชวคราวแกผประสบภยดวยจงหวดคมะโมะโตะ ซงแม

108 House (meeting place) of all of Shirahata, Kosa-machi. 2016. http://www.pref.kumamoto.jp. e.qp.hp.transer.com/kiji_17399 .html (accessed February 19, 2016).

89

รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจะไมสามารถจดสรางทพกชวคราวไดในทนทเนองจากตองหาทดนทม

ความเหมาะสมและมบรเวณทกวางพอทจะท าการกอสราง แตทพกอาศยชวคราวกสามารถสรางเสรจ

ภายในระยะเวลาอนสน และไดมการเคลอนยายผประสบภยไปพกอาศยในทพกชวคราวในทนท ซงการ

เตรยมการและจดสรางบานพกชวคราวในทนทหลงจากเกดภยพบตของจงหวดคมะโมะโตะน แมวา

จะตองใชเวลาในการจดหาทดนเพอการกอสราง แตกสามารถด าเนนการจนแลวเสรจและสามารถ

เคลอนยายผประสบภยไปยงบานพกชวคราวไดซงถอวาเปนการตอบสนองความตองการของประชาชน

4.3.2 ขนำดพนทใชสอยและกำรอ ำนวยควำมสะดวกแกผประสบภย เชน ระยะทางจากทพกไปยง

แหลงน า ระยะจากแหลงน าไปยงสถานทใชเปนหองสวม

จากขอมลพบวาการพจารณาจดสรางทพกอาศยชวคราวแกผประสบภยนน รฐบาลทองถน

จงหวดคมะโมะโตะไดใหความส าคญเรองการอ านวยความสะดวกใหกบผประสบภย โดยสงเกตไดจาก

ภายนอกบรเวณทพกอาศยนน ไดมการจดพนทสาธารณะเพอใหผประสบภยสามารถใชประโยชน

พกผอนหยอนใจ หรอท ากจกรรมรวมกนได

นอกจากนรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะยงค านงถงความสะดวกสบายของผประสบภย

โดยใหมการจดพนทบางสวนเปนลานจอดรถ รานสะดวกซอ รานอาหาร สนามเดกเลน และมปาย

รถประจ าทางเพอใหผประสบภยทไมมยานพาหนะเปนของตนเองสามารถใชบรการขนสงสาธารณะ

ดงปรากฏในรปภาพท 23,24,25,26,27,28,29,30,31,32.33.34.35 และ 36 ขางลางน

90

รปภำพท 23 พนทสำธำรณะบรเวณทพกชวครำวในเขต Komori, Nishihara-mura temporary construction housing complex

ทมำ: House (meeting place) of all of the Komori, Nishihara-mura second. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com /kiji_17945.html. (accessed February 19, 2016).

รปภำพท 24 พนทสำธำรณะบรเวณทพกชวครำวในเขต Komori, Nishihara-mura temporary construction housing complex


91

รปภำพท 25 พนทสำธำรณะบรเวณทพกชวครำวในเขต Komori, Nishihara-mura fourth


รปภำพท 26 พนทสำธำรณะดำนนอกบรเวณทพกชวครำวในเขต Komori, Nishihara-mura fourth


92

รปภำพท 27 พนทสำธำรณะ พรอมเครองเลนสนำมส ำหรบเดก ในเขต Komori, Nishihara-mura third


รปภำพท 28 กจกรรมสนทนำกำรทจดขนใหกบผประสบภยเพอใหคลำยเครยดจำกเหตกำรณภยพบต


93

รปภำพท 29 กจกรรมสนทนำกำรทจดขนใหกบผประสบภยเพอใหคลำยเครยดจำกเหตกำรณภยพบต

ทมำ: House (meeting place) of all of Minamiaso-mura positive no hill. 2016. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com /kiji_18413.html (accessed February 19, 2016).

รปภำพท 30 อำคำรซงจดเปนพนทสำธำรณะภำยในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town


94

รปภำพท 31 ภำยในหองซงจดเปนพนทสำธำรณะในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town


รปภำพท 32 หนยนตทตดตงไวในพนทสำธำรณะภำยในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town


95

รปภำพท 33 รำนขำยของช ำภำยในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town


รปภำพท 34 ปำยรถประจ ำทำงภำยในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town


96

รปภำพท 35 รำนคำภำยในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town


รปภำพท 36 รำนอำหำรภำยในบรเวณ Techno Temporary Housing, Mashiki Town


97

4.4 กำรบรหำรจดกำรดำนกำรศกษำ กำรดแลสขภำพ สถำนททำงศำสนำ (Administration,

Education, Healthcare and Religious Facilities)

จากเหตการณแผนดนไหวทจงหวดคมะโมะโตะเมอวนท 14 เมษายน 2559 นน ส านกงาน

เขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) ไดด าเนนการ

บรหารจดการซงเกยวของกบการศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนา ดงน

4.4.1 กำรบรหำรจดกำรดำนกำรศกษำ

เนองจากเหตการณแผนดนไหวไดสรางความเสยหายใหกบโรงเรยนหลายแหง ดงนนรฐบาล

ทองถนจงเปนผรบผดชอบด าเนนการส ารวจความเสยหายและทดสอบความปลอดภยภายในโรงเรยน

ท าการซอมแซมโรงเรยนทไดรบความเสยหาย ท าการรอถอนและกอสรางอาคารใหมซงไดรบความ

เสยหายอยางหนก เพอใหเปนไปตามมาตรฐานทรฐบาลไดก าหนดไว และเพมความปลอดภยตอตวเดก

นกเรยน ส าหรบความเสยหายของโรงเรยน โดยสวนใหญแลวมนอยกวาความเสยหายทเกดกบทพก

อาศยของประชาชน เนองจากการสรางอาคารในโรงเรยนนนมมาตรฐานความปลอดภยเกยวกบ

แผนดนไหวควบคมอย

ในกรณของจงหวดคมะโมะโตะ หลงจากเหตการณแผนดนไหวไดสงบลงและผประสบภยสวน

ใหญไดอพยพเขาไปพกยงศนยอพยพและทพกชวคราวในล าดบตอไปนน รฐบาลทองถนจงหวด

คมะโมะโตะไดอ านวยความสะดวกใหแกผประสบภยซงเปนนกเรยนและผปกครอง โดยการตดตงปายรถ

ประจ าทางภายในชมชนบานพกชวคราว เพอใหการสญจรไปมาระหวางทพกและโรงเรยนมความสะดวก

มากยงขน เนองจากชมชนบานพกชวคราวบางแหงอยไกลจากตวเมองหรอโรงเรยนทนกเรยนเหลานน

ศกษาเลาเรยนอย ขณะเดยวกนกมผปกครองซงผประสบภยสวนหนงใชรถสวนตวในการรบสงบตร

หลานไปโรงเรยนดวยตนเอง109 เนองจากความเสยหายตอโรงเรยนมคอนขางนอย และความเสยหาย

สวนใหญสามารถซอมแซมได จงไมไดมผลกระทบตอผประสบภยมากนก ดงนนในขณะทรฐบาลใหการ

ดแลดานการซอมแซมเพอเปนการตอบสนองความตองการของนกเรยน ผปกครองและบคคากร

109 บทสมภาษณผน าชมชนและรองหวหนาชมชนบานพกชวคราวในเมอง Mashiki (25 กรกฎาคม 2560).

98

ทางการศกษาทปฏบตหนาทในโรงเรยนใหสามารถด าเนนการดานการเรยนการสอนได การตดตงปาย

รถประจ าทางยงชวยเออความสะดวกในการเดนทางใหกบผประสบภยอกดวย

4.4.2 กำรจดกำรดำนดแลสขภำพ

ในการจดการดแลสขภาพใหแกผประสบภยซงด าเนนการโดยรฐบาลนน กจกรรมทงหมดจะอย

ภายใตส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) ซง

มทงกจกรรมทด าเนนการโดยส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural

Government Office) เอง และมการประสานงานกนอยางสม าเสมอกบหนวยงานทองถนตางๆ เชน

เทศบาล หรอมอบอ านาจใหกบองคกรไมแสวงหาผลก าไรตางๆ เปนผด าเนนกจกรรม โดยมการตดตง

ศนยใหความชวยเหลอซงกนในแตละพนทเพอใหการปฏบตงานใหการดแลเปนไปอยางทวถง

ส าหรบการบรหารจดการศนยใหความชวยเหลอนนจะมเจาหนาทดแลอย 3 ระดบคอ ระดบท 1

เปนผจดการศนย ท าหนาทบรหารจดการดแลศนย โดยอาจจะมเจาหนาท 1-2 คนในแตละต าบล แตละ

หมบาน ระดบท 2 ผใหค าปรกษาซงมหนาทในการเขาไปเยยมผประสบภย เพอรบฟงปญหาตางๆ แลว

ใหความชวยเหลอเปนรายบคคล และระดบท 3 คอกลมผประสบภยเองทอาสาเขามาชวยเหลอซงกนและ

กน110

นอกจากน พบวารฐบาลทองถนไดใหการชวยเหลอผประสบภย โดยเฉพาะกลมผสงอายในการ

ใหบรการตรวจสขภาพเปนประจ าทกเดอน อกทงมกจกรรมอนๆ เพอใหชวยผประสบภยโดยเฉพาะ

ผสงอายไดออกก าลงกายดวย โดยในชวงแรกกลมอาสาสมคร และองคการไมแสวงหาผลก าไรจะเขามา

ตรวจเยยมผประสบภยเพอหลกเลยงปญหาการตายอยางโดดเดยวของผประสบภย นอกจากนยงม

องคกรจาก Japan Platform ทไดสงอาสาสมครเขาไปชวยเหลอเพอดแลผสงอายหรอคนพการอกดวย

อยางไรกตาม กจกรรมเหลานกลดลงหลงจากเหตการณแผนดนไหวผานไป 1 ป111 จากกจกรรมดงกลาว

110 บทสมภาษณผน าชมชนและรองหวหนาชมชน (ไมประสงคออกนาม) บานพกชวคราวในเมอง Mashiki (25 กรกฏาคม 2561). 111 บทสมภาษณผน าชมชนและรองหวหนาชมชน (ไมประสงคออกนาม) บานพกชวคราวในเมอง Mashiki (25 กรกฏาคม 2561).

99

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office) ได

เดนทางเขาเยยมผประสบภยจ านวนทงสน 274,487 ครง ใหค าปรกษาทางโทรศพท จ านวนทงสน

37,416 ครง และมผประสบภยเขามาขอรบค าปรกษาอกจ านวน 15,587 ครง112

ในการใหความชวยเหลอดานสขภาพนน ผประสบภยจะถกแบงออกเปน 4 กลม คอ

1. กลมท 1 สามารถฟนตวไดด มสขภาพจตและกายทด มความพรอมทจะสรางบานใหม หรอ

ยายจากบานพกชวคราวไปยงบานพกถาวรในไมชา กลมท 1 น มจ านวนทงสนทงหมด 7,970 ครอบครว

โดยผประสบภยกลมนสามารถใชชวตไดตามปกต ไมตองการความชวยเหลอ ดงนนทางรฐบาลจงมา

ตรวจเยยมเพยงแคเดอนละ 1 ครงเทานน

2. กลมท 2 เปนกลมผประสบภยทมแผนทจะสรางบานใหม หรอยายไปยงหองชดอะพารตเมนต

ใหม แตยงมปญหาดานสขภาพ ไมวาจะเปนทางดานรางกายหรอจตใจหรอรางกาย

3. กลม 3 เปนกลมผประสบภยทยงไมมแผนในการฟนฟตวเอง กลาวคอยงไมมแผนทจะสราง

บานใหมหรอยายไปอยทใหม แตไมมปญหาดานสขภาพ

4. กลมท 4 เปนกลมผประสบภยทไมมแผนในการฟนฟตวเอง ยงไมไดหาทอยใหม หรอยงไม

คดจะสรางบาน และกมปญหาดานสขภาพดวย113

ผประสบภยทง 4 กลมทไดกลาวมาขางตนน กลมท 3 และกลมท 4 เปนกลมทสงผลกระทบตอ

การท างานของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะมากทสดเนองจากผประสบภยยงไมมแผนฟนฟตวเอง

และตองการการใหความชวยเหลอจากรฐบาลเนองจากยงไมมแผนในการหาทอยใหม โดยเฉพาะอยาง

ยงผประสบภยในกลมท 4 ซงนอกจากจะยงไมมแผนในการฟนฟตวเองและจ าเปนตองพกอาศยอยใน

บานพกชวคราวตอไปแลว การทผประสบภยมปญหาดานสขภาพ รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจง

112 บทสมภาษณ Mr.Yuichi Imafuku, The division of housing, Kumamoto Prefecture Office, Kumamoto Prefecture office (24 กรกฎาคม 2560). 113 บทสมภาษณ Mr.Shigeru Kitasaka, The section of Crisis Management Disaster Prevention, Kumamoto Prefecture Office (24 กรกฎาคม 2560).

100

จ าเปนตองใหการดแลอยางใกลชดและตอเนอง ซ งปญหานมผลกระทบตอการใชก าลงคนและ

งบประมาณในการฟนฟดานอนๆ ดวย

ในการจดการดแลสขภาพใหแกผประสบภยของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะนน ถอวาเปน

การตอบสนองความตองการของประชาชน เนองจากเปนการปฏบตหนาทในการใหบรการแกประชาชน

ในกลมตางๆ ไดอยางเหมาะสม อกทงยงสรางความเชอมนไววางใจแกประชาชนในยามทประชาชน

ตองการการพงพงจากรฐ ซงรฐเองกไมไดทอดทงประชาชนเหลานน

4.4.3 กำรจดกำรดำนสถำนททำงศำสนำ

ดานการจดการสถานททางศาสนานน รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไมถอเปนกรณเรงดวน

เมอเทยบกบการจดการและการฟนฟบรณะทพกอาศยของผประสบภย โดยพบวาสวนใหญแลว

ประชาชนในชมชนจะเปนผซอมแซมสถานททางศาสนาตามความศรทธาเอง เนองจากหากตองรอความ

ชวยเหลอจากรฐบาลกตองใชเวลานาน เนองจากรฐบาลมภารกจอนทตองเรงด าเนนการ โดยเฉพาะ

อยางยงดานการใหความชวยเหลอผประสบภย ซงตองด าเนนการเปนอนดบแรก

ส าหรบสถานททางศาสนาในสวนบรเวณชนชนบานพกชวคราวนน ไมมการจดเตรยมไวให

เนองจากชาวญป นมอสระในการนบถอศาสนา และศาสนาชนโตซงเปนศาสนาประจ าชาตกมการ

แบงแยกออกเปนหลายนกาย จงพบวาไมมสถานทท ากจกรรมทางศาสนาเปนการเฉพาะ และไมมการ

ท ากจกรรมทางศาสนาภายในเขตพนทชมชนบานพกชวคราวอยางชดเจน โดยสวนใหญแลวหาก

ผประสบภยมความประสงคจะประกอบพธทางศาสนา กจะเดนทางออกไปท ากจกรรมนอกพนทชมชน

บานพกชวคราวกนเอง อยางไรกตาม พบวาเคยมอาสาสมครซงนบถอศาสนาครสตเขามากจกรรมทาง

ศาสนาบางเปนครงคราวเทานน ดงนนการจดการสถานททางศาสนาของรฐบาลทองถนจงหวดค

มะโมะโตะจงยงไมตอบสนองความตองการของประชาชนเนองจากมภารกจเรงดวนทมความส าคญใน

การจดการและการฟนฟบรณะทพกอาศยของผประสบภยทตองด าเนนการกอน

ทงนการด าเนนงานของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะภายใตหลกธรรมาภบาลในมตดานการ

ตอบสนองความตองการ (Responsiveness) สามารถอธบายตามตารางดานลางน

101

4.5 บทสรป

การด าเนนงานตามหลกธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศยดานการ

ตอบสนองความตองการของประชาชน (Responsiveness) ของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะ

สามารถสรปไดดงตารางท 10 น

ตำรำงท 10 เปรยบเทยบธรรมำภบำลในมตดำนกำรตอบสนองควำมตองกำร

(Responsiveness)

ตวชวด ตอบสนอง ไมตอบสนอง

1. กำรรอถอนและกำรกอสรำงอำคำร

1.1 วงเงนงบประมาณใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอ

กอสรางทพกใหม

/

1.2 ระเบยบการเงนและการจายงบประมาณ /

2. คณภำพของทพกอำศยทจะท ำกำรกอสรำง

2.1 ประสทธภาพของกระบวนการกอสรางอาคาร /

2.2 ระยะเวลา /

2.3 ความพงพอใจของผอยอาศยซงเปนผประสบภย /

3. ทพกอำศยชวครำว

3.1 การเตรยมการและจดสรางในทนทหลงจากเกดภยพบต /

3.2 ขนาดพนทใชสอบและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภย /

4. กำรบรหำรจดกำรกำรศกษำ กำรดแลสขภำพ สถำนททำงศำสนำ

4.1 จดการการศกษา /

4.2 การดแลสขภาพ /

4.3 จดการสถานททางศาสนา /

102

จากตารางสามารถอธบายไดวา ในกรณของจงหวดคมะโมะโตะนน มาตรการในการฟนฟ

บรณะดานวงเงนใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางทพกอาศยใหมนน รฐบาลกลางและ

รฐบาลทองถนจะเปนผใหเงนอดหนนคาใชจายในการฟนฟบรณะ โดยวงเงนในการใหความชวยเหลอ

ผประสบภยเหตแผนดนไหวเมองคมะโมะโตะ ประเทศญป นปรากฏอยในตารางท 8 กลาวคอ หาก

ผประสบภยสามารถซอมแซมบาน หรอสรางบานในวงเงนทไดรบการเยยวยา กสามารถด าเนนการได

ตามความประสงคของตวเอง อยางไรกตามการชดเชยความเสยหายและการฟนฟแกผประสบภยใน

จ านวนเงนทสงและเปนไปตามความตองการของผประสบภยนน รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไม

สามารถกระท าได เพราะมกรอบวงเงนทไดก าหนดเปนระเบยบโดยรฐบาลไวแลว ซงวงเงนดงกลาวไม

สามารถตอบสนองความตองการของประชาชนผประสบภยไดทงหมด

ดงนนเพอเปนการเพมทางเลอกใหกบผประสบภยแผนดนไหว ส านกงานเขตการปกครอง

จงหวดคมะโมะโตะจงไดมมาตรการในการใหความชวยเหลอผประสบภยดานการรอถอนและกอสราง

อาคารใหกบผประสบภยโดนผานสถาบนการเงน ดงน 1. การใหความชวยเหลอในรปแบบของการ

จ านองแบบยอนกลบ (Reverse Mortgage) โดยสถาบนการเงน 2. การบรการดานดอกเบยในการสราง

ทพกอาศยใหมเพอซอทพกอาศยใหมภายในจงหวดคมะโมะโตะ หรอ เพอซอมแซมทพก โดยอาจมการ

จายดอกเบยทงหมดหรอบางสวนของวงเงนทมการกยม 3. การเชาทพกอาศยแบบ Private Lease

House ซงผประสบภยจะไดรบการสนบสนนคาใชจายเบองตนพรอมกบท าสญญา เปนจ านวนเงน

200,000 เยน ตอยอดการสนบสนน และ 4. การสนบสนนคาใชจายในการขนยาย 100,000 เยน ในการ

ขนยายสงของตางๆ ไปยงทพกอาศยทงแบบบานเชาแบบสวนตว (Private Lease House) หรอบานพก

การเคหะ (Public Housing) ซงการทส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะมมาตรการอนรองรบ

เปนการเพมทางเลอกใหกบผประสบภยทมทนทรพยจ ากดและไดรบเงนชวยเหลอตามตารางท 8 ไม

เพยงพอทจะสรางหรอซอมแซมทอยอาศยตามทตนตองการ ซงเปนการตอบสนองความตองการของ

ผประสบภยแผนดนไหวโดยการเพมตวเลอกแกผประสบภยในการรอถอนและกอสรางอาคารผาน

103

สถาบนการเงน นอกจากนยงไดมมาตรการขยายเวลาใหผประสบภยทยงไมสามารถขยบขยายหรอยาย

ไปยงบานพกถาวรสามารถพกอาศยไปอก 1 ปดวย

ดานคณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง (Quality of Dwelling Reconstruction) นน

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะไดใชไมเปนสวนประกอบ เพอใหผประสบภยไดอาศยอย

ไดสบายขน เนองจากไมจะไมดดความรอนมากเทาวสดกอสรางอน และเมอเทยบกบการสรางบานพก

ชวคราวจากโครงเหลกซงจะท าใหตวบานมอณหภมทสงขนในฤดรอน ตลอดจนดานระยะเวลาในการ

กอสรางบานพกชวคราว ซงแมวารฐบาลทองถนจะมแผนในการสรางทพกชวคราวใหแกผประสบภย แต

ในทางปฏบตกลบไมสามารถด าเนนการไดอยางรวดเรวนก เนองจากผประสบภยมจ านวนมาก และ

บรษทกอสรางซงเปนบรษททองถนในจงหวดคมะโมะโตะมจ านวนไมเพยงพอ ดงนนรฐบาลทองถน

จงหวดคมะโมะโตะจงไดตดตอบรษทกอสรางขนาดใหญ ซงเปนบรษทจากจงหวดอนเขามาชวย

ด าเนนการกอสรางไปพรอมๆ กน ซงกถอวาเปนการด าเนนงานเพอตอบสนองความตองการของ

ประชาชนซงเปนผประสบภย เนองจากการน าเอาบรษทใหญจากจงหวดอนมาชวยกอสรางบานพก

ชวคราวแกผประสบภยนนมความรวดเรวมากยงขน ตามทส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ

ไดกลาวถงแนวคดตามหลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด (Good Governance) ท

เกยวกบการบรหารจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management) ในการใหบรการไดอยางม

คณภาพ สามารถสรางความเชอมนไววางใจได

ส าหรบความพงพอใจของผประสบภยนน อยในระดบทรบได กลาวคอ แมวาบานพกชวคราวจะ

มขนาดเลกและคอนขางแคบเมอเทยบกบทพกอาศยเดมของผประสบภยซงไดเคยพกอาศยอยกอนหนา

เหตการณภยพบต แตผประสบภยกสามารถอยไดเนองจากทพกมความสะดวกในระดบพนฐาน และได

ถกจดสรรพนทไวเปนสดสวน ซงกถอวาเปนการตอบสนองความตองการของประชาชน

ดานการเตรยมการจดสรางในทนทหลงจากเกดภยพบตของจงหวดคมะโมะโตะนน ถอวา

สามารถตอบสนองความตองการแกประชาชน เนองจากสามารถด าเนนการไดบรรลตามแผนทไดวางไว

104

กลาวคอจดสรางไดภายในระยะเวลาทก าหนด และสามารถสรางความเชอมนหรอไววางใจแกประชาชน

ไดอยางเหมาะสมภายใตเงอนไขทรฐบาลซงไดประสบปญหาดงทไดกลาวมากอนหนาน

ส าหรบขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภยนน รฐบาลทองถน

จงหวดคมะโมะโตะไดจดพนทสาธารณะไวภายในชมชนบานพกชวคราว โดยภายในพนทสาธารณะนน

ไดมการจดเตรยมเครองใชไฟฟา อปกรณอ านวยความสะดวก ตลอดจนหนงสอ หรอ อปกรณอนๆ เพอ

ความบนเทงตางๆ เอาไวเพอใหผประสบภยสามารถมาใชประโยชน พกผอนหยอนใจ หรอท ากจกรรม

ตางๆ รวมกน นอกจากนรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะยงไดจดพนทบางสวนไวเปนลานจอดรถ ราน

สะดวกซอ รานอาหาร สนามเดกเลน และปายรถประจ าทางเพออ านวยความสะดวกใหกบผประสบภยท

ไมมยานพาหนะเปนของตนเองไดใชบรการขนสงสาธารณะ ซงการด าเนนการดงกลาวเพอเปนการ

ตอบสนองความตองการของผประสบภยดานขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแก

ผประสบภยอกดวย

ดานการจดการดานการดแลสขภาพใหกบผประสบภยโดยเฉพาะอยางยงในกลมผสงอาย โดยม

การดแลในหลายลกษณะ เพอใหผประสบภยมทางเลอกทหลากหลายมากขน การก าหนดทางเลอกแบบ

น ชวยเออใหประชาชนซงเปนผประสบภยไดรบความสะดวกสบายมากยงขน เนองจากรฐสามารถ

ปฏบตหนาทใหบรการไดอยางมคณภาพ และสรางความเชอมนไววางใจ ตลอดจนตอบสนองตามความ

คาดหวงหรอความตองการของประชาชนผรบบรการจนท าใหมผประสบภยส านวนมากโทรศพทและเดน

ทางเขามาเพอขอรบบรการตามทส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการไดอธบายไวใน

หลกธรรมาภบาลในมตดานการตอบสนองความตองการของประชาชน (Responsiveness) ภายใต

การบรหารกจการบานเมองทด วารฐบาลจกตองปฏบตหนาทอยางมคณภาพ สามารถสรางความเชอมน

ไววางใจ และตอบสนองความตองการของประชาชนได เนองจากมชองทางในการใหบรการ ผประสบภย

ซงเปนผมสวนไดสวนเสยซงมอยหลากหลายกลมไดอยางเหมาะสม

อยางไรกตามในการบรหารจดการดานการศกษา และดานสถานททางศาสนานน ไมพบวา

รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดด าเนนการในสวนนมากนก กลาวคอทางดานการศกษานนรฐบาล

105

ทองถนไดด าเนนการซอมแซมและกอสรางอาคารเรยนบางแหงเพอสนองความตองการของประชาชนใน

การรบบรการดานการศกษา เนองจากความเสยหายทเกดกบโรงเรยนมไมมากเทากบทพกอาศย

ในสวนของสถานททางศาสนานน พบวารฐบาลทองถนไมไดใหความส าคญเปนอนดบตนๆ

ในการจดหาหรอซอมแซมเนองจากรฐบาลทองถนมภารกจเรงดวนในการจดหาทพกอาศยชวคราวใหกบ

ผประสบภยกอน การทประชาชนตองด าเนนการในการซอมแซมสถานททางศาสนาเองนน จงถอวา

รฐบาลทองถนจงหวดคมาโมะโตะไมสามารถด าเนนการเพอตอบสนองความตองการของประชาชนดาน

สถานททางศาสนาได อยางไรกตาม แมวาการท างานของรฐบาลทองถนจะไมสามารถตอบสนองตาม

ความคาดหวงหรอความตองการของประชาชนผรบบรการได ประชาชนเองกมความเขาใจวารฐบาล

ทองถนจงหวดคมะโมะโตะวามความจ าเปนทจะตองด าเนนการในสวนอนทมความส าคญมากกวา

106

บทท 5

ธรรมำภบำลในกระบวนกำรฟนฟดำนทพกอำศย ดำนกำรมสวนรวมของประชำชน

บทน ำ

หลกการมสวนรวม (Participation) นนหมายถง การปฏบตราชการของเจาหนาทรฐทตองรบ

ฟงความคดเหนของประชาชน รวมทงเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการรบร เรยนร ท า

ความเขาใจ รวมแสดงความคดเหนรวมเสนอปญหาหรอประเดนส าคญตางๆ ทเกยวของ รวมคดแกไข

ปญหา รวมในกระบวนการตดสนใจและการด าเนนงาน ตลอดจนรวมตรวจสอบผลการปฏบตงาน ทงน

ตองมความพยายามในการแสวงหาฉนทามตหรอขอตกลงรวมกนระหวางกลมผมสวนไดสวนเสยท

เกยวของ โดยเฉพาะกลมทไดรบผลกระทบโดยตรงจะตองไมมขอคดคานทหาขอยตไมไดในประเดนท

ส าคญ114 โดยกรณของกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศยภายใตหลกการมสวนรวม (Participation)

ของจงหวดคมะโมะโตะนน หมายถงการทเจาหนาทรฐรบฟงความคดเหนของประชาชน รวมทงเปด

โอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการรบร เรยนร ท าความเขาใจ รวมแสดงความคดเหนรวมเสนอ

ปญหา หรอประเดนส าคญตางๆ ทเกยวของ รวมคดแกไขปญหา รวมในกระบวนการตดสนใจและการ

ด าเนนงาน และรวมตรวจสอบผลการปฏบตงาน ตลอดจนแสวงหาฉนทามตหรอขอตกลงรวมกนระหวาง

กลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ โดยไมมขอคดคาน การมสวนรวม (Participation) ของประชาชนน

สามารถแบงตามตวชวดเรองการฟนฟบรณะ จ านวน 4 ตว คอ

ตวท 5. การรอถอนและการกอสรางอาคาร (Removal and Construction of Building)

หมายถง การรอถอนสงกอสรางซงเปนทพกอาศยและการกอสรางทพกอาศยใหมซงเปนหนงในปจจยส

ซงมความส าคญตอความจ าเปนพนฐานของมนษย


107

ตวท 7. คณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง (Quality of dwelling reconstruction)

หมายถง ขนาด รปราง การจดต าแหนง ตลอดจนกระบวนการกอสรางและความพงพอใจของ


ตวท 8. ทพกอาศยชวคราว (Temporary dwelling and shelters) หมายถง ขนาดทพก

อาศย พนทใชสอยและการอ านวนความสะดวกแกผประสบภย

ตวท 10. ก ารบรหารจดการ การศกษา การด แลส ขภาพ สถานทท างศาสนา

(Administration, education, healthcare and religious facilities) หมายถง การใหบรหารและสงอ านวย

ความสะดวกดานตางๆ เชน การศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนาแกผประสบภย เพอให

ผประสบภยสามารถด าเนนชวตไดใกลเคยงกบชวงเวลาปกตมากทสด115 ซงสามารถอธบายไดดงน

5.1 กำรรอถอนและกำรกอสรำงอำคำร (Removal and Construction of Building)

5.1.1 ดำนกำรรวมรบรถงปญหำ

หลงจากเจาหนาทรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดปฏบตหนาทในการใหความชวยเหลอ

ผประสบภยแลว ไดทราบวาผประสบภยประสบปญหาในการรบขอมลขาวสารจากทางรฐบาล ดงนน

ส านกงานเขตจงหวดคมะโมะโตะจงไดจดท าเอกสารแนะน ารายละเอยดตางๆ ตลอดจนจดท าคมอให

ความชวยเหลอและเยยวยาแกผประสบภยแผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะ พรอมทงมเบอรโทรศพท

ตดตอของหนวยงานตางๆ เพอทผประสบภยจกไดสามารถตดตอสอบถามขอมล หรอแจงขอมลหรอแจง

ความประสงคในการขอรบความชวยเหลอจากรฐบาลตามมาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภย

พบตไดอยางถกตองและรวดเรว

การทรฐไดจดท าขอมลเพอแจงรายละเอยดทจ าเปนตางๆ แกผประสบภยนนเกดจากการเปด

โอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการแจงปญหา โดยรฐบาลไดรวมรบรถงปญหา เปนการมสวน

รวมในระดบท 1 การรบร ซงบญญตโดยสมาคมการมสวนรวมสากล (IAP2-International Association

115 Brown, D. et al. 2016. Monitoring and Evaluating Post-Disaster Recovery Using High-Resolution Satellite Imagery – Towards Standardised Indicators for Post-Disaster Recovery. http://www.carltd.com/sites/carwebsite/files /CAR%20 Brown%20Monitoring%20recovery%20standardised%20indicators.pdf. (accessed July, 29, 2017).

108

for Public Participation) โดยการแกไขปญหานเปนไปเพอใหการปฏบตหนาทของเจาหนาทรฐบาลใน

ครงตอไปสามารถตอบสนองความตองการของผมสวนไดสวนเสยซงกคอผประสบภยใหมากทสด

5.1.2 ดำนกำรพจำรณำควำมเสยหำยของทพกอำศยนน

แมวากระบวนการส ารวจและพจารณาความเสยหายในขนตนไดเสรจสนลงแลว รฐบาลทองถน

คมะโมะโตะยงไดเปดโอกาสใหผประสบภยสามารถยนเอกสารรองขอใหมการพจารณาใหม (Second

Inspection) โดยผเชยวชาญ ซงประกอบดวยเจาหนาททไดรบมอบหมาย สถาปนกและวศ วกร นน

หมายความวารฐบาลไดรบฟงและท าความเขาใจรวมกนกบผประสบภยวากระบวนการส ารวจและ

พจารณาความเสยหายในขนตนนนยงมขอบกพรองอย จนสงผลใหผมสวนไดสวนเสยทไดรบผลกระทบ

โดยตรง ดงนนการเปดโอกาสใหประชาชนแสดงความคดเหนและแสดงการมสวนรวมจงอยในระดบท 2

การปรกษาหารอ อนเปนการสะทอนถงประเดนปญหาตางๆ เพอใหรฐน าไปแกไขและสามารถ

ปฏบตงานเพอตอบสนองความตองการของประชาชนไดมากขน

ภายใตแนวคดเรองหลกธรรมาภบาลวาดวยเรองการมสวนรวม (Participation) ของประชาชน

นน กลาวโดยสรปไดวารฐบาลไดรบฟงความคดเหนของประชาชน ตลอดจนเปดโอกาสใหประชาชนได

แสดงความคดเหน รวมเสนอปญหาซงในกรณนเปนการแสดงความคดเหนในรปของการรองเรยนและ

รวมตรวจสอบผลการปฏบตงาน นนคอมจดท าขอมลใหมความซบซอนนอยลง และมขอมลทสมบรณ

มากขนในกรณแรก หรอ จดใหมการประเมนความเสยหายใหม (Second Inspection) ในกรณทสอง สง

เหลานเปนการแกไขปรบปรงของหนวยงานเพอใหผไดรบผลกระทบซงกคอผไดรบความ เสยหาย

โดยตรงไมมขอคดคานจนหาขอยตไมไดในประเดนทส าคญตางๆ116 นนเอง


109

5.1.3 วงเงนงบประมำณใหควำมชวยเหลอดำนกำรรอถอนหรอกอสรำงทพกใหม

ดานการจดสรรวงเงนงบประมาณใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางทพกใหมนน

ไมพบวามกรเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวม เนองจากวงเงนนนผประสบภยไดรบเปนไป

ตามทรฐบาลก าหนด ดงนนผประสบภยจงไมสามารถรองขอเพอเพมวงเงนในการรบความชวยเหลอได

อยางไรกตาม รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดเปดโอกาสใหผประสบภยสามารถยนขอใหมการ

ประเมนความเสยหายใหม (Second Inspection) ซงผประสบภยทรองขอจะตองรอจนกวาการพจารณา

ในครงทสองแลวเสรจเสยกอนจงจะสามารถขอรบเงนใหความชวยเหลอจากรฐบาลได

5.2 คณภำพของทพกอำศยทจะท ำกำรกอสรำง (Quality of Dwelling Reconstruction)

5.2.1 ประสทธภำพของกระบวนกำรกอสรำงอำคำร และควำมพงพอใจของผอยอำศยซงเปน


จากขอมลสมภาษณ รฐบาลทองถนไมไดเปดโอกาสใหผประสบภยไดเขามามสวนรวมในการ

พจารณาดานประสทธภาพในกระบวนการกอสรางอาคาร ตลอดจนสอบถามความพงพอใจของผอย

อาศยซงเปนผประสบภย เนองจากการกอสรางบานพกชวคราวตองเรงด าเนนการดวยความรวดเรว อก

ทงยงมขอจ ากดในเรองของขนาดโครงสรางของทพกชวคราว ซงเปนไปตามมาตรฐานทกฎหมายได

บญญตเอาไว อยางไรกตามรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะกไดค านงถงสภาพความเปนอย ตลอดจน

สภาพจตใจของผประสบภย โดยก าหนดนโยบายใหใชไมในทองถนเปนสวนประกอบในการกอสราง

บานพกชวคราว เพอใหผประสบภยมความรสกเหมอนวาตนพกอาศยอยในบาน มใชบานพกชวคราว

5.2.2 ระยะเวลำ

รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดรบฟงปญหาเกยวกบระยะเวลาในการพกอาศยในบานพก

ชวคราวของผประสบภย ซงแมวากฎหมายจะมขอก าหนดใหผประสบภยสามารถพกอาศยในบานพก

ชวคราวไดภายในระยะเวลา 2 ปเทานน แตดวยขอจ ากดบางประการ เชน ผประสบภยก าลงอยใน

ระหวางการสรางบานใหมและบานพกนนยงไมแลวเสรจ หรอผประสบภยไมมเงนมากพอทจะซอหรอ

สรางทพกใหมเพอใชเปนทพกอาศยถาวรได รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจงไดท าการพจารณาและ

110

เปดโอกาสใหผประสบภยทยงไมสามารถยายจากบานพกชวคราวไปยงบานพกถาวร สามารถยนความ

ประสงคเพอขอพกอาศยอยในบานพกชวคราวตอไปจนกวาทพกอาศยทสรางใหมจกแลวเสรจ การขยาย

เวลาในครงใหมน ผประสบภยจะสามารถพกอาศยตอไปไดเปนระยะเวลา 1 ป ดงนนผประสบภยจงม

เวลาในการวางแผนการยายไปยงทพกถาวรตอไป โดยในการพจารณานนจง หวดคมะโมะโตะจะ

พจารณาเปนกรณๆ ไป

นอกจากน เพอเปนการใหความชวยเหลอผประสบภย รฐบาลคมะโมะโตะรวมกบบรษท

รบเหมากอสรางไดจดแสดงแบบบานและรายละเอยดตางๆ ในการสรางทพกอาศยถาวรเพอให

ผประสบภยจากแผนดนไหวไดเหนแบบบาน โครงสรางของตวบาน ตลอดจนวสดทใชในการกอสราง

โดยจะมสถาปนกของบรษทกอสรางทงในทองถนและนอกพนทเปนผออกแบบ ตลอดจนเปนผคอยให

ค าแนะน าแกผประสบภยเกยวกบรายละเอยดตางๆ ภายใตแนวคดวาจะตองเปนทพกอาศยทสามารถใช

ประโยชนไดสงสด117 ซงหากผประสบภยจากแผนดนไหวพอใจในแบบบานและขอเสนอของบรษท

รบเหมากอสรางนนๆ กสามารถเจรจาและด าเนนการในเรองคาใชจายในขนตอนตอไปได

การทรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดปฏบตหนาทใหความชวยเหลอผประสบภยโดยการ

รบฟงปญหาซงเปนขอจ ากดในเรองการยายทพกอาศยใหม ตลอดจนแสวงหาการแกปญหาในการ

พจารณาขยายเวลาการเขาอาศยในบานพกชวคราวเปนเวลา 1 ป และการด าเนนงานรวมกบบรษท

รบเหมากอสรางโดยเปดโอกาสใหผประสบภยสามารถเลอกแบบบานไดดวยตนเองนน เปนกระบวนการ

สรางการมสวนรวมภายใตหลกธรรมาภบาล ดงทประยร อครบวร ไดกลาววาการมสวนรวมของ

ประชาชนนนหมายถง กระบวนการทประชาชนหรอผมสวนไดสวนเสยทเกยวของทกภาคสวนไดม

บทบาท หรอมโอกาสในกระบวนการตดสนใจรวมกนเพอใหเกดความเหมาะสมในการปฏบต118

117 We make "houses of all" to make together (Komori, Nishihara-mura temporary construction housing complex). 2016. Department of Civil Engineering Architecture Division. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com /kiji_17945.html (accessed February 19, 2016) 118 ประยร อครบวร. 2552. การบรหารราชการแบบมสวนรวม. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ.

111

5.2.3 ควำมพงพอใจของผอยอำศยซงเปนผประสบภย

ดานความพงพอใจของประชาชนนน พบวาประชาชนมความพงพอใจตอทพกอาศยอยใน

ระดบทรบได แมวารฐบาลทองถนไมสามารถเปดโอกาสใหผประสบภยไดเขามามสวนรวมในการก าหนด

ขนาดพนทใชสอยหรอเลอกทพกชวคราว แตการจดทพกชวคราวใหกบผประสบภยไดพกอาศยอยใน

ละแวกเดยวกนกบเพอนบานทตนคนเคย และการเปดโอกาสใหผประสบภยซงอาศยในชมชนทพกอาศย

ชวคราวไดเลอกผน า และคณะท างานภายในชมชนทพกอาศยชวคราวกชวยสรางความพงพอใจใหกบ


5.3. ทพกอำศยชวครำว (Temporary Dwelling and Shelters)

5.3.1 กำรเตรยมกำรและจดสรำงในทนทหลงจำกเกดภยพบต

ดานการเตรยมการและจดสรางในทนทหลงจากเกดภยพบตพบวารฐบาลทองถนจงหวดค

มะโมะโตะไมไดเปนโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการจดเตรยมเรองการบานพกชวคราว แตได

เปดโอกาสใหบรษทกอสรางซงเปนบรษททองถนในจงหวดคมะโมะโตะ ไดเขามาชวยจดสรางบานพก

ชวคราวใหแกผประสบภย อยางไรกตามเนองจากบรษททองถนมขนาดเลกและมจ านวนไมเพยงพอทจะ

สรางบานพกชวคราวจ านวนหลายพนหลงได รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจงไดใชบรการบรษท

กอสรางขนาดใหญจากจงหวดใกลเคยงมาชวยกอสรางบานพกชวคราว ซงการทรฐบาลทองถนไมไดเปด

โอกาสใหผประสบภยไดเขามามสวนรวมในการเตรยมการและจดสรางบานพกชวคราวในทนทนน เปน

เพราะผประสบภยยงอยในระหวางการฟนฟจตใจจากการสญเสย และการด าเนนงานตองเปนไปดวย

ความรวดเรว แมวาการรบฟงความคดเหนของประชาชนกอนการวางแผนการจดสรางบานพกชวคราว

จะเปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามสวนรวมและเปนสงทรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะควร

ด าเนนการ แตการท าเชนนนจะยงท าใหการสรางบานพกชวคราวแกผประสบภยมความลาชา ซงจะไม

สามารถตอบสนองความตองการของประชาชนได

112

5.3.2 ขนำดพนทใชสอยและกำรอ ำนวยควำมสะดวกแกผประสบภย

การก าหนดขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภยนนเปนมาตรฐานกลาง

และรฐบาลทองถนไมสามารถเปดโอกาสใหผประสบภยไดเขามามสวนรวมในการก าหนดขนาดพนทใช

สอยได สวนการอ านวยความสะดวกแกผประสบภยนน แมผประสบภยจะไมสามารถเลอกทพกอาศยเอง

ได แตรฐบาลทองถนคมะโมะโตะกไดจดทพกชวคราวใหกบผประสบภยไดพกอาศยอยในละแวกเดยวกน

กบเพอนบานทตนคนเคย สงผลใหผประสบภยสามารถไปมาหาสหรอพบปะกนไดตามปกต ซงกชวยให

ผประสบภยคลายความตงเครยดลงได เนองจากผประสบภยสามารถใชชวตไดใกลเคยงกบชวงเวลากอน

การเกดภยพบตไดมากทสด นอกจากนรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะยงไดสงเจาหนาท ตลอดจน

อาสาสมครจากหนวยงานตางๆ ซงไดปฏบตหนาทใหความชวยเหลอผประสบภยไปปฏบตหนาทให

ความชวยเหลอผประสบภยโดยการรบฟงปญหาตางๆ จากการด าเนนการดงกลาว ผประสบภยมความ

ยนดและยอมรบในเรองน โดยผประสบภยสวนใหญไดเขารวมกจกรรมททางรฐบาลทองถนจงหวดค

มะโมะโตะและอาสาสมครจดขนอยเสมอ

นอกจากน รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะยงไดเปดโอกาสใหผประสบภยซงไดอาศยในชมชน

ทพกอาศยชวคราวไดเลอกผน าและคณะท างานเพอท าหนาทเปนผประสานงานภายในชมชนทพกอาศย

ชวคราวและภายนอกชมชน เชน หนวยงานราชการ หรอองคกรตางๆ การเปดโอกาสใหมการเลอก

ตวแทนหรอผน าในชมชนทพกชวคราวน เปนการเปดโอกาสใหประชาชนซงเปนผประสบภยในชมชน

นนๆ ไดเขามามสวนรวมในการรบร เรยนร ท าความเขาใจ ตลอดจนรวมแสดงความคดเหน หรอเสนอ

ปญหาตางๆ พรอมทงรวมกนคดแกไขปญหาหรอขอตกลงรวมกนระหวางคนในชมชนเอง ดงท ประยร

อครบวร ไดกลาววา การมสวนรวมของประชาชนนนหมายถง กระบวนการทประชาชนหรอผมสวนได

สวนเสยทเกยวของทกภาคสวนไดมบทบาท หรอมโอกาสในกระบวนการตดสนใจรวมกน โดยบคคล

เหลานนจะน าเอาความคดเหนและขอเสนอแนะตางๆ ของคนในกลมมาแสวงหาค าตอบ ทางเลอก การ

ตดสนใจรวมกนและก าหนดแนวทาง เพอใหเกดความเหมาะสมในการปฏบต

113

5.4 กำรบรหำรจดกำร กำรศกษำ กำรดแลสขภำพ สถำนททำงศำสนำ (Administration,

education, healthcare and religious facilities)

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government Office)

และรฐบาลทองถนไดด าเนนการบรหารจดการซงเกยวของกบการศกษา การดแลสขภาพ สถานททาง

ศาสนาภายใตธรรมาภบาลในมตการมสวนรวมของประชาชน ดงน

5.4.1 กำรบรหำรจดกำรดำนกำรศกษำ

ไมพบวามสวนรวมของประชาชนทเกยวของกบการบรหารจดการดานการศกษา เนองจาก

ผประสบภยเปนผรบผดชอบในการรบสงบตรหลานของตนไปโรงเรยนโดยรถยนตสวนตว ในขณะท

นกเรยนประถมหรอมธยมสวนหนงสามารถเดนทางไปโรงเรยนไดเองนน การทรฐบาลทองถนด าเนนการ

ตดตงปายรถประจ าทางภายในชมชนบานพกชวคราวเพอใหกบผประสบภยซงเปนผเยาวสามารถใชใน

การเดนทางไปยงโรงเรยนไดสะดวกยงขนนน จงเปนการจดการเพออ านวยความสะดวกใหแก

ผประสบภยเทานน

5.4.2 กำรจดกำรดำนดแลสขภำพ

รฐบาลทองถนไดด าเนนการจดเจาหนาทและอนญาตใหอาสาสมครจากหนวยงานและองคกร

ตางๆ เขาไปใหขอมลขาวสารจากรฐและรบฟงปญหาตลอดจนใหการชวยเหลอผประสบภย โดยเฉพาะ

อยางยงในกลมผสงอาย เชนใหบรการตรวจสขภาพเปนประจ าทกเดอน การเขาไปตรวจเยยมเพอ

สอบถามถงความเปนอย ชวยแกไขปญหา หรอรบฟงการรองขอความชวยเหลอตางๆ เพอหลกเลยง

ปญหาการตายอยางโดดเดยวของผประสบภย เปนท าความเขาใจในประเดนส าคญทเกยวของกบปญหา

โดยเฉพาะผประสบภยซงเปนกลมทไดรบผลกระทบโดยตรงนนเปนการสรางการมสวนรวมขนในชมชน


114

5.4.3 กำรจดกำรดำนสถำนททำงศำสนำ

ดานการมสวนรวมในการจดการสถานททางศาสนานน พบวาไมมการมสวนรวมระหวางรฐบาล

กบประชาชนผประสบภย เนองจากประชาชนในชมชนจะเปนผออกเงนซอมแซมเองตามความศรทธา

ดงนนการมสวนรวมจงเกดขนใหกลมของประชาชนเทานน

5.5 บทสรป

ในการปฏบตหนาทใหความชวยเหลอผประสบภยตามมาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลง

ภยพบตในของส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefectural Government

Office) ประเทศญป นภายใตแนวความคดตามหลกธรรมภบาลในมตดานการมสวนรวมของประชาชนนน

กมทงทเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวมและไมไดเปดโอกาสใหเขาไปมสวนรวม โดยสวนทไม

สามารถเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวมเกดจากขอจ ากดบางประการ จากขอมลทไดกลาวมา

ขางตน สามารถน าเสนอเปนตารางเปรยบเทยบธรรมภบาลในมตดานการมสวนรวม ไดดงน

ตำรำงท 11 เปรยบเทยบธรรมำภบำลในมตดำนกำรมสวนรวม (Participation)

ตวชวด มสวนรวม ไมมสวนรวม


1.1 ดานการรวมรบรถงปญหา /

1.2 ดานการพจารณาความเสยหายของทพกอาศย /

1.3 วงเงนงบประมาณใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอ

กอสรางทพกใหม

/




115






4. กำรบรหำรจดกำร กำรศกษำ กำรดแลสขภำพ สถำนททำงศำสนำ




จากตารางสามารถอธบายไดดงน

ดานการรวมรบรถงปญหารฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดด าเนนการปรบปรงระบบการให

ขอมลขาวสาร หลงจากทราบวาผประสบภยประสบปญหาในการรบขอมลขาวสารจากทางรฐบาล โดย

การจดท าเอกสารแนะน าซงมรายละเอยดในเรองตางๆ อกทงยงเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวน

รวมในการแจงปญหา เพอใหรฐบาลไดรวมรบรถงปญหาไปดวยกน ซงเปนการตอบสนองความตองการ

ของผมสวนไดสวนเสยซงกคอผประสบภยอกดวย

ดานการพจารณาความเสยหายของทพกอาศย แมวากระบวนการส ารวจและพจารณาความ

เสยหายในขนตนไดเสรจสนลงแลว รฐบาลทองถนคมะโมะโตะไดเปดโอกาสใหผประสบภยสามารถยน

เอกสารรองขอใหมการพจารณาใหม (Second Inspection) โดยผเชยวชาญ ซงประกอบดวยเจาหนาทท

ไดรบมอบหมาย สถาปนกและวศวกร นนหมายความวารฐบาลไดรบฟงและท าความเขาใจรวมกนกบ

ผประสบภย ซงถอวาเปนผมสวนไดสวนเสยทไดรบผลกระทบโดยตรงซงเปนการเปดโอกาสใหประชาชน

แสดงความคดเหนและแสดงการมสวนรวมในระดบท 2 การปรกษาหารอ อนเปนการสะทอนถงประเดน

116

ปญหาตางๆ เพอใหรฐน าไปแกไขและสามารถปฏบตงานเพอตอบสนองความตองการของประชาชน

ไดมากขน

ภายใตแนวคดเรองหลกธรรมาภบาลวาดวยเรองการมสวนรวมของประชาชนนน กลาวโดยสรป

ไดวารฐบาลไดรบฟงความคดเหนของประชาชน ตลอดจนเปดโอกาสใหประชาชนไดแสดงความคดเหน

รวมเสนอปญหาซงในกรณนเปนการแสดงความคดเหนในรปของการรองเรยนและรวมตรวจสอบผลการ

ปฏบตงาน นนคอมจดท าขอมลใหมความซบซอนนอยลง และมขอมลทสมบรณมากขนในกรณแรก หรอ

จดใหมการประเมนความเสยหายใหม (Second Inspection) ในกรณทสอง สงเหลานเปนการแกไข

ปรบปรงของหนวยงานเพอใหผไดรบผลกระทบซงกคอผไดรบความเสยหายโดยตรงไมมขอคดคานจน

หาขอยตไมไดในประเดนทส าคญตางๆ119 นนเอง ซงตรงกบสงท อคน รพพฒน และ เจมศกด ปน

ทอง120 ไดจ าแนกลกษณะและขนตอนของการมสวนรวมไว 4 ลกษณะคอ ขนท 1 การมสวนรวมในการ

ตดสนใจ ขนท 2 การมสวนรวมในการด าเนนงาน ขนท 3 การมสวนรวมในการรบผลประโยชน และ ขน

ท 4 การมสวนรวมในการประเมนผล โดยดานการพจารณาความเสยหายของทพกอาศยนนอยใน

ขนตอนของการมสวนรวมในขนท 2 กลาวคอ ผประสบภยมสวนรวมในการประสานงาน และการขอ

ความชวยเหลอ

ดานการจดสรรวงเงนงบประมาณใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางทพกใหมนน

ผประสบภยไมสามารถเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจได เนองจากรฐบาลเปนผก าหนดวงเงนใหความ

ชวยเหลอ ซงการด าเนนการทางดานวงเงนนถอวายงไมไดเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวม

เนองจากรฐเปนผก าหนดวงเงนตงแตแรก

119 หลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. http://www.opdc.go.th/content.php?menu_id=5&content_id=2442 (สบคนเมอ 25 เมษายน 2560). 120 อคน รพพฒน. 2527. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน. กรงเทพฯ: ส านกพมพพฒนาศกษา,

101 - 102; เจมศกด ปนทอง. 2527. การบรหารงานพฒนาชนบท: การระดมประชาชนเพอการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ: ส านกพมพ

โอเดยนสโตร: 272 – 273.

117

ดานประสทธภาพของกระบวนการกอสรางอาคาร และ ความพงพอใจของผอยอาศยนน

รฐบาลทองถนไมสามารถเปดโอกาสใหผประสบภยทกคนไดเขามามสวนรวมในการพจารณาดาน

ประสทธภาพของกระบวนการกอสรางอาคารทพกอาศยชวคราวได เนองจากมความจ าเปนเรงดวนท

จะตองด าเนนการกอสรางใหแลวเสรจ อกทงขนาดโครงสรางของทพกชวคราวกตองเปนมาตรฐานตามท

กฎหมายไดบญญตเอาไว หากรอเวลาเพอรบฟงความคดเหนของผประสบภยและรวบรวมขอมลกอน

ตดสนในด าเนนการสรางบานพกชวคราว นอกจากจะสงผลใหกระบวนการกอสรางอาคารและบานพก

ชวคราวยาวนานมากขนแลว ยงสงผลตอความพงพอใจของผพกอาศยอกดวย

ดานระยะเวลานน รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดรบฟงปญหาเรองความจ าเปนของ

ผประสบภยทจะตอง พกอาศยอยในบานพกชวคราวมากกวาระยะเวลา 2 ปตามทกฎหมายก าหนด การ

ทรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดพจารณาและเปดโอกาสใหผประสบภยสามารถยนความประสงค

เพอขอพกอาศยอยในบานพกชวคราวตอไปจนกวาทพกอาศยทสรางใหมจกแลวเสรจเปนระยะเวลา 1 ป

เพอใหผประสบภยไดมเวลาในการวางแผนการยายไปยงทพกถาวรตอไป โดยในการพจารณานนจงหวด

คมะโมะโตะจะพจารณาเปนกรณๆ ไปนนเปนระดบการมสวนรวมของประชาชนในระดบท 2 คอการรบ

ฟงความคดเหน และระดบท 3 คอการเชามามบทบาทเนองจาก ทงรฐบาลและผประสบภยจกตองเขา

มารวมในการวางแผน แลกเปลยนขอมลขาวสารและรวมตดสนใจเพอแกปญหาซงไดบญญตไวโดย

สมาคมการมสวนรวมสากล (IAP2-International Association for Public Participation)

ดานการเตรยมการและจดสรางในทนทหลงจากเกดภยพบตนน ดวยขอจ ากดทางเวลารฐบาล

ทองถนคมะโมะโตะไมสามารถเปดโอกาสใหประชาชนผประสบภยสามารถเขามามสวนรวมในการ

จดการ เตรยมการในการจดสรางบานพกผประสบภยไดในทนท แตรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะได

เปดโอกาสใหบรษทกอสรางทงทเปนบรษททองถนในจงหวดคมะโมะโตะและบรษทกอสรางขนาดใหญ

จากจงหวดใกลเคยงมาชวยกอสรางบานพกชวคราว

ดานขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภยนน รฐบาลทองถนไม

สามารถเปดโอกาสใหผประสบภยไดเขามามสวนรวมในการก าหนดขนาดพนทใชสอย สวนการอ านวย

118

ความสะดวกแกผประสบภยไดเนองจากเปนมาตรฐานกลาง อกทงไมไดเปดโอกาสใหผประสบภย

สามารถเลอกทพกอาศยเองได เนองจากขอจ ากดดานจ านวนของผประสบภยทมมาก แตรฐบาลทองถน

คมะโมะโตะกไดแกไขโดยการจดทพกชวคราวใหกบผประสบภยไดพกอาศยอยในละแวกเดยวกนกบ

เพอนบานทตนคนเคย อกทงยงไดเปดโอกาสใหผประสบภยซงอาศยในชมชนทพกอาศยชวคราวได

เลอกผน า และคณะท างานเพอท าหนาทเปนผประสานงานภายในชมชนทพกอาศยชวคราวและภายนอก

ชมชนเพอความสะดวกในการตดตอและขอความชวยเหลอจากหนวยงานราชการ หรอองคกรตางๆ

การเปดโอกาสใหมการเลอกตวแทนในชมชนทพกชวคราวน ซงเปนการเขามามสวนรวมของ

ประชาชนตามท Sherry R. Arnstein ไดกลาวไวใน A Ladder of Citizen Participation วา อยในระดบท

3 Consultation (ระดบการปรกษาหารอ) ซงเปนระดบทประชาชนเรมแสดงความคดเหน และ ระดบท 4

Placation (ระดบการปลอบใจ) ซงประชาชนมความตระหนก มความเขาใจทจะรบร เรยนร ท าความ

เขาใจ ตลอดจนรวมแสดงความคดเหน หรอเสนอปญหาตางๆ อกทงยงเปนการเพมบทบาทของ

ประชาชนในการรวมกนในการระบปญหา รวมวางแผนเพอหาแนวทางในการแกไขปญหาและหา

ขอตกลงรวมกนระหวางคนในชมชนเอง

สวนดานการดแลสภาพนนไดเปดโอกาสใหหนวยงานตางๆ ตลอดจนผประสบภยเองไดเขามาม

สวนรวม โดยการด าเนนงานในลกษณะน ถอเปนกระบวนการมสวนรวมอยางหนง ซงอยในระดบท 1

การรบรถงปญหา กลาวคอ เปนระดบการใหขอมลขาวสาร (To Inform) แกประชาชนและรบขาวสารจาก

ประชาชนเกยวกบกจกรรมตางๆ ของหนวยงานภาครฐ ขณะเดยวกนกรบฟงปญหาจากประชาชนเพอ

น าไปสการใหความชวยเหลอในขนตอนตอไป

ดานการจดการสถานททางศาสนาในมตการมสวนรวมน แมไมไดเกดขนระหวางรฐกบประชาชน

ซงเปนผประสบภยหากเกดขนในกลมผประสบภยเอง ซงถอเปนการมสวนรวมในระดบท 4 การสราง

ความรวมมอซงเปนการมสวนรวมในระดบการสรางความรวมมอ (To Collaborate) น โดยประชาชน

จะตองเขามารวมตดสนใจตงแตการระบปญหา การพฒนาทางเลอก และก าหนดแนวทางในการแกไข

ปญหาทอาจเกดขนในระหวางการด าเนนกจกรรมของหนวยงานภาครฐ จนถงระดบท 5 ระดบเสรม

119

อ านาจประชาชนซงเปนระดบการเสรมอ านาจของประชาชน (To Empower) ทประชาชนมบทบาทใน

การตดสนใจ ซงผลของการทประชาชนตดสนใจนนจะเกยวเนองกบวธด าเนนการตามการตดสนใจของ

ประชาชน121 นนเอง

121 การบรหารราชการแบบมสวนรวม. (ม.ป.ป.). ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. http://www.opdc.go.th/special.php?spc_id=2&content_id=156 (สบคนเมอ 12 มถนายน 2560).

120

บทท 6

มำตรกำรชดเชยเพอกำรฟนฟของประเทศไทย

บทน ำ

ในกรณของประเทศไทยนน แมวาเหตการณแผนดนไหวจะไมเกดขนบอยครงนก เพราะไมได

ตงอยในพนทเสยงเฉกเชนประเทศญป น แตจากสถตตงแตป พ.ศ. 2518-2557 พบวาประเทศไทยเองก

ประสบเหตแผนดนไหวอยหลายครง

ดานการใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวนน หนวยงานของรฐจะตองใชหลกเกณฑ

การใชจายเงนเพอชวยเหลอผประสบภยพบตซงเปนหลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการเพอ

ชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ตามระเบยบกระทรวงการคลง ซงอาศยอ านาจตาม

พระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 โดยก าหนดใหสวนราชการมวงเงนทดรองราชการเพอ

ชวยเหลอผประสบภยพบต กรณฉกเฉนส าหรบภยพบตแตละครงหรอแตละเหตการณเพอชวยเหลอ

ผประสบภยพบตในระหวางทยงไมไดรบเงนงบประมาณรายจาย หรอสามารถอธบายในอกนยหนงคอ

เปนการส ารองเงนไวลวงหนา เนองจากการเกดภยพบตนนเปนเหตการณทไมสามารถคาดการณไดวา

จะเกดขนเมอใด หรอหากเกดขนแลวจะกอใหเกดความเสยหายมากนอยเพยงใด ดงนนเงนส ารองในสวน

นจงเปนเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยโดยมการก าหนดวงเงนของแตละสวนราชการ

เอาไว นอกจากนยงไดก าหนดผทมอ านาจจดสรรเงนทดรองราชการตามความจ าเปนและเหมาะสมกบ

ภยพบตในแตละครงหรอแตละเหตการณ ซงเมอสวนราชการไดรบการจดสรรงบประมาณรายจายเพอ

น าไปชวยเหลอผประสบภยพบตในกรณฉกเฉนแลว ใหอนมตจายเงนทดรองราชการส าหรบภยพบตแต

ละครงหรอแตละเหตการณสนสดลง เนองจากเงนทดรองราชการนใชเฉพาะกรณฉกเฉนหรอในกรณ

จ าเปนเรงดวนเทานน122

122 กฎหมายทเกยวกบภยธรรมชาตและการชวยเหลอ. 2545. ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. http://web.krisdika.go.th/law_00_1.jsp?head=3&item=1&code=10 (สบคนเมอ 29 เมษายน 2560).

121

จากเนอหาทไดบญญตไวในหลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภย

พบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ขอ 5 การจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณ

ฉกเฉนใหปฏบตตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไข และอตราดงตอไปน

“5.1 ดานการด ารงชพ ใหด าเนนการชวยเหลอเปนสงของหรอจายเปนเงน โดยค านงถง สภาพ

และเหตการณตามความเหมาะสม ดงน

5.1.1 คาอาหารจดเลยงวนละไมเกน 3 มอ มอละไมเกน 30 บาทตอคน

5.1.2 คาถงยงชพชดละไมเกน 550 บาทตอครอบครว

5.1.3 คาจดซอหรอจดหาน าส าหรบบรโภคและใชสอยในทอยอาศยเทาทจายจรง ตาม

ความจ าเปนจนกวาเหตการณประสบภยพบตจะเขาสภาวะปกต

5.1.4 คาจดหาสงของในการด ารงชพเบองตน กรณทอยอาศยไดรบความเสยหายทง

หลง เทาทจายจรง ครอบครวละไมเกน 3,000 บาท

5.1.5 คาวสดซอมแซมหรอกอสรางทอยอาศยประจ า ซงผประสบภยพบตเปนเจาของ

ไดรบความเสยหายเทาทจายจรงหลงละไมเกน 33,000 บาท

5.1.6 คาวสดซอมแซมหรอสรางยงขาว โรงเรอนส าหรบเกบพชผลและคอกสตวทไดรบ

ความเสยหาย เทาทจายจรง ครอบครวละไมเกน 5,000 บาท

5.1.7 กรณทผประสบภยพบตเชาบานทพกอาศยของผอน และบานเชาเสยหายจากภย

พบต ทงหลงหรอเสยหายบางสวนจนอยอาศยไมได ใหชวยเหลอเปนคาเชาบานแกผประสบภยพบต

เทาทจายจรง ในอตราครอบครวไมเกนเดอนละ 1,700 บาท เปนเวลาไมเกน 2 เดอน

5.1.8 คาดดแปลงสถานทส าหรบเปนทพกชวคราวเทาทจายจรง ครอบครวละไมเกน

2,200 บาท หรอคาผาใบหรอผาพลาสตกหรอวสดอนๆ ส าหรบกนแดดกนฝนเทาทจายจรงครอบครวละ

ไมเกน 900 บาท

5.1.9 คาใชจายทสวนราชการจดหาสาธารณปโภคในทพกชวคราว

122

(1) คาไฟฟาใหเปนไปตามทการไฟฟานครหลวงหรอการไฟฟาสวนภมภาคจะ

เรยกเกบ ส าหรบกรณททองทนนไมมไฟฟา ใหจดอปกรณแสงสวางอนๆ ทดแทนไดเทาทจายจรงตาม

ความจ าเปน

(2) จดหาน าบรโภคและใชสอยจากหนวยงานทจงหวดและอ าเภอมอย เชน การ

ประปาสวนภมภาค การประปานครหลวง หนวยดบเพลงเทศบาลเปนตน หรอจดซออปกรณ บรรจน า

ตามความจ าเปนของจ านวนผประสบภยพบต รวมทงการจดซอเพอบรโภคใชสอย เทาทจายจรงตาม

ความจ าเปน

(3) จดสรางหรอจดหาหองน า หองสวม 1 ทตอ 10 คน เทาทจายจรงเฉลยทละ

ไมเกน 1,500 บาท

(4) จดสรางทรองรบ ท าลาย หรอก าจดขยะมลฝอย เทาทจายจรงตามความจ า

เปน

5.1.10 คาเครองนงหม รายละไมเกน 1,000 บาท

5.1.11 คาเครองมอประกอบอาชพ และหรอเงนทนส าหรบผประสบภยพบต ทเปน

อาชพหลกในการหาเลยงครอบครวของผประสบภยพบตเทาทจายจรง ครอบครวละไมเกน 11,000 บาท

5.1.12 คาชวยเหลอผบาดเจบ

(1) กรณบาดเจบสาหสทตองรกษาในสถานพยาบาลตงแต 3 วนขนไปให

จายเงนชวยเหลอเบองตนเปนเงนจ านวน 3,000 บาท

(2) กรณบาดเจบจนถงขนพการไมสามารถประกอบอาชพตามปกตไดให

ชวยเหลอเบองตนเปนเงนจ านวน 10,000 บาท

(3) กรณภยพบตทเปนสาธารณภยขนาดใหญหรอรนแรงเปนทสะเทอนขวญ

ของประชาชนทวไป ใหจายเงนและหรอสงของปลอบขวญแกผทไดรบบาดเจบทร กษาตวใน

สถานพยาบาลรายละไมเกน 2,000 บาท

123

5.1.13 คาจดการศพผเสยชวต รายละไมเกน 25,000 บาท และในกรณผประสบภยท

เสยชวตเปนหวหนาครอบครวหรอเปนผหารายไดเลยงดครอบครว ใหพจารณาชวยเหลอ เงนสงเคราะห

ครอบครวอกไมเกน 25,000 บาท

5.1.14 กรณอากาศหนาวมอณหภมต ากวา 15 องศาเซลเซยส และมชวงเวลา อากาศ

หนาวยาวนานตดตอกนเกน 3 วน ใหจายคาจดซอเครองกนหนาวสงเคราะหราษฎรไดเทาทจายจรง คน

ละไมเกน 240 บาท ทงน จงหวดหนงไมเกนงบประมาณปละ 1,000,000 บาท……”123

นอกจากนหลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน

พ.ศ. 2556 ตามระเบยบกระทรวงการคลงยงครอบคลมไปถงการใหความชวยเหลอดานสงคมสงเคราะห

ดานการแพทยและการสาธารณสข ดานการเกษตร ดานการบรรเทาสาธารณภย และดานการปฏบตงาน

ใหความชวยเหลอผประสบภยอกดวย

แมวารฐบาลจะก าหนดระเบยบหลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอ

ผประสบภยพบตกรณฉกเฉน แตกตามพบวามลคาความเสยหายทผประสบภยทไดรบนนมกมมากกวา

วงเงนใหการชวยเหลอตามหลกเกณฑดงกลาว นอกจากนในการปฏบตงานของเจาหนาทในระดบ

ทองถน เชนองคการบรหารสวนต าบลกตองผานขนตอนทซบซอน สงผลใหเกดความลาชา องคการ

บรหารสวนต าบลกไมสามารถใหการชวยเหลอไดอยางเตมท เพราะมระเบยบดงกลาวบงคบอย เมอเปน

เชนน การปฏบตหนาทใหความชวยเหลอผประสบภยจงขาดประสทธภาพ ไมสามารถตอบสนองความ

ตองการของประชาชนในยามทตองการความชวยเหลอจากรฐบาลไดทนทวงท ขดตอหลกธรรมาภบาล

หรอการบรหารจดการทด ตามหลกประสทธภาพ (Efficiency) ทระบวาการบรหารราชการตามแนว

ทางการก ากบดแลทมเวลาระยะเวลานานนน ไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนได ซงสง

เหลานมความแตกตางจากระบบการกระจายอ านาจของประเทศญป นทหนวยงานในแตละทองถนม

123 หลกเกณฑการใชจายเงนทดองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ตามระเบยบกระทรวงการคลง. 2556. ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย. https://dpmcr.wordpress.com (สบคนเมอ 22 เมษายน 2560)

124

อ านาจจดการกจการในระดบทองถนไดมากกวา จงสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนได

มากกวา124

6.1 มำตกำรและกระบวนกำรในกำรฟนฟบรณะกบทพกอำศย: กำรสงกำร

จากแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2558 ไดแบงระดบความรนแรงของ

สาธารณภยไว 4 ระดบ ซงขนกบพนท ประชากร ความซบซอน และความสามารถในการจดการ

สาธารณภย โดยมผรบผดชอบในการสงการดงน125

ตำรำงท 12 ระดบกำรจดกำรสำธำรณภย

ระดบ กำรจดกำร ผมอ ำนำจตำมกฎหมำย

1 สาธารณภยขนาดเลก ผอ านวยการอ าเภอ ผอ านวยการทองถน และ/หรอผชวย

ผอ านวยการกรงเทพมหานคร ควบคมและสงการ

2 สาธารณภยขนาดกลาง ผอ านวยการจงหวด หรอผอ านวยการกรงเทพมหานคร

ควบคม สงการและบญชาการ

3 สาธารณภยขนาดใหญ ผบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต

ควบคม สงการและบญชาการ

4 สาธารณภยรายแรงอยางยง นายกรฐมนตรหรอรองนายกรฐมนตรซงนายกรฐมนตร

มอบหมาย ควบคมสงการและบญชาการ

ทมำ: แผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ฉบบป 2558. 2558. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. http://122.155.1.143/upload/download/file_attach/55acacb4f1f7c.pdf (สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560).

124 สมามาลย ชาวนา (ผเรยบเรยง). 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น. ใน Kiyotaka

Yokomichi. 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น, จดหมายขาวสถาบนพระปกเกลา, 12(6): 7.

125 แผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ฉบบป 2558. 2558. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภย

แหงชาต. http://122.155.1.143/upload/download/file_attach/55acacb4f1f7c.pdf (สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560)

125

ในกรณของเหตการณแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายนน รฐบาลไดยกระดบการจดการสาธารณ

ภยจากเดมคอ ระดบท 1 สาธารณภยขนาดเลก ซงม ผอ านวยการอ าเภอ ผอ านวยการทองถน และ/หรอ

ผชวยผอ านวยการกรงเทพมหานคร เปนผควบคมและสงการ เปนระดบท 2 สาธารณภยขนาดกลาง ซง

เปนระดบจงหวด มผวาราชการจงหวดเปนผอ านวยการจงหวด มหนาทในการควบคม สงการและ

บญชาการ โดยการวนจฉยสงการใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหว เปนลกษณะการปฏบตงาน

ตามสายงานบงคบบญชา กลาวคอองคกรปกครองสวนทองถนจะมหนาทเพยงใหความชวยเหลอและ

บรรเทาความเดอดรอนแกผประสบภยในพนททรบผดชอบในระดบเบองตน ตามพระราชบญญตปองกน

ภยฝายพลเรอน พ.ศ. 2522 ดงน

1) กองอ านวยการปองกนภยฝายพลเรอนอ าเภอ/กงอ าเภอทกแหง ประกอบดวยนายอ าเภอเปน

ผอ านวยการ ปลดอ าเภอ หวหนาสวนราชการประจ าอ าเภอ นายกองคการบรหารสวนต าบล ภาคเอกชน

ในพนท รวมปฏบตงานในกองอ านวยการฯ มหนาทเปนหนวยชวยเหลอจงหวดในการปองกนและ

บรรเทาภยฝายพลเรอนในพนท

2) กองอ านวยการปองกนภยฝายพลเรอนเทศบาลทกแหง ประกอบดวยนายกเทศมนตรหรอ

เทศมนตรทไดรบมอบหมายเปนผอ านวยการ ปลดเทศบาล หวหนาสวนราชการและภาคเอกชนในพนท

รวมในกองอ านวยการ มหนาทเปนหนวยชวยเหลอจงหวดในการปองกน บรรเทา และฟนฟภยฝายพล

เรอนในพนทและเปนหนวยเผชญเหตเมอเกดภยพบตขนในพนท ...............”126

ในสวนของอ านาจขององคกรปกครองสวนทองถนในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยตาม

พระราชบญญตปองกนภยฝายพลเรอน พ.ศ. 2522 นน มองคกรในระดบเขตทองท ซงแบงออกไดเปน 5

ระดบ คอ

1) ระดบจงหวด มผวาราชการจงหวด เปนผอ านวยการปองกนภยฝายพลเรอนจงหวด มหนาท

รบผดชอบในการปองกนภยฝายพลเรอนในเขตพนทจงหวดของตน

126 มาตรฐานการปองกนและบรรเทาสาธารณภย. ม.ป.ป. กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กระทรวงมหาดไทย. http://www.dla.go.th/work/e_book/eb1/std210550/6/6.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

126

2) ระดบอ าเภอ มนายอ าเภอ เปนผอ านวยการปองกนภยฝายพลเรอนอ าเภอ มหนาทรบผดชอบ

ในการปองกนภยฝายพลเรอนในเขตทองทของตน (ยกเวนพนททอยในเขตเทศบาลเมองหรอ

เทศบาลนคร)

3) กรงเทพมหานคร มผวาราชการกรงเทพมหานคร เปนผอ านวยการปองกนภยฝายพลเรอน

กรงเทพมหานคร มหนาทรบผดชอบในการปองกนภยฝายพลเรอนในเขตกรงเทพมหานคร

4) เทศบาล มนายกเทศมนตร เปนผอ านวยการปองกนภยฝายพลเรอนเทศบาล มหนาท

รบผดชอบในการปองกนภยฝายพลเรอนในเขตเทศบาล

5) เมองพทยา มปลดเมองพทยา เปนผอ านวยการปองกนภยฝายพลเรอนเมองพทยา มหนาท

รบผดชอบในการปองกนภยฝายพลเรอนในเขตเมองพทยา127

ดานการปฏบตหนาทเมอเกดเหตการณภยพบตนน องคกรปกครองสวนทองถน มหนาทปองกน

และบรรเทาสาธารณภยในเบองตนดงตอไปน

1. จดตงศนยอ านวยการเฉพาะกจ เพอด าเนนการควบคมพนททประสบภย และอ านวยการการ

ปฏบตงานในพนท นอกจากนจกตองมการประชาสมพนธประกาศ แนะน า แจงเตอนประชาชน และ

เตรยมการปองกน

2. จดตงหนวยกภยในศนยอ านวยการเฉพาะกจ เพอด าเนนการระงบและบรรเทาภยไดในทนท

หรอสามารถเคลอนทเขาเสรมก าลงไดทนทเมอไดรบการรองขอนอกจากนยงมหนาทในการใหความ

ชวยเหลอ สนบสนนในการระงบและบรรเทาภย การสงเคราะหผประสบภยทนท

3. การด าเนนการอพยพประชาชนออกจากพนทอนตรายเทาทจ าเปนภายใตการสงการของ

ผอ านวยการปองกนภย โดยการอพยพผปวยออกจากบรเวณทเกดภยนนใหด าเนนการรกษาเยยวยา

อยางตอเนอง กอนสงโรงพยาบาลในพนท

127 มาตรฐานการปองกนและบรรเทาสาธารณภย. ม.ป.ป. กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กระทรวงมหาดไทย. http://www.dla.go.th/work/e_book/eb1/std210550/6/6.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

127

ดานแนวทางปฏบตงานหลงเกดภยนน สวนราชการทกสวนและองคกรปกครองสวนทองถนใน

เขตพนท มหนาทในการด าเนนการซอมแซมสงทช ารดเสยหายใหคนสสภาพเดมโดยเรวทสด อนจะเปน

การสรางขวญและก าลงใจของประชาชนในพนท ใหกลบคนสสภาพปกตโดยเรวโดยในสวนของการ

ชวยเหลอและฟนฟบรณะสถานท สวนราชการทกสวน และองคกรปกครองสวนทองถนในเขตพนท จก

ตองด าเนนการด าตอไปน

1. ส ารวจความเสยหายอยางละเอยด ทงทรพยสนของประชาชน และทรพยสนอนเปน

สาธารณประโยชนโดยตองมการประสานกบสมาชกองคการบรหารสวนต าบล หรอ สมาชกสภาเทศบาล

ในเขตพนททไดรบความเสยหาย

2. ด าเนนการชวยเหลอซอมแซมทพกอาศย สงสาธารณปโภค และเสนทางคมนาคมใหสามารถ

ใชการไดในเบองตน

3. ด าเนนการซอมแซมสวนทเสยหาย โดยพจารณาสงทสามารถซอมแซมได โดยในกรณทไม

สามารถด าเนนการซอมแซมไดหรอเกนกวาความสามารถทจะซอมแซมได ใหรายงานกองอ านวยการ

ปองกนภยฝายพลเรอนจงหวด

ทงนในการด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยนน จกตองอยในอ านาจหนาทขององคกร

ปกครองสวนทองถน และใหองคกรปกครองสวนทองถนทมความประสงคจะตงงบประมาณเพอใชในการ

ชวยเหลอประชาชนและตองด าเนนการตรวจสอบงบประมาณรายจายวามแผนงานโครงการชวยเหลอผ

ประสบสาธารณภยหรอไม

โดยกรณทไมไดมการตงงบประมาณเอาไว หนวยงานควรน าเงนส ารองจาย ซงไดตงงบประมาณ

ไวแลวมาใชจายในการแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนเปนอนดบแรก โดยการน าเงนส ารอง

จายมาใชนน ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนมอ านาจในการอนมตตามระเบยบกระทรวงมหาดไทย

วาดวยวธการงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2541 ขอ 19 และหากเงนส ารองจายม

ไมเพยงพอ กอาจโอนงบประมาณไปเพมเตมได โดยการอนมตของผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน

ตามระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยวธการงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2541

128

ขอ 26128 อยางไรกตามระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยคาใชจายเพอชวยเหลอประชาชนตามอ านาจ

หนาทขององคกรปกครองสวนทองถน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2561 ขอ 5 ใหยกเลกความในขอ 6 ของระเบยบ

กระทรวงมหาดไทยวาดวยคาใชจายเพอชวยเหลอประชาชนตามอ านาจหนาทขององคกรปกครองสวน

ทองถน พ.ศ. 2560 และใหใชความตอไปนแทน

“ขอ 6 กรณเกดสาธารณภยในพนทขององคกรปกครองสวนทองถนไมวาจะมการประกาศเขต

การใหความชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉนหรอไมกตาม องคกรปกครองสวนทองถนสามารถ

ด าเนนการชวยเหลอประชาชนในเบองตน โดยฉบพลนทนท เพอการด ารงชพ หรอบรรเทาค วาม

เดอดรอนเฉพาะหนา หรอระงบสาธารณภย หรอเพอคมครองชวตและทรพยสน หรอปองกนภยนตรายท

จะเกดแกประชาชน ไดตามความจ าเปน ภายใตขอบอ านาจหนาทตามกฎหมายโดยไมตองเสนอ

คณะกรรมการพจารณา

ในกรณการชวยเหลอประชาชนเพอเยยวยาและฟนฟหลงเกดสาธารณภย หรอการสงเสรมและ

พฒนาคณภาพชวต หรอการปองกนและระงบโรคตดตอ หรอการชวยเหลอเกษตรกรผมรายไดนอย ให

เสนอคณะกรรมการใหความเหนชอบกอน

ในกรณทองคกรปกครองสวนทองถนใดมความจ าเปนตองชวยเหลอประชาชนนอกเหนอจาก

หลกเกณฑการชวยเหลอตามระเบยบน ใหขอความเหนชอบจากปลดกระทรวงมหาดไทย กอนใหการ

ชวยเหลอ”129

จากเหตการณแผนดนไหวทเกดขนในจงหวดเชยงรายนน การควบคม สงการและบญชาการได

เปลยนมาเปนระดบอ าเภอและระดบจงหวด ซงอยในระดบการจดการสาธารณภยระดบท 2 มผวา

ราชการจงหวดเปนผอ านวยการจงหวดมอ านาจในการควบคมสงการตามกฎหมาย สงผลใหการ

ด าเนนการและการตดสนใจมขนตอนทมากและยาวนานขน เนองจากทองถนมหนาทเพยงแครายงาน

128 มาตรฐานการปองกนและบรรเทาสาธารณภย. ม.ป.ป. กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กระทรวงมหาดไทย. http://www.dla.go.th/work/e_book/eb1/std210550/6/6.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561). 129 ระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยคาใชจายเพอชวยเหลอประชาชนตามอ านาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2561. 17 มกราคม 2562. ราชกจจานเบกษา, เลม 136, ตอนพเศษ 17ง: 1-4.

129

และรอรบค าสงเทานน สวนดานการสงการเกยวกบศนยอพยพชวคราวนน สวนใหญแลวจะก าหนดให

ศนยอพยพชวคราวเปนวด โรงเรยนหรอตงเตนทในสถานทปลอดภย บางครอบครวทมบรเวณบานกวาง

พอกอาศยอยในเขตบานของตนเอง บางครอบครวทมเครอญาตกเดนทางไปอาศยอยกบเครอญาต

อยางไรกตามหากผประสบภยไมมทพกอาศยกสามารถมาพกในสถานททองคกรสวนทองถนจดไวให

ได130

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวาในการปฏบตงานของเจาหนาทรฐในระดบทองถนจะตองอย

ภายใตการบงคบบญชาในระดบภมภาคทงในระดบอ าเภอและระดบจงหวด ซงตองผานขนตอนท

ซบซอน ในบางครงอาจกอใหเกดความลาชา เพราะตองด าเนนการไปตามระเบยบขอบงคบ เมอเปน

เชนน การปฏบตหนาทใหความชวยเหลอจงขาดประสทธภาพ ไมสามารถตอบสนองความตองการของ

ประชาชนในยามทตองการความชวยเหลอจากรฐบาลไดทนทวงท ขดตอหลกธรรมภบาลหรอการบรหาร

จดการทดตามหลกประสทธภาพ (Efficiency) ทวาการบรหารราชการ การก ากบดแลทมเวลาระยะ

เวลานานนนจะไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนได ซงสงเหลานมความแตกตางจาก

ระบบการกระจายอ านาจของประเทศญป นทหนวยงานในแตละทองถนมอ านาจจดการกจการในระดบ

ทองถนไดมากกวา131

6.2 ธรรมำภบำลในกระบวนกำรฟนฟบรณะดำนทพกอำศย: กำรตอบสนองควำมตองกำรของ

ประชำชน (Responsiveness)

6.2.1 กำรรอถอนและกำรกอสรำงอำคำร (Removal and Construction of Building)

ในการประเมนความเสยหายนนประเทศไทยไมไดมเกณฑการประเมนระดบความเสยหายทแบง

ออกเปน 5 ระดบคอ

130 บทสมภาษณนาย นายสถต อดมวฒนศร ผอ านวยการกองชาง เทศบาลต าบลดงมะดะ อ าเภอแมลาว จงหวดเชยงราย (25 มกราคม2562). 131 สมามาลย ชาวนา (ผเรยบเรยง). 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น. จดหมายขาวสถาบนพระปกเกลา 12(6): 7 ใน Kiyotaka Yokomichi. 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น, จดหมายขาวสถาบนพระปกเกลา, 12(6): 7.

130

ระดบท 1 เสยหายทงหลง คอ 100%

ระดบท 2 เสยหายมากกวา 50%

ระดบท 3 เสยหายประมาณ 50%

ระดบท 4 เสยหายเพยงบางสวน คอนอยกวา 50%

ระดบท 5 ไมไดรบความเสยหายเลย132

เหมอนกบประเทศญป น แตประเทศไทยด าเนนการประเมนโดยใชแบบฟอรมการประเมนของกรม

ปองกนและบรรเทาสาธารณภย ซงในขนตอนแรกผประสบภยจกตองท าค ารองขอรบการชวยเหลอ

จากนนจะมการสงเจาหนาทเขาไปส ารวจความเสยหายโดยใชแบบฟอรมการส ารวจขอเทจจรง

ผประสบภย จากขอมลสมภาษณพบวาแบบฟอรมการส ารวจขอเทจจรงผประสบภยน นมการ

เปลยนแปลงหลายครง โดยหลงจากมการส ารวจในครงแรกแลว ไดมการปรบเปลยนรายละเอยดอนๆ ใน

แบบฟอรมใหม เจาหนาทสวนทองถนจงตองลงพนทท าการส ารวจใหมสงผลใหเกดความลาชาในการ

ประเมนความเสยหายและพจารณาใหความชวยเหลอ133

นอกจากนในการประเมนความเสยหายยงไดมการใชสเปนตวก าหนดระดบความเสยหาย

ออกเปน 3 ระดบคอ

สเขยว หมายถง ตวอาคารมความปลอดภย ผประสบภยสามารถใชงานตอไปได

สเหลอง หมายถง ตวอาคารไดรบความเสยหาย มบางสวนทตองไดรบการซอมแซม ตวอาคาร

สามารถใชงานไดในบรเวณทก าหนดเทานน

สแดง หมายถง อาคารทไดรบความเสยหายรนแรง ไมสามารถเขาใชงานในตวอาการไดเนองจาก

เปนอนตรายสง

132 บทสมภาษณ 1. Ms. Kumiko Kai, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/ the division of community mutual supporting 2. Mr.Masayuki Etou, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/ the division of community mutual supporting 3. Mr.Tomoo Murakami, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/ the division of community mutual supporting (14 ธนวาคม 2559). 133 บทสมภาษณนาย นายธนท อภภทรกล รองปลดองคการบรหารสวนต าบลทรายขาว องคการบรหารสวนต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย (25 มกราคม 2562)

131

อยางไรกตาม จากการสรปสถานการณความเสยหายจากเหตแผนดนไหวเมอวนท 5 พฤษภาคม

2557 โดยส านกงานโยธาธการและผงเมองจงหวดเชยงรายนน พบวา การส ารวจความเสยหายของ

อาคารยงประสบปญหาเนองจาก 2 ประเดนหลกคอ

1. ขอมลจ านวนบานเรอนทไดรบความเสยหายนนยงไมมความชดเจนและไมสอดคลองกบ

ขอเทจจรงกบสภาพพนทซงไมมการคดแยกประเภทความเสยหาย

2. เนองจากมเหตการณแผนดนไหวตาม (Aftershock) เกดขนตามมาเปนระยะๆ อกหลายครง

สงผลใหตองมการตดตามและเฝาระวงและอาจตองมการส ารวจความเสยหายใหมเนองจากอาคารตางๆ

เนองจากอาคารตางๆ ไดรบความเสยหายเพมขนหลงจากเหตการณ Aftershock134

ดงนนการปฏบตงานใหความชวยเหลอดานการรอถอนและการกอสรางอาคาร ในกระบวนการ

ฟนฟบรณะดานทพกอาศยของประเทศไทย ตามหลกธรรมาภบาลในมตการตอบสนองความตองการ

ของประชาชนนน จงยงไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดมากนก เนองจากมการ

ปรบปรงรายละเอยดในแบบส ารวจความเสยหายใหมหลงจากทเจาหนาทสวนทองถนไดรายงานผลการ

ส ารวจใหกบผบงคบบญชาในระดบทสงกวาไปแลว การทเจาหนาทสวนทองถนตองลงพนทเพอท าการ

ส ารวจใหม จงสงผลใหเกดการประเมนความเสยหายและพจารณาใหความชวยเหลอมความลาชา

ก) ดำนวงเงนใหควำมชวยเหลอดำนกำรรอถอนหรอกอสรำงทพกอำศยใหม

ตามขอบญญตในหลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณ

ฉกเฉน พ.ศ. 2556 ขอ 5 การจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉนให

ปฏบตตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไข และอตรา รฐบาลไทยไดใหความชวยเหลอผประสบภยดานการ

ด ารงชพ โดยใหด าเนนการชวยเหลอเปนสงของหรอจายเปนเงน โดยค านงถงสภาพและเหตการณตาม

ความเหมาะสม ดงน

134 ศนยประสานงานเพอตรวจสอบอาคารเนองจากภยพบตแผนดนไหว จงหวดเชยงราย (ศปอ.). ส านกงานโยธาธ

การจงหวดและผงเมองจงหวดเชยงราย. สรปสถานการณความเสยหายจากแผนดนไหวเมอวนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08น. จด

ศนยกลางอยท ต. ทรายขาว อ. พาน จ. เชยงราย วดแรงสนสะเทอนได 6.3 รกเตอร ลกจากผวดน 7 กม. วารสารกรมโยธาธการและผง.

เมอง หนา 10-11.

132

ขอ 5.1.5 ไดระบถงการใหความชวยเหลอคาวสดซอมแซมหรอกอสรางทอยอาศยประจ า

ซงผประสบภยพบตเปนเจาของไดรบความเสยหายเทาทจายจรงหลงละไมเกน 33,000 บาท

ขอ 5.1.7 ไดอธบายถงกรณทผประสบภยพบตทเชาบานทพกอาศยของผอน และบาน

เชาเสยหายจากภยพบต ทงหลงหรอเสยหายบางสวนจนอยอาศยไมได รฐบาลจะใหความชวยเหลอเปน

คาเชาบานแกผประสบภยพบตเทาทจายจรง ในอตราครอบครวไมเกนเดอนละ 1,700 บาท เปนเวลาไม

เกน 2 เดอน

ขอ 5.1.8 ไดระบเรองคาดดแปลงสถานทส าหรบเปนทพกชวคราวเทาทจายจรง

ครอบครวละไมเกน 2,200 บาท หรอคาผาใบหรอผาพลาสตกหรอวสดอนๆ ส าหรบกนแดดกนฝน เทาท

จายจรง ครอบครวละไมเกน 900 บาท

ในกรณเหตการณแผนดนไหวจงหวดเชยงรายนน แมวาความจ านวนความเสยหายของบานพก

จะมไมมากเมอเทยบกบจงหวดคมะโมะโตะ แตกพบวามบานพกของผประสบภยบางหลงทมมลคาความ

เสยหายมากกวาวงเงน 33,000 บาท ซงหนวยงานสวนทองถนไดน าอปกรณและวสดกอสรางซงไดรบ

บรจาคจากภาคเอกชนเขามาใหการชวยเหลอในการซอมแซม

นอกจากนยงพบวาตามขอบญญตในหลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอ

ผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ขอ 5 การจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภย

พบตกรณฉกเฉนใหปฏบตตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไข และอตรา ขอยอย 5.1 ดานการด ารงชพ โดย

ใหด าเนนการชวยเหลอเปนสงของหรอจายเปนเงน โดยค านงถงสภาพและเหตการณตามความ

เหมาะสม ขอยอยท 5.1.5 ไดระบถงการใหความชวยเหลอคาวสดซอมแซมหรอกอสรางทอยอาศย

ประจ า ซงผประสบภยพบตเปนเจาของไดรบความเสยหายเทาทจายจรงหลงละไมเกน 33,000 บาทนน

จะใหความชวยเหลอผประสบภยซงทพกอาศยซงเปนตวบานจรงๆ ไดรบความเสยหายเทานน ไมได

รวมถงทพกอาศยประเภทอน ส าหรบปญหาทพบในเหตการณแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายนนคอ ม

ประชาชนซงเปนผประสบภยไดใชอาคารพาณชยเปนทพกอาศย กลาวคอใชชนลางเปนรานคา และใช

ชนบนเปนทพกอาศย ซงในกรณนไมเขาหลกเกณฑในการใหความชวยเหลอ ผประสบภยจงไมสามารถ

133

รบเงนชวยเหลอได ดงนนองคกรปกครองสวนทองถนจงตองใชวธการชวยเหลอเชนเดยวกบวธแรก คอ

น าอปกรณและวสดกอสรางซงไดรบบรจาคจากภาคเอกชน เขามาใหการชวยเหลอในการซอมแซมแทน

จากปญหาทเกดขนนนจะเหนไดวา แมวาหลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอ

ผประสบภยพบตกรณฉกเฉนจะไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดในเบองตนได แต

รฐบาล องคกรสวนทองถน ตลอดจนหนวยงานเอกชนอนๆ กไดด าเนนการใหความชวยเหลอ

ผประสบภยโดยใชชองทางอน ซงกเปนทางเลอกในการใหความชวยเหลอและตอบสนองความตองการ

ของประชาชนผประสบภย

ข) ระเบยบกำรเงนและกำรจำยงบประมำณ

ในการใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวในประเทศไทยนน หนวยงานของรฐจะตองใช

หลกเกณฑการใชจายเงนเพอชวยเหลอผประสบภยพบตซงเปนหลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการ

เพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ตามระเบยบกระทรวงการคลง ซงออกโดยอาศย

อ านาจตามพระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 โดยก าหนดใหสวนราชการมวงเงนทดรอง

ราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉนส าหรบภยพบตแตละครงเพอชวยเหลอผประสบภย

พบตในระหวางทยงไมไดรบเงนงบประมาณรายจาย ดงนนเงนส ารองในสวนนจงเปนเงนทดรองราชการ

เพอชวยเหลอผประสบภยโดยมการก าหนดวงเงนของแตละสวนราชการเอาไว พรอมทงไดก าหนดผทม

อ านาจจดสรรเงนทดรองราชการตามความจ าเปนและเหมาะสมกบภยพบตแตละครง ซงเมอสวนราชการ

ไดรบการจดสรรงบประมาณรายจายเพอน าไปชวยเหลอผประสบภยพบตในกรณฉกเฉนแลว ใหอนมต

จายเงนทดรองราชการส าหรบภยพบตแตละครงหรอแตละเหตการณสนสดลงเนองจากเงนทดรอง

ราชการนใชเฉพาะกรณฉกเฉนหรอในกรณจ าเปนเรงดวนเทานน135

นอกจากน ในการปฏบตงานของเจาหนาทในระดบทองถน เชนองคการบรหารสวนต าบลกตอง

ผานขนตอนทซบซอน สงผลใหเกดความลาชา และองคการบรหารสวนต าบลเองกไมสามารถใหการ

135 กฎหมายทเกยวกบภยธรรมชาตและการชวยเหลอ. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. http://web.krisdika.go.th/ law_00_1.jsp?head=3&item=1&code=10 (สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560).

134

ชวยเหลอไดอยางเตมท เพราะมระเบยบดงกลาวบงคบอย เมอเปนเชนนการปฏบตหนาท ใหความ

ชวยเหลอผประสบภยจงไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนในยามทตองการความ

ชวยเหลอจากรฐบาลไดทนทวงท ซงขดตอหลกธรรมภบาลหรอการบรหารจดการทด นอกจากนการ

ปฏบตงานทลาชา ยงขดตอแนวคดธรรมภบาลตามหลกประสทธภาพ (Efficiency) เพราะการทเจาหนาท

ไมสามารถปฏบตงานไดดวยความรวดเรว เพราะการท างานทตองผานหลายขนตอนนนตองใชเวลา ซง

สงเหลานมความแตกตางจากระบบการกระจายอ านาจของประเทศญป นทหนวยงานในแตละทองถนม

อ านาจจดการกจการในระดบทองถนได136

6.2.2 คณภำพของทพกอำศยทจะท ำกำรกอสรำง (Quality of Dwelling Reconstruction)

ก) ประสทธภำพของกระบวนกำรกอสรำงอำคำร

เนองจากความเสยหายจากเหตการณแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายมนอยกวาจงหวด

คมะโมะโตะ โดยมความเสยหายของทพกอาศยทพงทงหลงมจ านวน 116 หลง และบานพกอาศยทไดรบ

ความเสยหายบางสวนมเพยง 8,935 หลง กอปรกบจดทเกดเหตแผนดนไหวไมไดอยในแหลงชมชน

เหตการณแผนดนไหวครงนจงไมไดสรางความเสยมากเหมอนกบจงหวดคมะโมะโตะ

หากพจารณาความเสยหายทเกดขนจากเหตการณแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายแลว พบวา

เกดจากโครงสรางวศวกรรมทไมไดออกแบบมาเพอรองรบความสนสะเทอนของแผนดนไหว อกทงทพก

อาศยบางสวนทเกดความเสยหายเปนบานปน บานอฐ ซงกอสรางโดยชางพนบาน หรอสรางตามก าลง

ทรพยซงเปนการสรางแบบคอยเปนคอยไป จงไมมความแขงแรงมากพอ เมอเกดแผนดนไหวจงมโอกาส

สงทจะรบความเสยหาย นอกจากนจากขอมลทไดจากการสมภาษณพบวา บานพกอาศยทไดรบความ

เสยหายและพงลงมานนอยในระหวางการกอสราง หรอเปนสวนทตอเตมจากบานหลงเดม กลาวคอไมได

อยในโครงสรางเดยวกน ดงนนการรบน าหนกจงท าไดไมด ในขณะทบานพกอาศยทไดรบออกแบบการ

136 สมามาลย ชาวนา (ผเรยบเรยง). 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น. ใน Kiyotaka Yokomichi. 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น, จดหมายขาวสถาบนพระปกเกลา, 12(6): 7.

135

กอสรางจรงๆ สวนใหญความเสยหายจะมเพยงแค เกดรอยราว หรอมฝาเพดานไดรบความเสยหาย

เทานน137

ในการกอสรางและซอมแซมการบานพกชวคราวใหกบผประสบภยแผนดนไหวในจงหวด

เชยงรายนน สามารถแบงออกเปน 3 ประเภทหลกคอ

1. หนวยงานรฐบาลชวยด าเนนการสรางหรอซอมแซมให

ลกษณะบานพกชวคราวส าหรบผประสบภยแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายนน พบว าหลงเกด

เหตแผนดนไหวไดประมาณ 1-2 สปดาห หนวยงานใหความชวยเหลอไดจดเตรยมวสดในการกอสราง

เพอพรอมใหการชวยเหลอผประสบภย นอกจากนยงไดมอบเงนชวยเหลอแกผประสบภยในการกอสราง

บานพกชวคราวหลงละ 25,000 บาท138 โดยในสวนแบบบานพกชวคราวนน ผประสบภยภายในชมชน

และหนวยงานใหความชวยเหลอเปนผออกแบบและกอสรางบานกนเอง โดยไดน าวสดทมอยในทองถน

มากอสรางบานพกชวคราว เชน เครอขายการจดการภยพบต และทางส านกงานกองทนสนบสนนการ

สรางเสรมสขภาพ หรอ สสส. ไดเขามาใหความชวยเหลอพรอมใหความรในการสรางบานพกชวคราว

จากวสดธรรมชาตจ าพวกไมไผและหญาคาแกชาวบานซงเปนผประสบภยทไดรบความเดอดรอน139 ดง

ปรากฏในรปภาพท 37 และ 38

137 บทสมภาษณนาย นายธนท อภภทรกล รองปลดองคการบรหารสวนต าบลทรายขาว องคการบรหารสวนต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย (25 มกราคม 2562)

138 นลน รดโถ และสกการ ราษสทธ. 2558. กรอบแนวคดการออกแบบบานพกชวคราวส าหรบผประสบภยแผนดนไหว. วารสารวชาการ คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 14 (2): 43-60; ไทยพบเอส. 2557. สถานประชาชน: สรางบานชวคราวใหผประสบภยแผนดนไหว จ.เชยงราย. ไทยพบเอส. https://www.youtube.com/watch?v=ANucXeddMhU (สบคนเมอ 16 พฤษภาคม 2561).

139 ปลกบาน สรางคน..พลกวฤตแผนดนไหว. 2557. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส) http://www.thaihealth.or.th/Content/24584- (สบคนเมอ 19 ธนวาคม 2560).

136

รปภำพท 37 กจกรรมสรำงทพกชวครำวใหผประสบภยแผนดนไหวจงหวดเชยงรำย

ทมำ: รวมพลจตอาสา สรางบานสรางคน กรณแผนดนไหว ณ ต.ดงมะดะ อ.แมลาว จ.เชยงราย. 2559. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส). http://www.thaihealth.or.th/Gallery/1840/รวมพลจตอาสา สรางบานสรางคน กรณแผนดนไหว ณ ต.ดงมะดะ อ.แมลาว จ.เชยงราย.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

รปภำพท 38 กจกรรมสรำงทพกชวครำวใหผประสบภยแผนดนไหวจงหวดเชยงรำย

ทมำ: รวมพลจตอาสา สรางบานสรางคน กรณแผนดนไหว ณ ต.ดงมะดะ อ.แมลาว จ.เชยงราย. 2559. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส). http://www.thaihealth.or.th/Gallery/1840/รวมพลจตอาสา สรางบานสรางคน กรณแผนดนไหว ณ ต.ดงมะดะ อ.แมลาว จ.เชยงราย.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

137

2. เอกชน หรอ องคกรภาคประชาชนเปนผซอมแซมหรอสรางให โดยอาจเปนการรวมสมทบ

ทนสนบสนนในการสรางบานพกชวคราวใหแกผประสบภย หรอชวยซอมแซมบานพกอาศยทพงเสยหาย

ใหผประสบภย อาทเครอขายการจดการภยพบตพนทภาคใต สมาคมสถาปนกสยาม ในพระบรม

ราชปถมภ รวมกบ สมาคมวศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ สมาคมวศวกรท

ปรกษาแหงประเทศไทย สมาคมอตสาหกรรมกอสรางไทยในพระบรมราชปถมภ และกลมสถาปนก

Design for Disasters ไดรวมตวกนภายใตโครงการ “ซอมสราง บาน วด และโรงเรยนในพนทประสบภย

จากเหตแผนดนไหวในจงหวดเชยงราย ” เพอซอมแซม สราง และฟนฟพนทประสบภยแผนดนไหวใน

จ.เชยงราย140

นอกจากนยงมบรษทปนซเมนตนครหลวงผผลตปนตราอนทร รวมกบสถานโทรทศนส

กองทพบกชอง 7 สรางบานหลงใหมตานทานแผนดนไหว ตามมาตรฐานการออกแบบโครงสรางของ

สมาคมวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ใหกบผประสบภยทไดรบความเสยหาย

จากเหตการณแผนดนไหวอกดวย141 ดงปรากฏในรปภาพท 39

140 ส. สถาปนกฯ ผนก 3 องคกรฟนเชยงราย. 2557. โพสตทเดยออนไลน . https://www.posttoday.com /property/news/301819 (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561). 141 บานตานแผนดนไหว. 2561. ปนซเมนตนครหลวง จ ากด (มหาชน). http://www.sccc.th.com/news/ NewsMarketDetail. aspx?&catID=69&InfoID=671&lang=th (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561).

138

รปภำพท 39 บำนตำนทำนแผนดนไหว ตำมมำตรฐำนกำรออกแบบโครงสรำงของสมำคม

วศวกรรมสถำนแหงประเทศไทย

ทมำ. บานตานแผนดนไหว. 2561. ปนซเมนตนครหลวง จ ากด (มหาชน). http://www.sccc.th.com/news/ NewsMarketDetail. aspx?&catID=69&InfoID=671&lang=th (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561).

3. ชาวบานและผประสบภยชวยกนซอมแซมและสรางทพกอาศยชวคราวจากวสดกอสรางทมอยใน

ทองถนเอง โดยใชชางกอสรางในทองถนเปนคนสราง สวนอปกรณและวสดกอสรางนนกใชทมอยและหา

ไดในทองถน

ข) ระยะเวลำ

แมวาการกอสรางและซอมแซมบานพกชวคราวแกผประสบภยแผนดนไหวจะไมไดใชเวลามากนก

เนองจากเปนการกอสรางอยางงายทใชวสดในทองถน ไมไดมความซบซอนมากนก แตปญหาดาน

ระยะเวลา กลบเกดจากการไมมระบบในการด าเนนงานทด กลาวคอในการเขาไปปฏบตงานใหความ

ชวยเหลอผประสบภยของเจาหนาทนน พบวาเนองจากมหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชนเขามาใน

พนทประสบภยเปนจ านวนมาก ดวยเหตผลหลายประการ กลาวคอ เขามาใหความชวยเหล อ

ผประสบภย เขามาชวยซอมแซมบานพกทไดรบความเสยหาย เขามาส ารวจความเสยหาย เขามา

สงเกตการณเพอเกบขอมลเพอท าวจย หรอเขามาเพราะความสนใจใครรสภาพความเสยหายทเกดจาก

เหตการณจรง โดยไมมการจดระบบการประสานงานทด ผลคอกอใหเกดความยากล าบากแกเจาหนาท

139

รฐในระดบทองถน เนองจากเมอไมไดมการประสานงานไวลวงหนา การลงเขาพนทในแตละครงจงสราง

ความสบสนแกเจาหนาทและชาวบาน การท าเชนนท าใหเกดความลาชาในการปฏบตงาน จรงอยแมวา

การเกดเหตการณในครงนจะยงสามารถด าเนนการใหความชวยเหลอไดเรว แตหากประเทศไทยยงไมม

การจดระบบในการเขาพนททด หากเกดเหตการณแผนดนไหวในอนาคตทสรางความเสยหายมากกวา

เหตการณในครงน กจะสงผลใหการปฏบตงานของเจาหนาทไมสามารถตอบสนองความตองการของ

ประชาชนได

ค) ควำมพงพอใจของผอยอำศยซงเปนผประสบภย

เนองจากการกอสรางบานพกชวคราวของผประสบภยในจงหวดเชยงรายสวนใหญใชวสดจาก

ธรรมชาตและมแบบแปลนไมซบซอน จงท าใหการสรางบานพกชวคราวสามารถด าเนนการไดอยาง

รวดเรว กอปรกบผประสบภยสวนใหญสามารถเดนทางไปพกกบญาตพนองในพนทอนซงไมไดรบความ

เสยหายและตงอยไมไกลจากบานพกของตน ผประสบภยจงมความพอใจตอทพกอาศยชวคราว อยางไร

กตาม จากขอมลพบวามบางชมชนทสมาชกในชมชนมความตนตว และพยายามชวยกนหาทางเพอ

บรรเทาทกขใหกบลกบาน จงไดมการประสานงานระหวางสมาชกชมชนกบหนวยงานภายนอกเพอขอ

ความชวยเหลออกดวย

นอกจากนพบวามผประสบภยจ านวนไมนอยทไมมความพงพอใจกบวงเงนชวยเหลอจ านวนเงน

ทจายจรงหลงละไมเกน 33,000 บาท ซงรฐบาลก าหนดไวส าหรบใหความชวยเหลอเปนคาวสดซอมแซม

หรอกอสรางทอยอาศยประจ าซงผประสบภยพบตเปนเจาของ เนองจากบางครวเรอนทพกอาศยไดรบ

ความเสยหายมาก การคาใชจายในการซอมแซมกมมลคามากกวาจ านวนเงนทร ฐเยยวยา ดงนน

ผประสบภยจงตองรอรบการบรจาคอปกรณกอสรางจากภาคเอกชนอกชองทางหนง

6.2.3 ทพกอำศยชวครำว (Temporary Dwelling and Shelters)

ก) กำรเตรยมกำรและจดสรำงในทนทหลงจำกเกดภยพบต

จากขอมลพบวาหลงเกดเหตการณแผนดนไหวแลว องคกรปกครองสวนทองถนไดจดตงศนย

บญชาการเพอประสานงานใหความชวยเหลอผประสบภยจากเหตการณแผนดนไหว โดยอาจเปน

140

เทศบาลต าบล หรอองคการบรหารสวนต าบลแลวแตพนท นอกจากนยงไดเรงด าเนนการส ารวจความ

เสยหายในเขตทตนเองรบผดชอบเพอรายการตอผบงคบบญชาในสายงานทสงกวาเพอจกไดด าเนนการ

พจารณาใหความชวยเหลอในล าดบตอไป

ข) ขนำดพนทใชสอยและกำรอ ำนวยควำมสะดวกแกผประสบภย เชน ระยะทางจากทพกไปยง

แหลงน า ระยะจากแหลงน าไปยงสถานทใชเปนหองสวม

จากขอมลโดยนลน รดโถ และ สกการ ราศสทธ พบวาบานพกชวคราวผประสบภยในจงหวด

เชยงรายนนมพนทสญจรมากกวารอยละ 25 ของพนทของบานทงหมด ซงมพนทใชสอยเพยงพอตอ

ความตองการในการท ากจกรรมตางๆ ของผพกอาศย ทงนเนองจากการใชพนทในการท ากจกรรมเปน

ลกษณะซอนทบกน กลาวคอ ใชพนทนงเลนเปนพนทรบประทานอาหารรวมดวย นอกจากนบานพกสวน

ใหญสามารถตอเตมไดหากมจ านวนสมาชกเพมขน

ส าหรบวสดทใชในการกอสรางนน เนองจากความจ าเปนทตองมทพกอาศยอยางเรงดวน จ ง

เลอกใชวสดไมไผทถกตดมาโดยไมผานกระบวนการไลความชน หรอการปองกนปลวก สงผลให

สวนประกอบอาคารทใชไมผพงเรว ขณะเดยวกนผประสบภยบางคนไดน าวสดจากบานหลงเกามา

ประยกตใชเปนอปกรณกอสราง ท าใหลดระยะเวลาในการหาวสด และสามารถตอขยายบานใหกวางมาก

ขน

ดงนนบานพกชวคราวจงไมสามารตอบสนองความตองการแกประชาชนไดหลายดาน และได

กลายเปนปญหาทสงผลกระทบตอชวตประจ าวนของผประสบภยนน มดงน

1. บานบางหลงมอณหภมทรอนอบอาวในเวลากลางวน เนองจากไมมชองเปดใหลมพดผานเขา

ออกไปยงตวบานได สงผลใหผอยอาศยไมสามารถพกผอน หรอท ากจกรรมในบานในชวงเวลากลางวน

2. การถายเทและการระบายอากาศของบานพกชวคราวในบานบางหลงไมด เนองจากไมม

มาตรฐานในการสรางบานพกชวคราวใหเปนไปตามมาตรฐานเดยวกน

3. พบวามการรวซมของน าฝนและมฝนสาดกระเซนเนองจากการกอสรางทเรงรบ ท าใหการมง

หลงคาไมไดมาตรฐาน

141

4. พบวาบานพกชวคราวไมมความปลอดภยตอทรพยสนของผประสบภย เนองจากบานพก

ชวคราวสวนใหญไมมประตหนาตางทมดชด

6. พบวาผประสบภยบางครวเรอนยงกลบไปใชหองครวของบานหลงเดม142 ซงเปนการเสยงท

ผประสบภยจะไดรบอนตราย

การใหความชวยเหลอดานขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภยของ

จงหวดเชยงรายนน มความแตกตางจากจงหวดคมะโมะโตะตรงทมระดบความเสยหายทนอยกวา และ

ไมไดเกดขนเปนวงกวางเฉกเชนจงหวดคมะโมะโตะ ดงนนในขณะทบางครวเรอนทบานพกไดรบความ

เสยหายกยงไมมาก ผประสบภยยงสามารถใชสวนทไมไดรบความเสยหายเปนทพกอาศยเปนการ

ชวคราวขณะรอการซอมแซมบาน บางครวเรอนกไดออกมาสรางเพงทพกชวคราวภายในบรเวณทโลง

ใกลกบบานพก หรอยายไปพกกบญาตชวคราวได ดงนนหากจะพจารณาดานขนาดพนทใชสอยและการ

อ านวยความสะดวกของจงหวดเชยงรายจงยงไมเปนปญหาใหญ เวนแตมาตรฐานของบานพกชวคราวท

ไมอาจสรางความสะดวกสบายใหแกผประสบภยไดตามทควรจะเปน

6.2.4 กำรบรหำรจดกำร กำรศกษำ กำรดแลสขภำพ สถำนททำงศำสนำ (Administration,


ก) จดกำรกำรศกษำ

หลงจากเกดเหตการณภยพบตแลว รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการไดเขาส ารวจพนทความ

เสยหายในวนท 6-7 พฤษภาคม 2557และไดมการสงการใหหนวยงานตางๆ จดคณะผเชยวชาญเพอเขา

ส ารวจอาคารเรยนซงไดรบความเสยหายจากแผนดนไหว อกทงใหเตรยมหาสถานทเรยนส ารอง หาก

อาคารทไดรบความเสยหายและยงไมไดรบการตรวจสอบความปลอดภย โดยหากจ าเปนทจะตองมการ

142 นลน รดโถ และสกการ ราษสทธ. 2558. กรอบแนวคดการออกแบบบานพกชวคราวส าหรบผประสบภยแผนดนไหว. วารสารวชาการ คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 14 (2): 52-53

142

รออาคารเรยนเพอกอสรางใหม กใหด าเนนการของบประมาณฉกเฉนจากงบกลางตอคณะรฐมนตรโดย

เรงดวนตอไป143 ดงปรากฎในภาพท 40

รปภำพท 40 กำรเยยมโรงเรยนทไดรบควำมเสยหำยจำกแผนดนไหว อ. พำน จ. เชยงรำย

ทมำ: ศธ.หามเขาอาคารเรยน 5 แหง หวนถลมหลงแผนดนไหว. 2557. กลมประชาสมพนธ ส านกงานรฐมนตร กระทรวงศกษาธการ. http://www.moe.go.th/websm/2014/may/118.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

จากเหตการณแผนดนไหว ไดสรางความเสยหายใหกบโรงเรยนรวม 35 แหง144 โดยความ

เสยหายมตงแตโครงสราง มรอยราวตามผนง และบางแหง เชน โรงเรยนองคการบรหารสวนต าบล

ทรายขาวไดรบความเสยหายรนแรงเนองจากเกดแผนดนยบตว สงผลใหตวตกดานหนงเอยง จ าเปนตอง

รอตกทงและสรางใหมทงหมด โดยรฐบาลไดอนมตเงนกอสรางใหใหม โดยสรางตามแบบของ

กระทรวงศกษาธการ ซงพบวาแมโครงสรางจะมการตอกเสาเขม และเพมความแขงแรง แตตวตกยงคงม

องคประกอบของกระจกบรเวณบนไดซงอาจเปนความเสยง หากมเหตการณแผนดนไหวขนอก

อกประการหนงพบวาหลงจากมการรอถอนตกทไดรบความเสยหายเพอรอการกอสรางใหมนน

การกอสรางอาคารเรยนชวคราวไดด าเนนการโดยผปกครองและคนในชมชน โดยมองคการสวนทองถน

143 ศธ.หามเขาอาคารเรยน 5 แหง หวนถลมหลงแผนดนไหว. 2557. กลมประชาสมพนธ ส านกงานรฐมนตร

กระทรวงศกษาธการ. http://www.moe.go.th/websm/2014/may/118.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

144 แผนดนไหวเชยงรายเสยหายพนล. ผวาอาฟเตอรชอกยาว-รองบฯซอมสราง. 2557. ประชาชาตธรกจออนไลน. http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1400430784 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

143

ใหการสนบสนนวสดกอสรางบางสวน เชน ปนซเมนต เนองจากอาคารเรยนชวคราวถกสรางบนสนาม

หญาบรเวณหนาโรงเรยน ซงเกดน าทวมขงในชวงฤดฝน สงผลใหโรงเรยนไมสามารถด าเนนการเรยน

การสอนไดสะดวก ซงถอวาการใหความชวยเหลอดานการศกษาของรฐบาลไทยยงไ มตอบสนองความ

ตองการของประชาชน เนองจากแมวาจะมการสรางตกเรยนใหใหม แตการสรางตามแบบของ

กระทรวงศกษาธการซงแบบเดมกยงเปนความเสยงจะประชาชนตองแบบรบอย

ข) กำรดแลสขภำพ

ดานการดแลสขภาพนน นอกจากหนวยงานสวนทองถนจกไดด าเนนการใหการบรการดาน

สขภาพแลว ปลดกระทรวงสาธารณสข (สธ.) ยงไดลงพนทตรวจเยยมสถานบรการ 3 แหงภายในจงหวด

เชยงราย พรอมทงไดมการประชมผตรวจราชการกระทรวงและเครอขายบรการสขภาพ เขต 1 ซง

นายแพทยสาธารณสขจงหวดไดสงการใหเตรยมความพรอมในการรบสถานการณหากเกดแผนดนไหว

ซ า เพอรองรบการใหบรการชวยเหลอประชาชนไดอยางเตมท145 ดงปรากฏในรปภาพท 41

รปภำพท 41 กำรใหบรกำรตรวจสขภำพในเขตพนทประสบภยแผนดนไหวในจงหวดเชยงรำย

ทมำ: หวนแผนดนไหวซ า ท า รพ.สธ.ดแลประชาชนไมทวถง. 2557. ไทยรฐออนไลน . https://www.thairath.co.th/ content/421198 (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

145 หวนแผนดนไหวซ า ท า รพ.สธ.ดแลประชาชนไมทวถง. 2557. ไทยรฐออนไลน . https://www.thairath.co.th/ content/421198 (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

144

ค) จดกำรสถำนททำงศำสนำ

ดานการจดการสถานททางศาสนานน หนวยงานสวนทองถนทงองคการบรหารสวนต าบลและ

เทศบาลต าบลไดด าเนนการส ารวจความเสยหายหลงจากเกดเหตการณแผนดนไหว จากนนได

ด าเนนการแจงตอหนวยงานของรฐทเกยวของ เชน กรมศาสนาซงจะเปนผด าเนนการดและและใหความ

ชวยเหลอและซอมแซมสวนทเสยหายจากเหตการณแผนดนไหวตอไป ดงปรากฏในรปภาพท 42 และ

43

รปภำพท 42 หนวยงำนปกครองทองถนเขำตรวจสอบควำมเสยหำยของสถำนททำงศำสนำ

ทมำ: ความเสยหายเหตจากเหตแผนดนไหว. 2557. บรหารสวนต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย. http://www.saikao.go.th/picture.php?id=48 (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

145

รปภำพท 43 ควำมเสยหำยของสถำนททำงศำสนำจำกแผนดนไหวจงหวดเชยงรำย

ทมำ: ความเสยหายเหตจากเหตแผนดนไหว. 2557. บรหารสวนต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย. http://www.saikao.go.th/picture.php?id=48 (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

จากรปภาพท 42 แล 43 เปนภาพทนายกองคการบรหารสวนต าบลทรายขาว อ าเภอพาน

จงหวดเชยงราย ไดเดนทางไปตรวจสอบความเสยหายสถานททางศาสนาในพนทรบผดชอบ เพอ

รายงานความเสยหายตอหนวยงานทรบผดชอบในระดบทสงขน จากการด าเนนการจดการสถานททาง

ศาสนาของประเทศไทย ถอวาเปนการตอบสนองความตองการของประชาชน ซงในกรณนแตกตางจาก

จงหวดคมะโมะโตะซงระดบความเสยหายมมากกวา รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจงตองให

ความส าคญและมงด าเนนการใหความชวยเหลอดานการจดการทพกชวคราวใหกบผประสบภย

แผนดนไหวเปนอนดบแรก

จากการด าเนนงานขององคการปกครองสวนทองถนในพนทประสบภยแผนดนไหว และ

หนวยงานทเกยวของในระดบจงหวดเชยงราย สามารถสรปไดดงตารางท 13 ดานลางน

146

ตำรำงท 13 เปรยบเทยบธรรมภบำลในมตดำนกำรตอบสนองควำมตองกำรของประเทศไทย

(Responsiveness)

ตวชวด ตอบสนอง ไมตอบสนอง


1.1 วงเงนงบประมาณใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสราง

ทพกใหม

/













จากตาราง สามารถสรปไดวาวงเงนงบประมาณใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางท

พกใหม และระเบยบการเงนและการจายงบประมาณยงไมสามารถตอบสนองความตองการของ

ประชาชนได เนองจากมลคาความเสยหายของทอยอาศยและทรพยสนของผประสบภยสงกวาวงเงนให

147

ความชวยเหลอในเบองตน อยางไรกตามเนองจากการจดสรางทพกอาศยเปนการสรางอยางงายซง

สามารถวสดไดภายในทองถน จงท าใหการกอสรางใชเวลาไมนานนก พนทใชสอยมขนาดกวางขวาง

มากพอทจะใชท ากจกรรมตางๆ ของครอบครวได สงหนงซงเปนอปสรรคในการอ านวยความ

สะดวกสบายแกผประสบภยคอแบบแปลนของตวบานทยงไมมหลกเกณฑทตายตว ดงนนมาตรฐานของ

ตวบานจงมความหลากลาย

ดานการดแลสขภาพ และจดการสถานททางศาสนานน เนองจากสวนกลางไดเขามาใหความ

ชวยเหลอสงการโดยเฉพาะอยางยงในการจดการสถานททางศาสนาซงกรมศาสนาจะเปนผดแล ดงนน

องคการปกครองสวนทองถนจงไมไดรบภาระในการใหความชวยเหลอมากนก และการด าเนนงานก

สามารถตอบสนองความตองการแกประชาชนไดเปนอยางด อยางไรกตาม พบวาดานการจดการ

การศกษานน ตองใชเวลาในการสรางตกใหม และในการสรางตกใหมนนกยงใชแบบแปลนเดมตามท

กระทรวงศกษาธการก าหนด โดยยงมการตดกระจกเพอรบแสงสวางตรงบรเวณทางขนลงบนได ซงก

ยงคงเปนความเสยงหากมเหตการณแผนดนไหวขนอก ดงนน ในการจดการการศกษาจงยงไมสามารถ

กลาวไดวารฐบาลไดด าเนนการเพอตอบสนองความตองการของประชาชนอยางแทจรง

6.3 ธรรมำภบำลในกระบวนกำรฟนฟดำนทพกอำศย: กำรมสวนรวมของประชำชน

(Participation)

ในสวนของหลกการมสวนรวม (Participation) สามารถอธบายไดดงน

6.3.1 กำรรอถอนและกำรกอสรำงอำคำร (Removal and Construction of Building)

ก) ดำนวงเงนใหควำมชวยเหลอดำนกำรรอถอนหรอกอสรำงทพกอำศยใหม

ในสวนของวงเงนใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางทพกอาศยใหมนน พบวา

รฐบาลไมไดเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวมในการก าหนดวงเงนใหความชวยเหลอแตอยาง

ใด เนองจากวงเงนดงกลาวไดถกก าหนดเปนเกณฑใหความชวยเหลอตามกฎหมายตามขอบญญตใน

หลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ขอ 5

การจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉนใหปฏบตตามหลกเกณฑ วธการ

148

เงอนไข และอตรา รฐบาลไทยไดใหความชวยเหลอผประสบภยดานการด ารงชพ โดยใหด าเนนการ

ชวยเหลอเปนสงของหรอจายเปนเงน โดยค านงถงสภาพและเหตการณตามความเหมาะสม

ข) ระเบยบกำรเงนและกำรจำยงบประมำณ

เชนเดยวกบวงเงนใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางทพกอาศยใหม ดานระเบยบ

การเงนและการจายงบประมาณในการใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวในประเทศไทยนน

หนวยงานของรฐจะตองใชหลกเกณฑการใชจายเงนเพอชวยเหลอผประสบภยพบตซงเปนหลกเกณฑ

การใชจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ตามระเบยบ

กระทรวงการคลง ซงออกโดยอาศยอ านาจตามพระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 โดย

ก าหนดใหสวนราชการมวงเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบต กรณฉกเฉนส าหรบภย

พบตแตละครงเพอชวยเหลอผประสบภยพบตในระหวางทยงไมไดรบเงนงบประมาณรายจาย ดงนนเงน

ส ารองในสวนนจงเปนเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภย โดยมการก าหนดวงเงนของแตละ

สวนราชการเอาไว นอกจากนยงไดก าหนดผทมอ านาจจดสรรเงนทดรองราชการตามความจ าเปนและ

เหมาะสมกบภยพบตแตละครง ซงเมอสวนราชการไดรบการจดสรรงบประมาณรายจายเพอน าไป

ชวยเหลอผประสบภยพบตในกรณฉกเฉนแลว ใหอนมตจายเงนทดรองราชการส าหรบภยพบตแตละครง

หรอแตละเหตการณสนสดลงเนองจากเงนทดรองราชการนใชเฉพาะกรณฉกเฉนหรอในกรณจ าเปน

เรงดวนเทานน146 โดยทรฐบาลไมไดเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวม หรอเปดโอกาสรบฟง

ความคดเหนวาระเบยบการเงนใหไดเออประโยชนกบประชาชนหรอไม

6.3.2 คณภำพของทพกอำศยทจะท ำกำรกอสรำง (Quality of Dwelling Reconstruction)

ก) ประสทธภำพของกระบวนกำรกอสรำงอำคำร

เนองจากความเรงดวนในการกอสรางทพกอาศย วสดกอสรางสวนใหญจงเปนวสดธรรมชาตท

หาไดงายในทองถน เชนวสดไม ไมไผ และหญาคา หรออาจน าวสดจากบานหลงเกามาประยกตใชเปน

146 กฎหมายทเกยวกบภยธรรมชาตและการชวยเหลอ. 2545. ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. http://web.krisdika.go.th/law_00_1.jsp?head=3&item=1&code=10 (สบคนเมอ 29 เมษายน 2560).

149

อปกรณกอสราง อยางไรกตามความแขงแรงทนทานนน ไมอาจเทยบไดกบวสดอปกรณทมจ าหนายใน

ทองตลาดซงผลตโดยใชวสดทมความแขงแรงทนทานไดมากกวา ซงตวบานจะมอายการใชงานไดถง 5-

6 ป147 ทงนคณภาพของทพกอาศยชวคราวจะขนอยกบวสดกอสรางซงมความหลากหลายในแตละพนท

เปนหลก ดานการมสวนรวมของประชาชนนน ไมพบวามการเปดโอกาสใหประชาชนใหไดเขาไปมสวน

ในการตดสนใจ หรอรบฟงความคดเหนจากประชาชนเนองจากการสรางบานพกชวคราวด าเนนการเอง

โดยผประสบภยและหนวยงานใหความชวยเหลอ อยางไรกตามส าหรบบางพนททมหนวยงานราชการ

หรอเอกชนเขามาใหความชวยเหลอสรางบานพกชวคราวใหกบผประสบภย ซงเปนลกษณะการมสวน

รวมดานการปฏบต (Practical) ซงหมายถงการมสวนรวมทประชาชนเขามารวมในการตดสนใจใน

กจการงานตางๆ ทเกยวของกบชมชนรวมกน

ข ) ระยะเวลำ

หลงจากมหนวยงานรฐเขามาตรวจสอบความเสยหายของอาคารบานเรอนแลว ทพกอาศยสวน

ใหญไดรบการพจารณาใหเปนสเขยว ซงหมายถงตวอาคารบานเรอนสามารถใชงานไดโดยปลอดภย

จ านวน 7,714 หลง และสเหลอง ซงหมายถงตวอาคารและบานเรอนไดรบความเสยหายบางสวน ตองรอ

ซอมแซม แตยงสามารถใชงานไดในบรเวณพนททก าหนดได จ านวน 2,180 หลง โดยมบานพกและ

อาคารทไดรบการพจารณาใหเปนสแดงซงหมายถงตวอาคารมความเสยหายรนแรงและเปนอนตรายจน

ไมสามารถใชงานไดจ านวน 475 หลง148 ซงในการสรางบานพกชวคราวนน ใชเวลาไมนานนกเนองจาก

แบบเปลนในการสรางบานเปนลกษณะอยางงาย ไมจ าเปนตองรอสงซอวสดอปกรณ เนองจากสามารถ

หาไดงายในทองถน

147 ปลกบาน สรางคน..พลกวฤตแผนดนไหว. 2557. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส) http://www.thaihealth.or.th/Content/24584- (สบคนเมอ 19 ธนวาคม 2560). 148 ศนยประสานงานเพอตรวจสอบอาคารเนองจากภยพบตแผนดนไหว จงหวดเชยงราย (ศปอ.). ส านกงานโยธาธการจงหวดและผงเมองจงหวดเชยงราย. สรปสถานการณความเสยหายจากแผนดนไหวเมอวนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08น. จดศนยกลางอยท ต. ทรายขาว อ. พาน จ. เชยงราย วดแรงสนสะเทอนได 6.3 รกเตอร ลกจากผวดน 7 กม. วารสารกรมโยธาธการและผง. เมอง หนา 10-11.

150

ส าหรบการพกอาศยอยในบานพกชวคราวนน จากการสมภาษณไดขอมลวาสวนใหญ แลว

ผประสบภยจะยายไปพกอาศยกบญาตซงมทพกอยในบรเวณใกลเคยง ในขณะทบางสวนตองพกอาศย

อยในบานพกชวคราวทสรางโดยตนเองและเพอนบาน หรอหนวยงานรฐบาลเขามาชวยสราง หรอโดย

เอกชนการสรางบรจาค149 ดงนนในการจดสรางหรอซอมแซมบานพกชวคราวจงมสวนรวมกนระหวาง

ผประสบภย หนวยงานรฐ และเอกชนซงใชวธการสรางอยางงายดงทไดกลาวมาขางตน จงใชเวลาไม

นานเมอเทยบกบกรณของจงหวดคมะโมะโตะ

ค) ควำมพงพอใจของผอยอำศยซงเปนผประสบภย

แมวาการขอรบความชวยเหลอจากรฐบาลจะมขนตอนในการพจารณาอยหลายขนตอน จนท าให

ระยะเวลาในการด าเนนการใหความชวยเหลอตองใชเวลา ดงนนผประสบภยซงเปนชาวบานในพนทและ

หนวยงานภาคเอกชนตางๆ จงไดรวมกนซอมแซมและกอสรางบานพกชวคราวในระหวางท รอการ

ด าเนนการของรฐ และสามารถด าเนนการไดอยางรวดเรว ซงผประสบภยกเขาใจวาเงนชวยเหลอจากรฐ

นนตองใชเวลา เนองจากมขนตอนทตองด าเนนการ และเขาใจวาเมอเงนใหความชวยเหลอจากรฐบาล

ไดรบการพจารณาและอนมตแลว ผประสบภยกสามารถน าไปใชซอมแซมทพกอาศยของตนได เมอ

สามารถมกลมคนมาใหความชวยเหลอในการสรางบานพกชวคราวให ผประสบภยจงมความพงพอใจท

สามารถยายเขาไปพกอาศยอยในบานพกชวคราวไดเรวขน150 อยางไรกตามไมพบวามการเปดโอกาสให

ประชาชนไดเขาไปมสวนรวมในการใหขอคดเหนหรอขอเสนอแนะใดๆ เพยงแตมการแจงรายละเอยดซง

เปนขอมลขาวสารในเบองตนแกผประสบภยเทานน ดงนนการมสวนรวมดานการแสดงความพงพอใจจง

มแคระดบการรบรซงเปนการมสวนรวมในระดบนเปนเพยงระดบเบองตนเทานน

149บทสมภาษณนาย นายธนท อภภทรกล รองปลดองคการบรหารสวนต าบลทรายขาว องคการบรหารสวนต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย (25 มกราคม 2562). 150 บทสมภาษณนายสมบต ศรอวน ผประสบภยหมบานดงลาน ต. ทรายขาว อ. พาน จ. เชยงราย (25 มกราคม 2562).

151

6.3.3 กำรบรหำรจดกำรกำรศกษำ กำรดแลสขภำพ สถำนททำงศำสนำ (Administration,


ก) กำรจดกำรดำนกำรศกษำ

ดานการบรหารจดการการศกษานนพบวา สวนใหญแลวความเสยหายจะเกดขนกบสถาน

การศกษาซงเปนตวอาคารขนาดใหญ ซงผลกระทบจะเกดกบครอาจารยและเดกนกเรยนจ านวนมาก

โดยหลงจากมการส ารวจความเสยหายโดยหนวยงานสวนทองถนและสวนกลางแลว บางพนทเชนต าบล

ทรายขาว อ าเภอพาน ไดมชาวบานรวมกนสรางอาคารเรยนชวคราวในบรเวณสนามหญาหนาโรงเรยน

ดวยวสดอยางงายเพอใหนกเรยนสามารถเรยนหนงสอได อยางไรกตามในชวงฤดฝน พบวามฝนตกหนก

บอยครง สงผลใหเกดน าทวมขงบรเวณสนามหญา ท าใหเกดความบากล าบากแกครอาจารยและนกเรยน

ในการด าเนนการเรยนการสอน ดงนนองคการบรหารสวนทองถนจงไดเขามาชวยเหลอโดยการน า

ปนซเมนตและทรายมาท าพนอาคารเรยนชวคราว151 ดงนนในสวนของการมสวนรวมดานการศกษาจง

การการมสวนรวมในกลมของประชาชนมากกวาการมสวนรวมระหวางประชาชนกบหนวยงานของรฐ

ข) กำรจดกำรดำนดแลสขภำพ

เนองจากเหตการณแผนดนไหวเกดขนในเวลา18.08 น. ซงเปนชวงเวลาตอนเยนทชาวบาน

บางสวนก าลงเดนทางกลบทพกและยงอยนอกบรเวณตวบาน จงมจ านวนผบาดเจบเพยงเลกนอย ดงนน

การดแลสขภาพจงเปนลกษณะของการท าหตถการพนฐาน เชนการท าแผลใหผประสบภยทไดรบ

บาดเจบจากเหตแผนดนไหวเทานน สวนการดแลทางดานจตใจนน พบวามผประสบภยซงมอากา ร

หวาดกลว และตนตระหนกกบเหตการณแผนดนไหวโดยสวนใหญจะเปนกลมผสงอาย ซงโรงพยาบาล

ทองถนไดด าเนนการใหความชวยเหลอโดยการเขาตรวจเยยมเพอประเมนความเครยดของ

151 บทสมภาษณ นายชยวฒน วงศไชย อาจารยโรงเรยนองคการบรหารสวนต าบลทรายขาว อ. พาน จ. เชยงราย.

152

ผประสบภย152 ในการจดการดานดแลสขภาพไมพบวารฐบาลเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวม

มแตเพยงแครฐบาลเขาไปปฏบตงานใหความดแลชวยเหลอดานสขภาพแกประชาชนเทานน

ค) กำรจดกำรดำนสถำนททำงศำสนำ

เนองจากสถานททางศาสนาอยภายใตการดแลของกรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ซงม

หนาทในการใหความอปถมภพทธศาสนาและศาสนาอนๆ ททางราชการรบรอง ไมวาจะเปนศาสนา

ครสต ศาสนาอสลาม หรอศาสนาอนๆ ดงนนเมอหนวยงานปกครองสวนทองถนในพนทประสบภยได

ส ารวจความเสยหายของสถานททางศาสนาแลว จกตองรายงานตอกรมศาสนาตามสายงานบงคบบญชา

ในระดบทสงกวา เพอทกรมศาสนาจกไดด าเนนการในการใหความชวยเหลอ ฟนฟ บรณะสถานททาง

ศาสนาตอไป

จากการปฏบตงานใหความชวยเหลอผประสบภยของจงหวดเชยงรายในมตดานการมสวนรวม

(Participation) สามารถสรปไดตามตารางท 14 น

152 บทสมภาษณนายสมบต ศรอวน ผประสบภยหมบานดงลาน ต. ทรายขาว อ. พาน จ. เชยงราย (25 มกราคม

2562)

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B9%8C

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B9%8C

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A1

153

ตำรำงท 14 เปรยบเทยบธรรมภบำลในมตดำนกำรมสวนรวมของประเทศไทย (Participation)



1.1 วงเงนงบประมาณใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสราง

ทพกใหม

/








3.2 ขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภย /





จากตารางท 14 สามารถสรปไดวา ในการปฏบตงานใหความชวยเหลอผประสบภยของจงหวด

เชยงรายในมตดานการมสวนรวม รฐบาลไมไดเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวมมากนก และ

สวนใหญการมสวนรวมมกจะเกดขนในกลมของประชาชนเอง ดงนนการปฏบตงานใหความชวยเหลอ

ผประสบภยของจงหวดเชยงรายในมตดานการมสวนรวม จงอาจกลาวไดวายงไมบรรลผลตามแนวคด

ของหลกธรรมาภบาลซงถอเปนเรองส าคญในการสรางประโยชนใหแกคนในสงคม อกทงยงเปนการชวย

154

ใหการปฏบตหนาทใหความชวยเหลอผประสบภยของรฐบาลมประสทธภาพมากขน เนองจากการมสวน

รวมนนหมายถงการกอใหเกดปฏสมพนธของคนในสงคม เพอใหเกดกระบวนการพฒนาดงทศรกาญจน

โกสมภไดกลาวไว

6.4 บทสรป

ในขณะทประเทศไทยมกประสบปญหาภยพบตทเกยวของกบอคคภย อทกภย วาตภยและ

ทกขภกขภย ธรณพบตภยกลบเกดขนไมบอยครงนก สงผลใหการจดการมาตรการชดเชยเพอการฟนฟ

ของประเทศไทยนนยงเปนเรองใหม

ในดานธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศยในประเทศไทยนน การวนจฉยสง

การใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวเปนลกษณะตามสายงานบงคบบญชา โดยองคกร

ปกครองสวนทองถนมหนาทในการใหความชวยเหลอผประสบภยในเบองตนเพอบรรเทาความเดอดรอน

ใหกบผประสบภยในพนท ภายใตการปฏบตงานตามสายงานบงคบบญชาเทานน แนนอนวาการ

ปฏบตงานของเจาหนาทรฐในระดบทองถน จะตองผานขนตอนทซบซอน และใชเวลา ซงในบางครงเกด

ความลาชา เพราะตองด าเนนการไปตามระเบยบขอบงคบ เมอเปนเชนนนการปฏบตหนาทใหความ

ชวยเหลอของรฐบาลจงยงไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดทนทวงท อกทงในการ

ส ารวจความเสยหายกมการปรบแกรายละเอยดในแบบส ารวจ จนท าใหตองมการส ารวจขอมลใหมเพอ

ปรบปรงขอมลเดมทไดด าเนนการไปแลว สงผลใหการด าเนนงานใหความชวยเหลอยงไมมประสทธภาพ

ทดพอ เพราะแทนทจะเปนการลดขนตอน และเจาหนาทสามารด าเนนการตงแตตนจนจบดวยความ

รวดเรว กลบกลายเปนวาตองเกดกระบวนการท าซ า

ส าหรบวงเงนใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวในประเทศไทยนน หนวยงานของรฐ

จะตองใชหลกเกณฑการใชจายเงนเพอชวยเหลอผประสบภยพบตซงเปนหลกเกณฑการใชจายเงนทด

รองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ตามระเบยบกระทรวงการคลง

ซงออกโดยอาศยอ านาจตามพระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 โดยก าหนดใหสวนราชการม

วงเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบต กรณฉกเฉนส าหรบภยพบตแตละครงเพอ

155

ชวยเหลอผประสบภยพบตในระหวางทยงไมไดรบเงนงบประมาณรายจาย ซงการจะใชงบประมาณนจก

ตองผานการพจารณาจากผทมอ านาจจดสรรเงนทดรองราชการตามความจ าเปนและเหมาะสมกบภย

พบตในแตละครง ซงเมอสวนราชการไดรบการจดสรรงบประมาณรายจายเพอน าไปชวยเหลอ

ผประสบภยพบตในกรณฉกเฉนแลว ใหอนมตจายเงนทดรองราชการส าหรบภยพบตแตละครงหรอแตละ

เหตการณสนสดลงเนองจากเงนทดรองราชการนใชเฉพาะกรณฉกเฉนหรอในกรณจ าเปนเรงดวนเทานน

ส าหรบวงเงนใหการใหความชวยเหลอในเบองตนซงรฐบาลก าหนดใหจายจรงหลงละไมเกน

33,000 บาทนน มผประสบภยจ านวนไมนอยไมพงพอใจกบวงเงนจ านวนดงกลาว เนองจากบาง

ครวเรอนนนทพกอาศยไดรบความเสยหายอยางหนก และคาใชจายในการซอมแซมกมมลค ามากกวา

จ านวนเงนทรฐเยยวยา ดงนนผประสบภยททพกอาศยไดรบความเสยหายในระดบมาก จงตองรอรบการ

บรจาคอปกรณกอสรางจากภาคเอกชนแทน ซงเปนการตอบสนองความตองการของประชาชนไดเพยง

บางกลมเทานน ขณะเดยวกนเนองจากวงเงนไดถกก าหนดโดยรฐจงไมสามารถเปดโอกาสใหประชาชน

ไดเขามามสวนรวมในการตดสนของพจารณาเพมวงเงนในการใหความชวยเหลอได ดงนนกระบวนการ

สรางการมสวนรวมจงไมสามารถเกดขนได

ดานคณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสรางนน เนองจากบานพกชวคราวสวนใหญมกใช

วสดจากธรรมชาตและมแบบแปลนทไมซบซอน จงท าใหการสรางบานพกชวคราวด าเนนการไดรวดเรว

นอกจากนผประสบภยสวนใหญสามารถไปพกกบญาตพนองไดผประสบภยจงมความพอใจตอทอาศย

อยางไรกตาม จากขอมลพบวามบางชมชนทสมาชกในชมชนมความตนตว และพยายามชวยกนหาทาง

เพอบรรเทาทกข จงไดมการประสานงานระหวางสมาชกชมชนกบหนวยงานภายนอกเพอขอความ

ชวยเหลอในการสรางบานพกชวคราวใหแกผประสบภย ดงนนกระบวนการมสวนรวมจงเกดขนในกลม

ของประชาชนผประสบภยมากกวาการมสวนรวมโดยความรวมมอกนระหวางประชาชนและรฐบาล

ดานการบรหารจดการ การศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนานน พบวาทางดาน

การศกษานน รฐบาลยงไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดเนองจากแมวาจะใหการ

ชวยเหลอในการสรางตกใหม แตตกทไดสรางใหมน นยงใชแบบแปลนเดมตามขอก าหนดของ

156

กระทรวงศกษาธการ แมวาจะมการตอกเสาเขมเพอสรางความแขงแรงใหกบตวตก แตการใสบลอกแกว

ใสตรงบรเวณบนได ซงหากเกดเหตการณแผนดนไหว และบลอกแกวใสนนแตกหกกอาจตกขวางทางลง

บนไดได นอกจากนพบวาการมสวนรวมในกลมของประชาชนในการรวมกนสรางอาคารเรยนชวคราว

โดยผปกครองและชาวบานในชมชน ส าหรบการดแลสขภาพ นนพบวาแมวาจะไมมการเปดโอกาสให

ประชาชนไดเขามามสวนรวม แตรฐบาลสามารถใหบรการเพอตอบสนองความตองการใหกบประชาชน

เนองจากมการด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยตงแต ชวงตนของเหตการณ อกทงยงไดจด

เจาหนาทดแลและตดตามอาการของผปวยเปนระยะๆ ในสวนของการจดการดานสถานททางศาสนานน

รฐบาลกเปนผรบผดชอบในการซอมแซมเอง

157

บทท 7

บทเรยนและกำรเรยนรจำกจงหวดคมะโมะโตะ ประเทศญป น

บทน ำ

จากเหตการณแผนดนไหวทจงหวดคมะโมะโตะ รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดด าเนนการ

ใหความชวยเหลอผประสบภยอยางเตมก าลง แมวาจะมปญหาจนเปนผลใหการด าเนนงานใหความ

ชวยเหลอผประสบภยในชวงแรก แตเนองจากประเทศญป นเปนประเทศทมประสบการณเกยวกบ

เหตการณแผนดนไหวอยบอยครง กอปรกบความเปนอสระในการท างานของรฐบาลทองถน จงสงผลให

รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะสามารถด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยไดอยางม

ประสทธภาพ ไมวาจะเปนเรองการสงการทเปนขนตอนในแตละหนวยงาน การเปดโอกาสใหประชาชน

เขามามสวนรวมไมวาจะเปนเรองการรบฟงขอรองเรยน หรอการใหขอเสนอแนะตางๆ ซงผลจากการสง

การและเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนน ถอเปนการตอบสนองความตองการแกประชาชน ดงนน

จากการศกษาเรองมาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตในระดบทองถน: บทเรยน – เรยนร

จากประเทศญป น โดยใชกรณศกษาในจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงรายนน จงมหลายประเดน

เกยวกบมาตรการการชดเชยเพอการฟนฟภยพบตทประเทศไทยสามารถมาประยกตใชไดดงน

7.1 สรปผลกำรวจย

จากกรอบมาตรการในการใหการชดเชยเพอฟนฟผประสบภย และขนตอนการปฏบตหนาทของ

เจาหนาทของรฐบาลสวนทองถนในการใหความชวยเหลอผประสบภยอยางมประสทธภาพ ในจงหวดค

มะโมะโตะและจงหวดเชยงรายนน สามารถสรปไดตามแนวคดดงน

1. หลกธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศยในมตดานประสทธภาพ

(Efficiency) ซงไดแกความคมคาอนจะบงเกดประโยชนสงสดตอสวนรวม โดยศกษากระบวนการจดการ

ภยพบตของหนวยงานทรบผดชอบใน 3 ระดบ คอสวนกลางและสวนทองถนในประเทศญป น และ

สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถนในประเทศไทยในการใหความชวยเหลอฟนฟและตอบสนอง

ความตองการ (Responsiveness) ของประชาชน

158

ตำรำงท 15 เปรยบเทยบประเดนดำนกำรสงกำรระหวำงจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงรำย

ประเดน คมำโมะโตะ เชยงรำย การสงการ(สวนกลาง) 1. รฐบาลไดมการสงการและมอบหมาย

หนาทความรบผดชอบแกเจาหนาทร ฐในการใหความชวยเหลอผประสบภยผานการประสานงานกบหนวยงานของรฐในระดบตางๆ 2. มการจดตงศนยประสานงานหลกในการจดการกบปญหาภยพบต เพออ านวยความสะดวกใหกบเจาหนาท โดยศนยนอยภายใตการดแลของรฐมนตรวาการกระทรวงการบรหารจดการภยพบต(Minister of State for Disaster Management) 3. มการจดต งหนวยใหการชวยเหลอผประสบภยพบตเบองตนในชวตประจ าวน (The Team to Support the Daily Lives of Disaster Victims) โ ดยห น ว ย ให ก า รชวยเหลอน ประกอบดวยเจาหนาทระดบต ากวารฐมนตรในกระทรวงตางๆ ทเกยวของ มหนาทในการรายงานสถานการณประจ าวน ตลอดจนระบและวเคราะหเหตการณทเกดขนในแตละวน

1. การวนจฉยสงการใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหว เปนลกษณะตามสายงานบงคบบญชา โดยในสวนขององคกรปกครองสวนทองถนนน มหนาทในการใหความชวยเหลอผประสบภยเบ องตน เพ อ เ ปนการบรรเทาความเดอดรอนใหกบผประสบภยในพนท 2. มการจดตงกองอ านวยการในระดบตางๆ ตามสายงานบงคบบญชา

การสงการ (สวนทองถน)

1. ปฏบตหนาทรวมกบเจาหนาทซงไดรบการมอบหมายจากรฐบาลกลางในการรวบรวมขอมลตางๆ 2. ปฏบตหนาทในนามของส านกงานบรหารจดการเหตภยพบต (ส านกงานจดการเหตภยพบตในพนท) ซงมส านกงานใหญอยทส าน กงานเขตการปกครองจงหวด คมะโมะโตะ มผวาราชการจงหวดคมะโมะโตะเปนประธาน ปฏบตหนาทในการใหความรวมมอชวยเหลอผประสบภยอยางใกลชด ทงนการปฏบตหนาทอยภายใตการบงคบบญชาของ รฐมนตรประจ าส านกรฐมนตร (Cabinet Office) ซงส านกงานบรหารจดการเหตภยพบต (ส านกงานจดการเหตภยพบตในพนท) และตองเขารวมตองประชมรวมกบ

1. ปฏบตหนาทรวมกบเจาหนาทซงไดรบการมอบหมายจากรฐบาลกลางในการรวบรวมขอมลตางๆ ผานระดบอ าเภอและระดบจงหวด 2. จดตงศนยอ านวยการเฉพาะกจ เพอด าเนนการควบคมพนททประสบภย และอ านวยการการปฏบต ง านใ นพ นท นอกจากนจ กตองมการประชาสมพนธประกาศ แนะน า แจงเตอนประชาชน และเตรยมการปองกน โดยอยภายใตสายงานบงคบบญชา 3. มการแจงรายละเอยด ค าแนะน าและความชวยเหลอโดยเจาหนาท โดยเอกสาร ตางๆ เปนประกาศหรอหนงสอราชการ

159

ประเดน คมำโมะโตะ เชยงรำย หนวยประสานงานใหญเพอตอบสนองภย

พบต เพอรายงานสถานการณทกวน 3. มการจดท าเอกสารแนะน ารายละเอยดตางๆ ตลอดจนคมอใหความชวยเหลอ และเยยวยาแกผประสบภยแผนดนไหวในเมองคมะโมะโตะ เพอทผประสบภยจกไดแจงขอมลและความประสงคในการขอรบความชวยเหลอจากทางรฐไดอยางถกตองและรวดเรว ตามมาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตนน

2. หลกธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศยในมตดานการตอบสนองความ

ตองการของประชาชน (Responsiveness) ซงหมายถงการปฏบตหนาทใหบรการไดอยางมคณภาพ

สามารถด าเนนการใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทก าหนด ซงตองสรางความเชอมนไววางใจ รวมถงตอง

ตอบสนองตามความคาดหวงหรอความตองการของประชาชนผรบบรการ และผมสวนไดสวนเสยทม

ความหลากหลายและมความแตกตางกนไดอยางเหมาะสม

ตำรำงท 16 เปรยบเทยบประเดนดำนกำรตอบสนองควำมตองกำรของประชำชน ระหวำง

จงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงรำย

ประเดน คมะโมะโตะ เชยงรำย

1. กำรรอถอนและกำรกอสรำงอำคำร 1.1 การพจารณาประ เมนความเสยหาย

1. ในการผพจารณาประเมนความเสยหายตามเกณฑในเบองตน พบวามเกณฑกลางในการพจารณารวมกน อยางไรกตามการพจารณาด าเนนการโดยเจาหนาทซงไมไดมค ว าม เช ย วช าญ เฉพาะด าน จ ง มผประสบภยตดสนใจรองขอใหมการพจารณาใหม (Second Inspection) โดยก า ร พ จ า ร ณ า ใ น ค ร ง ท ส อ ง น จ ะ มผเชยวชาญ เชน สถาปนกและวศวกรเขารวมการพจารณาดวย ซงกจะใชเวลาในการพจารณาเพมขนอก สงผลใหการท า

1. พจารณาตามเกณฑของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณะภย ซงใหระบขอมลความเสยหายทงหลง กบความเสยหายบางสวน 2. ไมพบการรองเรยนขอใหพจารณาใหม แตมการสงรายละเอยดความเสยหายเพมเตมเนองจากผลกระทบจากการเกด Aftershock

160


รายงานประกอบการพจารณาเงนเยยวยาจากรฐบาลกลางกจะลาชาไปดวย

1.2 ก า ร พ จ า ร ณ าประเมนความเสยหาย

1. ในระยะแรกส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะไมมแบบฟอรมในการกรอกรายละ เอยดต า งๆ เพ อน า ไปพจารณาเรองการขอความชวยเหลอ ขณะเดยวกนกไมมแบบฟอรมกลางทส าม ารถน าม า ใช ไ ดทนท ส งผล ใหส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ ตองด าเนนการในระยะแรกดวยการพจารณาเปนกรณๆ ไปตามความเหมาะสม 2. มปญหาในการพจารณา เน องจากผประสบภยจ านวนมากทไมทราบวาการขอรบความชวยเหลอจากทางการจกตองไดรบการประเมนระดบความเสยหายและจกตองไดรบใบรบรองซงออกโดยรฐบาลเทานนจงจะสามารถขอรบความชวยเหลอจากทางรฐบาลได ดงนนเมอมภาคเอกชน อาสาสมครและผมจตอาสาไดเขามาใหความชวยเหลอในการรอถอนโดยไมเสยคาใชจาย ผประสบภยซงไมทราบขอมลเหลานจงตดสนใจรบความชวยเหลอ โดยเขาใจวาหลงจากนรฐบาลกจะใหความชวยเหลอเยยวยาตนดวยเชนกน ผลกคอผประสบภยไมสามารถรองขอเพอใหรฐใหการชวยเหลอไดเน องจากรฐบาลไมมห ลก ฐ า น ใ นก า รพ จ า รณา ให ค ว ามชวยเหลอ

1. แบบฟอรมของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย มการปรบเปลยนหลายครง ท าใหการส ารวจตองท าซ า 2. ใชแบบฟอรมของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ซงด าเนนการส ารวจโดย เจ าห น าท ร ฐ เ ป นขอม ล ใ นก า รพจารณาใหความชวยเหลอ

1.3 การบรหารจดการเ ร อ ง ท พ ก อ า ศ ยชวคราว

1. มผประสบภยจ านวนหนงไมสามารถยายออกจากทพกชวคราวไดภายในระยะเวลา 2 ป ตามทกฎหมายก าหนด และมความจ าเปนตองยนความประสงคเพออยในบานพกชวคราวตอไปอก 1 ป เนองจากทพกทก าลงสรางใหมนนยงไมแลวเสรจ ซงกรณของจงหวดคมะโมะโตะน นพจารณาใหอยตอ เ ปนรายบคคล

1. เนองจากระดบความเสยหายไมรนแรงม า ก เ หม อ นกบ ก ร ณ ข อ ง จ ง ห วด คมะโมะโตะ ผประสบภยจงสามารถยายออกจากทพกอาศยชวคราวไปยงบานพกถาวรซงไดรบการซอมแซมหรอสรางใหมในเวลาอนสน (นอยกวา 2 ป)

161


1.3 การบรหารจดการเ ร อ ง ท พ ก อ า ศ ยชวคราว (ตอ)

เนองจากประชาชนทอาศยอยในจงหวดคมะโมะโตะสวนใหญ จะเชาหองชดหรอเชาบานอย ไมมทดน ในขณะทประชาชนทอาศยอยนอกเมอง อ าเภออนๆ หรอ จงหวดอน มทดนทสามารถสรางบานได 2. ในการเชาหองชด หรอเชาบานในประเทศญป น จ าเปนตองมผค าประกนดวย ฉะน นหากผประสบภยไมมผค าประกนประกนให กไมสามารถเชาได ผลสดทายกตองยนความประสงคเพอขอพกอยในทพกชวคราวอกเปนระยะเวลา อก 1 ป ทงนคาเชาทพกอาศยจะตองไมเกนเดอนละ 60,000 เยน แตหากครอบครวน นๆ มสมาชกในครอบครวมาก และจ าเปนตองพกอาศยอยในทพกทมขนาดใหญ จะมคาเชาทเกน 60,000 เยน กใหถอเปนกรณพเศษ

2. ประสบภยสามารถยายไปพกอาศยกบญาตพ น อ ง ในบร เ วณใกล เคย ง เพ อประหยดคาใชจายในการเชาทพกชวคราว

2. คณภำพของทพกอำศย ท จ ะท ำกำรกอสรำง 2.1 ประสทธภาพของกระบวนการกอสรางอาคาร

1. ในการสรางบานชวคราวใชไมเปนวสดในกอสรางรวมกบวสดอนๆ นอกเหนอจากเหลก หรอคอนกรต เนองจาก ไมจะชวยท าใหทอยอาศยมความนาอยมากยงขน ภายในตวบานจะไมรอนมาก และสามารถประกอบไดงายซงบานหนงหลงจะใชไมอยประมาณ 20 เปอรเซนต 2. ในการสรางบานใหกบผประสบภยนน จะตองค านงถงประโยชนใชสอย สามารถใชงานไดจรง รวดเรว และตองวสดจะตองไมขนรางาย 3. บานพกชว คราวมอายการใชงานประมาณ 2 ป

1. เนองจากความเรงดวนในการกอสรางทพกอาศย วสด สวนใหญจรงเปนวสดธรรมชาตทหาไดงายในทองถน เพอทจกไดน ามาใชกอสรางไดอยางรวดเรว เชนวสดไม หรอไมไผ และ หญาคา หรออาจน าวสดจากบานหลงเกามาประยกตใชเปนอปกรณกอสราง อยางไรกตามความแขงแรงทนทานนน ไมอาจเทยบไดกบวสดอปกรณทมจ าหนายในทองตลาดซงผลดโดยใชวสดทมความแขงแรงทนทานไดมากกว า ซ ง ในบางพนทบ านพกช ว ค ร า วท มห น ว ย ง านมา ใหค ว ามชวยเหลอสรางใหสามารถมอายการใชงานได 5-6 ป

2.2 ดานระยะเวลา

1. พบวาหลงจากมการอพยพผประสบภยไ ป พ ก อ า ศ ย ย ง ท ศ น ย อ พ ย พ แ ล ว ผประสบภยสามารถยายเขาไปพกยงบานพกชวคราวไดภายในระยะเวลา 6 เดอน กลาวคอ เรมมการอพยพตงแตวนท 14 เมษายน 2559 ไปพกยงศนยอพยพ

1. ในการสรางบานพกชวคราวนนใชเวลาไมนานนกเน องจากแบบแปลนในการสรางบานเปนลกษณะอยางง าย ไมจ าเปนตองรอสงซอวสดอปกรณ เนองจากสามารถหาไดงายในทองถน บานมลกษณะเปนเพง

162


2.2 ดานระยะเวลา (ตอ)

ทงหมด 855 ศนย และเรมมการยายผประสบภยเขาพกยงทพกอาศยชวคราวบางสวนในเดอนมถนายน 2559 จนกระทงทพกอาศยชวคราวสรางแลวเสรจในเดอนตลาคม 2559 โดยใชเวลาประมาณ 6 เดอน

2.3 ด า น ค ว า ม พ งพอใจของผอยอาศยซงเปนผประสบภย

1. พบวาผประสบภยมความพงพอใจตอทพกอาศยชวคราว กลาวคอ สามารถอยได แมวาจะไมไดสะดวกสบายเฉกเชนบานของตนเอง ซงผประสบภยเองกทราบถงเงอนไขว า เ ปนความจ า เ ปนทร ฐบาลสามารถใหความชวยเหลอได จงตองรบสภาพโดยปรยาย ส าหรบการพจารณาเลอกบานพกชวคราวนนสามารถเลอกทพกใกลๆ กบเพอนบานทตนคนเคย จงยงสามารถไปมาหาส พบปะกนไดตามปกต ซงกชวยใหผประสบภยคลายความตงเครยดลงได

1. ผประสบภยมความพงพอใจตอทพกอาศยชวคราว สามารถพกอาศยอยได ทพกชวคราวบางสวนจะสรางใกลกบทพกเดม หรอพนทวางในบรเวณบาน ระหวางรอการซอมแซม ผประสบภยสามารถเดนทางไปมาระหวางบานพกเดมทเสยหายและกลบมายงบานพกชวคราวได

3. ท พ ก อ ำ ศ ย ช ว ครำว 3.1 ดานการ เตรยม การและจดสรางทพกอาศยชวคราวในทนทหลงจากภยพบต

1. พบวามการด าเนนการจดเตรยมศนยอพยพในทนทซงมจ านวนทงสน 855 ศนย เพอรองรบผประสบภยจ านวนทงสน 183 ,882 คน ในขณะเดยวกนกไดมวางแผนสรางทพกชวคราวในเดอนมถนายน 2559 จนกระทงแลวเสรจในเดอนตลาคม 2559 โดยจ านวนทพกชวคราวมทงสน 20,209 ยนต ซงกระจายอย ท ง ใ น เขตและนอก เ ขตจงหวดคมะโมะโตะ ในจ านวนดงกลาวเปนทพกชวคราวทสรางขนใหมจ านวน 4,157 ยนต ทพกชวคราวทมการจายคาเชาจ านวน 14,895 ยนต และ บานการเคหะจ านวน 1,157 ยนต 2. ในการกอสรางทพกอาศยชวคราวนนไมสามารถกอสรางไดในทนทเนองจากมปญหาเรองการหาทดนกอสราง และสวนใหญประชากรในจงหวดคมะโมะโตะในเขตเมองมกนยมพกอาศยอยในหองชด

1.องคกรปกครองสวนทองถน ไดจดตงศนยบญชาเพอการประสานงานใหความชวยเหลอผประสบภยจากเหตการณแผนดนไหว โดยอาจเปนเทศบาลต าบล หรอองคการบรหารสวนต าบลแลวแตพนท นอกจากนยงไดเรงด าเนนการส ารวจความเสยหายในเขตทตนเองรบผดชอบเพอรายการตอผบงคบบญชาในสายงานทสงกวาเพอจกไดด าเนนการพจารณาใหความชวยเหลอในล าดบตอไป 2. บานพกชวคราวบางสวนสามารถสรางไดทนทโดยการชวยเหลอซอมแซมจากชาวบาน

163


3.1 ดานการ เตรยม การและจดสรางทพกอาศยชวคราวในทนทหลงจากภยพบต (ตอ)

อยางไรกตาม จงตองมการหาทดนเพอกอสราง แมจะไมไดจดสรางในทนทแตเมอทพกอาศยชวคราวสรางเสรจแลวกไดมการเคลอนยายผประสบภยไปพกอาศยในทพกชวคราวในทนท

3.2 ขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภย

1. พบวามความคบแคบ โดยขนาดพนท 18 ตารางเมตร อยได 2 คน ขนาดพนท 28 ตารางเมตร อยได 3 คน ขนาดพนท 36 ตารางเมตร อยได 4 คน 2. ลกษณะบานไมเหมาะสมกบสภาพอากาศของพนทประสบภย 3. ตวบานไมเออตอผพการ

1. พนทใชสอยมมากเพยงพอตอความตองการในการท ากจกรรมตางๆ ของผพกอาศย เน องจากการใชพนทในการท ากจกรรมเปนลกษณะซอนทบกน 2. บานพกสวนใหญสามารถตอเตมได หากมจ านวนสมาชกเพมขน 3. มปญหาฝนสาด อากาศไมถายเท ชวงกลางวนมอณหภมรอน อบอาว

4. กำรบรหำรจดกำร กำรศกษำ กำรดแลสขภำพ สถำนททำงศำสนำ กำรบรหำรจ ด ก ำ ร ด ำ น ก ำ ร ศก ษำ 4.1 การจดการศกษา

1. รฐบาลทองถนจงด าเนนการส ารวจความเสยหายและทดสอบความปลอดภยภายในโรงเรยน โดยไดท าการซอมแซมโรงเรยนบางแหงทไดรบความเสยหาย นอกจากนยงไดท าการรอและกอสรางอาคารใหมซงไดรบความเสยหายอยางหนก เพอใหเปนไปตามมาตรฐานทรฐบาลไดก าหนดไว เพอความปลอดภยตอตวเดกนกเรยน 2. รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดอ านวยความสะดวกโดยการตดตงปายรถประจ าทางภายในชมชนบานพกชวคราวเพออ านวยความสะดวกใหกบผประสบภยซงเปนผเยาวในการเดนทางไปยงโรงเรยนไดสะดวกมากยงขน เน องจากชมชนบานพกชวคราวบางแหงอยไกลจากตวเมองหรอโรงเรยนทนกเรยนเหลาน นศกษาเ ลา เรยนอย ขณะเดยวกนกมผปกครองซงผประสบภยสวนหนงใชรถสวนตวในการรบสงบตรหลานไปโรงเรยนดวยตนเอง

1. จากเหตการณแผนดนไหว ไดสรางความเสยหายใหกบโรงเรยนรวม 35 แหง โดยความเสยหายมตงแตโครงสราง มรอยรายตามผนง และบางแหง เชน โรงรยนองคการบรหารสวนต าบลทรายขาวไดความเสยหายรนแรงเนองจากเกดแผนดนยบตว สงผลใหตวตกดานหน ง เอย ง จ าเปนตองรอตกทงและสรางใหมทงหมด โดยรฐบาลไดอนมตเงนกอสรางใหใหม โ ด ย ส ร า ง ต า ม แบบขอ ง ก ร ะท ร ว ง ศกษาธการ

164


4.2. การจดการดานดแลสขภาพ

1. ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตไดมอบอ านาจใหกบต าบล องคกร องคการไมแสวงหาผลก าไรตางๆ เ ปนผด า เนนกจกรรม โดยใหมการประสานงานกนอยางสม าเสมอ โดยมการตดตงศนยใหความชวยเหลอซงกนในพนทประสบภย 2. มการใหบรการตรวจสขภาพเปนประจ าทกเดอน และกจกรรมอน ๆ เพอใหชวยผประสบภยโดยเฉพาะผสงอายไดออกก าลงกายดวย โดยในชวงแรกก ลมอาสาสมคร และ องคกรไมแสวงหาก าไร จะเขามาตรวจเยยมผประสบภยเพอหลกเลยงปญหาการตายอยางโดดเดยว โดยหลงจากเวลาผานไป 1 ป กจกรรมเหลานกลดลง

1. ดานการดแลสขภาพน นนอกจากหนวยงานสวนทองถนจกไดด าเนนการใหการบรการดานสขภาพแลว ปลดกระทรวงสาธารณสข (สธ.) ยงไดลงพนทตรวจเยยมสถานบรการ 3 แหง ในจงหวดเชยงราย พรอมทงไดมการประชมผตรวจราชการกระทรวงและเครอขายบรการสขภาพ เขต 1 นายแพทยสาธารณสขจงหวดใหเตรยมพรอมรบสถานการณหากเกดแผนดนไหวซ า เพอรองรบการใหบรการชวยเหลอประชาชนไดอยางเตมท

4.3 จดการสถานททางศาสนา

1. พบวาสวนใหญแลวประชาชนในชมชนจะเปนผซอมแซมเองตามความศรทธา เน องจากหากรอความชวยเหลอจากรฐบาลกตองใชเวลานานเนองจากยงมงานสวนอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงดานการใหความชวยเหลอผประสบซงตองด าเนนการเปนอนดบแรกๆ กอน

1. ดานการจดการสถานททางศาสนานน หนวยงานสวนทองถนทงองคการบรหารส ว น ต า บ ล แ ล ะ เ ท ศ บ า ล ต า บ ล ไ ดด าเนนการส ารวจความเสยหายหลงจากเกดเหตการณแผนดนไหว จากน นไดด าเนนการแจงตอหนวยงานของรฐทเ ก ย ว ข อ ง เ ช น ก ร ม ศ า ส น า เ ป นผด าเนนการดและใหความชวยเหลอและซอมแซมสวนทเสยหายจากเหตการณแผนดนไหวตอไป

เมอน าขอมลมาเปรยบเทยบธรรมาภบาลในมตดานการตอบสนองความตองการ (Responsiveness)

สามารถสรปเปนตารางไดดงน

165

ตำรำงท 17 เปรยบเทยบธรรมภบำลในมตดำนกำรตอบสนองควำมตองกำรของประชำชน

ตวชวด

คมะโมะโตะ เชยงรำย

ตอบสนอง ไมตอบสนอง ตอบสนอง ไมตอบสนอง

1. การรอถอนและการกอสรางอาคาร

1.1 วงเงนงบประมาณใหความชวยเหลอ

ดานการรอถอนหรอกอสรางทพกใหม

/ /

1.2 ระเบยบการเงนและการจาย

งบประมาณ

/ /


2.1 ประสทธภาพของกระบวนการกอสราง

อาคาร

/ /

2.1 ระยะเวลา / /

2.2 ความพงพอใจของผอยอาศยซงเปน


/ /


3.1 การเตรยมการและจดสรางในทนท

หลงจากเกดภยพบต

/ /

3.2 ขนาดพนทใชสอบและการอ านวยความ

สะดวกแกผประสบภย

/ /

4. การบรหารจดการการศกษา การดแลสขภาพ สถานททางศาสนา

4.1 จดการการศกษา / /

4.2 การดแลสขภาพ / /

4.3 จดการสถานททางศาสนา / /

166

3. หลกธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศย ในมตการมสวนรวม

(Participation) ซงหมายถง การปฏบตราชการของเจาหนาทรฐทตองรบฟงความคดเหนของประชาชน

รวมทงเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการรบร เรยนร ท าความเขาใจ รวมแสดงความ

คดเหนรวมเสนอปญหาหรอประเดนส าคญตางๆ ทเกยวของ รวมคดแกไขปญหา รวมในกระบวนการ

ตดสนใจและการด าเนนงาน ตลอดจนรวมตรวจสอบผลการปฏบตงาน ทงนตองมความพยายามในการ

แสวงหาฉนทามตหรอขอตกลงรวมกนระหวางกลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ โดยเฉพาะกลมทไดรบ

ผลกระทบโดยตรงจะตองไมมขอคดคานทหาขอยตไมไดในประเดนทส าคญนน สามารถสรปเปนตาราง

ไดดงน

ตำรำงท 18 เปรยบเทยบประเดนดำนกำรมสวนรวมระหวำงจงหวดคมะโมะโตะและจงหวด

เชยงรำย

ประเดน คมะโมะโตะ เชยงรำย 1. การรอถอนและการกอสรางอาคาร

1. ผประสบภยประสบปญหาในการรบขอมลขาวสารจากทางรฐบาล ดงนนส านกงานเขตจงหวดคมะโมะโตะจงไดจดท าเอกสารแนะน ารายละเอยดตางๆ ตลอดจนจดท าคมอใหความชวยเหลอและเยยวยาแกผประสบภยแผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะ พรอมทงมเบอรโทรศพทตดตอของหนวยงานตางๆ เพอทผประสบภยจกไดสามารถตดตอสอบถามขอมล หรอแจงขอมลหรอแจงความประสงคในการขอรบความชวยเหลอจากรฐบาลตามมาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตไดอยางถกตองและรวดเรว

1. มการแจงรายละเอยด ค าแนะน าและความชวยเหลอโดยเจาหนาท เอกสารตางๆ เปนประกาศหรอหนงสอราชการ 2. พบมความสบสนของขอมลเนองจากมหนวยงานเขามาในพนทหลายหนวยงาน และแตละหนวยงานออกค าสงซ าซอน และไมเปนไปในทศทางเดยวกน มการแจงรายละเอยด ค าแนะน าและความชวยเหลอโดยเจาหนาท เอกสารตางๆ เปนประกาศหรอ

2. การพจารณาความเสยหายของทพกอาศย

1. พบวาเปดโอกาสใหผประสบภยสามารถรองเรยนเพอขอใหมการพจารณาใหม (Second Inspection) โดยการพจารณาในครงทสองนจะมผเชยวชาญ เชน สถาปนกและวศวกรเขารวมการพจารณาดวย ซงปญหาทเกดขนคอใชเวลาในการพจารณาเพมขนอก

1. ไมพบการรองเรยนขอใหพจารณาใหม เนองจากพจารณาไปตามเกณฑทรฐบาลก าหนด 2. แตมการสงรายละเอยดความเสยหายเพมเตมเนองจากผลกระทบจากการเกด Aftershock

167

ประเดน คมะโมะโตะ เชยงรำย 2. การพจารณาความเสยหายของทพกอาศย (ตอ)

สงผลใหการท ารายงานประกอบการพจารณาเงนเยยวยาจากรฐบาลกลางกจะลาชาไปดวย

3. คณภาพของทพกอาศยทจะท าการกอสราง

1. บานพกมคณภาพด ใชไมเปนสวนประกอบเพอลดความตงเครยดของผพกอาศย

1. ใชวสดธรรมชาตทหาไดงายในทองถน ไมแขงแรง ทนทานมากนก เชนไมไผ หญาคา พบมเชอรา และการผของไมซงเกดจากความชน

4. ระยะเวลา

1. เนองจากรฐบาลเปนผกอสรางให จงใชเวลาในการกอสรางนาน 2. พนทในการกอสรางมจ ากด จ าเปนตองใชเวลาในการหาททกวางพอทจะสรางชมชนผประสบภย

1. เนองจากพพกอาศยสวนใหญไดรบความเสยหายไมมาก จ านวนบานพกสวนใหญจงเปนการซอมแซมมากกวาการสรางบานใหมทงหลง 2. เวลาไมนานเนองจากเปนการกอสรางอยางงาย

3. คณภำพของทพกอำศยทจะท ำกำรกอสรำง 3.1 การเตรยมการและจดสรางในทนทหลงจากเกดภยพบต

1. บานพกมคณภาพด ใชไมเปนสวนประกอบเพอลดความตงเครยดของผพกอาศย

1. ใชวสดธรรมชาตทหาไดงายในทองถน ไมแขงแรง ทนทานมากนก เชนไมไผ หญาคา พบมเชอรา และการผของไมซงเกดจากความชน

3.2 ขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภย

1. รฐบาลก าหนดขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภยไวเปนมาตรฐานกลาง 2. ไมสามารถเปดโอกาสใหผประสบภยไดเขามามสวนรวมในการก าหนดขนาดพนทใชสอยขนาดพนทใชสอยและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภยได

1. ขนาดพนทใชสอยมมาก ผประสบภยสามารถบรหารจดการพนทใชสอยเองได เนองจากการใชประโยชนของพนทเปนลกษณะทบซอน

4. กำรบรหำรจดกำร กำรศกษำ กำรดแลสขภำพ สถำนททำงศำสนำ 4.1 การบรหารจดการดานการศกษา

1. พบวามสวนรวมของประชาชน (Participation) ทเกยวของกบการบรหารจดการดานการศกษา เนองจากผประสบภยเปนผรบผดชอบในการรบสงบตรหลานของตนไปโรงเรยนโดยรถยนตสวนตว ในขณะทอกสวนหนงนกเรยนประถามหรอมธยมทสามารถเดนทางไปโรงเรยนไดเองนน รฐบาลทองถน กไดอ านวยความสะดวกโดยการตดตงปายรถประจ าทางภายในชมชนบานพกชวคราวเพอใหกบผประสบภยซงเปนผเยาว

1. พบการมสวนรวมของประชาชนและองคกรปกครองสวนทองถนในการสรางอาคารเรยนชวคราวระหวางรอการรอถอนอาคารเรยนหลก

168


4.1 การบรหารจดการดานการศกษา (ตอ)

สามารถใชในการเดนทางไปยงโรงเรยนไดสะดวกยงขน

4.2 การจดการดานดแลสขภาพ

1. พบวารฐบาลทองถนไดจดเจาหนาท ตลอดจนอนญาตใหอาสาสมครจากหนวยงานหรอองคกรตางๆ เขาไปใหขอมลขาวสารจากรฐ ใหการชวยเหลอผประสบภย โดยเฉพาะอยางยงในกลมผสงอาย เชนใหบรการตรวจสขภาพเปนประจ าเดอน ตลอดจนเขาไปการตรวจเยยมผประสบภยเพอสอบถามถงความเปนอย ปญหา หรอการรองขอความชวยเหลอตางๆ เพอหลกเลยงปญหาการตายอยางโดดเดยว

1. พบมการใหบรการดานสขภาพโดยโรงพยาบาลในพนท และมการตรวจเยยมผประสบภยโดยกลมแพทยเคลอนท

4.3 การจดการดานสถานททางศาสนา

1. การมสวนรวมดานการจดการสถานททางศาสนานน พบวาไมมการมสวนรวมระหวางรฐบาลกบประชาชนผประสบภย โดยการจดการดานสถานททางศาสนานน สวนใหญแลวประชาชนในชมชนจะเปนผออกเงนซอมแซมเองตามความศรทธา โดยมตการมสวนรวมนไมไดเกดขนระหวางรฐกบประชาชนซงเปนผประสบภย หากเกดขนในกลมผประสบภยเอง

1. การจดการดานสถานททางศาสนาด าเนนการโดยรฐบาล ประชาชนจงไมมสวนรวมในการซอมแซมมากนก

ทงนเมอน าขอมลมาเปรยบเทยบระหวางดานธรรมาภบาลในกระบวนการฟนฟดานทพกอาศย:

การมสวนรวมของประชาชน ของจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงราย สามารถสรปเปนตารางไดดงน

169

ตำรำงท 19 เปรยบเทยบธรรมภบำลในมตดำนกำรกำรมสวนรวมของประชำชน

ตวชวด

คมะโมะโตะ เชยงรำย มสวนรวม ไมมสวนรวม มสวนรวม ไมมสวนรวม

1. กำรรอถอนและกำรกอสรำงอำคำร 1.1 วงเงนงบประมาณใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางทพกใหม

/ /

1.2 ระเบยบการเงนและการจายงบประมาณ

/ /

2. คณภำพของทพกอำศยทจะท ำกำรกอสรำง 2.1 ประสทธภาพของกระบวนการกอสรางอาคาร

/ /

2.2 ระยะเวลา / /

2.3 ความพงพอใจของผอยอาศยซงเปนผประสบภย

/ /

3. ทพกอำศยชวครำว 3.1 การเตรยมการและจดสรางในทนทหลงจากเกดภยพบต

/ /

3.2 ขนาดพนทใชสอบและการอ านวยความสะดวกแกผประสบภย

/ /

4. กำรบรหำรจดกำรกำรศกษำ กำรดแลสขภำพ สถำนททำงศำสนำ

4.1 การจดการศกษา / /

4.2 การดแลสขภาพ / / 4.3 จดการสถานททางศาสนา / /

7.2 กำรอภปรำยผล

7.2.1 ดำนประสทธภำพในกำรประสำนงำนและกำรจดกำรดำนขอมลขำวสำร

จากการศกษาพบวา ในชวงแรกของการเกดเหตการณแผนดนไหวในจงหวดคมะโมะโตะนน

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ ไดรายงานเหตการณตอรฐบาลกลางและเตรยมการ

ประสานงานกบรฐบาลกลาง นอกจากนยงไดเตรยมจดตงหนวยประสานงานใหความชวยเหลอ

ผประสบภยในเบองตน มการใชฐานขอมลกลางรวมกนในทกหนวยงานและมการอพเดทขอมลในทกวน

170

ตลอดจนมการมอบหมายหนาทและสงการใหกบเจาหนาทเปนขนเปนตอนอยางชดเจน ซงแสดงใหเหน

ถงการปฏบตหนาทตามพนธกจอยางเปนระบบของหนวยงาน มการเตรยมความพรอมเพอรบ

สถานการณทจะเกดขน เพอใหเจาหนาทสามารถปฏบตงานไดอยางตอเนองและรวดเรว

ดานการจดการดานขอมลขาวสารนน ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะไดจดท า

เอกสารแนะน ารายละเอยดตางๆ ตลอดจนคมอใหความชวยเหลอและเยยวยาแกผประสบภย

แผนดนไหวจงหวดคมะโมะโตะ โดยมการปรบปรงขอมลอยหลายครง เพอใหทผประสบภยจกไดแจง

ขอมลและความประสงคในการขอรบความชวยเหลอจากทางรฐไดอยางถกตองตามมาตรการชดเชยเพอ

การฟนฟบรณะหลงภยพบต

ในกรณของประเทศไทยนน แมวาจะมการประสานงานระหวางหนวยงานของรฐในระดบตางๆ

กลาวคอเจาหนาทของหนวยงานรฐในระดบทองถนเปนผเขาไปส ารวจพนทและรายงานความเสยหายแก

หนวยงานตนสงกดเพอรอรบค าสงในการปฏบตหนาทในขนตอนตอไป อยางไรกตามพบวาการ

ประสานงานในบางสวนยงมความชะงกงน เนองจากมบคคลภายนอกซ งเปนผมจตศรทธา ทงทเปน

ประชาชน บรษทและหนวยงานภาคเอกชนตางๆ เขามารวมบรจาคสงของ สงผลใหพนทประสบภยเกด

ความชลมน เนองจากเจาหนาทระดบทองถนบางสวนตองท าหนาทในการประสานงานรบสงของบรจาค

แทนทจะใชเวลาสวนใหญในการเขาพนทเพอใหความชวยเหลอผประสบภย

ดานการใหบรการดานขอมลขาวสารนน สวนใหญเปนการประกาศขาวสารโดยใชเสยงตามสาย

โดยผน าชมชน หรอ มการบอกตอกนปากตอปากโดยผน าหมบาน ซงนอกจากจะเปนการเสยงในการรบ

สารทคลาดเคลอนแลว ยงพบวาขอมลการใหความชวยเหลอสวนใหญเปนภาษาทางราชการ ซงเปนการ

ยากตอชาวบานในการท าความเขาใจ ดงนนจงเปนความจ าเปนทรฐบาลตองมการพจารณาจดท า

เอกสารทมรายละเอยดในการใหความชวยเหลอฉบบยอ โดยใชภาษาทงาย มเนอหาไมซบซอน เพอให

ประชาชนสามารถเขาถงขอมลและท าความเขาใจไดโดยงาย ซงการท าเชนนจะชวยลดเวลาในการ

ปฏบตงานของเจาหนาทลงได

171

จากการประสานงานและการจดการดานขอมลขาวสารของทง 2 ประเทศนน จะเหนวาการท

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะสามารถประสานงานและเตรยมความพรอมไดอยาง

รวดเรวนน เปนเพราะประเทศญป นมการบรหารจดการภยพบตอยางเปนระบบและมมาตรฐาน อกทง

การบรหารจดการภายใตรฐมนตรซงประจ าส านกนายกรฐมนตรซงดแลดานการจดการภยพบต ซงม

หนาทดแล ตลอดจนก าหนดนโยบายดานการจดการและการตอบสนองตอภยพบตขนาดใหญ โดยการ

ท างานรวมกบกระทรวงตางๆ153 กลาวคอส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะซงเปนระดบ

ทองถนสามารถประสานงานไดโดยตรงตอรฐบาลคณะรฐมนตรทเกยวของซงสามารถสงการไดโดยตรง

ดงนนการด าเนนการประสานงานและการจดการดานขาวสารขอมลของรฐบาลทองถนจงหวด

คมะโมะโตะจงเปนการด าเนนการทมประสทธภาพเนองจาก มการด าเนนงานเปนระบบ มการลดขนตอน

และระยะเวลาเพออ านวยความสะดวกแกประชาชน สามารถปฏบตหนาทไดอยางตอเนองตงแตตนจน

จบ โดยสามารถน าขอมลความเสยหายหรอรายละเอยดตางๆ นนไปใชด าเนนการตอไดในทนท

เนองจากรฐบาลทงสวนกลางและสวนทองถนใชฐานขอมลอางองเดยวกน ดงทส านกงานคณะกรรมการ

พฒนาระบบราชการไดอธบายถงแนวคดตามหลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองท

ด (Good Governance) ทเกยวกบการบรหารจดการภาครฐ แนวใหม (New Public Management) วา

การปฏบตราชการนนตองใชทรพยากรอยางประหยด เกดผลตภาพทคมคาตอการลงทนและบงเกด

ประโยชนสงสดตอสวนรวม โดยการปฏบตงานนนตองมการลดขนตอนและระยะเวลาเพออ านวยความ

สะดวก และลดภาระคาใชจาย ตลอดจนยกเลกภารกจทลาสมยและไมมความจ าเปนออกไป

อยางไรกตาม ในกรณของประเทศไทยนน ขนตอนในการสงการมความซบซอนกวา กลาวคอ

องคการบรหารสวนต าบลทรายขาว หนวยงานทองถนซงมฐานะเปน กองอ านวยการปองกนและบรรเทา

สาธารณภยองคการบรหารสวนต าบล (กอปภ.อบต.) และ เทศบาลต าบลดงมะดะ ซงมสถานเปนกอง

อ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยเทศบาล (กอปภ.ทน./ทม./ทต.) จะตองรายงานตอนายอ าเภอ

153 White paper disaster management in Japan 2015. 2015. Cabinet Office Japan. http://www.bousai.go.jp/

1info/pdf/saigaipanf_e.pdf (accessed March 10, 2017).

172

ผซงท าหนาทเปนอ านวยการอ าเภอ กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ าเภอ (กอปภ.อ.)

จากนนจงรายงานตอผวาราชการจงหวดซงท าหนาทเปนผอ านวยการจงหวด แลวจงรายงานตอไปยง

ระดบกรม ซงกคออธบดกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ซงท าหนาทเปน กองอ านวยการปองกน

และบรรเทาสาธารณภยกลาง (กอปภ.ก.) หลงจากนนจงเปนขนตอนรายงานตอ รฐมนตรวาการ

กระทรวงมหาดไทยซงรบหนาทเปนผบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต กองบญชาการ

ปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต (บกปภ.ช.) และหากเหตการณภยพบตนนมความรนแรงหรอ

รายแรงอยางยงกจะตองรายงานตอคณะรฐมนตร

ความแตกตางของขนตอนการท างานประเทศญป นและประเทศไทยน จะ เหนวาในขณะท

ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะสามารถประสานโดยตรงกบรฐมนตรทรบผดชอบหรอ

แมกระทงนายกรฐมนตรในกรณทรวมเขาประชมอยดวย การบรหารจดการของจงหวดเชยงรายนน ไม

สามารถด าเนนการเชนนนได เนองจากระบบการบรหารราชการแผนดนมความแตกตางกน กลาวคอ

ในขณะทประเทศญป นมเพยง 2 ระดบคอสวนกลางและสวนทองถน ประเทศไทยมระบบการบรหาร

ราชการแผนดนอย 3 ระดบ คอ ระดบกลาง ระดบภมภาคและระดบทองถน แมวาผอ านวยการจงหวด

(ผวาราชการจงหวด) จะลงมาก ากบดแลสถานการณดวยตนเอง แตกสามารถด าเนนการตดสนใจได

เฉพาะในกรอบทไดรบมอบหมายตามหนาทเทานน การด าเนนงานตามสายงานบงคบบญชายงคงมอย

และไมสามารถรวบรดขนตอนได จงสงผลใหการสงการในจงหวดเชยงรายมระยะเวลาทยาวนานกวา

จงหวดคมะโมะโตะ ซงผดหลกธรรมาภบาลในมตประสทธภาพ (Efficiency) ทตองมการลดขนตอนและ

ระยะเวลาเพออ านวยความสะดวกแกประชาชน

ส าหรบการจดการดานขอมลขาวสารนน การทจงหวดคมะโมะโตะและรฐบาลกลางจดตงหนวย

ประสานงานใหความชวยเหลอผประสบภยในโดยมเจาหนาปฏบตงานในสวนตางๆ โดยมการใช

ฐานขอมลกลางรวมกนในทกหนวยงานอกทงยงมการปรบปรงขอมลในทกวนนน ชวยใหเจาหนาทไดรบ

ทราบสถานการณลาสดอยเสมอ ฉะนนเจาหนาทจงสามารถประเมนเหตการณในการด าเนนการใน

ขนตอนตางๆ ไดงายขน ตรงกบการปฏบตงานหลกธรรมาภบาลในมตประสทธภาพ (Efficiency) เพราะ

173

การใชขอมลกลางนนเปนการลดขนตอนของการประสานงานลง การท างานในดานตางๆ จงมความรวม

เรวมากขน ประโยชนจงตกอยกบประชาชนผประสบภยซงเปนผตองการความชวยเหลออยางเรงดวน

ซงในกรณของประเทศไทยนน การจดการดานการประสานงานและขาวสารตางๆ ยงมปญหา เนองจาก

ภยพบตแผนดนไหวในประเทศไทยนนยงเปนเรองใหม ประชาชนตลอดจนหนวยงานทงภาครฐและ

โดยเฉพาะอยางยงภาคเอกชนใหความสนใจ ดงนนจงมคนซงไมเกยวของเขามาในพนทโดยไมไดมการ

แจงตอหนวยงานในทองท จนสงผลใหพนทประสบภยเกดความชลมน และเขาหนาทกไมสามารถ

ปฏบตงานไดอยางเตมท ดานการใหบรการดานขอมลขาวสารนน สวนใหญเปนการประกาศขาวสารโดย

ใชเสยงตามสายโดยผน าชมชน หรอมการบอกตอกนปากตอปากโดยผน าหมบาน ซงนอกจากจะเปนการ

เสยงในการรบสารทคลาดเคลอนแลว ยงพบวาขอมลการใหความชวยเหลอสวนใหญเปนภาษาทาง

ราชการ ซงเปนการยากตอชาวบานในการท าความเขาใจ ดงนนจงเปนความจ าเปนทรฐบาลตองมการ

พจารณาจดท าเอกสารทมรายละเอยดในการใหความชวยเหลอฉบบยอ โดยใชภาษาทงาย มเนอหาไม

ซบซอน เพอใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลและท าความเขาใจไดโดยงาย การท าเชนนจะชวยลดเวลา

ในการปฏบตงานของเจาหนาทลงได และยงชวยใหการปฏบตงานตามหลกธรรมาภบาลในมต

ประสทธภาพ (Efficiency) ของเจาหนาทไทยมมากขน

7.2.2 ดำนกำรตอบสนองควำมตองกำรของประชำชนในกำรใหควำมชวยเหลอชดเชย

ตามขอบญญตในหลกเกณฑการใชจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบต

กรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ขอ 5 การจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉนให

ปฏบตตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไข และอตรา รฐบาลไทยไดใหความชวยเหลอผประสบภยดานการ

ด ารงชพ โดยใหด าเนนการชวยเหลอเปนสงของหรอจายเปนเงน โดยค านงถงสภาพและเหตการณตาม

ความเหมาะสม และไดระบไวในขอ 5.1.5 ถงการใหความชวยเหลอคาวสดซอมแซมหรอกอสรางทอย

อาศยประจ าซงผประสบภยพบตเปนเจาของ โดยรฐบาลจะใหการชวยเหลอในวงเงนเทาทจายจรงหลงละ

ไมเกน 33,000 บาท ระบไวในขอ 5.1.7 ถงกรณทผประสบภยพบตทเชาบานทพกอาศยของผอน และ

บานเชาเสยหายจากภยพบตทงหลงหรอเสยหายบางสวนจนอยอาศยไมได ซงรฐบาลจะใหความ

174

ชวยเหลอเปนคาเชาบานแกผประสบภยพบตเทาทจายจรง ในอตราครอบครวไมเกนเดอนละ 1,700

บาท เปนเวลาไมเกน 2 เดอน หรอในขอ 5.1.8 ซงไดระบเรองคาดดแปลงสถานทส าหรบเปนทพก

ชวคราว เทาทจายจรง ครอบครวละไมเกน 2,200 บาท หรอคาผาใบหรอผาพลาสตกหรอวสดอนๆ

ส าหรบกนแดดกนฝน เทาทจายจรง ครอบครวละไมเกน 900 บาทนน รฐบาลควรมการพจารณาทบทวน

วงเงนใหความชวยเหลอเพอใหเหมาะสมกบราคาวสดกอสรางทมแนวโนมสงขน นอกจากนรฐบาลอาจ

พจารณากรอบวงเงนใหการสนบสนนตามระดบความเสยหายในหลายระดบ เนองจากปจจบนการ

พจารณานนมเพยงการระบขอมลความเสยหายทงหลงกบความเสยหายบางสวน โดยไมไดจ าแนก

เกณฑการพจารณาความเสยหายดงเชนกรณของจงหวดคมะโมะโตะทมการพจารณาการใหความ

ชวยเหลอผประสบภยเหตแผนดนไหวเมองคมะโมะโตะ

ซงมการจ าแนกเกณฑการพจารณาออกเปน 5 ระดบ คอ ระดบท 1 เสยหายทงหลง (100%)

ระดบท 2 เสยหายมากกวา 50% ระดบท 3 เสยหายประมาณ 50% ระดบท 4 เสยหายเพยงบางสวน คอ

นอยกวา 50% และระดบท 5 ไมไดรบความเสยหายเลย154 โดยน าการพจารณาจ านวนผพกอาศย ระดบ

ความเสยหาย ความจ าเปนในการสรางทพกอาศยทดแทนหลงเกา การซอมแซม หรอ การเชาทพก

อาศยมาใชระบในเกณฑใหความชวยเหลอจะชวยใหการพจารณาใหความชวยเหลอโดยเจาหนาทรฐ

ระดบทองถนและระดบภมภาคมความแมนย า ครอบคลมและรวดเรวมากยงขน นอกเหนอจากน การ

จ าแนกรายละเอยดในเกณฑยงสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดมากยงขนอกดวย

154 บทสมภาษณ 1. Ms. Kumiko Kai, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/ the division of community mutual supporting 2. Mr.Masayuki Etou, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/ the division of community mutual supporting 3. Mr.Tomoo Murakami, Prefecture officer, Kumamoto Prefecture Office/ the division of community mutual supporting

175

ตำรำงท 20 กำรเปรยบเทยบคำชดเชยระหวำงเมองคมะโมะโตะ ประเทศญป นและประเทศไทย

ควำมเสยหำย ประเทศญป น ประเทศไทย

กรณบานพกอาศยถกท าลาย

5 หมนเยน (พงทลายทงหลง ถกไฟไหม หรอถก

น าพดพาไป)

เทาทจายจรง ไมเกน 33,000 บาท

3 หมนเยน

(พงทลายหรอเสยหายครงหลง)

รฐออกคาเชาบานใหไมเกน 60,000 เยน

(หรอ 90,000 เยน กรณม สมาชกครอบครวตงแต 5 คนขนไป ทงนไมรวมเดกทารก)

กรณผประสบภยเชาบานใหอตราครอบครวละไมเกน1,700 บาท ไมเกน 2 เดอน

ทมำ: 2016 Kumamoto Earthquake, Kumamoto Earthquake Victim Support Guidebook. 2016. Recovery General Affairs Section, Recovery Section, Kumamoto City Policy Bureau. http://www.city.kumamoto.jp/common/UploadFileDsp.aspx? c_id=5&id=12636&sub_id=42&flid=90259 (accessed June 10, 2016).

7.2.3 ดำนกำรตอบสนองควำมตองกำรของประชำชนดำนระเบยบกำรเงนและกำรจำย

งบประมำณ

ในการใหความชวยเหลอดานการรอถอนหรอกอสรางทพกอาศยใหมนน รฐบาลกลางและรฐบาล

ทองถนจะเปนผใหเงนอดหนนคาใชจายในการฟนฟบรณะ ภายใตกรอบวงเงนใหความชวยเหลอ

ผประสบภยซงไดก าหนดไวเปนเกณฑกลาง ดงนนรฐบาลทองถนของจงหวดคมะโมะโตะไดอาศยอ านาจ

ตามพระราชบญญตตอบโตภยพบตพนฐาน (Disaster Countermeasures Basic Act 1997 (พ.ศ. 2540)

มาตรา 104 วาดวยเรองสนเชอจากภยพบต ซงระบถงวงเงนกยมซงเกยวของกบรฐบาลหรอวงเงนกยม

อนๆ ภายใตขอก าหนดของกฎหมาย โดยใหถอเปนเงนกยมพเศษกรณภยพบต ซงจะตองมการขยาย

ระยะเวลาไถถอน หรอการโอนเปลยนเงนก เกาไปเปนเงนกใหมและใหลดอตราดอกเบย หรอใหใช

มาตรการอนๆ ทเกยวของเกยวกบเรองสนเชอจากภยพบต

นอกเหนอจากการใหความชวยเหลอโดยการอนมตเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภย

พบตกรณฉกเฉน รฐบาลอาจพจารณามาตรการใหความชวยเหลอในรปแบบอนเชนการจ านองแบบ

176

ยอนกลบ (Reverse Mortgage) โดยสถาบนการเงน เพอใหการชวยเหลอผประสบภยจากแผนดนไหวได

น าเงนทไดจากการจ านองไปสรางทพกอาศย ซอ หรอซอมแซม ทพกอาศยทงหมดหรอบางสวน ทงน

สถาบนการเงนจะใหการสนบสนนวงเงน และดอกเบยในการช าระภายใตวงเงนทไดรบอนมต แมวาการ

ใหความชวยเหลอดานวงเงนของรฐบาลทองถนของจงหวดคมะโมะโตะจะไมสามารถใหการชวยเหลอ

ดานการเงนตามทประชาชนคาดหวง เนองจากวงเงนใหความชวยเหลอถกประกาศเปนระเบยบและไม

สามารถตอบสนองความตองการของประชาชน โดยเฉพาะกลมทมรายไดนอย แตรฐบาลทองถนจงหวด

คมะโมะโตะกไดด าเนนการแกไขโดยการแสวงหาทางเลกในการใหความชวยเหลอ ซงการเพมทางเลอก

ทเหมาะสมแกประชาชนผประสบเปนการด าเนนงานภายใตหลกธรรมภบาลหรอการบรหารจดการทด

ตามหลกหลกการตอบสนองความตองการของประชาชน (Responsiveness) ทตองสรางความเชอมน

ไววางใจ รวมถงตองตอบสนองตามความคาดหวงหรอความตองการของประชาชนผรบบรการ และผม

สวนไดสวนเสยทมความหลากหลายและมความแตกตางกนไดอยางเหมาะสม

ดานการใหความชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวในประเทศไทยนน หนวยงานรฐท

เกยวของจะตองใชหลกเกณฑการใชจายเงนเพอชวยเหลอผประสบภยพบตซงเปนหลกเกณฑการใช

จายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ตามระเบยบ

กระทรวงการคลง ซงสงผลใหการปฏบตงานของเจาหนาทในระดบทองถน และระดบภมภาค ตอง

ด าเนนการผานขนตอนทซบซอน ภายใตระเบยบขอบงคบ ทเปนเชนนเนองจากทองถนไมมขอบญญต

หรอระเบยบกฎหมายในการใชเงนงบประมาณขององคการปกครองสวนทองถน สงผลใหองคการบรหาร

สวนต าบลไมสามารถเบกจายเงนงบประมาณแตอาจมการใชระเบยบ ขอบงคบ ค าสงหรอหนงสอสงการ

จากกระทรวงการคลงมาใชบงคบโดยอนโลมเทานน สงผลใหเกดความลาชา องคการบรหารสวนต าบล

กไมสามารถใหการชวยเหลอไดอยางเตมท เพราะมระเบยบดงกลาวบงคบอย เมอเปนเชนนการปฏบต

หนาทใหความชวยเหลอจงขาดประสทธภาพ และไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนได

ซงสงเหลานมความแตกตางจากระบบการกระจายอ านาจของประเทศญป นทหนวยงานในแตละทองถน

177

มอ านาจจดการกจการในระดบทองถนไดมากกวา155 หรอการใหความชวยเหลอในการลดดอกเบยในการ

สรางทพกอาศยใหมกรณมการกยมเงนจากสถาบนการเงนเพอใชซอมแซม ซอ หรอ สรางทพกอาศย

ใหม โดยอาจมการจายดอกเบยทงหมดหรอบางสวนของวงเงนทมการกยม

7.2.4 กำรตอบสนองควำมตองกำรดำนกระบวนกำรฟนฟบรณะดำนทพกอำศย

จากประสบการณของจงหวดคมะโมะโตะนน ส านกงานเขตการปกครองจงหวดคมะโมะโตะ

(Kumamoto Prefectural Government Office) ไดด าเนนการการรอถอนและการกอสรางอาคารหรอท

พกอาศยทไดรบความเสยหายจากเหตภยพบต โดยใชเกณฑการประเมนความเสยหายทรฐบาลก าหนด

โดยมเจาหนาททไดรบมอบหมายเปนผท าการส ารวจขอมลและพจารณาความเสยหาย อยางไรกตาม

การปฏบตงานเพอในการฟนฟบรณะดานทพกอาศยในชวงแรกไมสามารถตอบสนองความตองการของ

ประชาชนไดทงหมดเนองจาก มเจาหนาทบางสวนไมใชเปนผเชยวชาญเฉพาะดาน สงผลใหการ

พจารณามความคลาดเคลอนจากความเปนจรง รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะจงไดเปดโอกาสให

ผประสบภยสามารถท าเรองทกทวงเพอขอใหมการพจารณาใหมนน เพอรบทราบขอมลและปญหาและ

ด าเนนการแกไขปญหาโดยการส ารวจขอมลความเสยหายใหมเพอเปนการตอบสนองความตองการของ

ประชาชนตามทส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการไดกลาวถงแนวคดตามหลกธรรมาภบาล

ของการบรหารกจการบานเมองทด (Good Governance) ในการใหบรการไดอยางมคณภาพ สามารถ

สรางความเชอมนไววางใจได และเปนทพงตอประชาชน

ในดานของการสรางบานพกผประสบภยนน เนองจากมเหตการณแผนดนไหวตาม (After

shock) เกดขนตามมาเปนระยะๆ อกทงพนทเกดไดรบความเสยหายสวนหนงอยในตวเมอง ซง

ประชาชนตองพกอาศยอยในหองชดอะพารตเมนตและการหาทดนในมขนาดใหญเพยงพอตอการสราง

ชมชนบานพกชวคราวคอนขางยาก จงสงผลใหรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไมสามารถด าเนนการ

กอสรางบานพกชวคราวไดในทนท อยางไรกตามรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะกไดเรงด าเนนการ

155 สมามาลย ชาวนา (ผเรยบเรยง). 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น. ใน Kiyotaka

Yokomichi. 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น, จดหมายขาวสถาบนพระปกเกลา, 12(6): 7.

178

จดการสรางบานพกชวคราว ซงถอแมจะตองใชเวลานการด าเนนงานนานถง 6 เดอน แตกเพราะเปน

เหตจ าเปนและสามารถใหความชวยเหลอผประสบภยไดทงหมด

นอกจากนทางรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะยงไดมมาตรการในการใหความชวยเหลอ

ผประสบภยจ านวนหนงซงไมสามารถยายออกจากทพกชวคราวไดภายในระยะเวลา 2 ป ตามท

กฎหมายก าหนด และมความจ าเปนตองพกอาศยอย ในบานพกชวคราวไปอกระยะหนง ดวยเหตผล

จ าเปนบางประการ อาท ทพกทก าลงสรางใหมซงจะใชเปนทพกถาวรนนยงไมแลวเสรจ หรอยงไมมแผน

ในการกอสรางบานพกถาวร รฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะไดด าเนนการใหความชวยเหลอโดยการ

พจารณาใหผประสบภยทประสงคจะพกอาศยอยในบานพกชวคราวยนความประสงคเพอขอขยายเวลา

ในการพกอาศยตอไปอก 1 ปเปนรายบคคล เนองจากประชาชนทอาศยอยในจงหวดคมะโมะโตะสวน

ใหญ จะเชาหองชดหรอเชาบานอย และไมมทดนทสามารถกอสรางได ในขณะทประชาชนทอาศยอย

นอกเมอง อ าเภออนๆ หรอ จงหวดอน มทดนทสามารถสรางบานไดซงการพจารณาใหความชวยเหลอ

ผประสบภยใหสามามารถพกอาศยตอไปไดอก 1 ป เปนการปฏบตงานเพอตอบสนองความตองการของ

ประชาชน

การปฏบตหนาทของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะน ไดด าเนนการสอดคลองกบแนวคดตาม

หลกธรรมาภบาลดงทThe United Nations Development Programme (UNDP) และThe Economic

and Social Commission for Asia and the Pacific (NESCAP) ทไดก าหนดเกยวกบการตอบสนอง

ความตองการของประชาชนวาเปนหนงในองคประกอบส าคญตามหลกธรรมาภบาล เนองจากเปนการ

ปฏบตราชการซงตองสามารถใหบรการตามความคาดหวงของประชาชนซงเปนผประสบภย อกทงยง

เปนการสรางความเชอมนวารฐบาลสามารถเปนทพงใหกบตนเองในยามเดอดรอนหรอตองการความ

ชวยเหลออกดวย

ส าหรบประเทศไทยนน แมวาการพจารณาความเสยหายในเบองตนจะไมมปญหาในเรองของการ

รองขอใหมการพจารณาใหมเฉกเชนจงหวดคมะโมะโตะ เนองจากระดบความเสยหายมไมมาก และม

การด าเนนการโดยเจาหนาทรฐบาลทองถนทงองคการบรหารสวนต าบลและเทศบาลต าบล อกทงยงม

179

หนวยงานตางๆ เชนวศวกรอาสาจากสภาวศวรกร และเจาหนาทรฐระดบภมภาค คอส านกงานโยธาธ

การจงหวดและผงเมองจงหวดเชยงรายเปนผพจารณาความเสยหาย อยางไรกตาม จากการสรป

สถานการณความเสยหายจากเหตแผนดนไหวเมอวนท 5 พฤษภาคม 2557 โดยส านกงานโยธาธการ

และผงเมองจงหวดเชยงรายนน พบวา การส ารวจความเสยหายของอาคารยงประสบปญหาเนองจาก 2

ประเดนหลกคอ

1. ขอมลจ านวนบานเรอนทไดรบความเสยหายนนยงไมมความชดเจนและไมสอดคลองกบ

ขอเทจจรงกบสภาพพนท เนองจากไมมระบบการคดแยกประเภทความเสยหาย

2. เนองจากมเหตการณแผนดนไหวตาม (Aftershock) เกดขนตามมาเปนระยะๆ อกหลายครง

สงผลใหตองมการตดตามและเฝาระวงและมการส ารวจความเสยหายใหมเน องจากอาคารตางๆ

เนองจากอาคารตางๆ ไดรบความเสยหายเพมขน

จากขอมล แมวาจะไมมการรองเรยนหรอรองขอจากผประสบภยใหทางรฐบาลท าการส ารวจความ

เสยหายใหมเนองดวยความไมพอใจหรอมขอกงขาของผประสบภยทมองวาการส ารวจนนไมถกตองหรอ

ตรงกบขอเทจจรง อกทงความเสยหายทเกดขนมกเปนความเสยหายลางสวน และมความเสยหายท ง

หลงเพยงแค 116 หลงคาเรอนเทานน แตการทรฐบาลพบปญหาวามขอมลจ านวนบานเรอนทไดรบความ

เสยหายซงยงไมมความชดเจนและไมสอดคลองกบขอเทจจรงกบสภาพพนท เนองจากไมมระบบการคด

แยกประเภทความเสยหายทดพอ กสงผลใหการปฏบตงานใหความชวยเหลอผประสบภยไมสามารถ

ตอบสนองความตองการของประชาชนได เพราะถงแมวาประชาชนจะไมไดท าการรองขอ แตกยงเปน

หนาทของรฐบาลในการใหความชวยเหลอและใหบรหารแกประชาชนโดยไมสามารถปฏเสธได การเกด

เหตการณเชนนจงเปนบทเรยนทรฐบาลไทยจ าเปนตองใหความส าคญเพอเปนการสรางความเชอมน

ใหกบประชาชนในการเปนทพงทสามารถใหความไววางใจในยามทตนตองการรบความชวยเหลอ

เพอใหสอดคลองกบแนวคดตามหลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด ภายใตการบรหาร

จดการภาครฐแนวใหมตามทส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการไดอธบายไว

180

7.2.5 ดำนกำรมสวนรวมของประชำชน

การเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการตดสนใจ แกไขปญหา หรอ รบฟงปญหา

ถอเปนสงจ าเปนทรฐบาลควรตระหนกเปนอยางยง จากเหตการณแผนดนไหวทจงหวดคมะโมะโตะนน

การด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยดานการดแลสขภาพ และการสงเจาหนาทรฐเขาตรวจสอบ

และพจารณาความเสยหายของทพกอาศยของผประสบภยนน แมวากระบวนการในขนตนจะเสรจ

สมบรณลงแลว แตรฐบาลทองถนคมะโมะโตะกไดเปดโอกาสใหผประสบภยสามารถยนเอกสารรองขอให

มการพจารณาใหม (Second Inspection) โดยผเชยวชาญ นนหมายความวารฐบาลทองถนจงหวดค

มะโมะโตะไดรบฟงและท าความเขาใจปญหารวมกนกบผประสบภยซงถอวาเปนผมสวนไดสวนเสยท

ไดรบผลกระทบโดยตรง อกทงยงชวยเปนกระจกสะทอนใหรฐบาลทองถนไดทราบถงปญหาทเกดขน

จากการด าเนนงานทยงไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางแทจรง เมอรฐบาล

ทองถนไดเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวม กเทากบวาเปนการเพมความมประสทธภาพใน

การปฏบตหนาทเนองผลของการปฏบตงานสามารถตอบสนองประชาชนไดนนเอง ซงการด าเนนงาน

ของรฐบาลทองถนจงหวดคมะโมะโตะน เปนไปตามหลกธรรมาภบาลดานการมสวนรวม (Participation)

เนองจากมการรบฟงความคดเหนของประชาชน รวมทงเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมใน

การรบร เรยนร ท าความเขาใจ รวมแสดงความคดเหนรวมเสนอปญหาหรอประเดนส าคญตางๆ ท

เกยวของ เพอแสวงหาฉนทามตหรอขอตกลงรวมกนระหวางกลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ ดงท

ประยร อครบวร อคน รพพฒน และ เจมศกด ปนทอง ไดกลาวไววาการมสวนรวมของประชาชน

หมายถง โอกาสในกระบวนการตดสนใจรวมกน โดยบคคลเหลานนจะน าเอาความคดเหนและ

ขอเสนอแนะตางๆ ของคนในกลมมาแสวงหาค าตอบ ทางเลอก การตดสนใจรวมกนและก าหนดแนวทาง

เพอใหเกดความเหมาะสมในการปฏบต

ในกรณของประเทศไทยนน การจดการใหความชวยเหลอในสวนของรฐบาลยงไมไดเปดโอกาส

ใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวม ในทางตรงขามการมสวนรวมเกดขนในกลมของหนวยงาน องคกร

อาสาสมครและประชาชนซงเปนผประสบภยเอง เชนการลงแขกในการชวยกนสรางหรอซอมแซม

181

บานพกชวคราวขนใหม แมวารฐบาลจะสงเสรมใหประชาชนไดเขามามสวนรวมทางการเมอง แตใน

ความเปนจรงแลว การมสวนสวนรวมของประชาชนยงอย ในระดบตนๆ เทานน ไมวาจะเปนระดบท 1

การรบร ระดบท 2 การปรกษาหารอ หรอระดบท 3 การรวมคดหรอแมแตระดบท 4 การสรางความ

รวมมอ ซงเกดขนในบางพนทเทานน ส าหรบการมสวนรวมของประชาชนในระดบท 5 คอระดบเสรม

อ านาจประชาชนซงเปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดมโอกาสในการตดสนใจซงผลของการตดสนใจ

โดยประชาชนนนจะเกยวเนองกบวธด าเนนงานตามการตดสนใจของประชาชน ดงทส านกงาน

คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ ไดกลาวไวในการสงเสรมการบรหารราชการแบบมสวนรวม ซงใน

กรณของประเทศไทยนนยงเกดขนนอย เนองจากในสงคมไทยยงมความเหลอมล าอยมาก ผดกบกรณ

ของจงหวดคมะโมะโตะซงไดเปดโอกาสใหประชาชนไดเสนอขอทกทวงในการพจารณาความเสยหาย

ของทพกอาศยเสยใหมซงรฐบาลตมะโมะโตะกไดรบฟงและพจารณาใหความชวยเหลอตามขอทกทวง

ดงนนการสงเสรมดานการมสวนรวมของประชาชนในประเทศไทยจงยงคงมความส าคญและตอง

ด าเนนการอยางตอเนอง เพอใหประชาชนเกดความตระหนกในความส าคญของการเขามามสวนรวมใน

การตดสนใจในเรองตางๆ และเพอใหประชาชนเหลานนเกดความเขาใจในบทบาทของตนเองเนองจาก

ตนเปนผมสวนไดสวนเสย ขณะเดยวกนในสวนของรฐบาลเองกตองเปดใจรบฟงโดยไมมอคต เพอจะได

ทราบถงขอเทจจรงทจะไดน าไปแกไขปรบปรง เนองจากการมสวนรวมของประชาชนนนจะชวยใหการ

ปฏบตหนาทของรฐบาลไทยมประสทธภาพและสามารถตอบสนองความตองการแตประชาชนไดมาก

ทสด

7.3 ขอเสนอแนะ

จากบทเรยนของจงหวดคมะโมะโตะนน แมวาจะมความลาชาและมอปสรรคทตองไดรบการ

แกไขในชวงแรก แตการทรฐบาลไดเปดโอกาสใหผประสบภยไดเขามามสวนรวมนน ไมเพยงแตเปนการ

ประสทธภาพในการปฏบตหนาท แตยงเปนการสรางความเปนธรรมและตอบสนองความตองการของ

ผประสบภย สงเหลานเปนองคความรใหมส าหรบประเทศไทยในการจดการภยพบต แมวาในปจจบน

ประเทศไทยอาจจะยงไมเคยประสบปญหาดานภยพบตขนาดใหญ ทอาจสรางความเสยหายในวงกวาง

182

จะมกเพยงความเสยหายเฉพาะกลมทไมรนแรงมากนก แตการปฏบตหนาทของรฐบาลกยงประสบ

ปญหาอยหลายดาน ดงนนหากมการสรางความเขาใจระหวางผปฏบตงานทเกยวของ ประชาชน และผม

ผลกระทบใหรหนาทและบทบาทของตนเองใหเปนไปในทศทางเดยวกน กจะชวยใหการด าเนนการให

ความชวยเหลอผประสบภยมความรวดเรว มประสทธภาพและสามารถตอบสนองความตองการแก

ประชาชนไดมากขน การศกษาเรอง มาตรการชดเชยเพอการฟนฟบรณะหลงภยพบตในระดบทองถน:

บทเรยน - เรยนรจากประเทศญป น (กรณศกษาจงหวดคมะโมะโตะและจงหวดเชยงราย) จงขอเสนอแนะ

ดงน

1. ดานประสทธภาพในการประสานงานและการจดการดานขอมลขาวสาร

จากกรณศกษาของจงหวดคมะโมะโตะ เราไดทราบวาการประสานงานและการจดการดานขอมล

ขาวสารประเทศญป นนนด าเนนการอยางมระบบ มการปรบปรงขอมลทกวน อกทงยงมการใชฐานขอมล

เดยวกนซงสามารถตรวจสอบขอมลและน าขอมลไปใชไดในทนทนน ดงนนการจดระบบการประสานงาน

ในแตละระดบไมวาจะเปนสวนกลาง และสวนทองถนใหมความชดเจน จงไมซบซอนและไมซ าซอน อก

ทงมการจดการดานขอมลขาวสารโดยจดหนวยงานใหขอมลขาวสารโดยเฉพาะ เชนศนยบญชาการเพอ

ปองกนความสบสนของขอมลจงเปนสงจ าเปนทประเทศไทยตองน าไปพจารณา

นอกจากนหนวยงานราชการจะตองมระบบในการคดกรองผทไดรบอนญาตใหเขาพนประสบภย

เพอเปนการเออใหเจาหนาทสามารถปฏบตหนาทไดอยางเตมทและมประสทธภาพมากขน

2. ประสทธภาพดานการใหความชวยเหลอชดเชย

ในขณะทรฐบาลญป นมการก าหนดเกณฑในการพจารณาเกณฑความเสยหายเพอจกไดน าไป

เปนขอมลในการพจารณาใหความชวยเหลอ เพอชวยใหเจาหนาทสามารถด าเนนการไปในทศทาง

เดยวกน อกทงปญหาทร ฐบาลจงหวดคมะโมะโตะทตองประสบปญหาในการพจารณาทมความ

คลาดเคลอนเนองจากไมไดเปนผเชยวชาญโดยตรงนน ในประเทศไทยนนแมวาจะไมมปญหาในการ

พจารณาเนองดวยผส ารวจเปนผทม ประสบการณและมความร แตประเทศไทยยงไมมเกณฑทระบระดบ

ความเสยหายทมความชดเจน เพยงแตใชสในการก าหนดความเสยหายเทานน ดงนนการเพม

183

รายละเอยดหรอจ าแนกระดบความเสยหายเพอใชเปนเกณฑในการพจารณาจะท าใหมความชดเจนมาก

ขน อกทงยงชวยใหเจาหนาทรฐซงเปนผปฏบตหนาทในการส ารวจสามารถปฏบตงานไดมประสทธภาพ

มากขน

3. ประสทธภาพดานระเบยบการเงนและการจายงบประมาณ

แมวาในการใหความชวยเหลอของรฐบาลดานวงเงนจะไมสามารถสรางความพงพอใจและ

ตอบสนองแกประชาชนไดทกคนเนองจากมระเบยบการเงนและการจายงบประมาณก าหนดเปนเกณฑ

กลางอย แตจากบทเรยนของจงหวดคมะโมะโตะนน รฐบาลไดเพมมาตรการในการชวยเหลออนๆ เชน

การจ านองแบบยอนกลบ (Reverse Mortgage) โดยสถาบนทางการเงนเพอใหประชาชนซงเปน

ผประสบภยไดมทางเลอกมากยงขน ประเทศไทยเองอาจตองพจารณาเกณฑหรอทางเลอกในการ

ชวยเหลออนๆ เนองจากการวงเงนใหความชวยเหลอในเบองตนในอตราซงเปนคาวสดซอมแซมหรอ

กอสรางทอยอาศยประจ า ซงผประสบภยพบตเปนเจาของไดรบความเสยหายเทาทจายจรงหลงละไม

เกน 33,000 บาทนน ดงนนรฐบาลอาจตองพจารณาการเพมวงเงนเพอใหเหมาะสมกบราคาอปกรณ

กอสรางสงขนในทองตลาด อกทงตองมมาตรการการใหความชวยเหลออนๆ เพอเปนทางเลอกใหกบ

ผประสบภยเพอเปนการตอบสนองความตองการแกประชาชนไดมากขน

4. การตอบสนองความตองการดานกระบวนการฟนฟบรณะดานทพกอาศย

เนองจากการปฏบตหนาทของรฐเพอตอบสนองความตองการของประชาชนเปนหนาทอนพง

กระท าจากรฐภายใตการแนวคดตามหลกธรรมาภบาล ดงนนการสรางความเขาใจแกเจาหนาทใหเปนไป

ในทศทางเดยวกนจงมความส าคญอยางยง จากประสบการณของจงหวดคมะโมะโตะนน ไมไดมการ

ก าหนดผเชยวชาญในการประเมนความเสยหายจงสงผลกระทบตอประสทธภาพในการใหความ

ชวยเหลอในชวงแรก เนองจากตองด าเนนการพจารณาใหมใหกบผประสบภยทมการรองขอ ดงนนแมวา

ประเทศไทยจะยงไมไดประสบปญหาในเรองนมากนก แตการพจารณาทมขอมลทคลาดเคลอนยอม

หมายถงยงไมมระบบทดพอ ดงนนสงทประเทศไทยควรจะพจารณาคอ การสรางมาตรฐานในการ

พจารณาความเสยหายใหมหลกเกณฑทชดเจนและสามารถสรางความเขาใจไดโดยงาย โดยการจดท า

184

คมอการพจารณาความเสยหายโดยละเอยดโดยระบเกณฑดานตางๆ ทครอบคลม ชดเจน เขาใจไดงาย

เพอใหเจาหนาทสามารถด าเนนการไดอยางถกตอง นอกจากนหากมกรณทเจาหนาททตองด าเนนการ

พจารณามไมเพยงพอเนองจากมความเสยหายในวงกวาง การจดท าเกณฑทระบรายละเอยดทเขาใจงาย

ไมซบซอนจกสามารถเออใหเจาหนาทอนๆ ทไมไดเปนผเชยวชาญสามารถเขาไปใหการชวยเหลอ

ผเชยวชาญในระดบตนได ดงนนผปฏบตจงสามารถน าเกณฑไปใชพจารณาความเสยหายใหเปน

ตามมาตฐานหรอทศทางเดยวกนได

5. การมสวนรวมของประชาชน

จากบทเรยนของจงหวดคมะโมะโตะทเปดโอกาสใหประชาชนไดเสนอขอทกทวงและเขาไปม

สวนรวมในการเสนอแนะหรอตดสนใจในการรบความชวยเหลอจากรฐบาล ในสวนของประเทศไทยนน

เนองจากยงไมมการทกทวงจากประชาชน กไมไดหมายความวาการใหความชวยเหลอนนสรางความพง

พอใจหรอสามารถตอบสนองประชาชนไดอยางแทจรง ดงนนหากประเทศไทยจะเปดโอกาสให

ผประสบภยสามารถรองเรยนไดภายในระยะเวลา 15 วน ภายหลงจากมการพจารณาโดยเจาหนาท

เพอใหการใหความชวยเหลอจากรฐบาลสามารถตอบสนองความตองการแตประชาชนไดมากทสด กจะ

เปนการชวยยกระดบมาตรการการใหความชวยเหลอผประสบภยของรฐบาลไทยใหมประสทธภาพ

ไดมากขน

185

บรรณำนกรม

หนงสอภำษำไทย เกยรตศกด เรอนทองด. 2536. ปจจยทมความสมพนธทางการเมองของประชาชนตอการปกครอง

ทองถนในรปเทศบาล: ศกษาเฉพาะกรณเทศบาลเมองพระนครศรอยธยา ใน เอกสารวจยสวนบคคลของนกศกษาวทยาลยปองกนราชอาณาจกร รนท 29. กรงเทพฯ: วทยาลยปองกนราชอาณาจกร.

เจมศกด ปนทอง. 2527. การบรหารงานพฒนาชนบท: การระดมประชาชนเพอการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ: ส านกพมพโอเดยนสโตร.

ชาญวทย ชยกนย. ม.ป.ป. ความรบผดชอบของรฐเกยวกบการจดการภยพบต: การศกษาเปรยบเทยบกรณของญป นและไทย. ม.ป.พ.: ม.ป.ท.

ทวดา กมลเวชช. 2554. คมอการจดการภยพบตทองถน. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา.

นรนดร จงวฒเวศน. 2527. กลวธแนวทางวธการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

บวรศกด อวรรณโณ. 2545. ธรรมาภบาลในองคกรอสระ. นนทบร: สถาบนพระปกเกลา.

ปธาน สวรรณมงคล. 2558. การบรหารงานภาครฐกบการสรางธรรมาภบาล. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา.

ประยร อครบวร. 2552. การบรหารราชการแบบมสวนรวม. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ.

ศรกาญจน โกสมภ. 2542. การมสวนรวมของชมชนและโรงเรยนเพอการจดการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธ การศกษาศาสตรดษฎบณฑต, สาขาพฒนาศกษาศาสตร คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ศรพร วชวลค (บรรณาธการ). 2559. การตอบสนองตอภาวะวกฤตในประเทศญป นและประเทศไทย: ระบบการจดการ ตวแสดงและความชวยเหลอ = Emergency Response in Japan and Thailand: System, Management, Actors, and Assistance. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เสรมศกด วศาลาภรณ. 2538. การเปนผน า. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

186

สมามาลย ชาวนา (ผเรยบเรยง). 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น. ม.ป.พ: ม.ป.ท.

อคน รพพฒน. 2527. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน. กรงเทพฯ: ส านกพมพพฒนาศกษา.

อมรวชช นาครทรรพ. 2541. รายงานวจยเพอศกษาแนวทางการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษาของนานาประเทศโดยทนสนบสนนของส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ: ท.พ.พรนท.

เอก ตงทรพยวฒนา. 2547. การศกษาการเมองการปกครองเปรยบเทยบ แนวทางรฐและสงคม. ใน ประมวลสาระชดวชา 83703 การเมองการปกครองเปรยบเทยบ. กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

หนงสอตำงประเทศ

Carothers, T. & Brechenmacher, S. 2014. Accountability, transparency, participation, and inclusion: A new development consensus,?. Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace. http://carnegieendowment.org /2014/10/20/accountability-transparency-participation-and-inclusion-new-development-consensus-pub-56968

Wiratraman, R. H. P. 2007. Good governance and legal reform in Indonesia. Salaya, Nakonpathom: Office of Human Rights Studies and Social Development, Mahidol University.

เอกสำรทำงรำชกำร

กฎหมายทเกยวกบภยธรรมชาตและการชวยเหลอ. 2545. ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. http://web.krisdika.go.th/law_00_1.jsp?head=3&item=1&code=10 (สบคนเมอ 29 เมษายน 2560).

การบรหารราชการแบบมสวนรวม. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. http://www.opdc.go.th/special.php?spc_id=2&content_id=156 (สบคนเมอ 12 มถนายน 2560).

187

แผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ฉบบป 2558. 2558. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. http://122.155.1.143/upload/download/file_attach/55acacb4f1f7c.pdf (สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560).

แผนดนไหวกบประเทศญป น. 2555. ศนยวจยและพฒนาการปองกนการจดการภยพบต. http://dpm.nida.ac.th/ main/index.php/articles/tsunami-and-earthquake/item/33-แผนดนไหว-กบ-ประเทศญป น (สบคนเมอ 10 มนาคม 2560).

พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546. 9 ตลาคม 2546. ราชกจจานเบกษา, เลมท 120, ตอนท 100ก, 1-16.

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2545. 2 ตลาคม 2545. ราชกจจานเบกษา. เลมท 119, ตอนท 99ก: 1-13.

พระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545. 2 ตลาคม 2545. ราชกจจานเบกษา, เลมท 119, ตอนท 99ก: 23-24.

มาตรฐานการปองกนและบรรเทาสาธารณภย. ม.ป.ป. กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กระทรวงมหาดไทย. http://www.dla.go.th/work/e_book/eb1/std210550/6/6.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561).

ระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยคาใชจายเพอชวยเหลอประชาชนตามอ านาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2561. 17 มกราคม 2562. ราชกจจานเบกษา, เลม 136, ตอนพเศษ 17ง: 1-4.

รายงานการเกดแผนดนไหวบรเวณจงหวดเชยงราย วนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08 น. 2557. ส านกเฝาระหวางแผนดนไหว กรมอตนยมวทยา www.seismology.tmd.go.th/documents/ file/seismo-doc-1404703458.pdf (สบคนเมอ 5 กนยายน 2558).

รายงานการศกษาเบองตน การจดการภยพบตและการฟนฟบรณะหลงการเกดภย กรณศกษาไทยและตางประเทศ. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. http://eaneo.nesdb.go.th /pdf/102002-001.pdf (สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560).

สถตการเกดแผนดนไหวในรอบ 40 ป. 2559. ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. http://www.onep.go.th/envi_disaster/index.php/stat/2-40 (สบคนเมอ 15 มนาคม 2560)

หลกเกณฑการใชจายเงนทดองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 ตามระเบยบกระทรวงการคลง. 2556. ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย. https://dpmcr.wordpress.com (สบคนเมอ 22 เมษายน 2560).

188

หลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. http://www.opdc.go.th/content.php?menu_id=5&content_id=2442 (สบคนเมอ 25 เมษายน 2560).

The 2016 Kumamoto Earthquake. 2016. Japan Metrological Agency. http://www.jma.go.jp/jma/ en/2016_Kumamoto_Earthquake/2016_Kumamoto_Earthquake.html (accessed 20 April 2017).

News Letter ฉบบพเศษเพอชวยภยพบตแผนดนไหว คลนสนาม และเลอกตงกรรมการบรหาร. 2559. สมาคมนกเรยนเกาญป น ในพระบรมราชปถมภ. http://www.ojsat.or.th/main/images/stories/ newsletter/March.pdf (สบคนเมอ 13 เมษายน 2560).

White paper disaster management in Japan 2015. 2015. Cabinet Office Japan. http://www.bousai.go.jp/1info/pdf/saigaipanf_e.pdf (accessed March 10, 2017).

บทควำม นลน รดโถ และสกการ ราษสทธ. 2558. กรอบแนวคดการออกแบบบานพกชวคราวส าหรบ

ผประสบภยแผนดนไหว. วารสารวชาการ คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 14 (2): 43-60

Arnstein, S. R. July,1969. A ladder of citizen participation. JAIP 35(4): 216-224.

Kiyotaka Yokomichi. 2554. การกระจายอ านาจและการปกครองทองถนญป น, จดหมายขาวสถาบนพระปกเกลา, 12(6): 7.

Krahmann, E. 2003. National, regional and global governance: One phenomenon or many?. Global Governance 9(3): 323-346.

Leftwich, A. 1994. Governance, the State and the politics of development. Development and Change. 25(2): 336-386.

Thadike Mkandawire. 2007. Good governance: The itinerary of an idea. Development in Practice 17(4-6): 679-681.

Sandbrook, R. 1995. Bringing politics back in?: The world bank & adjustment in Africa. Canadian Journal of African Studies, 29(2): 278-289.

189

Stiglitz, J. E. 2003. Democratizing the International Monetary Fund the World Bank: Governance and accountability. Governance: An International Journal of Policy 16: 111-139.

เอกสำรออนไลน กฎหมายทเกยวกบภยธรรมชาตและการชวยเหลอ. ม.ป.ป. ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา.

http://web.krisdika.go.th/ law_00_1.jsp?head=3&item=1&code=10 (สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560).

ความเสยหายเหตจากเหตแผนดนไหว. 2557. บรหารสวนต าบลทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย. http://www.saikao.go.th/picture.php?id=48 (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561).

ความเสยหายหลงเกดแผนดนไหวบนถนนสายเชยงราย-เชยงใหม. 2557. มตชนออนไลน http://www.matichon.co.th/ news_detail.php? newsid=1399292546 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

ความเสยหายหลงเกดแผนดนไหวบนถนนสายเชยงราย-เชยงใหม. 2557. สปรงสนว (Spring News). http://www.springnews. co.th/economics/ 87499 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

โฆษต ทพยเทยมพงษ. 2559. สะดดค า “แผนดนไหว”. ผจดการออนไลน. http://www.manager.co.th/ Japan/ViewNews.aspx? NewsID=9590000039042 (สบคนเมอ 20 เมษายน 2560).

ถวลวด บรกล. 2546. ธรรมาภบาล: หลกการเพอการบรหารรฐกจแนวใหม, วารสารสถาบนพระปกเกลา 1, ฉบบท 2 (พฤษภาคม-สงหาคม ). http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=ธรรมาภบาล%3A_หลกการเพอการบรหารรฐกจแนวใหม

ไทยพบเอส. 2557. สถานประชาชน: สรางบานชวคราวใหผประสบภยแผนดนไหว จ.เชยงราย. ไทยพบเอส. https://www.youtube.com/watch?v=ANucXeddMhU (สบคนเมอ 16 พฤษภาคม 2561)

นครนทร เมฆไตรรตน และคณะ. ม.ป.ป. รายงานวจยเรอง ทศทางการปกครองสวนทองถนของไทยและตางประเทศ. http://www.local.moi.go.th/document%205.pdf (สบคนเมอ 25 พฤษภาคม 2560).

บานตานแผนดนไหว. 2561. ปนซเมนตนครหลวง จ ากด (มหาชน). http://www.sccc.th.com/news/ NewsMarketDetail. aspx?&catID=69&InfoID=671&lang=th (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561).

190

ปราโมทย นาครทรรพ. 2551. การมสวนรวมของประชาชน. ผจดการออนไลน. http://www.manager. co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID= 9510000116499(สบคนเมอ 12 มถนายน 2560).

ปลกบาน สรางคน..พลกวฤตแผนดนไหว. 2557. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส) http://www.thaihealth.or.th/Content/24584- (สบคนเมอ 19 ธนวาคม 2560).

แผนดนไหวญป น. 2559. ส านกเฝาระวงแผนดนไหว กรมอตนยมวทยา. http://www.earthquake.tmd. go.th /documents/file/seismo-doc-1464857532.pdf (สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2559).

แผนดนไหวในประเทศไทย. 2559. กรมทรพยากรธรณ.http://www.dmr.go.th/main.php?filename= Thaifelt (สบคนเมอ 10 มนาคม 2560).

แผนดนไหวเชยงรายเสยหายพนล. ผวาอาฟเตอรชอกยาว-รองบฯซอมสราง. 2557. ประชาชาตธรกจออนไลน. http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1400430784 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

รวมพลจตอาสา สรางบานสรางคน กรณแผนดนไหว ณ ต.ดงมะดะ อ.แมลาว จ.เชยงราย. 2559. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส). http://www.thaihealth.or.th/Gallery/ 1840/รวมพลจตอาสา สรางบานสรางคน กรณแผนดนไหว ณ ต.ดงมะดะ อ.แมลาว จ.เชยงราย.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

เรณมาศ รกษาแกว. 2556. การมสวนรวมของประชาชน. สถาบนพระปกเกลา. http://wiki.kpi.ac.th/index.php?t itle=การมสวนรวมของประชาชน (สบคนเมอ 25 เมษายน 2560)

วชรวทย คงคาลย.2560. ธรรมาภบาลแบบไทยๆ มนเปนแบบไหนกนนะ. https://www.the101.world/life/thai-good-governance/ (สบคนเมอ 12 มนาคม 2561)

ศธ.หามเขาอาคารเรยน 5 แหง หวนถลมหลงแผนดนไหว. 2557. กลมประชาสมพนธ ส านกงานรฐมนตร กระทรวงศกษาธการ. http://www.moe.go.th/websm/2014/may/118.html (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

ส. สถาปนกฯ ผนก 3 องคกรฟนเชยงราย. 2557. โพสตทเดยออนไลน . https://www.posttoday.com /property/news/301819 (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561).

สถตการเกดแผนดนไหวในรอบ 40 ป. 2559. ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. http://www.onep.go.th/envi_disaster/index.php/stat/2-40 (สบคนเมอ 15 มนาคม 2560)

191

สมบรณ ศรประชย. 2551. ธรรมาภบาลภายใตกระแสโลกาภวฒน: นยตอประเทศไทย. http://www.econ.tu.ac.th/oldweb/doc/seminar/186/56.doc (สบคนเมอ 30 มนาคม 2561)

สภาพภายในทพกชวคราวของผประสบภย. ม.ป.ป. Japan Bosai Platform. https://www.bosai-jp.org/en/solution/detail/61/search (access June 10, 2017)

สวทย โคสวรรณ. 2557. จบตาอก 5 รอยเลอนใกลเคยงหลงแผนดนไหวเชยงราย. ผจดการออนไลน. www.manager.co.th/Science/ViewNews.aspx?NewsID=9570000050204 (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

หทยกาญจน ตรสวรรณ. 2560. วกฤตตมย ากง ป 2540: ยอนต านาน 5 ตวละครเอก. http://www.bbc.com/thai/ thailand-40446319 (สบคนเมอ 30 มนาคม 2561).

หวนแผนดนไหวซ า ท า รพ.สธ.ดแลประชาชนไมทวถง. 2557. ไทยรฐออนไลน . https://www.thairath.co.th/ content/421198 (สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2561)

เหนอแผนดนไหว 6.4 รเตอร!อ.พานเชยงราย. 2557. คมชดลกออนไลน . www.komchadluek.net/detail/20140505/184112.html (สบคนเมอ 19 มกราคม 2558).

2016 Kumamoto Earthquake survey Report. 2016. ASEAN Disaster Reduction Center. http://www.apec-epwg.org/public/uploadfile/ meeting/ 6f96f4acde9a13aa7c52932d 60153313.pdf (accessed March 12, 2017).

2016 Kumamoto Earthquake, Kumamoto Earthquake Victim Support Guidebook. 2016. Recovery General Affairs Section, Recovery Section, Kumamoto City Policy Bureau. http://www.city.kumamoto.jp/common/UploadFileDsp.aspx?c_id=5&id=12636&sub_id=42&flid=90259 (accessed June 10, 2016).

About "rebuilding of house" assistance measures. 2016. Kumamoto prefectural government office. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com/kiji_21241.html (accessed April 12, 2018).

About reverse mortgage interest promotion services: Rebuilding of house assistance measures. 2016. Kumamoto prefectural government office. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com/ kiji_21374.html (accessed March 10, 2018).

APAN PLATFORM Aid to Victims of the Kumamoto Earthquakes (Emergency Response to Earthquake in Kumamoto) FY 2016 Report. 2016. Japan Platform.

192

http://www.japanplatform.org /programs/pdf/JPF_kyushu-disaster2016_report_en.pdf (accessed July 20, 2017).

Arora, D., n.d. Good governance: A study of the concept in Indian context. http://paperroom.ipsa.org/ papers/paper_33195.pdf (accessed March 5, 2018).

Background Report Law and Regulation for the Reduction of Risk from Natural Disasters in

Japan. 2012. A National Law Desk Survey. http://drr-law.org/resources/Japan-Desk-Survey.pdf (accessed July 20, 2017).

Brown, D., Keiko S., Robin S., Torwong C., Beverly A., Anneley M, & Steve P. 2008. Indicators for measuring monitoring and evaluation post-disaster recovery. http://mceer.buffalo.edu/ publications/workshop/RS-6/Papers/16Brown.pdf (accessed July, 29, 2017)

Brown,D., Stephen, P. & John M. B. 2010. Disaster Recovery Indicators: guidelines for monitoring and evaluation. https://www.semanticscholar.org/paper/Disaster-Recovery-Indicators%3A-guidelines-for-and-Brown-Platt/2a691eb b8c9a4046284577338c5359760f6d8351 (accessed July, 29, 2017).

Brown, D. et al. 2016. Monitoring and Evaluating Post-Disaster Recovery Using High-Resolution Satellite Imagery – Towards Standardised Indicators for Post-Disaster Recovery. http://www.carltd.com/sites/carwebsite/files/CAR%20 Brown%20Monitoring%20recovery%20standardised%20indicators.pdf. (accessed July, 29, 2017).

Colin Legum, C. 1978. The African Crisis. Foreign Affairs, 57. https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/ 1979-02-01/african-crisis (accessed March 8, 2018)

Construction of Kumamoto quake victim housing begins. 2016. Standard Examiner. http://www.standard.net/World/2016/05/17/Construction-of-Kumamoto-quake-victim-housing-begins (accessed May 17, 2016).

Disaster Countermeasures Basic Act. 1997. The Asian Disaster Reduction Center Japan. http://www.adrc.asia/documents/law/DisasterCountermeasuresBasicAct.pdf (accessed June 10, 2017).

193

Disaster Relief Act. 1984. The International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC). http://www.ifrc.org/docs/idrl/502EN.pdf (accessed June 10, 2017).

Final Report on Kumamoto Earthquakes Response. 2016. Church World Service (CWS). https://www.cwsjapan. org/ wp-content/uploads/2017/09/Narrative-Report_Kumamoto.pdf (accessed June 10, 2017).

House (meeting place) of all of Minamiaso-mura positive no hill. 2016. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com /kiji_18413.html (accessed February 19, 2016).

House (meeting place) of all of Shirahata, Kosa-machi. 2016. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp. hp.transer.com/kiji_17399 .html (accessed February 19, 2016)

House (meeting place) of all of the Komori, Nishihara-mura second. http://www.pref.kumamoto jp.e.qp.hp.transer.com/kiji_17945.html. (accessed February 19, 2016)

The Mainichi Shimbun . 2016. Architect's cardboard tube and cloth partitions bring privacy to evacuation centers. https://mainichi.jp/english/articles/20160425/p2a/00m/0na/002000c (accessed January 18, 2018).

Quake-hit town in Kumamoto opens first batch of temp housing units. 2016. https://www.japantimes.co.jp/news /2016/06/14/national/temporary-housing-units-opening-mashikis-quake-displaced-residents/#.WtbkZTO-mM8 (accessed January 18, 2018).

Shutterstock. 2018. https://www.shutterstock.com/image-photo/kumamoto-japan-april-16-earthquake-survivors-623427662 (accessed January 18, 2018).

Sopranzetti, C. 2018. Southeast Asia’s middle classes and the specter of authoritarianism. http://www.newmandala.org/spectre-authoritarianism (accessed March 29, 2018).

We make "houses of all" to make together (Komori, Nishihara-mura temporary construction

housing complex). 2016. Department of Civil Engineering Architecture Division. http://www.pref.kumamoto.jp.e.qp.hp.transer.com /kiji_17945.html (accessed February 19, 2016)

194

What is Good Governance?. n.d. The Economic and Social Commission for Asia and the Pacific (UNESCAP). http://www.unescap.org/sites/default/files/good-governance.pdf (accessed April 28, 2017).

What is "Liberal Democracy"?. n.d. http://democracyrenewal.edu.au/what-liberal-democracy (accessed March 6, 2018).

195

ภำคผนวกท 1

ระดบการสนสะเทอน (intensity) ของประเทศญป น

หนวยวด “ชนโดะ” (震度；shindo)

ชนโดะ 0 ผคนไมรสกถงแรงสน แตเครองตรวจวดจะจบแรงสนได

ชนโดะ 1 คนทนงนงๆ บางคนอาจรบรแรงสนไดเลกนอย

ชนโดะ 2 คนทนงนงๆ ในอาคารสวนใหญสามารถรสกได ไฟทแขวนอยอาจแกวงนดหนอย น าใน

แกวจะกระเพอมเลกนอย

ชนโดะ 3 คนทอยในอาคารรบรแรงสนไดเกอบทกคน คนทนอนอยสวนใหญจะสะดงตน ขวด แกว

สงของอาจเลอนเขากระทบกนได

ชนโดะ 4 คนทนงจะรสกไมมนคง อาจลมคะม าได ไฟทแขวนอยจะแกวงอยางรนแรงสงของท

แขวนและตงไวบนหง หรอชนวางของจะแกวง ผคนทก าลงยน เดน นง หรอแมขณะขบขยวดยานพาหนะ

สามารถรบรถงความรสกมากขน

ชนโดะ 5 - คนสวนใหญรสกหวาดกลว ตองหาทเกาะ เครองเรอนทไมไดยดเกาะตดกบผนงจะขยบ

หรอโคน ความไหวสนจะรนแรง ผคนทเดนไปมาในทตางๆ แมแตบนถนนจะไมสามารถทรงตว และอาจ

เดนซวนเซ เกดอาการเวยนหว สงของทวางอยบนชน บนหงของทแขวน จะเกดการแกวงตวทรนแรง

โตะเกาออาจจะลม สงของตกแตก สงกอสรางทไมแขงแรงเรมแตกหก ผคนจะวงหนหลบภย

ชนโดะ 5 + มความสนไหวรนแรง ผคนไมสามารถยนหรอเดนไปไหนมาไหนได อาจเสยการทรง

ตวจนท าใหลม บานเรอนจะเรมเขยา สงของในชนวางจะโคลงเคลงและตกหลน เครองเรอนบางชนท

ไมไดยดเกาะตดกบทจะโคน ขาวของจะตกแตกเสยหาย ผทขบยวดยานพาหนะไมสามารถจะควบคมให

อยในทศทางทตองการได

196

ชนโดะ 6 - มความสนไหวรนแรง คนไมสามารถทรงตวได ประตหนาตางจะเรมขยบตวผด

รปแบบจนถงขนปดเปดไมได หลงคาบานเรมเอยง กระจก ฝาผนงของอาคาร ตกสงทกอสรางในแบบ

เกาเรมแตกราว ทอประปา ทอแกส เรมการโคงงอ หก สงของตกแตกเครองเรอนทไมไดยดเกาะตดกบท

จ ะ โ ค น ล ง ม า เ ป น ส ว น ใ หญ ก ร ะ จ ก ห น า ต า ง แ ต ก ก ร ะ เ บ อ ง ม ง ห ล ง ค า จ ะ ห ล ด ร ว ง

ชนโดะ 6 + มความสนไหวรนแรงมาก ตองคลาน ผคนไมสามารถทรงตวได เคลอนไหวไดหากจะ

เคลอนไหวจะท าไดโดยการคบคลานเพยงอยางเดยว สงของทต งอยลมคว าเกอบทงหมด ก าแพง พนง

ตก อาคารแตกราว เสยหายถงขนถลม พง บานไมทตานแรงสนไดไมด อาจจะพงทลาย เสาไฟฟาโคน

จะปรากฏรอยราวบนทองถนน สะพานโกงตว หรอ โกงงอ หกยบตว หรอ ขาด ทางดวนลมพง ไฟฟาดบ

ความเสยหายจะเรมมากขน

ชนโดะ 7 ความสนไหวรนแรงมาก ผคนไมสามารถยนและอาจจะถกเหวยงไปมา ตองนงหาท

เกาะ สงของอาคารบานเรอนจะถลมทลายเกดการเสยหายไปทกสวน แผนดนแยก อาจจะมการบาดเจบ

และเสยชวตเกดขน156

156 News Letter ฉบบพเศษเพอชวยภยพบตแผนดนไหว คลนสนาม และเลอกตงกรรมการบรหาร. 2559. สมาคม

นกเรยนเกาญป น ในพระบรมราชปถมภ. http://www.ojsat.or.th/main/images/stories/newsletter/March.pdf (สบคนเมอ 13 เมษายน 2560); โฆษต ทพยเทยมพงษ. 2559. สะดดค า “แผนดนไหว”. ผจดการออนไลน. http://www.manager.co.th/ Japan/ViewNews.aspx? NewsID=9590000039042 (สบคนเมอ 20 เมษายน 2560). โฆษต ทพยเทยมพงษ, สะดดค า “แผนดนไหว”, สบคนเมอ 20 เมษายน 2560, จาก http://www.manager.co.th/Japan/ViewNews.aspx? NewsID=9590000039042

197


ขบวนกำรในกำรจดท ำกฎหมำยและระบบกำรบรหำรจดกำรภยพบต

ทมำ: White paper disaster management in Japan 2015. 2015. Cabinet Office Japan. http://www.bousai.go.jp/1info/pdf/

saigaipanf_e.pdf (accessed March 10, 2017).

198


สถตแผนดนไหวในประเทศไทย ในรอบ 40 ป ทมจดศนยกลำงอยในประเทศไทย และมระดบ

ควำมรนแรงตงแต 4.0 แมกนจดขนไป157

วนท ขนำด

(แมกนจด) จดศนยกลำง ควำมเสยหำย

5 พ.ค. 2557 6.3 อ.พาน จ.เชยงราย บานเรอน สงปลกสราง ในจงหวดเชยงรายและพนทใกลเคยงเสยหาย รบร แรงสนสะเทอนถงตกสงใน กทม.

4 ม.ย. 2555 4.0 อ.เมอง จ.ระนอง รสกสนไหวท ต.เขานเวศน ต.บางนอน อ.เมองระนอง จ.ระนอง

16 เม.ย.2555 4.3 อ.ถลาง จ.ภเกต รสกไหวในหลายพนทใน จ.ภเกต บานเรอนแตกราวหลายหลง เกดอาฟเตอรชอกมากกวา 26 ครง ใน อ.ถลาง

23 ธ.ค. 2551 4.1 อ.พระแสง จ.สราษฎรธาน

รสกสนไหวในบรเวณ อ.พระแสง จ.สราษฎรธาน

19 ม.ย.2550 4.5 อ.แมรม จ.เชยงใหม รสกสนสะเทอนไดท อ.แมรม จ.เชยงใหม และ จ.ล าพน

22 เม.ย.2550 4.5 อ.เวยงปาเปา จ.เชยงราย

รสกสนสะเทอนไดท อ.เวยงปาเปา จ.เชยงราย และ จ.พะเยา

13 ธ.ค.2549 5.1 อ.แมรม จ.เชยงใหม รสกสนสะเทอนไดเกอบทวไปใน จ.เชยงใหม และอาคารสงใน จ.เชยงราย

17 พ.ย.2549 4.4 อ.พาน จ.เชยงราย รสกสนสะเทอนไดท อ.พาน และ อ.เมอง จ.เชยงราย

15 ธ.ค.2548 4.1 จ.เชยงราย รสกสนสะเทอนไดท อ.เมอง อ.เทง จ.เชยงราย

4 ธ.ค.2548 4.1 จ.เชยงราย รสกสนสะเทอนไดบนอาคารสง จ.เชยงใหม และ จ.ล าพน

18 ธ.ค.2545 4.3 อ.เชยงดาว จ.เชยงใหม รสกไดท อ.เชยงดาว จ.เชยงราย

2 ก.ค.2545 4.7 อ.เชยงแสน จ.เชยงราย

รสกไดท อ.เชยงแสน อ.เมอง อ.เชยงของ จ.เชยงราย, อ.เมอง จ.พะเยา, อ.เมอง จ.นาน มความเสยหายเลกนอยบรเวณ อ.เชยงแสน อ.เชยงของ

22 ก.พ.2544 4.3 เขอนเขาแหลม จ.กาญจนบร

รสกไดท อ.ทองผาภม จ.กาญจนบร

13 ก.ค.2541 4.1 อ.ฝาง จ.เชยงใหม รสกไดท อ.ฝาง จ.เชยงใหม และ จ.เชยงราย

2 ก.พ.2540 4.0 อ.สอง จ.แพร รสกไดท อ.สอง จ.แพร

21 ธ.ค.2538 5.2 อ.พราว จ.เชยงใหม รสกไดท จ.เชยงใหม เชยงราย พะเยา ล าปาง ล าพน และแมฮองสอน มผสงอายเสยชวตท อ.เมอง จ.เชยงใหม 1 คน จากการลมศรษะ กระแทกพน มความเสยหายเลกนอยทบรเวณใกลศนยกลาง

157 สถตการเกดแผนดนไหวในรอบ 40 ป. 2559. ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

http://www.onep.go.th/envi_disaster/index.php/stat/2-40 (สบคนเมอ 15 มนาคม 2560)

199

วนท ขนำด

(แมกนจด) จดศนยกลำง ควำมเสยหำย

9 ธ.ค.2538 5.1 อ.รองกวาง จ.แพร รสกไดท อ.เชยงใหม เชยงราย ล าพน ล าปาง พะเยา แพร อตรดตถ และนาน เสยหายเลกนอย ท จ.แพร

5 พ.ย.2538 4.0 อ.ฝาง จ.เชยงใหม รสกไดท อ.ฝาง จ.เชยงใหม

17 ต.ค.2538 4.3 อ.ปาย แมฮองสอน รสกไดท อ.เมอง จ.เชยงใหม

11 ก.ย.2537 5.1 อ.แมสรวยจ.เชยงราย รสกไดท จ.เชยงราย มความเสยหายตอสงกอสรางใกลศนยกลาง เชน โรงพยาบาลพาน วด และโรงเรยน

8 พ.ค.2537 4.5 จ.เชยงใหม รสกไดท อ.เมอง จ.เชยงใหม จ.ล าปาง จ.ล าพน

5 พ.ย.2534 4.0 จ.แมฮองสอน รสกสนไหวท อ.เมอง จ.เชยงใหม และ อ.ขนยวม จ.แมฮองสอน

3 พ.ย.2533 4.0 จ.กาญจนบร รสกสนไหวท อ.ศรสวสด จ.กาญจนบร

12 ต.ค.2533 4.0 จ. เพชรบรณ รสกสนไหวท อ.หลมสก อ.หลมเกา จ.เพชรบรณ

28 พ.ค.2533 4.2 จ.กาญจนบร รสกสนไหวท อ.ศรสวสด จ.กาญจนบร

15 ธ.ค.2532 4.0 จ.กาญจนบร รสกสนไหวท อ.ศรสวสด จ.กาญจนบร

29 พ.ย.2531 4.5 จ.กาญจนบร รสกสนไหวท อ.ศรสวสด และ อ.ทองผาภม จ.กาญจนบร

25 ก.ค.2531 4.2 จ.พะเยา รสกสนไหวท จ.เชยงใหม

19 ก.พ.2531 4.2 จ.เชยงใหม รสกสนไหวท จ.เชยงใหม

30 ส.ค.2526 4.2 จ.กาญจนบร รสกสนไหวท จ.กาญจนบร

18 ก.ค.2526 4.7 จ.กาญจนบร รสกสนไหวท อ.บานโปง จ.ราชบร

22 เม.ย.2526 5.2 จ.กาญจนบร รสกแผนดนไหวตลอดภาคกลาง และภาคเหนอ สวนอาคารใน กทม. เสยหายเลกนอย

22 เม.ย.2526 5.9 จ.กาญจนบร รสกแผนดนไหวตลอดภาคกลาง และภาคเหนอ สวนอาคารใน กทม. เสยหายเลกนอย

15 เม.ย.2526 5.5 จ.กาญจนบร รสกแผนดนไหวชดเจนใน กทม.

20 ม.ย.2525 4.3 จ.เชยงใหม รสกสนไหวท จ.เชยงใหม เชยงราย ล าพน และล าปาง มเสยงดงคลายฟารอง

22 ธ.ค.2523 4.0 จ.แพร รสกสนไหวท จ.แพร

10 ก.พ.2523 4.2 จ.เชยงใหม รสกสนไหวท จ.เชยงใหม นาน 5 วนาท

24 ก.ค.2521 4.0 จ.ตาก รสกสนไหวท อ.สามเงา อ.อมผาง และ อ.แมสอด จ.ตาก

26 พ.ค.2521 4.8 อ.พราว จ.เชยงใหม

เสยหายเลกนอยท อ.พราว รสกสนไหวนาน 15 วนาท ท จ.เชยงราย เชยงใหม และล าปาง

17 ก.พ.2518 5.6 พมา-ไทย (จ.ตาก) รสกไดทงภาคเหนอและภาคกลาง รวมถง กทม. มความเสยหายเลกนอย

ทมำ: สถตการเกดแผนดนไหวในรอบ 40 ป. 2559. ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

http://www.onep.go.th/envi_disaster/index.php/stat/2-40 (สบคนเมอ 15 มนาคม 2560)

Documents