CHƯƠNG VI

HỌC THUYẾT VỀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN

ĐỘC QUYỀN VÀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN

ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC

Khoa học – kĩ thuật

Nguyên liệu mới Máy móc Lực lượng sản xuất

Năng suất lao động tăng

Cạnh tranh ngày càng gay gắt

Quá trình tích tụ & tập trung tư bản

Xuất hiện CNTBĐQ

Xí nghiệp lớn A Xí nghiệp lớn B

Thỏa hiệp

2. Những đặc điểm kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản độc quyềna) Tập trung sx và các tổ chức độc quyền

Cùng nhau nắm độc quyền, thu lợi nhuận cao

>

>

Lúc đầu các doanh nghiệp liên kết theo chiều ngangVd:

Cty chế biến A Cty chế biến B

Ép giá nguyên liệu từ người nông dân

Bán sản phẩm ra thị trường với giá cao

Liên kết

Về sau nguồn cung nguyên liệu bị thu hẹp ảnh hưởng đến việc kinh doanh.Chuyển sang liên kết theo chiều dọc. Mở rộng ra thêm nhiều ngành khác.

Nhà cung cấp tư liệu sản xuất A

Nhà cung cấp tư liệu sản xuất B

Người nông dân A Người nông dân B

Cty chế biến A Cty chế biến B

Sản phẩm chất lượng, giá cả hợp lí, tăng sức cạnh tranh

Những hình thức độc quyền cơ bản

CáctenCácten

Xanhđica

TơrớtTơrớt

CôngxoócxiomCôngxoócxiom

b. Tư bản tài chính & bọn đầu sỏ tài chính

Xí nghiệp công nghiệp lớn

Cần nguồn vốn lớn

Phá sản, chấm dứt hoạt động

Xác nhập vào ngân hàng khác

Ngày một lớn mạnh hơn

Độc quyền ngân hàng

Kg đáp ứng

nổiĐáp ứng nổi

Các tổ chức ĐQ công nghiệp

Mua cổ phần để chi phối

Tự lập ngân hàng

Cử người vào quản lí vốn của mình

Tư bản tài chính

Your Text

Bọn đầu sỏ tài chính

Dùn

g $ để

chi phối

chi phốiTiếp tục

chi phốiTiếp tục

chi phốiTiếp tục

Cty con

Cty cháu

…

Chi phối nền kinh tế

Chi phối về chính trị

Tạo điều kiện thuận lợi cho BĐSTC có lợi nhuận cao nhất

Lợi nhuận cao hơn

đầu tư trong nước

c. Xuất khẩu tư bản

Nguyên nhân dẫn đến các nước TB xuất khẩu TB

Nguyên nhân dẫn đến các nước TB xuất khẩu TB

Quá trình tích lũy TB cần nơi tiêu

thụ

Các nước lạc hậu về kt, thiếu

TB, nguồn nguyên liệu rẻ

Xuất khẩu tư bản hoạt động

Xuất khẩu tư bản cho

vay

Các hình thức xuất khẩu tư bản

Dùng tiền

Xây dựng mới công ty ở chính quốc

Mua lại các công ty đã có sẳn ở chính quốc

Xuất khẩu tư bản hoạt động (đầu tư trực tiếp)

Xuất khẩu tư bản nhà nước

Xuất khẩu tư bản tư nhân

Xuất khẩu tư bản gián tiếp

Xuất khẩu tư bản nhà nước

Cho chính quốc vai

hoàn lại hoặc không

hoàn lại

Nhằm đạt được cácmục đích thuận lợi

về kinh tế, chính trị vàquân sự

Dùng tiền của

đất nước mình

Xuất khẩu tư bản tư nhân

Đầu tư vào chính quốc vào

các ngành nhanh thu lợi nhuận

Do tư nhânthực hiện

Xuất khẩu ra nước ngoài ngày càng quan trọng

Các nước nhập khẩu có nguồn nguyên liệu rẻ, thị trường tiêu thụ rộng lớn,…

XKTB tăng lên nhanh chóng về qui

mô và phạm vi

Qtrình tích tụ và TTTB phát triển

Đụng độ giữa các TBĐQ

Phân chia về kt giữa các tập đoàn tư bản

đ. Sự phân chia thế giới về lãnh thổ giữa các cường quốc đế quốc

Cần nhiều nguyên liệu hơn, thị trường ổn định hơn, ít cạnh tranh hơn,...

Xâm lược thuộc địa

Chiến tranh thế giới. Tranh giành, phân chia lại thuộc địa.

Phân chia không đều

3. Sự hoạt động của quy luật giá trị và quy luật giá trị thặng dư trong gia đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền

a. Quan hệ giữa độc quyền và cạnh tranh trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền

Cạnh tranh tự do

Cạnh tranh tự do

Độc quyền

Cạnh tranh trở nên đa dạng, gay gắt và có sứcphá hoại to lớn hơn.

>>

Giữa các tổ chứcđộc quyền với nhau

Người sản xuất nhỏ với nhau.Nhà TB vừa và nhỏvới nhau.

Trong nội bộ cáctổ chức

Trong và ngoàiđộc quyền

Cạnh tranh

Các tổ chức độc

quyền

Các xí nghiệp

ngoài độc quyền

Chèn ép, chi phối, thôn tính, độc chiếm nguồn nguyên liệu, nhân công,…

Trong và ngoài độc quyền

Cácten > < Xanhđica

Thị trường

Tờrớt > < Côngxóocxiom

Mua cổ phiếu khống chế

Nâng cao địa vị lãnh đạo

Trong nội bộ các tổ chức độc quyền

Giữa các tổ chức độc quyền

với nhau

Các tổ chức độc quyền trong cùng

một ngành

Thỏa hiệp hoặc bằng sự phá sản của

một bên

Các tổ chức độc quyền khác ngành có liên quan với nhau về nguồn nguyên liệu, kỹ thuật,…

b. Biểu hiện hoạt động của quy luật giá trị và quy luật giá trị thặng dư trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền.

Các tổ chức

độc quyền

Mua nguyên liệu

Bán sản phẩm cao

áp đặcgiá cả

Giá cả độc quyền

Giá trị

Có được lợi nhuận cao