Upload
jagger
View
105
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ÇİFTÇİLERİN ÖRGÜTLENMELERİ ve TARIMSAL ÜRETİME KATKILARI. Dr. İhsan CANAN TÜMSİAD Mersin Şubesi. SUNU İÇERİĞİ. Ö rgütlenme, Tarımda Örgütlenme, Tarımsal Kalkınmada Üretici Örgütlerinin Önemi Türkiye’de Tarımsal Örgütlenme, Türkiye’de Örgütlenme Modeli: TARİŞ Üzüm - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Dr. İhsan CANANTÜMSİAD Mersin Şubesi
ÇİFTÇİLERİN ÖRGÜTLENMELERİ ve TARIMSAL ÜRETİME KATKILARI
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
SUNU İÇERİĞİ• Örgütlenme,• Tarımda Örgütlenme,• Tarımsal Kalkınmada Üretici Örgütlerinin Önemi• Türkiye’de Tarımsal Örgütlenme,• Türkiye’de Örgütlenme Modeli: TARİŞ Üzüm• Türkiye’de Örgütlenme Modeli: PANKOBİRLİK• Türkiye’de Örgütlenme Modeli: KONYA ŞEKER
ÖRGÜTLENME
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
ÖRGÜTLENME• İşbirliği, disiplin ve sorunları birlikte göğüsleme amacıyla
oluşturulan kurumsal bir sistemdir
•Birlikte hareket etme, işbirliği yapma ve kurumsallaşma olarak tanımlanabilir
•Bir ülkede, toplumda örgütlenmenin yaygın ve güçlü olması gelişmişliğin bir göstergesidir
•Kamu örgütlenmesi ve sivil örgütlenme •Günümüzde kamu örgütlenmesinin ağırlığı azalmakta, sivil
örgütlenme daha etkin hale gelmektedir•Dünyada tarımsal faaliyetlerde yaygın bir örgütlü yapı mevcuttur•Sivil örgütlenme ana hatlarıyla mesleki örgütler ve ekonomik
amaçlı örgütler şeklindedir.
TARIMDA ÖRGÜTLENME
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
TARIMDA ÖRGÜTLENMETarım, zenginlik üreten bir sektör olarak ülkelerin sanayileşmesinde büyük rol oynamıştır. Tarım sektörünün oynadığı bu roldeki en büyük pay ise üretici örgütlerinindir.Tarımsal örgütlenmede hedefler:
• Üretim ve verimlilik arttırarak ülkemizin gıda güvenliğini sağlamak,• Çiftçilerin gelirlerini ve refah seviyelerini yükseltmek,• Tarım ürünlerinde iç ve dış piyasada rekabet imkanı yaratmak,• Piyasaları istikrara kavuşturmak,• Sürdürülebilir bir tarım sektörü sağlamak,• Gıda emniyeti ve kalitesini sağlamak,• Doğal çevrenin bozulmasını önlemek.
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
TARIMSAL ÖRGÜTLER;• AR-GE faaliyetlerinde bulunan,
• Çiftçilere hem teknik hem de pazarlama açısından yön gösteren,
• Üyelerinin menfaatleri doğrultusunda lobi faaliyetleri yapan,
• Üyelere yönelik “Yayım Hizmeti", laboratuar gibi verim artırıcı ve kaliteli mal üretmeyi destekleyen tamamlayıcı unsurları yerine getirmeyi amaçlar.
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
TARIMSAL ÖRGÜTLENME
Mesleki ÖrgütlerZiraat Odaları,
Çiftçi Dernekleri, Diğer Çiftçi Organizasyonları
Ekonomik Amaçlı ÖrgütlerKooperatifler,
Üretici Birlikleri
TARIMSAL KALKINMADA ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİNİN ÖNEMİ
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
ÖRGÜTLENME VE KALKINMA (I)
• Tarım sektörünün oynadığı rolde en büyük pay üreticilerindir. Üretimden pazarlamaya kadar üreticileri örgütlü hareket edebilen ülkelerde hem üreticiler kendilerine önemli faydalar sağlamışlar, hem de tarım-sanayi bütünleşmesini hızlandırmışlardır.
• Her ülkede üretici örgütlenmesi farklılıklara arz etmekte ve değişik yasalar bulunmaktadır. Ancak tüm ülkelerde Üretici Örgütlerinin ortak amacı; üyelerini eğitim ve yayım yolu ile bilinçlendirmek, pazara göre üretim yapılmasını sağlamak, tarım politikalarının belirlenmesinde ve üreticilerin çıkarlarını korumada etkin rol almak şeklinde özetlenebilir.
• Her ne ad altında olursa olsun üretici örgütlerinin özünde birlikte çalışma, yardımlaşma ve paylaşma ilkeleri vardır. Gönüllülük esas olmakla birlikte üyelerin ya da ortakların birbirlerine ekonomik bağımlılığı söz konusudur.
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
ÖRGÜTLENME VE KALKINMA (II)
• Dünyada her alanda olduğu gibi, kırsal alanda ve tarımsal faaliyetlerde de yaygın bir örgütlü yapı söz konusudur. Tarım alanında da kamu örgütlenmesi ve sivil örgütlenme ayrımı yapılabilir. Sivil örgütlenme ana hatlarıyla mesleki örgütler ve ekonomik amaçlı örgütler şeklindedir.
• Tarımsal Örgütlenme önemlidir çünkü tarım sektörlerinin istihdam sayısı fazla fakat gayri safi milli hasılayla katkı düşüktür. Dolayısıyla kooperatifler ulusal ve uluslararası pazarda rekabet koşullarından tutun da siyasi anlamda hükümetlerin tarım, hayvancılık ve orman sektöründeki alacakları politik kararlardaki etkinliklerine kadar kooperatifler çok önemli işler ifa etmektedirler.
TÜRKİYE’DE TARIMSALÖRGÜTLENME
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
BİRİM KOOPERATİFLERBİRİM KOOPERATİFLER
TÜRÜ SAYISI ORTAK SAYISITARIMSAL KALKINMA 8.315 870.893
SULAMA 2.500 298.761
SU ÜRÜNLERİ 574 30.893
PANCAR EKİCİLERİ 31 1.641.426
ARA TOPLAM 11.420 2.841.973
Tarım Kredi 1.679 1.080.821
ARA TOPLAM 13.099 3.922.794Tarım Satış(*) 332 670.493
GENEL TOPLAM 13.431 4.593.287Kaynak: www.tarimreformu.gov.tr, Erişim tarihi: 21.05.2013
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
Kaynak: www.tarimreformu.gov.tr, Erişim tarihi: 21.05.2013
ÜRETİCİ BİRLİKLERİ ÜRÜN /ÜRÜN GRUPLARI
BİRLİK SAYISI ÜYE SAYISI
HAYVANSAL ÜRETİM 471 194.344
MEYVE 147 11.164
SEBZE VE SÜS BİTKİ. 63 6.310
TARLA BİTKİLERİ 69 6.267
SU ÜRÜNLERİ 31 1.148
ORGANİK ÜRÜNLER 20 2.213TOPLAM 801 221.446
ÜRETİCİ MERKEZ BİRLİKLERİ
ÜRÜN /ÜRÜN GRUPLARI ÜYE BİRLİK SAYISI ÜYE SAYISISÜT 159 87.371
KIRMIZI ET 64 11.222
YUMURTA 12 376
BAL 59 2.219
MEYVE 31 2.566
SEBZE VE SÜS BİTK. 8 1.503
TARLA BİTKİLERİ 10 406
YAĞLI TOHUMLU BİTK. 9 240SU ÜRÜNLERİ
YETİŞTİRİCİLERİ 12 490
DENİZ ÜRÜNLERİ AVCILARI 8 166
TOPLAM 372 106.559
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
Kaynak: www.tarimreformu.gov.tr, Erişim tarihi: 21.05.2013
ISLAH AMAÇLI YETİŞTİRİCİ BİRLİKLERİ TÜRÜ BİRLİK S. ÜYE SAYISI
DAMIZLIK SIĞIR 81 123.248
DAM. KOYUN-KEÇİ 80 191.675
ARI 79 52.275
DAMIZLIK MANDA 19 2.115 DAMIZLIK TAVUK 6 877
T O P L A M 265 370.190
ZİRAAT ODALARIODA SAYISI ÜYE SAYISI
747 5.527.480
SULAMA BİRLİKLERİ 368 611.000
ÇİFTÇİ DERNEKLERİ 525 227.500
TARIMSAL VAKIFLAR 14 2.500
ISLAH A. YETİŞTİRİCİ MERKEZ BİRLİKLERİ
TÜRÜ ÜYE B. S. ÜYE SAYISIDAMIZLIK SIĞIR 81 123.248
DAMIZLIK MANDA 13 1.550 DAM. KOYUN-KEÇİ 80 191.846
ARI 79 52.315
T O P L A M 253 368.959
TÜRKİYE ZİRAAT ODALARI BİRLİĞİ
ÜYE ODA S. ÜYE SAYISI747 5.527.480
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
TARIMSAL ÖRGÜTLENMEDE KOOPERATİFÇİLİK
• Uluslar arası Kooperatif Alyansı (ICA) 1951’den beri kooperatiflerin toplumsal ve ekonomik katkılarını ortaya koymak amacıyla birçok ülkeden bilgi toplamakta ve değerlendirmektedir.
• Bir ülkede kooperatiflerin yeri ve önemini belirlemenin iki yolu vardır. Bunlardan ilki Demografik (nüfusla ilgili) Katılım Oranı, diğeri ise Ekonomik Katılım Oranıdır.
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
Demografik Katılım Oranı (DKO); ülkedeki kooperatiflerin toplam ortak sayılarının, ortalama aile sayısı olan 4 ya da 5 ile çarpılarak toplam nüfusa oranlanması seklinde hesap edilir. Bu oranın % ifadesi ülkede kooperatifçiliğin yeri ve önemi hakkında fikir verir.
• DKO > %30 ise, kooperatifçilik açısından yüksek düzeyde gelişmiş ülkeler,• DKO %20 - %30 arasında ise kooperatifçilik açısından gelişmiş ülkeler,• DKO %10 - %20 arasında ise kooperatifçiliğin orta düzeyde geliştiği ülkeler,• DKO %10’nun altında ise kooperatifçiliğin az geliştiği ülkeler,
Ekonomik Katılım Oranı (DKO) – Katma Değer Yöntemi; ülkede kooperatifler aracılığı ile elde edilen toplam katma değerin, ülkenin toplam Milli Gelirine oranlanması ile bulunur. Bu yöntemde de kooperatiflerin ülke ekonomisindeki yeri ve önemi belirlenmeye çalışılır.
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
KOOPERATİFÇİLİĞİN TEMEL İLKELERİ
• Gönüllü ve açık üyelik,• Üyeler tarafından gerçekleştirilen demokratik
denetim,• Üyelerin ekonomik katılımı,• Özerklik ve bağımsızlık,• Eğitim, öğrenim ve bilgilendirme,• Kooperatifler arasında işbirliği,• Topluma karşı sorumluluk.
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
KOOPERATİFLER
Tarımsal Kooperatifler
İşleme ve Pazarlama Kooperatifleri- Tarım satış kooperatifleri- Köy kalkınma kooperatifleri- Su ürünleri kooperatifleri- Çiçekçilik kooperatifleri- Hayvan ve hayvansal üretim kooperatifleri
Hizmet Kooperatifleri- Toprak ve tarım reformu kooperatifleri- Tarımsal sigorta kooperatifleri- Toprak su kooperatifleri
Kredi Kooperatifleri- Tarım Kredi Kooperatifleri
Alım (Tedarik) Kooperatifleri- Pancar ekicileri istihsal (üretim) kooperatifleri- Çay ekicileri ishitsal (üretim) kooperatifleri
Tarım Dışı Kooperatifler
Yapı Kooperatifleri
Tüketim Kooperatifleri
Esnaf Kooperatifleri
Diğer (Sigorta, turizm vb.)
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
TÜRKİYE’DE KOOPERATİFLERİN PAZAR PAYLARI
Tarım Satış Kooperatifleri
Pamuk Kuru Üzüm Ayçiçeği Zeytinyağı Zeytin Soya İncir Fındık%14-22 %20-30 %31 %12-20 %10-20 %40 %28 %36
Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri
Sütçülük Zeytinyağ Hayvan yemi %2.9 %6.8 %9.5
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
TÜRKİYE’DE EN BÜYÜK 500 FİRMA İÇİNDE TSK’lar
BİRLİKLER 2005 2006 2007 2008 2009
TRAKYABİRLİK 126 118 109 101 65
TARİŞ-PAMUK 111 141 132 301 459
MARMARABİRLİK 475 364 353 401 345
TARİŞ-ÜZÜM … 439 427 … …
Kaynak http://arsiv.sabah.com.tr, Erişim tarihi: 21.05.2013
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
TARIMSAL ÖRGÜTLENMEDE BİRLİKLER (I)
• Köylere Hizmet Götürme BirlikleriBu birliklerin yönetimi tamamen mülki idare amirlerinin
kontrolünde olduğundan özerk ve bağımsız değildirler.Yönetim kurulu görevini yapan Birlik Encümeni tip tüzüğe göre 7
kişiden oluşmakta ve bunların üçü (başkan, genel sekreter ve sayman) daimi üye olup, geri kalan 4 üye meclis tarafından 1 yıl süre ile seçilmektedir.
• Sulama BirlikleriKamu kurulusu niteliğindeki bu birliklerin yönetimi tamamen
devletin kontrolündedir. Sulama birlikleri de hizmet birlikleri gibi İçisleri Bakanlığının tip tüzüğüne göre beldelerde kurulmaktadır. Bir beldede sulama birliğinin kurulması için sulama tesisinin birden çok beldeye hizmet vermesi gerekmektedir.
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
TARIMSAL ÖRGÜTLENMEDE BİRLİKLER (II)• Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği
Gerek yurt dışından ithal edilen, gerek yurt içinde yetiştirilen ve gerekse yerli ırk hayvanların genetik potansiyellerinin geliştirilmesi, verimlerinin artırılması, bunların soy kütüğü, ön soy kütüğü kayıtlarının tutulması ve bu kayıtlara esas teşkil edecek verim kontrollerinin yapılması, hayvanlarla ilgili sağlık hizmetlerinin yürütülmesi ve sigorta işlemlerinin yapılması, üyelerin eğitimlerinin sağlanması, üyeler arasında yarışmalar düzenlenmesi, üye ihtiyaçlarının temin ve tedariki ile her türlü üretimin yurt içi ve yurt dışında pazarlanması, ürünlerin değerlendirilmesi için gerekli tesislerin kurulması, kiralanması çalışmalarının yapılması amacıyla kurulacak birliklerin kuruluş ve hizmetleri ile ilgili esas ve usuller belirlenmektedir.
• Tarımsal Amaçlı Üretici Birlikleri,Üretici birlikleri bitkisel üretimle ilgili ürünler ve ürün grupları, hayvansal üretimle
ilgili ürünler ve ürün grupları, su ürünleri üretimi ve organik ürün yetiştiriciliği alanlarında kurulabilmektedir. Kurulacak üretici birliği ürün ve ürün grubu için belirlenen asgari üretim kapasitesine sahip gerçek ve tüzel kişiliği haiz on altı tarımsal üreticinin imzaladıkları tüzük ve kuruluş belgeleri ile Tarım ve Köy İsleri Bakanlığı’na müracaatları sonucunda tüzel kişilik kazanır. Aynı ürün veya ürün grubu için ilçe düzeyinde en fazla bir birlik kurulabilir.
TÜRKİYE’DE ÖRGÜTLENME MODELİ: TARİŞ ÜZÜM
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
25
TARİŞ Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri Birliği
(15.000 Üye)
İnsan Kaynakları Ar-Ge Birimi
Bitki Yetiştirme /Koruma Birimi
Verimlilik Birimi Tohum Sertifikasyon Birimi
Kalite Kontrol Birimi
Kooperatifler(14 Adet) İşletmeler
Entegre Üzüm
İşletmesi
Sirke-Pekmezİşletmesi
Yönetim Kurulu
TARİŞ(100.000 Üye)
TARİŞ İncir Tarım Satış Kooperatifleri
Birliği
TARİŞ Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği
TÜRKİYE’DE ÖRGÜTLENME MODELİ: PANKOBİRLİK
26
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
PANKOBİRLİK KOOPERATİFLERİ
27
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
28
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
ŞEKER FABRİKALARI
• Adapazarı Şeker Fabrikası A.Ş.
• Amasya Şeker Fabrikası A.Ş.
• Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş.
• Konya Şeker Fabrikası A.Ş.
• Kütahya Şeker Fabrikası A.Ş.
29
İŞTİRAKLERİ
• Beta Ziraat ve Ticaret A.Ş.
• Pancar Motor Tic. ve San. A.Ş.
• PANEK A.Ş.
• Kömür İşletmeleri A.Ş
TÜRKİYE’DE ÖRGÜTLENME MODELİ: KONYA ŞEKER
30
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
KONYA ŞEKER SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
• Çumra Şeker Entegre Tesisleri• Şeker Fabrikası• Sıvı Şeker Üretim Tesisi• Sert Şeker Üretim Tesisleri• Çikolata Üretim Tesisleri• Şekerli Mamul Üretim Tesisleri• Biyoetanol Üretim Tesisleri• Yem Fabrikası• Arı Yemi Üretim Tesisi• Buharlı Küspe Kurutma Tesisi• Fidan Üretim Merkezi• Seralar• Çikolata, Bisküvi, Gofret, Kek Üretim Tesisi• Seydibey Tarım Ürünleri İşleme Entegre Tesisleri• Şeker-Süt Çiftliği Damızlık ve Süt Yetiştiriciliği• Taşağıl Besi Çiftliği• Çumpaş Dana Kreşi / Danabank• Seydibey Tarım Ürünleri İşleme Entegre Tesisi / Dondurulmuş Kaplamalı Parmak Patates Hattı• Pvc - Koruge - Çuval - İplik Fabrikaları• Altınekin Ham Yağ Fabrikası• Rehabilitasyon Yatırımı
31
TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ
KONYA ŞEKER SANAYİ VE TİCARET A.Ş. (IV)• Konya Şeker Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin; bankacılık, gübre, tohum, motor sanayi,
gıda gibi birçok farklı sektörlerde faaliyet gösteren 20 şirkette ortaklık payı bulunmaktadır.
32
TEŞEKKÜRLER
www.gsb.gov.tr
TÜMSİAD Mersin