Click here to load reader
Upload
generalissimus-madridismus
View
263
Download
123
Embed Size (px)
Citation preview
V
AAJ\)^ ^Ayv/CTvXCvvaJl
I
/^
:g5aTHC4
^ruDEH^:
CODEXDOGMATUM FIDEI CHRISTIANAEET
CANONUM
VOLUMEN
1.
DOGMATUM COMPLECTEXS DEFIMTIONES
-it,ransa effcctrix?
earum
full
sensus et conspiratio? Ego
eniml
De Luise
rumI.
illum, tametsi alienus est, laudo,
Codex Dogm. Voi.
t
LIBER PRIMUSqui
haec
inquit:
Ecquis movet, carent omnino
,
quippe quae animi
perpetuoqueprogressu
nunquam cessante circuraagil? Nonne eoac
ac sensus expertia sinl? Quid?
oportebal, cui naturae suae
nonne plurimumsi
rum nem
auctorillis
atque
opifex qui
ratio-
tribuissent qualis est elephas, aut
qua unumquodque quod animai elephante majus est, id fertur atque dirigitur? Quis porro minoribus animalibus, ut ducem, reipseruit,
eorum auctor atqueis
opifex
,
nonne gemque
praestare?
Nunc autem homomagnitudine ac
qui ea fabricatus est, et ut essenl
elephante
corporis
Neque enim in casu tantam robore multis partibus inferior imfacultatem concedendum est ut cau- perat illi propter rationem qua ab sam eorum fateamur extitisse. Quod opifice suo piane ditatus est. Jam quiperfecit?,
si
id
concesserimus,
num
etiani pul-
fieri
potest ut ex
iis
qui casu teme,
cherrimi liujusce rerum ordinis erit reque feruntur, consistant eacausa? Sed
quae
demus id quoque si vi- ordine constituta sunt (2). detur. Ut eadem autem ratione, qua Quidquid est, aut creatum est, aut principio rerum universi tas constiti non creatura. Quod creatum est ab conservetur, nonne ad aliud, quam alio creatum est omnino. Quod vero ad casum referendum est? ad aliud non est creatum id creavi t ea quae profecto. Ecquid autem erit istud a- creata sunt. Hoc autem quid aliud liud? nihil sane nisi Deus (1). erit nisi Deus? Quis ergo res omnes Quod ex simplicium elementorum praeter Deum, quae vel ratione, terrae aquae aris ignis permix- vel sensu comprehenduntur, creatas lione, aut ex corpusculis individuis esse non confitebitur? Quod si creatae omnia, quae in mundo sunt, Constant, sunt, sunt etiam mutabiles. Quae equod genitum est non genito quodque nim mulatione ut essent assecuta, ,
,
factum effectore, sine
ulla dubita tione,
sunt, ea profecto aut mutationi sunt
tanto praestantius atque praeclarius
obnoxia et corrumpi queuntluntate possunt
,
qualia
deprehendetur, quanto simplicibus e- sunt quaelementis et corpusculisillis,
mundo continentur,ita
aut vo-
quae
ato-
comrautari, ut vel
mos dicunt, homo praecellit. Praeterea honesta et bona, vel quae bis contraria quomodo quae natura Inter se contra- sunt, complectantur, quales sunt anria sunt, aut sine
detrimento ad unius geli et animae(). At Deus qui creatus
orbis perfectionem concurrerunt: aut
non
est prorsus est immutabilis.
Quo-
sine Consilio rationeque convenire Inter se et
rum enimnon solumnon
essentia diversa est
congruere potuerunt, autipsa
et essentiae ratio contraria.
eorum Jam vero
homini rationem inserere, qua(1)
res ipsae quas creatas con-
S. Gregorii
Theologi ex oratione
ii
de Theo-
logia centra Epicureos,(2) S.
"
De
Gregorii Nisseni de libro qui inscribitur cognitione Dei.
(n) Nos in alia eluciibratione typis emandata cui tituluB Universi Juris lliilosophia a mutabilitate rerum omuium carum contingeutiam de-
est, poterat non esse. Hinc priusquam f uisset possibile erat omnino. Verum possibile est ideale, et necessario aliquis intellectus quod ideale possibile conccperit recognoscatur oportet. Qui cum fuerit ante omnem realitatem unica essentia et
realitas erat hic ideas a se conceptas contiugentes libere,
cum omnipotens
Bit,
potuit reales
effl-
monstravimuB. Qiiod contingeuB
est,
uecessarium
cere, scilicet creare.
DE DEOspicimiis creatorera opificem praedi-
3,
mus: discedente qui regebat et quoniam cant suum rerum etiam oarum ordo, quod regebatur ibi concentus et conservalio. Quomodo cada ver vocatur. Nonne; ,
caditcadit
oculi
enim contrariae cleinentonim natu-
integri? Elsi pateant
,
nihil
vident.:
rae ad unius orbis perfeclioiiem coii- Auresadsunt; sed migravi! auditor venissent , nisi quis eas conciliassel linguae organummnet; sed abscepitet
conjuxisset
,
et
conlineretsibi
^
Ant musicus qui movebat.Interrogavcrunt ergoista
quomodo praescriptum
ab iniliore-
duo, cor-
ordines nisi aliquis esset
eorum
pus quod videtur,videtur:illud
animam quae nonmelius esse
ctor ac moderator tuerentur et con-
et
invenerunt
servarent
(1).
Interroga
pulchritudinem
terrae
interroga pulchritudinem maris, interroga
quod non videtur, quam illud quod videtur; meliorem animam latentem, deteriorem carnem apparentem.
pulchritudinem,
dilatati
et
Viderunt
ista
,
intuiti
sunt
diffusi aris
interroga
pulchritudi-
discusserunt
utrumque
et
viderunt
nem
coeli , interroga ordinem side- utrumque mutabile in ipso homine. per rum, interroga solem fulgore suo diem Mutabile corpus per aetates per reclarificantem, interroga luuam splen- corruptiones, per alimenta,,
dore
subsequentis
noclis
tenebras
fectiones
,
per defectiones
,
per vi-
temperantem, interrogaraoventur in aquisin terris,,
a nimaliaquae
tam, per,
mortem.
Transierunt
ad
quae raorantur animam
quam,:
uliqueet
comprehen-
quae
volitant in aere; la-
derant meliorem
etiam invisibi-
lem mirabantur invenerunt et ipsam sibilia regenda, invisibile regentes; mutabilem; modo velie, modo nelle; interroga ista, respondent tibi omnia: modo scire, modo nescire; modo metentes animas, perspicua corpora; vi-
Ecce vide, pulcra sumus. Pulcriludo minisse, modo oblivisci; modo timere, eorum, confessio eorum. Ista pulcra modo audere; modo ire in sapienmutabili^ quisbilisfecit, nisi
incoramuta-
tiam
,
modoet
in
stultitiam
deficere.
pulcher? In ipso denique homine^ Videruntintelligere et rognoscere
ipsam mutabilem, tran-
ut possent
sierunt et ipsam: quaesierunt
enim
Deumipso,
universi mundi creatorem; in aliquid immutabile. Sic ergo (philosoinquam , homine interrogave- phi gentium) pervenerunt ad cognosapientes
runl
gentium
liaec
duo, scendumDeum quifecit (2).
fecit
per
ista
quae
corpus et animam. Hoc interrogabant
quodpus,
et ipsi gestabaut:
videbant cor-
Omnes
(ergo) visibile invisibilesque
animam nonnisi
videbant. Sed cor- crealuras, vel quidquid rationalite potesl esse
men-
pus
de animo non videbant. Vi-
particeps incommutabilis
debant enim per oculum, sed intus veritatis ut angelus, et homo; quidorai qui per fenestras adspiciebat. De-
quid vivil
etr sentii
,
quamvis careal
nique discedente habitatore, jacet do- intelleclu, sicul sunt cuncla animaliaJoaunis Damasceni raUocinatlo (1) S. DcujB case deoiooitrat..
qua
(2) 3. Angiietini Sonno ceti, xii, de resurrccUone corponuu centra OentilcB.
4
LIBER PRIMUSprincipiofecit
in terra, in aquis, in aere gradientia,reptilia,
et
tamenfecit,
facta
suntfacta
natatilia,
;
quidquid sine in- quae,
Omnipotens
quae(1).
tellectu
sine aliquo sensu,
quoqiioea quae,
composuit, implevit ornavit
modoauras
dicitur vivere
sicut
radicibus finguntur in
terra
et in
CAPUT
II.
germinando erumpunt alque consurgunt quidquid sola corpulen- DE FALSIS UNIVERSI ORBIS PRINCIPIIS, tia locum occupai, sicut lapis, atque ET CREATIONIS AETERNITATE ipsius mundanae molis quaecumque ABSURUA. cernuntur vel etiam tanguntur eiementa; haec omnia fecit Omni^wlens, Thales, ut successores etiam promediis ima et summa conjungens, et pagaret rerum naturam scrulatus universa quae creavit locis congruis suasque disputationes libris mandans; ,
temporibusque disponens. Fecit au- emicuit; maximeque admirabilis extem non ex aliqua materie quam stili t, quod astrologiae numeris com,
ipse
non,
fecit.
Non enim
aliena for-
prehensis defectus
solis
et
lunae e-
quod formaret in- liam praedicere potuit. Aquam tamen stituit. Qui enim dicit quod aliquid putavit rerum esse principium et facere de nihilo non potuerit quo- lune omnia elementa mundi ipsummodo credit quod Omnipotens fecerit. que mundum et quae in eo gignunSine dubio quippe negai Omnipoten- tur existere. Nihil autem buie operi,sedipse,
mava
lem qui dicit quod mundum Deus quod mundo considerato tam adminon possel, nisi eum materies rabile adspicimus ex divina mente quam ipse non istituii adjuvaret? Ab praeposuit. Huic successi! Anaximanfacere,
bis igitur
opinionibus
et
erroribus der ejus auditor, mutavitque de re-
purget
Non enim ex ex bumore, sed citur informis rerum materies, for- exsuis propriis principiis quasque resqui credit in omniIlla
animum
rumuna
natura opinioiiem.
potentem Deum.
enim quae
di-
re, sicut Thales
marumtoris, in
capax et subjecla operi crea- nasci putavit. Quae rerum principia
omnia
est convertibilis,
quae singularum esse credidit
infinita, et,
placuerit
faceresibi
creatori.
Non eam innumerabiles mnndos gignere,
et
Deus velut
coaelernam
unde quaecumque in
eis oriuntur,
eosque
fabricarel invenit; sed eam mundos modo dissolvi, modo iterum ex omnino nihilo cum rebus, gigni exislimavit, quanta quisque aequas de illa fecit, inslituit. Non fuit tale sua monere potuerit; nec ipse ipsa ante res, quae factae videntur, aliquid divinae menti in bis rerum Omnipotens ex nihilo primitus cun- operibus tribuens. Iste Anaximenemipse,
mundum
cta
fecit
cum quibus
fecit
pariter
discipulum et successorem reliquit:
Materies itaque coeli et qui omnes rerum causas infinito aeri terrae, sicut haec in principio sunt dedit: nec deos negavit aut tacuil: creata , simul cum ipsis est creata non tamen ab ipsis aerem factum,fecit.:
unde
nec
fuit
unde
fierent
quae Deus in
(1)
S.
Aug. Sermo ccxiv In traditionc Symboli.
DE DDosed ipsos ex aere ortosrredidil.
A-
lionis
jam non
est corjius, sed simi-
aulem unde virerum omnium, quas videmus, efTe- delur in animo haec similitudo corclorem divinum animum sensil: el poris, nec corpus est, nec similiiudo dixil e\ inlnila materia, quae con- corporis; et unde videlur, alquo uslaret dissimilibus inler se parliculis Irum pulcra an deformis sii indicarerum omnium quibusque suis el lur profeclo est melius quam ipsa propriis singula fieri, sed animo fa- ([uae indicalur. cionte divino. Diogenes quoque AHaec mens bominis et rationalis naximenis alter auditor, arem qui- animae natura est, quae uliquc cordem dixit rerum esse materiam de pus non est; si jam illa corporis siqua omnia ferent; sed eum esse com- militudo cum in animo cogitanlis potem divinae rationis, sine qua nihil adspicilur alque indicalur, nec ipsa ex eo fieri possel. Anaxagorae suc- corpus est. Non est ergo, nec terra,aiulilor,
naxagoras vero ejus
haniiii
litudo corporis. Illud
,
,
,
cessil auditor ejus
Archelaus; etiamsedissimili-
nec aqua, nec aer, nec ignis: quibus
ipso de particulis inter
qualuor corporibus
,
quae
dicunturcorpo-
bus, quibus singula quaeque ferent,ita
elemenla
qualuor
,
mundum
omnia constare pulavit, ut inesse reum videmus esse compactum. Porro etiam mentem, quae corpora aelerna, si noster animus corpus non est, quoidest illas particulas conjungendo el modo Deus creator animi corpus est? dissipando agerel omnia (1). Cedant isti; et illi quos quidem puQuidam (ex bis) a rebus non vivis duit dicere Deura corpus esse, veres vivas fieri posse crediderunl, sic
rumlamen ejusdem naluraeest
cujus
ille
ut Epicurei.
quidem et seil tamen a corporo corpora. Nam stoici ignem idest, corpus unum exbisbills
Quidam vero a vivente viventia et non viventia
animos nostros esse pulaverunt. Ila non eos movil tanta mufabilitas animae, quam Dei nalurae Iribuerenefas est. Sed dicunltatus:
corpore
mudi-
qualuor elemenlis
,
quibus
visi-
animae natura, nam per seipsamest.
mundus
bic constai, et viven,
incommulabilis
Poteranl
isti
teni et
sapiontem
et
ipsius
mundi
cere: corpore aliquo vulneralur caro,
fabricatorem alque
eo sunt,
omnium, quae in nam per seipsam invulnerabilis est. eumque omnino ignem Deura Prorsus quod mulari non polesl, nulla; ,
esse putavorunt. Hi ci caeleriles
ac per boc quod corpore siini- re potest eorum,.id solum cogitare polue- mutari potesl ali(|ua re potest et runf, quod cum eis corda eoruni ob- de eo incommutabile recte dici non,
stricia carnis sensi
bus fal)ulata sunt.
potest (2).
quod non videQui dicunl mundum aeternum sine lnnl, et apud se imaginabanlur quod ullo initio, et iileo nec a Deo factum foris viderant, etiam quando non vi- videri volunt nimis accersi sunt a debant.sed tanlummodo cogitabant. veritate, et letali morbo impietatis Hoc aulem in conspeclu talis cogit{|- insaniunl. Exceptis enira propheticisIn se (juippe bal)ebant,
(1) 8.
Angnst. do Ctv. Del. Ub.
viir,
cp.
ii.
(31
3.
Aug, Oe CiT. Del. Ub.
viii,
op. v.
6vocibus,
LIBER PRIMUS
mundus
ipse ordinatissima
fuisse
vere beatam, sed deinceps esse
sua mutabilitate.et mobilitate, et visibili
incipere
novaacilli
quadamper
um omniumnon
pulcherrima specie beatitudine;et
nec fallaci hoc fatebantur
quodam modoesse, et
lacilus
factumfieri se
se
accidere
aliquid novi, et hoc
ma-
nisi a
Deo
ineffabiliter,
atque invisibililer pulcrotuisse
po-
gnum quamset.
atque praeclarum, quod numretro per aeterni tatem accidissi
proclamat.
Qui autem a Deo
Cujus novitalis causam
Deum
quidem factum falentur, non tamen negabunt
in aeterno habuisse Consilio,
eum
volunt temporis habere, sed suae simul
eum negabunt,
beatitudinis ejus
creationis inilium, ut
vix intelligibili
modo quodam auctorem quod nefandae impie.tatis semper sit factus, di- est si autem dicent etiam ipsum;
cunt quidem aliquid, undedefendere, ne subilo
sibi
Deum novotero
Consilio excogi tasse, ut de caesit
videntur, velut a fortuita lemeritateilli
anima
in
venisse cre-
quomodo eum alienum abillis
aeternum beata, ea, quae,
datur inante
mentem,
,
quod
numquam,
quoque
displicet
mutabilit le
venisse!illi
facere
mundum
et
monstrabunl? Porro
si
ex tempore
accidisse
voluntalem novam,
cum
creatam, sed nullo ullerius tempore
in nullo
sit omnino mutabilis: sed perituram, tamquam numerum, hanon video quomodo eis possi t in cae- bere initium sed non habere fnem teris rebus ratio ista subsistere, ma- fatenliir, et ideo semel expertum miximeque in anima, quam si Deo co- serias, si ab eis fuerit liberata, numaeternara esse contenderint, unde illi quam miseram postea futuram non acciderit nova miseria quae num- utique dubitabunt hoc fieri manente quam anlea per aeternum, nullo modo incommutabilitate consilii Dei. Sic poterunt explicare. Si enim alter- ergo credant et mundum ex tempore nasse semper ejus miseriam et bea- fieri potuisse, nec tamen ideo Deum titudinem dixerint, necesse est dicant in eo faciendo aeternum consilium etiam semper alternare naturani; unde voluntatemque mutasse (1).,
illa
eos sequetur absurditas, ut etiam
Si
infinita
spalla
temporis
ante
cumsit
beata dicitur, in hoc uliquesi
non
mundum
cogilant in quibus eis
non
futuram suam miseriam videtur Deus ab opere cessare poel turpiludinem praevidet si autem tuisse, similiter cogitenl extra munnon praevidet, nec se turpem ac mi- dum infinita spalla locorum in quiseram fere, sed beatam semper exi- bus si quisquam dlcat non potuisse stimat falsa opinione sit beata: quo vacare omnipotentem, nonne consebeata,;
dici stullius
nihil potest. Si autem quens erit ut innumerabiles mundos semper quidem per saecula retro in- cum Epicuro somniare cogantur; ea finita cum beatitudine alternasse a- tamen dilTerentia, quod eos ille foruimae miseriam putant, sed nunc jam tuitis motibus atomorum gignl asserii de coelero cum fuerit liberata ad et resolvi isti autem opere Dei famiseriam non esse reddituram, niliilo cies dicluri sunt si eum per interminus convincuntur numquam eam (1) S. Aug. de Civ. Dei, lib, xi, eap. iv.,
,
,
DE DEOiiiinabilemtra
immensilalcm locomra ex,
est,
nulla possltita
humananonilio
(ratio)
com-
iniindum
circiimquaqiie
palen-
prebendere:ut
est
consequensaccidisse
liiini
vacare noluerint, nec eosdem
Deo aliquid exislimemuspolius
jiiuiidos, qiiodlilla
eliam de
islo senliiini?
fortuitum, quodteriore
quam
an-
mundura, eniin agimus qui et Deum incorpo- cum aequaliter anleriora tempora per remn et omnium natnrarum qnae infinitum retro spatium praelerissent, non siint quod ipse, creatorem no- nec fuisset aliqua dilTerentia unde bisciun senliunt; alios aulem nimis tempus tempori eligendo praeponeindignimi est ad islam dispiitationcra relur. Quod si dicunt inanes esseCHUsapossedissolviliis
Cum
tempore
condidit
,
religionis admittere: maxime quod hominum cogitaliones, quibus infinita apud eos qui mullis diis sacrorum imaginantur loca, cum locus nuUus obsequium defeiendum putant isti sit praeter mundum: respondelur eis, philosoplios caeteros nobilitate atque isto modo inaniter homines cogitare non ob aliud, praeterila tempora vacationis Dei auctoritale vicerunt nisi quia longo quidem intervallo, cum nullum tempus sit ante mun,,
verumtaraen reliquis propinquioressuntDei,
dum
(I).
ventati.
An
forte
subslantiam
quam necDeo
incUidunt, nec deler-
CAPUT
III.
minant, nec dislendunt loco, sed eamsicut de
sentire
dignum
est, fa-
DE TEMPORE ET AETERNrrATE.Si recte
tentur incorporea praesentia ubique
totam, a tanlis locorum extra
mun-
discernuntur aeternitas et
dum
absentem esse dicturi tempus quod tempus sine aliqua mosunt, et uno tantum atque in com- bili mutabilitate non est; in aeterparjtione illius infinitatis tam cxiguo nilale enim nulla mutalio est; quis loco, in quo mundus est occupatam ? non videat quod tempora non fuisNon opinor eos in liaec vaniloquio sent nisi creatura fieret, quae aliquid progressuros, Cum igitur unum mun- aliqua mutalione mutaret; cujus inospaliis
dum
ingenti
quidem mole corporea,
tionis et mutalionis
cum
aliud atque
finitum (amen et loco suo determinalura, et operarne
aliud,
quae simul esse non possunt:
diclini:
Deo factum esse cedit atque succedit in brevioribus quod respondent de infinitis vel productioribus morarum interextra munduni locis , cor in eis ab vallis tempus sequeretur? Cum igitur opere Deus cessaverit. Et sicut non Deus in cujus aelernitate nulla est creator sit tempoest consequens, ut fortuito putius omnino mutatio,
,
ijuam ratione divina Deus^ nonsed istoin
alio,
rumpostse,
et ordinator
,
quomodo dicatur
quo
est loco
,
munduminfinilis
temporum
spatia
mundum
creas-
non video; nisi dicatur ante munubique patentibus nullo excellentiore dum jam aliquam fuisse creaturara, merito posset hic eligi, ipiaravis eam- cujus motibus tempora currerrnl. dem divinam ralionem qua id factum (1) Do CIv. Dei, lib. XI, cap. v.constituerint,
cum
pariler
8Porrocissesi
LIBER PRIMUSlitterae sacrae,ita
veraces
dicunt
,
inet
Deum coelum
maximaeque temporum semper fuisse creaturam principio fe- decedentem aliam aliam succedenterram ut tem, immortalem vero non esse coe, ,
nihil anlea fecisse intelligatur, quia
pisse, nisi
cum
hoc potius in principioretur,
fecisse dice-
ventumsunt,
est,
ad nostrum saeculum quando et angeli creatiluxilla
si
quid
fecisset
ante
celer
si
eo9 recto
primum
cuncta quae fecit; procul dubio nonest
facta significat, aut illud potius coe-
mundus
factus(1).
in
tempore
,
sed
lum de quo dictumfecit,
est.
In principio
Deus coelum et terram: cum Ego quidem sicut Dominum Deum tamen non fecerint ante quam fiealiquando Dominum non fuisse di- rent, ne immortales si semper fuisse cere non audeo, ita hominem num- dicanlur, Deo coaeterni esse credanquam antea fuisse et ex quodam tur. Si autem dixero non in temtempore primum hominem creatum pore creatos angelos sed ante omnia esse dubitare non del-eo. Sed cum tempora facti sunt utrum semper cogito cujus rei Dominus semper fue- potuerint esse qui facti sunt. Hic rerit, si semper creatura non fuit afiQr- spondendum forte videatur. Quomodo,
cum tempore
,
,
mareQuis
aliquid pertimesco
:
quia et me- non semper
ipsum intueorDeiaut quis
et scriptum esse recolo.
cum id quod est omnl tempore non inconvenienter semperfacti sint si
hominum
potest scire consiliumpoterit cogitare
,
quid pora
velit
Dominus? cogitationes enim moret
talium timidaetionesnostrae.
incertae adinven-
Corruptibile
enim
corpus aggravai gitantem.terrena
animam
et
deprimit
terrena inhabitatio sensum multa co-
Ex
bis igitur
inhabitalione
quae in hac multa cogito usitate et proprie dicuntur tempora,
Usque adeo autem temtamen a coelo coopta sunt tempora et illi jam erant ante coelum. At si tempus non a coelo verum et ante coelum fuit ; non quidem in horis et diebus et mensibus et annis (nam islae dimensiones temporalium spatiorum quaeesse dicatur.,,
(ideo utique multa, quia
unum quodquodforte
manifestum
est;
ex
illis
vel praeter
illa
rum
coeperinl
quod unde
aet
motu sydeDeus,
cumsi-
non cogito verum
est,
invenire non
baec institueret, dixit. Et sint in
possum),si dixero, semper fuisse crea- gna, et in tempora, et in dies et in
turam, cujus Dominus esset, qui sem- annos); sed in aliquo mutabili motu, per est Dominus, nec Dominus num- cujus aliud prius aliud posterius prae-
quamspatia,
fuit: sedalia
nunc
illam
,
nunc
terierit, eo
quod simul esse non postale aliquid fuit, et ideo
aliam, per
atque alia
temporum
sunt:licis
si
ergo ante coelum in ange-
ne aliquem Creatori coaeter-
matibus
quod fides, ratio- tempus fuit, atque angeli ex quo faque sana condemnat cavendum est, cti sunt temporaliter movebantur ne sit absurdum, et a luce verilalis etiam sic omni tempore fuerunt, alienum, morlalem quidem per viccs quando quidem cum illis facta sunt (1) De Civit. Dei, lib. xi, oap. vk tempora. Quis autem dicat, non sem:
nam
esse dic^mus,
;
DEperfuit,
DR(t
si semper fucrunt angeli, non sint creali ut proplerea Quomodo ergo non sunt coacterni semper fuisse dicantur quia omni Creatori si semper ilio sempcr illi tempore fuenmt, et proplerea omni fiieriinl'i' Qiiomodo eliam creati di- tempore fuorunt , quia nullo modo
(inoil
oinni
tempore
fiiit?:
sequens, utideo
Sed
si lioc
rcspoiidero, diretur milii
,
,
,
cendi suntpiintur?
si
semper(juidest,
fiiisse
intelli-
sine bis ipsa tempora esse potuerunt.
Ubi enim nidlum creatum est, cujus semper fiiisse, mutabilibus motibus tempora peraquoniam omni tempore fiierunt, qui gantr.r tempora omnino esse non ciim tempore facti sunt aul ciim possunt. Ac per hoc et si semper fuequibus tempora facta sunt, et tamen runt, creati sunt nec si semper fuecreatos? Ncque enini et ipsa tempora runt ideo creatori coaeterni sunt. creala esse negabimus, quamvis omni llle enim semper fuit aeternitate imtempore fuit tempus, erat ergo tem- mutabili: isti autem facti sunt; sed pus quando nullum erat tempus? ideo semper fuisse dicuntur, (piia oQuis hoc slultissimus dixerit? Possu- mni tempore fuerunt sine quibus mus enim recte dicere erat tempus tempora nullo modo esse potuerunt quando non erat Roma erat tempus tempus autem quopiam mutabilitate quando non erat Jerusalenj; erat tem- trans('urrit,aelernitali immutabili non pus quando non erat Abraham; erat potest esse coaeternum. Ac per hoc tempus quando non erat homo; et etiamsi immortai ilas angelorura non
Ad hoc
respondebitur?
An dicendum
et
,
,
;
,
,
:
:
;
si
quid liujusmodi: postremoinitio
si
non
transit in tempore, nec praeterita estsit,
cum
temporis, sed post aliquot quasi jam non
nec futura quasiex futuro:
tempus factus est mundus; possumus dicere: Erat tempus quando non erat mundus. At vero, erat tempus, quando nullum erat tempus, tam inconvenienter dicimus, acsi
nondiimin
sii,
tamen eorum molus qui,
bus tempora peraguntur
praeleritum,
transenni
et
ideo
Creatori
in
cujus
quisquam
dicat.
nonvel
est vel fuisse
motu dicendum quod jam non sit,
Erat homo, quando nullus crai homo;aut eratiste
futurum
esse ((uod
nondum
sit,
nonatque
eratalio
mundus, quando mundus. Si enim deintelligalur,
iste
coaeterni esse
alio
potest
dici
non possunt (1). Quapropter si Deus semper dominus fuit semper liabuit creaturam,
modo, hoc est. Erat alius ho- suo dominalui servienlem: veruiumo quando non erat iste homo. Sic lanien non de ipso genitam, sed ab ergo, Erat aliud tempus quando non ipso de nihilo factam; nec ei coaeerat hoc tempus recte possumus di ternam: erat quippe ante illani,(|uamcere: at vero Erat tempus, quando vis nullo t^Mupore sine illa; non eani sed nianenle nullum erat tempus tpais vel insi- spatio iranscurrentealii|U0,
,
pientissimus
dixerit? Sicut ergo di,
perpetui tale praeccdens (2).lllud(1)
cimus creatum tempus cum ideo semper fuissc dic^itur, quia omni tempore tempus fuit: ila non eM con-
quoque non dubito aule quani(le Civit.
S.
(2)
An. IbkK
Poi,
Ub
xii.
cqil it.
,
10primiis
LIBER PRIMUS
homo creatus esset, numqiiam circumitus admittantur, inquiunt quiquemquam hominem fiiisse: nec eiim- bus vel manente mundo vel ipso dem ipsiim, nescio quibus circumiti- quoque revolubiles ortus suos et oc,
bus, nescio quoties revolutum
,
nec casus eisdem circumitbus inserente,
ahum aUquem natura similem. Neque eadem temporalia repetuntur, nec iab hac fide me philosophorum argu- gnavum otium, praesertim tum lonmenla deterrent, quorum acutissi- gae sine initio diuturnitatis Deo tri-
mumhendi
ilhidputatur, quod dicunt nullaulla
buitur, nec improvida temeritas o-
infinita,
compre- P'^rum suorum.Quoniam si non eadem ac per hoc Deus, inquiunt, repetuntur non possunt infinita discientia posse
rerum quas facit omnium finitarum versitate variata ulla ejus scientia vel omnes fmitas apud se raliones habet. praescientia comprehendi. Has arguBonitas autem ejus numquam vacua mentationes tiuibus impii nostramfuisse credenda est, nesit temporalis
simplicem pietatem
et,
cum
illis
in
ejus operatio
,
cujus retro fuerit ae-
circumita ambulemus
de via rectaratio refutare
terna cessatio, quasi poenituerit
eum
conantur avertere,
,
si
prioris sine initio vacationis, ac pro-
non posset fides irridere deberet. quod in adjutorio Dopterea sit operis aggressus initium. Huc accedit Et ideo necesse est, inquiunt, eadem mini Dei nostri hos volubiles circusemper repeti, eademque semper re- los, quos opinio contingit, ratio mavel manente nifesta confringit. Hinc enim maxime petenda transcurrere, ;
mundo mulabiliter quam non fuerit etporis
,
qui
licet
num-
isti
errant ut in circumitu falso,
am-
sine initio tem;
bularemalint,
quam
vero et recto itinere
tamen
faclus est
que ortutendo
et occasu
cumitibus repetito,,
quod menlem dvinam omsemper illis cir- nino immutabilem cujuslibet infinisemperque repe- tatis capacem et innumera omniavel ejus quo, ,
ne
videlicet
si
aliquando sine cogitationis alterna tiene, ,
nume-
rantem de sua humana mutabili priorem suam sine initio vacalionem angustaque metiuntur. Et fit illis tamquam ioertem ac desidiosam et quod ait Apostolus: Comparanles ideo sibi displicentem damnasse quO- enim semetipsos sibimetipsis non in-
primum
Dei opera coepfa dicantur,
dam modocredatur.
,
atque
oh
hoc mutasse telligunt
(1).
illis
Si
autem semper quidemalia
Nani quia
quidquid novi facienConsilio
temporalia sed
atque alia perhi-
dum
venit in
mentem, novo
belur operatus, ac
sic
aliquando etiam faciunt (mutabiles quippe mentes g-
ad hominem faciendum,
non Deum, quem conon possunt; sed semetipsos scientia, qua putant non posse quae- pr ilio cogitantes, non illum, sed se cumque infinita comprehendi sed qua- ipsos nec illi sed sibi comparant. si ad horam, sicut veniebat in men- Nobis autem fas non est credere, atem, fortuita quadam inconstantia vi- liter Deum affici cum vacat aliter
quem num-
runt), profectogitare
quam
antea
fecerat
pervenisse non
,
,
deatur fecisse quae
fecit.
Porro
si illi
(1)
2 Cor. X, 12.
DF.O
11
cum
operaUir: quia nec
aflci
diceiifiat
rationilius,
quibus ad divinam intel-
diis est,
taniijuam in ejus naiura
ligenliam
mens ducilur huniana, ancredis?
aliquid, qiiod
non anie
fuerit. Pali-
plures,an paucosVPaucos ais existimo.
tur quippc qui alTiritur, et mutaltilef'sl
ouino quod aliquid palitur.
Horumne in numero esse le Non Non est meum, inquis, hoci-
respon-
itaque in ejus vacalione cogitelur
dere. Illius ergo putns, eliam hoc libi
gnavia, desidia inertia: sicul nec inejus opere labor, conalus, industria.
credere: quod qnidem.
facit.
Tu
tan-
tum memento, jam cumlibi
bis credidissoilli
Novil quiescens agere, et agens quicscero. Polest
incerta dicenli: te
religiosevello
ad opus novuni
,
non admonenti ne semel quidemcredere.
noyuni^
,
sed
sempiternuiu
adliibere
Verum
lac ila
Q^^e, et
vero
consilium; nec poenitendo quia prius animo te ad accipiendam religionem cessa veral , cocpil faoere quod non accedere , et ita iaucorum le essefeceral.
Sed
ci
si
[a-ius
cessavi!
,
et
hominum
,
ut
raliones
,
quibus ad
poslerius opcratus
est (quod nescio
cerlam cognitionem vis divina per-
quemadmodum abtelligi);
horaine possil in- ducilur, capere, possis: quid celeris
hoc procul dubio quod dicitur, hominibus, qui lam sereno ingenio
prius et poslerius, in rebus prius non
exislenlibus et poslerius existentibusfuil.
In
ilio
non sunt negandam religionem pulas? An eos pedetentium autem non alteram prae- quibusdam gradibus ad illa summapraedili,
cedenlem
altera subsequens mut^vil
penetralia esse ducendos? Yides pianesit
aul abslulit voluntalem, sed una ea- quid
religiosius.
Ncque enim
libi
demquc sempiternavolunlatepriusres
et
immutabili quiviset ut
quas condidit,
ullo
homo in rei tanlae cupidilate modo deserendus aul respuendusse ad id
non
essenf egit,
quameis
diu nonqui
videri polest. Sed
fuerunt, et ut poslerius essent, quan-
primo credat
nonne censes, nisi quod instiluit
do esse coeperuntvidero possunt,
:
lune
mirabililereis
exlendens quam non
perventuram, menlemque supplicem et quibusdam magnis nepraebeal indigueril, cessariisque praeceplis obtemperanstalia
forlassis
,
sed eas gratuita boni la te condiderit,
quadam
vilae actione perpurgot,illa
non
cum
sine
illis
ex aeternitatc
inilio
Hmesse
esse ali ter
quae pure veraCensesprofeclo.le
carente in non minore beatilale per- sunt
adepturumistis
?
mansil
(1).
Quid ergo
quorum de genere
jam credo, qui
facillime divina
CAPUT
IV.
secreta ralione certa capere possunt,si
liac via
veniunt, qua
illi
qui pri-
DE REVIiLATIOVE.Cura res tanta sit ut Deus libi, (homo) rationt) cognoscendus sit, o-
mitus credunt, numquid tandem oberit?
Nonsibi
arbilror.
Sed lanlum
ais,risi
tpiid eos facto
morari opus est? Quianihil
noc^buntceteris.
,
nocebunfp-
mnes(1) S.
puias idoneos esso percipiendisAu. do Civ.I\;l.
tamon exemplode se tonlum
Vix enim qui
Ub.
&ii,
cp. xvi ot xvii.
sentiat
,
quantum
12test: seti qui miniis
LIBER PRIMUS
excilandus est;ne-
esse
auctorem periculi
,
et
caeteris
qui amplius reprimenti us est; ut ne-
temeritatis
exemplum
(1)?
que quelare
ille
tlesperalione frangatur
,
Haec
est
saluberrima
auctoritas,a terrena
iste praecipitetur
audacia.
Quod haec prius mentis nostraehujus
facile fit, si,
etiam
ii,
qui valent vo-
inhabitatione suspensio, haec in
Deumcom-
ne cui sint periculoso invita- verum abpaulisper
mundi amore con-
mente
cogantur
incedere,est.
versio. Sola est auctoritas, quaestultos,
qua etiam
ceteris
tutum
Haec movet
ut ad sapientiam fe-
est provitlentia
verae religionis hoc stinent. Quamdiu intelligere sincerabeatis majo-
ipsum divinitus, hoc aribustratlitum,
non
hoc
ad
nos
usquead
decipi
servatum: hoc perturbare velie alque riuspervertere, nihil est aliud
auctorilate quidem miserum est: sed certe misenon moveri. Si enim Dei pro,
possumus
quam,
videnlia non praesidet rebus huraanis,nihil est
veram religionem sacrilegam viam quaerere. Quod qui faciunt nec si eis concetlatur quod volunt, possunt quo intendunt pervenire. Cujusmodi enim libet excellant ingenio nisi Deus adsit, humi repunt. Tunc autem adest si societatis humanae in Deum tendentibus cura sit. Quo gradu, nihil firmius in coelum reperiri potest. Ego quidem huic rationi non possum,
de
religione
satagendura.
Sin vero et species rerum
omnium,
quam
profecto
ex aliquo verissimae
pulchritudinis fonte
manare credennescio quae con-
dum
est, et interior
scientia
Deum quaerendum, Deoque;
serviendura meliores quosque animosquasi publice privatimque hortatur
non
est
desperandum ab eodem
ipso
i
Deo auctoritatemaliquam constitutam, resistere; nam nihil sine cognitione quo velut gradu certo nnitentes atesse credendum; quid possum dicere? tollamur in Deum. Haec autem, se-
Cum
et amicitia nisi aliquid
credatur posita ratione,
quam sinceram
intel-
quod certa ratione tlemonstrari nonpotest,
ligere dilficillimiira stultis est dupiciter
nulla
sit
,
et saepe dispensaulla culpa
nos
movet partim miraculis,:
domi- partim sequentium multitudine. Ninorum credatur. In religione vero hil harum est necessarium sapienti quid iniquius fieri potest, quam Hi quis negat? Sed id nunc agitur ut Dei antistites nobis non fictum ani- sapientes esse possiraus, id est inhae-
loribus servis sine
mum
poliicentibiis credant, nos ejus
praecipientibus nolinius cretlere? Po-
stremo quae potest esse via salubrior, quam idoneum primo fieri percipien- praeler animum et Deum: a quibus dae veritalis adhibendo iis fidem, sortlibus quanto est quis purgatior quae ad praecolendum et ad praecu- tanto verum facilius intuetur. Verum,
rere veritati quod profecto sordidus animus non potest. Sunt autem sordes animi amor quarumlibet rerum,:
randum animum suntstituta?sis,
divinitus con-
igitur videre velie, ut
animum
pur-
Aut
si
jara prorsus idoneus
ges
,
cum
ideo
purgetur ut videas,atque praepostecap. x.
circuire potius aliquantum, quaest ingredi,
perversum(1)
est certe
tulissimum
quain et
libi
Aug. Liber de
util.. crcd.,
DF.O
13corporis
rum. Homini ergo non valenti veruniintucri, ut ad idJal
(juod
sensusesse,
attingit
prsolo
iduncus
,
pur-
Deo colendum
ad (juem
gariquese sinat auctoritas praeslo est: inlelleclu ambiendum est non pauci quam panini miraculis, parlini mul- decussimi disputant sed iniperitum litudine valere nemo ambigit. Mira- eliam vulgus marium faeminarumciue
culum voco
,
quid(|uid
arduum
aut
in
tam mullis diversisque genlibus
insolitum supra speni vel facultalem et credit et praedical? Quod contiminanlis apparet. in quo genere ni- nenlia ustjue ad lenuissimum viclumliil
est populis aptius et
omninoin
stul-
panis et atiuae et
non quotidianaquod
so-
lis
honiinibus
quam
id
quod sensibus
lum, sed eliam per contextos pluresdies perpetuala jejunia;castilas
admovelur. Sed rursus haec
duo
dividuntur: quaedam enini sunt quae usque ad conjugii prolis(iue contem-
solam faciunt admirationcm: quaedam ptum, quod patierilia us(iue ad cruces vero magnani etiani gratiam bene- llammasque neglectas, quod liberalitasvolentiam(]ue conciliant. Nanisi (luis
usque ad palrimonia distributa pauperibus; quod deniqueaspernatiolotiushuju-s
volantem hominem cernatres nihil spectatoriafferat
,
cum
ea
commodi mundi
usque ad deside-
praeter
ipsum spectaculum miratur rium niortis inlenditur? Pauci haec tantummodo. Si quis aulem gravi et faciunt, pauciores bene prudenterque
desperato morbo affectus,
mox,
ut jus-
faciunt; sed
populi
probant
,
populi
sumneniin
fuerit
convalescat
admiratio- audiunt, populi favenl, diligunt po-
sanitaiis
suae
,
saiianlis
etiam stremo populisunt lilatem quod
:
pojiuli
caritateilio
superabit.
Talia
facta
ista
suam imbecilnon possunt nec,,
tempore quo Deus in vero ho- sine provectu in Deuni, nec sine quiniine, quantum sai erat, hominibus busdam scintillis virlutis accusant. apparebat. Sanali languidi, mundati Hoc factum est divina providentia perleprosi, incessus claudis, caecis visus,
surdis auditus est pedditus.illius
temporis aquani in
prophetarum vaticinia, per humaniHomines lalem doclrinamque Chrisii per apovinum con- stolorum ilinera, per martyrum con-
versam, saturata (juinque millia quin- tunielias, cruces, sanguinem, mortes cpie panibus, transita pedibus maria, p^' sanctorum praedicabilem vitam
mortuos
rcsurgenles
vidcrunt:
ita
atque in bis universis digna rebus
quaedam corpori manifestiore bene- lanlis atqne virtutibns pr temporum fcio, quaedam vero menti occulliore opportunitate miracula. Cum igitur signo, et omnia hominibus majeslalis tantum profectum fructumque videatestimonio consulebani: sic in se lune
mus, dubilabiraus nos ejus Ecclesiaecondere gremio quae usque ad confessionem generis huraani ab Apostolica Sede per successiones episcoporum, frustra haereticis circumlalran-
animas
errantes
mortalium
divina
commovebat
auctoritas (1).
Parnm ne vero consultum rebusiunuanis arbitraris quuJiiiMu1),
niliil
terre-
nihil
igneum
,
nihil
denique
tibus, et
partim plebis ipsius judicio,
S.
Aug. Llb. de
utll. crcd., cap. xvi.
[lartim conciliorum gravitate, partim
14
LIBER PRIMUSita
etiam miraciilorum majestate, damna- illud enim hominstis
loquitur, quod
culmen
auctoritatis obtinuit? Cui
in
homine
ceteris,
quibus
homo
con-
nolle primas dare, vel
summae
pro- slat est meli US, et quo ipse Deus so-
fedo impielalis est , vel praeceptis lus est melior. Cum enim homo rearrogantiae. Nani si nulla certa ad ctissime intelligatur, vel si hoc nonsapientiam salutemque animis vianisiest,
p test, saltem credatur factus ad ima-
cum
eos ralioni praecolit fides;
ginem Dei
;
profecto ea sui parte est,
quid
est aliud
ingratum esse opi
at-
propinquior superiori Deotiam
qua suhabet,in-
queEtsit,
auxilio divino
quam
tanto robore
perat inferiores partes suas, quas e-
praedilae auclritati velie resistere?si
cum
pecoribosipsa
communes
unaqiiaeque disciplinavilis et facilis,
,
quam- sed quia
mens, cui
ratio et
quamquid
ut percipi pos-
telligentia naturaliter inest, vitiis qui-
doctorem aut magistrum requirit; busdam tenebrosis et veteribus invatemerariaesuperbiaeplenius,li-
lida est,
quam divinorum saoramentorum,
fruendo,
non solum ad inhaerendum verum etiam ad perferendum
bros, et ab interpretibus suis nolle incommutabile lumen, donec de die cognoscere et incognitos velie da- in diem renovata atque sanata fat
mnare
(1)?est et
tanlae felicitalis capax, fide
primum
Magnum
admodum rarum
fuerat
imbuenda atque purganda. Inambularet ad veriveritas Deus Dei Filius ho-
eamdem constituit atque fundavit fisubstantiam pervenire, et illic discere dem ut ad hominis Deum iter esset hoex ipso, quod cunctam naturam, quae mini per hominem Deum. Hic est enimest quod ipse, non fecit nisi ipse. mediator Dei et hominum homo Chrienim Deus cum homine non per stus Jesus. Per hoc enim mediator, per aliquam creaturam loquilur corpora- quod homo, per hoc et via. Quoniam lem corporalibus instrepens auribus, si Inter eum qui tendit, et illud quo
universam creaturam corpoream el incorporeara consideratam compertamque mutabilem intentione mentis excedere, alque ad immutabilem Dei
qua
ut fdentius
tatem, ipsa
mine assumpto, non Deo consumpto,
nonSic
ut Inter sonantem et audientem ae- tendit
riaspatia
verberentur;
ejusmodi spiritalerasimilitudinibus
neque per quae corporum,
figuraturalio tali
sicut:
in
somnis vel quo
modo
nam
et sic velut corporis auribus loquitur, quia velut per corpus loquitur et vel- iiur Deus, quo itur homo (2). ut inlerposito corporalium locorum Hic prius per prophetas, deinde
media est , spes est perveniendi: si autem desit, aut ignoretur qua eumdum sit, quid prodest nosse quo eumdum sit? Sola est autem adversus errores via munilissima, ut idem ipse sit Deus et homo, quo,
via
intervallotalia
;
multum enimcorporibus:,
similia sunt
per se ipsum
,
postea
per apostolos,
visa
sed loquitursit
quantum
satis esse indicavit, locutus,
ipsa verilate
si
quis
idoneus ad etiam scripturam condidit, quae ca-
audiendum mente, non corpore. Ad nonica nominalur,(1) S.
eminenlissimaelib. n,
Aug.
Ibid. cap.
vii.
(2) S.
Aug. d$ Civit Del,
cap. u.
DE DEOauctorilatis cui ficlem
io
habomus de
bis
xit,
non secundum bomines, sed,
se-
rebusNanibis,
qiias
ignorare non expeJit, nec
cundum Deum
qui per eos locutus
per nosmetipsos nosso idonei sumus.si
est sapuit et vixit. Ibi si probibilirm,
ea sciri possunt teslibns no- est sacrilegiuma sensibus
Deus probibuit.
Si et
quae remota non sunl
dicium
est
llonora pa treni
luum
nuslris, sive inlerioribus, sive exle-
malrem tuam
Deus
jussit. Si
dicium
unde et praesentia nuncu- est Non moecbaberis, non liomiciquoJ ita ea dicinius esse prae dium facies, non furaberis et caenon liaec ora busensibus, sicut prae oculis quae prae- lera bnjusmodirioribus;patur,,
quae re- mana sed oracula divina fuderunl. mola sunl a sensibus noslris quo- Quidquid pbilosophi quidam inler niam nostro teslimonio scire non pos- falsa, quae opinali sunl, verum visumus de bis alios lesles requirimus, dero potuerunl el laboriosis dispuslo sunl oculis. Profecto ea, ,
eisque credimus a
quorum
sensibus
lalionibus
persuadere
molilifecerit
sunt,Deus,ad-
non credimus. Sicut ergo de visibilibus, quae non vidimus, eis credimus qui viderunl, atque ila de caeleris, quae ad suum quemque sensum corporis pertineni: ita de bis quae animo ac mente senesse, vel fuisse
remola
quod
mundumipse
islum
eumqueamore
providenlissimus
ministret, de bonestale virtulum, depalriae, de fide amicitiae,
de
bonis operibus atque omnibus ad mores probos perlinentibus rebus,vis
quamet re
tiuntur (quia el ipse reclissimae dicitur sensus,
nescienles
ad
quem finem,omnia
unde
et
senlentia voest,
quonam modo
essent isla
cabulum
accepit),
hoc
bilibus quae a nostro sensu interiore
de invisi- ferenda, proplielicis, boc est divinis vocibus, quauiN is per bomines in illacivitale populo
remota sunl,qui haec indisposila
iis
nos oporlet credere,
commendata sunt non
ilio
incorporeo lumino argumentalionum concertalionibus in,
didicerunt(1).
vel
contuenlur
manenlia culcala; ul non bominis ingenium, sed Dei eloquium conlemnere formiilla
Gensilla
illa, ille,
populus,illi
civilas,
daret, qui illa cognosceret (2).
respublii.a
Isralitae
quibus
Quisquis alienigena idestIsrael progenilus,
non expopulo
eredita sunl eloquia Dei, nullo
modo
nec ab
ilio
pseudopropbetasparilicenlia
cum
veris propbelis
in canonera sacrarum lillerarum re-
cordes inler se, atque in nullo dissen- Gbrislo,tientes,
confuderunt: scd con- ceptus, legilur aliquid propbelasse de si in nostrani noliliam venil,,
sacrarum lillerarum veraces aut venerilet
ad
cumulum;
a
nobis
abest
eis
agnoscebantur
lenebantur commemorari potestsariussii,
non quo necesdesit,
auclores. Ipsi oiseranl philosopbi, boc
eliam
si
sed
quia
amalores sapienliae,
ipsi
sapientes,
ipsi
iheologi, ipsi propbetae, ipsi
non incongrue credilur do- aliis gentibus bomines
fuisse, et in,
quibus hoc
"tores probitatis atque, quasi ad oslenden-
nongenuinum
dam
dissonantiam sancloriini livan- sum, et earuni staluere aulhenticam gelistaruiii hoc poliiis debenl assu- versionem, Aliud aulem est ipsos ii,
mere
fuleles et
dodi ad
oslendenilaiiiijioplieta-
bros
non accipere,
et nullo
eorum
vin-
unilatem sanctonuii eliam
culo detineri.quod Pagani de
omnibus
rum
libris nostris, quod Judaei de novo Te(1). Quid poluit pr salute nostra fieri stamento faciunl, quod denique nos ampliiis? Quid iiberalius di\ina pro- ipsi de canone haerelicorum. Si quos
videntia dici potest, quae a legibus suos et proprios habent, vel de iis qui sui hominem iassum et propler cu- appellantur apocryphi: non quod hapiditatem rerum mortalium jure ac bendi sint inaliquaauctoritateseciela,
merito niortalem sobolem propagan- sed quia nulla
teslificationis luce de-
tem non omnino deseruit/ Habet
de nescio quo secreto, nesi-io nira potestas illa justissima miris et quorum praesumptione prolati sunt. incomprt'Iiensibilibusmodis,per quas- Aliud est ergo auctoritate aliquorumeclarali,
damsibi
sacratissimas successiones
rerum
vel
hominum non
teneri
,
et aliud
servienlium, quas creavit, et se- est dicere.
Iste
quidemet
vir sanctusista
veritatem vindicandi, et clementiam omnia vera scripsit,liberandi.,
epislola
Quod quid(^m
quani,
sii
ipsius est
,
sed
in
ea ipsa hoc ejus
pulcrum quam sit magnum quam est, hoc non est Deo dignum, quam postremo id quod adverso audierisquaerilur veruni, nequaquaniintelii-
ejus.,
Ubi,
cum,
exvel
proba
non
con-
gere poterimus, nisi ab humanis et
anliquorum, proximis incipientes, verae religionis vel linguae praecedentis nude hoc in fide praei-eptisque servalis, non de- aliara linguam interprelatum est: sedseruerinms viam,et
ad exemplaria plurium codicum velfugias
veriora
quam
nobis Deus,le-
dicas
:
Inde probo hoc,
illius esse, il-
hoc pr me sogis vinculo, et Prophetarum presagio nai, illud centra me. Tu es ergo reet suscepti iiominis sacramento, et A- gula veritatis? Quidquid rontra te postolorum testimonio, et martyrum fuerit non est verum? Quid si aliusPatriarcharum segregatione, etquia
lud non esse
sanguine et Gentium occupatione munivit (2).
simili(luritia
insania
sed lamen qua tua confringatur, existat et dical:,
Erit divinarura scripturarum soler-
Immo
illud (juod te sonat
falsum est;
tissimus indagator, quilegeril,
primoetsi
totas
hoc autem quod centra
le est
verum
notasque habuerit,
non- est: quid acturus es, nisi forte aliura
diini intelleclu,
jam lamen lectione, librum prolaturus, ubi quidquul ledumtaxat eas quae appellantur cano- geris secundum tuam senteniiam possil inlelligi'i' Hoc si feceris non (1) S. Aug. de conscnsu EranscltHtar., lib. ni, cap. VII. de aliqua ejus parlicula, sed de loto, ,
(2)
1(1.
de Moribus Ecclesiae Cathol.
,
lib. i,(3)
cap.
VII.
De Doctrioa
Dk
Llise
Christ. Aug. n.
2r,.
Codeu-
Doym. Voi.
I.
18aiidies contradicentera et
LIBER PRIMUS
Falsusve!"te.s?
est.
clamanlem nodus Tridentina statuit Vulgatam Quid ages? quo te con- quae longo tot saeculorum usu in:
qiiam
libri
a
te prolati ori-
ipsa Ecclesia probaia est, in publicis
ginera, quara vetustatem,
quam
se
lectionibus, dispulationibus, praedica-
Nam tionibus et expositionibus , pr auhoc facere conaberis, et nihil va- thentica habendam ; et nemo illam lebis: et vides in bac re quid Eccle- respuere quovis praetextu audeat, vel siae Catholicaevaleat auctonbus,quae praesumat.riera successionis testera citabis?si
ab
ipsis fiindatissimis sedi
bus Aposto-
Auctoritas
Ecclesiae
irrevocabilis
hodiernum diem est; ipsa semper necessaria fuit. Quia succedentium sibiraet Episcoporum caligantes hominum mentes consuetuserie et tot populorum consensione dine tenebrarum, quibus in nocte peccalorum vitiorumque velantur, perfi mia tur (1). Hinc sacrosancta Synodus Triden- spicui tali snceritatique rationis aspetina Orlhodoxorum Patrum exenipla cium idoneum intendere nequeunt; secuta, omnes libros tam veteris quara saluberrime comparatura est, ut in lalorum usquead novi Testamenti,
cura utriusque u- cera veritatis aciem tilubanlem veluti
nus Deus
sit
auctor, nec
non,
tradi-
ramis humanilatisopacala inducat auctoritas (2). Si
tiones ipsas, tura ad fdera
tura ad
invenires aliquem quiface-
niores pertinentes, taraquara vel ore
Evangelio nondura credit, quidres dicenti libi:
lenus a Cbristo vel a Spirilu Sanclodictatas,
Non
credo? Ego vero
et continua
successione inpari
Ecclesia
Gatholica
conservatas
Evangelio non crederera nisi me catbolicae Ecclesiae comraoveret auctoritas...
pietalis alTectu ac
reverenda suscipii
utraraqueScripturarasimiliter
ac venera tur.
raihi
catbolica
commendat
auctori-
Nemo
vero suae prudenliae innifidei et raoruni,
tas (3).
xus in rebusdificationeni
ad ae-
Et quoniam Ecclesia, utistohis
doctrinae
cbristianae
ad
Timotheum,
est
ait Apocolumna
perlinentium, Sacram Scripturani adsuos sensus contorquens, contra
et firraamentura veritatis; in ejusau-
eum
clorilate
sensum quem tenuitvero sensuet
et tenet Sancta
quiescendum est, et qui eam non audierit, juxta Salvatoris Dominieril sicut
Mater Ecclesia, cujus est judicare de senSentiara,interpretalioneScri-
etbnicus et pu-
ipsara sunt, centra veritaiem , contra raScripturam Sacram interpretari au- tionem. Ecclesia a Cbristo gubernata, deat, etiamsi hujusmodi interpreta- qui cura ea se futurum proraisit us-
pturarum Sacrarum, aut elani unaniraem consensum Patrura,
Hinc scientiae, quae firmacontra mento veritatis repugnant, erroneaeblicanus.
liones nullo
in lu- que ad consuramalionera saeculi, et a Et relate ad ver- Spirilu Sanclo perenniter illustrala siones Scripturarum Sacrosancta Sy- errare nequit. Christus enim sapien-
unquam temporefore.
cem edendae
(1)
S.
(2)
Aujj.
Aug. coutra Faustum, lib. xi. de Mor. Eoo]. Cathol., e. li.
(3) Id.
contra Epist. Hanicb.,v.
quem vocant
fun-
damenti cap.
DE DROtla
19personalveritatissi
Palris est, os Clirisli Ecclesia est.
sola
pollicitatio
:
tam manifesta monQiiae opponiintur ori Cliristi stratur ut in dubiuni venire non santur sapieiitia, et ventati. praeponenda est omnibus ilIn (-atholica Ecclesia, nt oniittainns possil sincerissimam sapientiam ad ciijus co- lis rebus ^ quibus in catholica teneadver- quae quidem, ,
giiilionem palici spiritales in
liac vita
mur:
si
autem promiltitur
,
et
non
perveniaiil,sed ex
minima;
parto, quia
exhibetur
nemo
nos movebit ab ea
homines sunt, nec tamentatione
cognoscunt
fide, quae aniniuni noslrum tot et si ne dnbicaeteram quip- tantis nexibus chrislianae religionis
pe tiirbam non intelligendi vivacitas,sed
adstringit (1). Traditiot
divina
veri-
credendi
simp!icitas tutissimam
lem Scripturae Sacrae
ostendit, et
facit.
Ut ergo hanc omittamus sapien-
Scriplura Sacra Iraditionis necessita-
tem. Traditio divina fuit priusquam non credunl (etherodoxi); multa snnf Sacra Scriptura esset ; tempus fnit alia, qiiae in ejns gremio nos jnstis- quando non existebat Sacra Scriplura
tiam
quam
in Ecclesia esse calholica
sime leneant. Tenet consensio popu- et Reiigio divinitus inspirata lornm atqne genti um: tenet aiictori- stebat; traditionem agiographi,
,
exiscri-
tasmiracnlis indicata, spe mitrila, ca-
ptis
servaverunt.est,
ntate ancia, vetnslate fii-mata: tenet
opus
Traditione quoque neque enira ex Scripturis
ab ipsa sede Petri Apostoliscendasovessuas
,
cui pa-
peti possunt
omnia. Idcirco
alia
scri-
post resurreclio-
pto; traditione alia sanctissimistoli
nem Dominus commendavit, usqueadpraesenleni episcopatiim successio sa-
reliquerunt
(2).
ApoNon omnia (escriptis,
nim Apostoli) tradiderunt per Epiet
cerdotum: tenet postremo ipsum ca- stolam, sed multa etiam sinetholicae
nomen, qnod non sine causa tam mullas haereses sic ista Quamobrem Ecclesiae quocjue tradiEcclesia sola obtiniiit, ut cum omnes tionem censearaus fide dignam. Estfide
ea
quoque sunt
credenda.
inter
haereticiqiiaerenti
se
calholicos
dici
velint,
traditio?
Nihil quaeras amplius (3).est
tamen peregrinovel
alieni, ubi
ApostolicumJuxta
(igitur)
etiam
non(4).
ad calholicamconvenialiir, nullushae- scriptis
traditionibusillud
inhaerere
reticorum
basilicam
suamIsta
,
vel
Apostoli.
Itaque fratres
domum
audeal estendere.
ergo state
et
tenete TradiLiones, quas di-
tot et tanta
nominis
cliristiani caris-
dicislis, sive i)er
serinonem, sive per
sima vincula recte hominem tenent epistolam iiosiram. Ecclesiastica traditio habelur vel credentem in Calholica Ecclesia etiamsi jropler noslrae intelligenliae ex concorde doclrina Pairum san,
tardilalem vel vitae merilnm verilas ctorum vel oraculis
Romanae
Eccle-
nondum
se apertissime
ostendat. A-
siae
maximaeest
et
antiquissimae intradi-
pud etherodoxosanlem obi nihil ho- qua ea quae rum est, quod nos invitel, ac leneat^(3)
ab Apostolisii
CbryaoBt.II.
Hom.
iv iu Epis.
ad Thessalon.,
(r(2)
Aiig.
contra Ep. Matiicb., cap.61.
iv.
cap.(4)
Epipbanias Ilaeres.
Lib. de Spirita Sancto cap. xxix.
20tio, et
LIBER PRIMUS
annuntiata
liominibus
fides
dum
universali
sunt
consensu con-
per successiones episcoporum perve- stituta, se et non illa destruit, quisquis nit usque ad nos. Ad liane eiiim Ec- praesumit aut solvere quos ligant, clesiam, propler potenliorem princi- aut religare quos solvunt. Quisquis pali taleni necesse est omnem conve- ergo aliud sapit anathema sii (2).nire Ecclesiam, hoc est eos qui sunt undique fideles, in qua sernper con-
CAPUT
V.
servata est ea quae est ab Apostolis tradilio('l). Habetur etiani a conciliis,
DE FIDE ET RATIONE.
quorum quidem
tanta est aucto-
ritas
Initium atque fundamentum caconvocante, praeside et con firmante Romano Pontifice, ut sanctus Iholicae Religionis est fides, sine qua Gregorius Magnus inqult concilia ad piacere Deo nemo potest. Donimi Dei sua usque tempora celebrata se ve- est et radix omnis justificalionis. Acnerari sicut quatuor Evangelia, et sic cedentem enim ad Deum oportet creprofessus est: Quia corde creditur dere quia est; lumine fidei ducimurad justitiam, ore autem confessio sit ad ediscenda mirabilia Dei, solo luad salutem, sicut sancti Evangelii mine fidei ratio nostra roboratui-, e-
quatuor libros sic quatuor concilia vehitur atque perficitur; et e centra suscipere et venerari me faleor. Ni- orbata lumine fidei in tenebris evol,
caenum scilicet in quo perversum vitur erroribus implicata languet. Arii dogma destruitur: Constantino- Sapientes hujus saeculi per ea quae politanum quoque in quo Eunomii facta sunt Deum cognoverunt sed,,
et
Macedonii
error
convincitur. Ein
non ut Deum
glorificaverunt. Exi-
phesinum etiam primunistorii impietas judicatur:
quo Ne- stentiam Dei non dubitarunt recosit
Chalcedo- gnoscere; sed quid Deus
quaenam
nense vero in quo Eutychis, Diosco- sint incommulabiles ej US gloriae, quaerique pravitas reprobatur: tota de- nam adoranda Dei attributa, Deumvotione complector, integerrima ap- quonam cui tu adorari oporteat non proba tiene custodie. Quia in bis velut cognoverunt; alioquin illum glorifiin quadralo lapide, sanctae fidei slrucassent.
A Deo discendumsit:
est
quidsub-
ctura consurgit
,
et
cujuslibet
vitae
de Deo discendum
quia nonnisi
alque actionis
norma
consislit. Quis-
se auctore cognoscitur (3).
Non
non tenet, e- eunt ingenia nostra in coelestem quis tiamsi lapis esse cerni lur, tamen ex- scienliam neque incomprebensibilem tra aedificium jacet, Quintum quo- virtutem sensu aliquo infrmitas noque concilium pariter veneror. Cun- stra concipiet. Ipsi Deo de se creden-
eorum
soliditatem
;
etas
vero
quas
praefata
venerandaQuia
dum
est; et
concilia
personas,
respuunt respuo.amplector;
slrae tribuil,
iis quae cognilioni noobsequendum(4). Donum
Quas(1)
venerantur
Dei, fides est, seu virlus a Deo in(3) S.
(2) S.
Irenaeiis adve^sus Haereses, cap. iii. Greg. Magnus, lib. i, Epist. xkiv.
Hilarius de Trnit.,
lib. 5.
(4) Ibid. lib. IV.
DE DEOfusa;cujiis
i>l
Inuline
mens
liominisiis
siienlia acclamante conscientia. Absii
illuslijta lrmiter assenlitiir
om-
ergo, absit, ut bos lnes fides babealChristiana.
Academicorum sunt islae est dubitare , quorum de omnibus, sciro nibil. Ego vero siiil sive illa sacris liUeris expressa sint, sive non sint. Hoc domini Dei, securus in niagistri gentium senieiiquoniam non baec virtus, baec fides efTicit ni ni- tiani pergo et scio bilo niagis de mysleriis diibitemn?, confiindor fides est subsianlia rerum argumenlum non ai>([nani si vel ociilis mysleria conspi- sperandarum cereiniis vel ralione mysteria com- parentium. Substantia, inquit, rerum non inaniura pbanlaprehenderenius; imo certiores sumus sperandarumnibus, qiiae Deus revelavil et nobis
per Efclesiam suam credenda propo- aeslimationes
,
,
,
,
de mysieriisperientia
inani,
de
bis
quae e\-
sia
conjecturarum. Aiidissubslantiam,liceilibi
sensuum nobis
vel ratio re-
non
in
fide
putare vel dihac, illac jue
piaesental;quamvis mysteria arcana sputare prsiili
libilu,
non
atqne(des,
incoin|>reliensibiIia.
Est
vagari
per
inania
opinioiium,
per
autem
ni ail Aposlolus, fiitn-
devia
errorum. Subslanliae nomine
ranira siibstantia rerum
argumenlumtde,
aliquid libi certuni
fixumque
praefi-
non apparenti um.Ai)>it (iizitur)
gilur; certis clauderis finibus, cerlislimitibus coarclaris:
ut putamiis in,
non
est
enim
vel
sjie
nostra aliquid
ut
is
(Abai
fides extimatio, sed cerlitudo (1).
lardns) putat, dubia aeslimatione pen,
Credimus enim ut cognoscamue, deiis, non m.igis totum quod in ea non cognoscimus ut credamus. Quod est certa ac solida veritate subni- enim cognituri sumus, nec oculus,
xum,
persuasum, stabilitum
vidit, nec auris audivit, nec in cor consecratum bominis ascendit. Quid est enim fipartii Virginis, sanguine Redempto- des nisi credere quod non vides? ris gloria Resurgentis. Teslinionia Fides ergo est quod non vides cre-
oraculis el miraculis divinituset
,
ista credibilia facla
sunt nimis. Si quospiriliis
dere
,
veritas
quod
credidisti
vide-
min'is Ipse postremo
re (2).
testimoniumfilli
spirilui
nostro,
quod
Haec gniim
est
enimsi
laus fidei
,
si
Dei sumus.
Quomodo ergo fidem
creditur non videlur. Nani quidest,
quod ma-
quis audet dicere aestimationem nisi
creditur quod videt'ir,
Domini senquando discipulum arguii fabulam putet? Scio cui credidi et dicens: Quia vidisli credidisti; beali certus sum, clamai Aposlolus: el tu qui non vident et credunt? Et nemibi, clamai Augustinus, subsibilas scio ulrum credere dicendus est quisfides est aeslimalio? Tu mibi ambi- qiie quod videt. Nam ipsa fides in guuin garris quo nihil est certius. Epistola quae dicilur ad Hebraeos ita Fides, ail Augustinus, non conjeclan(1) S. Bern. de error. Petri Abailar. ad Innoc. do vel opinando babetur in cordequi sjiiritum isluin nondura accepit,illam ejusdem
secundumteuliam,
quia Evaneelium adbuc ignorel aut
,
il
CSp. IV.
in (pio est,
ab eo,
ciijus est,
sed certa
(2) S.
Aug. Tract. 40 io Joannem.
22est definita:
LIBER PRIMUSEst
autem
fides
spe-
filium
non ante credebanl: sed cum
ranlium subslanlia, convictio rerum in ilio factum esset, quod ante praequae non videntur. Qiiapropter si dixit fides illa quae tunc quando fides est rerum, quae creduntur, ea- ilhs loquebatur, revixit et crevit (1). demque fides earum est quae non vi- Quae apparent (igitur) jam fidem dentur, quid sibi vult quod Dominus non habent, sed agnitionem. Nec fialt: El nunc dixi vobis prius quam des habet meritum, cui humana ratio praebet experimentum (2). fiat, ut cura factum fuerit credalis? Obsequium fidei rationabile est creNonne polius dicendum fuit: Et nunc, ,
dixi vobis priustis,
quam
fiat,
ut creda-
dibihtatislibus
eorum quae
Ecclesia fide-
quod cum factumet ille
fuerit videatis?est:
credenda proponi t rationes mi-
Namquoddidit
cui
dicium,
Quia
rifcam ineluctabilemque
habent po-
vidisti
credidisti
non hocaliud
credidil
tentiam. Quera
enim non moveat adordo, el ipsa connexio
vidit;
sed
vidit, aiudcre-
credendum
tantus ab inilio ipse re-
credidit: vidit
enim hominem
rum gestarum
Deum. Cernebat quippe atque lemporum, pi-aeteritis fidem de praelangebat carnem viventem, quam vi- sentibus faciens priora posteriori bus
deral morienlem: et credebat
Deum
et
recentioribus antiqua confirmans.
in carne ipsa latenlem. Credebat ergo,
Eligi tur
unus ex gente Chrddaeorum,
mente quod non videbat per hoc piotate fidelissima praeditus, cui proquod sensibus corporis apparebat. Sed missa divina post tanlam saeculorum etsi dicuntur credi quae videntur, seriem novissimis temporibus comsicut dicit unusquisque oculis suis se
plenda prodantur
,
atque
in ejus se-
credidisse:
Non tamen
ipsa
res est,
mine omnes geutes habiturae bene-
quae in nobis aedificalur fides, sed dictionem pronuntianlur. Hic unum ex rebus quae videntur agitur in veruni Deum coleus universilatis de nobis, ut ea credantur quae non vi- creatorem gignit fliura senex,
,
,
dentur. Quocirca quodnlo Deus in cujus aeternitate nbiijue sunt. Tolus orbis illis locus nulla est omnino mutatio, creator sii unus est. Quid ubi geratur l^im faigilur,
temporum(1) (2)
et ordinalor,
quomodovi.
di-
cile sciunt,(3) Ps. ciir.(4)
quam
enuntiant
().
Aug. 1 Tract. in Joannom. Aug. de Civ. Del, lib. ii, cap.
Tcrtullian. Apologct., cap. xxii.
De Luise
Codex,
Dogm. Voi.
I.
66
LIBER TERTIUStes
In gratia condili sunt. Deus enira
ob firmitatem
et
vigorem,
et
quod
Angeles cum bona voluntate, idest cum amore casto, quo illi adhaererent, creavitsimul eis condens naluram et largiens gratiam. Si boni Angeli fueruntprius sinebona voluntate,seipsis
per eos signa et miracula frequentiusfiant; Potestates
quia hoc potentius
caeteris
in
suo
ordine perceperunt
eamque in Deo non operante fecerunt; er- tur;qiiam abilio fa-
eorum ditioni daeraones subjecti sint, earumque potestate comprimanut
Principatus
quod
inferioribus
gocti
meliores a seipsis,
ordinibus
ad
explenda divina
my-
sunt? Absin Quid enim erant sine steria praesint; Archangeli qui mybona voluntate, nisi mali? Aut si pro- steriorum divinorum conscii, nonnisipterea non mali, quia nec mala voluntas eis ineral (neque
maxima nuntiant et Angelis praesunt;Angeliofficii
enim ab
ea
quiest
quam,
nondum coeperant habere, defecerant) certe nondum tales nondum tam boni quam esse cum voluntate bona coeperunt. Autcerte,
minima. Angeli nomen non naturae (2).
CAPUT
III.
si
non potuerunt
seipsos facerefecerat,
liores,
quam
eos
ille
mequo ne-
DE ANGELORUM CREATIONE.Ubi de mundi constitulione sacrae loquuntur, nonevidenter di-
moet
melius quidquam facit, proTecto bonam voluntatem, qua meliores
litterae
essent, nisi operante adjutorio creatoris
citur
utrum
vel
quo ordine creatisi
habere non possent...
sint Angeli: sed
praetermissi
non
Confi tendum igiter est
cum
debita
sunt, vl coeli nomine, ubi dictum est
laude creatoris, non ad solos sanctos In principio fecit Deus coelum et bomines pertinere, veruni etiam de terram vel potius lucis hujusdequa sanctis Angelis posse dici quod cha- loquor Fiat lux et facta est lux ritas Dei diffusa sit in eis per Spiritum significati sunt. Non autem praeterSanctum qui datus est eis; nec tan- missos esse bine existimo, quod scritum hominum, sed primitus praeci- ptum est requievisse Deum in sepueque Angelorum bonum esse quod ptimo die ab omnibus operibus suis scriptum est: Mihi autem adhaerere quae fecit, cum liber ipse ita sit exorDeo, bonum est (1). sus. In principio fecit Deus coelum Angeli vocantur in sacris litteris et terram et ante coelum et terexercitus Domini. Novem Angelorum ram nihil aliud fecisse videatur. Cum chori adnumerantur. Serapbimab ar- ergo a coelo et terra coeperit, atque dore charitalis appellantur; Cherubim ipsa terra quam primitus fecit, sicuta scientia sublimissima ; Throni ob Scriptura consequenter eloquitur incelsitudinem eorura quasi sint Ibro- visibilis et incomposita, nondumque nus Dei modo singulari; Dominatio- luce facta utique tenebrae fuerint nes quod mira potentia praeemineant super abyssum, idest, super quamdam,
ceteris ordinibus inferioribus; Virtu(1)
terrae et aquae indistinctam confusio(2)
Aug. de Civit Dei,
lib.
xn, oap.
ix.
Greg. Hom. xxxiv iu Evang.
DE RERUM CREATIONE
67
nem; ubi enim lex nonsinl necesse esl,
est,
lenebrae
) S. Leo in Ep. ad Flav. (6) S. CyriUus Alexand. in Epist. ad Valerianum.(3)
90erat inter
LTBER QUARTUS
omnia genera mortis
ilio
Longitudo in eo quod ab ipso lignou.squeibi
genere
exsecrabilius, et
formidolosuscipiendo
ad
terram
conspicuum
est:
sius (1). Quoti jiisteChristiis injusle
debebat Adam,
enim quodam modo
slatur, idest;
mortemexpandit:
persistitur el perseveratur
quod
lon-
persolvil.
Ille
manum
ad
ganimitati tribuitur. Altitudo in ea,
pomoriim dulcedinem iste ad crucis ligni parte qua ab ilio quod amari tudinem: ille arborem necis, versum figitur,sursum versusiste
transrelin-
salulis
osfendit.,
Adam mortemSi
quitur,
hoc est
ad
caput cruci fixi,
vitam quia bene speranlium superna expemors Do- ctalio est. Jam vero illud ex ligno mini nostri Jesu Cliristi redemplio quod non apparel, quod fixum occulest omnium ac ejus inlermediiis ille tatur, unde totum illud exurgit, prointiilit
universis
et Cliristus(2).
omnibus reparavit
paries maceriaesolvilur conficiturque
funditatem significai graluilaeliae (d).
gra-
vocatio gentium.
Quomodo nos advo-
casset, nisi cruci fi xus esset? In sola
Christus vere mortuus est et sepultus.
enim cruce mors extensis porrectisque manibus toleratur ideo par erat ut Dominus hoc modo mortem sustineret manusque ejus extenderenlur, ut hac quidem veterem populum, illa vero Gentiles attraberet et ambos in se con j ungerei (3).;,
Clajuavit voce
magna
emisit
spiri lum (6).
Humiliavit semetipsum
factum obediens usque ad mortem,
mortem autem
crucis (7).bis
Etenim tumulus
paratur, qui
sub lege sunt mortis. Victor mortis
Non
frustra tale
genus mortis
(sci-
licei crucis) elegit, nisi
ut in eo la-
tiludinis liujus, et longiludinis, et altitudinis, et
tumulum suum non habet. Quae enim communio tumulo el Deo? Specialis igitur praeter communera omnium mortem mors Clirisli est, et ideo^non
profunditatis
magisterIn cha-
cum
aliis sepelitur,
sed solus
tumulo
xisteret.
De qua
scilicet scribil
A- includilur... MorsChristi communis,
postolus ad Ephesios (4):
secundum naturam
corporis, specialis
est autem comprehendere cum omnibus sanctis Joseph, cujus in tumulo ponilur? quae sii latitudo et longitudo, et Ulique ille justus. Bene ergo Christus
ritate radicali, et fuudati, ut possitis
seciindum virtulem. Quis
,
sublimitas
et
profunduni: scire eliamcliaritaleui
monumento
creditur justi, ut habeatubi
supereminenlem scienliaeCbrisli ut implearnini
Filius hominis
caput
suum
re-
omnem
pleni-
clinet,et justitiae hnbitalione requiescat.
Uidinemligitur.
Dei.
Nam
latitudo est indesi per
Bene autem novo, ne
alius su-
60 ligno quod transversum
scitatus a perfidis diceretur (8).
Hoc ad bona opera pertiPersona divina nec ab anima Christi, net,quia ibi extenduntur manus. nec ab ejus corpore separata fiiit, sed(1) S. Ang. de div. quaestion. octogiuta tribus, Quacst. XXV.(2)
(4)(.5)
Awctor Sermonis inter Augustinianos olim
(6)
Ephes. IH. S. Aug. Epist. cxL alias cxx. Matth. xxvii.
101,
nunc
in api)endico 31.
(7)
Ad
Philippens.
ii.
(3) 8.
Athan. de Incarn. Verbi Dei.
(8) S.
Ambros.
lib.
10 in
Lucam.
DK DKO REDEMPTORRcura
91
anima (Jescendenle ad
inferos, e(
dicimus,
non subauditur
nisi
.Jesus
cum
corpore jacenti in sepulcro vere
Christus, Filius Dei unicus
Dominus
et secundiim liypostasim fiiit conjun- noster. Nec miremini. Sic enim didicta. Quia, o Domine, si quis etiam tu- cimus Filium Dei unicum .lesum Chri-
nicani illaesa carne tua conscindalfacit
libi
stuiu
Dominiiiii
nostrum sepultum,
injuriam. Nec
sic
clamas pr
cum
sola caro ejus.sepulta sit,(juem-
veste Ina, ni dicasconscidisti tnnicam
admodiim, verbi gratia, dicimus A-
meam,ista
sed conscidisli me.et
integer et veruni dicisniliil
Loqneris postolum Peirum hodie jacere in seex carne pulcro, cum et illud verissime dicaSic et
tua
detraxit
qui laesit.
mus,
Doniinus Christus crucifixus
est.
Do- gaudere.est,
eum in requie cum Christo Eumdem (luippe ApostolumNon enim duoest.
minusnoster
estest.
unicus Patri
et
Salvator
dicimus:sed unus
apostoli Petri,
Taraen
crucifixus
Eumdem ergo
ipsuin diin
sed in carne et sepultus in sola carne.
cimus, et in solo corpore jacere
Nani ubi sepultuspultus est, lune
est, et
ibi
quando se- sepulcro et in solo spiritu gaudere nec anima fuit. cum Christo (2). Ab ipso namqu
Sola caro Jacet, et tu dicis
Dominus conceptionisChristoillius
virginalis exordio sic in
noster? Dico piane: Quia vesfem inlueoret
personalis unitas mansit, ut
vestitura adoro.
Caroin
ulriusque
naturae
inconfusa veritas
vestinientura fuit. Quia
cum,
forma perduravi!. Ut necvelli,
homo
a
Deo dilio-
Dei essel, non rapinam arbitratus estse esse
nec Deus a suscepto possetseparar!.
aequalem Deoin
sed
semetiservi ac-
mine
Nec tamen Deus ho-
psura exinanivit,cipiens
formam
minem
consumerei, nec
homo Deum
horainum in aliquo permularet, et licet in factusetliabilu invenlus ut bouio(l).) Christo morte camera morientem Cura sii totus Fdius Dei unicus Do- fuisset anima desertura; divinitas minus noster .Jesus Christus Verbum lamen Ghristi nec ab anima, nec a et homo, atque ut expressius dicam carne posset separar suscepta (3). Passio el mors Christi non fuerunt Verbum, anima, et caro,- ad totumsimilitudinerai
refertur quodfuit
in
sola
anima
irislis
coactae, nec necessariae,et
sed volun,
usque ad morlem; quia Filius tariae([uil
liberae..Jesus,
Dei unicus Jesus Christus Iristisfuit.
enim
Ego pono animara meam,
in-
ut
Ad totum refertur, quod in solo ho- iterum sumam eam. Nemo mine crucifixus est, quoniam Filius eam a me, sed ego pono eamDei unicus .Jesus Christus crucifixusest.
lollit
a
me
ipso:
et,
potestatein
habeo ponendihabeo
Ad lotum
refertur (piod in solaest.
eara
et
poleslalem(4).
iterum
carne sepultus
Ex quo
enira coe-
sumendi eam
El cura ejus vita:
dicile pimus (licere credere nos in .lesum insidiaretur ab Herode ail Chrislum Filium ejus unicum Domi- vulpi illi, Ecce ejicio daemonia, et num nostrum quid(iuid aliud de ilio sanitates perfcio hodie, el cras, et
111 8.1
2) S.
Aug. Tract. Aug. Serm.
i.xii
in -loan.
(3) S.
ccxiii
de tempore alias cxix.
(4)
Fulgentius Joan. X.
lib. ni.
92tertia
LIBER IV, DE DEO REDEMPTOREdie consumor:
verumtamen praeceptum
signat,si
quam cum
Patre
oportet
me
hodie et cras et sequenti concordiam. Quod
humiliter et hu-
die ambulare: quia non capit pro- mane locutus est auditorum imbecilliphetam perire extra Jerusalem (1). tati tribuendum (3). Qui mortuus est Polestatem suam monstravit quando pr nobis turbatus est idem ipse pr inclinato capite Iradidit spirilum. nobis. Qui ergo potestate mortuus Videtis poteslatem morientis, quod est, potestate turbatus est. Qui transhoc expectabat donec omnia com- fguravit corpus humilitatis nostrae,
plerentur, quae de
ilio
praedicta fue-
rant
ante
mortem
futura...dixit.
PosteaPerfe-
conforme corpori gloriae suae, transfiguravit etiam affectum infrmitatis
quam completactum est, et non veneratplus
abscessit polestate, quia
mirati
nostrae, compatiens nobis afifectu animaesuae. Proinde quando turbalur necessitate. Ideo quidam magnus, forlis, certus, invictus, non sunt istam potestatem ei timeamus quasi deficial. Non pesunt,
morientis,
quam potentiamQuia
miraculaponit,
rii,
sed nos quaerit. Nos, inquam, nos:
sic quaerit Nos ipsos in illius causam perturbatione videamus, ut quando cur faciat afTert, quod scilicet sit Pa- turbamur, non desperalione pereastor, et Pastor bonus. Bonus autem mus. Quando turbatur, qui non lurPastor ad oviumcustodiam hortatore baretur nisi volens, cum consola tur non indiget. Quod si in hominibus qui turbatur et nolens. Pereant arusu venit, multo magis in Deo. Ideo gumenta Philosophorum, qui negant Paulus inquit quod se ipsum exina- in Sapientem cadere perturbaliones nivit. Nihil aliud autem hoc in loco animorum stultam fecit Deus sapien-
facientis (2).
se
ipso
omnino
praecepto
non
indiget.
Et
;
tiam hujus mundi.
(4).
Lue. XIII. (2) S. Aug. Tract. xxxi in Joan. de Christi morte.(1)
(3)
S.
(4) S.
Chrysostomo hom. lix in Joan. Aug. ex Tract. lx in Joan.
LIBER QUINTUSDe jiistificatione et gratia.
CAPUT
I.
esse; ut quisque
agat grat.ias Christo^
nostrum non minus quam si ob i-
DK JUSTIFICATIONE EX MORTE CHRISTI,Christiis pr
psum solum
advenisset. Neijne
enimtan-
recusaturus erat vel ob
unum
omnibus,est,
ei singiilis
tam exhibere dispensaiionem; adeo
non pr solis quemlibet hominum pari charitatis enim ait: * Ipse modo diligit orbem universum. Itavulneralus est propter iniqiiitates no- que vidima quidem pr tota oblata stras attritiis est propter scoler est natura ac sufficiebat omnibus nostra: disciplina pacis nostrae super servandis. Caeterum soli illi qui crehoniinibus iiiortuuspraedeslinatis. Isaias,,
eum et livore ejus sanali sumus. diderunt, sunt, quibus usui fuit beOjnnes nos quasi oves erravimus, u- neficium. Attamen non abslerruit nusquisque in viam suam declinavit: eum a tali oecouomia quod non o,
Et posuil Dominus in eo iniquitatem mnes accederent; sed quemadmodum omnium nostrum (1). Et Joannes in Evangelio convivium omnibus quiBaptista ait de Christo: Ecce agnus
dem paratum
erat,
verum quoniam
Dei, ecce qui
lollit
peccata
mundi (2).
qui vocali fuerant venire noluerunt,
Et Apostolusait: Cbaritasenim Chri- non pariter suslulil quae fuerant paibidem et hic sti urget nos. Extimantes hoc, quo- rata, sed alios vocavit:
unus pr omnibus mortims fecit. Nara et ovis, quae fuerat a nonaest, ergo omnes mortui sunt: Et pr ginta novem distracla, unica erat, nec omnibus mortuus est Christus (3). tamen hanc conlempsit (5). Ostendat Chrislus licei non esset lucrifacturus aliquis non licuisse proditori, perindesi
niam
omnes, nibilominus tameii pr om- ac aliis discipulis, divina frui gratia, nibus mortuus est, quod suum erat el nos viclos fatebimur. Sin autem adimplens (4). Ast Paulus ait: Qui perinde ac alii divina seplus gratia dilexit me et tradidit semetipsum pr nulu suo in perditionis baralhrum me, quid facis, o Paulo, dum com- decidil; quomodo non eum servavi! munia proprie tibi vindicas, quaeque Christus, qui bonitatis suae opem ei pr loto terrarura orbe facta sunt, impertiit, el quantum special ad ray-
libi
facisIsaiac
peculiaria?(2)e.
DeclaralI.
par
lionem auxilii
,
eum
servasset
,
nisi
(1)
Liit.
.Ioan.
(3)
Ad
CorintU.
v.
(4) ChrysoBt. Hom. vi in Epiet. (5) Ibid. in cap. ii ad Galat.
ad Rom.
>
94voluntale sua ipse
LIBER QUINTUS
malum
sibi nitro
di missis est foras, et
jam non vasasuntChristi.
arcessisset (1)? Judas tradtor piinilusest,
diaboli, sed
membraita
impensa est hunos redemit sanguine suo et illum mano generi, ut ad redemptionem punivit de pretio suo. Projecit enim ejus etiara qui regenerandi non eprelium argenti quo ab ilio Domi- rant, pertinerent: sed ita ut quod nus vendilus erat nec agnovit pre- per unicum exemplum gestum est, ;
et
Christiis
crucifixus est. Sed
Cujus mors non
tium, quo ipse aerat (2)? Quis
Domino redemplus pr
universis
,
per
singulare sacra-
mortuus est? Uniciis? mentum celebraretur in singulis. PoPro quibus mortuus est? Ulinam pr culum quippe immortali tatis, quodbonis, utinam pr justis. Sed quid?
confectum
est
de infirmitale nostra,,
Etenimpiis
impiis mortuus
babet quidem in Qui donavit im- se ut omnibus prosit; sed si non mortem suam, quid servai justis bibitur non medetur (4).et virtute divinaest.
Ghristus, ait Apostolus, pr
nisi
vitam suam (3)?peccati,
Cumcor,
rectissime
dicatur
Salvatorcruci-
Centra vulnus originalis
pr totiusfixus,
mundi redemptione
quo
in,
Adam omnium hominumet mortificata naturaest
rupta
et
communem in primo homine omnium perditionem. Potestpropter
unde omnium concupiscentiarum morbus inolevit, verum et potens ac singulare remedium est mors filii Dei Domini nostri Jesu Christi: Quiliber a mortis debito et solus
tamen
dici
pr bis tantum crucifixusipsiusprofuit. Dicit e-
quibus mors
nim Evangelista: Quia Jesus moriturus erat pr gente, et non tantum prfilios
absque gente sed etiam utvenit et sui
Dei dispersos In propria
peccato
,
pr peccatoribus et debito- congregarel in
unum.
ribus mortis est mortuus.
recepead magni tudinem et potentiam pre- runl.Quotquot autem receperunt eum tii et quod ad unam portinet causara dedit eis potestatem filios Dei fieri. generis Immani, sanguis Christi re- Diversa ergo ab istis sors eorum est,
Quod ergo (enim)
eum non
demptio est totius mundi. Sed qui qui inter illos censentur de quibus hoc saeculura sine fide Christi et dicitur *Mundus eum non cognovit. sine regeneralionis sacramento per- Ut possit secundum hoc dici Redemtranseunt, redemptionis alieni sunt. plor mundi: Dedit pr mundo san,:
Cum
itaque propter,
naturam
et
unam omnium guinem suum et mundus redimi unam omnium causam noluil, quia lucem tenebrae non re, ,:
in veritate susceptam
recte omnes ceperunt; et tenebrae receperunt, dicantur redempti, et tamen non o- quibus dixit Apostolus Fuistis aliacaptivitatesint erepti; re-
mnes
quando tenebrae, nunc autem lux
in
demptionis proprietas haud dubie poenes illos est, de quibus princeps mun(1) 8. Cyrillus Alex. In lib.ii
Domino
(5).
in Joan.
(i) S. Prosijer in Bespons. ad objection. Vincentianas.(5)
(2) S. (3) S.
Aug. in Ps. Lxviii, serm. 2. Aug Enarrai, in Psalm. cxlviii.
Ibid. in
Kespons. ad objection. nonam Gal-
lorum.
DE JUSTIFICATIONE ET (JRATIAut implere
9.')
possimus. Agendae sunt
CAPUTI.NTinUOR
II.
gratiae, quia data est potestas, oran-
dumGIIATIA\
,
ne succumbat infirmilas
(.'{).
EKK SUFFICIENS
IN
STATU NATUllAi: LAPSAE AGNOSCENDAEST,
Voluntas nova, quae mihi esse coeperat ut te gratis colerem , fruicjuete
vellem, Deus, sola certa jucundilas,erat idonea ad
nondumAliud(liiid
esl adjutoriura, sinefil,
quo
ali-
priorera vetustate roboratam. Ita