JEZICI · compare: cmpl #oxa,n cgt end_of_loop acddl #0x1,n bra compare end_of_loop: Dr Miroslav Trajanović Informacione tehnologije u mašinstvu 2003 Proceduralno orijentisani

Dr Miroslav Trajanović Informacione tehnologije u mašinstvu 2003

RAČUNARSKI JEZICI

Dr Miroslav TrajanovićMašinski fakultet u Nišu


OSNOVNI POJMOVI

• SINTAKSA JEZIKA: skup pravila koja definišu legalnu upotrebu jezika

• SEMANTIKA: značenje pojedinih konstrukcija

• REZERVISANE REČI


GENERACIJE JEZIKA• I generacija - Mašinski jezik• II generacija - Asembler• III generacija

– Proceduralno orijentisani– Problemski orijentisani– Objektno orijentisani

• IV generacija (Aplikacioni jezici 4GLs)– Produkciono orijentisani– Korisnički orijentisani

• Generatori aplikacija• Prirodni jezici


VRSTE JEZIKA

• Deklarativni jezici– Šta program treba da uradi– Primer SQL

• Imperativni jezici– Kako program to treba da uradi– Primer VB


JOŠ JEDNA KLASIFIKACIJA• Applicative (functional) languages • Concurrent, distributed, and parallel languages• Constraint and logic languages • Data-flow languages• Design languages• Extensible languages• Macro and assembly languages• Microprogramming languages• Multiparadigm languages • Nondeterministic languages• Nonprocedural languages• Object-oriented languages• Specialized application languages• Very high-level languages


Mašinski jezik

• Svaki procesor ima svoj mašinski jezik• Svi programski jezici se pre izvršenja

prevode na mašinski jezik


Mašinski jezik

000101000100010001000100001000101010111110 000001110101000111110000100010000010101010

Primer Java programa:

int counter = 0; counter = counter + 1;

Adekvatni zapis u mašinskom jeziku:


MAŠINSKI JEZIK

23fc 0000 0001 0000 0040 0cb9 0000 000a 0000 0040 6e0c 06b9 0000 0001 0000 0040 60e8


Asembler

• Jezik zasnovan na mnemonicima• Svakom mnemoniku odgovara jedna

instrukcija mašinskog jezika• I danas se koriste kada je potrebno

pisati sistemske programe


Asembler

movl #0x1,n compare:

cmpl #oxa,n cgt end_of_loop acddl #0x1,n bra compare

end_of_loop:


Proceduralno orijentisani• NAUČNI

– FORTRAN (1954) FORmula TRANslator– APL (1968) A Programming Language

• POSLOVNI– COBOL (1959) Comon Busines Oriented Language– RPG (1964) Report Program Generator

• VIŠENAMENSKI– BASIC (1965)– Pascal (1968) Blaise Pascal– Ada (1980) Augusta Ada Lovelance– C (1972)


RAZVOJ JEZIKA


Proceduralno orijentisani

• JEZICI VEŠTAČKE INTELIGENCIJE– LISP (1959) LISt Processing– Prolog (1972) PROgramming in LOGic


Problemski orijentisani

• GPSS - jezik za simulaciju sistema• APT - za NUMA• PostScript


Objektno orijentisani jezici

• Smalltalk• C++• Eiffel


JEZICI ČETVRTE GENERACIJE• "Application specific" jezici.• Neproceduralni jezici visokog nivoa izgrađeni

oko baza podataka.• Nazivaju ih i "report-generator" jezici jer

opisuju format podataka i izveštaj da bi se generisao i preveo u neki drugi jezik (npr COBOL)

• Poznatiji 4GL su: SQL, FOCUS, PostScript, Gaus, Mathematica


Kratka istorija 4GL• 1969. RAMIS, Princeton, New Jersey prvi 4GL, Dick Cobb

i Gerry Cohen• Bio je komercijalno raspoloživ• Bio je nadgradnja nad bazama podataka• Mogla je da se izda naredba tipa: • PRINT ACROSS MONTH SUM SALES BY DIVISION• Pisanje koda smanjeno 10:1 u odnosu na 3GL (COBOL)• 1975. NOMAD poboljšana verzija RAMIS-a donosio

autorima 100M $ do sredine 80.-tih. Samo na IBM mašinama

• FOCUS kopija NOMADA pod drugim imenom ($150M )• 1983. NOMAD2 interfejs ka SQL i DB


PRODUKCIONO ORIJENTISANI JEZICI

• IDEAL• NATURAL 2• ADL - Assertion Definition Language • SQL


ADL• ADL (Assertion Definition Language - Jezik dokaza

definicija) je formalna gramatika za opis ponašanja i kontrolu funkcionisanja interfejsa.

• ADL ima dve funkcije:– Translaciju formalne gramatike u prirodne jezike

kao što su Engleski ili Japanski– Automatsku translaciju formalne gramatike u test

kojim će se proveriti ponašanje interfejsa• Trenutna verzija ADL 2.1 podržava opis,

dokumentovanje i generisanje testova za interfejse pisane u C, C++, IDL and Java.


KORISNIČKI ORIJENTISANI JEZICI

• RAMIS II• FOCUS


JEZICI PETE GENERACIJE

• Povezani sa veštačkom inteligencijom (AI - artificial intelligence)

• Programiranje logike , modeliranje realnog sveta ili situacije

• Experni sistemi• Sistemi zasnovani na znanju (KBS – Knowledge

Based Systems)• Fuzzy logic, Neural networks


JEZICI VEŠTAČKE INTELIGENCIJE

• IPL – Information Processing Language (1960) – vrlo primitivan

• LISP - list processing 1960 – fakti su predstavljani listama

• PROLOG – programming in logic – jezik zasnovan nad produkcionim pravilima

• CLIPS


ŽIVOTNI CIKLUS PROGRAMA• PROJEKTOVANJE

– Algoritam– User interface– Arhitektura i organizacija programa

• RAZVOJ• IZVRŠENJE

– Izvršni kod se učitava u RAM (loader)– Rezerviše se mesto za program i podatke

• ODRŽAVANJE– Ispravljanje uočenih grešaka– Poboljšanje i proširenje funkcija programa


RAZVOJ PROGRAMA

– Pisanje izvornog koda (editor)– Dokumentovanje programa– Prevođenje u objektni kod (compiler -

interpreter)– Povezivanje sa podprogramima i

bibliotečkim funkcijama (linker)– Izrada uputstva za korišćenje programa


IZVRŠAVANJE PROGRAMA

• Prevodioci – compiler• Interpreteri

• Virtuelne mašine• WEB brouseri


CASE

Computer Aided Software Engineering• Alati za automatizovan razvoj softvera

• CASE alati– za projektovanje– za programiranje– za verifikaciju – za upravljanje projektima

• CASE radno okruženje (više CASE alata)


NAJVAŽNIJI JEZICI U UPOTREBI

• PASCAL• C++• JAVA• VISUAL BASIC• HTML


PASCAL

• Razvio ga je 1970 Nicklaus Wirth da bi efikasno učio studente programiranju

• Strukturno programiranje (top-down design) korišćenjem procedura


BASIC I PASKAL100 IF X>5 THEN 200 ELSE 300110 PRINT "VREDNOST X=";X120 END200 X=X*X + 5210 GOTO 110300 X=0310 PRINT "X JE PREMALO"320 GOTO 120

if X>5 thenbegin

X :=sqr(X) + 5writeln ('Vrednost

X=',X)end

elsebegin

X:=0writeln (X je premalo')

end;


C++

• Objektno orijentisan• Objekti su definisani klasama• Objekt je instanca neke klase• Izvedene klase nasleđuju osobine svojih

roditelja (Inheritance)• Polimorfizam


JAVA

• 1995• Objektno orijentisan• Interpretiran – Java prevodilac generiše

kod za Java Virtual Machine• Nezavisan od arhitekture• Multithreaded – izvršenje u više niti• Posebno pogodan za Internet aplikacije


C # • C# je komponentno orijentisan programski

jezik (na srpskom se čita kao C s povisilicom, povišeno C ili jednostavno cis).

• Sličan je Javi u tom smislu što programerima omogućava da kôd pišu samo jednom a potom njegove delove iznova koriste za pravljenje različitih aplikacija.

• Izveden je iz jezika C i C++ i Microsoft ga smatra najefikasnijim programskim jezikom za izgradnju Web usluga zasnovanih na proširivom jeziku za označavanje (Extensible Markup Language, XML).


CLI• CLI (Common Language Infrastructure)

je tehnologija koju je Microsoft razvio da bi programerima koji se bave razvojem omogućio da prave Web servise i druge aplikacije u nizu programskih jezika, uključujući one koje je razvio Microsoft i one koje su razvili drugi.

• Sadrži virtuelni izvršni sistem –i osnovnu klasu biblioteka koja definiše kako različite vrste podataka mogu da stupaju u interakcije.

Documents

JEZICI · compare: cmpl #oxa,n cgt end_of_loop acddl #0x1,n bra compare end_of_loop: Dr Miroslav Trajanović Informacione tehnologije u mašinstvu 2003 Proceduralno orijentisani