Upload
doancong
View
351
Download
30
Embed Size (px)
Citation preview
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi04-08 Ekim 2011 / ANLIURFA
ISBN: 978-975-7113-34-8
v
NDEK LER
KONGRE DZENLEME VE YRTME KURULU
KONGRE B L M KURULU
SUNU
A RILI B LD RTar msal Yksek retimde Bahe BitkileriProf. Dr. Atilla ER
B LD R LERTrkiye Turungil e it Geli tirme Programenay Kurt, Ertu rul Turguto lu, Glay Demir, Seyla Tepe, Nejla elik
Turungillerde Melezleme Islah ile Yeni e itlerin Elde EdilmesiAyd n Uzun, Ubeyit Seday, Osman Gl en, Ger Kafa, Cenap Y lmaz, Turgut Ye ilo lu
Bat Akdeniz Blgesine Uygun Valencia Late Portakal Seleksiyonuenay Kurt, Mehmet Tuncay, Halis Demirel, Yener Apayd n, Ertu rul Turguto lu, Glay Demir
Bat Akdeniz Blgesine Uygun Owari Satsuma Mandarini e it SeleksiyonuErtu rul Turguto lu, Mehmet Tuncay, Halis Demirel, Yener Apayd n, enay Kurt, Glay Demir
Bat Akdeniz Blgesine Uygun Klemantin Mandarini e it SeleksiyonuErtu rul Turguto lu, Mehmet Tuncay, Halis Demirel, Yener Apayd n, enay Kurt, Glay Demir
Baz Turungil Analar n n Tuza Tolerans Dzeylerinin BelirlenmesiTurgut Ye ilo lu, Meral ncesu, Bilge Y lmaz, Berken imen, Saime Grsoy
Antepf st nda Geli tirilen Yeni e itlerSibel Aktu Tahtac , Hatice Gzel
Melezleme Yoluyla Kendine Verimli ve Ge ieklenen Badem e it Islahzzet Aar, Selim Arpac , Halit Seyfettin Atl , Salih Kafkas, Sinan Eti, Semih a lar, Ajlan
Y lmaz
Gaziantep Yresinde Ceviz SeleksiyonuSibel Aktu Tahtac , Hatice Gzel, Ajlan Y lmaz, Serpil Karada , O uz Gndo du
anakkale Ayvac kda Yeti tirilen Antepf st A alar n n Baz Bitkisel zellikleri ile Fenolojik ve Pomolojik zelliklerinin BelirlenmesiMurat eker, Mehmet Ali Gndo du, Arda Akal, Mustafa Sakalda , Osman Duran
Kadmiyum Uygulamalar n n ilek Bitkisindeki Peroksidaz zoenzim Aktivitesine EtkisHatice Glen, Mge Kesici, Sergl Ergin, Sevgi Demir, Zeynep Zaimo lu, Atilla Eri
Hac halilo lu F Melez Populasyonunda Fenolojik ve Bitkisel zelliklerin Belirlenmesi Nihal Acarsoy, Yasemin Evrenoso lu, Remzi Kokargl, K.U urtan Y lmaz, Talip Yi it, Kadir Gkalp, zlem Boztepe, Ruhinaz Glcan, Adalet M s rl
M9 Anac zerine A l Farkl Elma e itlerinde Hytec ve Vertical Axis Terbiye Sistemlerinin Erken Dnem Performanslar n n Belirlenmesi Emine Kker, Yakup zkan, Kenan Y ld z
Amasya Elmas Genotiplerinin Bitkisel Geli imi zerine Klon Analar n Etkisi Nejdet Kaplan, Muharrem zcan, Aysen Ko, dris Macit
Bodur Elma Yeti tiricili inde ModerYakup zkan, Ya ar Aka, Kenan Y ld z, etin eki, Mustafa zgen, Emine Kker, Feride Yaman
vi
Marmara Blgesi Meyvecili i Erdo an Barut, Hatice Glen, Asuman Cansev, Sergl Ergin, Mge Kesici
Glgeleme ve Kaolin Uygulamalar n n Kirazda kiz Meyve Olu umunun Azalt lmas na
Atilla Yksek, Semih a lar
Tokat Yresinde Yeti en Baz vez Sorbus domestica Tiplerinin Tohumlar n n imlenmesi zerine Farkl Uygulamalar n EtkileriResul Gerekcio lu, Cemil Y lmaz, znur z Atasever
Farkl Analar zerine A l Antepf st e itlerinin Sulu Ko ullarda Geli me, Meyveye Yatma, Verim ve Baz Kalite De erlerinin Belirlenmesi Halit Seyfettin Atl , Yusuf Ayd n, Selim Arpac , zzet Aar, Ltfiye Bilgel, Kamil Sarpkaya, Nurettin Ka ka, Salih Kafkas, Bekir Erol Ak
GAP Blgesi Sulu Ko ullar in Badem e itlerinin Belirlenmesi Halit Seyfettin Atl , Yusuf Ayd n, Selim Arpac , zzet Aar, Abdulkadir Akgn, Cem Bilim, Kamil Sarpkaya, Semih a lar, Nurettin Ka ka, Ufuk Rastgeldi, Mustafa Kemal Soylu, Bekir Erol Ak
Kuru Ko ullarda Yeti en Badem e it ve Genotiplerinin Bitki ve Meyve zellikleri znur z Atasever, Resul Gerekcio lu
Kontroll Tozlama Yap lan Ferraduel Badem e idinin Bitki ve Meyve zellikleriResul Gerekcio lu, znur z Atasever, Serdar Gencer
itlenbik Celtis australis Tiplerinin Fenolojik, Morfolojik ve Pomolojik zellikleri Aysun avu o lu, Melekber Sl o lu
Hatayda Yeti tirilen ncir Genotiplerinin Morfolojik ve Pomolojik zelliklere Gre S n fland r lmasO uzhan al kan, A.Aytekin Polat
Sakarya linde Meyvecilik Potansiyeli, Sorunlar ve zm nerileri Taki Demir, mer Beyhan
skilip Elmalar Turan Karadeniz, M.Serdar orumlu, Tar k Yar lga
Do u Karadeniz Blgesi Sahil Ku a ndaki Baz Yerel Elma e itlerininMeyve zellikleri Bak m ndan De erlendirilmesiHatice Dumano lu, Ahmet Aygn, Veli Erdo an, mit Serdar, zgn Kalk m, Kubilay Ba ta , Mine Ak ehirli Pakyrek, Salih Maden
Trkiye Kestane retim ve Sanayisinin Son Yar m Yzy l indeki Geli imi Arif Soylu
Ersinop ve Eryayla Kestane e itlerinin Morfolojik ve Fenolojik zellikleri mit Sersar, Hsn Demirsoy, Leyla Demirsoy
Farkl Pistacia atlantica Desf. Genotiplerinin Tohum imlenmesi ve r Geli imi zerine Baz Oksin, Giberelllin ve Fenolik Madde Uygulamalar n n Etkileri Elmas zeker, Murat sfendiyaro lu
Do u Karadeniz Blgesi Asidik ay Topraklar ndan zole Edilmi Baz Bitki Bymesini Te vik Edici Rizobakterilerin (PGPR) ay Bitkisinin Fidan Geli imi A amas nda Kullan m Olanaklar n n Ara t r lmasYa ar Ertrk, Ramazan akmak , M. Figen Dnmez, Remzi Sekban, Ayhan Haznedar
Baz Nar e it ve Tiplerinin Yalova Ekolojik Ko ullar na Adaptasyonu Nesrin Aktepe Tangu, Zeynep zdemir Ero lu, Burhan Ereno lu, Seil Erdo an, Erol Yal nkaya
vii
Dondurulmu ve Gne te Kurutulmu Yerli ve Yabanc Baz Kays e itlerindeki Fenolik Miktarlar n n ncelenmesi
Tuncay Kan, Koray zrenk, Saim Zeki Bostan, Fikri Balta
anakkale Yresinde Yeti tirilen E me Ayva e idinde Hasat SonrasMethylcyclopropane Uygulamalar n n Meyve Kalitesine Olan Etkileri
Kenan Kayna , ennur Kocakurt, Mustafa Sakalda
Konya Yresinde Yeti tirilen Baz Elma e itlerinde 1 MCP Uygulamalar n n Depolama Sresi ve Kalite zerine Etkileri Ferhan K. Sab r, Muzaffer pek, eyma Ar kan, Ltfi P rlak
M9 Anal Braeburn Elma e idinde Farkl Sulama ve Fertigasyon Uygulamalar n n So ukta Muhafaza Sresine Etkilerisa Eren, zgr alhan, Meltem Emre, F. ztrk, Dilek Karamrsel, Hseyin Akgl, Kadir
Ugun
Vi ne Ana Islah nda Son Geli meler Aysen Ko
Baz Il man klim Meyvelerinde Yaprak Aktif Demir erikleri le Demir Eksikli i Klorozu Aras ndaki li kilerin Belirlenmesi Hseyin Akgl, Kadir Ugun
Gneydo u llerinde Badem Prunus amygdalus Yeti tiricili i, retim
Halil brahim O uz, Ajlan Y lmaz, smail Ukav
2000 Y l Sonras Silifke Yresinde ilek Yeti tiricili inin Genel Durumu Mustafa anl trk, A k n Bahar
Red Chief Elma e idinde, AVGnin Hasat n Dkm ve Meyve Kalitesi zerine Etkisi Burhan ztrk, Kenan Y ld z, Yakup zkan, etin eki, Kemal K l
eftali Yaprak K v rc kl Taphrina deformans Hastal le Besin Elementi Aras ndaki Etkile imler Kadir Ugun, Suat Kaymak, Hasan Aslancan, Sinan Butar
anakkale Ekolojik Ko ullar nda Yeti tirilen Baz eftali e itlerinin Fenolojik ve Pomolojik zelliklerinin Saptanmas zerine Bir Ara t rmaEngin Gr, Neslihan Ekinci, Ahmet Delice, F.Funda zdven
(Myrtus communis Yapraklar n n Fenolik ve Flavonoid Madde MiktarlarArzu Bay r, Halil brahim Uzun
Silifke Yayla Kyleri ve rgp Yresindeki Do al So utmal Limon Depolar n n Kar la t r lmas A k n Bahar, Mustafa anl trk
X Cocktail Alt ntopu Melezlerinde Yaprak zelliklerinin Da l m Ayd n Uzun, U. Seday, G. Kafa, O. Gl en, C. Y lmaz
Gneydo u Marmara Blgesinde Yeti tirilen Klon Anal Elma Bahelerinin K, Ca ve Mg Bak m ndan Beslenme Durumunun ncelenmesiBar Albayrak, A.Vahap Katkat
Sebzelerin Raf mrnn Uzat lmas nda Kalsiyum UygulamalarH. Betl Kaplan, Dilek Dlge, Yasemin ahan
I klar (Ayd n Karacasu) Kynde Yeti tirilen Narlar n unica granatum
Yakup zkan, Ebubekir Altunta , Burhan zturk, Kenan Y ld z
viii
Braeburn Elma e idinin Fiziko Mekanik zelikleri zerine Naftalin Asetik Asit Uygulamas n n Etkisi Yakup zkan, Ebubekir Altunta , Burhan zturk, Kenan Y ld z
Cornus masEissa Zarifi, Ali Nazirzadeh, Derya Guloglu
Aka ve Beurre Precoce Morettini Armut e itlerinde iek Tomurcu u Olu umu Emel Kaal, Gkhan ztrk, Recep Ali Emre
znik Yresinde Yeti tirilen Zeytinlerin Beslenme Durumlar n n Toprak Analizleriyle
Erdin Uysal, Bar Albayrak, Serap Soyergin
Kivide Fidan Geli imi le Vejetatif Geli me Parametreleri Aras ndaki li kilerBurhan ztrk, Muharrem zcan, Ahmet ztrk
Global Elma Endstrisinde e it E ilimleriFatma P nar ztrk F. P nar ztrk, Dilek Karamrsel, Meltem Emre, Gkhan ztrk, H. Cumhur Sar su
Starking Delicious ve Golden Delicious Elma e itlerinin Kimyasal KompozisyonDe i imi zerine Anac n EtkisiFerhad Murado lu, Muttalip Gndo du, Hsameddin nsal, efik Tfenki
Farkl Fide Kullan m n n Baz ilek e itlerinde eker ve Fenolik Bile ikler zerine
Ferhad Murado lu, Muttalip Gndo du, Kenan Geer, Hdai Y lmaz
Danelenmi Narlarda Askorbik Asit ve Modifiye Atmosfer Paketlemenin Muhafaza Sresince Kalite zerine EtkileriFerhan Kkbasmac Sab r, Esra Nalbur
Baz Muz Klonlar n n Anamur Ko ullar nda Plastik rt Alt nda Performanslar n n
Hasan P nar, Mustafa Bircan, Cengiz Trkay, Cenap Y lmaz
Kay s r Ana SeimiHatice ahiner, Salih Keskin, Ahmet Aslan, M. Naim Demirta , K. U urtan Y lmaz, Makbule Yanar, smail Esmek, Esra Doruko lu, Sezai Erci li, Ali kinci, Kemal Gl
Pink Lady Elma e idinde Kontroll Atmosfer Dep a ve Hasat SonrasMethycyclopropane Uygulamas n n Baz Kalite zelliklerine Etkileri
Mustafa Sakalda , Kenan Kayna
Farkl Gibberellik Asit Dozlar n n 0900 Ziraat Kiraz e idinde Meyve Kalitesine Etkilerismail Demirta , H. Cumhur Sar su, smail Ery lmaz, smail evik
Star Ruby Alt ntoplar n n Meyve Bymesi S ras nda Kalite Parametrelerindeki De i imler ve Derim OlumuMustafa Kaplank ran, Ahmet Erhan zdemir, Elif and r, Turan Hakan Demirkeser, Celil Toplu, Ercan Y ld z
Baz Yabanc Ceviz e itlerinin Yalova Ekolojisindeki Performanslar n n Belirlenmesismail Tosun, Erdal Orman, M. Emin Akay
Eksterm D k S cakl klar n Baz Meyve Trlerinde Meydana Getirdi i Olumsuz EtkilerHseyin Karl da
Do u Anadolu Blgesi Meyve Genetik Kaynaklar n n Ara t r lmas (2005 2010 Y llar Ara
Hseyin Vurgun, H.Murat nl, Rafet Aslanta , Salih Keskin, Zakine Kad o lu, smail Esmek, M.Hsrev z, Birol Karado an, Naln Nazan Kalkan, Mrvvet Pamir, zkan Bozbek, Selahattin Albayrak, Gkhan K z lc
ix
evre Dostu Derim Sonras S cak Su ve UV C Uygulamalar n n Interdonato Limonlar n n Muhafazas zerine EtkiI lay K. Y ld r m, Beyza Biner
Yafa Portakallar n n Genetik Akrabal k ve Farkl l klar n n Ssr Molekler Mark rlarla Tan mlanmas lknur Polat
Malatya'da Yeti tirilen Baz Kay s e itlerinin Pomolojik zellikleri ve Kurutma d manlar
Kadir ztrk, Salih Atay, Blent ztrk, Belgin elik, Yksel Sar tepe, M. Ali Y lmaz
OHF 333 ve Quince A Analar zerine A l Santa Maria ve Deveci Armut e itlerinde Farkl Terbiye Sistemlerinin Vejetatif Geli im zerine EtkisiKamil Engin, Yakup zkan
Melezleme Islah le Kurutmal k Kay s e itlerinin Geli tirilmesiM. Naim Demirta , Salih Atay, Sezai ahin, Kadir ztrk, Belgin elik, Cemil Ernim, Mehmet al kan, Yksel Sar tepe, Remzi Kokargl, brahim Bolat, Sezai Erci li, Sevgi Payda Karg , Sinan Eti
Kocayemi in Arbutus unedo elikle o alt lmasMehtap enyurt, Tuba Bak, Turan Karadeniz
Trabzon (Ka st) Yresinde Yeti en Kocayemi lerin Arbutus unedozellikleriTuran Karadeniz, Mehtap enyurt, zgn Kalk m
ncirde e it Geli tirme al malarMesut zen, Hilmi Kocata , Birgl Ertan, Nilgn Tan, lknur Kso lu, Aytekin Belge, Ramazan Konak, Berrin ahin, Osman Gl en
Farkl Gbreleme Uygulamalar n n Citrus limon .Elementleri eriklerine EtkileriMurat Gneri, Adalet M s rl , brahim Yoka
Muz Yeti tiricili inde Kei Gbresinin nemiMustafa anl trk, A k n Bahar
Farkl Analar zerinde Yeti tirilen Ktahya Vi nesine Ait Meyvelerin Organik Asit ve Fenolik Bile ik eriklerinin HPLC le BelirlenmesiMttalip Gndo du, Hdai Y lmaz, Ferhad Murado lu, Koray zrenk
Kontroll Melezleme Yoluyla Ate Yan kl Erwinia amylovora Hastal na Kar Dayan kl Yeni Armut e itlerinin Geli tirilmesi: lk Meyve GzlemleriGkhan ztrk,Esin Bas m,Hseyin Bas m, R. Ali Emre,.Faruk Karamrsel, sa Eren, Mesut
i, Emel Kaal
Hurma Zeytinde Depolama S ras nda Meydana Gelen Kalite De i imlerinin ncelenmesizlem Tuncay, Erkan Susamc
Hicrannar ve Canernar Nar Punica granatum e itlerinin ieklenme Dnemlerinin Meyve Tutumu, Pomolojik zellikler ve Kalite zerine Etkisi znur z, Yasin Dalka, Resul Gerekcio lu
F nd k ve F nd k rnleri Ticaretinde Dnya ve Trkiyede Uygulanan StandartlarSaadet Ko Gler, Saim Zeki Bostan
Geleneksel ve Organik Zerdali Meyvelerinin Taze ve Kuru rneklerinde Kimyasal ve Fiziksel zellikler Aras ndaki li kilerSaim Zeki Bostan, Tuncay Kaya
x
Meyve Genetik Kaynaklar Muhafaza ve De erlendirmeSelma zyi it M.Emin Akay, Adnan Do an, Burhan Ereno lu, Zeynep zdemir Ero lu, Nesrin Aktepe Tangu, smail Tosun, Mehmet Ba , Erdal Orman, Ay e Fidanc
0900 Ziraat e idinin Besin Elementi Al m zerine Ku Kiraz , Gisela 5 Ve Sl 64 Analar n n EtkileriMehmet Polat, Adnan N. Y ld r m
Melezleme Islah ile Sofral k Kay s e itlerinin Geli tirilmesiM. Naim Demirta , Ahmet Aslan, Hatice ahiner, Makbule Yanar, K. U urtan Y lmaz, Oktay Taner, S. Hilal Dndar, Hasan Ko, Zleyha Duran, Sibel K l aslan, Mahmut lhan, ule Kovuk, Talip Yi it, brahim Bolat, Sezai Erci li, Sevgi Payda Karg , Sinan Eti
Erzincan artlar nda lkbahar Dikiminde Yeti tirilen Baz ilek e itlerinin Verim ve
Zakine Kad o lu, Rafet Aslanta , Melek Albayrak, Hseyin Vurgun, smail Esmek, Selahaddin Albayrak
Hac halilo lu Kay s e idinde Farkl Sulama Uygulamalar n n Fenolojikzelliklere EtkisiMehmet Naim Demirta , Halil K rnak, . Bolat, Oktay Taner, Sezai Erci li, Sinan olak, Sezai ahin, Ergn Do an
Baz Nar e itlerinde Meyvelerin Besin Maddesi eriklerinin BelirlenmesiSerra Hepaksoy, ebnem Kavakl , Mine Ak ehirli Pakyrek, Ali A. Zainal
Carrizo Citrange Anac n n In Vitro Ko ullarda Kitlesel retim Olanaklar n n Ara t r lmasSongl mlekio lu, Murat Gney, Ebru Kafkas, M. Hakan Erol, Blent Zorlugen, Salih Kafkas
Muir ilek e idinde Glgeleme ve Su Dzeylerinin Baz Bitki, Meyve ve Yaprak zellikleri zerine Etkisinin Belirlenmesiehnaz Korkmaz, brahim Bolat
De i ik Yo unluktaki Glge ve Su Dzeylerinin Muir ilek e idinde Baz Fenolojik zellikler zeriehnaz Korkmaz, brahim Bolat, Halil K rnak
Hint nciri Opuntia ficus indica n n In Vitro Ko ullarda o alt m ve Rejenerasyonuenel Birceyudum Eman, Melda Boncuk, zhan im ek, Y ld z Aka Kaar
Karasu ve Akakocada Yeti en Kocayemi Arbutus unedo zelliklerinin BelirlenmesiTuba Bak, Turan Karadeniz, Mehtap enyurt
Erciyes Strato Volkan ndan Pskrtlen Ana Materyaller zerinde Olu mu Topraklarda Yeti tirilen Meyvelerin A r Metal eriklerinin BelirlenmesiBetl Burcu Kaya, Yakup zkan, Kenan K l
Cevizde A r iek Tozuna Ba l Di i iek DkmleriVeli Erdo an
anakkale Do al Floras nda Yeti en Kocayemi Arbutus unedo S cakl ve Depolama Sresinin Belirlenmesi
Aydan Sakalda , Murat eker, Mehmet Ali Gndo du, Mustafa Sakalda
anakkale Ekolojik Ko ullar nda Yeti tirilen Baz Nar (Punica granatum L.) e it ve Tiplerinin Pomolojik ve Biyokimyasal zelliklerinMehmet Ali Gndo du, Murat eker, Cenap Y lmaz, Engin Gr
H. brahim Uzun, Arzu Bay r
xi
Farkl Dut Trlerinin Besin Elementi Al n mlar Aras ndaki Fark n BelirlenmesiArzu , Muttalip Gndo du, Hdai Y lmaz
Isparta li E irdir lesinde Elma retimi Yapan Tar m letmelerinin FADN Sistemine Gre Ekonomik Byklk S n flar ve Yap sal GstergeleriMeltem Emre, Yusuf elik
Baz Elma e itlerinin Besin Elementi Al mlar zerine M9 Anac n n EtkileriMehmet Polat, Adnan N. Y ld r m
Skyline Supreme ve Lutz Golden Elma e itlerinde Farkl Kalsiyum Uygulamalar n n Hasat Sonras Meyve Kalitelerine Etkisizgr alhan, sa Eren, C. Ebru Onursal, Atakan Gneyli, Bekir lban
okluktan Tekli e Anadolu'nun ncir HazinesiHilmi Kocata , lknur Kso lu, Mesut zen, i dem Yamaner
Quince A zerine A l Baz Armut e itlerinin Samsun Ko ullar ndaki Verim ve Geli me Durumlar n n BelirlenmesiNejdet Kaplan
Bitki Bymesini Te vik Edici Baz Rizobakterilerin (PGPR) Bahe Bitkilerinde Kullan m Olanaklar , Etki mekanizmalar ve lgili al malarH. brahim Tuzlac , Ya ar Ertrk
Derim Sonras S cak Su ve Thiabendazole Uygulamalar n n Washington Navel Portakal e idinde Muhafaza Kalitesi zerine Etkisimr Dndar, Cem Taktako lu, Okan zkaya
Henderson, Nova ve Minneola Tangelo Turungil e itlerinde S cak Su Uygulamas n n Muhafaza mr zerine Etkisimr Dndar, Nurhan Gzkara, Okan zkaya
n So utma Uygulanm ileklerde Muhafaza ve Raf mr Sresince Kalite De i imleriOkan zkaya, A k n Bahar, mr Dndar
Robinson Mandarin e idinde S cak Su ve Kimyasal Uygulamalar n n Muhafazaya a t r lmas
Okan zkaya, mr Dndar
Baz Nseller ve Yabanc Kkenli Yerli Mandarin e itlerinin Adana Ekolojik Ko ullar ndaki Meyve Kalite zellikleriTurgut Ye ilo lu, Bilge Y lmaz, Meral ncesu, Berken imen, Bayram Ali Do an
Baz Alt ntop e itlerinin Adana Ekolojik Ko ullar nda Meyve Kalite Parametrelerinin De erlendirilmesiBilge Y lmaz, Turgut Ye ilo lu, Meral ncesu, Berken imen, Ender Erdur
Kilis Ya l k ve Nizip Ya l k Zeytin e itlerinde Tohumlar n imlenme ve elKklenme Durumlar n n Belirlenmesi zerinde Bir Ara t rmaHatice Gzel, Mrvvet Ilg n
Kilis Ya l k ve Nizip Ya l k Zeytin e itlerinde Klon SeleksiyonuHatice Gzel, Sibel Aktu Tahtac , Serpil Karada , Ajlan Y lmaz, O uz Gndo du
Baz eftali ve Nektarin e itlerinin Drtyol Ko ullar ndaki ieklenme ve Meyve Tutum Oranlar n n BelirlenmesiA.Aytekin Polat, O uzhan al kan
ncirde (Ficus carica L.) Renklenmenin Subjektif ve Objektif Yntemlerle BelirlenmesiO uzhan al kan, A.Aytekin Polat
xii
Braeburn, Fuji, Gala, Granny Smith, Jonagold ve Top Red Elma e itlerinde M9 Anac zerindeki Gen A alar n Verim ve Baz Meyve zelliklerinin Yaz Aylar D k Nemli Karasal klim Ko ullar nda ncelenmesiSaeed Dousti, Hatice Dumano lu
GiSelA 5 Anac zerinde Baz Kiraz e itlerinin Besin Elementi eriklerinin BelirlenmesiAdnan Nurhan Y ld r m, Mehmet Polat, Fatma Ak nc -Y ld r m, M. Atilla A k n
Bir Avu Sa l k: F nd kBa ak nar, Ye im Okay
677 ( eftali x Badem) A alar n n Fenolojik Morfolojik ve Pomolojik zelliklerinin
Ajlan Y lmaz, Semih a lar
Dilek Yar madas (Ku adas /Ayd n) Do al Defne (Laurus nobilisYaprak zelliklerinin BelirlenAysun Boza, Serra Hepaksoy
Do u Karadeniz Sahil Blgesinde Yeti tirilen Yerel Armut (Pyrus ) e itlerinin Baz zelliklerinin BelirlenmesiDavut Tolga ifti, Nesibe Sa r, Muhammed Davut Ba c , Ahmet Aygn
Kansere Kar Kalkebnem Kavakl , Ali A. Zainal, Serra Hepaksoy
Formosa ve Santa Rosa Erik e itlerinin Drtyol Ko ullar ndaki Performanslar n n
A.Aytekin Polat, O uzhan al kan
Ye il Olum ve Tam Olum Dnemlerinde Derilen Baz Prunus cerasiferaGenotiplerinin Meyve Kalite zelliklerindeki De i imlerO uzhan al kan, A.Aytekin Polat
Trkiyede Erik Yeti tiricili i Konusunda Faaliyet Gsteren Yay m Elemanlar ve Ara t rmac lar n Mevcut DurumlarDilek Karamrse, F. P nar ztrk, Meltem Emre, . Faruk Karamrse, sa Eren
F st k am Kotiledonlar nda n Vitro Adventif Tomurcuk Olu umu zerine Bak r ve
Gonca Gnver Dalk l , Burak Erdem Algl, Zeynel Dalk l
Gvey Fen (Physalis peruviana .) Meyvesinin Besin Bile imi ve De erlendirme ekilleriAysun ztrk, Yasin zdemir, Mehmet im ek
Baz Organik erikli Maddelerin ilekte (Fragaria vesca .) Verim ve Kalite zerine
Serkan Aras, Mrvvet Ilg n, rfan Ersin Ak nc
ncir Fidan retim OrganizasyonuEngin Ertan,Glsm Alkan, Burak Erdem Akgl, Birgl Ertan
Hayward Kivi e idinde Gz Verimlili inin SaptanmasSalih elik, Seven Altan
ward Kivi e idinde Meyve Tutumundan Hasada Kadar Olan Devrede Meyvede Olu an Morfolojik De i imlerSalih elik, Hatice Kadiro lu
Mahan Pikan Tohumlar n n imlenme H z zerine Kurutman n EtkisiZeynel Dalk l
Burkett Pikan Tohumlar n n imlenme H z na GA ve ASAn n EtkisiGlsm Karakaya Burak Erdem Algl, Gkhan Oru, Melih Ad nl , Zeynel Dalk l
xiii
Karayemi Yeti tiricili inin Mevcut Durumu ve Kullan m Alanlar n n Ortaya KonmasMelekber Sl o lu, Aysun avu o lu
Hatay li Bademlerinin (Prunus dulcis Mill.) Seleksiyon Yoluyla IslahSafder Bayazit, Ahmet Smbl
Dnya ve Trkiye Turungiller Sektrndeki Geli meler I nda Baz De erlendirmeler Mustafa Kaplank ran, T.Hakan Demirkeser, Celil Toplu, Mge U. Kamilo lu, Ercan Y ld z
Farkl Analar zerindeki Fremont Mandarininin Drtyol Ko ullar ndaki Verim ve Kalite PerformanslarT.Hakan Demirkeser, Mustafa Kaplank ran, Ercan Y ld z, Celil Toplu, Mge Kamilo lu, A.Erhan zdemir, Elif and r
Kuzey Ege Blgesinde Farkl Yrelerden Al nan Ayval k Zeytin e idinden Elde Edilen Zeytinya lar n n Kimyasal Yap lar Aras ndaki Farkl l klar n BelirlenmesiMurat eker, Mustafa Sakalda , Arda Akal, Mehmet Ali Gndo du, Engin Gr
Mersin Yresi Paketleme Evlerinde D sat ma Gnderilmek zere Haz rlanan Turungil Meyvelerinde Pestisit Kal nt Durumlar n n SaptanmasMustafa nl, Ahmet Erhan zdemir
Hatay (Drtyol) Ko ullar nda Farkl Analar zerindeki Spring Navel Portakal n n Kalite Parametrelerinin De i imine Ait Trkiyedeki lk SonularMustafa Kaplank ran, Ercan Y ld z, T.Hakan Demirkeser, Celil Toplu, Mge Kamilo lu, N. lke Eken
Meyve Et Rengi Kararl ve Buruk Olmayan Baz Trabzon Hurmas e itlerinde Meyve Geli im Srecindeki De i imler ve Derim Olumu Celil Toplu, Mustafa Kaplank ran, A.Erhan zdemir, Ercan Y ld z, T. Hakan Demirkeser, Elif and r
Hatay artlar nda B rtlen Yeti tiricili inde nemli Bir Tehdit: B rtlen Akar Acalitus essigi
Kazim Gndz, Evsel Denizhan, Emine zdemir, Mustafa zgen
Sert Kabuklu Meyvelerin (Antepf st ve Badem) n vitro Mikroa lanmasAhmet Onay, Hakan Y ld r m
Kay s n n n Vitro Mikroo alt m nda Kullan lacak Farkl Eksplantlar in Yzey Sterilizasyonu Tekniklerinin Geli tirilmesiHakan Y ld r m, Ahmet Onay, Mikdat M EK, Abdullah Erdo an, Cemil Ernim
Trkiye F nd klar n n Molekler KarekterizasyonuKahraman Grcan
F nd kta Corylus avellana Molekler Genetik al malarKahraman Grcan
orum Ekolojik artlar nda M9 Anac na A l Baz Elma e itlerinin Fenolojik ve Pomolojik zelliklerinin TespitiAy e Emine ulha, Ltfi P rlak
Baz Elma e itlerinin Konya Ekolojik artlar nda Fenolojik ve Pomolojik zelliklerinin
Muzaffer pek
Deniz Yosunu Uygulamalar n n Aromas ve Camarosa ilek e itlerinde Fide Geli imi zerine Etkilerieyma Ar kan
xiv
Meyve Trlerinde DikogamiHseyin rfan Bal k, Neriman Beyhan
Cydonia Oblonga n n De erlendirilme OlanaklarNesrin Kurtar Bozb y k, M. Emin Akay
A RILI B LD R
Tar msal Yksek retimde Bahe Bitkileri
Atilla EriYK Yrtme Kurulu yesi
zetlkemizdeki tar msal yksek retim, temel olarak Ziraat Faklteleri ile baz niversitelerin e itli
fakltelerinde bulunan ve tar m ilgilendiren konularda e itim retim yapan s n rl say daki programlar kapsam nda yrtlmektedir. Mevcut 26 Ziraat Fakltesindeki renciler 14 blm ierisinde 14 programda renim grmektedirler. Bahe bitkileri, gerek kapsam ndaki zenginlik gerekse teknolojik geli melerin en yo unoldu u alanlardan biri olmas sebebiyle gncel geli meler do rultusunda e itim retiminin de dinamik olmas gereken bir konumdad r. te yandan, Bologna Sreci do rultusunda YK taraf ndan Trkiye Yksek retim Yeterlilikler erevesi (TYY) ile TYY emel Alan Yeterlilikleri kapsam nda Tar m, Orman ve Su rnleri Temel Alan Yeterlilikleri de belirlenmi ve onanm t r. Dolay s yla Bahe Bitkileri alan nda da dzey yeterliliklerinin (n Lisans, Lisans, Yksek Lisans, Doktora) belirlenmesi ve bu erevede ders planlar ve ieriklerinin gzden geirilmesi gereklidir. Burada yksek retimin modernizasyonu kapsam ndaki di er tm alanlarda oldu u gibi Bahe Bitkileri alan nda da Bologna Srecinin renci merkezli yakla m n n; e itim retim ve ara t rmalarda, toplum ve endstrinin istek ve tercihlerinin dikkate al nmas gerekmektedir.
Yksek retim, Bologna Sreci, Yeterlilikler, Tar m, Bahe Bitkileri.
Process YOK (Higher Education Council of Turkey) determined and approved Qualifications of Fields of riculture, Forestry and Fishery in the scope of
HETR) and Qualifications of Fields of Education. Therefore, in the field of Horticulture,
Horticulture.
GiriBahe bitkileri a s ndan tar msal
yksek retim konusuna gemeden nce lkemiz yksek retiminin nemli baz
eklerini dikkate almakta yarar vard r. Bugn Trkiyede 62si vak f 103 devlet olmak zere toplam 165 niversite vard r. lkemizdeki var olan niversitelerin say lar n n y llara gre da l m izelge 1de verilmi tir. 2010dnemi itibariyle yksek retimdeki rencilerin e itim dzeyine gre da l m izelge 2de; ayn dnemde yksek retim
kurumlar ndaki retim elemanlar n n da l m ise izelge 3de grlmektedir (Anonim 2011a,
ugn Trkiyede toplam yksek retim rencisinin lisans rencisidir. Bu durumu Cumhuriyetin ba lang c nda yksek retimdeki renci say lar yla kar la t rmakta yarar vard r. de Darlfnundaki renci say s y llar aras ndaki y lda Darlfnundan
renci say s ise 554(y ll k ortalama mezun say s ) (Dlen, 2010). SYM istatistiklerine (Anonim 2011b)
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
II
gre 2009 2010 dneminde sadece bir y lda Trkiyede niversitelerden mezun olan toplam rencilerin say s ise tir. Bu rakamlar
kkate al nd nda Trkiyede yksek retimin nereden nereye geldi i ve bugnk bykl daha iyi anla lmaktad r.
2010 y llar aras nda Dnyada ve Trkiyede uluslararas indekslere giren dergilerde yay nlanan makale say lar (Anonim 2011c, d) izelge 4de; 27 Avrupa lkesinin tm alanlardaki bilimsel yay n say lar na gre 2010 y l s ralamas ise (Anonim 2011c) izelge 5de verilmi tir. Trkiyedeki bilimsel yay n say lar 2000li y llarda byk art gstermi ve bu art la Trkiye dnya s ralamas ndaki yerini s radan s raya ykseltmi tir. Avrupa lkeleri ierisinde ise Trkiye adet bilimsel yay n say s yla 2010 y l nda 7. s rada yer alm t r. niversitelerde teknoparklar n kurulmas ve faaliyet gstermesinin bu geli melerde byk pay olmu tur. lkemizde 2001 y l nda 1 adet olan teknopark say s 2009 y l itibariyle 31e ykselmi tir (izelge 6). Bununla birlikte 12 yeni teknopark n yap m da srmektedir (izelge 7). Bunlar n da yak n zamanda tamamlanmas yla
lar n toplam say s 43e ula acakt r. Bu a amada kendimize sormam z gereken iki
Uluslar aras indekslere giren yay nlarda bahe bitkileri yeterli paya sahip mi?
Bu teknoparklarda bahe bitkileri alan nda tar msal al malar var m ? Varsa yeterli mi?
Tar msal Yksek retimdeki Baz statistik Gerekler
lkemizde niversitelerdeki mevcut Ziraat Faklteleri say s 26d r. Bu fakltelerde
retim yesinin lkemizdeki tm retim yeleri ierisindepay olmaktad r (izelge 8). renci say lar bak m ndan ise ziraat faklteleri di er baz faklteler ile kar la t r lacak olursa daha arp c sonulara ula lmaktad r. 2010dneminde Ziraat Faklteleri, toplam rencisiyle rgn re renciler ierisinde % 1,2lik
d k paya sahip olmu tur (izelge 8)durum itibariyle, Ziraat Fakltelerinde retim yesi ba na d en renci say s ise 13,7dirDolay s yla bu a amada da sorulacak baz sorular vard r:
Bu rakamlar tatmin edici mi? (Daha ok ihtiya olan Ziraat Mhendislerini yeti tirmek ve bilimsel ara t rmalardaki zgnlk a lar ndan d nld nde bu rakamlar n hakki verilmi midir?)
niversiteler tar msal alanda bir istihdam kap s m olmal ?
niversiteler, esas olarak lkenin ilgili sektrlerine onlar n ihtiyac n kar layacak ekilde kaliteli eleman m yeti tirmeli?
Ziraat Faklteleri ve Mevcut Lisans Programlar
Ziraat Fakltelerinde halen toplam 14 blm iinde 14 lisans program vard r. Bunlar a a da s ralanm t r:
Bahe Bitkileri
Biyosistem Mhendisli iG da Mhendisli iPeyzaj MimarlSu rnleri Mhendisli iSt TeknolojisiTar m EkonomisiTar m MakineleriTar msal BiyoteknolojiTar msal Yap lar ve
Ayr ca, SYM k lavuzuna giren Ziraat Fakltelerinin d nda tar msal konular ieren di er baz lisans programlar n da grmek mmkndr. Bu programlar ile bulunduklar niversite ve fakltelerin listesi izelge 10da verilmi tir. Bahe bitkileri kapsam iindeki gerek rn e itlili i, gerek bu rnlere dnk teknolojik alanlar n zenginli i, bahe bitkileri faaliyetleri ve e itiminin ok ynl olmas n
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
III
zorunlu k lmaktad r. Keza, bu zenginlik bahe bitkileri alan ndaki profesyonel yakla mlarda nemli bir dinamizmi gerektirmektedir. Dolay s yla, Dnyada bahe bitkileri alan ndaki her trl geli me ciddi bir takip gerektirir. Tm bilimsel ve teknolojik geli melerin, her trl meyve, sebze ve ss bitkisinin yeti tiricili inden, muhafazas , pazarlanmas ve tketilmesine kadar tm alanlarda dikkate al nmas zorunludur. Bu geli meler e itim dzeylerine mutlak yans t lmal ve buna paralel olarak, e itimin her kademesi devaml bir geli me iinde olmal d r. Her sene temel bilgilerin d nda rencilere ayn bilgilerin verilmesi niversiter e itim ile ba da maz. Bu ba lamda a a daki sorular gndeme gelmektedir:
Mevcut bahe bitkileri lisans programlar zaman m z ko ullar na uygun mu?
Mevcut e itim retim yntem ve mfredatlar zaman m z ko ullar na uygun
Dnyadaki yenilikler ve yap lan bilimsel ara t rma sonular e itim retim ieri ine ne lde yans t l yor?
Yksek retimde Yeniden Yap lanma ve Bologna Sreci
Yksek retimin yeniden ve a da bir ekilde yap lanmas iin yksek retimde
modernizasyonu kapsayan Bologna Sreci bu konuda ciddi bir arat r. 21.01.2010 tarihinde Trkiye Yksek retim Yeterlilikler erevesi (TYY)nin (izelge 11); 13.de TYY Temel Alan Yeterliliklerinin YK taraf ndan onaylanarak yrrl e konulmas yksek retimimizde nemli bir geli medir. Bu do rultuda Tar m, Orman ve Su rnleri temel alan lisans yeterlilikleri de belirlenmi tir (izelge 12). Tm tar msal yksek retimde belirlenen asgari kriterlere gre blmlerin, her dzeydeki programlar n, derslerin ve mfredatlar n yeniden yap lanmas na sratle ba lanmal ve 2012 sonuna kadar bitirilmesi
Her dzey (n lisans, lisans,
yksek lisans ve doktora) iin burada dikkate al nmas gerekli kriterler a a da verilmi tir:
O Alan ve o Dzey in Sahip Olunmas Kuramsal ve Uygulamal Bilgi
O Alan ve o Dzey in Sahip Olunmas Kuramsal/Bili sel ve
Uygulamal
Ba ms z al abilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinli i renme Yetkinli ileti im ve Sosyal Yetkinlik
Alana zg YetkinlikSadece AB lkeleri veya Bologna sreci
iindeki lkelerde de il Dnyadaki bir ok lkede akademik kalite kt lar ndan biri ve en nemlisi olan nlisans, lisans, yksek lisans ve
uygulamalar yayg n olarak kullan lmaktad r. Birka sene iinde yksek retim kurumlar ndan mezunlar n yeterlilikleri mezun olduklar programlar n akreditasyonu ile belirlenecek ve bunlar n d nda olanlar n kendili inden sistem d nda kalmas gndeme
Alan yeterlilikleri ile ilgili YK karar ndan sonra, hangi niversitelerimizde bahe bitkileri alan nda yeterlilikler bel
Dnyada ve Trkiyede Bahe Bitkileri Dnyadaki e itli lkelerde bahe bitkileri
retim ve teknolojisi alanlar nda verilen
lisans dzeyinde 100den fazla ders vard r. Bunlardan baz lar a a da grlmek
rn ve yeti tiricilik dersleriGenel Ba c l k Ba ve zm Yeti tiricili i
Il man klim Meyveleri ve Yeti tiricili i (Her Tr in Ayr Dersler) Tropik klim Meyvecili i (Her Tr in Ayr Dersler)Subtropik klim Meyvecili i (Her Tr in Ayr Dersler)
Turungil Yeti tiricili i
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
IV
Sert Kabuklu Meyveler ve Yeti tiricili izms Meyveler
zel SebzecilikMantarc l k Mantar Tr ve e itleriAromatik, T bbi ve Kokulu Bitkiler (her grup iin ayr dersler)Kkleri Yenen Bahe BitkileriKesme iekilik (her tr iin ayr dersler; rne in orkideler, gller, vb)Saks iekili i Ss ve Peyzaj Bitkileriok Y ll k Ss Bitkileri Yeti tiricili iKesme iek So anlar ve retimi
Bahe Bitkilerinin o alt lmasBahe Bitkilerinin IslahBahe Bitkilerinin FizyolojisiBahe Bitkilerinde retim Teknolojileri Bahe Bitkilerinde Organik retim
Bahe Bitkilerinde Kullan lan retim
Bahe Bitkilerinde Hormon Kullan mBahe Bitkileri retiminde Kullan lan
Bahe Bitkilerinde Alt Yap al malar Bahe Bitkilerinde Molekler BiyolojiBahe Bitkilerinde Biyoteknoloji Bahe Bitkilerinde Doku Kltr ve Mikro retim Bahe Bitkilerinde retim Planlamas
ar m (her alan ve bitki grubu iin ayr dersler)Bahe Bitkilerinde SertifikasyonBahe Kurma TeknikleriBahe Bitkileri evre li kileriBahe Bitkilerinde Hasat Sonras
Bahe Bitkilerinin Muhafaza ve
Bahe Bitkileri Yeti tiricili inde Sorun
Bahe Bitkilerinde Srdrlebilir Yeti tiricilik Bahe Bitkilerinde Genetik ve Islah lkeleri (her grup iin ar dersler)
Bahe Tasar m ve Dzenlemeleri
Ba Teknolojisi
Pomoloji ve Tan Budama ve A lamaFidanl klar ve Fidanc l k
rt Alt Yeti tiricili iSera Kurma ve n aatSerac l k ve YnetimiPazarlama, Sat , Katma De er Olu turma
Yo un ve Endstriyel retim
Yabanc Otlar ve Kontrol Kurak klim Bahecili i K y Bahecili i
Beslenme ve Sa l kl Ya amda Bahe
Ss Bitkilerinde Hasat ve DepolamaHobi Bahecili i (Her Alan in Ayr
GvenlikBahe Bitkilerinde SulamaBahe Bitkilerinde Zararl larBahe Bitkilerinde Hastal klarBahe Bitkilerinde Kullan lan Makine,
Bahe Bitkilerinde Toprak ve GbreBahe Bitkilerinde Toprak leme Bahe Bitkilerinde Koruma ve la Kullan m (Mcadele) Bahe Bitkilerinde Sulama ve DrenajBahe Bitkileri Teknolojilerinde letme ve YnetimTr ve e itlere Gre Meyvecilik
Tketim ekillerine Gre Ba c l k
Tr ve e itlere Gre Sebzecilik
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
V
Bahe bitkileri lisans e itim retiminde Dnyada ok de i ik metotlar izlenmektedir. rne in Avustralyadaki Charles Sturt University bnyesinde bahe bitkileri lisans 2 grup alt nda yap lmaktad r (Guisard and Kent,
retim Bahecili i evre ss Bahecili i
Buralardaki dersler ise ana konulara gre de i iklik gstermekte ve 3 grup alt nda toplanmaktad r:retim Bahecili inde
zel Konu Dersleri Semeli Dersler
evre Ss Bahecili inde
zel Konu Dersleri Semeli Dersler
renciler ak zorundad r.Bu rnekte grld gibi niversiteler, bnyelerinde hangi konuya a rl k vereceklerini talebe gre belirlemekte ve o kapsamda lisans program amakta ve o kapsamda olmas gereken dersleri vermektedirler. Keza, a k retim, uzaktan retim retim de tar m alan nda yay lmaktad r. Tabii ki, bahe bitkileri alan nda da bu rnekleri grmek mmkndr.Tm Dnyada yksek retimin yeniden yap lanmas nda bilgisayar teknolojilerinin kullan lmas ka n lmaz olmu tur. Bilgiye
a ma ve bilgiyi derinle tirme iin sadece retim elemanlar n n tablet eklinde bilgi vermesi dnemi yerine nteraktif retme ve renme dnemi oktan ba lam t r. E itim retimde renci Projeleri al malar ile rencilerde zgnlk ve Yarat c l k Ruhunun olu turulmas temel kabul
Ka niversitemizin bahe bitkileri blmnde mfredata yeni dersler eklendi?
Ka niversitemizin bahe bitkileri blmnde eski mfredatlar yenilendi?
Yukar da a klanan kapsamda, yksek retimin amac , belirli dzeylerde
bilgi ile o alanda ve dzeyde
yeterlilik sa layan renci yeti tirilmesidir. Bunun iin, Bologna srecinin renci merkezli yksek retim metot ve uygulamalar esast r.
lkemizde bahe bitkileri blmleri bilimsel ve teknolojik kapsamlar ile piyasan n ve ilgili sektrlerin ihtiyac na uygun olarak renci yeti tiriyorlar m ?
lkemizde bahe bitkileri blmleri iinde ka lisans program vard r? Lisans program e itlendirilmesinin gereklili i d nlmekte
Bahe bitkileri lisans rencileri elektronik ortamlardan ne kadar yararlanmaktad r?
Dnya lkelerinde tar msal retime talepler genellikle azalmaktad r. Bahe bitkileri alan nda da ayn s k nt lar vard r
Eskiye oranla bu talep azalmas n n nemli nedenleri vard r. Bunlar aras nda zellikle,
Tar msal e itim retimlerde yenilenmeye dnk al nan nlemlerin yetersizli i;Piyasa ve sanayinin ihtiyalar n n tam olarak kar lanamamas ;Yenilik ve ekicilik aray lar ;E itimini ald konuyu iyi bilen mezunlara olan ihtiyalar;Tar m n di er alanlarla ili kilerinin gerektirdi i ortak al malar n
aras nda say labilir.
Bu konularda sve Tar msal Bilimler niversitesinde yap lan bir al ma, tar msal yksek retimde Akademi Ynetim (Hkmet) l sarmal n n, sektrn ihtiya ve gr leri do rultusunda, s k bir i birli i gstermelerinin gereklili ini somut
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
VI
olarak gstermi tir (Burada zellikle bahe bitkileri alanlar n n da dhil oldu u, tar msal e itim retim ve ara t rmalarda, g da ve tar msal sanayinin lokomotif rol oldu u vurgulanmaktad r. Hkmetin yapaca yard m ve yat r mlarda etkinlik verimlilik srdrlebilirlikilkelerini dikkate ald ve politik kararlar n bunlara gre verdi i belirtilmektedir. Burada zellikle, bilimsel ara t rma & yksek retim ve yay m hizmetlerinde
Tar msal Bilgi Sisteminin kurulmas n n gereklili i de vurgulanmaktad r. Ayn ekilde uygulamaya dnk ara t rmalar, gerek devlet taraf ndan, gerek zel sektr taraf ndan daha ok desteklenmektedir. Sanayinin istedi i baz konulardaki ara t rmalar n ok uzun srmesi ise, o ara t rman n desteklenmesine engel te kil etmemektedir. te yandan mnferit ara t r c lar n, k sa vadeli ara t rma sonular ile kendi gr leri do rultusunda sektr ynlendirmeye al malar da gndeme
eklenecek al malar n zaman zaman adeta paradoks olu turdu u da gzlenmektedir:
Temel dzeyde katk s olan iyi bir ara t rma ile iyi bir yay n yapmak (!)Profesyonellerin istedi i uygulamaya dnk ara t rma sonular retmek (!)
Yukar da paradoks gibi grnen bu durum gerek temel bilim alan na ve gerekse uygulamaya yapt katk lsnde verilen destek konusunda amac na ula maktad r.Tm bunlar dikkate al nd nda, hangi ynl olursa olsun bahe bitkileri alan ndaki e itim retim ve ara t rmalarda gerekli olan l sarmal ili kilerin nemi birok alandan daha ok anla lmaktad r.
lkemizdeki bahe bitkileri ara t rmalar nda, yukar da a klanan l sarmal etkile imine kadar dikkate al n yor?
Ara t rmalardan al nan sonular ne kadaruygulamaya veya temel bilime katk sa l yor?Sonu ve neriler
Tm yukar da yap lan a klamalar itibariyle, bahe bitkileri alan nda da e itim
retim ve ara t rmalarda, toplum ve endstrinin istek ve tercihlerinin dikkate al nmas
Art k herkesin kafas na gre ara t rma yaparak, bunlar sadece akademik ykselmelerde kullanmas dnemi gemi tir. Finans kaynaklar herhangi bir soruna zm bulmayan veya bilime gerekten katk yapmayan projelere kap lar n kapatmaktad rlar. te yandan, Bahe Bitkileri Yksek retimi de i ik lkelerde farkl yap lardaki kurumlar iinde yap lmaktad r.
rne in,Tar m Fakltesi (Iowa), Tar m Bilimleri Fakltesi (Oregon,
Tar m ve Ya am Bilimleri Fakltesi
Tar m ve Do a Bilimleri Faklt
Uygulamal Biyolojik Bilimler Fakltesi (Hiro ima)Do al Kaynaklar, Tar m ve Veteriner Bilimleri Fakltesi (Queensland)Ya am Bilimleri Fakltesi (Reading) Jomo Kenyatta Tar m ve Teknoloji niv. (Kenya) Bahe Bitkileri Fakltesi (Chiba) sve Tar msal Bilimler niversitesi
( sve)
Burada nemli olan su ya da bu isimli akademik birimde e itim retimin yap lmas de il; yap lan e itim retim ve ara t rmalar n
sektre olan katk s d r. Yukar da yap lan a klamalar nda ve gerekler do rultusunda ortaya konan 16 soruya
soru ve sorunlara yksek retimde modernizasyon erevesinde zm bulma iradesi gsterebilecek miyiz?
Anonim 2011a. SYM Kay tlar , Anonim 2011b. SYM Kayitlari,
ULAKB M 2011.
Anonim 2011e. YK Kay tlar , Dlen, E. 2010. Cumhuriyet Dneminde Osmanl
Darlfnunu (1922 1933). stanbul Bilgi niversitesi Yay. 276, 521s.
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
VII
izelgeler ve ekill
izelge 1. lkemizdeki niversite say lar n n y llara gre da l m .N VERS TE SAYILARI
izelge 2. Yksek retimdeki rencilerin retim dzeylerine gre da l m (2010
Yksek retim Dzeyi E itim Tr Toplam renci Say larrgn A k & Uzaktannlisans
Lisansst (T pta Uzmanl k Dahil)m renci Say lar
*SYM Kay tlar
izelge 3. 2010 2011 dnemi itibariyle retim eleman say lar *. retim Eleman Dzeyi Toplam retim Eleman Say lar
ProfesrDoent
Yard mc Doent retim yesi Toplam
g. Gr., Ara . Gr., Okutman,...Toplam O retim Eleman Say s
*SYM Kay tlar
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
VIII
izelge 4. 1996 2010 y llar aras nda Dnyada ve Trkiyede uluslararas indekslere giren dergilerde yay nlanan makale say lar (Anonim 2011c, d).
Y llar Dnyadaki yay n say sTrkiyedeki yay n say s
Trkiyenin art oran (%)
Trkiyenin Dnyadaki pay
Trkiyenin Dnyadaki
s ras
izelge 5. 2010 istatistiklerine gre 27 Avrupa lkesinin tm alanlardaki bilimsel yay n say lar na gre s ralar
lkeler Y llar
ngiltere
talya spanya
Trkiyesve
Belika
ek Cum.rlanda
Gney K br s Lksemburg
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
IX
izelge 6. lkemizde faaliyet gsteren teknoparklar.UN VERS TELER EH R KURULU YILI
Orta Do uhsan Do ramac Bilkent zmir Yksek Teknoloji Enstits
Sabanc
stanbul Teknik
Seluk
ukurova
Sleyman Demirel Uluda
F rat Atatrk
Y ld z Teknik
stanbul
Bo azii
izelge 7. lkemizde yap m devam eden teknoparklar.
UN VERS TELER EH R KURULU
Gaziosmanpa a
Dumlup nar KTAHYAOndokuzmay s nn stanbul Ticaret STANBUL
Dzce DZCEanakkale 18 Mart ANAKKALEGebze Yksek Teknoloji Enst. KOCAELKahramanmara St mam KAHRAMANMARANam k Kemal TEK RDA
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
X
izelge 8. lkemizde ziraat fakltelerindeki toplam retim yesi say s ve bunun Trkiyedeki toplam retim yesi say lar na oran (Anonim, 2011a, e).
Ziraat FakltelerindeMevcut retim yesi Say lar *
Trkiyedeki Toplam ret m yelerine Oran
ProfesrDoentYard mc Doent
Trkiyede Top. .yesi Say s
izelge 9. 2010 2011 dneminde Trkiyede baz fakltelerdeki renci say lar ile bunun toplam lisans rencileri ierisindeki paylar (Anonim, 2011b).
FAKLTELER TOPLAM L SANS RENC SAYILARI
TRK YEDEK TOPLAM RGN L SANS RENC SAYISI NDEK PAYI (%)
BF, KT SAT, LETME, T C.B L. VD.EDEB YAT
E T M MHEND SL K & M MARLIK E T M
GZEL SANATLAR & TASARIMZ RAAT
izelge 10. Ziraat fakltelerinin d nda yine tar msal konular ieren SYM k lavuzundaki baz lisans programlar ile bunlar n bulundu u niversite ve faklteler.
N VERS TE VE FAKLTE L SANS PROGRAMLARIFatih niv. Mh. Fak., Yeditepe niv. Mh.
Genetik ve Biyomhendislik
3. Ege niv., Mhendislik Fak.; 4. Y ld z Teknik niv.,vd.
Biyomhendislik
5. Hacettepe niv., . .B.F.; 6. Ankara niv. Ev Ekonomisi Yk.Okulu
Aile ve Tketici Bilimleri
7. Ege niv., Mhendislik Fak.8. U ak niv., Mhendislik Fak.
Deri Mhendisli i
9. Sabanc niv., Mhendislik ve Do a Bilimleri Fak. Biyoloji Bilimleri ve Biyomhendislik
r niv., Ttn Eksperli i Yk. Okulu Ttn Eksperli i
11. Hacettepe niv. Mh. Fak. Hidrojeoloji Mhendisli i12. Ni de niversitesi, Tar msal Teknoloji ve G da
13. Lefke Avrupa niv., Tar m Bilimleri ve Bahe Bitkileri retimi ve Pazarlamas Tar m letmecili iPeyzaj Mimarl
14. Uluslararas K br s niv., Tar m Bilimleri ve Biyosistem Mhendisli iBitkisel retim Teknolojileri
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
XI
iz
elge
11.
Trk
iye
yks
ek
retim
yet
erlil
ikle
r er
eve
sind
e ka
bule
dile
n ab
lon.
T
RK
YE
Y
KSE
K
RE
TM
YE
TE
RL
LK
LE
R
ER
EV
ES
(TY
Y
)
TY
Y
D
ZE
Y
BLG
Uyg
ulam
al
BE
CE
RL
ER
Kav
ram
sal/B
ilise
lU
ygul
amal
YE
TKN
LK
LER
Ba
ms
z
alab
ilme
ve
Yet
kinl
ii
re
nme
Yet
kinl
ii
leti
im v
Ala
na
zg
Yet
kinl
ik
LSA
NS
6. D
zey
1. D
zey
Ala
nnd
aki
gnc
el b
ilgile
ri i
eren
der
s ki
tapl
ar,
uygu
lam
a ar
age
rel
eri v
e di
er
ileri
dze
ydek
i
uygu
lam
al
Ala
nnd
a ed
indi
i ile
ri d
zeyd
eki
uygu
lam
al b
ilgile
ri
Ala
nnd
a ed
indi
i ile
ri d
zeyd
eki b
ilgi
deer
lend
irebi
lme,
so
runl
ar
tan
mla
yabi
lme,
ara
trm
alar
a ve
ka
ntla
ra d
ayal
zm
ne
riler
i ge
litir
ebilm
e.
Ala
n il
e ilg
ili il
eri
dze
ydek
i bir
al
may
ba
msz
ola
rak
yr
tebi
lme.
A
lan
ile
ilgili
uy
gula
mal
arda
kar
lala
n ve
ng
rl
emey
en
karm
ak
soru
nlar
z
mek
i
in b
ireys
el v
e ek
ip
yesi
Soru
mlu
luu
altn
da
al
anla
rn b
ir pr
oje
er
eves
inde
gel
iim
lerin
e y
nelik
etk
inlik
leri
yne
tebi
lme.
Ala
nnd
a ed
indi
i ile
ri d
zeyd
eki
ele
tirel
bir
yakl
am
la
deer
le
renm
e
re
nmes
ini
ynl
endi
rebi
lme.
Y
aam
boyu
renm
eye
iliki
n
geli
tireb
ilme.
Ala
n il
e ilg
ili k
onul
arda
ilgi
li ki
i ve
kur
umla
r bi
lgile
ndire
bilm
e;
dn
cele
rini v
e so
runl
ara
iliki
n
zm
ne
riler
ini y
azl
ve s
zl
Ala
n il
e ilg
ili k
onul
arda
d
nce
lerin
i ve
soru
nlar
a ili
kin
z
m
neril
erin
i nic
el v
e ni
tel
ve o
lmay
an k
iile
rle p
ayla
abilm
e.
yaad
sosy
al
evre
iin
pro
je v
e et
kinl
ikle
r dz
enle
yebi
lme
ve
bunl
ar u
ygul
ayab
ilme.
Bi
r yab
anc
dili
en
az A
vrup
a D
il Po
rtfy
B1
Gen
el D
zey
inde
ku
llana
rak
alan
ndak
i bilg
ileri
izle
yebi
lme
ve m
esle
kta
lar
ile
ileti
im k
urab
ilme.
A
lan
nn
gere
ktird
ii e
n az
Lisa
ns l
eri D
zey
inde
bilg
isay
ar
yaz
lm il
e bi
rlikt
e bi
liim
ve
ileti
im te
knol
ojile
rini
Ala
n il
e ilg
ili
veril
erin
topl
anm
as,
yoru
mla
nmas
, uy
gula
nmas
ve
sonu
lar
nn
duyu
rulm
as
aam
alar
nda
klt
rel v
e et
ik
deer
lere
uyg
un
Sosy
al h
akla
rn
evre
nsel
lii,
sosy
al
adal
et, k
alite
kl
tr
ve
kl
tre
l de
erle
rin
koru
nmas
ile
ev
re
koru
ma,
i sa
l v
e g
venl
ii k
onul
arnd
a
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
XII
iz
elge
12.
Tar
m, O
rman
ve
Su
rnl
eri t
emel
ala
n L
SAN
S ye
terli
likle
ri.2.
1.2.
Tarm
, Orm
an v
e Su
r
nler
i Tem
el A
lan
LSA
NS
Yete
rlilik
leri
(Aka
dem
ik A
rlkl
)
TY
Y
D
ZE
Y
BLG
BE
CE
RL
ER
Bili
sel
Uyg
ulam
al
YE
TKN
LK
LER
ms
z
alab
ilme
Ala
bilm
e Y
etki
nli
i
re
nme
Yet
kinl
ii
leti
im v
e So
syal
Yet
kinl
ikA
lana
zg
LSA
NS
6. D
zey
1. D
zey
1.Ta
rm, O
rman
ve
Su
r
nler
i ala
nlar
yla
ilgili
ku
ram
sal v
e uy
gula
mal
2. E
dind
ii b
ilgile
rin
doru
luu,
gv
enirl
ilii v
e g
ncel
liin
i de
erle
ndirm
e ve
bilg
i r
etm
e y
ntem
leri
biyo
eitl
ilik
ve
srd
rl
ebili
r kay
nak
yne
timi,
krs
al k
alk
nma,
ta
sarm
, pla
nlam
a ve
lla
nm
na
yne
lik b
ilgile
ri ta
nr.
4.A
lan
ile
ilgili
st
rate
jiler
i, y
ntem
ve
tekn
ikle
ri l
me
ve
deer
lend
irme
bilg
isin
e
5.G
da, y
enile
nebi
lir
ham
mad
de
retim
i ve
/vey
a i
lem
e s
rel
eri
hakk
nda
bilg
i sah
ibid
ir.
1.Ed
indi
i
uygu
lam
al
alan
yla
ilgili
ola
y ve
olg
ular
bili
mse
l y
ntem
ve
2.El
de e
ttii
ve d
eer
lend
irir.
3.So
runl
ar
tan
mla
r, an
aliz
ed
er, a
ratr
mal
ara
ve k
antla
ra d
ayal
zm
ne
riler
i ge
li
1.A
lan
yla
ilgili
a
lm
alar
ba
ms
z ol
arak
yr
tr
, da
nm
anlk
, den
etim
ve
bilir
kiili
k ya
par.
kar
lala
n ve
n
gr
lem
eyen
soru
nlar
zmek
iin
bire
ysel
ve
ya e
kip
yes
i ola
rak
soru
mlu
luk
alr.
3.So
rum
lulu
u al
tnda
a
lan
lar
geli
imle
rine
yne
lik
yne
tir.
4.D
isip
linle
r ara
s a
lm
a ya
par.
1.A
lan
nda
edin
dii b
ilgi
yaam
boy
u
renm
eye
iliki
n ol
umlu
tu
tum
gel
itir
ir.
ara
trr.
ula
r, an
aliti
k d
nr
ve
rm y
apar
.
yara
rna
kulla
nr.
1.To
plum
un v
e d
nyan
n g
ndem
inde
ki o
layl
ara/
geli
mel
ere
duya
rld
r ve
bu g
eli
mel
eri i
zler
.
yaad
sosy
al
evre
iin
pro
je
ret
ir ve
uyg
ular
.3.
Ala
nyl
a ilg
ili k
onul
arda
ilgi
li ki
i ve
kur
umla
r bi
lgile
ndiri
r. D
n
cele
rini v
e so
runl
ara
iliki
n
zm
ne
riler
ini y
azl
ve s
zl
olar
ak a
ktar
r, to
plum
un
bilin
len
mes
ine
katk
da b
ulun
ur.
4.D
n
cele
rini v
e so
runl
ara
iliki
n
zm
ne
riler
ini v
erile
rle
olm
ayan
ki
ilerle
pay
lar.
5.Fa
rkl
klt
rlerd
e ya
ar v
e so
syal
ya
ama
uyum
sala
r. 6.
Bir y
aban
c d
ili e
n az
Avr
upa
Dil
Portf
y
B1 d
zey
inde
kul
lana
rak
alan
ndak
i bilg
ileri
izle
r ve
mes
lekt
ala
r ile
ilet
iim
kur
ar.
7. A
lan
nn
gere
ktird
iid
zey
de
bilg
isay
ar y
azlm
ile
birli
kte
bili
im v
e ile
tiim
tekn
oloj
ilerin
i ile
ri d
zeyd
e ku
llan
r.
1.
evre
sel,
tekn
ik,
ekon
omik
yn
leri
dikk
ate
alar
ak ta
rm,
orm
an v
e su
r
nler
i al
anla
rnda
pla
n ve
pr
oje
haz
rlar,
uygu
lar,
yne
tir v
e
2.Bi
limse
l, k
ltre
l ve
etik
de
erle
re
3.A
lan
yla
ilgili
m
evzu
ata
hki
mdi
r ve
uyg
un d
avra
nr.
4.So
syal
hak
larn
ev
rens
elli
i, so
syal
ad
alet
, kal
ite k
lt
r
ve k
lt
rel
deer
lerin
kor
unm
as
ile
evre
kor
uma,
i
sal
ve
gve
nli
i on
ular
nda
yete
rli
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
B LD R LER
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
Trkiye Turungil e it Geli tirme Program
enay Kurt , Ertu rul Turguto lu , Glay Demir , Nejla elikBat Akdeniz Tar msal Ara t rma Enstits Mdrl
zetlkemiz turungil plantasyonlar , nemli ekonomik kay plara neden olan birden fazla virs ve virs
benzeri hastal klarla bula kt r. Bu nedenle Virs ve Virs Benzeri Hastal klardan Temiz Turungil A gz Elde Edilmesi al malar na 1988 y l nda ba lanm t r. Bu al ma kapsam nda biyolojik indekslemeler, serolojik testler, elektroforez yntemi ile te his, srgn ucu a lama tekni i (SUA) ve s cakl k tedavisi (ST)
ikleri uygulamaya konulmu tur. 1992 y llar aras nda yap lan al malar n sonular 1. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresinde ve 19932003 y llar aras nda yap lan al malar n sonular 4. Ulusal Bahe BitkKongresinde sunulmu tur. 2010 y l nda yurt ii ve yurt d ndan gelen yeni e it ve klonlar ile programa dahil edilen birey say s 19 e ula m t r. Bunlardan SUA, s cakl k tedavisi ve kontrol indekslemeleri tamamlananlar, iki farkl ana zerine a lanarak ana dam zl k blo a dikilmi lerdir. Ayr ca bugne kadar 1.250.000 adet temiz a gz resmi ve zel fidanc l k kurulu lar na, 500.000 adet sertifikal turungil fidan da reticilere da t lm t r. Bu bildiride, Trkiye Turungil e it Geli tirme Program kapsam nda 19922010 y llar aras nda yap lan al malara ili kin sonular verilecektir.
Turungil, Srgn ucu a lama, in vitro, Virs, ndeksleme
in vitro,
Girilkemiz turungil yeti tiricili i
bak m ndan zellikle kalite baz nda elveri li ekolojik ko ullara sahiptir. lkemizde turungil yeti tiricili ine uygun alanlar n ancak % 25 i turungil yeti tiricili iyap lmaktad r. Turungil alanlar n n byme h z y llara gre de i mekle birlikte y lda
seviyesindedir (Ta demir ve Turungil retimi lkemizin
toplam meyve retiminde, zm sonra nc s rada yer almas na kar n, ihracat ynnden birinci s rada bulunmaktad r. Trkiye turungil yeti tiricili i yap lkeler aras nda da
dnyada retim miktar ile . s rada yer almaktad r (
Dnya ve lkemizde gnmzeh zla geli en turungil yeti tiricili i beraberinde nemli problemleri getirmektedir. Turungil retiminde verim ve kaliteyi etkileyen en nemli faktr virs ve virs benzeri hastal klar d r. Virs hastal klar ile ilgili olarak y llar aras nda Dr. Chapot taraf ndan yap lan al malarda lkemizde baz turungil virs hastal klar n n varl belirlenmi tir (H zal ve Gral, 1987). 1960 y l nda Akdeniz Blgesinde stubborn zerine simptomolojik olarak yap lan bir al mada, Washington naveldeThomson navelde % 75 ve yerli portakallarda
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
% 12 bula kl k belirlenmi tir (Cengiz, 1965). 1960l y llar n sonunda Ege Blgesi Satsuma mandarinlerinde yap lan bir al mada blgede % 15,6 oran nda exocortis hastal ile bula kl k bulunmu tur (Azy llar nda Ege Blgesi Satsuma mandarinlerinde virs hastal klar n n tespiti iin yap lan bir al mada incelenen 93 Satsuma mandarini a ac ndan 43nde Tristeza virs bulunmu tur. Ayr ca blgede % 15 psorosis ve % 42 exocortis
al na rastlan lm t r (Azeri ve Heper, 1970 y llar nda Adana, Antalya,
Hatay ve el illerinde simptomolojik taramalar sonucunda tristeza virs bulundu u saptanm t r. Hastal n a alar n veriminde %
an nda d kl e neden oldu u belirtilmi tir
Turungillerde verim ve kaliteyi art rmak ve dnya pazar nda rekabet gcne ula abilmek iin birok lkenin e it geli tirme, ar nd rmaindeksleme ve introdksiyon konular n ieren turungil e it geli tirme programlar n n uygulanmas na ok nceden ba lad klar grlmektedir. Kaliforniyada byle bir program n ba lang c n olu turan al man n 1937 y l nda ba lat ld ve daha sonraki y llarda bunun geli tirildi i taraf ndan belirtilmi tir. Bu gnk durumdaABD, Avustralya ve spanya gibi baz lkelerde turungil yeti tiricili inde e it geli tirme, introdksiyon ve ar nd rma konular nda izlenecek yntemleri belirleyen turungil programlar bulunmaktad r. lkemizde iseve Trkiye aras nda imzalanan TCP/TUR/8855 numaral Turungil Virs ve Virs Benzeri Hastal klar n Kontrol ile Turungillerin Geli tirilmesi Projesi ile spanya ve Kaliforniyada uygulanan programlar n en iyi ynlerini ieren 1988 y l nda Narenciye ve Serac l k Ara t rma Enstitsba lat lm t r. Programa 1979 y l nda A Gz
Sertifikasyon ve e it Geli tirme Projesinde kesin seimi yap lan 36 bireyin indekslenmesi ve ar nd r lmas al malar na ba lanm t r. m nda 1988y llar nda ndikatr Bitkilerle ndeksleme ve Ar nd rma Konular nda Haz rl k, 1990y llar nda Ar nd rma ve ndeksleme Laboratuvar na lerlik Kazand r lmas ile Ar nd r lm lk Bitkilerin Elde edilmesi ve
1993 y llar nda EldA gznn Da t m ve Ana Dam zl k
Blo unun Kurulmas al malar yap lm t r. 1994 y l nda projenin ismi Trkiye Turungil e it Geli tirme Program olarak revize edilerek G da, Tar m ve Hayvanc l k Bakanl bnyesinde srekli bir proggetirilmi tir. Programa daha sonraki y llarda yurt ii ve yurt d ndan gelen yeni e it ve
rek virsten ar nd r lan e it say s 2010 y l itibar yla ula m t r.
Program Bat Akdeniz Tar msal Ara t rma ts Mdrl nn Meyvecilik Blm
Kayaburnu yerle kesinde yrtlmektedir. Materyal olarak; yurtd ndan getirilen, e itli yntemlerle slah edilen, bula k oldu u belirlenen veya sa l k durumu pheli olan tr, e it ve tipler ile testlemede indikatrkullan lan kullan lmaktad r. ndikatr
Meksika laym , Madam portakal , Pi eapple portakal , Parsons Special
10 seleksiyonu, A a kavunu
royer sitranj , Kaba limon kullan lmaktad r.
YntemTrkiye Turungil e it Geli tirme
Program ; ar nd r lacak bitkilerin elde edilmesi ve seimi, n s cakl k , srgn ucu a lama, mikro a lama,indeksleme, s cakl k tedavisi, ad na do ruluk de erlendirmesi, genetik kaynak / ana dam zl k bloklar ile a gz o alt m bloklar n n kurulmas basamaklar ndan olu maktad r
Kaynak bitkilerin elde edilmesi ve seimi: ntrodksiyon, slah veya seleksiyon yoluyla
en bireyler o alt larak yeterli say da srgn sa lanabilecek bykl e gelene kadar bak mlar yap lmaktad r. Daha sonra ar nd rma kapasitesi lsnde bireylerin seimleri gerekle tirilmektedir. Bu seimde lkemiz turungil sektrnn gereksinimleri dikkal nmaktad r.
n s cakl k tedavisi: Ar nd rma al mas iin seilen bireyler, ar nd rmaya al nmadan 2hafta nce baz virs hastal klar n n inaktif hale getirilmesi amac yla 304 Cye ayarlanm
prak budamalar yap larak yaprak koltuklar ndan yeni srgn olu umu te vik
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
edilir. Bu uygulama s cakl k art ile aktif hale gelen baz virs benzeri hastal klar a s ndan ise olumsuz etki yapabilmektedir. Bu nedenle bu tr virs benzeri hastal klar ile bula k oldu u bilinen e itlere n s cakl k tedavisi uygulanmamakta, do rudan ar nd rma al mas iin yeni srgn olu umu te vik edilmektedir.
Srgn ucu a lamaSrgn olu umunu te vik etmek amac yla
yaprak budamas ile ayn zamandasrgn ucu a lamada ana olarak kullan lacak Troyer sitranj tohumlar her iki tohum kabu u soyularak, agar ile kat la t r lm Murashige & Skoog (1962) ortam na ekilmektedir.
koltuklar ndan kan yeni srgnler yakla k 1 cm boya ula t nda, srgkayna olarak kullan lmaktad r. Bym olan Troyer sitranj rleri aseptik ko ullar alt nda kltr tplerinden kart larak kotiledonlar ve
epikotil (gvde) ve 1 k) kalacak ekilde k salt l r. Binokler alt nda epikotilin st k m nda ters T eklinde kesim yap larak ana a lama iin haz rlanm olur. Daha nceden byk yapraklar al nm srgnlerde aseptik ko ullar ve binokler alt nda
yaprak tasla ile 0,18 mm boyutundaki srgn ucu
al narak, analar zerinde a lan kesim yerine yerle tirilir. Srgn ular n n taban kesim yzeyi, ters T kesiminin yatay k sm yla anac n kabuk yzeyine de ecek ekilde konur. A lanm bitkiler, s v MS ortam nda kltre al n r. Kltrler 27Cde gnlk 16 saat 1000 lks ayd nl k ko ullarda tutulur. virsten ari bitkilerin say s ; patojene, srgn ucunun bykl ne, a lamay yapan ki inin el becerisine ve baz patojenler iin srgn ucu kayna bitkilerin geli ti i evre ko ullar na ba l d r
Mikro a lama ( : Srgn ucu a lamadan sonra bitkicikler genelde 1,5ay sonra in vivo ko ullara aktarma bykl ne gelmektedirler. Srgn ucu a lama sedilen bireyler, seralarda yeti tirilen kaba limon anac zerinde T eklinde kabuk a larak a lanmaktad r. A lanm bitkilerin bak mlar yap larak ertesi y l ubat Mart aylar nda en az 1 m boya ula anlar biyolojik indekslemeye al n rlar.
Trkiye Turungil e it Geli tirme Program kapsam nda Tristeza
(gren), Psorosis (kavlama), Tatterleaf, Exocortis (ccele me), Cachexia(gzenek) ve Stubborn (palamutla ma, yediverenle me) olmak zere 6 adet virs ve virs benzeri hastal k kontrol edilmektedir. Ayr ca Tristeza ve Stubborn iin serolojik testlemede yap lmaktad r.incelenen hastal klar, kullan lan indikatr bitkiler ve tekerrr say lar izelge 1de
tir.
inokulasyonu yap l rken Stubborn indekslemelerinde etmenin zelli inden dolay yana t rma kalem a s eklinde inokulasyon yap lmaktad r.
S cakl k Tedavisi (Roistacher, 197Biyolojik indeksleme ile ayn zamanda indekslenen bireylerden al nan iki adet a gz
rlerine a lanarak, bu sresince 16 saat ayd nl kta
40Cde karanl kta 30Cde s cakl k aktad r. Biyo
indekslemeler sonucu virsten ar nd r lm oldu u belirlenen bireylerin o alt lmas nda s cakl k tedavisi uygulanan a gzlerinin srgnleri kullan lmaktad r.
Ad na do ruluk de erlendirmesi: ndekslemeler sonucu temiz bulunan bireyler;
ad na do ruluk de erlendirmeleri lzere iki farkl ana zerine a lanarak seralarda h zl bir ekilde meyve vermesi te vik edilmekte,
ojik zellikleri de erlendirilmektedir
na dam zl k a gz o alt m bloklar n n kurulmas : Biyolojik indeksleme ile virs ve virs benzeri hastal klardan temiz bulunan ve ad na do ruluklar belirlenen bireylerden ticari olanlar a gz o alt m, ana dam zl k ve genetik kaynak bloklar nda, ticari olmayan di er bireyler
ece genetik kaynak bloklar nda muhafaza
Bulgular ve Tart ma1992 y llar aras nda yap lan
al malar n sonular 1. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresinde 2003 y llar aras nda yap lan al malar n sonular 4. Ulusal Bahe
ileri Kongresinde sunulmu tur. yeni kat l mlarla 2010 y l itibar yla 78 portakal
alt ntop, i ik turuncgil tr ve e idi olmak zere
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
turungil tr ve e iditurungil klonu dahil edilmi tir (izelge
srgn ucu a lamadan
rleaf iin
indekslemelere) al nm t r. sonucunda baz bireyler vi
virs benzeri hastal klar ile bula k km t r (izelge sorosis ile bula k bitki say s n n fazla olmas n n nedenin
bula kl k oran n n yksekolmas ndan kaynakland d nlmektedir. ndekslemeler sonucunda bula k bulunan
edilmi tir.Biyolojik indekslemeler yan nda bireyler
risteza virs hastal klar a s ndan de al nm ve
sonular , biyolojik indeksleme sonular paralellik gstermi tir.
onuvirs
ve virs benzeri hastal klardan temiz bulunans cakl k tedavisi ad na do rulu u
adet turungilturun ve Troyer sitranj zerine a lanarak
y llar aras nd dam zl kkaynaklar bloklar na dikilmi tir. Ana dam zl k
hastal klar iin y l , di er hastal klar ynnden 6 y l
al nmaktad r. 1992 y l ndan 0 y l na kadar
adet virs ve virs benzeri hastal klardan temiz turungil a gz retilerek resmi ve zel fidanc l k kurulu lar na verilmi tir. Bunun yan nda 1996 y l ndan 2010 y l na kadar 500.000 adet virs ve virs benzeri hastal klardan temiz sertifikal turungil fidan reticilere da t lm t r.
Azeri, T., 1973. Exocortis virs on Satsuma mandarin in zmir Region of Turkey. Turkish Phytopath
Azeri, T. ve Heper, E., 1973. Ege Blgesi Satsuma Mandarinlerindeki Virs Hastal klar n n Tan t m , Yay l ve Ekonomik nemi zerindeki Ara t rmalar. TB TAK IV. Bilim
Cengiz, A., 1965. Gney Blgesi Turungillerde ubborn Hastal zerinde Ara t rmalar. Bitki
Koruma Blteni, 5(4):163
H zal, A.Y. ve Gral, T., 1987. Trkiyede Turungil retimi, hracat ve Virs Hastal klar Ynnden Durumu. Der
Ta demir, H.A., Akkaya, F., 2000. Sekizinci Be Y ll k Kalk nma Plan . Bitkisel retim zel htisas Komisyonu. Meyvecilik Grubu
Turungiller. Ba bakanl k Devlet Planlama Mste arl . 46 s.
5. Vitro da Srgn Ucu A lama Tekni i. Derim, 2(2):18
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
izelgeler ve ekiller
izelge 1. ndekslenen hastal klar, kullan lan indikatr bitkiler, tekerrr say lar , saks daki bitki say s ve indeksleme ortamlar
ndekslenen hastal klar
ndikatr Bitkiler Bitki/ Saks ndeksleme ortam
Meksika LaymPineapple portakal
er sitranj
S cak
S cak
Madam Vinous portakal S cak
izelge 2. TTGPna giren ve SUA sonras kontrol indekslemesine al nan birey say sTr e it say s
SUA sonras kontrol indekslemesine al nan birey say s
Alt ntopDi erleri
izelge 3. Biyolojik indeksleme sonularTr
Alt ntopDi erleri
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
dam zl k/Genetik kaynak blo u
n s cakl k tedavisi
Srgn ucu a lama
S cakl k Tedavisi
A gz o alt m bloklar
Ad na do ruluk
V RSTEN AR TURUNG L F DANI
ekil 1. Trkiye Turungil e it Geli tirme Program n n Basamaklar
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
Turungillerde Melezleme Islah ile Yeni e itlerin Elde Edilmesi
Ayd n Uzun , Osman Gl en , Ger Kafa , Cenap Y lmazYe ilo lu
niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm, Alata Bahe Kltrleri Ara t rma Enstits, Osmangazi niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm, ukurova niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm
zetMelezleme, turungil e itlerinin ortaya kmas nda klonal seleksiyondan sonra en nemli yntem olarak
bilinmektedir. Gnmzde kltr yap lan portakal, limon, alt ntop gibi turungiller di er baz trlerin do al dizasyonu sonucunda olu mu melez trlerdir. Bu al mada, farkl dnemlerde olgunla an, verim ve kalite
ynnden stn zelliklerde yeni turungil e itlerinin elde edilmesi amalanm t r. Farkl kombinasyonlar n kullan lmas yla melezlemeler yap lm ve ok say da melez bitki elde edilmi tir. Bu bitkilerde ilk meyvelerin elde edilmesiyle birlikte, meyve zellikleri ile ilgili lm, analiz ve de erlendirmeler yap lm t r. Meyve zelikleri ynnden melez bitkiler aras nda ok yksek dzeyde varyasyon oldu u belirlenmi tir. farkl kombinasyona ait melez bitkilerde yap lan de erlendirmelerde, Klemantin X Minneola melezi drt tip (115g aras nda meyve a rl na sahip), Klemantin X Orlando melezi be tip (140 176 g aras nda meyve a rl na
mantin X Kara melezi tip (125 207 g aras nda meyve a rl na sahip) meyve a rl , usare miktar , kabuk kal nl ve d grn bak m ndan dikkati eken nemli bireyler olarak belirlenmi tir. Bunun yan nda SKM/asit de erleri zerinden yap lan ilk de erlendirmelerde bu tiplerin Kas m ba ile ubat sonu aras nda hasat edilebilece i saptanm t r. Bu durum farkl dnemlerde olgunla an stn kaliteli tiplerin slah edilmesi ad na nemli bir a ama olup, al malar devam eden bu melezleme slah program lkemizde, i ve d pazarda talep edilebilecek yeni e itlerin elde edilmesi ynnde nemli bir ad m olarak grlmektedir.
Turungil, mandarin, slah, melezleme
GiriTurungil slah al malar klasik
metotlar n yan nda son dnemlerde biyoteknolojik metotlar nda devreye girmesiyle h zla devam etmekte ve yeni e itler yeti tiricili e kazand r lmaktad r. Islah al malar n yrten lkeler farkl amalara ynelik olarak al makta ve geli tirilen yeni
e itlerle hem kendi ko ullar na daha uygun e itler geli tirmek hem de sektrde daha fazla sz sahibi olmay amalamaktad rlar. Turungillerde melezleme slah yeni e itler geli tirme amal olarak uzun y llard r kullan lmaktad r. Her ne kadar bu metotta uyu mazl klar ve nuseller embriyoni gibi baz sorunlar bulunsa da klasik bir yntem olarak nemini hala korumaktad r. Turungillerde
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
melezleme al malar lkemizde son dnemlerde ba lam olup bu konuda baz al malar devam etmektedir. Yurtd ndaoldu u gibi lkemizde de bu metotla yeni e itlerin elde edilerek tar ma kazand r lmas ok nemlidir
Gnmzde ticari olarak yeti tirilen turungil e itlerinin ok byk bir k sm do al mutasyonlar ve do almeydana gelmi tir. Genellikle mutasyonla meydana gelmi olan limon ve portakal e itlerinde genetik varyasyon dar iken,
eme ile elde edilen mandarin e itlerinde geni bir genetik varyasyon bulunmaktad r
melezlemelerle nemli e itler elde edilmi ve turungil tar m na kazand r lm t r. Encore,
ndan Kaliforniyada King ve Willowleaf mandarinlerinin melezlenmesiyle elde edilmi tir. J.R. Furr Kaliforniyada Klemantin mandarini
e idini, Klemantin ile Dancy e idini melezleyerek Fortune e idini elde etmi tir. Fremont e idi, P.C. Reece taraf ndan Floridada Klemantin ve Ponkan e itleri melezlenerek elde edilmi tir. Kara e idi H.B. Frost taraf ndan Kaliforniyada Owari ve King mandarinleri melezlenerek elde edilmi tir. Robinson, Osceola, Nova ve Lee etaraf ndan Floridada Klemantin ve Orlando tangelo e itlerinin melezlenmesiyle, Page e idi Minneola tangelo ve Klemantin e itlerinin melezlenmesiyle elde edilmi tir. Minneola ve Orlando tangelo ise Duncan alt ntopu ile Dancy
ndarin e itlerinin melezlenmesiyle Floridada elde edilmi tir (Hodgson, 1967).
Japonyada yap lan melezleme al malar nda Satsuma X adok melezlemesi ile Satsumelo isimli ekirdeksiz, iri meyveli, ge olgunla an bir melez elde edilmi tir. Ayr ca,
edilmi tir. Bunun yan nda Hassaku, Naruto,
kullan larak ok say da mitvar melez elde edildi i bildirilmi tir (Nishiura, 1964)
Turungillerde melezleme slah n s n rland ran nemli bir faktr nuseller embriyonidir. Ana olarak kullan lan ebeveynin nuseller embriyoni gsterdi i durumlarda,
melezleme ile elde edilen bitkilerin bir k sm zigotik orijinli olurken, pek o u da nusellorijinli olmaktad r. Bu durumda ok say da
art r labilmesi imkan s n rland r lmaktad r. Bu yzden melezleme al malar nda ana ebeveynin monoembriyonik bir e it olmas byk nem ta maktad r.
Bu al mada kontroll melezlemeler yoluyla zellikle mandarin e itleri kullan larak, daha verimli, kolay soyulabilen, pufla ma gstermeyen, de i ik dnemlerde olgunla an ve dolay s yla y l n geni bir dneminde taze olarak bulunabilen, yola ve depolamaya dayan klkalite zellikleri daha da geli tirilmi turungil e itlerinin elde edilmesi amalanm t r. Turungillerde e it slah n n amalar ndan baz lar meyve kalitesi ve meyve irili inin art r lmas , olgunla ma zaman n n geni letilmesi
zelli inin sa lanmas olarak belirtilmi tir (Khan ve Kender, 2007). Bu al mayla mevcut e itlere de i ik zelliklere sahip e itlerin eklenmesi, e it yelpazesinin geni letilmesi retici ve tketiciye alternatifler sunulmas amalanm t r.
Yntem
Bu al ma kapsam nda materyal olarak
alt ntoplar ve Valencia portakal kullan lm t r.
ebeveyn olarak di er e itler ise tozlay c ebeveynler olarak kullan lm t r. ama daha verimli, kolay soyulabilen, yola ve depolamaya elveri li, pufla ma gstermeyen ve de i ik dnemlerde olgunla an e itlerin elde
uyu maz ana ebeveyn kullan larak elde edilen tm tohumlar n melez orijinli olmas sa lanm t r. al ma 2004 y l nda ba lam olup srekli bir al ma olarak devam
Ynteme itlerin ieklenme dneminde baba
ebeveynlerden, ba ka e itlerin iek tozlar n n mamas iin ta yapraklar a lmadan nce
iekler al nm , s cak ve kuru ko ullar nda tutularak iek tozlar al nm ve kapal kaplara
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
konulmu tur. Tozlay c ebeveynlerden ayr ayr al nan ve ayr kaplara konulan iek tozlar ile
l nm ieklerinin reseptif hale gelmi di i organ bir f ra yard m yla tozlanarak ve her ie e ilgili etiketi ba lanarak yine ayn kese ierisine al nm t r. Klemantinin ana ebeveyn oldu u kombinasyonlarda ta yapraklar a lmadan nce di i organ reseptif halde iken, ta yapraklar a larak tozlanma yap lacak ve yine bu iek bez kese ierisine al nm t r. Meyve belli bir bykl e gelince bu kese kar lm ve bunun yerine daha iyi hava al nmas n sa layacak olan ve olgunluk dneminde meydana gelebilecekdkmlerde meyve kayb n nlemek iin daha seyrek dokunmu olan fileler kese olarak kullan lm t r. Meyveler olgunla nca meydana gelmi olan tohumlar al nm plastik tpler iindeki har ortam na ekilmi tir. Elde edilen bitkiler araziye s k bir ekilde (dikilmi tir. lk meyvelerin al nmas yla gerekli gzlem ve analizler yap lm t r. Analiz ve lmler her tipten tek a a oldu u iin tek a a zerinde 25 meyvede yap lm t r. Bu kapsamda yap lanlar n al ma olup buradan seilecek mitvar tipler tekerrrl olarak de erlendirme parseline al nacakt r.
Tart ma ve Sonual mada kullan lan kombinasyonlardan
bugne kadar toplam 3800 civar nda melez bitki elde edilerek araziye al nm t r. Araziye alma i lemleri bitkilerin durumuna gre her y l yap lmaktad r. Bu nedenle bu bitkilerin bir k sm al man n ilk y llar nda meyve vermeye ba lam , bir k sm ndan ise henz meyve al namam t r. al man n ilk y llar nda yap lan melezlemelerden meyve al nmaya ba lanm ve zerinde analiz yap lab
yap lm t r. Analizler kombinasyonlar n zellikleri dikkate al narak Aral k ay ba nda yap lm t r. ok az say da meyve al nabilen di er baz bitkilerde de gzlem ve incelemeler yap larak gerekli notlar al nm olup bunlar sonraki y llarda izlenecektir. Analizi yap lan bitkiler ierisinde meyve a rl ve di er zelikleri bak m ndan dikkat ekenler a a daki tablolarda (Tablo1, 2,3) verilmi tir. zellikleri verilen bu bitkilerde sonraki y llarda de i ik dnemlerde analiz yap larak muhtemel hasat
zamanlar n n belirlenmesine al lacakt r. Erken dnemlerde SKM/Asit de eri yksek bulunanlar erkencilik, d k bulunanlar ise gecilik ynnden detayl olarak incelenecektir.
Dikkat eken tiplerden K
genel olarak meyve kabu unun kolay soyulamamas problemi gzlemlenmi tir. Bunlardan 109 numaral Klemantin x Orlando melezi olan tipte kabuk soyulmas daha kolay olarak tespit edilmi tir. Ayr ca 79 numaral Klemantin x Minneola melezi ( ekil 1) ise d grn ve yeme kalitesi bak m ndan dikkati ekmi tir. Klemantin x Kara melezleri genellikle kolay soyulabilir kabu a sahip olmu lard r. Meyve zellikleri bak m ndan melez bitkiler aras nda geni bir varyasyon oldu u saptanm t r. Turungillerde melezleme al malar nda farkl tozlay c lar n, meyve tutumu, meyve irili i, tohum say s ve meyve say s bak m ndan geni varyasyona neden oldu u bildirilmi tir ( Papadakis et al., 2009). al mam zda elde edilen veriler bu gr
Bitkilerden verim al nmaya ba land ilk dnemleri kapsayan bu al ma di er y llarda devam edecek ve melez bitkilerin bulundu u parselden mitvar tipler seilecektir. Buradan seilen tipler tekerrrl verim denemeleri iin ayr bir parsele al narak ayr nt l meyve zellikleri ve verim potansiyelleri incelenecektir.
The Citrus Industry
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
Yield and fruit quality of Nova hybrid Citrus clementina C.
reticulata C. clementina
izelgeler ve ekiller
izelge 1. Klemantin x Orlando melezlerinde elde edilen baz meyve analiz sonular
Meyve A . (g)
izelge 2. Klemantin x Minneola melezlerinde elde edilen baz meyve analiz sonular
Meyve A . (g)
izelge 3. Klemantin x Kara melezlerinde elde edilen baz meyve analiz sonular
Meyve A . (g)
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
ekil 1. 79 numaral Klemantin x Minneola melezinde meyvelerin grnm
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
Bat Akdeniz Blgesine Uygun Valencia Late Portakal Seleksiyonu
enay Kurt , Yener Apayd nErtu rul Turguto lu , Glay DemirBat Akdeniz Tar msal Ara t rma Enstits Mdrl Ziraat Yksek Mhendisi (Emekli)
zetlkemizde gerek d sat m gerekse i tketimde byk nem ta yan turungil e itlerine duyulan ihtiya
fazlad r. Di er Akdeniz lkeleriyle d pazarlarda rekabet edebilmek iin ilk ko ul kalite ve verimi art rarak y l boyunca retim yapabilmek, ihracattaki pazar bo lu unu doldurabilecek yeni e itleri kullanmakt r. Turungillerde do al mutasyonlar olduka yayg nd r. Bugn dnyadaki nemli turungil e itlerinin hemen hepsi orijinal tiplerden kendili inden (spontan) mutasyonlar yoluyla meydana gelen mutantlar olarak ortaya km t r. Daha nce tm Akdeniz ve Ege turungil blgelerinde yrtlen "Turungillerde A gz Seleksiyon
e it Geli tirme" projesinin 1. blmnde, de i ik ekolojik blgelerden seleksiyonla stn vas fl bulunarak seilen Valencia late portakal bireyleri Bat Akdeniz Tar msal Ara t rma Enstits' nn Serik Kayaburnu arazisinde, tesadf parselleri deneme desenine gre 1991 y l Eyll ay nda deneme parseline dikilmi tir. iinden blgeye en uygun olanlar semek iin yap lan al ma sonucunda incelenen zellikler ynnden bireylerin de erlendirilmesi sonucunda; tipi aras nda VAA 88, VAA 70 ve VAA 77 nolu bireyler di erlerinden daha stn zellikler gsterdi inden, blge iin daha uygun olabilece i kan s na var lm ve e it aday olarak belirlenmi tir. Proje sonucunda seilen, VAA 88 nolu birey 2011 y l nda BATEM Bahar ismi ile tescil edilmi tir.
the BATEM Bahar
GiriTurungil yeti tiricili i gerek dnyada,
gerekse lkemizde h zl bir geli me srecindedir. Son 30 y l n dnya turungil retimi incelendi inde; 1980 y l nda yakla k 5milyon ton olan retimin, 1990 y l nda 66 milyon tona; 2009 y l nda ise 124 milyon tona ykseldi i grlmektedir. Dnya retiminde 2009 y l verilerine gre Brezilya, in ve ABD
ilk s ray alan lkelerdir. Trkiye, 2009 y l nda 3.513.772 ton retim ile nemli turungil reticisi lkeler aras nda 9. s rada yer alm t r ve bu retimin
190.973 tonunu alt ntop ve 2.901 tonunu ise di er turungil meyveleri olu turmaktad r
a). Trkiyede toplam turungil retiminin % 91i Akdeniz, % 8.5i Ege, % 0.5i
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
ise Do u Karadeniz blgelerinden elde edilmektedir (Ye ilo lu ve ark., 2007).
2009 y l itibariyle Trkiyeden yakla k 2,8 milyon ton ya meyve ve sebze ihra edilmi tir. Toplam ya meyve ve sebze ihracat iersinde en byk pay hem miktar hem de elde edilen gelir itibariyle turungiller elde etmi tir. Turungillerin ihracat miktar 1.184.608 tondur ve 801.829.022 $ gelir elde edilmi tir (Anonim,
Genel bitki slah ierisinde, seleksiyon slah al malar nemli bir yere sahiptir ve
dnyada olduka yayg n bir ekilde uygulanmaktad r. Turungillerde seleksiyon slah konusunda ilk al may Friend ve Yarnell
(1936) alt ntoplar zerinde yapm lard r. Turungillerde mue itlerin yzdesi, di er meyvelerden daha yksektir. Dnyadaki nemli turungil e itlerinin hemen hemen tm, orijinal tiplerden kendili inden mutasyonlar yoluyla meydana gelen mutantlar olarak ortaya km t r
Ekolojik ko ullar turungil tar m na olduka uygun olan lkemizde h zla artan i tketimi kar lamak, d sat m art rmak ve turungil d sat mc s di er Akdeniz lkeleriyle d pazarlarda rekabet edebilmek iin ilk ko ul kalite ve verimi art rmakt r. ra a ba na verim kavram de i mi , erken ve daha fazla gelir sa lamada birim alandan yksek retim ama haline gelmi tir (Passos ve
Baz nemli turungil yeti tiricisi lkelerde bu alanda uzun y llardan beri al malar yrtlmekte ve devaml geli tirilen programlar olu turulmaktad r (Broadbent ve
lkemizde bu konudaki al malara ilk defa 1979 y l nda Turungillerde A gz
Sertifikasyonu ve e it Geli tirme projesi ile ba lanm ve projenin I. diliminde seleksiyon al mas yap lan tm blgelerden muhtelif tr ve e itlerden stn vas fl bireyler seilmi tir ( Ulubelde ve Ark.,1986; zsan ve
Valencia portakal : spanya kkenli olan e it lkemize talyadan getirilmi tir.
lkemizde yayg nl s n rl olan bu e it ge mevsim portakal olarak dnyada en ok retilen portakal e ididir. Mart Nisan aylar nda hasad ba lar ise de, ideal olgunluk dnemi Haziran ay
ba lar d r. Hasad en ge Temmuz ay ndan nce tamamlanmal d r. Aksi halde bu aydan itibaren meyve etinde bozulmalar (granlasyon) ba lar. Meyve ap de i ik ekolojik artlara gre
71 mm , meyve uzunlu u 67mm ve meyve a rl 150 160 g aras nda de i kenlik gsterir. Usare miktar % 45aras nda de i mektedir. Bu nedenle hem s kmal k, hem de sofral k olarak nemli bir e ittir. A ac n de i ik ekolojik artlara uyumu iyi oldu u gibi, s ca a da en dayan kl e itlerin ba nda gelmektedir ( Tuzcu, 1990 ).
YntemDaha nce tm Akdeniz turungil
blgelerinde yrtlen "Turungillerde A gz Sertifikasyonu ve e it Geli tirme"
projesinin 1. blmnde, Antalya ilinden seilen
kullan lm t r. Projede kullan lan tiplerin seleksiyon
kodlar ile BATEM Turungil genetik kaynak kay t kodlar u ekildedir;
al ma; Antalya Narenciye ve Serac l k Ara t rma Enstitsnn Serik
letmesi arazisinde 7x7 m aral klarla 1991 y l nda tesis edilen bahede yrtlm tr. Bu ara t rmada her parselde 1 a a bulunan, 5 tekerrrl tesadf parselleri deneme deseni uygulanm t r. ncelenen morfolojk zellikler
A a yksekli i (cm) : Toprak seviyesinden tac n st noktas aras ndaki mesafe llm tr.
Ta hacmi (cm) : A alarda talanman n ba lad noktadan tac n st noktas na kadar olan hacim; ykseklik ve geni lik llerek Turrell (1961)e gre hesaplanm t r.
Ta hacmi (cm0,5238 x A a yk. (cm) x A a ap
e katsay s : A a da belirtilen formle gre hesaplanm t r.
n
i
Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa
Periyodisite katsay sDeneme yap lan y l say sA ac n (i) y l nda alm oldu u verim
puan veya verimi Bu lmler son y lda geli me periyodu
sonunda (Aral k ay nda) yap lm t r.A alar n verimiA a ba na verim (kg) : Her bir a atan
elde edilen meyve miktar d r. Kmlatif verim (kg) : Her a ac n verime
yatt ktan itibaren deneme sonuna kadar toplam meyve verim miktar d r.
A a ta hacmine d en meyve (kg/mA a ta hacmine d en meyve verim miktar d r. ncelenen pomolojik zellikler
Pomolojik al malar hasat edilen meyvelerden tesadfe ba l olarak al nan hastal ks z, yaras z.beresiz ve sa lam 25 adet meyve zerinde yap lm t r.
Meyve a rl (g) : Her meyvenin tekerteker a rl tart lm t r.
Meyve uzunlu u (mm) : Meyvelerin anak yapraklar n n st yzeyi ile iek ucu aras ndaki en uzun mesafe llm tr.
Meyve geni li i (mm) : Meyve eksenine dik olan en geni ap llm tr.
Indeks : Meyve geni li inin meyveuzunlu una oranlanmas ile bulunmu tur.
Kabuk kal nl (mm) : En geni aptan
ile birlikte kumpasla llm tr. Dilim say s (adet) : Kesilen meyvedeki
dilim miktar say lm t r. Meyve ba na ortalama ekirdek say s :
25 meyvenin toplam ekirdek say s n n meyve adetine blnmesiyle bulunmu tur.
Usare Miktar (%) : Elektrikli pres ile s k lan 25 meyvenin posa a rl n n, 25 meyve a rl ndan kar lmas ile hesaplanm t r.
Usaredeki asit miktar (%) : 2usare kar m ndan al nan 5 mllik miktar , 0.1 N NaOH ile titrasyonuyla hesaplanm t r.
Suda znebilir kuru madde miktar (SKM) (%) bulunmu tur.
Suda znebilir kuru madde miktar / asit miktar : Suda znebilmiktar n n % asit miktar na oranlanmas ile bulunmu tur.
Bu denemede e itlerin seimi iin Tart l Derecelendirme Metodu uygulanm t r (Yazgan, 1969). Tart l derecelendirme a rl kl puan
belirlemesi iin karakterlere verilen relatif nlar tr ve e itlerin zelliklerine gre ayr
ayr belirtilmi tir. e itlerin seiminde ele al nan zellikler ve bunlara 100 zerinden verilen a rl kl puanlar izelge 1de verilmi tir.
Bulgular ve Tart maSeilen 13 adet Valencia Late portakal erinin projenin son y l nda morfolojik
zelliklerini belirlemek iin lmler yap lm t r. Valencia Late bireyleri aras nda en yksek ta hacmi 35.75 m
ile VAA 73 kodlu bireylerde, en d k ta
bulunmu tur.