CHÖÔNG XXXVI GOÙP NHAËT MAÁY LÔØI THÔ SAU NGOÏC LAN … · NHỮNG GIỜ ĐÃ MẤT 2137 CHÖÔNG XXXVI GOÙP NHAËT MAÁY LÔØI THÔ SAU NGOÏC LAN MEÄNH CHUNG Ngoïc

NHỮNG GIỜ ĐÃ MẤT 2137

CHÖÔNG XXXVI

GOÙP NHAËT MAÁY LÔØI THÔ

SAU NGOÏC LAN MEÄNH CHUNG

Ngoïc Lan qua ñôøi luùc tuoåi chöa troøn möôøi saùu. Coâ ñeå laïi

cho ngöôøi baïn trai cuûa coâ voûn veïn coù naêm böùc thö vaø moät

taäp Dö Höông. Böùc thö thöù naêm ñaõ cheùp laïi trong quyeån

thöù nhaát. Taäp Dö Höông chæ coøn moät baøi thô. Töø thuôû thô

aáu nôi ñoàng ruoäng Thaàn Saàu ñaõ mô öôùc ñöôïc bieát taát caû

nhöõng aùng thi vaên löøng lay cuûa heát thaûy coå kim tao nhaân

maëc khaùch. Nhöng töø ngaøy gaëp gôõ Ngoïc Lan, khoâng vaên

chöông naøo treân toaøn theå theá giôùi coøn laøm caäu quan taâm,

ngoaïi tröø buùt möïc cuûa Ngoïc Lan, vaø sau naøy cuûa ñöùa em

laø Xuaân Di, nhöõng thöù maø Thaàn Saàu ñaõ thuoäc laøu töøng

caâu, töøng chöõ, töøng daáu chaám, pheát, maø caäu xem nhö toät

ñænh, voâ giaù, ñaõ muoân ñôøi in thaønh baûn keõm trong linh

hoàn caäu.

Neáu cuoäc ñôøi cuûa Thaàn Saàu coù luùc naøo maây tan nhaät

raïng, töø ngoaïi caûnh xinh töôi tôùi baèng an trong taâm hoàn,

chaéc chaén chæ laø nhöõng giaây phuùt gaàn guõi Ngoïc Lan. Tieác

thay, phaän moûng ñöùc sô, caäu khoâng coù phuùc ñeå höôûng noù

laâu la. Cuoäc ñôøi hoang ñaøng cuûa caäu baét ñaàu luùc taùm tuoåi,

nhöng cho ñeán moät ngaøy trong töûu quaùn khi caäu sang saûng

ngaâm baøi töù tuyeät maø caäu ñaõ laøm ñaàu tieân sau Ngoïc Lan

meänh chung:

2138 DÖ HÖÔNG

‘Vui thuù traàn ai trong naïm röôïu,

Hö danh laøm cheát chöõ phong löu.

OÂ hoâ tam thoán thieân ban duïng,

Nhaát ñaùn voâ thöôøng vaïn söï höu!’

(Hö Danh, 8-1955)

töø ñoù kieáp soáng mô hoà baát ñònh trong ñuû thöù buøn nhô cuûa

caäu môùi thaät söï khôi maøo! Hai caâu cuoái cuøng cuûa baøi thô

ñoù ñaõ phaûn aûnh taát caû noãi ñau ñôùn thaàm kín nhaát taän nôi

saâu thaúm trong tim caäu. Chaúng phaûi trong chôùp maét Ngoïc

Lan ñaõ naèm döôùi moä hay sao! Cuõng töø ñoù nhöõng ngaøy

phieâu baït. Thaät vaäy, ñaõ phieâu baït nhö theá naøo, xin anh chò

em cuøng caäu lang thang theo gaùnh kòch ngheøo naøn (Vònh

Ñôøi Thuûy Lan), hoaëc luûi thuûi qua nhöõng daëm röøng muø mòt

(Daëm Ngaøn Luûi Thuûi)... Maët non söõa ñaõ laøm chuùa truøm

thoå ñieám, ñieàu khieån caû luõ ma ñaàu quyû söù ñaày raâu ria; chæ

vaøi thaùng sau Ngoïc Lan meänh chung, moät tình baïn môùi ñaõ

manh nha giöõa caäu vaø thieáu nöõ coù chieác phuø hieäu vaøng;

haaa... Thaàn Saàu khoâng phaûi laø ngöôøi toát nhö caùc baïn ñaõ

laàm töôûng. Laø vì neáu caäu laø ngöôøi toát, caäu ñaõ khoâng phaûi

ngaøy boû aên ñeâm ñoát ñeøn suoát thaùng roøng raõ caëm cuïi vieát

hai, ba nghìn trang töï thuù ‘Nhöõng Giôø Ñaõ Maát’ ñem ñeán

moä Ngoïc Lan ñeå quì laïy khoùc loùc xin tha. Nhöng maø, caäu

bieát chaéc moät ñieàu. Duø caäu ñem heát coâng phu ñeå vieát

nghìn vaïn trang aên naên saùm hoái daâng leân Ngoïc Lan, coâ seõ

höõng hôø caàm laáy, seõ thong thaû lieác qua, seõ xeáp laïi, neùm

xaïch xuoáng baøn, roài seõ noùi: ‘sao anh khuøng quaù vaäy!’


HÖ DANH

‘Vui thuù traàn ai trong naïm röôïu,

Hö danh laøm cheát chöõ phong löu.

OÂ hoâ tam thoán thieân ban duïng,

Nhaát ñaùn voâ thöôøng vaïn söï höu!’

8-1955

MOÄT CAÂU CHUYEÄN THÖÔNG TAÂM

Döôøng nhö ñeo ñuoåi haén töø laâu

Moät chuyeän khoâng teân, chaúng khôûi ñaàu,

Tình tieát mô hoà, voâ xuaát xöù,

Daàn da nhieân keát tuï öu saàu.

Gaùnh saàu ngaøy moät naëng treân tim

Khieán haén trieàn mieân trong laëng im.

Hoàn phaùch coõi coøm döôùi meät nhoïc,

Coâ ñôn vôùi cuoäc soáng im lìm.

Traêm hoûi nghìn tra cuõng chaúng nhaèm,

10 “Ñôøi anh coù moät chuyeän thöông taâm.”

Duø naøng naøi næ maáy theâm nöõa,

Haén vaãn laéc ñaàu, vaãn ngaäm caâm.

2140 DÖ HÖÔNG

Cöûa nhaø chaúng coù, chaúng queâ höông,

Ñoäng goùt giang hoà khaép boán phöông!

Roài ñeán moät ngaøy naøng ñaõ hoûi:

“Taïi sao anh laïi phaûi leân ñöôøng?”

Xong naøng laïi tieáp gioïng buøi nguøi:

“Anh seõ chöøng naøo gaëp laïi toâi?”

Haén kheõ ñaùp raèng: “Chuyeän theá tuïc

20 “Chæ goàm coù moät chöõ duyeân thoâi.

“Anh chöa heà ñeán, chaúng töøng ñi,

“Anh coù hay khoâng coù khaùc gì.

“Taát caû ñeàu laø do aûo moäng,

“Gaàn keà coù luùc ñaõ chia ly.”

Cuoái cuøng naøng quyeát hoûi nguyeân côù

Ñaõ khieán haén traàm tö vaïn thuôû:

“Vaäy chuyeän thöông taâm laø chuyeän gì?”

Ngaàn ngöø haén ñaùp: “Anh khoâng nhôù!”

(Baøi thô naøy vaø moät, hai baøi tieáp theo ñöôïc vieát trong thôøi

gian ngaén nguûi sau Ngoïc Lan meänh chung, luùc Thaàn Saàu

coøn naán naù taïi nhaø oâng baø Hai, thöôøng lang thang quanh

quaån ñaâu ñoù trong thoân xoùm)

8-1955


LAØM BAÏN VÔÙI MA

Ñuû che söông moät maùi giöõa röøng hoang,

Soáng aâm thaàm coâ ñoäc moät anh chaøng

Tuoåi coøn treû mang taâm hoàn tieàn söû,

Maët ngô ngaùo, trieàn mieân trong tö löï.

Haén töø ñaâu löu laïc ñeán phöông naøy,

Thaân theá ra sao, gioøng hoï nhöõng ai,

Naøo ai bieát. Cuõng khoâng ai muoán bieát.

Haén cuõng chaúng laøm quen vôùi ai heát.

Chuyeän traàn ai chaúng baän ñeán bao giôø,

10 Ngaøy an nhaøn oâm voø röôïu ngaâm thô,

Ñeâm thanh vaéng coù ñeøn traêng môø toû.

Baïn haén coù leõ laø maây laø gioù,

Laø muoân loaøi hoa coû vôùi caùo choàn,

Vôùi ca chim vôùi ñaøn suoái ru hoàn.

*Roài ñeâm noï moät hoàn ma hieän ñeán,

Raát deø seõ nhö ngaïi nguøng e theïn,

Döôùi sao ñeâm beân reøm cöûa neùp mình.

Hoï nhìn nhau trong giaây phuùt laøm thinh.

Ngöôøi naèm ñoù nheï caát tay vaãy laïi,

20 Nhö söông khoùi hoàn ma lieàn böôùc laïi.

Gioïng eâm mô nhö gioù thoaûng qua ngaøn,

Ma hoûi ngöôøi “Anh quaû thaät lôùn gan,

Anh khoâng sôï toâi baét anh cheát haû?”

Ma chöa döùt, ngöôøi ñaõ cöôøi ha haû,

Khieán ma kia ngöôïng nghòu kheõ cuùi ñaàu,

Maù ñaøo thô phaûn chieáu aùnh ñeøn daàu,

Boùng suoái toùc rung rinh treân luïa traéng.

2142 DÖ HÖÔNG

Xong haén noùi: “Döôùi maùi leàu hoang vaéng

“Moät chieác baàu caïnh ngoïn löûa haét hiu,

30 “Ñôøi bao nhieâu thì cuõng chæ baáy nhieâu,

“Soáng hay cheát coù khaùc gì ñaâu chôù?

“Ñaõi khaùch quí chæ moät chung röôïu dôû,

“Xin môøi ngoài xuoáng, ñeâm vaãn coøn daøi.”

Ma dòu daøng ngoài xuoáng beân caäu trai,

Haén naèm ñoù, laëng yeân trong giaây laùt.

Ma laïi hoûi, gioïng næ non thaùnh thoùt:

“Töø phöông naøo anh troâi giaït ñeán ñaây,

“Sao moät mình quaù loi leû nhö vaày,

“Anh coù baïn khoâng, hay khoâng caàn baïn?”

40 Haén lieàn ñaùp: “Thaân toâi nhö chim nhaïn,

“Baát cöù ñaâu moûi caùnh seõ döøng chaân.

“Nhìn moïi ngöôøi chìm ñaém trong tham saân,

“Say quyeàn theá, bò vinh hoa raøng buoäc,

“Toâi caûm thaáy tuûi phaän mình ngoaïi cuoäc.”

EÂm aùi thanh tao ma laïi tieáp raèng:

“Vaäy anh muoán keát baïn cuøng toâi chaêng?”

Chôït nhoaøi daäy haén nhìn ma ñaêm ñaém,

Maøy taèm maét phöôïng khieán haén say ñaém,

Loøng haân hoan haén lia lòa gaät ñaàu.

50 Ma laïi raèng: “Sao chaúng nghó caïn saâu,

“Chöa heà hoûi moät lôøi veà toâi vaäy,

“Maø anh ñaõ ñaày nieàm tin theá aáy?”

Haén ñaùp raèng: “Toâi caàn hoûi hay sao?

“Khi nieàm tin troïn veïn ñaõ göûi trao,

“Laø coù nghóa ñôøi ñôøi khoâng ly bieät,

“Laø yù nguyeän cuøng ñaát trôøi baát dieät.

“Ñaâu sôï gì khoâng cô hoäi bieát nhau.”

Ma laïi raèng: “Lôøi leõ raát thanh cao!


“Nhöng aâm tính chaát chöùa ñaày oan nghieät,

60 “Ma thöôøng haïi cheát ngöôøi, anh coù bieát?”

Haén caát tay vaø thong thaû ñaùp lôøi:

“Haõy nhìn kia sau sôn thuûy tuyeät vôøi,

“Nguùt saùt khí ñaày maùu xöông thaûm khoác!

“Raén ñaõ ñoäc, loaøi ngöôøi caøng thaâm ñoäc,

“Mieäng vui cöôøi maø loøng daï saøi lang.

“Ngöôøi haïi ngöôøi xöông chaát töïa Thieân San,

“Ma haïi ngöôøi coå kim ai ñaõ thaáy?

“Khaùch ñaõ ñeán, töùc laø duyeân roài vaäy,

“Neáu cheát vì tri kyû haù tieác sao?”

70 Ma nghe xong nghieâng mình xuoáng vaùi chaøo:

“Toâi xin nguyeän laøm ma cuûa coâng töû.”

*Chuyeän vöøa keå ai daùm tin thaät söï,

Tin hay khoâng cuõng chaúng ích lôïi chi.

Caäu ñieân ñieân khuøng khuøng xoùm Nhò Tì,

Töø daïo ñoù thöôøng nguû trong nghóa ñòa.

Daân loái xoùm toø moø chuyeän kinh dò,

Ñeâm laïi ñeâm döôùi traêng toû hay môø,

Tieáng giôõn ñuøa, ca haùt hay ngaâm thô,

Hai chieác boùng ngöôøi vaø ma quyeán luyeán,

80 Tay oâm aáp, tay chæ sao, troø chuyeän...

*Roài moät ñeâm ñeàu bieán maát im lìm,

Khu röøng hoang laïi tòch mòch laëng im.

8-1955

2144 DÖ HÖÔNG

ÑI KIEÁM TRAÙI TIM

Thieáu nieân beân xoùm Nhò Tì kia

Maøy maët laïnh luøng nhö thaïch bi,

Khoâng gheùt, khoâng yeâu, khoâng hæ noä,

Chaúng tình, chaúng caûm, chaúng saân si.

Cuoäc soáng chaùn chöôøng trong laëng im,

Röôïu khoâng thay ñoåi ñöôïc im lìm.

Moät ngaøy haén chôït hieåu nguyeân côù:

Haén ñaõ laâu roài maát traùi tim!

Thieáu nieân töø ñoù ñi lang thang

10 Ngoõ loái quanh co khaép nghóa trang,

Töøng naám moä roài töøng naám moä,

Haén tìm, haén kieám, haén xin van.

Ñeâm kia haén ñaõ thaáy khoâng sai

Döôùi coû daàm söông, traêng nhaït phai,

Dieãm aûo ngöûa mình coâ gaùi nhoû,

Tay ñang oâm chaët traùi tim ai!

Voâ hoài hoaøn vuõ vaãn xoay vaàn,

Maáy ñoä traêng taø, maáy ñoä xuaân,

Thieáu nöõ vaãn coøn say giaác ñieäp,

20 Mi thanh treân ngoïc dieän traêng ngaàn.


“Tim anh em cöù giöõ y nhieân,

Chuyeän ñeán vaày roài cuõng bôûi duyeân!

Anh ñaõ bieát sao cho troïn kieáp,

Chuùc em giaác nguû thaät bình yeân.”

9-1955

VÒNH ÑÔØI THUÛY LAN

(Taëng nöõ ngheä só Thuûy Lan cuûa gaùnh ca kòch caûi löông

Nhuïy Höông)

Cuoäc ñôøi nghó ngaén maø daøi

Xieát bao traän khoùc traän cöôøi chen nhau!

Rieâng Lan töø thuôû choân nhau,

Chöa heà höôûng ñöôïc phuùt naøo laø vui.

Than oâi, ngaøy thaùng cöù troâi,

Cuoäc dôøi Lan vaãn cöù troâi laïnh luøng!

Vaùi trôøi, Lan, luùc laâm chung

Ñöôïc cöôøi moät tieáng, duø khoâng hoaøn toaøn;

Mieãn laø treân moä hoàng nhan

10 Ñöôïc ñeà maáy chöõ: “Thuûy Lan moä phaàn,

“Ngöôøi maø suoát cuoäc döông traàn

“Ñaõ cöôøi ñöôïc chæ moät laàn maø thoâi”,

Thì Lan cuõng ñaõ thoûa roài,

Suoái vaøng khoâng tieác cuoäc ñôøi hö khoâng!

10-1955

2146 DÖ HÖÔNG

DAËM NGAØN LUÛI THUÛI

(Göûi caùc Coâ Bích Nöõ vaø Trinh Nghieâm ôû Di Linh)

Toâi, maët muõi teøm lem, aùo quaàn dô baån,

Moät hình boùng ma bô phôø, laån thaån,

Theo nuùi soâng laïnh leõo ñi vui chôi

Tieâu dao ngaøy thaùng — maëc nhöõng söï ñôøi;

Toâi laø moät aùng soâng hoà laõng töû,

Treân vai quaåy moät maët traêng, voø röôïu,

Beân ñöôøng traàn luûi thuûi moät toâi ñi...

Ñöôøng traàn luûi thuûi toâi ñi,

Toâi ñi luûi thuûi ñöôøng xa buïi muø.

10 Chieàu buoàn ñoå boùng aâm u,

Toâi ñi luûi thuûi bieát ñaâu cöûa nhaø.

Döøng chaân ngoaûnh laïi sôn haø

Tieâu ñieàu trôøi ñaát mòt muø boùng maây.

Khi khuya gioù reùt thoåi daøi,

Mình toâi döøng laïi giöõa trôøi quaïnh hiu.

Ñöùng nhìn röøng nuùi coâ lieâu,

OÂm tim rung ñoäng bôûi nhieàu ñau thöông,

OÂm hoàn eûo laû dòu daøng,

Toâi hoân baèng leä, baèng than thôû daøi.

20 Hoaëc ñeâm traêng toû saùng soi,

Meânh moâng goùc beå beân trôøi thuûy ngaân.

Ñaát baèng ñöa boùng traêng sang,

Traêng ñi haùi nheï laù vaøng ruïng rôi.

Treân ñaàu non noï toâi ngoài

Laëng nghe reân sieát nhöõng lôøi gioù thöông,

Nghe aàm ó tieáng soùng coàn,

Nghe soâng raïo röïc töø nguoàn chaûy ra...


Em ôi, ñaõ hieåu toâi chöa?

Maø tìm hieåu moät hoàn ma laøm gì?

30 Daëm ngaøn luûi thuûi toâi ñi,

Ñeøo maây huùt gioù thaáy gì nöõa ñaâu.

10-1955

2148 DÖ HÖÔNG


CAÙI VOÛ OÁC

(Vònh Caø Naù moät buoåi chieàu...

thöông nhôù Lan Nöông Töû)

Mang mang bieån roäng noái trôøi daøi,

Baûng laûng taø döông ñuoåi boùng ngaøy;

Soùng baïc laãn vaøng ñuøa baõi caùt,

Ñaàu non ñôn ñoäc caùnh chim bay.

Ngoïc Lan, caäu coøn nhôù khoâng, môùi hoâm naøo caäu cuøng

anh giôõn ñuøa beân vònh hoang Caø Naù moät buoåi hoaøng hoân

maëc chuù tö Bình döøng xe laïi ngoài chôø. Khi traêng leân, caäu

nhìn thaáy moät voû oác xa cöø loùng laùnh nôi meù nöôùc, lieàn

khom xuoáng nhaët noù trong tay, ñöùng yeân ngaém nghía. Roài

caäu noùi moät lôøi maø anh vaãn nhôù, tuy ngaøy ñoù anh khoâng

hieåu ñöôïc nhieàu: “Trong voû oác naøy ñaõ töøng chöùa moät linh

hoàn. Haõy nhìn kyõ trong noù ngoõ ngaùch quanh co, traêm

chieàu nghìn höôùng nhö moät vuõ truï thu nhoû, khoâng phaûi oác

soø laøm ra ñöôïc ñaâu.” Baây giôø, anh ñaõ hieåu roài, Ngoïc Lan.

Nhöng baây giôø caäu ñaõ vónh vieãn im lìm. Hoâm nay, döøng

laïi ñaây thöông nhôù caäu, anh vieát baøi thô.

Treân moûm ñaù kia moät voû oác

Thuûy trieàu ñöa ñaåy naèm laên loùc;

Söông haøn naéng boûng thaùng ngaøy qua,

Voû oác y nhieân, rong baùm moïc.

Roài moät ñeâm nao söông traéng giaêng,

10 Coù ngöôøi thieáu nöõ tuoåi non maêng,

Gioù môn trôùn toùc, nöôùc môn goùt,

Daùng ngoïc toû môø in boùng traêng.

2150 DÖ HÖÔNG

Phong löu nhöõng böôùc raát trang nghieâm,

Cuõng raát leû loi nhö caùnh chim.

Xong chôït coâ nhìn thaáy voû oác,

Dòu daøng cuùi nhaët noù leân xem.

Voû oác trong tay coâ vuoát ve,

Naâng niu oâm aáp raát e deø,

Coâ hoân, coâ neám, coâ troø chuyeän,

20 Coâ uùp vaøo tai ñeå laéng nghe...

Trong ngaân maét phöôïng boãng mô maøng,

Coâ chôït nhìn xa daùng ngôõ ngaøng,

Baùt ngaùt truøng döông kia voû oác

Töø ñaâu taáp ñeán choán goø hoang?

Hôø höõng coâ buoâng rôùt voû oác

Xuoáng nôi baõi caùt naèm laên loùc.

Roài coâ quay laïi thong dong ñi,

Töøng böôùc caùt traêng in goùt ngoïc.

Coâ bieát, hay vôø chaúng bieát gì,

30 Toâi laø voû oác phaän ra chi,

Döôùi chaân ngöôøi daãm qua roài laïi,

Coâ nhaët leân roài sao vöùt ñi!

Möa sa baõo taùp maëc thieân nhieân,

Ngoài ñoù chôø ai moät thieáu nieân,

Moøn moûi bieán thaønh caùi voû oác,

Ngaøn naêm haïnh ngoä chaúng neân duyeân.


Boãng choác hoaøn hình haén tænh ra,

Nhìn theo thaáp thoaùng boùng tieân nga,

Höông trôøi coøn quyeän trong côn gioù,

40 Muoán goïi, nhöng loøng caûm xoùt xa.

Khi coâ uùp voû oác nôi tai,

Coâ coù nghe khoâng tieáng thôû daøi?

Tieáng nhòp tim toâi ñang thoån thöùc,

Voâ cuøng vuõ truï voïng bi ai?

Coâ bieát laøm chi tieåu söû toâi,

OÁc soø nghieäp dó ñònh do trôøi,

Noåi troâi maëc soùng trieàu phieâu giaït

Nay baõi, mai khe, khaép bieån ñôøi.

Lan Nöông Töû, anh muoán vieát theâm cho caäu, nhöng trôøi

ñaõ toái, anh phaûi taïm döøng laïi Phan Rang ñeâm nay. Giôø

ñaây, anh seõ leo leân ñænh taûng ñaù kia, nôi ñoù coù moät voû soø,

anh seõ caàm baøi thô naøy ñöa cao cho gioù thoåi bay xa ra

bieån khôi ñeå göûi cho caäu. Treân ba vaïn taàng vuõ truï, caäu coù

thaáy khoâng? Boùng toái ñaõ traøn töø maët bieån uøn leân nöûa löøng

maây chen giöõa nhöõng ñeøn sao li ti. (1)

10-1955

___________________

(1) Thaät ra, Thaàn Saàu ñaõ khoâng laøm nhö caäu ñaõ noùi, baøi

thô cuõng döøng laïi tôùi ñoù thoâi, vaø caäu cuõng ñaõ chaúng

neùm noù xuoáng bieån. Ñeán sau, khi Minh Thieáu xem baøi

thô treân, coâ noùi: “Vieát nhö vaày anh khoâng sôï chò Ngoïc

Lan aø?” —“Taïi sao?” —“Lôøi lôøi ai oaùn!”

2152 DÖ HÖÔNG

CHIEÁC TAØU VUÕ TRUÏ

(Baøi thô ñaàu tieân sau khi gaëp gôõ Minh Thieáu)

‘Ñòa caàu cuõng chæ laø moät phi thuyeàn maø moãi ngöôøi, anh

hay em, laø haønh khaùch treân loä trình ngaén nguûi.’

Minh Thieáu... Nhöõng Giôø Ñaõ Maát, Quyeån 1, Chöông VIII

Söông laïnh khoùi môø rung baõi caùt,

Nöôùc lung linh saùng traêng baøng baïc.

Trôøi cao bieån roäng noái soâng daøi,

Ngaøn daëm leû loi moät caùnh haïc.

Maët trôøi xuoáng phía taây,

Boùng toái ñuoåi naéng ngaøy;

Phöông ñoâng traêng daàn raïng,

Ñeâm môø nhöôøng aùnh saùng.

Loä trình voâ taän qua thieân haø

10 Cao ngaát phong traàn, ñaày quæ ma.

Haønh khaùch leân taøu luùc treû daïi,

Rôøi taøu khoâng heïn traïm gaàn xa.

Ngöôùc leân thaáy maây troâi,

Nhìn xuoáng troâng beøo giaït;

Khoâng gian chuyeån voâ hoài,

Möa raøo laïi naéng raùt.


Chieác taøu vuõ truï vaãn troâi im

Khaép beán thôøi gian cuûa coå kim.

Möôøi maáy naêm nhìn bao kyû nieäm

20 Lui daàn trong dó vaõng im lìm.

10-1955

TRÍCH TINH CAÙC

Hay laø GAÙC HAÙI SAO

(Taëng Em Ñoâng Nghi)

Thöôïng höõu Linh Tieâu Ñieän

Haï höõu Trích Tinh Caùc (1)

Ñeâm khuya tòch mòch nhö mô,

Moät ly röôïu dôû baøi thô khoâng thaønh.

Xoùm thoân yeân nguû laëng thinh,

Chæ tröø laùc ñaùc töø caønh söông rôi.

Em coøn ngoài naùn laïi chôi,

Röôïu khoâng ñuû aám ñeå khôi cuoäc tình.

Treân ñaàu sao saùng lung linh,

Sao rôi ñaùy cheùn, quanh mình cuõng sao.

Voùi tay leân giöõa trôøi cao.

10 Em ñang coá haùi ngoâi sao tim vaøng.

2154 DÖ HÖÔNG

Nhôù xöa coù gaùc haïc vaøng (2),

Nôi bao huøng buùt coøn vang muoân ñôøi.

Theïn mình chöõ nghóa meøo nhôi,

Gaùc naøy ñeå haùi sao trôøi taëng em.

10-1955

_______________________

(1) Treân trôøi coù ñieän Linh Tieâu, döôùi ñaát coù gaùc Trích

Tinh. Theo truyeàn thuyeát daân gian ñieän Linh Tieâu laø

nôi cuûa Ngoïc Hoaøng.

(2) Hoaøng Haïc Laâu ôû phía taây baéc thaønh Vuõ Xöông, tænh

Hoà Baéc, noåi tieáng do baøi thô Hoaøng Haïc Laâu cuûa Thoâi

Haïo.

ÑAÀU HEO NAÁU CHAÙO

(Bích baùo lieân ñoäi lôùp Ñeä Nhaát B4

Tröôøng Trung Hoïc Chu Vaên An, Saigon)

Ñöøng cho chuùng möôïn ñaàu heo,

Boïn ngöôøi vuï lôïi nghe theo maø laàm.

Ñaàu heo chuùng luoäc chuùng haàm,

Chuùng aên heát chaùo chuùng baèm thòt ra.


Cho duø chuùng traû laïi ta,

Mieáng xöông chaúng coù, mieáng da chaúng coøn.

Ngöùa mình vaên ngheä coûn con,

Muõi hæ chöa saïch, chöõ coøn chöa thoâng,

Roän raøng moät ñaùm baàn noâng,

10 Cuõng ham bích baùo laäp coâng hieäu ñoaøn. (1)

Vieát ñöôïc thì vieát ñaøng hoaøng,

Raën khoâng ra cuù chôù phaøn naøn ai?

Thoùi quen xin vôû xin baøi,

Thaät khoâng bieát nhuïc aên maøy vaên chöông.

Ra taøi muùa buùt phoâ tröông,

Möôïn ñaàu heo cuûa boán phöông chieân xaøo.

Nghìn naêm vaên vòt oâi chao,

Gioáng daân ñaïi xaïo lieät vaøo haïng öu!

10-1955

______________________

(1) Vaøo nhöõng ngaøy ñaàu nieân khoùa, hoïc sinh toaøn tröôøng

baän roän baàu cöû hieäu ñoaøn, lieân ñoaøn, lieân ñoäi döôùi laø

caùc ban kyõ thuaät, taøi chaùnh, bích baùo, v.v... Cho ñeán

thôøi baáy giôø hoïc sinh caùc tröôøng mieàn nam ngoaøi saùch

vôû, vaø thoâng thöôøng caùc hoäi theå thao, chöa heà coù toå

chöùc phöùc taïp nhö taùc giaû laàn ñaàu tieân bò loâi cuoán ôû

tröôøng Chu Vaên An vöøa môùi di chuyeån töø Haø Noäi vaøo

Saigon laøm caäu khi vui cuõng coù luùc böïc mình.

2156 DÖ HÖÔNG

CÖÔÙI NGÖÔØI DÖÔÙI MOÄ

(Göûi Em Xu Di. “Anh khoâng haïi ngöôøi, khoâng cöôùp

cuûa, khoâng löôøng gaït baát cöù ai, taïi sao ai ai cuõng

sæ nhuïc anh! Em coù khoâng?” )

Maáy thaùng qua anh suy nghó raát nhieàu,

Trong ñôøi ngöôøi quanh quaån coù bao nhieâu,

Mong tìm thaáy moät leõ gì quan troïng,

Duø laø söï cheát hay laø söï soáng;

Cuoái cuøng anh ñaõ nhaän ñònh moät ñieàu,

Söï nhieäm maàu coäng höôûng cuûa tình yeâu.

*Moät ñeâm toái cuøng Ngoïc Lan döôùi moä

OÂn nhôù laïi thuôû ban ñaàu tri ngoä,

Lôøi chuyeän troø qua moïi vöïc taâm linh

10 Daàn daø neân coåi môû heát aân tình.

Anh nghe roõ lôøi ru eâm xa vaéng

Töø theá giôùi voâ hình ñang vaêng vaúng,

Khi hoûi han, khi nhaén nhuû, khuyeân lôn,

Khi vui töôi xen laãn chuùt giaän hôøn!

Noãi ai tích ngaát trôøi hoàn troâi giaït

Trong voâ taän cuûa thieân ñöôøng hö naùt.

Ai taïo neân coõi voâ aûnh voâ hình?

Baøn tay naøo phaù vôõ ñöôïc töôøng thaønh


Cuûa aâm caûnh ñeå khôûi thoâng quan loä

20 Cho ngöôøi soáng vieáng thaêm ngöôøi quaù coá?

Neáu tình yeâu khoâng phuï thuoäc thôøi gian,

Khoâng phaân ranh thöïc, aûo, cuûa khoâng gian,

Söï keát hôïp seõ khoâng coøn bieân giôùi.

Anh thænh nguyeän ngöôøi beân kia theá giôùi

Chaáp thuaän anh vaïn kieáp moái thieân duyeân.

Anh laéng nghe gioïng nhoû nheû haøn huyeân

Töø döôùi moä vôùi nieàm tin baát dieät.

Ngöôøi haân hoan ñem lieân giao thaùnh khieát

Ñaõ hoùa ñoàng höõu taïi vôùi hö voâ.

30 Em Xu Di, anh khoâng phaûi hoà ñoà,

Maø ñaõ ñöôïc chò cuûa em cho pheùp.

Sôû hoä tòch chæ giuùp anh ghi cheùp

Chuyeän xaûy ra ñeå löu nieäm cuoäc tình.

Anh khoâng ngôø bò maéng chöûi, bæ khinh!

Cöôùi ngöôøi döôùi moä taïi sao laø xaáu?

Anh khoâng cöôùp maø xem nhö thaûo khaáu,

Khoâng gieát ngöôøi maø ai cuõng gôùm gao!

Coøn caùc oâng cheãm cheä, hay laém sao?

Nhöng anh chaúng quan taâm ñeán nhaân theá,

40 Vinh nhuïc ñaõ töø laâu anh maëc keä.

Chæ töôûng raèng hieåu anh nhaát laø em;

Noùi anh khuøng, anh ñieân, em nghó xem

Sao em naëng kyù vôùi anh quaù vaäy?

*Duø sao nöõa tuïc phaøm khoâng deã thaáy

Duyeân cuûa trôøi raát cao troïng voâ löôøng.

Anh phaûi ñaønh laøm leã cuùng thaäp phöông,

Ñaët baøn aùn höông ñeøn trong nghóa ñòa.

Ñeâm ñoù döôùi aùnh traêng taø boùng xeá,

2158 DÖ HÖÔNG

Ngoïc Lan cuøng anh caùo teá ñaát trôøi,

50 Laïy toå toâng vaø thaàn linh khaép nôi,

Roài giao baùi ñeå giöõ loøng töông kính. (1)

Cho neân noùi duø trôøi khoâng theå ñònh,

Nhöng cuõng khoâng mieãn cöôõng ñöôïc cuoäc tình.

Khoâng bieân cöông phaân ñònh töû hay sinh,

Khoâng ranh giôùi döông gian hay aâm caûnh,

Söï coäng höôûng cuûa tình yeâu vöõng maïnh

Seõ xoùa tan ñòa nguïc döïng thieân ñaøng.

Ngöôøi thaéng ngöôøi chi ñaùng keå vinh quang;

Neáu quan nieäm khoâng sinh cuõng khoâng dieät,

60 Ngöôøi ñaõ thaéng ñöôïc trôøi, em coù bieát?

*Em Xu Di, heïn gaëp laïi chieàu môi,

Chuùc nguû ngon, baèng an vaø vui töôi! (2)

11-1955

_______________________

(1) Taân nöông vaø taân lang baùi nhau laø thuû tuïc raát yù nghóa

cuûa hoân leã, töôïng tröng söï höùa heïn suoát cuoäc ñôøi seõ

kính meán toân troïng laãn nhau nhö khaùch quí (töông kính

nhö taân). Thaàn Saàu vì muoán keát tình vôùi ngöôøi baïn gaùi

khoâng nhöõng ñaõ xem heát caùc quyeån thi phong nieâm

luaät, coøn nghieân cöùu caû ñaát leà queâ thoùi hoân nhaân leã

nghóa!

(2) Ñeán sau khi Thaàn Saàu trao baøi thô naøy cho Minh

Thieáu xem, caäu noùi: “Baøi thô naøy anh vieát ñònh göûi Xu

Di, nhöng anh ñaõ do döï khoâng daùm. Em xem thöû ñi.”

Sau khi xem xong, naøng thoát: “Thaät laø ñieân ñieân khuøng

khuøng!” Thaàn Saàu caûm thaáy khoâng vui. Coù moät laàn

caäu trôû veà thaêm vieáng OÂng Baø Hai, trong luùc ngoài troø


chuyeän vôùi Xu Di nôi hoa vieân, tình côø Xu Di nhaéc laïi

baøi thô naøy. Luùc baáy giôø Minh Thieáu ñaõ bieät tích. Coâ

noùi: “Chò Minh Thieáu coù ñöa em xem baøi ñoù vaø noùi

anh muoán göûi em, nhöng khoâng daùm. Taïi sao?” Caäu

ñaùp: “Taïi vì anh bieát em seõ noùi anh ñieân ñieân khuøng

khuøng.” Xu Di muûm mæm cöôøi, thoû theû: “Anh Thaàn Saàu

ôi, anh thaät ñieân ñieân khuøng khuøng!” —“Xu Di, em...”

Roài caû hai cuøng mæm cöôøi.

2160 DÖ HÖÔNG

THÖ GÖÛI COÂ KHAÙNH

(Nöõ sinh Tröôøng Trung Hoïc Trí Ñöùc, caïnh nhaø thôø Ñaø

Laït)

Böõa toâi ñeán Phoøng Thoâng Tin Ña Laït,

Buoàn keùo gheá maø ngoài chôi ñoâi laùt,

Xem sô qua saùch baùo cuûa loaøi ngöôøi,

Baån thæu thay nhöõng lyù thuyeát tanh hoâi,

Ngao ngaùn thaáy ñaùm ñöôøi öôi lui tôùi!

Saép taän theá neân caûnh ñôøi buoàn röôïi,

Ngöôøi ñua chen vôùi cuoäc soáng moûi moøn.

Chuùt vieäc ñôøi toâi coøn maõi daãm chôn

Trong vuõng laày cuûa traàn gian nhô nhôùp.

10 Saàu ñang luùc daâng tim toâi traøn ngaäp,

Chôït nhôù ngöôøi baïn gaùi môùi quen nhau;

Tuy nhieân toâi thöôøng vaãn öôùc mong sao

Trong tao ngoä aån maàm duyeân tri kyû.

Duø quen môùi, bieát ñaâu coâ baïn aáy

Ñuû hieåu toâi qua ñoâi phuùt chuyeän troø.

Khoâng ngaïi nguøng toâi bieân maáy haøng thô

Göûi coâ xem ñeå loøng toâi nheï bôùt

Nhöõng ñieàu maét thaáy tai nghe ñaùng gheùt.

Khaùnh thaân meán, xin baïn thöù tha cho,

20 Toâi maõi phieàn ñoâi maét ñeïp cuûa coâ.

*Töø maáy böõa khoâng gheù thaêm coâ ñöôïc

Haõy xin Khaùnh chôù giaän ngöôøi boäi baïc,

Bôûi vì toâi ngaøy thaùng maéc thaû rong,

Lang thang chôi cho khuaây khoûa taám loøng,

Cho ñöøng thaáy caûnh thò thaønh noâ nöùc,

Caûnh sinh soáng cuûa loaøi ngöôøi nhô nhuoác,


Cho ñöøng nghe nhöõng lyù luaän vaên minh,

Laãn coøi xe tieáng maùy noå böïc mình.

Coù moät böõa treân bôø röøng meät moûi,

30 Toâi naèm nguû, maëc haét hiu gioù thoåi,

Raát bình yeân döôùi boùng coäi thoâng giaø.

Cho ñeán khi röøng nuùi ngaäp söông môø,

Trôøi laïnh buoát, giaät mình toâi chôït thöùc,

Ngôõ ngaøng giöõa caûnh bao la toái möïc,

Thaån thô nhìn trôøi thöa thôùt traêng sao,

Toâi bô vô trong caûnh vaät tieâu tao

Cuûa röøng ruù vaø ngaùn ngao laàn böôùc...

Moät tæ duï laøm chuùt tranh haøi höôùc

AÁy mong laøm ñuû cho Khaùnh hieåu toâi.

40 Ngöôøi laïc loaøi soáng thaát theåu, loââi thoâi

Treân ñòa giôùi — vaø khoâng ai bieát ñeán.

Ñaõ loäi naùt töø nhöõng mieàn heûo laùnh,

Ñeán thò thaønh vaø ñeán nhöõng queâ thoân,

Toâi quanh naêm vôùi chieác boùng coâ ñôn,

Chi xieát keå taân toan muøi tuïc luïy!

Ñôøi coù keû sung söôùng töø luùc ñeû

Cho ñeán khi ñaàu baïc vôùi raêng long.

Laïi coù ngöôøi töø thuôû môùi loït loøng

Ñaõ mang soá baïc phaàn cho ñeán cheát.

50 Ngöôøi coõi theá ñöøng yû mình sieâu vieät;

Trí taøi duø laáp ñöôïc bieån vaù trôøi,

Quyeàn saùt sinh duø coù ôû trong tay

Haù laáy ñoù maø tìm ra haïnh phuùc?

Thoâng minh laém laïi caøng nhieàu tuûi nhuïc.

Trí ñeán chöøng ñaõ hieåu thaáu leõ ñôøi

Laø luùc loøng khoâng coøn moät ñieåm vui.

Neân Khaùnh thaáy bôûi vì toâi sôùm bieát

2162 DÖ HÖÔNG

Töï giaùc ngoä raèng ñôøi toâi cay nghieät,

Khoâng ngaïi gì toâi vöùt heát ra ñi,

60 Tìm yeân vui trong caûnh soáng saàu bi.

*Nhôù luùc môùi böôùc chaân ñeán Ña Laït,

Loøng ngôù ngaån caëp maét thì ngô ngaùc;

Ñaát khaùch queâ ngöôøi ñaâu deã quen thaân,

Maëc duø toâi cuõng daøy daïn phong traàn,

Moøn ñoâi goùt khaép chôï ñôøi nghieâng ngöûa

Ñaõ leâ leát töø hang cuøng thaønh phoá

Ñeán beán taøu, töø nuùi cao ñeán ñoàng saâu.

Nhöng ngôõ ngaøng trong giaây phuùt khoâng laâu,

Toâi töï tieän ngoài ñaùnh côø cuoái chôï,

70 Trong choác laùt ñaõ quen ñeàu thaày thôï.

Löôõi Toâ Taàn (1) leáu laùo chuyeän baù gia,

Duø dôû hay, xa laï trôû ñaäm ñaø.

Roài töø ñoù toâi quen thaân lui ñeán,

Khi troø chuyeän vôùi boïn lô ñöùng beán,

Khi ñaøm luaän vôùi quan khaùch trong nha,

Thuøng xe raùc khi naèm meøo ngoù ra

Ngaém nghía caùc nöõ sinh ñi löôïn phoá!

Ñôøi nhö theá chaúng ñaùng gì goïi khoå,

Chæ buoàn chaêng chaúng bieát soáng laøm chi?

80 Maø traêm naêm naøo coù ra quaùi gì?

Cho neân nghó theâm saàu sinh ngao ngaùn,

ÔÛ sao noåi nöõa khi loøng chaùn naûn?

Neân Khaùnh aï, toâi saép phaûi leân ñaøng,

Naëng nôï ñôøi phaûi traû kieáp lang thang.

*Böõa nay nhaân buoåi raûnh rang,

Laáy giaáy buùt cheùp vaøi trang taàm phaøo.


Cuoäc ñôøi laø nghóa theá naøo?

Baèng ta cöù vieát taàm khaøo maø chôi!

Bôûi vì traùi ñaát coøn xoay,

90 Maët trôøi coøn moïc, toâi ñaây vaãn coøn

Vieát xaøm vieát baäy ñôõ buoàn,

Vieát ngang vieát doïc taàm ruoàng maø chôi.

Ñoïc leân nghe cuõng baät cöôøi,

Beøn goùi heát göûi taëng ngöôøi baïn thaân.

Xin Khaùnh chôù coù caèn nhaèn

Thaàn Saàu sao cöù vieát xaèng theá ni?

Ñoïc ñi — coâ cöù ñoïc ñi,

Toâi maëc söùc vieát, Khaùnh thì ñoïc chôi.

Traêm naêm nhö moät caùi cöôøi,

100 Laøm chi cho meät moät ñôøi hôõ coâ?

Hoïc haønh laø chuyeän ñieân roà,

Cöù nhö toâi vaãn boán muøa tieâu dao.

Bieát ñôøi laø caûnh phuø du,

Thì maëc cho noù ra sao, caàn gì?

Coù ngöôøi thì baûo toâi kyø,

Hoaëc toâi naøy noï, ích gì hay khoâng?

Laém khi hoï chöûi toâi khuøng,

Toâi cöôøi moät caùi, cuõng khoâng chuyeän troø.

Gì baèng baàu röôïu thôm tho,

110 Ních cho say quaét caàn co ñuû roài.

Söï ñôøi ai coù bieát ai,

Traêm naêm laø maáy, kieáp ngöôøi laø chi?

Sao baèng say laïi roài say,

Nhìn trôøi loän ngöôïc, thaáy ngaøy töôûng ñeâm.

Thöông Khaùnh — coâ baïn ngoan hieàn,

Cao sang thanh ñaïm laïi quen moät ngöôøi

2164 DÖ HÖÔNG

AÊn ñình nguû chôï loâi thoâi,

Maø ñôøi laø caû cuoäc ñôøi say söa.

Ñaát trôøi maây nöôùc laø nhaø,

120 Tình trong boán beå ñaâu laø queâ höông?

Thoân ngöôøi xoùm khaùch tha phöông,

Giôõn chôi buùt möïc vaøi chöông öông gaøn.

Duø coâ laø khaùch qua ñaøng,

Thì toâi vaãn chaúng ngôõ ngaøng trao thô.

Coù khi say quaù maét môø

Mô maøng nhìn Khaùnh töôûng laø em toâi.

Giaät mình chôït nhuoám ngaäm nguøi,

Coâ ñôn — toäi loãi — ngaäp trôøi aên naên!

Khaùnh ôi, tha thöù cho chaêng

130 Ngöôøi maø caûnh soáng laêng nhaêng suoát ñôøi?

Ñoaïn naøy thô chaúng ñöôïc vui,

Cöù cöôøi Khaùnh nhaù, buoàn thoâi laøm gì.

Cuoäc ñôøi naøo coù ra gì,

Traêm naêm moät caùi cöôøi khì cho xong!

*Chaéc toâi seõ dôøi goùt chaân phieâu laõng

(Sao khoâng chaéc, bôûi vì toâi ñaõ haún

Choïn cuoäc ñôøi raùch röôùi ñi lang thang)

Seõ ra ñi rôøi Ñaø Laït leân ñaøng

Vaø seõ noåi troâi phöông trôøi voâ ñònh...

140 Traùch laøm chi raèng ñôøi nhieàu nghòch caûnh?

Kieáp con ngöôøi coù keû phaûi phong söông.

OÂi — gì buoàn vaø gì laém theâ löông

Baèng caûnh soáng cuûa con ngöôøi coâ ñoäc!

Luùc töï nghó maø buoàn ñau caû oùc,

Chaân böôùc ñi maø ruoät ñöùt töøng gang,

Khi nhìn ra khaép boán coõi giang san,


Ngöôøi vôùi caûnh ñeàu laø xa laï caû.

Coù nhöõng luùc duø vôùi ngöôøi xa laï,

Cuõng muoán chia chuùt taâm söï ñaày vôi,

150 Vöøa khôûi ngoân gioù buïi laïi ñoåi dôøi!

Maûnh hoàn leû loi ngaøy caøng heùo haét.

*Coù nhöõng keû khoâng böôùc ra taác ñaát,

Neân cô hoà theøm khaùt söï phieâu löu,

Cheâ gia ñình laø caûnh soáng ao tuø,

Muoán raùp caùnh bay chôi ngoaøi vaïn daëm.

Hôõi oâi, hoï coù bieát ñaâu saàu thaûm

Cuûa cuoäc ñôøi cuûa keû phaûi giang hoà!

Duø vaên chöông ca röøng nuùi hoang vu,

Duø thô phuù haùt caûnh ñôøi phieâu baït,

160 Hôõi oâi, hoï laøm sao maø bieát ñöôïc

Caûnh ñau thöông cuûa chieáu ñaát maøn trôøi?!

Thaàn Saàu nay tuoåi môùi möôøi taùm thoâi,

Ñaõ bieát ngao ngaùn caûnh ñôøi soùng gioù.

Toâi ao öôùc coù moät gian nhaø coû,

Cuøng vôï hieàn vaø moät ñöùa con ngoan,

Vaãn traêm naêm soáng trong caûnh an nhaøn,

Ñieàu aân aùi cuûa gia ñình laø quí.

Yeâu gì nöõa moät vöôøn hoa thanh myõ?

Yeâu gì hôn boùng traêng ñoïng treân theàm?

170 Yeâu gì hôn nhöõng maùi toùc ñen huyeàn

Vaø nhöõng maûnh tim vaøng hoàn trong saùng?

Söï eâm aám noàng naøn tình nôû raïng

Cuûa gia ñình laø nguoàn soáng voâ bieân.

Cuûa gia ñình haïnh phuùc toái thieâng lieâng,

Tìm ñaâu nöõa cuoäc ñôøi ngoaøi boán beå?

Nhöng Khaùnh hôõi, duø cho ngöôøi muoán theá,

2166 DÖ HÖÔNG

Trôøi vaãn khoâng loøng traéc aån vôùi ai.

Theá neân toâi bò baét buoäc thaùng ngaøy

Ñi — ñi maõi, maëc söông daàu gioù daõi.

180 Vaø moãi baän caát böôùc ñi laø moãi

Baän nghó mình maø tan naùt taâm can.

Chaân leâ ñi maø loøng heùo voõ vaøng.

Saùch coù chöõ: ‘höõu thaân höõu khoå’ (2)

Kieáp lang thang aáy cuõng laø maïng soá!

*Xaùc phaùo tung trôøi, côø xí bay,

Daäp dìu taøi töû vieãn phöông lai,

Ñaàu non nhuoäm naéng, trôøi xanh bieác

Röïc rôõ bình minh chim hoùt vui.

Giöõa caûnh nhoän nhaøng, toâi böôùc ñi,

190 Ngaäm nguøi khoâng bieát noùi naêng chi?

Thôø ô chaïm phaûi nhaønh mai nôû,

Vaøi caùnh mai vaøng ruïng tí ti.

Ngaäp ngöøng ngoïn gioù níu chaân toâi,

Caây coû keà nhau nheï thôû daøi...

Duø baïn coù saàu buoàn thaûm thieát,

Beân ngoaøi ñôøi vaãn thaûn nhieân vui.

Treân traàn ai coù bieát ñaâu ai,

Buoàn ôû loøng ngöôøi trôøi ñaát bieát.

*Coâ Khaùnh hôõi, toâi saép rôøi Ñaø Laït,

200 Tieáp tuïc maõi treân con ñöôøng phieâu baït,

Vaø lang thang raùch röôùi cuûa ñôøi toâi.

Nhöng ra ñi toâi luyeán tieác moät ngöôøi

Baïn gaùi maø toâi thaàm quí meán.

Bôûi vì toâi laø moät trai töù chieáng

Laáy gioù maây vaø trôøi ñaát laøm nhaø,


Moät ra ñi laø bieát coù bao giôø

Gaëp maët laïi nhöõng baïn beø xöa cuõ.

Nhaát laø nhôù Khaùnh, ngöôøi toâi aùi moä,

Ngaøy ra ñi naëng giôû goùt phieâu löu.

210 Toâi yeâu Khaùnh ñeå thaáy vôi bôùt saàu,

Nhöng neáu Khaùnh yeâu toâi laø voâ phuùc;

Toâi laø keû khi ñaàu gheành cuoái vöïc,

Nhö caùnh chim nhö maây nuùi baët taêm.

Duø nôi ñaâu toâi vaãn nguyeän caàu thaàm

Ngöôøi ôû laïi ñöôïc muoân vaøn söùc khoûe.

Xin coâng chuùa laáy thaân mình laøm quí.

*Sau phuùt giaây döøng ngoïn buùt ña saàu,

Toâi ngaïi nguøng vieát tieáp maáy doøng sau.

Ñaát Ñaø Laït khoâng caàm chaân löõ thöù,

220 Toâi ñaõ quyeát leân ñöôøng vaø ñi nöõa.

Nhöng hôõi oâi, coøn coù moät ñieàu naøy,

Neáu boû qua loøng cuõng thaáy chua cay,

Coøn neáu noùi sôï aên naên khoâng kòp.

Chæ xin Khaùnh nghe thoâi nhöng chôù chaáp.

Toâi traùch toâi khoâng daèn ñöôïc loøng mình,

Bôûi voâ tình ngoøi buùt beänh cuoàng ñieân

Cuûa toâi luùc say nguoàn thô lai laùng

Chaïm maïnh quaù vaøo tim toâi nöùt raïn,

Cho bao nhieâu yù thaàm kín trong taâm

230 Boãng tuoân traøn khoâng kòp ñeå ngöøa ngaên!

Tröø saét ñaù, heã laø ngöôøi coõi theá,

Duø taøn nhaãn ñeán ñaâu vaãn coøn laïi

ÔÛ ñaùy loøng moät vaøi maûnh löông taâm.

Cöù nhö toâi gioáng moät keû nhaãn taâm,

Maét nhaém môû coi ngöôøi baèng coû raùc,

2168 DÖ HÖÔNG

Cuõng coù luùc — duø chæ trong choác laùt,

Boãng ngôõ ngaøng loøng buøng chaùy tình thöông.

Keû ñoïc thô oâi, neáu bieát ñöôïc raèng:

Toâi caàn thieát chuùt tình yeâu nôi Khaùnh,

240 Khaùnh seõ nghó laøm sao trong hoaøn caûnh

Maø moãi ngöôøi moät laõnh vöïc khaùc xa?

Keû traêm naêm trong phoøng gaám xa hoa,

Keû chæ soáng ngoaøi ñaàu gheành cuoái baõi?

Tình theá aáy laø nguyeân nhaân ngang traùi,

Toâi bieát roài, nhöng khoâng deã ngaäm caâm,

Duø noùi leân khieán keû mæm cöôøi thaàm,

Toâi vaãn maëc söï xeùt suy phaûi traùi,

Tính khoan hoàng, löông tri ngöôøi baïn gaùi.

Neáu voâ tình toâi laøm Khaùnh buøi nguøi,

250 Thì xin coâ haõy tha thöù cho toâi;

Haõy voø naùt baøi thô trong naêm ngoùn

Tay cuûa Khaùnh ñeïp xinh vaø gaãy goïn,

Cuõng ñöøng laøm tim maùu röôùm nôi tay,

Roài vöùt vaøo soït raùc maáy doøng naøy,

Toâi vaãn chaúng moät lôøi than hoái tieác!

Nhöng Khaùnh hôõi, coù moät ñieàu cay nghieät

Maø voâ tình coâ coù bieát ñöôïc ñaâu,

Maø noùi ra toâi chòu gaùnh theâm saàu,

Laø sau ñoù (dó nhieân ñôøi toâi cöù

260 Raùch röôùi vôùi lang thang cuøng khaép xöù)

Traêm naêm daøi trong caûnh soáng buoàn thiu,

Bao giôø toâi queân ñöôïc keû toâi yeâu?

*Ra ñi chuùc Khaùnh töø nay,

Treân ñöôøng hoïc vaán gioài maøi buùt nghieân.

Neáu nhö toâi cöù xaèng khuyeân


Baûo raèng hoïc vaán laø ñieân, ích gì.

Cuoäc ñôøi soáng taïm qua thì,

Traêm naêm naøo coù ra gì nöõa ñaâu?

Voâ tình laøm Khaùnh caøu nhaøu,

270 Giaän toâi, toâi cuõng phaùt raàu, ích chi?

Chöù nhö toâi coù hoïc chi,

Maø ñôøi quaù khöù vò lai thuoäc laøu.

Phaøm laø nhöõng boïn sang giaøu

Luùc cuøng ly caùch taëng nhau baïc vaøng;

Coøn ngöôøi hieàn trieát vaên chöông,

Bieät ly thöôøng taëng nhau baèng lôøi khuyeân (3).

Nay toâi laø keû maït heøn,

Cuõng xin daâng göûi cho naøng ít caâu.

Moät raèng laáy ñöùc laøm ñaàu,

280 Trong buøn xaõ hoäi giöõ maøu hoa sen.

Hai raèng sieâng vieäc buùt nghieân,

Kieán thöùc coù môùi ñua chen ñöôïc ñôøi.

Ba raèng gìn giöõ hoâm mai

Saéc ñaøo töôi thaém, voùc mai ñöøng gaày.

Mong naøng nhôù maáy ñieàu naøy,

Cho ngöôøi goùc bieån phöông trôøi an taâm.

1-1956

_______________________

(1) Toâ Taàn laø nhaø bieän thuyeát vaøo cuoái thôøi Chieán Quoác

beân Trung Hoa.

(2) Traàn Troïng Kim, trong quyeån ‘Quoác Vaên Giaùo

Khoa Thö ’, lôùp Sô Ñaúng, baøi ca dao ‘Lính Thuù Ñôøi

Xöa’ (luùc ñoùng ñoàn), coù caâu:

2170 DÖ HÖÔNG

Ba naêm traán thuû löu ñoàn,

Ngaøy thì canh ñieám, toái doàn vieäc quan.

Cheùm tre, ñaún goã treân ngaøn,

Höõu thaân höõu khoå, phaøn naøn cuøng ai.

(3) Möôïn lôøi cuûa Laõo Töû noùi vôùi Khoång Töû trong truyeän

Lieät Quoác.


ÑAÙP TÖØ

(Cheùp laïi baøi thô cuûa Coâ Khaùnh)

Ñeâm qua ñoïc maáy doøng thô

Cuûa anh, em luoáng ngaån ngô maø buoàn.

Ngoâi sao cheânh cheách ñaàu non,

Döôùi ngoâi sao aáy loái moøn anh ñi,

Boùng anh in baõi hoang laày,

Caây vöông saàu nhôù, söông gaày caønh khoâ...

Thö anh coù ñoaïn mô hoà,

Ñöøng ñem tình aùi maø ñuøa vôùi nhau!

Duø hai laõnh vöïc khaùc nhau,

10 Cuõng khoâng trôû ngaïi nhòp caàu ñoâi tim.

Haõy ñöøng noùi tieáng yeâu em,

Neáu töø ngöõ aáy chaúng ñem nghóa gì.

“Ngôõ ngaøng buøng chaùy” nhaát thì,

Thì tình yeâu aáy beàn gì ñöôïc laâu?

Thoâi ñöøng nhaéc chuyeän ñôùn ñau;

Caàu cho anh khaù, bôùt ñau, bôùt gaày,

Xin anh thænh thoaûng veà ñaây,

Gheù em cho boõ nhöõng ngaøy nhôù mong.

Caùm ôn anh ôû maáy doøng

20 Cuoái thö. Anh cöù an loøng — anh nha! (1)

1-1956

_____________________

(1) Töø tuoåi ngaây thô tröùng nöôùc, sau nhöõng naêm roøng raõ

söông gioù hoang ñaøng, Thaàn Saàu ñaõ thaät söï chaùn kieáp

phieâu baït, mang nieàm öôùc mô coù ngöôøi vôï ñeïp xinh vôùi

maùi gia ñình aám cuùng. Coâ nöõ sinh Ña Laït ñoù cuõng raát

kieàu mò vaø xem trong baøi thô ‘Ñaùp Töø ’ cuûa coâ, haøm

2172 DÖ HÖÔNG

suùc moät tính neát hieàn hoøa khaû aùi. Theá maø, vì dan díu

cuø cöa vôùi coâ thieáu nöõ coù chieác phuø hieäu vaøng roài

cuõng chaúng ra ñaâu, laàn löõa ngaøy thaùng troâi qua Thaàn

Saàu khoâng bao giôø gaëp laïi Khaùnh. Baây giôø chæ moät

vang boùng maø thoâi.


TÌNH PHUÏ TÖÛ

Nay muï noù veà ngoaïi cuùng gioã.

Beáp buoàn côm laïnh choù laøm oå.

Treû con than ñoùi, lôïn thì la,

Haén coùc caàn chi — cöù ñaõ ñoä.

Ruû theâm thaèng Lôùn cheùn vui say.

Ñaàu baïc ñaàu xanh coác caïn ñaày.

Tri kyû traàn ai tình phuï töû.

—“Naøy con, bôïm noùi, phaän laøm trai

Phaûi coù can cöôøng ñoái vôùi vôï,

10 Tang boàng ít cuõng daêm ba coác,

Xem ñôøi nheï nhö moät hôi thôû,

Chôù ñeå tu mi ñaâm theïn moác.

Meï maày loã maõng ñaõ maàn cha

Maáy baän loøi xöông ñoå mau ra.

Vì nhôù lôøi xöa Khoång Töû daïy:

Haõy neân lòch söï vôùi ñaøn baø,

Neân tao coá nhòn meï maày maõi.

Coøn noù yû vaøo ñaïo thaùnh nhôn

Cöù vieäc soï tao noù neän ñaïi!”

20 Laéc ñaàu, bôïm tieáp: “Uoáng theâm, con.

Neø, theâm, uoáng nöõa...” —“Ñöøng, con roài!”

—“Tao baûo uoáng theâm...” —“Tui noùi thoâi!”

—“Uoáng nöõa maø... Neø!” OÏc oïc oïc...

—“Tui thoâi roài nhaù.” —“Ñoà thaèng toài.

2174 DÖ HÖÔNG

Maày khi tao haû? Ñoà traâu caåu!”

—“Cha chôù nheø tao ñaâm hoãn aåu...”

—“Tao vaãn cha maøy ñöøng tía tao...”

—“Ñoà thaèng khoán kieáp gioûi thì ñaáu...”

Coøn nöõa gì ñaâu caùc baïn oâi.

30 Moät giaø moät treû ñaäp nhau roài.

Thöông thay giaø chieán khoâng taøy treû,

Neân laû caû ñaàu beå caû moâi.

Treû ñi maát daïng. Giaø naèm ñoù,

Treân ñoáng be baàu baøn ngaõ ñoå.

Moät boùng traêng khuya, moät maùi tranh,

Mô hoà giaác ñieäp, bôïm nhaên nhoù:

—“Khoång Töû bieát chaêng ñaïo cuûa Ngaøi

Hình nhö coù moät ñieàu gì sai?

Hay laø bôûi leõ töø kim coå

40 Hieàn trieát, huøng anh vaãn theá naøy!”

1-1956


MA BAÉT

“Anh nhaát ñònh roài: anh boû röôïu!

“Anh khoâng say nöõa. Haõy tin anh.

“Baây giôø anh hieåu say laø baäy.

“Röôïu haïi thaân. Ngöôøi cuõng bæ khinh.”

Haén theà vôùi aû laø töø boû

Xoù chôï, ñaàu ñöôøng, ngoõ phoá naøy...

Haén ñaäp caû baàu, quaêng caû coác,

Laøm laïi cuoäc ñôøi quyeát töø ñaây.

Ngaøy thì huøng huïc vaùc haøng taøu.

10 Ñeâm vaéng naèm mô chuyeän cöôùi nhau.

“Haïnh phuùc ôi, chôø mi!” Haén haùt.

Tình yeâu laø taát caû nhieäm maàu!

Baïn beø thoaûng ruû haén ñi nhaäu,

Haén nhaát ñònh khoâng, cöù choái daøi.

Nhöng neáu chuyeän ñôøi deã ñoåi thay,

Thì ñaâu coù maáy doøng thô... thaån...

Nghó kieáp phuø sinh chaïnh thaáy buoàn,

Nhöõng ngaøy voâ vò noái qua luoân.

Caùi giaø xoàng xoäc luø luø ñeán,

20 Choác thaáy gì ñaâu? — naém coû choàn!

Ñaùnh chaân chöõ nguõ, tay ngang traùn,

Döôùi maùi xô xaøi tranh moät maûng,

Haén laëng nghe buoàn chuyeän coå kim,

Hoàn haén cuõng ngaäp buoàn lai laùng...

2176 DÖ HÖÔNG

Nöûa ñeâm baïn haén ñeán beân theàm:

—“Maày aï, buoàn gì cöù laëng eâm?

“Daäy chôù, xeâ qua beân quaùn ñoù,

“Traùi me naøy... vôùi cheùn maém neâm!”

Ñöông luùc buoàn ñôøi haén göôïng gaïo:

30 —“ÖØ thì... vò choã tình maày tao,

“Nhöng maày cuõng bieát tao theà boû.

“Tao cuõng ñi naøy, Chôù eùp nhau!”

Baïn raèng: “OÀ chuùt ñænh thoâi aï.

“Tao bieát maày mong taïo cuoäc ñôøi

“Vôùi aû nhaân tình, soáng löông thieän.

“Khen maø! Toát laém! Nhöng nghó coi:

“Thænh thoaûng tieâu saàu moät coác ñeá,

“Luaän ñaøm trieát lyù vôùi vaên minh,

“Soáng cho xöùng ñaùng nam nhi chí

40 “Mình cuõng thua ñaâu caùc thaùnh hieàn!”

—“ÖØ thì moät coác thoâi aø maäy,

Keûo ñoäng tai coâ Nem Nöôùng nghe.”

—“Trôøi phaät! maày sôï noù döõ vaäy.”

—“ÖØ thì theâm coác nöõa thoâi. Neø...”

Baïn bieát roài sao chuyeän bôïm naøy?

Röôïu quen ñöôøng cuõ nuoát trôn ngay.

Moät baàu roài laïi theâm baàu nöõa,

Chaúng baän vieäc ñôøi, chaúng nhôù ai.


“Thoaùt caûnh luaân hoài nhôø röôïu röøng

50 “Hö voâ laét leûo moät be löng.

“Bao nhieâu naêm thaùng tìm chaân phuùc,

“Anh giaùc ngoä roài — Em raát cöng!”

Tình yeâu boû haén töø daïo aáy,

Haén cuõng chaúng buoàn, coù röôïu ñaây.

Baüng moät daïo laâu ngoõ phoá naøy,

Baét ñaàu laïi thaáy haén lai vaõng.

Chuyeän nghìn naêm theá nhaân oâi,

Con yeâu tinh röôïu baét moài nhö khoâng!

Laém coâ daâu môùi ñoäng phoøng

60 Traêng khuya thöùc giaác laïnh luøng ñôn coâi.

Choàng coâ bò baét ñi roài

Thaønh con ma röôïu nguû ngoài quaùn tre!

1-1956

2178 DÖ HÖÔNG

SAY LYÙ THUYEÁT VAØ SAY THÖÏC HAØNH

ÔÛ ñôøi keû tænh ngöôøi say,

Trong say tænh, tænh coù say laø thöôøng.

Say thì coù naêm baûy ñöôøng,

Say nhö Nguyeãn Tòch (1) laø phöôøng bieát say.

Löu Linh (2) cuõng thuoäc haïng thaày,

Xem trong traàn theá xöa nay maáy ngöôøi;

Noùi say thì deã nhö chôi,

Nhöng bieát say ñaõ maáy ngöôøi ñöôïc hôn?

Say laø say nghóa, say nhôn,

10 Say chung Lyù Baïch (3), say ñôøn Baù Nha (4).

Say tình, say röôïu, say côø,

Say ñôøi ñieân ñaûo, thôøi cô baát teà...

Ngöôøi taøi trí, keû u meâ,

Cuoäc taøn roài cuõng ra veà traéng tay.

Cho neân nhaát söôùng laø say,

Say queân saùch vôû, say ngaøy laãn ñeâm.

Trôøi oâi, ngoù xuoáng maø xem:

Toâi cuøng voø röôïu say meøm söôùng vui.

Vui ôi vui hôõi laø vui,

20 Vui sao caùi thuù say vuøi hö thaân!

Thaân oâi thaân hôõi laø thaân,

Boán muøa say tít cho thaân khaïo khôø.

Tuoåi naøo laø tuoåi coøn thô,

Tuoåi naøo laø tuoåi giaø nua — ñoá trôøi?

Ñöøng lo sinh baát phuøng thôøi,

Chæ lo uoång kieáp laøm ngöôøi thieáu cay.

Ñaày baàu hoaøi baõo trong tay,

Kìa xem chim lieäng treân maây moät ñaøn.

Söôùng oâi tim laïi vôùi gan,


30 Röôïu vaøo maùt töïa suoái ngaøn — oâi say!

*Tay run vuoät mieáng thòt caày

Xuoáng ñaát, con choù chuïp ngay xöïc roài.

Bôïm quô chaân caúng loâi thoâi,

Vaån vô moø kieám, ñaïp ngay coùc xuø.

Chaân ñaïp con coùc khö khö,

Moät tay thoø xuoáng laáy töø baøn chaân

Con coùc le löôõi giaäp gaân,

Maø ngöôøi say röôïu mô maøng coù hay?

Ñinh ninh vaãn mieáng thòt caày,

40 Beøn nheùt vaøo mieäng maø nhai ngon laønh.

Ñeán khi xöông xoùc tan taønh,

Khen raèng thòt choù ruïc nhanh theá naøy!

Nhaû xöông traéng heáu ra ngoaøi,

Doác xò ních troùt moät hôi ñaõ theøm,

Ñaõ raàn oùc ñeán gan tim!

Bôïm say ngoài guïc im lìm luùc laâu.

Töø töø bôïm laïi ngöûng ñaàu

Maét nhaém, tay seõ quô quaøo kieám chai...

*Leàu tranh moät maùi xô xaøi,

50 Gioù hiu haét truùt hoa mai ñaày theàm,

Vaønh traêng cheânh cheách ngoaøi hieân,

Bôïm laø ai? Chính laø tieân coõi traàn.

1-1956

____________________

(1) Nguyeãn Tòch laø ngöôøi hieàn cuoái ñôøi Tam Quoác

(2) Löu Linh noåi tieáng uoáng röôïu

(3) Lyù Baïch laø thi só ñôøi Nhaø Ñöôøng

2180 DÖ HÖÔNG

(4) Baù Nha noåi tieáng veà khaûy ñaøn vaøo cuoái thôøi

Chieán Quoác cuûa Trung Hoa

VIEÁNG CHUÙA

Ba naêm bôïm chaúng ñeán nhaø thôø.

Chaúng chuùa chaúng thaày bôïm nhôù cho.

Vui thuù traàn ai löng nöûa xò,

Thieân Ñaøng, Ñòa Nguïc chaúng buoàn mô.

Moät böõa eâm trôøi naèm döôùi coáng,

Lim dim chôït nghó chuyeän phuø sinh.

Chaùn ñôøi voâ vò bôïm mô töôûng

Ñeán choán xa xoâi... coõi aûo huyeàn...

Bieát ñaâu ngoaøi theá giôùi saàu buoàn

10 Laïi coù choán naøo vui veû hôn,

Nôi ñoù say söa tieàn chaúng toán,

Phaûi chaêng laø chính choán Thieân Ñaøng?

Bôïm chôït nghó mình nhieàu toäi loãi,

Phaûi veà cuøng Chuùa xin tha toäi.

Thaùnh ñöôøng thaáp thoaùng aùnh hoaøng hoân,

Luûi thuûi be baàu bôïm boå tôùi.


“Laïy Chuùa... laâu roài khoâng vieáng Chuùa,

“Loøng lo daï sôï Chuùa raày toâi!”

ÔÕm ôø chöa döùt... bôïm xoay laïi

20 Thaáy maát be baàu, bôïm ruït lui;

Bôïm tìm bôïm kieám, bôïm caàu nheø:

“Tieân toå thaèng naøo daùm troäm be!”

Nôi cöûa, hieàn töø Ñöùc Giaùm Muïc

Troâng con chieân leû ñang quay veà.

Ngaøi noùi: “Naøy con, be röôïu ñaây.

“Say söa neáu chaúng döùt thì raøy

“Duø laàn trieäu chuoãi, caàu nghìn nguyeän,

“Ñöôøng ñeán nöôùc Trôøi vaãn khoù thay!

“Nhaân theá ngaäp traøn ñieàu khoå muoän,

30 “Muoán hoàn cöùu roãi chæ coøn choïn:

“Thieân Ñaøng, Ñòa Nguïc coù hai nôi,

“Con haõy nghó suy keûo treã muoän.”

Ngaäp ngöøng giaây laùt bôïm thöa ngay:

“Cha haõy noùi leân söï thaät naøy:

“Ñòa Nguïc, Thieân Ñaøng hai choán aáy,

“Nôi naøo coù röôïu ñeå con say?

“Cha ôi, con chaúng phaân bì,

“Thieân Ñaøng, Ñòa Nguïc ích gì nöõa ñaâu.

“Nôi naøo coù röôïu tieâu saàu,

40 “Caàn ñaâu Ñòa Nguïc, caàn ñaâu Thieân Ñaøng!”

1-1956

2182 DÖ HÖÔNG

THIEÄN XAÏ

Traän tieàn buïi mòt muø bay,

Moät tay caàm suùng moät tay xaùch baàu.

Quaân thuø neûo loä loù ñaàu,

Chaáp noù baén tröôùc bôïm naøo quaûn chi.

Thuù vui traàn theá ñaâu bì,

Uoáng röôïu nghe tieáng ñaïn chì bay qua.

Giaän ñôøi bôïm chöûi: “Toå cha!

Baén chaùc dôû theá laïi ra chieán tröôøng!”

Nghe ñuøng moät tieáng kinh hoaøng,

10 Höôùng muõi suùng bôïm töø söôøn nuùi xa

Nheï nhö chieác laù gioù ñöa,

Teân giaëc xaáu soá ñaõ sa löng chöøng.

Xung phong coøi thuùc töng böøng,

AÀm aàm bom ñaïn ngaäp röøng khoùi ñen;

Ngöôøi ngaõ guïc, keû tieán leân,

Xöông tan thòt naùt cao leân baèng ñaàu.

Loay hoay trong vuõng maùu ñaøo

Bôïm ñang bôùi kieám chieác baàu löu linh...

Röøng ñeâm gioù maùt traêng thanh,

20 Tay oâm suùng moûi, troáng canh thuùc buoàn,

Caû ñôøi chaúng baän yeâu thöông,

Hoïa hoaèn coù nhôù tình nöông thò thaønh,

Laø luùc röôïu ñaõ caïn bình!

Ngoaøi ra suoát cuoäc sinh bình chæ lo:

Moät ñi tranh ñaáu töï do,

Quyeát ñem ñoäc laäp aám no daân mình,

Hai laø laõnh chuùt ñænh tieàn

Ñeå mua röôïu uoáng ñôõ ghieàn beänh say.

1-1956


KHOÂNG NHAÈM CHÖÙNG BEÄNH

(Taëng Coâ Ng. Th.)

“Bao nhieâu thuoác uoáng cho lieàn,

Beänh anh laø beänh thieáu ghieàn — em oâi!

Heát me, heát ôùt, heát xoâi,

Heát tieàn mua röôïu laø toâi beänh hoaøi.

Quen nhau môùi maáy thaùng raøy

Neân em chöa bieát beänh naøy phaûi khoâng?

Thuoác taây roài laïi thuoác ñoâng,

Thuoác nam, thuoác baéc em troâng caäy vaøo.

Nhöng em coù bieát ñaâu naøo,

10 Anh khoâng caàn ñeán thuoác taøu thuoác ta.

Thöông em luùc sôùm khi tröa,

Thuoác haâm chaùo muùc leä sa roøng roøng.

Roài nhang roài boùng roài ñoàng,

Roài ñaùm thaày phaùp thaày goàng roän thay.

Tieáng Chaø tieáng Phaïn tieáng Taây,

EÁm ma eám quæ ñieác tai roän nhaø.

EÁm gì... eám... meï toå cha

Noù khoâng gioûi eám con ma röôïu röøng!

Thaèng naøo cuõng maët ñoû böøng,

20 Moãi ngaøy daêm xò töôïng tröng laø thöôøng!

Em ôi, anh chaùn caû laøng,

Ñuoåi cho cuùt heát boïn quaøng xieân ñi.

Beänh anh, con quæ tì tì

Nhaäp traøng — chôù coù chuyeän gì laï ñaâu.

Ma naøy laïi thích röôïu baàu,

Theâm me theâm ôùt ma naøo chaúng öa.

Em ôi giôø ñaõ hieåu chöa?

Xuoáng chôï döôùi kieám cho ra nöôùc roøng.

2184 DÖ HÖÔNG

Saün nay gioù maùt traêng trong,

30 Anh ñöa em ñeán giöõa ñoàng ruoäng xa.

Nôi hiu quaïnh aáy ñoâi ta

Cuøng nhau phuï eám con ma röôïu röøng!”

1-1956

GAÙC HAÏC VAØNG

(Dòch baøi “Hoaøng Haïc Laâu” cuûa Thoâi Hoä.

Taëng Em Minh Thieáu.)

Ngöôøi xöa côõi haïc vaøng ñi maát

Ñeå laïi chæ trô gaùc haïc vaøng.

Moät maát haïc vaøng khoâng trôû laïi

Nghìn naêm maây traéng vaãn giaêng giaêng.

Coû non mòt mòt baõi Anh Vuõ,

Soâng raïng ngôøi ngôøi caây Haùn Döông.

Chieàu ñeán queâ nhaø ñaâu ñoù taù,

Treân soâng khoùi soùng khieán ngöôøi buoàn!

2-1956


BÌNH MINH

(Cheùp laïi baøi thô cuûa Minh Thieáu)

Traêng môø sau boùng nuùi,

Caùnh hoa ñaàm ñìa leä;

Söông nhö ngoïc boác khoùi,

Maàm ngaøy ñang nöùt reã. (1)

2-1956

______________________

(1) Lyù Thöông AÅn, ñôøi nhaø Ñöôøng beân Trung Quoác, trong

baøi thô Caàm Saét coù caâu:

Thöông haûi nguyeät minh chaâu höõu leä,

Lam ñieàn nhaät noaõn ngoïc sinh yeân.

2186 DÖ HÖÔNG

SAY ÑEÅ QUEÂN

Côø xí böõa nay bay rôïp trôøi,

Phoá phöôøng phaùo phieác noå voâ hoài.

Vang om thieân haï khua moàm moû,

Chaät ních ñöôøng ñi ngöôøi laán ngöôøi.

Böõa nay leã lieác gì to nhæ?

— Coùc bieát? Traàn ai ai maëc ai,

Caát heát caùnh tay ta roùt cheùn

Tìm queân, queân heát giöõa côn say.

AÁy ai meâ ñuoåi theo danh lôïi

10 Phuø phieám, xa hoa, tình luyeán aùi,

Gioù thoåi, maây bay, maëc söï ñôøi.

Kìa xem ñoàng ruoäng loâ nhoâ maû,

Traêm naêm coøn naám coû xanh rì;

Ai coù bieát ñaây laø ai nöõa?

2-1956


AI TÖ BUÙT

(Ai tích Thöôïng Ñaïi Ngoïc Lan)

Sinh thôøi em coù ba ñeä töû, nghóa maãu thöôøng noùi ñuøa

nhöng ñuùng (1). Em ñaõ daïy moãi ngöôøi khaùc nhau. Em laøm

Ngoïc Khuyeát bieát caùch soáng thaønh ngöôøi haïnh phuùc ôû theá

gian. Em chæ Xuaân Di ngoõ loái vinh quang leân chín töøng

trôøi. Traùi laïi, em daãn ñöôøng cho anh xuoáng möôøi taùm taàng

ñòa nguïc. Sao em aùc vôùi anh quaù vaäy! Nhöõng gì anh ñaõ

hoïc töø ngaøy mình xa nha ñuû laém roài, em bieát vaäy khoâng?

Moät laàn nöõa, anh ñeán nghóa trang, daãm theo loái moøn treân

coû, trôû laïi vieáng thaêm em. Ñaåy song cöûa saét, qua khoaûng

roäng laùt ñaù, böôùc leân tam caáp, roài ngoài beân lan can, em coù

bieát khoâng, anh aâm thaàm laëng leõ nhìn khoái hoa caåm

thaïch, maø döôùi ñoù em ñang naèm yeân nguû moät giaác eâm

laønh hoàn nhieân. Em ñaõ khoâng thích laøm noùc nhaø moà, neân

khoâng ai muoán traùi yù em. Taïi sao em bieát anh seõ ñeán ngoài

ñaây vaø ñeâm traêng seõ in boùng laù caây lay ñoäng treân vai

anh? Nhöng ñeâm nay khoâng traêng, anh coù theå nhìn thaáy

nhöõng ngoâi sao laáp laùnh qua caønh laù rung rinh treân nhaø

moà. Tieáng phaùo noå vang vaø tieáng ngöôøi noâ giôõn ngoaøi thò

phoá, em nghe khoâng? Ngaøy naøy naêm ngoaùi, giöõa aùnh

naéng buoåi sôùm trong hoa vieân, em naém tay anh ñöùng döôùi

caønh mai ñeå Ngoïc Khuyeát chuïp hình. Em nhôù khoâng? Giôø

ñaây, em ñang naèm laëng yeân döôùi moä! Böùc aûnh hình baàu

duïc baùn thaân cuûa em treân thaïch bi, traûi qua bao nhieâu

naéng möa ñaõ chaúng phai maøu, laïi caøng saùng ngôøi raïng rôõ.

Nhöõng ñeâm traêng saùng, anh coù theå nhìn thaáy töøng neùt moâi

muûm mæm, ñoâi maét vaãn long lanh nhö muoân ngaøn aùnh sao

2188 DÖ HÖÔNG

treân dung hoa cöïc kyø dieãm leä vaø maùi toùc ñen tuyeàn ñoå

xuoáng phía sau xieâm y maøu traéng cuûa em.

Tuaàn leã tröôùc, Baïch Cuùc Hoa coù noùi: coâ aáy khoâng theå gaëp

anh trong nhöõng ngaøy taân nieân, laø vì coâ aáy khoâng theå

vaéng maët khi nhöõng ngöôøi töø xa xoâi seõ ñeán chuùc thoï coâ

aáy. Em Ngoïc Lan, em vöøa naèm xuoáng moä, anh vaãn coøn

khoùc thaàm moãi ñeâm, nhöng boãng choác anh ñaõ lang chaï

vôùi moät thieáu nöõ khaùc roài. Coù phaûi anh laø ngöôøi xaáu xa

laém khoâng? Ngaøy tröôùc, em ñaõ töøng noùi: em raát vui möøng

neáu anh coù baïn gaùi! Duø sao, anh khoâng ñeå yù maûy may

nhöõng ñieàu rieâng tö cuûa Baïch Cuùc Hoa.

Em vaãn laø ngöôøi duy nhaát cuûa ñôøi anh, em coù bieát vaäy

khoâng? Coù moät ñieàu anh ñaõ hieåu ñöôïc sau ngaøy em meänh

chung, ñoù laø, treân theá giôùi naøy khoâng ai thaät söï thöông

anh, ngoaïi tröø em. Duø em coù hôi aùc vôùi anh ñoâi chuùt,

buoâng anh ôû giöõa doøng khôi; nhöng khoâng sao, nöôùc caïn

hay nöôùc roâng, anh cuõng loäi ñöôïc maø! (2)

Ñeâm nay, giöõa nghóa trang toái mòt, em cho pheùp anh thaép

moät caây baïch laïp treân moä em nha, ñeå anh thaáy ñöôøng vieát

moät baøi vaên möøng thoï em, vaø cuõng ñeå em bieát keát quaû

cuûa coâng lao em daïy doã anh vaên töø!

Ñeâm khuya gioù ñoäng caønh khoâ,

Tieáng em ñoàng voïng, mô hoà aùo xieâm.

Phuø traàm ñaõ chaùn buøn lem,

Anh veà troø chuyeän cuøng em döôùi moà!


Anh muoán keå laïi vôùi em nhöõng ñieàu thaàm kín nhaát cuûa

chuùng mình maø anh chöa bao giôø noùi cho em bieát. Em

muoán nghe khoâng? ÔÛ moät nôi naøo ñoù hieän giôø anh bieát

em vaãn quan taâm ñeán anh; cuõng nhö trong theá giôùi naøy

anh vaãn nhôù em, thöông em, nghó ñeán em töøng giaây cuûa

töøng phuùt vaø töøng phuùt cuûa töøng giôø. Ngoïc Lan, ñeâm nay

laø ñeâm thöù maáy, anh nguû beân moä em, ñeå cuøng em taâm söï,

keå em nghe taát caû nhöõng xoùt xa anh ñaõ coá gaéng chòu

ñöïng trong thôøi gian qua. Anh hoân leân moä em, chæ caùch

em gang taác, em caûm thaáy khoâng? Anh vaãn ñôïi, anh vaãn

chôø, ñeán khi em hoaøn sinh, duø suoát caû kieáp naøy hay traêm

ngaøn muoân kieáp veà sau!

Bính Thaân nieân sô nguyeät sô nhaät tí thôøi,

Thaàn Saàu ai tö buùt ai tích Thöôïng Ñaïi Ngoïc Lan

2-1956

___________________

(1) Nghóa maãu coù moät laàn traùch cöng Ngoïc Lan: ‘Ñaïi ñöùc

cao sieâu nhö thaày Tam Taïng cuõng chæ coù ba ñeä töû dôû

ngöôøi dôû ngôïm dôû yeâu ma!’

(2) Cheùp laïi nguyeân vaên. Thaät laø thöù buùt möïc hoïc troø cuûa

tuoåi coøn khôø daïi! Ngoïc Lan döôùi moä coù leõ cuõng phaûi

maéc cöôøi gioïng hôøn maùt cuûa ngöôøi baïn trai. Song coâ

coù toäi nghieäp cho caäu khoâng, ngöôøi ta vui Teát ñaàu

naêm, caäu chui nguû trong nghóa ñòa ñeå ñöôïc gaàn guõi

ngöôøi yeâu? Coù leõ coâ cuõng chæ tænh bô noùi: ‘anh lì lôïm,

sao anh khuøng quaù vaäy!’

2190 DÖ HÖÔNG

CAÂU ÑOÁ VEÀ RÖÔÏU

(Göûi caùc coâ ôû xoùm Haïnh Thoâng)

Nöôùc naøy uoáng ngoït maø cay,

Uoáng vaøo röûa saïch öu hoaøi buoàn thöông,

Nöôùc naøy coù söùc phi thöôøng

Laøm queân ngaøy thaùng, tieâu tan moäng ñôøi,

Nöôùc naøy coù ñuû naêm muøi,

Coù ñaày naêm vò ñaéng, buøi, thôm, ngaây,

Khieán cho tieân thaùnh ñoïa ñaøy,

Nöôùc naøy laø nöôùc gì ñaây, ñoá naøng?

*Con gì cao coå loâng vaøng,

10 Boû bôùt caùi coå vaãn coøn naëng caân,

Caâu naøy xuaát töï (chöõ) roõ raøng,

Naèm buoàn ñoá thöû cho naøng tìm chôi.

2-1956


MOÄT MAØN KÒCH NGHEÄ

Ai coâng haàu? Ai khaùnh töôùng?

Say laø vua chuùa choán traàn ai.

Coù say môùi bieát say laø thuù!

Caû boïn ruû nhau laät ñít noài,

Quô quaøo veùt loï veõ raâu ria,

Quaù cheùn cho neân sanh chuyeän kyø,

Ngaát ngöôûng ñöùa ngoài, ñöùa laïi ñöùng,

Chaân tay ñaày loï chaûo ñen sì.

Caùc bôïm taèn maèn veõ laãn nhau

10 Naøo raâu naøo giaùp naøo hia maõo,

Maët raèn maët reän maët ñen ngaàu,

Mình maåy raèn ri nhö coïp veän.

Roài daøn maët traän ra hai baêng,

Coù töôùng coù quaân, ñuû voõ vaên,

Thôøi vaän ñeá hoaøng aâu ñaõ ñeán,

Deã gì cô hoäi troå taøi naêng!

Töôùng maëc giaùp baèng laù chuoái khoâ,

Ñoäi noài ñaát theá maõo kim oâ,

Tay caàm ve röôïu nhö binh giaùo,

20 Ly ñóa laøm khieân ñöùng tröôùc hoâ.

Theo sau, ba boán thaèng laøm lính,

Laáy noùn laøm giaày, ñöùa gaäy, heøo,

Ñöùa chieáu ñöùa khaên, ñuû böûu boái,

Ñöùa thì laøm choù, ñöùa laøm heo.

2192 DÖ HÖÔNG

Ñaàu kia oâng töôùng maäp nhö traâu,

Maët haéc nhö chì, ngöïc loï chaûo,

Ñaàu coå chaân tay ñoû röôïu ñaøo

Côõi leân thaèng oám laøm con ngöïa.

Sau cuøng moät boïn ñoaøn quaân kî,

30 Laáy aùo laøm côø, tay laøm keøn,

Ñaùnh troáng baèng buïng, maâm laøm loïng,

Phoø oâng chuùa oám ñang say meøm.

Moät caùi goõ maâm vang tieáng keng,

Coøi tay troáng buïng noåi leân lieàn,

Vang om nhö tieáng eách möa xuoáng,

Ñöùa tieán, ñöùa luøi, ñöùa bò teân!

Roài vang laøng xoùm tieáng la heùt,

Tieáng khoùc, tieáng cöôøi, tieáng ñoå naùt,

Caû boïn ñeø nhau chí cheát thoâi,

40 Naøo nieâu naøo traùch ñeàu tan naùt.

Ngöôøi quyeát thö huøng chöa ñònh phaân,

Döôùi saøn baày choù noåi tham saân;

Roài thi bôïm choù cuõng daøn traän

Tranh môù xöông taøn choaûng thaät gaân.

Trôøi ñaõ toái roài, gioù haét hiu.

Chieán tröôøng leàu choõng hoùa tieâu ñieàu.

Mô maøng trong baõi tha ma aáy

Ta tænh sau khi ñaõ nguû meøo.


Tay ta coøn naém caùi be say,

50 Ñaàu thaáy reâm reâm; treân ñaát ñaày

Mieång traùch, coác, ly coøn loån ngoån,

Ì ra nhöõng caùi thaây ma say...

Trôøi oâi, ta tænh chi ñaây,

Röôïu laø phöông thuoác queân ñi söï ñôøi.

Baïn ôi, ñöøng traùch ta say,

Ñôøi ta laø caû moät ñôøi boû ñi.

2-1956

GAËP LAÏI NGÖÔØI CUÕ ÑAÕ LAÁY CHOÀNG

(Taëng coâ Ng.)

Thaàn Saàu ngaáp ngheù muoán laøm quen ngöôøi thieáu nöõ ñeïp

xinh thô treû cuøng meï laø chuû moät tieäm may beân caïnh nhaø

ngöôøi baïn cuûa caäu ôû Phuù Nhuaän, nôi caäu thöôøng döøng

chaân ngaén nguûi nhöõng luùc ñi ñi veà veà. Roài moät hoâm caäu

laáy côù ñem chieác aùo ñeán tieäm möôùn keát laïi caùi nuùt ñeå ñöôïc

gaàn guõi troø chuyeän côùi coâ. Khi caäu ñeán laáy chieác aùo laïi,

ngöôøi meï cuûa coâ gaùi tính tieàn, caäu ñaõ la leân: “Caùi gì maø

maéc döõ vaäy? Chæ coù moät nuùt thoâi maø!” Baø chuû oân toàn noùi:

“Tieàn caùi nuùt aùo, tieàn chæ, tieàn coâng... Caäu ñeán hoûi tieäm

khaùc thöû xem.” —“AØ... noùi vaäy töùc laø baø ñaõ tính reû roài ñoù

haû?” —“Dó nhieân!” Thaàn Saàu nhaên maët, ñoaïn moùc tuùi laáy

2194 DÖ HÖÔNG

tieàn chìa cho baø vaø noùi: “Neø, cho baø theâm vaøi ñoàng thöôûng

coâng ñoù.” Baø chuû mæm cöôøi noùi: “Nhaèm nhoø gì, nhöng

caùm ôn.” Roài baø loay hoay laáy giaáy goùi caùi aùo cho caäu.

“Khoâng caàn goùi.” Thaàn Saàu vöøa noùi vöøa choäp caùi aùo treân

tay baø chuû, giaän doãi böôùc roät ra khoûi tieäm. Xong, döôøng

nhö trong loøng coøn aám öùc, caäu lieàn quaøy vaøo. Caäu döøng

laïi tröôùc maët baø chuû tieäm, noùi: “Baø coù bieát khoâng, vôùi soá

tieàn coâng cuûa baø keát cho moät chieác nuùt ñoù, toâi coù theå ñeán

chôï Ña Kao mua hai, ba, caùi aùo môùi!” Ngöôøi ñaøn baø thaûn

nhieân, thong thaû ñaùp: “Toâi bieát caäu seõ noùi vaäy. Thöù thanh

nieân nhö caäu heã thaáy caùi gì cuõ moät chuùt thì boû ñi tìm caùi

môùi ñoù maø!” Thaàn Saàu chôït khöïng laïi: “Baø…” — “Sao

haû? Toâi noùi ñuùng haû?” Thaàn Saàu kheõ cuùi ñaàu laøm thinh.

Ñoaïn caäu ngaång leân, ngaäp ngöøng nhoû nheû: “Caùm ôn baø

ñaõ daïy chaùu...” Caäu lieác thieáu nöõ ngoài sau chieác baøn may,

ñang laëng leõ xoû kim. Khoâng bieát coâ coù nghe gì khoâng,

nhöng hoa dieän traéng ngaàn cuûa coâ hôi phôùt ñoû. Tay oâm

chieác aùo, lôøi chöa kòp döùt caäu ñaõ xoay laïi böôùc ra. Coù

phaûi caâu chuyeän ñoù ñaõ laøm caäu hoå theïn, hoaëc vì lyù do

phieâu baït, ñeán khi caäu coù dòp trôû laïi, thieáu nöõ ñaõ laáy

choàng.

... Boãng naøng ngöôùc maét ngaån ngô,

Nhìn toâi bao noãi saàu xa vaéng saàu.

Im lìm boán maét ñoâi ñaàu

Hoân nhau ñaém ñuoái baèng saàu caûm thoâng!

2-1956


QUAN SAN TÖÛU

Trong moät töûu quaùn treân baõi bieån Tuy Hoøa giöõa ñuû thöù keû

quen khaùch laï, Thaàn Saàu vieát baøi naøy roài ñöùng daäy tay giô

cao coác röôïu sang saûng ñoïc lôùn ñeå taëng moät ngöôøi chæ

gaëp gôõ ñoái dieän qua yeán tieäc; hoï khoâng bao giôø gaëp laïi.

(Hoàn thieâng soâng Ñaø nuùi Nhaïn

Sinh ngöôøi chí lôùn tình cao!)

Tieãn baïn con ñöôøng xa,

Ñaây cheùn röôïu quan haø.

Anh ôi, haõy uoáng caïn

Tình ta trong röôïu naëng;

Roài anh caát böôùc ñi

Ñöôøng sôn cöôùc goà gheà,

Ngaøn daëm xa muø mòt,

10 Boùng traêng laøm baïn taùc.

Roài coù moät khi nao

Traêng gaùc Voïng Phu ñaàu

Anh döøng chaân ngôi nghæ,

Giöõ laáy caùi coác naøy,

Ñeå nhôù ngöôøi tri kyû.

2-1956

2196 DÖ HÖÔNG

SAY SÖA

(Taëng caùc anh em boïn Tuïi. Moãi baän uoáng röôïu ñoâng ñaûo

trong giaây laùt theá naøo cuõng coù ngöôøi ñem giaáy buùt laïi môøi

laøm thô. Thöôøng vöøa uoáng röôïu vöøa vieát quaøng xieân, phuùt

choác thì xong, roài toaøn theå moïi ngöôøi cuøng haùt chôi vui.

Chæ laø chuùt löu nieäm cuûa tuoåi treû.)

Ñoàng ca:

Hiu hiu gioù thoåi ñaàu non,

Maáy thaèng uoáng röôïu laø con cuûa trôøi (1).

Röôïu vaøo söôùng quaù maát roài,

Uoáng vaøo baät ngöûa ra cöôøi hi hi (2).

Traêm naêm moät caùi cöôøi khì,

Ai söôùng, ai khoå, gì, gì... (1) maëc ai.

Boïn ta ngaøy thaùng coøn daøi,

Say ñeâm heát laïi say ngaøy, say söa.

Ñaát trôøi maây nöôùc laø nhaø,

10 Ngöôøi trong boán bieån ñeàu laø anh em (1).

Vaän ñôøi nhaèm luùc ñaûo ñieân,

Gaùc ngoaøi tai heát, chôù phieàn naõo chi (1).

Uoáng nöõa ñi — uoáng nöõa ñi (3),

Cho maét híp laïi, thaân naøy meàm ra.

Uoáng — uoáng nöõa — uoáng nöõa ta (3),

Uoáng ñi — uoáng nöõa — (3) cho qua naõo saàu.

Than oâi, möôøi taùm tuoåi ñaàu,

Taâm tö chöùa bieát laø bao haän ñôøi (1).

Thuø naøy, haän noï chöa nguoâi,

20 Uoáng roài baät ngöûa ra cöôøi ha ha... (2)

Traêm naêm moät caùi cöôøi khaø,

AÁy ai Lyù Baïch, ai laø Löu Linh?


ÔÛ ñôøi chôù luaän huøng anh,

Hôn nhau thôøi theá maø neân cô ñoà.

Than oâi, möôøi taùm tuoåi thöøa,

Taám thaân Truøng Nhó (4) troâi maø veà ñaâu?

Cuoäc ñôøi möa naéng daõi daàu,

Cho toùc mau baïc, cho raâu caøng daøi (3).

Thuø naøy haän noï chöa nguoâi (1),

30 Hoàn duø naùt vôùi coû caây cuõng vöøa (1);

Tieác laø taám xaùc thòt thöøa,

Say cho ñaõ kieáp soáng böøa baõi ñi.

Trong côn thôøi vaän baát teà,

Coâng haàu khanh töôùng maëc thì nhöõng ai.

Say naèm ngöûa ngoù maây bay,

Thiu thiu ñaùnh giaác moät hôi ñaõ theøm.

Cuoäc ñôøi laø nghóa say meøm (1),

Cuoäc ñôøi laø nghóa say meøm... meøm say... (3)

Traêm naêm vua chuùa, aên maøy,

40 Cheát ñi coøn coù khaùc gì (1) nöõa ñaâu?

2-1956

______________________

(1) nhaán maïnh vaø laäp laïi

(2) taát caû cuøng cöôøi

(3) beân haùt, beân xöôùng

(4) Vaøo thôøi Chieán Quoác beân Trung Hoa, Truøng Nhó noåi

troâi khaép xöù möôøi chín naêm tröôùc khi trôû veà nöôùc laøm

vua Taán Vaên Coâng

2198 DÖ HÖÔNG

THAÀN MEN

(Thaàn men keâu reùo thaàn ñeøn,

Roïi ñöôøng cho saùng thaàn men ñi veà.

Maéc cöôøi, say meïp theá ni,

Saùng, toái, cuõng vaäy, caàn chi roïi ñeøn!)

Chín ly roài ñeán möôøi ly,

Uoáng vaøo söôùng caû gan tì run run.

Söôùng sao coù söôùng laï luøng,

Söôùng raàn töø soï ñeán cuøng goùt chaân.

Röôïu vaøo maùt laïnh caû thaân,

10 Mô maøng xuaát hieän oâng thaàn Ma Men,

Thoaùt thai ñoà soä lôùn kinh,

Trong tröùng vuõ truï cöïa mình töøng côn,

Ñuøng ñuøng saäp nuùi ñoå non,

Baàu trôøi ñaûo ngöôïc khoùi tuoân aøo aøo.

Giaät mình tænh giaác chieâm bao,

ÖÏc moät hôi, nhöôùng maét naøo thaáy chi.

Töôûng mình boï röôïu tí ti

Döôùi ñaùy vuõ truï xanh rì meânh moâng.

2-1956


SAY NGUÛ DÖÔÙI TRAÊNG

Traêng treân raëng xoùm nhaáp nhoâ

Cuøng toâi vôùi baùc (1) xoâ boà nhau ñi.

Baùc say toâi cuõng li bì,

Traêng cuõng hì hôïm keùm gì chuùng ta (ha ha!)

Vaáp maây traêng teù beân heø,

Baùc teù, toâi teù cuøng ñeø leân traêng.

Nghe khoâng gioù thoaûng mô maøng,

Thiu thiu ñaùnh moät giaác vaøng maån meâ.

Tænh ra, traêng ñaõ troán veà,

10 Vöôøn mai raéc naéng, töù beà chim ca.

3-1956

____________________

(1) Khi baøi naøy ñöôïc vieát, khoâng phaûi ‘baùc’ maø laø ‘boùng’,

laø vì chæ coù moät mình döôùi aùnh traêng. Sau naøy coù

ngöôøi baïn söûa chöõ ‘boùng’ thaønh chöõ ‘baùc’, thaät ra

‘baùc’ hay ‘boùng’ cuõng chæ laø kyû nieäm. Gaùc Trích Tinh

laø nôi ñoùng ñoâ cuûa boïn Tuïi, pheân leàu xieâu veïo, laån

khuaát trong röøng tre, qua nhöõng ngoõ loái quanh co, sau

nghóa ñòa Trieàu Chaâu ôû Goø Vaáp. Moät ñeâm quaù cheùn

treân ñöôøng veà gaùc Trích Tinh, Thaàn Saàu vôùi chieác

boùng laån quaån giöõa luøm buïi döôùi traêng khoâng nhôù

mình ôû ñaâu, moûi meät ngaõ beân loái moøn naèm nguû. Ñeán

saùng tænh daäy, thì ra, caäu ñaõ naèm nguû tröôùc cöûa nhaø.

2200 DÖ HÖÔNG

NHAÄU, HA HA...

(Taëng anh em boïn Tuïi)

Ñoàng ca:

Nhaäu, ha ha... nhaäu, hoâ hoâ...

Nhaäu hi hí hí... Uoáng cho say meøm.

Cöôøi leân ta vôùi Ma Men,

Cöôøi cho vuõ truï naùt meøng raõ töông.

Trôøi oâi, ta muoán theùt vang,

Muoán gaàm heùt cho ñaõ gan caêm thuø!

Nhaäu hi hi... nhaäu hu hu...

Trôøi sanh ta ñöùa thaát phu: baèng loøng!

Baèng loøng cho caùi ngu khuøng

10 Cuûa ta, coùc bieát gì trong coõi ñôøi.

Nhöng oâng laïi aùc nghieät thay,

Sanh ta laø ñöùa thua ñôøi trí ngu.

Vì chuùt hieåu bieát luø muø,

Cho ta töùc böïc caêm thuø ñôøi ta.

Phuø traàm khaép coõi ta baø,

AÊn maøy voán kieáp, thaân laø gioù söông.

Taän cuøng maây nöôùc theâ löông,

Maûnh hoàn troâi giaït boán phöông bình boàng,

Ai ngöôøi thaân thuoäc gioáng gioøng

20 Coâ ñôn moät boùng, baïn loøng coù ai?

Cuoäc ñôøi thui thuûi thaùng ngaøy,

Boán muøa say laïi roài say, maëc tình.

OÂi Löu Linh,ôõi Löu Linh,

Ñôøi ta nhö theå caùi bình be troâi.

Ai vua chuùa, ai aên maøy,

Hôn nhau chæ caùi voø ñaày, ha ha...

3-1956


UOÁNG RÖÔÏU XEM THÖ

(Taëng oâng baïn S.C.)

—“Teøo, bieåu, ñoïc thö coi noùi gì?”

Cu Teøo ñoïc maáy tieáng ruø rì.

Thaèng cha say röôïu noùng nhö löûa,

Xaùng ‘boáp’ thaèng Teøo moät taùt tai.

Roài giaät böùc thö khoûi ñöùa nhoû,

Tay caàm ve röôïu mieäng xì xaàn

Nguyeân vaên coù maáy haøng raønh roõ:

“Con taû cho thaày nghe, vaân vaân...”

Saùu Choù say meøm maét nhaém môû

10 Thaønh caâu: “Con æa cho maày aên...”

Noåi xung maùu huyeát daâng leân oùc,

Voø naùt böùc thö neùm xuoáng baøn.

Roài gaàm, roài göû, roài la heùt,

Roài khoùc aàm leân, roài öïc heát

Moät baän maáy toâ röôïu thaät ñaày,

Thòt caày moät mieáng nhai trô treùt.

Ñaám ngöïc, töùc con, la nhaéng leân

Om soøm laøng döôùi thaáu laøng treân.

Bôïm cuøng baøn nhaäu naêng khuyeân nhuû,

20 Dòu daï, chaân quaøo giaáy cuoán keøn,

2202 DÖ HÖÔNG

Nhaët leân xem laïi kyõ caøng hôn,

Cuõng: “... æa cho maày aên” roõ raøng!

Soâi boït röôïu traøo ra quanh meùp,

Voø thö neùm xuoáng, ñöùng moät chaân.

Raèng: “Tao seõ ñaùnh noù hoäc gaïch,

Ñoà baát tieáu töû, ñoà baát muïc!”

Ba baïn cuøng baøn an uûi va,

Neân va ngoài xuoáng, ních caïn coác.

Tay traùi quô quaøo hai chieác ñuõa

30 Tìm trong meû thòt mieáng ñoà aên.

Chaúng ngôø cuïc giaáy thö khi naõy

Bò neùm vaøo ngay caùi meû aên,

Saùu Choù ñinh ninh laø thòt choù,

Boû vaøo moàm nghieán nuoát ra haêng.

AÊn roài laïi môùi ñi tìm kieám

Maûnh giaáy thö kia bieán maát ngang.

Caùc bôïm cuõng tìm, ñua bôùi kieám,

Cuøng cho laø choù ñaõ tha roài.

Thaèng Teøo ñöùng ñaáy coøn reân ræ,

40 Tay noù chæ vaøo ruùn ñöùa say.

3-1956


TAËNG MOÄT BAÏN GAÙI LEÂN XE HOA

(Coâ K.D. ôû Baõi Xaøu)

Em böôùc treân phaùo noå,

Cöûa xe ñang ñoùn chôø,

Thöôùt tha taø aùo gaám,

Tay em oâm boù hoa.

Em boû laïi sau xe

Phoá cuõ vôùi væa heø,

Nhöõng boùng ngöôøi quen thuoäc,

Nhöõng maùi nhaø, khoùm tre...

Trong ñaùm laõng queân naøy

10 Coù moät gaõ ñang say

Nhìn xe hoa daàn khuaát

Maø be rôùt khoâng hay.

Coù ngöôøi gaëp em, hoûi:

“Bieát keû say söa kia?”

Em laéc ñaàu chaúng noùi,

Maø leä öùa reøm mi!

3-1956

2204 DÖ HÖÔNG

SAY VÌ BUOÀN

(Taëng Em Minh Thieáu)

Moät hoâm Minh Thieáu hoûi: “Taïi sao anh thích uoáng röôïu

cho say?” Ñaùp: “Vì buoàn.” Baøi thô naøy ñöôïc vieát sau caâu

chuyeän ñoù. Khi Minh Thieáu xem xong, coâ noùi: “Anh ñaõ heát

thuoác chöõa roài!” Hoûi: “Em noùi gì vaäy?'” Ñaùp: “Thaät

khoâng ngôø, noãi buoàn vì chò Ngoïc Lan ñaõ aûnh höôûng anh

saâu ñaäm nhö theá!” — “Anh coù noùi gì ñeán Ngoïc Lan qua

maáy doøng naøy ñaâu.” — “Chính anh khoâng bieát, cho neân

vaäy em môùi noùi, laø vì noãi buoàn ñaõ bieán thaønh xöông thòt,

hoøa tan trong maùu cuûa anh.”

Kìa xem, caùc baïn, khaùch say aáy,

Maët maøy xaùm xòt nhö thieác ræ,

Toùc toå quaï, quaàn aùo taû tôi,

Chaân cao chaân thaáp böôùc xieâu ngaõ.

Ñaàu ngöôøi laéc löû treân hai vai

Töôûng saép ruïng lìa ra khoûi coå,

Thaát theåu xöông gaày ngaõ tôùi lui,

Nhö taám laù heùo côn gioù ñoå.

Tay phaûi voâ tri coøn giöõ laïi

10 Chieác be luûng laúng treân ñaàu ngoùn.

Tay kia beân caïnh söôøn buoâng thoõn

Nhö thöù reã treo khoâng ích lôïi.


Thænh thoaûng taám thaân caù leïp kia

Nheï nhaøng ngaõ xuoáng beân haøng laù;

Im lìm khoâng thaáy cöû ñoäng chi,

Laâu laém môùi töø töø ñöùng daäy.

Roài boán chaân tay cöù ngaét hoa,

Chen thaân vaøo raëng laù maø ñi;

Döôùi chaân baày choù laán nhau suûa,

20 Khaùch aáy leø nheø chöûi maéng gì.

Chieàu laïi moät chaân trôøi ñoû kheùt,

Maây hoàng choàng chaát ngaäp ñaàu caây

Treân haøng hoa thaém, laù xanh bieác,

Beân loái coû moøn, khaùch nguû khì.

Traêng löôõi lieàm, sao xuoáng ít quaù,

Trôøi tieâu tao, gioù thoåi ñìu hiu;

Döïa haøng hoa laù khaùch ñang nguû,

Laëng leõ traêng sao ñaõ laën nhieàu.

Thaáy khaùch ta ñaâm ra ngaãm nghó:

30 Chôït nhìn caûnh nghieän aáy maø khinh,

Nhöng khi nghieàn ngaãm cho ra leõ

Cuûa cuoäc ñôøi vaø cuûa chính mình,

Thì ta cuõng ñaõ naâng caùnh tay

Nhieàu baän ñeå lau leä caûm hoaøi.

Baám ñoát ngoùn tay, möôøi taùm leû,

Than oâi, thaân theá coù ra gì?

2206 DÖ HÖÔNG

Möôøi taùm tuoåi ñaàu coøn caép saùch

Mong laøm thöù hoïc troø thanh baïch,

Muùa vaên giôõn möïc veû hieâu hieâu

40 Trong ñaùm ngôïm ngöôøi ñaày doùc phaùch.

Caáp baèng löøa nhöû keû khoa tröông,

Löôïm moùt vaên minh xoù hoïc ñöôøng;

Nhöõng baäc trôøi sinh töï hieåu bieát,

Thaáy buoàn chen vôùi boïn töø chöông.

Uoång chí con roàng naèm döôùi truõng

Quanh naêm theo luõ raén ngheâu ngao,

Than oâi, ta bieát ñôøi ta heát,

Taøi trí khoâng xoay ngöôïc ñòa caàu!

Ai dö ngaøy thaùng khoùc ly bieät?

50 Thaám thoaét traéng raêng ñeán baïc ñaàu.

Caàm thuù chim muoâng roài cuõng dieät,

Roàng chôø loät vaåy ñeå ñi tu.

Muoán queân taát caû bao caêm öùc

Haèn khoeùt linh hoàn, tim raïn nöùt,

Ta traùch ngöôøi chi, ta cuõng ñang

Ngaâm saàu trong coác röôïu noàng nöïc.

Trôøi oâi, ta traùch ai ai ñoù!

Gioù thoåi hoàn veà, ta tænh ra,

Töøng traän söông ñeâm rôi laïnh leõo,

60 Thaãn thôø môùi bieát khaùch laø ta!

3-1956


ÑÔØI KHOÂNG CHAÙN

(Göûi Coâ Thöù Hoa, vuõ nöõ tieäm Moùng Trôøi) (1)

Em oâi, ñôøi ñaùng chaùn khoâng?

Hay khoâng ñaùng chaùn? Sao khoâng ñaùp lôøi?

Sao Em cöù ngaån ngô hoaøi,

Maø hai haøng leä tuoân daøi nhö möa?

*Ñôøi khoâng chaùn hay ñôøi ñaùng chaùn?

UÙp cheùn saàu, ta hoûi thöû giai nhaân.

Kìa göông traêng ruïng xuoáng ñaùm maây gaàn,

Nuùi xanh bieác, ñaøn chim bay phôùi phôùi,

Ñaây Traàn Gian caûnh hay Boàng Lai thuûy?

10 Ngöôøi traàn theá vì tranh laáy lôïi danh,

Coù trí taøi muoán xaây vaïn coâng trình

Cho raïng rôõ vôùi ngöôøi trong theá tuïc;

Coù tình aùi muoán xaây ñôøi haïnh phuùc

Baèng muoân lôøi ca yù nhaïc cuûa yeâu ñöông,

Trong höông tình, bao heïn bieån theà non,

Tao nhaân maëc khaùch bieát bao laàm laïc.

Ngôõ tình noàng cho ñeán khi ñaù naùt,

Soâng bieån ñoåi dôøi, trôøi heát traêng sao,

Hoï ñöa tay cuøng chæ maáy ngoâi sao,

20 Maø ñaùnh daáu cho coâng danh, tình aùi.

Thaät ñaùng tieác! Khoâng gì toàn taïi maõi,

Nhö luaân löu bieán ñoåi cuûa thieân haø;

Ngöôøi hôïp ly vaø vuõ truï bao la

Cuõng chöa haún moät trình baøy baát dieät.

Chính vì theá khi coâng danh ñoå heát,

Cuøng aùi tình tan vôõ, ngaøn bi ai

Choàng chaát leân coøm coûi maûnh hình haøi.

2208 DÖ HÖÔNG

Coù voâ soá keû thieân ma baùch chieát,

Vaãn ñi ñöùng nhöng hoaøn toaøn ñaõ cheát,

30 Trong xieâm y chæ moät môù thòt xöông,

Hoï lang thang quôø quaïng trong muø söông,

Moät kieáp soáng laøm ngöôøi quaù uoång phí!

Vì chaân ngaõ laø voâ cuøng cao quí!

*Neáu em nhìn vaøo chaân ngaõ chính mình

Thì hieåu duø ñôøi vaïn traïng muoân hình

Ñeàu phuï thuoäc vaøo taâm tö ta caû.

— Ñôøi laø theá, ñôøi bao vaây xaûo traù,

— Ñôøi laø theá, ñôøi ngui nguùt khoå ñau,

— Ñôøi laø theá, ñôøi toaøn caûnh phuø du,

40 — Ñôøi laø theá, ñôøi khoâng ngöøng bieán ñoåi.

Neáu loøng em nhö taám göômg baát hoái,

Ñôøi ñoái vôùi em nhö aûnh trong göông.

Nuùi soâng huy hoaøng muoân saéc nghìn höông

Naâng ñôõ moät thieân caàu ñaày xa laï,

Maây xaây laàu, gioù ñuøa muoân hoa laù,

Chim líu lo ca hôùn hôû röøng xanh.

Caû ñaát trôøi laø moät böùc kyø tranh

Maø taïo hoùa laøm khung ñôøi dieãm tuyeät.

Taát caû phaûn chieáu loøng ta chi xieát

50 Nhöõng neùt truyeàn thaàn röïc rôõ muoân maøu.

Treân ñuôøng ñôøi duø moät baän khoå ñau,

(Chính vì Em ñaõ lôõ laàm ñaùnh naùt

Tuoåi thô daïi — roài daán thaân truïy laïc.

Bao nhieâu giôø ñau khoå ñaõ vöøa qua,

Bao nhieâu laàn hôi thôû Em thôû ra

Ñöùt töøng ñoaïn vaø chan hoaø nöôùc maét,

Nhöõng thöù aáy ñaõ toâ leân môø ñaëc


Maûnh göông loøng ñaõ raïn nöùt cuûa Em

Nhöõng lôùp phong traàn buïi laám söông lem;

60 Nhieàu vuøi daäp em chuøng loøng ngao ngaùn

Vaø ñaõ khoùc vôùi anh: “Ñôøi ñaùng chaùn!”

Khoâng. Khoâng. Em thaép ngoïn ñuoác löông tri

Roïi ñöôøng em böôùc ra khoûi saàu bi

Ñaõ huûy hoaïi tuoåi hoa ñang chôùm nôû

Cuûa ñôøi Em trongï tìm vui taïm bôï.)

Haõy coù gan, khi vaáp ngaõ thình lình,

Caén chaët raêng vaø tay naém laøm thinh,

Ñeå troãi daäy, duïng cô thôøi taùi kieán

Cho chính Em moät töông lai vinh hieån.

70 Anh khuyeân Em haõy bình tónh tinh thaàn,

Laéng taâm tö trong cuoäc soáng löông thuaàn,

Cho hoàn dòu bôùt qua côn kinh haõi,

Cho trí naõo aùnh saùng daàn laáy laïi,

Roài thung dung tìm moät khaùch haøo hoa.

Neáu Em gaëp ngöôøi tao nhaõ vaên khoa,

Trong nhöõng phuùt yeâu ñöông tình tha thieát,

Phaûi ngay thaät — theo töøng côn gioù rít

Quanh caønh caây, theo tieáng soùng du eâm,

Trong caûnh ñaày thô moäng cuûa traêng ñeâm —

80 Em löïa laáy töøng lôøi maø thuù nhaän

Caû quaù khöù cuûa Em ñaày hoái haän.

Roài Em quì oâm goái ñöùc lang quaân,

Trong tình yeâu duø soùng gioù baát thaàn,

Em cöù nhaän phaàn Em laø toäi loãi.

Trôøi seõ saùng trong loøng Em baát hoái,

Vaø tim Em seõ röïc rôõ haøo quang.

Duø tình quaân coù nghieâm khaéc sao ñang,

Böùc tranh cuûa Madeleine (2) coøn ñoù,

2210 DÖ HÖÔNG

Haù chaúng phaûi laø chuyeän xöa saùng toû

90 Ñöùc khoan hoàng cuûa Chuùa Gieâ-Xu.

Haù tình quaân baäc thanh nhaõ oân nhu

Laïi baát ñoäng khi thaáy Em quì xuoáng

Daâng cho chaøng. Treân ñaàu Em hieän xuoáng

Nhieäm maàu thay, caùc tieân nöõ raát hieàn

Saên soùc Em töøng neùt ñeïp dieäu huyeàn.

Chaøng baát chôït nhìn Em — vaø Anh chaéc

Keû Em thöông seõ oâm Em roõ chaët

Maø hoân Em, muoân gioøng leä gaëp nhau.

Luùc baáy giôø töø treân ñænh trôøi cao,

100 Caùc vì tieân mæm cöôøi raûi raéc xuoáng

Trong loøng Em vaïn ñoùa hoa sung söôùng.

— Haõy tin töôûng, haõy tin töôûng, nghe Em,

Haõy nhôù raèng Thöôïng Ñeá luoân luoân ñem

AÂn suûng ñeán nhöõng linh hoàn toäi nghieäp

Nhöng ñaõ bieát aên naên vaø ñaõ kòp

Quì xuoáng caàu nguyeän döôùi chaân Ngaøi,

*Anh caàu chuùc Em coù moät ngaøy mai.

3-1956

_____________________

(1) Tieäm ‘Moùng Trôøi’ teân thaät laø Arc-En-Ciel ôû Saigon

(2) Madeleine xöa laø gaùi ñieám, vì loøng hoái caûi, ñöôïc Chuùa

Gieâ-xu tha toäi, trôû thaønh thaùnh nöõ.


HOÏA SÓ

(Taëng oâng baïn S.C.)

Bôïm Choù laïi ghieàn laøm hoïa só,

Thöôøng ngaøy mang giaù buùt ra veõ.

Say men say hoïa laïi say tình,

Veõ aûnh coâ naøng baát chung thuûy.

Naày toùc naày tai naày loã muõi,

Naày caèm naày maét nay ñoâi moâi,

Veõ xuoâi veõ ngöôïc, chaân boâi söûa,

Phun nöôùc mieáng vaøo tri treùt thoâi.

Laät ngöôïc giaù veõ roài laät ngang,

10 Veõ raèn veõ ròt veõ toang hoang,

Ô hôø röûa coï trong ly röôïu,

Roài queät vaøo toâ thòt naáu töông...

Choác choác naâng ly uoáng caïn saïch,

Quô quaøo vôù phaûi cuïc sôn maøu

Boû vaøo mieäng nghieán xôi nhanh nhaùch,

Maët deän raèn ri, moàm ñoû au.

Thaèng Roùm ñöùng beân ngaát ngöôûng hoûi:__“Choù maày veõ caùi thöù gì ñaây?”

Ñaùp raèng: “AÛnh cuûa ngöôøi yeâu ñaáy.”

20 Gaät guï Roùm khen: “Gioáng chaûo caày!”

2212 DÖ HÖÔNG

Veõ xong Saùu Choù ñeà haøng chöõ:

‘Röôïu ñeû myõ nhaân’; roài ñöùng xa,

Ngaém aûnh ngöôøi yeâu, ñaàu gaät guï,

Ñoäng loøng oâm aûnh Choù khoùc oøa!

3-1956

GÖÛI BAÏN NGUÛ BOÙT

Ñeâm khuya treân ñöôøng vaéng

Raøo raøo möa laù ruïng,

Toâi baùc dìu nhau ñi,

Chaân baùc treùo chaân toâi.

Toâi ñi xieâu, baùc ngaõ,

Toâi teù, baùc cuõng teù,

Hai ñöùa ñeø leân nhau

Rôi döôùi coáng nöôùc saâu.

*Boãng oâng lính caûnh saùt

10 Loâi coå baùc veà boùt.

Coøn laïi toâi moät mình

Döôùi coáng naèm laøm thinh,

Mô maøng maø töï nghó:

Sao lính tha toå nhæ?!

*Hoâm sau môùi saùng tinh,

Mang röôïu laãn buøn sình,

Toâi ñeán boùt thaêm baùc.


Ñeán nôi nghe tieáng haùt

Hì - hí - hæ - hi - hoâ -

20 Qua song saét nhìn voâ

Thaáy baùc oâm thuøng beïp,

Tay chaân ñang goõ nhòp.

*Nhìn toâi baùc cöôøi hì,

Vaø chæ moät ñoàng gì

Luø luø ôû beân caïnh,

Vaø chöûi: “Cha thaèng lính

Ñeâm roài noù cuõng say;

Luùc nhoát tao vaøo ñaây

Noù khoùa ngöôïc caùnh cöûa,

30 Roài khoâng bieát gì nöõa

Ngaû ñoäp naèm soõng ra.”

Nhìn kyõ ñoáng aáy laø

OÂng lính ñang vuøi nguû.

*Toâi ñöa baùc moät be

Vaø noùi: “Neø uoáng ñôõ

Heïn chieàu nay uoáng nöõa!”

4-1956

2214 DÖ HÖÔNG

GÖÛI NGÖÔØI BAÏN GAÙI ÑAÕ TRAÙCH TOÂI

UOÁNG RÖÔÏU NHIEÀU QUAÙ

(Coâ Lyù Thieân Höông)

Em ôi, Em traùch Anh raèng:

“Uoáng laøm chi? Say röôïu röøng hö thaân.”

Em ôi, coù bieát ñaâu raèng:

Anh ñaây khoûe maïnh cuõng baèng men say.

Em laø phaän gaùi xuaân thôøi,

Ngaây thô, chöa hieåu cuoäc ñôøi laø chi.

Öôùc cho ngaøy thaùng mau qua,

Vaø ñôøi Em coù sa cô ñuû ñieàu,

Naøo cay, naøo ñaéng, bao nhieâu

10 Caûnh saàu Em neám phaûi nhieàu seõ hay.

Chöøng ñoù Em roõ nhö ngaøy

Raèng men, raèng vò laø say eâm ñeàm.

Em ôi, men röôïu laøm eâm

Bao nhieâu cay ñaéng, noãi nieàm laàm than.

Ñôøi anh bôùt xaùc xô vaøng

Cuõng nhôø röôïu ñaõ gaén haøn thöông ñau.

Em laø thô lieãu maù ñaøo,

Tim coøn ñoû, toùc coøn daøo daït xanh.

Chöøng naøo tim vôõ tan taønh,

20 Laø chöøng coù baïn Löu Linh ñeán gaàn.

Bieát ñaâu Em gaëp laïi thaèng

Say maø Em ñaõ cuø nhaèng baáy laâu;

Vaø treân vai noù, toùc ñaøo

Cuûa Em laïi ngaû aâu saàu ñoù Em.


Thoâi thoâi, neáu coù töôûng nieàm,

Ñem cho anh moät be meøm laïi ñaây.

Say oâi, say hôõi laø say,

Traêng sao nghieâng ngöûa, caûnh ñôøi hö khoâng.

4-1956

GAËP COÁ NHAÂN

“Naêm tröôùc loaïn ly baùc ôû ñaâu?

Töø ngaøy xa caùch baët aâm hao,

Ñôøi toâi chaúng coù gì thay ñoåi,

Thì vaãn ñi ñaâu naùch moät baàu!

ÔÛ ñôøi ai bieát ai laø ai,

Trong luùc bieán nguy cuõng maëc ai.

Toâi vaãn say vuøi nhìn giaëc giaõ

Toái trôøi... maø voã buïng vui say!

Binh löûa (1) taïm yeân, thoân xoùm cuõ,

10 Caùch nhau gaëp laïi thaät vui vaày!

Naém tay baùc hoûi toâi nhieàu quaù,

Thì coù gì, neø: vaãn xò (2) ñaày!

Toâi hoûi maáy naêm baùc bieät ly,

Baùc cöôøi nöïc röôïu — oái thoâi thì,

Nhöõng ngaøy phieâu baït baùc say maõi,

Vaø... cuõng nhö toâi coù khaùc ch-i-i! Hi-hi!

2216 DÖ HÖÔNG

AÂu cuõng ñoàng thuyeàn ñoàng hoäi vaäy,

Ngaøy xöa toâi baùc thöôøng lai rai,

Caùch nhau moät daïo vaãn khoâng ñoåi,

20 Naêm tröôùc say, baây giôø c-uõ-uõ-ng... say!

Uoáng baùc — uoáng ñi — uoáng nöõa ñi.

Hôïp ly laø chuyeän söôùng vui kyø.

Cô trôøi bieán ñoåi troø saân khaáu,

Möôïn caûnh môøi nhau röôïu coá tri.

Baùc thöû nom toâi töø daïo aáy

Ñeán hoâm nay coù ñoåi thay chaêng?

Chöù toâi thaáy baùc khaùc hôn tröôùc,

Traùn baùc döôøng nhö theâm neùt nhaên.

Neø baùc — phao caâu — neø — uoáng neø —

30 Giaø sao giaø choùng theá laø gì!

Ba naêm toâi chaúng dòp soi kieáng,

Chaéc maët toâi giôø cuõng ríu ñi.

Baùc roùt — ñaày! ÖØ — toâi nöõa ñaây!

Ta say, soáng chæ ñeå maø say!

Vinh hoa, phuù quí troø löøa nhöû (3),

Lyù töôûng cuûa ta laø röôïu naøy!

Ta thua thieân haï vì quyeàn quí,

Thua keùm coâng danh, thua tieàn taøi,

Thua ñaát, thua nhaø, thua ñòa vò,

40 Ta th-aéaéaé-n-g… ngöôøi ñôøi ñöôïc caùi say!


Uoáng ñi baùc — uoáng cho thaät say,

Say ñeå möøng ta coù moät ngaøy

Gaëp gôõ tình côø trong quaùn töûu,

Cuøng nhau taän höôûng phuùt sum vaày.

Gaëm xöông neø baùc — röôïu neø baùc —

Uoáng ñi — uoáng nöõa — uoáng ñi maø.

Roùt cho — ñeå ñoù — khoan — uoáng tieáp —

ÖÏc — chaø — kheø — ñaõ — söôùng — ñuøi gaø ...

Choùng laém ngaøy giôø nhö eùn bay,

50 AÙc taø thoû laën (4) töïa thoi quay,

Coû caây maáy löôït thay hoa laù,

Soâng nöôùc ñuïc trong laïi caïn ñaày.

Thì baùc cuøng toâi phaûi voäi vaøng,

Phaûi uoáng cho leï, cho mau caïn,

Ñeå ñöøng phung phí chuùt thôøi gian,

Ñöôïc moät ly laø moät caùi söôùng!

Naêm xöûa tieãn nhau trong quaùn röôïu,

Gaëp nhau nay laïi trong quaùn röôïu,

Xa nhau cuõng taïi quaùn röôïu naøy,

60 Roài laïi gaëp nhau quaùn röôïu nöõa...

Ruûi ro coù cheát xuoáng AÂm Ty,

Baùc cuõng say, toâi coù keùm gì.

Neáu choán Dieâm Ñaøi coù quaùn röôïu,

AÉt laø gaëp nhau nöõa, hi hi...”

2218 DÖ HÖÔNG

Trong xoùm tieáng gaø ñaõ gaùy vang,

Traêng taø lô löûng gaùc caønh truùc,

Döôùi hieân hai boä xöông loác xoác,

Xô xòa truøm leân aùo dính traêng.

4-1956

____________________

(1) Ñoaøn Thò Ñieåm, ‘Chinh Phuï Ngaâm Khuùc’ coù caâu

Daáu binh löûa nöôùc non nhö cuõ,

Keû haønh nhaân qua ñoù chaïnh thöông.

(2) Xò laø ve chai vaøo khoaûng moät phaàn tö lít.

(3) OÂn Nhö Haàu Nguyeãn Gia Thieàu, ‘Cung Oaùn Ngaâm

Khuùc’ coù caâu:

Muøi phuù quí nhöû laøng xa maõ,

Baû vinh hoa löøa gaõ coâng khanh.

(4) AÙc chæ maët trôøi, thoû chæ maët traêng, thöôøng duøng trong

vaên thô.


BUOÅI TIEÃN ÑÖA

(Taëng Coâ Hoaøng Thò Nguyeät, Tuy Hoøa)

Döôùi raëng truùc ñaøo em tieãn toâi.

Nhìn ñöôøng röøng nuùi tít xa vôøi,

Ngaïi nguøng anh böôùc, em bòn ròn,

Trong maét em ñaày leä ngaäm nguøi.

Bieát noùi gì nhau, tình nöõ oâi,

Tình ta tha thieát quaù ñi roài!

Nhöng maø cuoäc soáng ñaày phieâu baït

Khieán chaúmg coøn ai giöõ ñöôïc ai.

Boãng em môû xaéc caàm nôi tay,

10 Laáy chieác coác pha leâ taëng toâi

Vaø noùi: “Ñeå anh duøng uoáng röôïu,

Cuõng laø kyû vaät nhôù nhau thoâi.”

Toâi caùm ôn naøng roài caát böôùc,

Tieán daàn veà phía nuùi cong queo;

Loái ñi gheành gaäp — toâi döøng laïi

Vaãn thaáy naøng coøn ñöùng ngoù theo.

4-1956

2220 DÖ HÖÔNG

LUAÄN VEÀ KIM TROÏNG (1)

Kim coå giang sôn deã ñoåi thay,

Tình ngöôøi cuõng töïa aùng maây bay,

Daây naøo buoäc ñöôïc loøng man traù,

Theà thoát ích gì, tin ñöôïc ai?

‘Neàn phuù haäu, baäc taøi danh’ (2)

Hoï Kim phong nhaõ laïi thoâng minh,

Nguyeãn Du thaät quaù lôøi taâng boác,

Chaúng traùch coâ Kieàu ñaõ luïy tình.

Roài chuyeän ra sao ñaáy haõy xem,

10 Thaáy duyeân saéc môùi ñaõ lom lem,

Ñuùng ‘neàn phuù haäu’ cho mình tröôùc,

Coâ chò vuoät roài rò ñöùa em! (3)

‘Caøng saâu duyeân môùi... daøo tình xöa’ (4)

Toäi ngieäp coâ Kieàu bieát vaäy chöa?

‘Phong nhaõ’, ‘haøo hoa’, toaøn boá laùo,

Ba que ñaïi xaïo thaät khoâng vöøa.

Nhöng chaúng traùch ngöôøi caàm buùt möïc,

Veõ vôøi tieåu thuyeát naøo laø thöïc?

Chaân tình ñaâu coù ôû treân ñôøi,

20 Kim Troïng cuõng töôïng tröng trí thöùc.


Neáu tình chæ coù moät maø thoâi,

Trao moät nieàm tin, boû moät ñôøi

Soáng cheát theà khoâng buoâng aûo aûnh,

Phaûi laø khuøng nhaát theá gian roài!

4-1956

____________________

(1) Kim Troïng laø nhaân vaät trong taäp thô ‘Truyeän Thuùy

Kieàu’ cuûa Nguyeãn Du

(2) Laäp laïi moät caâu thô trong ‘Truyeän Thuùy Kieàu’

(3) Suoát cuoäc ñôøi Thaàn Saàu toân suøng nhaát, kính neå nhaát

Thöôïng Ñaïi Ngoïc Lan, xoùt xa toäi nghieäp nhaát cuõng bò

caùm doã döõ doäi nhaát Baïch Cuùc Hoa, nhöng ngöôøi maø

caäu yeâu nhaát, raát kín ñaùo, aâm thaàm, laø Xuaân Di. Caûm

tình cuûa Xuaân Di ra sao, dó nhieân caäu khoâng bao giôø

daùm toø moø. Nhöng veà phaàn caäu, baøi thô naøy boäc loä roõ

reät lyù do caäu ñaõ chaúng bao giôø can ñaûm ngoû lôøi naøo

vôùi coâ gaùi maø caäu, chæ vì lieân heä vôùi Ngoïc Lan, ñaõ xem

nhö ngöôøi em huyeát nhuïc. Dó nhieân, caäu laø ngöôøi

khuøng nhaát theá gian roài!

(4) Laäp laïi caâu ‘Caøng saâu duyeân môùi, caøng daøo tình xöa’

trong ‘Truyeän Thuùy Kieàu’.

2222 DÖ HÖÔNG

ÑOÁ NHAU CAÙI HÌNH BAO TÖÛ

Hai Roøm hoûi ñoá hình bao töû,

Saùu Choù uoáng xong ngaãm nghó laâu,

Roài naém giô cao be ngaát ngöôûng:

“Ñaây naøy, noù gioáng caùi chai baàu.”

Hai Roøm caõi laïi: “Gioáng bao boá.”

Thaèng Maùn ngoài beân maët ñoû gay,

Lim dim caëp maét söng traùi taùo,

Leø nheø caõi laïi raát haêng say:

“Bao töû gioáng hình caùi maùng xoái.”

10 Bôïm baøn nghe gioïng noùi hung haêng,

Ñaâm ra suy nghó, gaät guø: “Phaûi!”

Boãng moät thaèng say quaû quyeát raèng:

“Khoâng. Khoâng. Noù gioáng traùi ba lung...”

Thaèng Maùn caõi om, tay böùt toùc,

Tay naém ñuõa tre chæ töù tung,

Quyeát raèng noù phaûi gioáng maùng nöôùc.

“Neáu noù gioáng hình moät traùi banh,

“Röôïu vaøo nhieàu noù nöùt tan taønh,

“Coù ñaâu ta cöù say söa maõi...

20 “Gaãm phuïc oâng trôøi thaät taän tình,

“Cheá hình taïo vaät thaät laø hay,

“Röôïu cöù vaøo theo maùng xoái naøy

“Ñi maát, neân ta say maõi maõi,

“Lo gì bao töû noù vôi ñaày...”


Bôïm kia ñöông luùc say ñaâm töùc,

Quyeát giöõ laäp tröôøng moät traùi banh,

Dô thaúng be baàu leân hoûi Maùn:

“Chaéc hình maùng xoái haû thaèng ranh?”

Roài luoân tay neän caùi be röôïu

30 Vaøo maët bôïm kia, beå caû moâi,

Caû bôïm caû be ñeø caû baùt,

Caû baøn caû coác loän meøo thoâi.

Maâm röôïu loän nhaøo, choõng gaãy saäp,

Ñeø leân baày choù ñang nhai xöông,

Giaät mình choù ñua suûa sang saûng,

Boán bôïm oâm nhau loän xuoáng möông.

4-1956

2224 DÖ HÖÔNG

VEÄ NÖÕ ÑAÕ RA ÑÔØI

(Coâ P. T. H., Lôùp Ñeä Nhaát B4,

Trung Hoïc Chu Vaên An)

Khi noùi ñeán Veä Nöõ,

Traàn gian thieáu vaên tö.ï

Buùt gaùc döôùi traêng taøn,

Suoát naêm khoâng moät chöõ!

Truøng döông boãng baát ñoäng,

Soùng gioù ñeàu laëng thinh,

Nghe hoaøn vuõ cöïa mình,

Thaáy thieân haø boác khoùi...

Haøo quang traøn choùi loùi,

10 Thaép saùng vaïn tinh caàu.

Dó hoaøn vuõ nhieäm maàu,

Taùc nhaát myõ nhaân dieän.

Noõn naø da ngoïc phieán,

Long lanh maét ngaøn sao;

Traêm hoa loäng moâi ñaøo,

Reøm mi xuaân tröôøng laïc.

Muøi höông vaø thaân xaùc

Xuaát hieän giöõa traàn ai,

Ngôõ ngaøng töôûng nhö moäng,

Thaáp thoaùng loái thieân thai.


Ñòa nguïc, vaïn töøng trôøi,

Quæ, tieân ngoaûnh nhìn laïi,

Chôït giaät mình kinh haûi:

“Veä Nöõ ñaõ ra ñôøi!” (1)

4 -1956

(1) Baøi thô naøy vieát trong giôø nghæ ngôi trong lôùp hoïc.

Tuaàn leã troâi qua, nhieàu laàn ñònh trao ñeán tay baïn gaùi.

Roát cuoäc, baøi thô vaãn ñeå trong quyeån saùch Hình Hoïc

suoát naêm, chaúng bao giôø ñuû can ñaûm ñeå taëng. Muøa heø

naêm ñoù theo lôøi heïn Thaàn Saàu ñeán thaêm baïn gaùi taïi

nhaø coâ, vôùi tieàn nôï nguyeät lieãm trong naêm vaø baøi thô

trong tuùi, ñònh traû vaø taëng baïn, nhöng baát ngôø bieát coâ

ñaõ coù choàng. Thaàn Saàu ra veà vôùi soá tieàn vaø baøi thô

vaãn y taïi trong tuùi. Ca ngôïi saéc ñeïp cuûa baïn gaùi mình

yeâu laø thöôøng tình cuûa trai thieáu nieân. Moät naêm tröôùc

taùc giaû cuõng coù baøi thô Traêm Ngaøn Muoân Kieáp nònh

hoùt dung nhan cuûa Ngoïc Lan, chæ tieác khoâng ñöôïc

Ngoïc lan thöôûng thöùc!

2226 DÖ HÖÔNG

ANH THA TOÄI CHO EM

(Taëng anh hoï Ñoã vaø chò Nam Phöông )

Ñôøi anh hai baän tìm say,

Tröôùc say theá söï, giôø say nhaân tình.

*Em, em cöng, em ñaõ thuù cuøng anh

Trong ñeâm qua taát caû moái tö tình

Cuûa em vôùi anh chaøng maø em ñaõ

Töø laâu laém em giaáu anh raát kyõ.

Vaø luùc naøy, anh hieåu laém, em ôi,

Laø luùc em ñang tôùi ñoä meâ say

Theo moät thöù tình yeâu ñaày dieãm aûo.

10 Em thoaùng thaáy saép sa vaøo traän baõo

Cuûa yeâu ñöông ñaày phong vuõ kinh hoaøng.

Ñuû tinh thaàn, em coøn vaãn khoân ngoan,

Laáy can ñaûm cuøng anh, em thuù nhaän.

Nhöng anh ñaõ bieát roài töø nhöõng baän,

Em baét ñaàu em cuoäc lieân heä vôùi ai...

Töø nhöõng chieàu em ngoài laëng thôû daøi

Tay oâm goái töïa maøn, maøy uû aáp,

Töø nhöõng böõa côm em aên haáp taáp,

Hoaëc thôø ô vaø töøng neùt bô phôø

20 Treân maët em ñaõ maát veû ngaây thô.

Anh ñaõ ñoaùn con ñöôøng em saép böôùc.

Anh chaúng bieát laøm sao ngaên em ñöôïc,

Thöôøng hoân em maø laëng leõ laøm thinh.

Em höõng hôø qua nhöõng chieác hoân anh;

Hoaëc coù luùc em sieát anh roõ chaët,

Vaø ñuøa giôõn vôùi anh cöôøi saëc saëc,

Vaø hoân anh maø ñaùp laïi anh hoân.


Em ôi, anh hieåu taát caû taâm hoàn

Cuûa keû saép ngoaïi tình ñang ñoäng côõn;

30 Tröôùc maét em, anh khoâng coøn laø haún

Keû em yeâu, maø chæ moät boùng hình

Töôïng tröng cho ngöôøi em coù tö tình.

Anh thaàm laëng ñeå laøm tình moâi giôùi.

Naøo nhöõng luùc veà khuya em ñi vôùi

Ai? Vaø ñi baèng nhöõng thöù xe gì?

Em vieän naøo nhöõng lyù leõ chi chi,

Gaït gaãm maõi ngöôøi choàng em lô ñeãnh,

Ñeå heïn gaëp tình nhaân ñi taém bieån,

Roài vöôït haøng traêm caây soá ñöôøng ñeâm

40 Kòp veà nhaø cho anh khoûi nghi em.

Naøo nhöõng luùc em leùn ñi taäp vuõ,

Giöõa nhaïc loaïn tieáng em cöôøi doøn daõ,

Trong tay ngöôøi, em eûo laû quay cuoàng,

Laø luùc anh thui thuûi boùng coâ ñôn

Döøng ngoaøi cöûa nhìn em qua keõ khoùa;

Thaáy em söôùng maø loøng anh vui quaù,

Anh mæm cöôøi maø leä ñoïng quanh mi.

Thöôøng moãi tuaàn em xin pheùp anh ñi

Vaø em ñaõ cuøng ai xem phim aûnh?

50 Vaø em ñaõ cuøng ai cöôøi ngaû ngôùn,

Cuøng hoân nhau ñaém ñuoái trong boùng ñeâm?

Em khoâng ngôø moät chieác boùng laëng im

Ngoài ôû gheá sau cuøng trong daï hoäi,

Boùng aáy laø anh; anh ñang theo doõi

Töøng cöû chæ em, loøng thaáy say buoàn.

Daàn daø ñeâm, em veà treã luoân luoân.

Tieáng cöûa môû nhö tieáng loøng anh ñöùt,

Roài ñoùng aàm nhö tieáng tim anh nöùt.

2228 DÖ HÖÔNG

Nhöng daèn loøng, anh vaãn vuoát ve em.

60 Trong maét em anh thoaùng thaáy öu phieàn,

Anh gaïn hoûi, em mæm cöôøi uû doät...

Em coù bieát töøng ñeâm daøi thöùc giaác

Anh keùo meàn ñaép laïi ngöïc thaân em.

Töøng ñeâm anh im laëng vuoát toùc em.

Em ho nheï, anh thaáy ran caû ngöïc.

Anh saên soùc em töøng ñieàu nhoû nhaët,

Töø thöùc aên, giaác nguû, ñeán thuoác thang.

Coù ñoâi khi bôûi xöùc ñoäng can traøng,

Vì muoân thuôû moái tình anh baát dieät,

70 Em ñaõ guïc leân ngöïc anh khoùc sieát:

“Anh ôi ñöøng uoáng röôïu naëng haïi thaân!”

Nhöng em cöng, coù leõ em hieåu raèng:

Ñôøi say röôïu cuûa anh baän naøy nöõa

Laø hai baän. Tröôùc kia say theá söï,

Vì yeâu em, anh quyeát boû moät laàn;

Em söôùng ñieân vaø chi xieát vui möøng

Laø choàng em khoâng phaûi ngöôøi röôïu chöùng.

Nhöng baây giôø, em bieát chaêng, laø cuõng

Vì yeâu em, anh laïi phaûi tìm queân.

80 Say giôø ñaây laø say chöõ nhaân tình,

Say ñeå thaáy eâm ñeàm trong boäi phaûn.

Toái hoâm qua, yeâu em, anh quaù cheùn,

Ñeå quaét say vaø em khoùc quaù nhieàu.

Ñoäng coõi loøng, em bieát tính laøm sao?

Heát phöông thuoác chöõa anh cho khoûi beänh,

Em môùi quyeát ñem moái tình baát chính

Khoùc keå cuøng anh raønh roõ ñuoâi ñaàu.

Trong mô maøng, anh thaáy neùt thöông ñau

Treân saéc dieän cuûa vôï anh hieàn thaûo.


90 Sieát thaân em, anh phuûi roài khoå naõo,

Tieâu taùn bay bao nhieâu lôùp thaâm buoàn.

Keà beân anh, em nöôùc maét daàm tuoân:

“Chuùng ta vaãn yeâu nhau.” Anh xin nguyeän

Tha heát loãi cho em trong dó vaõng.

5-1956

2230 DÖ HÖÔNG

CAÄU BEÙ ÑAÙNH GIAÀY

Moät caäu beù ñaàu buø toùc roái,

Maët raèn reän aùo quaàn nhö muoái,

Tuoåi leân möôøi laøm ngheà ñaùnh giaày,

Nuoâi meï nuoâi em thöôøng nhòn ñoùi.

Thô thaån moät hoâm caäu beù naøy

Luûi vaøo döôùi maùi quaùn ma say;

Moät baàu moät bôïm ñang ngaát ngöôûng,

Maëc boùng hoaøng hoân ñuoåi naéng ngaøy.

Maët bôïm boùng ngôøi nhö ôùt ñoû;

10 Caäu chaøo vaø hoûi xin chuøi giaày.

Chaân naøy giaày bôïm xoï chaân noï,

Mieäng bôïm kieán bu, ñaàu nhaëng ñaày.

Bôïm cöôøi ñaàu gaät töïa loø xo,

Vaønh meùp giöông ra boãng cöùng ño

Nhö thieáu môõ trôn khoâng kheùp ñöôïc.

Tuy nhieân bôïm cuõng baèng loøng cho.

Töùc thì caäu beù thaät möøng rôõ;

Suoát maáy ngaøy côm khoâng moät böõa,

Choác seõ ñöôïc tieàn, noù nghó thaàm,

20 Maø loøng xuùc ñoäng leä chan chöùa.

Ñaùnh giaày hì huïc döôùi gaàm baøn,

Buïng ñoùi thaân gaày caäu chaúng maøng,

Chaúng sieát reân gì cuõng chaúng than,

Cam ñaønh soá phaän haåm hiu nhaát!


Vieäc ñaõ vöøa xong, caäu beù lieàn

Kheõ lay chaân bôïm xin coâng tieàn.

Caùi thaây ma röôïu naøo ngôø ñaõ

Chuùi coå vaøo noài chaùo nguû yeân.

Caäu beù ruït reø khoâng daùm ñoäng.

30 Theàm hieân gioù thoåi luøa traêng ruïng,

Ñôïi laâu moøn moûi ñeâm veà khuya,

Caäu oâm chaân bôïm naèm nguû vuïng.

Baïn coù ngôø ñaâu chuyeän bôïm chaøng

Vôùi thaèng beù noï raát lieân quan.

Nhöng oâi vaát vöôûng hoàn ma röôïu,

Phuï töû ñoái ñaàu töôûng khaùch quan (1).

5-1956

____________________

(1) Phuï töû laø cha con, khaùch quan laø ngöôøi laï, cha con

gaëp nhau maø khoâng bieát.

NGÖÔØI CHOÀNG SAY RÖÔÏU

Tay chaân oám nhaùch nhö xöông gaø,

Suoát thaùng quanh naêm maét ñoû lôø,

Maët xaùm, raâu caèn, toùc toå quaï,

AÙo quaàn meo moác maáy naêm qua.

2232 DÖ HÖÔNG

Moãi baän ra ñi caëp naùch ve,

Böôùc coøn khaù vöõng, noùi chi chi.

Khi veà caâm mieäng, chaân xieâu veïo,

Ngaát ngöôûng tôùi theàm ñaõ ngaõ quì.

Coù khi veà môùi tôùi haøng giaäu,

10 Chui döôùi luøm caây naèm nguû khì.

Con gaùi trong nhaø neáu coù thaáy,

Loâi va vaøo vöùt treân giöôøng tre.

Coù baän veà nhaø chaúng noùi gì,

Chui vaøo oå choù nguû li bì.

Con Pheøn, con Möïc ñua nhau lieám

Moàm va haù hoác nhö oáng tre.

Tænh daäy laïi ñi, caëp naùch ve,

Lang thang, thaát theåu, daùng ngoâ ngheâ.

Chaân xieâu chaân ngaõ, moàm tuoân daõi,

20 Maét nhaém, thaân gaày gioù ñaåy ñi...

Thaãn thôø khi phoá khi trong heûm,

Khi giöõa ñöôøng xe, khi raõnh möông,

Quaàn aùo oáng xaên, oáng ruû xuoáng,

Bô vô taép vaøo quaùn xueành xoaøng.

Ngoài suoát töø mai cho ñeán toái,

Nguû luoân taïi quaùn maáy ñeâm lieàn,

Queân con queân vôï queân nhaø cöûa,

Queân saïch — tröø ra caùi coác men.


Roài baát thình lình bôïm bieán maát,

30 Ñi ñaâu? Haøng thaùng chaúng ai hay.

Roài ñeâm traêng saùng beân möông raõnh

Caïnh loä, bôïm naèm nguû thaät say.

Coù khi tröa naéng ve keâu thaûm,

Bôïm ñaõ meøm say chui buïi raäm,

Boû aùo, boû be, naèm nguû vuøi,

Treân buïi nhö ong baày ruoài nhaëng.

Say quaét leát boø ñi chaúng noåi,

Naèm meøo döôùi saïp chaùo tanh xì;

Mô maøng giaác ñieäp cöôøi roài khoùc,

40 Con choù chaïy qua ngöûi, boû ñi.

Coù khi treo taám xöông gaày ñeùt

Treân nhaùnh caây cao, bôïm nguû say.

Nöôùc laëng moät doøng, traêng nöûa maûnh,

Moät con chim uït ñaäu treân caây.

Roài coù moät hoâm laïi quaù cheùn,

Xuoáng naèm döôùi vuõng buøn ñen ngoøm.

Moät ñaøn ranh treû bu choøng gheïo,

Choïi ñaù, leø nheø bôïm chöûi om.

Trong coáng moät hoâm nöôùc chaûy ra

50 Tuoân theo caû aùo laïi luoân be.

Coá nhìn thì thaáy beân trong coáng,

Tay gaùc, haén naèm ñaõ quaét nheø.

2234 DÖ HÖÔNG

Coù khi say quaù ñaâm cao höùng,

Baéc gheá bôïm treøo leân noùc nhaø

Naèm nguû. Kinh hoaøng con laãn vôï

Phaûi khieâng haén xuoáng ñeå beân heø.

Vöøa roài moät böõa con cuøng vôï

Tìm haén troïn ngaøy chaúng thaáy va.

Caàm choåi vôï toan queùt laïi nhaø,

60 Baát ngôø nghe choù döôùi saøn vaùn.

Nhìn thaáy haén ñang nguû, cuoán meøo,

Caïnh beân, con choù vôùi con heo

Ñang ghì nhau moät caùi xöông lôùn,

Heo moûi ngoài leân maët bôïm ngheøo!

Vôï thöông, loâi bôïm chaøng, lay laéc,

Moät laùt bôïm heát côn nguùc ngoaéc,

Tænh daäy, löø khöø, ñöùng muùa vai,

Xoâ baøn, ñaù gheá, ñaäp noài baùt,

Röôït vôï, ñaùnh con, ñoán coät nhaø,

70 Huôi dao muùa töïa töôùng xoâng pha,

Nghieán raêng giaäm caúng toùc bay ñöùng,

Vöøa heùt vöøa chaâm löûa ñoát nhaø.


Tieâu ñieàu moät môù tro taøn laïnh!

Veà ngoaïi, vôï con soáng laát lay.

Töø aáy, lang thang vaø laån thaån

Bôïm ñi vaø bôïm vaãn say hoaøi.

(‘Thaàn Saàu, maày coù bieát chuyeän gì vöøa xaûy ra ôû Loø Heo

khoâng?’ — ‘Chuyeän gì?’ —‘Laø chuyeän maø ngöôøi thöôøng

khoâng theå laøm, chæ bôïm say laøm ñöôïc.’ — ‘OÂoã... laø chuyeän

gì vaäy? — ‘Ñoát nhaø ñeå ngaém chôi uoáng röôïu!’)

5-1956

RÖÔÏU VÔÙI TÌNH YEÂU

(Göûi Coâ S.)

Tay oâm tình nöõ tay caàm buùt,

Toâi vieát baøi thô leä nhoû sa.

Toâi bieát duø toâi than thôû maáy

Chuùt nieàm hoái haän khoù nguoâi ngoa.

Naøng guïc leân vai toâi thuû thæ:

—“Anh ôi — anh maát trí khoân roài.”

Toâi raèng: “Anh cuõng nghó nhö theá.”

Naøng laïi laøm thinh. Toâi ngaäm nguøi.

2236 DÖ HÖÔNG

Gioù haát boùng traêng qua cöûa soå,

10 Nöûa giöôøng traêng roïi vaø trong ly

Thaáy traêng nöûa maûnh laân tinh saùng,

Treân maùi toùc naøng traêng li ti.

Vöùt buùt toâi caàm ly uoáng caïn,

Vöùt ly toâi cuùi xuoáng hoân naøng.

Toùc naøng thôm ngaùt höông hoa lyù,

Laãn vôùi muøi men röôïu vaán vöông.

Hoâm qua men heát giöõa côn say,

Chöa ñaõ! Toâi beøn kyù giaáy naøy:

(Ñeå gaùn ngöôøi yeâu naøi röôïu uoáng

20 Moät ñeâm queân saïch chuyeän traàn ai)

“Thaàn Saàu kyù giaáy naøy nhöôøng ñöùt

Saùu Leùn cho thaèng chuû tieäm ñaây.

Ñeå ñoåi laáy ba voø röôïu ñaày,

Giaáy naøy giaù trò voâ thôøi haïn!”

Giaác ñieäp chaäp chôøn gaø gaùy saùng,

Mô hoà ñaõ thaáy boùng tình nöông

Caïnh ñeøn baïch laïp khi môø toû

Ngoài laëng nhìn toâi daùng thaûm thöông!

Naøng neùm baøi thô tröôùc maét toâi.

30 Toâi caàm leân ñoïc, daï buøi nguøi.

Ñaäp baøn toâi xeù phaêng tôø giaáy,

Haát caû coác ly tan taùc rôi.


Giôø naøng ñang giöõa voøng tay toâi,

UÛ doät veû hoa toùc roái bôøi.

Toâi noùi ngheïn ngaøo vaø xuùc ñoäng:

Raèng: “Anh hoái haän bieát sao nguoâi.”

Toâi boãng nghe nhö coù ñaùm saâu

Boø leân aâm aám ngöïc gaày hao

Cuûa toâi; naøng khoùc trong im laëng,

40 Gioït ngaén gioït daøi noái tieáp nhau.

—Em ôi, xin chôù buoàn saàu,

Duø ñôøi anh ñaõ caïn daàu luïn tim.

Thaân anh coù nghóa chi em,

Ngoïn ñeøn tröôùc gioù ñi tìm hö khoâng.

Nhöng tình anh ngoïn löûa hoàng

Traêm naêm vaãn chaùy trong loøng tim em.

Loøng em nhö moät boù tim,

Tình anh laø ngoïn löûa thieâng khoâng taøn.

Loãi do röôïu, chaúng do chaøng,

Ñeå anh baét röôïu xin naøng thöù tha! (Ha ha!)

(Em Saùu aø, coi caùi maët cuûa em kìa, giaän doãi laøm maát heát

ñeïp gaùi! Phaûi roài, phaûi roài, anh hay vieát quaøng xieân,

nhöng anh khoâng coá yù ñaâu, chæ giôõn thoâi maøaøaø, coù Hoa

Thoân laøm chöùng. Taïi sao em quen vôùi ngöôøi ñieân ñieân

khuøng khuøng nhö anh laøm chi vaäy?')

5-1956

2238 DÖ HÖÔNG

CAÂU CHUYEÄN MOÄT DOØNG SOÂNG

(Thöông nhôù Lan Ñaïi Nöông Töû)

Ngaøy toâi thô aáu ôû beân soâng,

Thöôøng luùc hoaøng hoân vôùi muïc ñoàng

Tuï hoïp chôi u caïnh doøng nöôùc

Löõng lôø uoán khuùc chaûy quanh ñoàng.

Ngaøy aáy toâi nhìn soùng nöôùc troâi,

Khoâng ngöøng khoâng thoaùi moät doøng xuoâi,

Ngaây ngoâ toâi muoán ñem daây buoäc

Döøng laïi ngoïn trieàu giaây phuùt thoâi.

Caùi thuôû voâ tö thô aáu ñoù

10 Khoâng heà nghó ñeán chuyeän möa gioù;

Nhöõng gì thay ñoåi cuoái chaân trôøi

Chaúng ñoäng maûy may tim beù nhoû.

Roài cuõng doøng soâng sôùm daïy toâi,

Nieàm vui tuoåi treû nöôùc soâng troâi.

Thôøi gian boân vaän nhö löu thuûy,

Baát khaû cöôõng caàu baát phuïc hoài.

Nhöõng nôi soâng chaûy döôùi trôøi quang

Maët nöôùc trong xanh raát dòu daøng;

Coù ñoaïn gioù möa buøn vaån ñuïc,

20 Ñaùy loøng quaèn quaïi soùng gaøo vang.


Hoàn toâi cuõng gioáng nhö doøng soâng,

Luùc raát aâm u, khi saùng trong,

Tuøy luùc tuûi buoàn coâ ñoäc, hoaëc

Khi tình yeâu röïc rôõ trong loøng.

Doøng soâng coù khuùc raát quanh co,

Gheành thaùc thaáp cao soùng gioù to;

Hoài töôûng quaù thôøi toâi cuõng vaäy,

Coù côn nhaøn haï luùc cam go.

Maáy keû thaáy nguoàn soâng nöôùc ñaâu?

30 Töø cao ñænh nuùi hay röøng saâu?

Qua bao nhieâu thaùc, uoán bao khuùc?

Ñaõ coù töø bao theá kyû naøo?

Baùnh xe theá cuïc tröôøng mieân söï,

Bao traïm buoàn vui ñöôøng löõ thöù;

Vô vaån thaáy mình giöõa theá gian,

Kieáp ngöôøi ai bieát ñaâu laø xöù!

Qua nôi hoang daõ, qua vöôøn daâu,

Nhöõng choán thò thaønh, nhöõng nhòp caàu,

Töøng thaáy phoàn vinh, nghe naùo nhieät,

40 Cuõng töøng im laëng choã hoang vu...

Nhöõng caûnh doøng soâng ñaõ chaïy qua!

Ñôøi toâi cuõng vaäy, khi phoàn hoa,

Luùc nôi taêm toái, luùc traàm maëc,

Heát choán laâu ñaøi ñeán baõi ma.

2240 DÖ HÖÔNG

Roài côn binh löûa muø quan aûi,

Phieâu baït möôøi naêm toâi trôû laïi,

Ñöùng laëng moät chieàu nhìn caûnh xöa,

Doøng soâng nöôùc vaãn y nhieân chaûy.

Toâi töï hoûi thaàm: doøng nöôùc naøy

50 Ngaøy xöa coù khaùc vôùi ngaøy nay?

Naøo ai coù theå laïi tìm ñöôïc

Doøng nöôùc cuûa möôøi naêm tröôùc ñaây?

Tuy cuõng moät doøng nöôùc chaûy xuoâi,

Moãi giaây moãi phuùt khaùc nhau roài.

Duø laø tieáng soùng möôøi naêm tröôùc

Cuõng chæ moät laàn duy nhaát thoâi.

Bình dieän toâi naøo khaùc thuôû qua,

Nhöng nôi toâi ñöùng trong thieân haø

Ñaõ khoâng cuøng choã möôøi naêm tröôùc,

60 Tö töôûng cuûa toâi cuõng coãi giaø.

Taïo hoùa cuõng nhö ngöôøi thôï veõ,

Khoâng ngöøng tuyeät kyõ buùt mau leï;

Luaân löu thanh saéc cuûa doøng ñôøi

Khoâng ai coù hai laàn tuoåi treû!

Möa moùc ôn trôøi khaép ruoäng ñoàng,

Röøng xanh, nuùi bieác, caây ñaâm boâng,

AÂn tình chæ coù soâng ñeàn ñaùp,

Ñem heát ngoïn nguoàn traû bieån ñoâng.


Soâng giuùp thöông hoà gaàn guõi nhau,

70 Soâng vaøo vöôøn töôïc truùt hoa maøu.

Traêng soi boùng nöôùc khôi nieàm höùng,

Nöôùc giôõn tình traêng theâm daït daøo.

Nhöng maø saâu thaúm döôùi doøng soâng

Chöùa ñöïng nhöõng gì ai bieát khoâng?

Trong, ñuïc, caïn, saâu, soâng vaãn giöõ

Rieâng phaàn bí maät ôû trong loøng.

Bao nhieâu huyeát maïch baáy trieàu thöông

Daâng hieán höôùng veà loøng ñaïi döông,

Muoân kieáp doøng soâng khoâng hoái tieác,

80 Neáu nguoàn chöa caïn, soùng coøn vöông.

Doøng ñôøi cuõng gioáng nhö doøng soâng,

Ngaøy thaùng luaân löu baát taän cuøng,

Doàn daäp taâm tình veà coõi moäng,

Nôi bao aân aùi vaãn say noàng.

Bí aån doøng soâng hay cuûa toâi

Ñaønh mang theo troïn cuoäc ñôøi thoâi;

Maùu tim nguyeän laáp ôn saâu thaúm,

Tình chaúng veïn boài loøng chaúng nguoâi.

Hoâm chuùa nhaät roài anh ñi xe ñoø xuoáng Goø Coâng, töø ñoù

anh ñi xe ñaïp qua Taêng Hoøa ñeán Beán Chuøa. Moät mình

ñöùng nhìn doøng soâng chaûy qua Beán Chuøa, anh ao öôùc coù

caäu ñöùng beân caïnh anh. Anh muoán keå caäu nghe thuôû anh

baûy, taùm tuoåi vaø chöa bieát bôi. Coù moät ngaøy traùnh suùng

ñaïn cuûa xaâm laêng Phaùp, chính doøng soâng naøy anh ñaõ luøa

2242 DÖ HÖÔNG

ñaøn traâu baêng qua, soùng nöôùc meânh mang. Nay anh nhìn

laïi doøng soâng, hoài töôûng nhöõng ñoåi dôøi, vieát baøi thô naøy

truy nieäm caäu. Ngoïc Lan, aân saâu nghóa naëng cuûa caäu anh

nguyeän ñeàn ñaùp troïn kieáp naøy vaø muoân vaïn kieáp sau.

5-1956

________________________

(1) Sau nhieàu naêm phieâu baït ñoù ñaây, bình boàng khaép

choán, khoâng gia ñình, khoâng cha meï, khoâng hoï haøng,

khoâng nhaø cöûa, trong nhaát thôøi caûm xuùc, Thaàn Saàu töï

hoûi kieáp laøm ngöôøi coù ai bieát xöù sôû cuûa mình laø ñaâu?

Mình ñaõ töø ñaâu ñeán, thì ôû ñoù môùi thaät söï laø queâ höông

cuûa mình, phaûi vaäy khoâng? Nhöng maø, moät nghìn

naêm tröôùc ñaõ khoâng bieát mình ôû ñaâu, vô vaån chôït thaáy

mình ñang soáng giöõa theá gian, roài moät nghìn naêm sau

laïi cuõng khoâng bieát seõ ñi veà ñaâu, vaäy ñaâu môùi thaät söï

laø xöù sôû cuûa mình?!

“Vô vaån thaáy mình giöõa theá gian,

Kieáp ngöôøi ai bieát ñaâu laø xöù?!”


Moäc trieän cuûa Ngoïc Lan

2244 DÖ HÖÔNG

MOÄT CAÙI HOÂN

(Göûi Em Minh Thieáu. Tình anh vöông vaán nhö löôùi

nheän, khoâng nhöõng heát thaûy ngöôøi gaëp gôõ qua

ñöôøng ôû theá gian, ngay taát caû hoàn ma nôi chín

suoái. Anh laø ngöôøi nhaèng nhòt nhö vaäy ñoù! Em coù

traùch anh khoâng?)

Ñaõ laø tình caûm toát,

Caàn phaûi meán thöông nhau;

Moät lôøi khi ñaõ thoát,

Troïn nieàm tin göûi trao.

Ñeâm ñoù, anh veà khuya, Thieáu ñôïi.

Mô hoà anh muoán kieám ñoâi moâi

Ñeå xin taï loãi. Nhöng em ñaõ

Ñaåy maïnh moâi anh ra khoûi moâi.

Ngoõ loái ngaäp söông döôùi nguyeät môø,

10 Lang thang gaëp laïi baïn ngaøy thô

Ñang naèm döôùi moä, anh vöông vaán

Troø chuyeän, maûng queân em ñôïi chôø!

—“Xin anh ñöøng noùi cho em bieát

Em chaúng baèng ngöôøi naèm döôùi moà;

Chò aáy (1) trong tay vaãn chaët sieát

Tim anh ñeán luùc maùu caèn khoâ!”


Roài em uû doät, leä thaàm sa,

Ñaàu guïc vai anh. —“Em bieát maø,

Chaèng chòt tình anh nhö vaäy ñoù,

Caû ngöôøi, caû vaät, caû hoàn ma!”

5-1956

__________________

(1) ‘Chò aáy’, Baïch Cuùc Hoa muoán aùm chæ Thöôïng Ñaïi

Ngoïc Lan

Löu nieäm ñaàu tieân

2246 DÖ HÖÔNG

MOÄT ÑAØN SAY RÖÔÏU

Ñöùa ngaõ tôùi lui ñöùa ngaõ xieâu,

Ñöùa ñi, ñöùa ñöùng, ñöùa boø theo;

Ñöùa cöôøi, ñöùa khoùc, ñöùa nguyeàn ruûa,

Maët ñoû, toùc buø, aùo raùch nheøo.

Coù ñöùa caàm ve vaø caùi ñóa

Huôi leân cöôøi noùi chuyeän ñaâu ñaâu,

Maët maøy nhö theå ñít thuøng seùt,

Mình leùp khoâ tra laïi lôùn ñaàu.

Coù ñöùa laáy tay laøm chieác coøi,

10 AÂm ma nhaïc quæ roáng daøi hôi,

Raâu ria caèn coãi toùc xô xaùc,

Quaàn aùo taû tôi ñeán haùng thoâi.

Moät ñaøn ngaát ngöôûng keùo nhau ñi,

Laõo toå daãn ñaàu, maët xaùm xì,

Coác, ñóa, be, baàu rôùt loåm ngoåm,

Theâm baøy ruoài nhaëng ñaùnh vo ve.

Theo sau moät ñaùm choù toø moø,

Con ñöùng, con ngoài, ñua suûa où;

Luõ treû beân ñöôøng leùn choïi ñaù,

20 Laâu laâu chuùng laïi phaùt cöôøi to.

5-1956


GÖÛI LAÀN THÖÙ HAI BAÏN GAÙI ÑAÕ TRAÙCH

TOÂI UOÁNG RÖÔÏU NHIEÀU QUAÙ

(Coâ Lyù Thieân Höông)

Hai thaùng tröôùc ñaây Em traùch raên:

Röôïu laøm haïi söùc vôùi hö thaân,

Thì Anh ñaõ ñaùp lôøi Em ñaáy;

Nay laïi muoán laøm muï chò chaêng?

Möôøi saùu tuoåi Em coøn beù laém,

Xin Em ghi nhôù maáy lôøi ñaây:

Keû naøo coù ít nhieàu taâm söï

Choân taän ñaùy loøng môùi bieát say.

Chöõ say coù nghóa laø queân heát

10 Queân saïch, ñeå khoâng coøn hoái tieác,

Laø nghóa tìm veà coõi AÛo Hö...

Thöông Anh, haõy ñeå tim anh cheát!

Ñôøi laø nghóa lyù gì Em nheû?

Haõy traû lôøi ñi? Anh ñôïi nghe.

Ñôøi ñoái vôùi Anh chæ coù nghóa

Khi naøo röôïu vaãn coøn ñaày be.

6-1956

2248 DÖ HÖÔNG

SAY VÌ QUAÙ VUI

Cuøng nhau ta uoáng chuùt chôi,

Möøng nhau ñaõ ñöôïc ñaàu thai laøm ngöôøi.

Trôøi ôi, vui quaù laø vui,

Leân ñöôïc quaû ñaát nhaäu (1) chôi ñaõ theøm.

Thöông thay maáy ñöùa ma men

Coøn laøm quæ söù döôùi Dieâm Vöông Ñaøi.

Leân ñöôïc quaû ñaát, trôøi oâi,

Laøm ngöôøi laø caùi söôùng vui quaù chöøng.

Anh em ôi, nhaäu cho haêng,

10 Nhaäu cho be beùt, cho baèng vuøi say.

Kieáp sau xin cöù laøm ngöôøi (2),

Ñeå be beùt, beùt be hoaøi, beùt be...

6-1956

__________________

(1) nhaäu laø chöõ thoâ coù nghóa laø uoáng röôïu.

(2) Nguyeãn Coâng Tröù, trong baøi ‘Caây Thoâng’ coù caâu:

Kieáp sau xin chôù laøm ngöôøi,

Laøm caây thoâng ñöùng giöõa trôøi maø reo


NOÃI BUOÀN CUÛA NGÖÔØI UOÁNG RÖÔÏU

(Göûi Coâ B., nöõ giaùo vieân vöôøn treû ôû Khaùnh Höng,

tænh Soùc Traêng)

Ñaây laø caâu chuyeän xaûy ra vaøi ngaøy sau. Coâ noùi: Môøi oâng

sang nhaø toâi noùi chuyeän. OÂng bieát baøi thô naøy khoâng? —

Daï toâi bieát —Tuoàng chöõ cuûa ai ñaây oâng bieát khoâng? —Daï

toâi bieát —OÂng bieát noù noùi gì ñaây khoâng? —Daï toâi bieát —

OÂng laø ngöôøi khoâng coù tö caùch —Daï toâi bieát —OÂng laø

thöù troâi soâng laïc chôï, doát ñaëc laù mít baøy ñaët baét chöôùc

laøm thô baùt gaøn xaøm baäy. —Daï toâi bieát —OÂng laø ñoà say

röôïu aên noùi hoà ñoà —Daï toâi bieát —OÂng laø thaèng löu manh

xoû laù caû xoùm naøy bieát danh, toâi khoâng muoán nhìn thaáy maët

oâng —Daï toâi bieát —OÂng noùi oâng bieát, bieát, maø bieát caùi

gì? —Daï toâi bieát coâ giaùo chæ giaän toâi chôù khoâng gheùt toâi

vaø chæ möôïn côù naøy ñeå laøm quen toâi maø thoâi —Höù, moác

xì! —Ba coâ noùi coâ bieát teân hoï cuùng côm cuûa toâi trong khi

chính caùc baïn cuûa toâi cuõng khoâng bieát —ÖØ, roài sao?

(Caäu böôùc ra khoûi cöûa, chôït xoay laïi hoûi) — Thöa coâ, coâ

bao nhieâu tuoåi —Ñöøng coù töôûng bôû maø voäi vaøng hoûi tuoåi

—Khoâng thì thoâi —Möôøi baûy, roài sao? —Chöa thaønh

nieân, toâi sôï bò ôû tuø —Ñoà coâ hoàn dòch vaät anh? —UÛa, toâi,

anh cuûa coâ? —OÂng chôù anh ai, ñoà oâng haø baù ñi khuaát maét

toâi! —Daï toâi ñi ñaây, ñöøng coù nhôù nhaù —Ai maø theøm nhôù

oâng —Vaäy maø caäu em trai cuûa coâ noù khai toâi heát aø —Khai

gì? —Ngaøy mai toâi sang chôi nhaù —Ai theøm tieáp oâng maø

sang —Toâi ñaâu caàn ai tieáp; mang röôïu sang ngoài tröôùc

saân uoáng chôi moät mình khoâng ñöôïc sao? —Höù, noùi nghe

laï! Hoâm sau caäu laïi sang vaø coâ mæm cöôøi khi thaáy caäu.

2250 DÖ HÖÔNG

Loâng boâng boãng coù moät thaèng,

Mình hoâi chuoät cuù, maët raèn reän dô,

Tuoåi coøn tröùng nöôùc ngaây thô,

AÙo quaàn loác xoác chaúng ra hình ngöôøi,

Phaát phô muoân neûo chôi bôøi (1),

Ngaøy ñeâm ngöûa ñaát nghieâng trôøi say söa.

Maûnh hoàn troâi giaït naéng möa,

Phong ba ñaâu nöõa cuõng vöøa phong ba.

Mòt muø khaép coõi sôn haø,

10 Hoûi ra chaúng bieát ñaâu laø queâ höông,

Keå töø coù maët traàn gian,

Beøo maây boït nöôùc boán phöông bình boàng.

Coâng danh ñaùy tuùi roãng khoâng,

Cô ñoà söï nghieäp ñöïng trong moät voø.

*Thaûnh thôi coâ ñoäc ngao du,

Laïc loaøi taép ñeán xöù moâ baát caàn.

Nôi naøy ai bieát ta chaêng?

Coù caàn chi, ñaâu cuõng raèng anh em.

Boãng hoâm nhöôùng moät maét xem

20 Qua khung cöûa soå boùng em döôùi maønh.

Haûi ñöôøng lôi laû xinh xinh,

Mi thanh dieän tuù veû nhìn nhö hoa.

Nghó raèng vuõ truï laø nhaø,

Ngöôøi trong boán beå aét laø deã quen.

Moûi loøng mô töôûng ñeán tieân,

Nhöng hôõi oâi, ngaøy thaùng lieàn troâi qua,

Nhìn tieân toâi cöù ngaån ngô,

Gaàn tieân chæ ngoù maø vô vaån saàu!

Röôïu löng baàu cöù löng baàu,

30 Saàu ñaày tim cöù daâng saàu ñaày tim.


Laùng dieàng caùch moät böùc rieàm,

Nhöng sao em vaãn im lìm nhö khoâng!

Ngoaøi trôøi möa ñoå treân soâng,

Uoáng roài queân töôûng queân mong aâm thaàm.

Röôïu röøng thòt choù moät maâm,

Ngoài ñau xöông soáng, ta naèm vuøi say.

Tình côø gaëp gôõ maûy may,

Ngoaøi ra ai coù bieát ai ñaâu laø.

Traêm naêm nhö boùng ngöïa qua,

40 Choác ñaâu moà maû moïc ra ñaày ñoàng.

Tôø môø trong coõi buïi hoàng,

Nhìn ra chæ thaáy röôïu noàng hieån vinh.

Moät beân röôïu, moät beân tình,

Thích em nhöng cuõng thích bình röôïu höông!

*Ít böõa laïi phaûi leân ñöôøng;

Baïn hoûi: “Huynh ñeä leân ñöôøng maàn chi?”

Ñaùp raèng: “Cuõng nhö choán ni,

Nôi naøo thì cuõng li bì say söa!”

Sôï khi ly bieät baát ngôø,

50 Beøn möôïn giaáy buùt thaèng cu lôùp nhì.

Giaáy raùch ngoøi buùt cuøn reø,

Ñang say cuõng raùng leø nheø ít caâu.

Vöøa vieát vöøa ñoïc gaät guø,

Vieát roài ñaõ quaét caàn caâu say meøm.

Toâi ñi chuùc raùo anh em

ÔÛ laïi löôùt khöôùt say meøm luoân khi.

Coøn coâ tieân nöõ xuaân thì,

Hoûi toâi, toâi bieát chuùc gì coâ ñaâu;

2252 DÖ HÖÔNG

Haõy nhôø böu ñieän thöû sao

60 Göûi nuï hoân ñeán maù ñaøo coâ nöông!

6-1956

_____________________

(1) Vaån vô muoân neûo chôï ñôøi laø nguyeân vaên khi vieát,

nhöng coù ngöôøi baïn vui chôi söûa laïi nhö vaäy, taùc

giaû vaãn ñeå nhö vaäy, chæ laø moät chuùt hoaøi nieäm coá höõu

LAÁY CHOÀNG GHIEÀN RÖÔÏU

(Taëng Coâ S. Tieáp theo baøi Röôïu vôùi tình yeâu)

Chim khoân tìm ñoã caønh lieàn,

Gaùi khoân löïa moät bôïm ghieàn göûi thaân.

Khoâng tham cuûa caûi ñaày saân,

Coâng haàu, quyeàn quí, chæ öng röôïu voø.

Laáy choàng say röôïu ñöôïc nhôø,

May noù cheát buïi cheát bôø khoûi choân. (1)

6-1956

_____________________

(1) Trong nhöõng baïn gaùi giang hoà lôùn nhoû cuûa Thaàn Saàu,

Saùu Leùn coù tính tình boäc loä hôn heát, deã khoùc, deã cöôøi,

deã vui, deã giaän, cho neân caäu thöôøng choïc gheïo coâ. Luùc

chuyeän troø coâ thöôøng ngoù say söa ngöôøi ñoái dieän,

nhöng ñoâi maét cuûa coâ coù taät hôi leäch ñi (moät chuùt leù

duyeân), loùng laùnh mô maøng, gioáng nhö coâ khoâng nhìn

thaúng maø laø len leùn. Töø ñoù coâ môùi coù tuïc danh nhö

vaäy. Cuõng chæ laø nhöõng kyû nieäm vui buoàn cuûa tuoåi treû.


TIEÂN NÖÕ RÖØNG XANH

(Taëng Em Minh Thieáu. Vieát trong ñeâm chôi röøng,

kyû nieäm ñeâm chôi röøng)

—“Taëng em, nhöng anh noùi ñeán thieáu nöõ naøo ñaây trong

baøi thô? Chò aáy haû?” — “Ngoïc Lan khoâng bao giôø khoùc.

Thieáu nöõ ñeïp xinh vaø mít öôùt nhö vaäy, laø em chôù coøn ai, coâ

chuùa nhoõng nheõo!” — “Haaa... anh choïc gheïo em! Khoâng

chôi vôùi anh nöõa ñaâu!”

Haõy boû heát vieäc ñôøi, ta boû heát.

Naøy em ôi ngoài saùt laïi anh ñaây.

Ñænh ñaù ta ngoài treân maáy töøng maây,

Vaø treân nöõa vaãn trôøi cao maây roäng.

*Kìa em thaáy moät ñoâi chim bay boång

Laáy khoâng trung lôùn voâ taän laøm nhaø.

Naøy em ôi, nhìn phong caûnh neân thô

Maø taïo hoùa daønh rieâng ai du töû.

Röøng giaø nuùi caû, ñaù choàng chôùn chôû

10 Laãn trong maây, trôøi vôùi bieån moät maøu.

Quaû ñòa caàu laø sôn thuûy nhieäm maàu

Maø caây coû vôùi muoân hoa raïng aùnh

Laø nhöõng neùt veõ thaàn buùt thaùnh.

Hoaøng hoân tím cuûa gioù nuùi chim ngaøn,

Ñeâm xanh lam cuûa saân coû ruïng traêng vaøng,

Tröa saùng laïng cuûa nhaïc thieàu vuõ truï,

Bình minh hoàng cuûa röøng hoa thanh tuù,

Keát thaønh cuoäc ñôøi nhaøn haï thaàn tieân.

2254 DÖ HÖÔNG

Em thaáy khoâng? Ñöøng nghó nöõa buoàn phieàn.

20 Haõy môû roäng ñoâi caùnh hoàn phôi phôùi,

Say söa ñi, ñöøng naêng noùi,

Haõy dang ra keát vôùi caùnh hoàn anh,

Giöõa caûnh thieân nhieân maây nöôùc höõu tình,

Nhö xa tít tuyeät muø ñoâi chim aáy.

Haõy cuøng anh xa cuoäc ñôøi voâ lyù,

Maø nghieâng ngöûa baàu vuõ truï neân thô

Uoáng höông ñôøi vaø ta caát tieáng ca.

*Nhìn xuoáng thaáy loaøi ngöôøi nhö kieán coû.

Thoâi em aï, vieäc ñôøi haõy gaùc boû.

30 Rieâng anh cuoàng, em cuõng muoán cuoàng sao?

Anh khoâng nôõ thaáy theá giôùi buoàn saàu

Coù hai keû cuoàng ñieân vì taøi saéc.

Haõy ñeå anh chòu rieâng phaàn tuûi cöïc.

Hoàn traéng trinh em chôù ñeå bôïn nhô,

Ñoái maét xanh vaø taâm naõo ngaây thô

Cuûa em haõy caát leân nhìn vuõ truï,

Ñeå tìm ñoïc nhöõng vaàn thô trong hoaøn vuõ,

Nhöõng vaàn thô cuûa maây ñoû trôøi xanh,

Cuûa röøng daøi gioù roäng, cuûa sôn thuûy höõu tình,

40 Vaên chöông aáy môùi eâm ñeàm tuyeät dieäu.

Haõy cuøng anh xa cuoäc ñôøi baån thæu,

Loái gaäp gheành hay cao vuùt ta ñi,

Ta ñi saâu caûnh röøng nuùi xanh rì,

Tìm moät choán ñìu hiu vaéng veû,

Ñeå ngoài laéng taâm hoàn, trong naõo trí,

Maø nghó suy leõ maàu nhieäm cuûa ñôøi.

Nöïc tröa heø ta taém suoái nöôùc töôi,

Maùt ñeâm thanh ta soi vaàng traêng toû,


Coåi heát aùo ta taém chôi luoàng gioù,

50 Phoàng ngöïc leân ta uoáng heát höông hoa.

Laáy baàu trôøi maët ñaát laøm nhaø,

Nuùi choùt voùt, ñænh laøm baøn ñeå röôïu.

*Ñeâm traêng toû, anh gaëp em ñang nguû

Beân bôø hoà, caûnh quaïnh queõ nhö mô,

Maët nöôùc xanh in boùng lieãu lô thô,

Röøng coû daïi vôùi caây cao saàm uaát.

Thaân maûnh mai trong lôùp xieâm traéng muoát,

Maët ngaây thô vaø phaûng phaát veû saàu.

Döôùi traêng ngaøn anh quì xuoáng cuùi ñaàu

60 Ñeå ngaém roõ göông hoa dung dieãm leä.

Thòt da em laãn aùnh traêng tinh theå,

Nhö giaù ñoâng, anh baát chôït laïnh mình.

Anh quì beân. Em vaãn nguû laøm thinh,

Maëc gioù giôõn xieâm y ñuøa toùc roái,

Maëc treân ñænh trôøi xanh traêng saùng roïi.

Moät luùc laâu em môùi seõ cöïa mình,

Môû maét ra nhìn caûnh vaät maàn thinh,

Roài ngaån ngô nhìn anh khoâng tieáng noùi;

Anh kinh haõi bôûi sôï em bieán khoûi,

70 Voäi naém tay em maø hoûi han raèng:

“Naøng laø traêng? Hay traêng aáy laø naøng?

“Coù phaûi aùnh traêng ñuùc thaønh thaân ngoïc?

“Naøng laø söông hay söông thaønh tuûy coát?

“Naém tay naøng, toâi caûm buoát tôùi xöông.”

Naøng ngaån ngô nhìn anh raát dòu daøng

Roài ngoài saùt vaøo loøng anh khoâng noùi.

Vuoát toùc em, anh ñieàm nhieân laïi hoûi:

“Hôõi naøng tieân trong cung ñieän Quaûng Haøn,

2256 DÖ HÖÔNG

“Côù chi buoàn maø böôùc xuoáng Traàn Gian,

80 “Naèm nguû laïnh giöõa röøng hoang hiu quaïnh?”

Khoâng coù tieáng traû lôøi. Anh nghe naëng

Treân vai anh. Em ñaõ nguû meâ say.

Maëc toùc em vaøo maët anh gioù laét lay;

Maëc haøng vaïn traêng sao treân ñænh nuùi

Vaãn tieáp tuïc ñi treân loä trình voâ hoái,

Nhöng ñeâm nay coù moät vò sao

Ñang moûi chaân döøng laïi, ngaû ñaàu

Treân vai anh, tìm giaác mô rieâng reõ...

*Töø thuôû tình côø gaëp naøng tri kyû,

90 Tính ñeán nay ñaõ heát maáy traêng troøn,

Naøng chöa cöôøi chaúng noùi tieáng chi hôn,

Göông maët vaãn raát trang nghieâm ñaøi caùc.

Anh gaïn hoûi, naøng nhìn anh giaây laùt,

Caëp maét trong ngaân nhö ngoïc löu ly,

Chuùt aâu saàu roài laëng leõ quay ñi.

Coù luùc anh naâng maët naøng gaàn laïi

Maø nhìn haøng raêng sang troïng saùng choùi

Cuûa naøng. Naøng dòu daøng taëng chieác hoân

Treân maù anh söïc nöùc muøi höông,

100 Roài laõnh ñaïm nhìn boùng caây ñaùm coû.

Anh quay nhìn con böôùm bay treân coû

Maø than raèng: “Chuùng ta quaù yeâu nhau.”

Nhöng boãng ñaâu hai haøng leä daït daøo,

Naøng nöùc khoùc ñeán ba ñeâm khoâng döùt.

Anh an uûi, naøng caøng tuoân nöôùc maét.

Ba tuaàn sau naøng môùi thoû theû raèng:

“Anh ôi, ñöøng noùi nöõa yeâu thöông.

“Bieát tình aùi laø moät ñieàu duy nhaát


“Ñaõ laøm em khoâng xieát bao buoàn böïc,

“Khoâng bieát bao nhieâu suy nghó öu phieàn,

“Anh gôïi chi cho em ñoäng can traøng!

“Anh. Anh haõy höùa laø khoâng noùi nöõa.”

Buoàn boãng xuoáng treân veû hoa trang nhaõ.

*Reùt daâng leân. Maët trôøi nguû laâu roài.

Traêng treã traøng, chæ vaøi caùnh sao rôi,

Gioù veà heát, röøng ñeâm u toái quaù.

Xa laêng laéc tieáng ì aàm ngoaøi bieån caû,

Roài bay xa maø maát ôû phöông trôøi.

Maây laïnh luøng chìm döôùi nuùi ta ngoài,

120 Moät con hoå ñöùng döôùi ñeøo gaàm theùt.

Ñaây ngoïn nuùi saùt ñænh trôøi, em bieát?

Trong loøng anh em nuõng nòu ngaû ñaàu,

Tay voùi cao in boùng neàn trôøi naâu,

Thuyeàn khoâng gian ñang chìm trong boùng toái, (1)

Dòu daøng chæ moät ngoâi sao saùng choùi.

6-1956

_____________________

(1) Laáy yù baøi thô ‘Chieác taøu vuõ truï’

2258 DÖ HÖÔNG

HAI OÂNG SUI GIA UOÁNG RÖÔÏU

__“Con caùi cuûa tui nhö cuûa anh,

Cuûa anh nhö cuûa vôï toâi sanh,

Nhö anh nhö theå con tui vaäy,

Cuõng theå nhö tui con cuûa anh.”

Bôïm noï tieáp lôøi: “Toùm laïi tui,

Anh sui gaû vôï cho con tui,

Vôï anh nhö vôï cuûa tui vaäy,

Con cuûa vôï anh nhö vôï tui.”

Bôïm kia gaät guï, boãng la: “Oaùi!

10 Taàm baäy! Maày say maày noùi saùi.”

Bôïm noï hoûi raèng: “Saùi choã naøo,

Tao maày cöôùi gaû nhau laø phaûi?

Con maày laøm sui vôùi con tao,

Tao cöôùi hoûi maày saùi choã naøo,

Haû maäy?” Saün tay choäp huõ röôïu

OÂng sui bôïm quaúng, cuøng laên nhaøo.

6-1956


CÔØ RÖÔÏU

Naêm bôïm röôïu say baøy cuoäc chôi,

Ngöïa, xe, phaùo, toát saép lôi khôi,

Möôøi tay caáu xeù, moàm la heùt,

Côø rôùt xuoáng saøn choù gaëm nhôi.

Maõ töôûng laàm xe, toát ngôõ phaùo,

Töôùng, quaân, heát saïch vaãn chöa thua.

Nhöõng traøng tuïc tóu ñem ra ñaáu,

Caû bôïm caû baøn laên maáy tua.

Be baùt cuøng côø truùt xuoáng ñaát

10 Ñaõi cho baày choù böõa xôi ngon.

Côø caây bôïm ñaùnh chöa neân thích,

Cuøng ñaám nhau chôi cho ñaõ ñoøn.

6-1956

THUYEÀN CHÌM

(Göûi Thaày Hai Saùng, Chuøa Long Vaân Töï, Bình Hoøa)

Toâi kieáp ña ñoan vôùi huõ heøm,

Muoán tu nhöng laïi cöù say mem.

Chieác thuyeàn baùt nhaõ ñi Taây Truùc,

Chôû khaúm baàu be phaûi bò chìm.

6-1956

2260 DÖ HÖÔNG

MUØA THI

Ñaàu caønh phöôïng vó ñôm boâng,

Laø muøa trai gaùi chôø mong ñoaït baèng;

Haõy mang theo xò röôïu röøng,

Ñeå duø aên ôùt cuõng raèng khoâng cay (1).

Nöûa xò röôïu löng giaét tuùi quaàn,

Ta ñi thaát theåu vaøo trong saân.

Böõa nay keát quaû kyø thi Tuù (2),

Luùc nhuùc ñaàu ngöôøi ñua noùi vaên...

Baïn höõu huyeân thieân cöôøi laïi noùi,

10 Coøn ta sao ngaån ngaån ngaây ngaây,

Moät tay vòn laáy ñaàu be röôïu,

OÙc nghó vu vô maáy moùn caày (3).

Baïn höõu loøe nhau vaên vôùi saùch,

Tuùi ta chæ coù vaøi khoâ chaïch (4);

Ñau loøng tuûi phaän maø buoàn thiu,

Nhìn xuoáng ñoâi giaày ñaõ naùt raùch.

Chuû khaûo ñoïc teân caùc thí sinh,

Caáp baèng laøm khoå keû coâng khanh.

Röôïu ta naèm nhaáp treân saân coû,

20 Chôït thaáy aùnh chieàu ñaõ nhuoäm caønh!

Ngöôøi ngöôøi luõ löôït keùo nhau veà,

Heát moät muøa thi, naêm quaù choùng,

Vô vaån nghó ñôøi töïa boùng caâu,

Maø queân nghe ngoùng mình ñoã, hoûng?


Beân leà voâ ñònh ta ñang ñi,

Maëc lôïi, maëc danh, maëc ngöïa xe,

Maëc tieáng giôõn ñuøa boïn môùi ñoã,

Ta ñi luûi thuûi, böôùc laàm lì.

Maëc keä phoàn hoa neáp raïng ngôøi,

30 Maëc thôøi, maëc vaän, maëc töông lai,

Veà ñeâm, trong ngoõ moøn taêm toái,

Doác xò meâ man ta uoáng hoaøi.

Caùch maáy böõa sau ta quaù cheùn

Say meøm, veà queïo tröôùc saân tröôøng,

Caém ñaàu luûi xuoáng. Luùc tænh giaác

Thaáy giaáy tôø gì daùn doïc ngang?

Luùi huùi ta xem, ñoïc laåm nhaåm,

Roõ raøng laïi coù caû teân ta!

Coùc caàn, naøo ñoã hay khoâng ñoã,

40 Ta cuõng laø ta, khaùc chi ta?

7-1956

_____________________

(1) Traàn Teá Xöông (Tuù Xöông), trong baøi ‘Thi hoûng’ coù

caâu:

Hoïc ñaõ soâi côm nhöng chöûa chín,

Thi khoâng aên ôùt theá maø cay.

(2) ‘Tuù’ noùi taét ‘Tuù Taøi’. Chöông trình trung hoïc ôû mieàn

nam Vieät Nam döôùi thôøi ñeä nhaát coäng coäng hoøa cuûa

chính phuû Ngoâ Ñình Dieäm, baèng caép Tuù Taøi chia laøm

hai phaàn. Sau khi hoïc xong lôùp Ñeä Nhò, hoïc sinh thi

laáy chöùng chæ goïi laø Tuù Taøi phaàn thöù nhaát hay laøTuù

2262 DÖ HÖÔNG

Taøi moät. Coù chöùng chæ Tuù Taøi moät môùi ñöôïc nhaän

nhaäp hoïc lôùp Ñeä Nhaát. ÔÛ lôùp Ñeä Nhaát hoïc sinh ñöôïc

phaân ban chuyeân moân, nhö trieát hoïc, toaùn hoïc hay vaên

chöông. Hoïc xong lôùp Ñeä Nhaát, hoïc sinh thi laáy chöùng

chæ Tuù Taøi phaàn thöù hai, hay vaén taét laø Tuù Taøi hai.

Sau khi thi ñoã hai chöùng chæ Tuù Taøi, seõ ñöôïc Boä Quoác

Gia Giaùo Duïc caáp cho baèng caáp Tuù Taøi Toaøn Phaàn.

Chöông trình giaùo duïc ñöông thôøi raäp khuoâng cheá ñoä

giaùo duïc cuûa Phaùp quoác.

Naêm 1956 ôû mieàn nam Vieät Nam chöông trình tuù taøi

chöa ñöôïc Vieät ngöõ hoùa. Thí sinh haàu heát laø hoïc troø di

cö töø mieàn baéc sau hoäi nghò Giô-Neo chia ñoâi quoác gia

Vieät Nam. Vaøi thí sinh mieàn nam cuõng nhö Thaàn Saàu

tham döï cuoäc thi luùc baøi thô naøy vieát ra ñeàu do hoï hoïc

töï do, hoaëc nhaûy lôùp. Naêm ñoù vaøo khoaûng hai nghìn

röôõi thí sinh toaøn quoác döï thi Tuù Taøi phaàn thöù hai

trong ñoù khoâng tôùi naêm traêm thí sinh ñöôïc truùng cöû.

Thí sinh tröùng cöû ñöôïc xeáp laøm boán haïng: öu, bình,

bình thöù vaø thöù, thöù nghóa laø chæ ñuû ñieåm ñeå ñoã maø

thoâi. Thí sinh bò rôùt coù cô hoäi hai thaùng sau, vaøo

khoaûng thaùng taùm döông lòch, thi laïi laàn thöù hai. Moãi

naêm chæ coù hai laàn thi, neáu hoûng heát ñaønh chôø naêm tôùi.

Cuõng naêm ñoù khoâng ai ñöôïc haïng öu hay haïng bình,

khoâng tôùi möôøi thí sinh ñöôïc haïng bình thöù, haàu heát laø

hoïc sinh tröôøng Chu Vaên An, trong ñoù rieâng lôùp Ñeä

Nhaát B4 ñöôïc bieát coù anh hoï Traàn, coâ Haø Döông vaø

Thaàn Saàu.

Nhaéc laïi cuõng hôi maéc côõ, tröôùc ñoù Thaàn Saàu töøng noùi

vôùi baïn hoïc mieàn baéc laø haén mieàn nam seõ daãn ñaàu

cuoäc thi. Nhöng baøi thi vaät lyù traøng giang veà ñoäng cô


hôi nöôùc aùp duïng treân taøu hoûa ñaõ laøm haén vôõ moäng.

Gaàn moät taù caâu hoûi trong hai tieáng ñoàng hoà, haén chæ

sai vì tính soá hoïc töø vaøi döõ kieän ñaàu tieân veà giaûn ñoà

coâng xuaát Watt, dó nhieân sai soá aûnh höôûng lieân tuïc ñeán

nhöõng pít-toâng, xi-lanh, then chuyeàn chuyeån ñoäng,

baùnh xe, ma xaùt, dung löôïng nöôùc laøm nguoäi. Khi ñeå

buùt xuoáng haén ñaõ bieát nöôùc laøm nguoäi quaù ít vaø khoâng

hôïp lyù. Haén khoâng coøn thì giôø xem laïi töø ñaàu, chæ vieát

moät ghi chuù beân caïnh cho giaùm khaûo. Nhöng ít nhaát

haén ñaõ hoaøn taát taát caû caâu hoûi, trong khi nghe ñoàn taát

caû thí sinh hoaëc chæ laøm xong giaûn ñoà Watt, hoaëc

nhieàu hôn cuõng boû cuoäc nöûa chöøng. Chuùt chi tieát ruoàm

raø naøy chæ laø löu nieäm moät neàn giaùo giuïc cam go vaø söï

haõnh dieän cuûa hoïc sinh ñöông thôøi.

(3) Choù laøm thòt naáu roài thì goïi laø caày

(4) Chaïch laø caù ôû ñoàng ruoäng, nhoû baèng ngoùn tay vaø daøi

chöøng moät gang

2264 DÖ HÖÔNG

THÔ THAÈNG LAØM THÔ

(Taëng oâng baïn ham laøm thi só ôû Haøng Xanh)

Caâu chaúng ra caâu, lôøi chaúng lôøi,

Ròt raøng maáy chöõ ñoïc nghe chôi.

Ngaøy ngaøy naën goït eùp ra vaän,

Toái toái ngaâm nga cöôøi phaù trôøi.

Caâu cuït caâu daøi treùo caúng ngoãng,

Ngaâm ñi ngaâm laïi ñeáu thoâng hôi.

Laøm xong ñem haùt ru con nguû,

Khoán, noù khoùc leân nhö thoåi coøi!

Keïp theo baøi thô treân göûi cho anh chaøng hoï Leâ ôû ñöôøng

Haøng Xanh coøn coù maáy doøng nhö vaày: ‘Neáu chaúng thaønh

aâm vaän, chaúng tuaân theo nieâm luaät cuûa thô, caâu ngaén caâu

daøi nhö toa thuoác baéc, thì sao chaúng vieát vaên thöôøng cho

khoûe? Daân toäc daõ man laïc haäu thöôøng hieåu nghóa töï do

moät caùch roäng raõi hôn ngöôøi vaên minh, vaø thô töï do laø

möôïn côù ñeå tha hoà baét naït töø ngöõ. Thô maø laïi meänh danh

töï do thaät laø ñieàu ngu xuaån nhaát, sæ nhuïc cha meï vaø caû

tieàn nhaân, Cao Baù Quaùt phaûi soå muõi (1), Hoà Xuaân Höông

phaûi cheát vì töùc (2)!’ Maáy doøng treân vì vaäy ñaõ gaây tai naïn.

Thanh nieân treû tuoåi hoï Leâ ñöông thôøi cuõng môùi taäp taønh

kyù giaû cuûa taïp chí Phoå Thoâng, heïn gaëp Thaàn Saàu ôû quaùn

aên nôi ngaõ ba Chôï Nhoû, Phuù Nhuaän. Tình côø Nguyeãn Vaên

Toân (töùc Toân Taån) chaïy xích loâ maùy qua ñoù, chôït thaáy

Thaàn Saàu töø trong quaùn huû tíu vaêng ra teù xuoáng leà ñöôøng.

Haén laät ñaät döøng xe laïi. Song hoï Leâ coøn nhaøo ñeán keùo

Thaàn Saàu daäy, boài theâm vaøi ñaám, trong khi caäu beù khoanh

hai tay che maët neù ñoøn. Lieác thaáy Toân Taån, Thaàn Saàu noùi

lôùn: “Maày khoâng ñöôïc xen vaøo.” Toân Taån daäm chaân heùt


to: “Taïi sao maày khoâng ñaùnh laïi noù?” Cuoái cuøng Toân Taån

xaán tôùi, xoâ maïnh hoï Leâ baät ra vaø gaàm leân: “Maày tôùi soá

roài! Maày bieát maày ñang ñaùnh ai ñoù khoâng? Chuùa truøm ma

coâ! Thaàn Saàu!” Hoï Leâ lieàn khöïng laïi, maët ñoåi saéc, ñoâi

maét môû to nhìn maët baàm söng, muõi ròn maùu cuûa caäu beù,

nhöng Thaàn Saàu ñaõ thoát: “Xin loãi nha.” Caäu quay sang

Toân Taån vaø tieáp: “Chôû toâi veà taém röûa.” Roài caäu cuøng Toân

Taån ñi laïi chieác xích loâ maùy ñang coøn noå xìn xòt beân leà

ñöôøng. Toân Taån hoûi: “Sao maày khoâng ñaäp noù moät caùi cho

noù veà uoáng ba möôi thang thuoác?” Thaàn Saàu chæ ñaùp:

“Taïi toâi coù loãi.” Ít laâu sau hay chuyeän nhö vaäy, Minh

Thieáu noùi: “Phaät Baø Quan AÂm ñaõ daïy raèng con eách cheát

vì caùi mieäng.” —“Quan AÂm hay laø em? Noùi baäy noùi baï!”

Naøng cöôøi doøn tan tieáp: “Chaúng phaûi sao? Neáu con eách

khoâng keâu ‘oaïch oaïch’, ngöôøi noâng phu ñaâu bieát choã ñeå

ñeán vaø noù seõ khoâng bò chaët ñaàu loät da!” Duø dôû hay, laïi

moät laàn nöõa, moãi baøi thô laø moät löu nieäm cuûa anh em baïn

höõu thuôû coøn thô treû.

7-1956

____________________

(1) Cao Baù Quaùt coù caâu:

Ngaùn tay caùi muõi voâ duyeân,

Caâu thô Thi Xaõ, con thuyeàn Ngheä An'

ví thô cuûa nhoùm Thi Xaõ nhö maém chôû treân thuyeàn

Ngheä An, xöù saûn xuaát maém.

(2) Hoà Xuaân Höông trong baøi ‘Boïn Ñoà Doát’ coù caâu:

Ai veà nhaén baûo phöôøng loøi toùi,

Muoán soáng, ñem voâi queùt traû ñeàn.

cheâ boïn vieát thô laøm dô baån ñeàn.

2266 DÖ HÖÔNG

NOÃI BUOÀN CUÛA COÂ CON GAÙI

NGUYEÃN TÒCH

(Taëng Coâ Lan)

Saùng chieàu mai moái laïi qua,

Traàu cau laøm leã xin cha keát tình,

Maø cha chaúng ngoù chaúng nhìn,

Naèm oâm voø röôïu maëc tình duyeân con.

Loøng con — cha hôõi — heùo hon!

Moät chim saàu nhaïn ñaàu non chaäp chôøn.

Cha say suoát saùu thaùng troøn,

Nöûa naêm con vaãn troâng moøn caùnh chim.

Ñeâm naèm ñeám nhòp con tim,

10 Cöù ñeám moät nhòp laø theâm moät buoàn.

Vaúng nghe roän raõ cuoái nguoàn,

Göôm khua giaùo ñoäng sa tröôøng ñaâu ñaây.

Ngöïa ñi thaây ngaäp maùu laày,

Tay côø tay kieám boùng ngöôøi haøo hoa.

Mòt muø Thuïc Nguïy can qua (2),

Bieát ai baù ñaïo ai laø ñeá vöông?

Möôøi hai beán nöôùc hoàng nhan,

Thaân con bieát tính theo ñaøng naøo ñaây.

Thì giôø nhö theå teân bay,

20 Naêm naêm thaùng thaùng ngaøy ngaøy thoaùng qua.

Muøa xuaân naøo coù ñôïi chôø,

Caønh mai raøy cuõng coãi giaø coøn ñaâu.

Chaøng Tö Maõ coù hay ñaâu

Ngaøy ñeâm cha thieáp heát baàu laïi be.

Giaän ñôøi cha coù keå gì

Phaän con lôõ moät xuaân thì vôùi ai.


Maét nhìn mai moái vaõng lai

Hoàn con thoi hoùp hoâm mai troâng chôø.

Ngaøy vui coù ñeán bao giôø,

30 Ngoaøi hieân nhaønh lieãu ñaõ xô xaùc nhieàu.

Ñôïi chôø traêng cuõng gaày hao,

Buoàn oâi, voâ taän — Ñeâm sao quaù daøi.

7-1956

____________________

(1) Nguyeãn Tòch laø hieàn nhaân cuoái thôøi Tam Quoác beân

Trung Hoa. Tö Maõ Chieâu, vua nöôùc Nguïy, muoán laøm

sui gia, nhöng Nguyeãn Tòch cheâ doøng Tö Maõ xaûo nònh

neân cöù giaû say khoâng tieáp.

(2) Vaøo thôøi Tam Quoác, Trung Hoa chia laøm ba nöôùc

Thuïc, Nguïy vaø Ngoâ. Thuïc Nguïy can qua nghóa laø chieán

tranh giöõa nöôùc Thuïc vaø nöôùc Nguïy.

2268 DÖ HÖÔNG

TÌNH KHOÂNG CAÂN XÖÙNG

(Coâ P.T.H., baïn cuøng lôùp Ñeä Nhaát B4 Tröôøng Trung Hoïc

Chu Vaên An, Saigon. Tieáp theo baøi Veä Nöõ Ñaõ Ra Ñôøi.)

Trong dòp nghæ heø, moät buoåi toái, Thaàn Saàu coù gheù qua

ngoâi nhaø treân ñöôøng Nguyeãn Vaên Hoïc, Gia Ñònh. Caäu ñaõ

xeáp baøi thô goïn gheõ ñeå trong tuùi aùo cuøng vôùi möôøi ñoàng

baïc tieàn nguyeät lieãm cuûa tröôøng hoïc maø caäu thieáu nôï coâ.

Sau cuoäc vieáng thaêm chuyeän troø vôùi vôï choàng coâ, caäu caùo

töø, luûi thuûi ra veà, baøi thô vaø möôøi ñoàng vaãn giöõ nguyeân

trong tuùi aùo.

“Xuaân phong haï vuõ saàu saùt nhaân !

“Nhöng H_ ôi sao vaãn muoán caàu thaân

“Vôùi ngöôøi baïn cô haøn laïi baát trí?

“Sao vaãn nhôù thöông chi moät ngöôøi chæ

“Quanh naêm tieâu saàu cheùn röôïu vaàn thô?

“Treân doøng ñôøi toâi troâi giaït höûng hôø,

“Cuoäc phuø phieám toâi chaùn chöôøng taát caû!”

*Töø daïo thaáy baïn ta xinh ñeïp quaù,

Maët nhö hoa vaø taâm naõo phi thöôøng,

10 Nhöng vôùi ta raát nhuùn nhaën deã thöông,

Ñaày loøng kính aùi, troïn nieàm trung tín,

Ñoäng traéc aån ta daèn loøng caâm nín

Moái tình naøng ñang chan chöùa höông men.

Caøng teä hôn, ta thay traéng ñoåi ñen,

Taïo hình thöùc che giaáu mình tuyeät ñoái.

Töôûng naøng daïi khoâng bieát ta dan doái,

Chính ta khôø, naøng caøng hieåu buoàn theâm!

*


—“Bôûi vì sao?”

Naøng ñaõ hoûi töøng ñeâm,

Töøng ñeâm laïi, ñeâm qua, ñeâm giaù laïnh,

20 Töøng ñeâm moät, töøng ñeâm buoàn coâ quaïnh

Vaø töøng ñeâm cho suoát quaõng ñôøi daøi...

Raát phong löu naøng naâng nheï baøn tay

Khi ñaõ thoát vôùi ta caâu hoûi aáy.

Chæ ba tieáng laøm tim ta boác chaùy;

Ta cuùi ñaàu, roài laëng leõ böôùc ñi.

Naøng nhìn theo vôùi aùnh maét löu ly,

Ñoaïn quay laïi, daáu haøi in leà coû.

Coøn ñoàng voïng beân tai ta to nhoû

Tieáng du eâm cuûa thieáu phuï xuaân thôøi;

30 Trong trí ta coøn aùnh maét tuyeät vôøi

Lung linh choùi nhö muoân ngaøn sao saùng.

Hoái tieác coäng aên naên vaø buoàn chaùn

Ta guïc ñaàu vaøo coå thuï beân ñaøng.

*Naøng aâm thaàm khoâng moät tieáng than van

Caâu ngaén aáy, khoâng bao giôø thoûa maõn,

Vaø moãi baän ñoâi reøm mi leä raïn!

Ta ñau loøng töôûng tôùi moät ñeâm nay,

Beân cöûa soå moät caùnh môû, caùnh caøi,

Naøng ñöùng töïa ngöôùc nhìn maûnh traêng khuyeát.

Leä ta ñoå maø loøng buoàn keå xieát,

Ta than raèng: “Naøng ñang ôû phöông moâ?”

*“Hôõi oâi, toâi chæ laø ñöùa ngaây ngoâ!

“H_ ôi haõy tìm cuoäc ñôøi töôi saùng,

“Trao tin töôûng cuøng hình haøi xöùng ñaùng

“Cho lang quaân coù hoïc thöùc, haøo hoa;

2270 DÖ HÖÔNG

30 “Soáng traêm naêm xaây caát moäng laàu hoa,

“Sinh con caùi taïo gia ñình phong nhaõ,

“Cho boõ moät ñôøi taøi saéc quí hoùa.

“Baø Maintenon ñeïp duyeân vôùi Louis,

“Xaù chi oâng Scarron ngu si (1);

“Thöông laø thöông taïm moät thôøi thoâi chôù.

“Xin ñöøng nghó gì toâi, cuõng ñöøng nhôù,

“Keû heøn naøy naøo saùnh noåi Ceùsar (2)?

“Vöøa chaïm ñôøi ñaõ thaáy baát löïc maø!”

*Ta bieát baïn ta ñaõ raát buoàn baõ,

Vì phaûi nghe nhöõng lôøi baïc beõo quaù.

Nhöng maø ta khoâng bieát noùi dòu daøng.

Ta muoán baïn ta haïnh phuùc giaøu sang

Vôùi keû khaùc maø ta cho xöùng ñaùng.

*Ta chæ laø phöôøng du coân phoùng ñaõng,

Vuøi trí ngu trong ly röôïu cuoäc cöôøi,

Thaùng ngaøy qua maøi mieät caûnh vui chôi,

Doác voø röôïu maø tìm côn sung söôùng!

*Ta khoâng muoán thoát nhöõng lôøi ñau ñôùn,

Vì sôï raèng veà sau neáu baïn ta,

Höõu tình coøn theo doõi veát chaân ta,

50 Phaûi rôi leä maø khoùc ngöôøi laëng nhaëng.

Ai caén phaûi traùi tình môùi bieát ñaéng!

“Haõy xin Baø ñöøng nhôù, cuõng ñöøng thöông,

“Toâi aên naên, toâi hoái haän traêm ñöôøng!

(“Haõy xin Baø xem nheï chuyeän dôû dang,

“Toâi aên naên, toâi hoái haän muoân vaøn!)


“Vaø toâi chaéc döôùi muoân ngaøn ñaùy moä

“Neáu ta boác nhöõng traùi tim quaù coá,

“Seõ thaáy raèng khoâng soùt traùi tim naøo

“Khoâng meû traày nhieàu ít veát thöông ñau

60 “Coøn ñeå laïi khi soáng nôi traàn giôùi.

“Toâi bieát Baø raát khoan dung hieàn aùi,

“Nguyeän moät mình toâi chòu gaùnh tình saàu.

“Baø coøn nghó ñeán toâi nöõa maëc duø,

“Toâi ñaõ thaáy tình toâi khoâng caân xöùng.”

*Töø daïo aáy ta bieát naøng löõng thöõng

Theo thôøi gian vaãn thaàm nhôù moät ngöôøi.

Muøa ñoâng veà laùc ñaùc laù khoâ rôi,

Naøng vaãn böôùc beân doøng ñôøi laëng leõ.

Nhìn laù ruïng nhö thaáy tình nöùt neû

70 Vaø tim naøng baêng giaù döôùi muøa ñoâng,

Leä nöùt thaàm hoen oá ñöôïm traøo loøng.

Trôøi buoàn baõ, chæ vaøi luoàng gioù thoåi.

—Hôõi oâi, loøng ta xieát bao saàu tuûi!

7-1956

__________________________

(1) Marquise de Maintenon (1635-1719) thaønh hoân vì caàn

thieát vôùi Scarron, moät vaên thi só laõo thaønh. Sau baø laøm

vôï cuûa vua Louis 14 nöôùc Phaùp, ñöôïc tieáng laø ngöôøi

khoân ngoan vaø nhaân ñöùc. Thaät ra, Scarron laø ngöôøi

raát toát ñoái vôùi baïn höõu, vì quaù haøo hieäp maø, ñaùng leõ

raát giaøu coù, laïi trôû thaønh tuùng thieáu.

(2) Ceùsar (100-44) laø töôùng laõnh vaø nhaø ñoäc taøi cuûa ñeá

quoác La-Maõ tröôùc kyû nguyeân Thieân Chuùa giaùo.

2272 DÖ HÖÔNG

Tình khoâng caân xöùng

(Haäu caûnh laø haønh lang cuûa tröôøng Trung hoïc Petrus Kyù,

ñöôøng loä töø phía tay maët töø coång chính cuûa tröôøng thoâng

qua coång nhìn thaáy giöõa haønh lang laø con ñöôøng Thaàn Saàu

thöôøng möôïn ñi taét qua tröôøng Trung Hoïc Chu Vaên An)


NGUÛ TREÂN CAÂY

Quaù tröa hoâm aáy bôïm say quaét

Be, aùo vöùt treân bôø, loäi raïch,

Buøn ngaäp quaù ñuøi, bôïm ngaõ xieâu,

Caû tay buøn daáy vaø maøy maët.

Leo choùt caây baàn cao, gioù maùt,

Moùc chaân vaøo nhaùnh bôïm naèm chôi,

Thiu thiu ñaùnh moät giaác meâ tôi,

Moät caùi chim saâu ñaäu choùt muõi.

Vaøi côn gioù laù ruïng aøo aøo.

10 Bôïm vaãn nguû say, trôøi ñaõ chieàu.

Thöa thôùt maây cao, nöôùc ñaõ lôùn

Traøn bôø, troâi maát aùo, be baàu.

7-1956

2274 DÖ HÖÔNG

ÑÓA TIEÁT CANH

(Göûi Coâ Lyù Tâhieân Höông, xoùm Ñöôøng Raày,

Phuù Nhuaïân)

Hoài chieàu ñang uoáng vui vaày

Cuøng baïn beân xoùm Ñöôøng Raày, boãng em

Ñaâm saàm böôùc ñeán döôùi theàm,

Giaän anh uoáng röôïu chaúng theøm ngoù anh.

Khaùch chôi môøi ñeán taâm tình,

Dòu daøng em cuõng ñeán lieàn ngoài chôi.

Thaáy anh uoáng maõi uoáng hoaøi,

Uoáng nhö roàng laáy nöôùc ngoaøi bieån ñoâng,

Nhìn anh, em thaáy ngaïi nguøng,

10 Tim se thaét vôùi taám loøng xoùt xa,

Nhieàu laàn noùi caûn qua loa

Raèng: “Anh neân nghó cho xa nhöõng ngaøy

“Khi maø röôïu nhaäp hình haøi,

“Thaèng ghieàn mang moät cuoäc ñôøi laàm than.”

Laèng nhaèng nhöõng tieáng khuyeân lôn,

Anh suøng trong buïng, nhöng côn ghieàn nhieàu,

Maëc em cöù noùi ñuû ñieàu,

Anh cöù roùt cöù noác lieàu moät hôi

Ba boán naêm baûy chín möôøi

20 Ly naøo cuõng ngaäp traøn ngoaøi baøn aên.

Loøng em chi xieát baên khoaên,

Xoùt can traøng, laáy tay daèn ngaên anh.

Böïc loøng böng ñóa tieát canh

Dang tay anh neùm vaøo mình cuûa em.

Laëng thinh em ruùt lui eâm.

Coøn anh cöù cheùn nöûa ñeâm môùi veà.

Söông rôi, gioù laïnh ñöôøng khuya,


Caây rung xaøo xaïc, chim veà leû loi.

Anh ñi vaø nghó cuoäc ñôøi,

30 Söïc tænh thöông xoùt con ngöôøi chieàu qua.

Neáu traùch anh quaù say söa,

Meâ aên tham uoáng ñeán maø cuoàng ñieân,

Queân em, chaúng nghó ñeán tình,

Chaéc gì ñaõ ñuùng, vì anh cho daàu

Muoân nghìn loï beå ñoå vaøo

Caøng uoáng caøng tænh, trí laøu laøu trong!

Chaúng qua vì chuùt noùng loøng,

Laøm tim em raïn vaø loøng em ñau.

Hình nhö coù moät nhieäm maàu,

40 Tim anh cuõng baét maïch saàu tim em.

Ñöôøng khuya, buoàn ngaám eâm eâm

Vaøo loøng anh, thaân cuõng eâm aû buoàn;

Buoàn ñaâu vöôùng caû loái moøn,

Böôùc ñi cuõng thaáy vöôùng buoàn naëng chaân,

Laù caây buoàn vöôùng naëng oaèn,

Buoàn rung rinh ôû muoân ngaøn aùnh sao.

Lang thang im laëng cuùi ñaàu,

Anh ñi luûi thuûi nghe saàu naëng vai.

Luùc naøy coù leõ em ôi,

50 Em ñang töïa cöûa nhìn ngoaøi maùi hieân

Vaøi caây lieãu ruû laëng yeân,

Sao thöa thôùt, maø maét hoen leä hôøn.

Em ôi, ngöôøi moät neûo ñöôøng,

AÁy laø ñònh meänh, chôù buoàn naõo chi.

Ñôøi em sang quí ñuû ñaày,

Coøn ngoaøi quan aûi daëm daøi gioù söông,

Traêm naêm möa naéng phuõ phaøng,

Maëc anh luûi thuûi cho taøn kieáp ñi.

2276 DÖ HÖÔNG

Nhôù nhau neáu coù ñoâi khi,

60 Nhôù chuyeän ñóa tieát canh naøy chieàu qua,

Xeùt cuøng dó vaõng cuûa ta,

Chæ coù kyû nieäm naøy laø khoù queân.

7-1956

SAY ÑI XE ÑAÏP

Chieàu roài gioù maùt bôïm quaét nheø,

Tay caëp naùch ve, tay daét xe,

Giöõa loä côõi leân, ngaõ xuoáng, maëc

Löu thoâng öù ñoïng ngheït bôø leà.

Leø nheø bôïm chöûi cha xe coä,

Laøm hieäu bôïm ngaên moät quaõng ñöôøng,

Roài bôïm thung dung ngoài giöõa loä,

Söûa xe, thaùo baùnh ra tang hoang.


Laån thaån bôïm ñem caùi baùnh sau

10 Raùp vaøo theá baùnh ôû ñaèng ñaàu.

Roài ñem baùnh tröôùc raùp ñaèng cuoái,

Quaán ngöôïc daây seân... Bôïm töï haøo:

Laø moät kyõ sö saùng kieán môùi,

Cheá ra xe ñaïp kieåu taân thôøi;

Roài la, roài heùt, ca voïng coå,

Côûi aùo bôïm ngoài baét raän chôi!

7-1956

THIEÁU NÖÕ ÑÖÙNG BEÂN GA

hay laø LOÃI HEÏN VÌ SAY

(Göûi Coâ Hoaøng Thò Nguyeät, ôû Tuy Hoøa. Heïn gaëp

taïi nhaø ga Thaùp Chaøm, Phan Rang. Tieáp theo baøi

‘Buoåi tieãn ñöa’)

Naèm nghe baùnh saét chaäm daàn,

Tieáng khua caønh caïch laàn laàn thôùt thöa.

Ngoeûo ñaàu qua cöûa nhìn ra,

Nuùi röøng luøi laïi nhaø ga tieán daàn.

Thaáy vaøi thieáu nöõ taàn ngaàn

Toùc maây xoõa roái gioù röøng laét lay,

Moâi son maét phuïng tuyeät vôøi,

AÙo xieâm tha thöôùt döôùi trôøi phaát phô,

Nöûa saàu ñöùng töïa beân ga,

10 Maëc cho haønh khaùch laïi qua oàn aøo.

Nhöõng ñoâi maét tím moät maøu

2278 DÖ HÖÔNG

Ñaêm ñaêm töøng chieác toa taøu tìm ai?

Coøi taøu queng queùc moät hoài,

Voâ tình baùnh saét laïi loâi ñoaøn taøu.

Ñuøng ñuøng saét nghieán leân nhau,

Nhaø ga beù nhoû luøi sau xa daàn.

Ngoeûo ñaàu nhìn nöõa moät laàn,

Maáy coâ vaãn ñöùng taàn ngaàn nhìn theo,

Gioù lay xieâm aùo bay veøo,

20 Laù vaøng truùt xuoáng khaùc naøo nhö möa,

Röøng lam nuùi moác reâu môø

Boùng chieàu nhôït nhaït, höõng hôø maûnh traêng.

Söï ñôøi naèm nghó laêng nhaêng,

Caát tay öïc heát raùo phaêng nöûa voø.

Ñôøi anh laõng töû giang hoà,

Laáy chi laøm beán laøm bôø tình yeâu.

Hoâm qua töø cöûa con taøu

Thaáy em ñang ñöùng aâu saàu beân ga

Ñôïi anh. Em cöù ngôõ laø

30 Nôi heïn gaëp gôõ anh ñaø laõng queân.

Nhöng em ôi, hôõi naøng tieân

Cuûa loøng anh! Anh coù queân bao giôø.

Con taøu vaãn ñoã beân ga,

Nôi em ñaõ ñöùng ñôïi chôø boùng yeâu.

Voâ tình thay, loãi heïn nhieàu,

Treân toa anh vaãn naèm meøo say söa.

Maëc cho em cöù ñöùng chôø,

Maëc cho söông xuoáng bieác môø röøng xanh.

Laïnh luøng taøu laïi laên nhanh,

40 Mang anh caû röôïu caû bình loâi ñi.

7-1956


YEÂU IN ÍT, YEÂU LAÂU DAØI...

(Taëng Em Minh Thieáu. “Cöù moãi laàn, anh muoán hoân em

traêm caùi nghìn caùi.”— “Anh lì lôïm ôi, haõy nhôù em chuùt

chuùt vaø nhôù em luoân luoân, haõy yeâu em in ít vaø yeâu em laâu

daøi.”)

Xin chôù yeâu em quaù voäi vaøng,

Caûm thoâng naøo cuõng phaûi thôøi gian.

Beû hoa quaù sôùm hoa taøn sôùm,

Chæ sôï roài ra seõ ngôõ ngaøng.

Xin chôù yeâu em quaù nhieät noàng,

Vì em lo sôï traän cuoàng phong

Tröôùc sau cuõng coù hoài chung cuoäc,

Ñeå laïi hoang taøn khaép nuùi soâng.

Xin chôù yeâu em quaù vuõ phu,

10 Em khoâng chòu noåi ñöôïc daøi laâu.

Ñöøng laøm em söôùng ñeán ngaây ngaát,

Em chaúng hoài sinh deã ñöôïc ñaâu.

Tay anh ñuïng ñeán thòt da em,

Xin chôù laøm em röôùm maùu tim,

Thöông tích seõ khoâng laønh laën ñöôïc,

Haõy naâng nheø nheï vuoát eâm eâm.

2280 DÖ HÖÔNG

Yeâu em in ít, yeâu laâu daøi,

Nhôù chuùt chuùt thoâi nhöng nhôù dai.

Tình ñaõ trao roài xin chôù voäi,

20 Kieáp naøy, traêm vaïn kieáp coøn vay!

(Khi Minh Thieáu xem xong baøi thô treân, coâ daãy naåy noùi:

“Anh choïc gheïo em, anh ñaùng cheát!” — “UÛa? Chaúng phaûi

em muoán nhö vaäy sao?” — “Em muoán yeâu nhieàu nhieàu

hôn in ít moät chuùt.” — “Tieân sö boá anh cuõng khoâng bieát

nhieàu nhieàu hôn in ít... laø caùi gì.” —“AÙi da... laø caùi ñaàu

anh ñoù, anh haø tieän tình yeâu.” Caäu guøn gaèn: “Thaät loâi

thoâi!”)

7-1956

LOAØI DAÕ TRAØNG

Baõi bieån tieáp chaân ñoài,

Soùng nöôùc ñaäp voâ hoài;

Con daõ traøng xe caùt,

Ngaøy ñeâm khoâng ngöøng thoâi.

Thaønh caùt ñöôïc xaây neân,

Thuûy trieàu laïi aøo leân,

Coâng trình thaønh nöôùc laõ,

Traêng saùng baõi buoàn teânh!


Daõ traøng vaãn tieáp tuïc,

10 Xaây caùt xaây huøng huïc,

Ñoå xuoáng laïi ñaép leân,

AÂm thaàm vaø nhaãn nhuïc.

Con ngöôøi treân theá gian

Cuõng laø loaøi daõ traøng

Röôïu ngon chaúng chòu uoáng,

Tìm vui khoâng bieát nhaøn!

Nhöõng gì toâi thaät söï xoùt xa hoái tieác cho chính thaân phaän,

rieâng mình cuõng nhö chung caû nhaân loaïi, ñaõ phaûn aûnh

chuùt ít qua vaên chöông, tö töôûng cuûa baøi thô naøy. Vaøi

muoân naêm nöõa maët trôøi seõ heát nhieân lieäu, seõ taét, hoaëc

thieân haø seõ xaûy côn chaán ñoäng. Taát caû moïi ngöôøi treân theá

giôùi chaúng phaûi cuõng laø moät loaøi daõ traøng hay sao?

7-1956

2282 DÖ HÖÔNG

ANH VAÃN LAØ ANH NGAØY XÖA

(Treân chuyeán ñi thaêm baïn ôû Haäu Giang, töôûng

nieäm töôùng Leâ Quang Vinh, töùc Ba Cuït, bò xöû cheùm

taïi Caàn Thô ngaøy 13 thaùng 7 naêm 1956)

Coâ laø thieáu nöõ thuoäc danh moân,

Töø thuôû aáu thô chaúng bieát buoàn;

Xe coä ñoùn ñöa ngöôøi neå kính,

Hoäi heø môøi moïc, khaùch vinh toân.

Giöõa choán phoàn hoa chaúng thieáu ai,

Phong löu maõ thöôïng vaø anh taøi,

Cuøng giai caáp aáy lôùp taàng aáy,

Danh chaán xa gaàn laém moái mai.

Haén laø ngöôøi soáng beân leà phoá,

10 Ñôøi ñaõ khoâng may laïi xaáu soá,

Gaùnh möôùn doïn thueâ nuoâi meï giaø,

Nieàm vui chæ ñaùm baïn cuøng khoá.

Trong xaõ hoäi naøy ñaày haän thuø,

Baát nhaân, phi nghóa xaûy lieân tu.

Cöùu ngöôøi giuùp baïn haén töøng ñaõ

Baát chaáp cöôøng quyeàn, maëc toäi tuø.

Tuoåi treû laùng gieàng chuùt caûm sinh,

Döôõng nuoâi lyù töôûng troïng coâng bình,

Meán vì yù chí, yeâu vì neát,

20 Beânh vöïc xeû chia raát nhieät tình.


Töø khi khoùi löûa bieân thuøy daäy,

Muoân keû xoâng pha choán haûi hoà;

Baûo veä maøu côø vaø saéc aùo,

Ngaøn naêm moät thuôû döïng cô ñoà.

Coâ khoâng tieãn böôùc ngöôøi chinh khaùch,

Ñeå haén leân ñöôøng quaû quyeát ñi.

Maëc daáu leä thaàm hoen oá ñöôïm,

Daèn loøng khoâng nghó chuyeän phaân ly.

Laàm than tang toùc ngaäp non soâng,

30 Ñoåi chuû thay ngoâi bao töû vong;

Coù nghóa gì ñaâu danh chính, nguïy,

Ñöøng ñem thaønh baïi luaän anh huøng!

Roài haén trôû veà moät raïng ñoâng,

Giöõa ñoaøn quaân boä suùng keà hoâng,

Ung dung phong caùch vaãn khoâng ñoåi,

Tay troùi, chaân xieàng, coå bò goâng.

Chieác ñaàu rôi döôùi nhaùt dao ñöa,

Maùu noùng boác hôi nhuoäm chieán côø.

Xaáu toát mieäng ñôøi, coâ chæ bieát

40 Anh vaãn laø anh ngaøy xöa!

7-1956

2284 DÖ HÖÔNG

CHÔØ ÑOØ DÖÔÙI TRÔØI MÖA

(Trong quaùn röôïu ôû Naên Guø ñôïi ñoø qua Vaøm Nao, chieàu

toái trôøi möa. Caùc baïn noùi: “Thaàn Saàu, trong khi chôø ñôïi,

maày laøm baøi thô ñoïc cho anh em nghe.” Thaàn Saàu lieàn ñaët

ly röôïu xuoáng, nhaët caây buùt leân vieát moät baøi thô. Vieát

xong, caäu ngaâm nga.)

Doâng vuït vuït gioù vuø vuø,

Caây rung laù ñoå lu bu ngaäp ñöôøng.

Boä haønh gaëp caûnh theâ löông

Ngöôøi böôn keû chaïy tìm phöông aån mình.

Treân khoâng saám noå lieân thinh,

Löng trôøi löûa nhaùng, ñaàu gheành soùng xao.

Möa tuoân xoái xaû aøo aøo,

Gioït daøi gioït ngaén phuû bao mòt trôøi.

*Tay caëp bình röôïu thaûnh thôi,

10 Vöøa say vöøa haùt ñeán nôi beán ñoø.

Meânh moâng nöôùc luõ ngaäp gioø,

Traäp truøng khoùi soùng mòt moø (1) khoâng gian.

Coâ ñôn giöõa choán thuûy quan,

Tröôùc sau chæ thaáy moät maøn traéng khoâng.

Con ñoø coù ñoù hay khoâng,

Chæ nghe tieáng soùng ñuøng ñuøng gaàn xa.


(Khi Thaàn Saàu ñoïc thô xong, caùc baïn voã tay taâng boác

khen: “Thô hay!”, “Thô raát hay!” Moät coâ gaùi treû vöøa roùt

röôïu cho khaùch vöøa noùi: “Anh Thaàn Saàu, sao caâu chuyeän

cuûa anh khoâng keát thuùc vaäy? Ñôïi ñoø, anh seõ ñi ñaâu? Coù

qua soâng ñöôïc khoâng?” Thaàn Saàu lieàn: “Aaaa...” Caäu laïi

nhaët buùt leân, vieát tieáp; roài laïi ngaâm nga.)

Chieác baàu rôùt giöõa möa sa,

20 Töôûng nhö traùi moäng laäp loøa chieám bao.

Trieàu leân baàu nheï nhö phao,

OÂm baàu bôïm ñaõ laên aøo xuoáng soâng.

Bôïm, baàu, treân soùng beành boàng,

Chaân maây goùc bieån coøn troâng thaáy gì.

Treân ñôøi maáy keû tình si,

Vì em bôïm coù quaûn chi thaùc gheành.

Xin em giöõ vöõng nieàm tin,

Khoâng ñoø anh cuõng bôi kình qua em! Ha ha!

7-1956

_____________________

(1) ‘Moø ’, hay ‘môø ’ hay ‘muø ’ hieåu sao cuõng ñöôïc; thænh

thoaûng trong nhöõng baøi thô vaên coù nhieàu chöõ leäch laïc

do buùt möïc vuïng daïi cuûa tuoåi treû, giöõ nguyeân nhö vaäy

ñeå löu nieäm nhaát thôøi

2286 DÖ HÖÔNG

RÖÔÏU THAÄT VOÂ TÌNH

(hay chuyeän Thieáu Nöõ Say, ôû Truùc Giang, Beán

Tre)

Boãng ñaâu lai vaõng moät coâ nhoû,

Möôùn gaùc caïnh nhaø toâi ôû troï,

Chaúng thaáy hoï haøng, baïn cuõng khoâng,

Thaùng naêm ñaèng ñaüng thaân voø voõ.

Coâ chaúng laøm quen baát cöù ai,

Chuyeän ngöôøi nhö gaùc ôû ngoaøi tai,

Khoâng vui, khoâng giaän, khoâng troø chuyeän,

Gaùnh möôùn, doïn thueâ ngaøy laïi ngaøy.

Ñeâm laïi qua ñeâm ma röôïu meán,

10 Ñaàu ñöôøng quaùn laù, coâ thöôøng ñeán,

Moät baàu moät cheùn suoát canh thaâu,

Saàu ngaém giaêng maønh con haéc nheän (1).

Mòn maøng da phaán, maù ñaøo tô,

Moâi ñoû, maét xanh nhö vuõng mô,

Möôøi saùu xuaân thì ñaày moäng öôùc,

Sao coâ vuøi daäp nhöõng ngaøy thô!

Moät chaøng taøi caùn laïi hieàn ñöùc,

Giaùm ñoác coâng an trong tænh vöïc,

Meán troäm, yeâu thaàm thieáu nöõ say,

20 Haèng khuyeân coá doã chaúng heà döùt.


Naøo ai coù bieát lyù do sao,

Chaúng quaûn ai khuyeân, ai doã naøo,

Say ngaõ doïc ñöôøng, rôi xuoáng vuõng,

Ai cöôøi cuõng maëc, maéng khoâng sao!

Nhìn caùnh hoa rôi, ñöùt caû ruoät,

Caàm loøng chaúng ñaäu, chaøng ñaønh thoát,

Maùu tim truùt caïn böùc tình thö,

Roài phaùi tuøy nhaân trao tôùi roát.

Xem xong, coâ laëng leõ cau maøy:

30 “Thö noùi chuyeän gì, chuyeän cuûa ai?” (2)

Döôùi aùnh ñeøn khuya, quaùn vaéng khaùch,

Treân baøn, coâ ñaõ guïc meøm say!

7-1956

______________________

(1) Baøi ca dao ‘Vì nhôù maø buoàn’ trong ‘Quoác Vaên Giaùo

Khoa Thö ’, coù caâu:

Buoàn troâng con nheän giaêng tô

Nheän ôi, nheän hôõi, nheän chôø moái ai?

(2) Thi só Phaùp Felix Arvers noåi tieáng do baøi thô haùt noùi

bình daân (Phaùp ngöõ goïi laø le sonnet) cuûa oâng, ñöôïc

bieát vôùi teân Le sonnet d’Arvers, xuaát hieän naêm 1833.

Noäi dung noùi oâng yeâu thaàm moät ngöôøi ñaøn baø, khi

ngöôøi ñaøn baø ñoù xem baøi thô xong chæ hoûi: ngöôøi ñaøn

baø noùi trong thô laø ai vaäy?

Elle dira, lisant ces vers tout remplis d’elle:

“Quelle est donc cette femme?” et ne comprendera pas.

2288 DÖ HÖÔNG

VUA SAY RÖÔÏU

(Trong côn say, caùc baïn mang giaáy buùt ñeán xin laøm moät

baøi thô ‘Vua say röôïu’, beøn caàm buùt vieát. Chæ laø löu nieäm

buùt möïc leáu laùo cuûa tuoåi treû.)

Thaèng bôïm meøm say ngoài tröôùc ñeàn,

Tay caàm gaäy truùc, chít khaên ñen,

Vaän quaàn vaûi boá, ñeo baàu röôïu,

Chaân oám mang ñoâi hia traïng nguyeân.

Ngaát ngöôûng bôïm ngoài ñaàu gaät guï,

Treû con kheùp neùp bu quanh va,

Ñöùa quì, ñöùa ñöùng, ñöùa daâng quaû,

Huôi gaäy ra uy bôïm heùt la.

Nhöõng keû khoâng thaân heã thaáy bôïm

10 Im lìm laëng leõ traùnh ra xa.

Hoïa hoaèn naêm baûy ngöôøi döøng laïi,

Laám leùt nhìn va raát ruït reø.

Bôïm noùi chi chi gioïng quaét nheø,

Ngöôøi ngöôøi ñeàu nín laëng maø nghe,

Coù khi hoáng haùch chæ chuøa mieãu

Maéng doïa boû tuø heát phaät, ma.

Bôïm heùt, vung tay ñuoåi luõ ñi,

Töùc thì riu ríu treû cuøng giaø

Kinh hoaøng nhaøo teù luøi traêm böôùc.

20 Bôïm ñöùng vöôn vai veû naõo neà,


Roài xeâ töøng böôùc raát uy nghi,

Xieâu xeïo nhöng ngheânh ngang cöïc kyø,

Mang heát giang sôn löng naäm röôïu,

Choáng nghieâng trôøi ñaát moät caàn tre.

Lôïi danh caùm doã keû boân ba,

Thaám thoaét phuø sinh tieáng thôû khaø (1)!

Vöông baù thaûy ñeàu thaønh aûo moäng,

Say roài hoaøng ñeá cuõng laø ta.

8-1956

____________________

(1) OÂn Nhö Haàu Nguyeãn Gia Thieàu, trong ‘Cung Oaùn

Ngaâm Khuùc’ coù caâu:

Muøi phuù quí nhöû laøng xa maõ,

Baû vinh hoa löøa gaõ coâng khanh;

Giaác Nam Kha kheùo baát bình,

Böøng con maét daäy thaáy mình tay khoâng.

QUÆ COÁC TIEÂN TRI

(Taëng Coâ S. Tieáp theo baøi ‘Laáy choàng ghieàn röôïu’)

Tay em ñöùc ñaïo roái voø,

Laèng quaèng hai nhaùnh leân goø moäc tinh,

Coi chöøng raéc roái gia ñình,

Muøa möa laïi deã sanh tình chaû nem,

2290 DÖ HÖÔNG

Soâng hai nguoàn nöôùc haõy xem,

Muøa möa sanh luït laø ñieàm chaúng hay.

Laïi theâm nhieàu gaïch caän ñaây,

Noäi trong thaùng naøy aét coù ñaûo ñieân.

Vuù em coù nuùt ruoài ghen,

10 Hoång tin vaïch thöû aùo xem seõ töôøng.

Coøn chæ taøi ñaïo troùc sôøn,

Laêng nhaêng ñöùt noái chaïy loøn keû tay,

Ñeå anh boùi thöû boä baøi,

Roõ raøng chuoàn, phích laán ngoaøi cô, roâ,

Tieàn taøi em ít khi voâ,

Naêm nay khoâng kheùo tieàn boà cuõng vôi.

Mu ruøa ñoàng ñieáu anh coi,

Theá naøy xaáp ngöûa coù moøi tai öông.

Em veà thaép chín neùn höông,

20 Chaùo gaø côm neáp cho ngon cuùng trôøi.

Naáu roài thì baûo anh hay,

Anh qua cuùng phuï cho trôøi chöùng mieâng.

Vì anh coù coác coù men,

Trôøi maø khoâng röôïu chaúng theøm chöùng ñaâu!

8-1956


GÖÛI COÂ THANH

(Ban Meâ Thuoät, côït gheïo em gaùi cuûa baïn hoïc)

... Töø khi toâi ñeán, coâ khoâng nhìn nöõa

Nhöõng ñaùm maây bay vôùi maûnh traêng hoàng;

Cöûa soå hình troøn, böùc maøn ruû xuoáng,

Beân ngoaøi caønh lieãu maáy haït söông trong.

Coâ luoân luoân chaêm chuù treân trang saùch,

Döôùi aùnh ñeøn, canh laïi taøn canh,

Moâi son maët traéng nhö doài phaán,

Nôi khuoân traùn vaøi loïn toùc loanh quanh.

Coâ im laëng kheõ buoàn — nhöng toâi bieát:

10 Naøo coâ xem ñöôïc chöõ nghóa gì ñaâu?

Coâ ñang mô moät theá giôùi nhieäm maàu

Maø coâ öôùc laém phuùt giôø hieån hieän!

Toâi muoán laïi gaàn an uûi coâ raèng:

—“Tieåu thô ôi, ñaây khoâng phaûi Cung Thieàm (1),

“Mô moäng nhieàu roài leä chaûy khoâng ngaên,

“Bieát ai quì lau maêt leä coâ em!”

8-1956

_____________________

(1) Cung Thieàm laø tieáng vaên thô thöôøng duøng ñeå chæ maët

traêng.

2292 DÖ HÖÔNG

TAØI TRÍ VAØ SÖÏ NGHIEÄP

(Taëng oâng baïn Ñoã Vaên Roàng. Vieát trong luùc cuøng ngoài

nhaâm nhi trong nhaø haøng Thanh Theá, Saigon. Xong baøi

thöù nhaát, baïn baûo vieát theâm moät baøi nöõa, beøn caàm buùt vieát

tieáp baøi thöù nhì)

Ñöôøng daøi thaêm thaúm ngaøy chöa xeá,

Thaân ngaùn cho thaân, theá ngaùn theá!

Heã caäy thoâng minh thì naùt thaây,

Giöõ toaøn sinh maïng môùi laø trí.

Nhìn ñôøi vaèng vaëc buûa gai choâng,

Ngaùn keû tung hoaønh möu ñaïi chí;

Söï nghieäp chöa neân toùc baïc ñaàu,

Than oâi, tan naùt bao taøi trí!

Ñöøng cho ñôøi daøi tuoåi coøn treû,

10 Ngoaûnh laïi thì ngaøy ñaõ boùng xeá.

Heã coù trí taøi cuøng toät thì

Phaûi neân söï nghieäp veû vang vaäy;

Duø laø söï nghieäp trong phuùt giaây,

Maø ñeå tuoåi teân muoân theá kyû.

Moät thuôû cho ñôøi bieát maët ta,

Môùi khoâng aân haän nam nhi chí.(1)

8-1956

____________________

(1) Khaåu khí leáu laùo cuûa tuoåi hoïc troø, löu laïi chæ vì chuùt kyû

nieäm vôùi baïn cuõ maø thoâi; khaùc haún vôùi baøi thô ‘Anh

huøng vaø lòch söû ’ ñöôïc vieát moät thôøi gian sau, luùc maø,

coù leõ taùc giaû ñaõ traûi qua nhieàu caûnh tieâu ñaàu laïn

ngaïch laém roài!


TÌNH NGÖÔØI THUÛY THUÛ

(Taëng Nhu Töû Thaàn)

Nöûa ñeâm nghe tieáng coøi taøu,

Giaät mình thöùc giaác em naøo nhôù chi;

Mô moøng coøn ñoïng reøm mi,

Roài em laïi nguû bieát gì ñeán ai.

*Ñuøng ñuøng gioù baõo ngoaøi khôi,

Maây sa naëng tróu, ngaäp trôøi soùng daâng,

Mòt muø vuõ truï baâng khuaâng,

AÀm aàm taøu ñaõ lao thaân soâng hoà.

Mình anh ngoài choùt muõi taøu,

10 Buoàn nghe gioù rít treân cao ngoïn côø,

Döôùi saâu tieáng soùng gaàm göø...

Boãng ñaâu nöôùc ñoå öôùt döø aùo anh,

Thì ra tay ñaõ voâ tình

Doác be röôïu vaøo mieäng mình hay ñaâu!

Voäi vaøng döøng laïi chieác baàu,

Muoân sao nghieâng ngöûa, ñòa caàu laéc lö...

Giôø naøy chaéc haún em thô

Coøn ñang oâm goái maø mô giaác vaøng.

Saùng mai chim hoùt goïi ñaøn,

Taøu ñaø vaéng boùng baõi hoang laâu roài.

2294 DÖ HÖÔNG

Thaån thô em ñöùng — em ôi,

Thaáy chaêng maây khoùi truøng khôi mòt muø?

Luùc anh guïc tuoät muõi taøu,

Tay anh thoøng loïng chieác baàu saép rôi.

*Vaùi cho gioù noåi long trôøi

Cho taøu ñoå ngöôïc anh troâi vaøo bôø.

Em ôi, em cöù ñöùng chôø,

Khoâng anh thì cuõng be baàu troâi voâ.

8-1956

TÖÛU ÑÖÙC TUÏNG

(Ca ngôïi caùi hay cuûa söï uoáng röôïu)

Thuùc haõn maõ tung bieân thuøy boác löûa,

Ngöôøi chieán só khoâng quaûn gì söông gioù,

Vöôn mình ra maø ñôõ muõi teân thuø,

Ba thöôùc xöông laøm truï ñònh coõi bôø,

Vaét heát maùu nhuoäm maøu côø ñaát toå,

Duø traûi maät phôi gan treân maùu ñaøo löûa ñoû,

Vaãn mæm cöôøi tìm leõ soáng cao sieâu!

Thì bôïm say haù laïi chòu thua sao?

Nôi haäu tuyeán nguyeän cheát vì röôïu nghieäp.

10 Ta theà uoáng — theà say söa maõn kieáp,

Uoáng saïch trôn röôïu coù treân ñòa caàu.


Ñem thaân gaày ngaên chaän khaép soâng hoà

Khoâng cho moät gioït röôïu röøng tai haïi

Xaâm nhaäp ñeán laøm ñau thöông nhaân loaïi.

Thaø chuùng ta moät ñoaøn bôïm hy sinh

Quyeát ñaäp tan laøn soùng röôïu hoaønh haønh

Cho nhaân loaïi töông lai khoâng khoå röôïu.

Neáu chieán só suoát ñôøi queân thaân hoï

Nôi bieân cöông mang kieáp soáng xa nhaø,

20 Thì bôïm say nhaát ñònh xaû thaân ra

Suoát naêm thaùng nguû ñaàu möông xoù chôï,

Maëc lôïi maëc danh maëc con maëc vôï.

Ñem xöông khoâ lieàu dòch röôïu ba ñaøo,

Chæ caàn nghe röôïu xuaát hieän nôi naøo

Ta laäp töùc boá trí ngay, uoáng heát,

Uoáng thaät haêng vaø uoáng cho ñeán cheát,

Ñeå ñôøi sau ñöøng coøn röôïu nhieãu nhöông!

Tieâu dieät röôïu ñeå laäp caûnh thieân ñöôøng

Cho con chaùu, cho töông lai theá heä!

30 Vaên só haõy vieát vaïn pho saùch quí

Ñeå baù truyeàn neàn Ñaïo cuûa söï Say!

Say söa laø moät lyù töôûng tuyeät vôøi,

Moät luaän thuyeát chæ thaùnh nhaân môùi hieåu,

Moät giaùo phaùp thaäm thaâm vi dieäu (1),

Moät chuû nghóa quoác teá ñaáu tranh;

Cheát vì say môùi ñaùng maët huøng anh

Hôn treân heát caùc hy sinh cao caû.

2296 DÖ HÖÔNG

Ñaõ ñeán luùc röôïu baøy ñaày phoá xaù,

Röôïu xaâm laêng muoán thoáng trò loaøi ngöôøi,

40 Boïn bôïm ta phaûi quyeát lieät haêng say;

Hôõi bôïm nhaäu theá giôùi: ñoaøn keát laïi (2)!

8-1956

______________________

(1) Trong moät laàn troø chuyeän vôùi Thaàn Saàu, Ngoïc Lan

söûa moät chöõ cuûa caâu kinh trong Tònh Ñoä Toâng baûo

phaùp, noùi: ‘Voâ thöôïng thaäm thaâm vi dieäu ngoân, baù

thieân vaïn kieáp nan tao ngoä’, yù coâ muoán toû lôøi cuûa coâ

voâ cuøng cao, voâ cuøng saâu, voâ cuøng tinh vi huyeàn dieäu,

traêm ngaøn muoân kieáp cuõng khoù gaëp gôõ ñöôïc.

(2) Caâu naøy nhaïi laïi lôøi cuûa Karl H. Marx (1818-1883)

taùc giaû baûn ‘Tuyeân Ngoân Coäng Saûn’ vaø saùch ‘Tö baûn

luaän’: Hôõi lao coâng theá giôùi, ñoaøn keát laïi.


ÑÖÔØNG LEÂN NUÙI TÖÔÏNG

(Taëng Coâ Traàn Leä Khanh, nöõ sinh tröôøng trung

hoïc Nguyeãn Höõu Caûnh, Chaâu Ñoác)

“Röôïu uoáng maáy toâ anh vaãn tænh!

“Coøn bao nhieâu nöõa, ‘em ranh maõnh’,

“Truùt ra thau heát cho anh ñi;

“Uoáng nöõa... anh chöa caûm bôùt laïnh.

“Xin ñöøng löu luyeán luùc phaân ly,

“Vöùt heát taâm tình anh böôùc ñi,

“Em hôõi, ñôøi anh laø gioù buïi,

“Laø soâng laø bieån laø söông maây...”

Traêng ñoå xuoáng ñaày treân loái doác

10 Gaäp gheành uoán khuùc ñöôøng gai goác,

Hai bôø buïi raäm toái om om,

Loác thoác toâi ñi boùng ngaõ guïc.

Em coøn ñöùng ôû ngoõ Nhaø Baøng (1),

Traêng laïnh rôi treân maùi toùc hoang,

Gaø gaùy sang canh. Em töï hoûi:

“Chöøng naøo anh heát kieáp lang thang?!”

8-1956

______________________

(1) Nhaø Baøng treân ñöôøng ñi töø Chaâu Phuù, tænh lî cuûa

Chaâu Ñoác, ñeán Tònh Bieân. Traàn Leä Khanh laø moät

trong ba möôi moát nghóa huynh ñeä tæ muoäi cuûa Thaàn

Saàu vaø laø moät trong ba nghóa muoäi ôû Chaâu Phuù.

2298 DÖ HÖÔNG

CUOÀNG YEÂU

Toâi muoán theùt muoán gaàm nhö daõ thuù,

Toâi muoán chaïy lang thang ngoaøi ñöôøng phoá

Maø la leân raèng: toâi quaù yeâu em!

Trôøi ñaát oâi, em coù bieát töøng ñeâm

Toâi thao thöùc nhìn em qua trí nhôù;

Toâi thaáy hieän boùng em cuøng khaép choã,

Treân boùng maây, trong ñeâm toái, döôùi choøm sao.

Em nhìn toâi aùnh maét aám eâm sao,

Toâi sung söôùng cöôøi vang nhö saám seùt.

10 Neùt trang troïng cuûa laøn moâi thanh khieát,

Em mæm cöôøi... toâi ngaát xæu hoân meâ.

Töø goùt chaân beänh teâ daïi truyeàn ñi

Tôùi ñænh soï ngöôøi toâi meàm nhö buùn,

Toâi quaèn quaïi trong tình yeâu moät vuõng...

Baát chôït em nín laëng vaø ñoâi maøy

Nhö lieãu xanh cau laïi, em thôû daøi,

Toâi vuøng daäy maø khoùc nhö möa gioù,

Toâi van gaøo: em ôi, chôù buoàn nöõa!

Caát tay tieân trong caùch ñieäu kieâu sa,

20 Em ñieàm nhieân laïi ra daáu höõng hôø,

Toâi nghe oïc trong mieäng toaøn chaát maën,

Nhìn xuoáng aùo toâi maùu traøo lai laùng,

Toâi laên ñuøng nhö hoå chuùa bò teân;

Nín taøn hôi toâi choàm tôùi thình lình

Xeù tan naùt thaân em töøng maûnh thòt

Vaø caén nghieán quaû tim em noùng raùt.

Toâi vung tay thaáy vuõ truï beå tung

Ñieác oùc toâi baõo toá keùo ñuøng ñuøng,

Toâi chôït tænh giaác mô yeâu môùi bieát


20 Chieác baàu ñaõ rôi vôõ tan döôùi gaïch,

Röôïu tuoân ra moät vuõng boùng traêng soi.

*Röôïu kia nhö maùu tim toâi,

Ñaõ bao nhieâu baän tuoân rôi vì tình.

8-1956

RÖÔÏU TRONG THUYEÀN

(Ñeâm naèm chôi vôùi ngöôøi baïn ôû trong ghe treân

soâng Vaøm Nao, An Giang)

Ta say, trôøi laïi raéc möa,

Soùng soâng laùch caùch, chôùp sa löng trôøi.

Möa rôi loäp ñoäp treân mui,

Nöôùc tuoân se seõ xuoáng hai maïn thuyeàn.

Veà khuya ñeâm xuoáng toái ñen,

Mình ta naèm caïnh chieác ñeøn lim dim,

Mô maøng nghó chuyeän coå kim,

Ñeå hoàn laéc löû theo thuyeàn nghieâng say...

8-1956

2300 DÖ HÖÔNG

THÖ GÖÛI NGÖÔØI CHOÀNG SAY RÖÔÏU

(Vieát hoä cho Coâ S. Tieáp theo baøi ‘Quæ Coác tieân tri’)

Suoát ñeâm caén buùt ngaån ngô,

Chæ troâng kòp saùng göûi thô cho chaøng.

Anh ñi suoát saùu thaùng tröôøng,

Boû em vôùi caûnh nhaø hoang pheá naøy.

Con thì ñau, meï thì gaày,

Böõa côm böõa chaùo laát laây baàn haøn.

Mong anh laøm coù chuùt tieàn,

Con treû uoáng thuoác, meï hieàn traàu cau.

Nhöng anh bieàn bieät aâm hao,

10 Hoûi ra anh cuõng taät sao vaãn lì,

Say söa nhaäu nheït li bì,

Nguû bôø nguû buïi xaù gì vôï con.

(Trôøi oâi, nhôù böõa taân hoân,

Anh say côûi aùo nguû ñöôøng saùng ñeâm,

Vaäy maø thuôû môùi laøm quen

Anh chieàu anh chuoäng höùa hen roän vaøo,

Roài thì chöùng naáy taät naøo!)

Thaèng UÙt ñau naëng anh naøo bieát hay.

Nhöng noù vöøa ñôõ maáy raøy,

20 Ñeán phieân em soát caû ngaøy laãn ñeâm.

Ñoøi phen laù ñoäng beân reøm,

Töôûng anh veà vôùi caû nieàm tin yeâu.

Nhöng roài khuya vaéng ñìu hiu,

Naêm canh khaéc khoaûi quoác keâu raõ rôøi.

Leä em baát chôït ñoå daøi!

Anh thì say röôïu suoát ñôøi boû beâ

Hoang ñaøng ba ñöùa oaét tì,

Em nuoâi sao noåi, daïy gì cho kham.


Moãi laàn ngaõ beänh em naèm,

30 Ba con choù ñoùi ra naèm bôø ñeâ!

Troâng chuùng ñoùi raùch thaûm theâ,

Coøn anh cöù vaãn moät be keø keø,

Maø say maõi, coùc caàn gì!

Neáu anh muoán boû em thì noùi ra?

Giôø em nhan saéc phoâi pha,

Cho anh thay ngoïc ñoåi hoa neáu caàn.

Thaø raèng döùt khoaùt moät laàn,

Chôù ñeå em phaûi baâng khuaâng maõi hoaøi,

Nay saàu muoän, moát oám gaày!

40 Anh ôi coù bieát hoâm raøy em ñau:

Bao nhieâu cheùn thuoác uoáng vaøo,

Laø bao maùu leä laãn saàu laãn thöông...

Duø maø gaãy gaùnh taøo khang,

Con taèm ñeán thaùc vaãn coøn vöông tô.

Mong anh nghó ñaùm treû thô,

Coøn em chæ kieáp soáng thöøa xaù chi.

Meï giaø coù hoûi ñoâi khi

Raèng: “Sao thaèng ñoù maõi ñi bieät ngaøn?”

Ngaäm buoàn em giaáu nguoàn côn,

50 Raèng: “Anh baän chuyeän baùn buoân xa vôøi.”

Vaùi trôøi anh bôùt ngaõ say

Ñoâi giaây ñeå ñoïc maáy lôøi thô em.

Suoát naêm anh coù say meøm,

Chæ xin moät phuùt töôûng nieàm phu theâ!

8-1956

2302 DÖ HÖÔNG

TRÖÔÙC NGAØY THAØNH HOÂN

(Göûi Em Minh Thieáu vaø taëng caùc coâ baïn quen bieát)

__ “Laøm kyõ nöõ, laøm y taù, laøm baø chuû, laøm noâ tì... nghóa laø

ñuû thöù, moãi thöù moät chuùt thì laø laøm vôï.” — “Haaa... Coi

boä khoù quaù, vaäy thoâi anh laøm giuøm em luoân ñi!”

Ngöôøi thieáu nöõ treû tuoåi naøy, duø nhöõng luùc vui ñuøa cöôøi côït

vaø cuoäc soáng buoâng lung baát keå, khoâng ai bieát taâm traïng

thaät söï cuûa coâ ra sao. Coù leõ coâ raát sung söôùng khi bieát

Thaàn Saàu muoán keát hoân vôùi coâ, song Thaàn Saàu baét gaëp coâ

nhöõng luùc moät mình ñöùng ngaém traêng khuya vôùi veû maët

ñaêm chieâu tö löï. Töø khi quen bieát Thaàn Saàu, nhöõng thôøi

gian gaàn guõi, cho ñeán ngaøy coâ bieät tích, caû thaân theá laãn söï

nghieäp, Minh Thieáu vaãn laø Minh Thieáu hoaøn toaøn huyeàn

bí.

Tình khôûi thuûy ñeïp xinh ñaày moäng öôùc,

Bao coâng trình luyeán aùi ñaép xaây neân

Nhöõng vui buoàn kyû nieäm deã sao queân!

*“Saép ñeán ngaøy hoân leã cuûa chuùng ta, Em nhæ?

Maáy böõa qua anh ñaõ nhieàu suy nghó,

Muoán gaëp em ñeå naêng noùi vaøi lôøi.

Chieàu böõa nay ñoû röïc moät maøu töôi,

Gioù nhieàu quaù, haøng lieãu xanh laû taû.

Anh môøi Em ngoài laïi treân baêng ñaù

10 Maø nhìn ñoâi con chim noï chuyeàn caønh.

*Veùn aùo daøi Em ngoài xuoáng laøm thinh

Vôùi veû ngoïc vaãn trang nghieâm tuyeät ñeïp.


Anh ñieàm ñaïm noùi vaø Em nghe tieáp.

Saép ñeán cuøng ta nhöõng phuùt thaàn tieân.

Anh laø choàng maø Em laø vôï hieàn.

Ta mong höôûng moät cuoäc ñôøi laïc thuù.

Ngöôøi traàn theá ai ham chi buoàn naõo.

Nhöng Em ôi, ñôøi khoâng phaûi vui hoaøi,

Daëm coøn xa, loái coøn laém choâng gai.

20 Seõ coù luùc buoàn sa treân neäm goái,

Buoàn treân maây, buoàn chaát ñaày bieân aûi,

Buoàn vöông caønh, buoàn theo caùnh chim bay.

Boùng traêng khuya laø moät caûnh buoàn daøi,

Muøa thu ñeán chôû buoàn töø vieãn xöù,

Buoàn bieät ly laø noãi buoàn coâ löõ,

Hôøn giaän nhau laø buoàn ñöùt ruoät gan.

Suoát traêm naêm xieát bao noãi laàm than,

Anh sôï laém loøng ñoâi ta bieán ñoåi.

Thöông nhöõng luùc nhìn nhau khoâng tieáng noùi;

30 Nhöng giaän nhau haù ngoaûnh maët laøm thinh,

Sôï coù khi loøng ñieân ñaûo vì tình,

Gaây neân caûnh nhaø tan cöûa naùt.

Ai chaúng xoùt nhìn ñaøn con ngô ngaùc!

Laø vôï choàng vaø cha meï hieàn nghieâm,

Neáu döùt tình maø maùu caïn ñaùy tim,

Leä tuoân nhö suoái, buoàn nhö möa truùt,

Roài moãi ngöôøi tìm rieâng laáy haïnh phuùc,

Haù thôøi gian xoùa ñöôïc veát thöông loøng?

Roát cuoäc ñôøi trong giaác ñieäp mô moøng

40 Vaãn hoái tieác nhöõng gì khoâng troïn veïn.

Thaät ñaõ muoän khi giaät mình hoå theïn

Ñeå buøn nhô laøm hoen oá vaøng son.

Trôøi chöùng ta coù hai traùi tim non

2304 DÖ HÖÔNG

Ñaõ bieát yeâu nhau ngaøy coøn tröùng nöôùc.

Tình khôûi thuûy ñeïp xinh ñaày moäng öôùc,

Bao coâng trình luyeán aùi ñaép xaây neân,

Nhöõng vui buoàn kyû nieäm deã sao queân!

Ta ghi raèng: ‘vaù ñöôïc trôøi ñaát,

Ai vaù ñöôïc coõi loøng khi raïn nöùt?’

*50 Cho neân Em hôõi nghe laáy lôøi Anh.

Ta yeâu nhau hieän taïi, ñoù vì tình.

Em coù boån phaän cuûa ngöôøi hieàn phuï,

Giuùp ñôõ Anh vieäc naáu aên, giaët giuõ,

Chia seû vôùi Anh nhöõng noãi saàu buoàn.

An uûi Anh trong nhöõng caûnh coâ ñôn,

Khuyeân lôn Anh khi gaëp côn chaùn naûn.

Em laø taát caû nguoàn aùnh saùng

Cuûa Anh; Anh muoán hoûi Em raèng:

‘Em coù can ñaûm maø nhòn nhuïc chaêng

60 Khi Anh giaän vaø raày Em oan öùc?’

Haõy nhöôøng Anh nhöõng luùc Anh buoàn böïc.

Luùc cuûa Em laø ñeâm vaéng canh daøi,

Luùc maø Anh aâu yeám naém laáy vai

Em, vuoát toùc Em, nhìn Em ñaém ñuoái,

Luùc ñoù Anh khoâng bieát chi naêng noùi,

Chæ nhìn Em maø lai laùng tình thöông,

Luùc beân song gaùc aùnh traêng vaøng,

Luùc daèng daëc moät ñeâm daøi vaéng veû,

Xuoáng maùng xoái gioït möa rôi buoàn teû,

70 Nhöõng phuùt giaây Anh caûm raát khaùt khao,

Em dòu daøng kheùo löïa khuùc ly tao,

Ñem leõ phaûi ñieàu hay tìm guùc moái.

Luùc thích hôïp ai ngöôøi khoâng bieát hoái.


Thaàn lôøi Em coù quyeàn löïc nhieäm maàu,

Trong canh khuya Anh ngoài laëng cuùi ñaàu,

Roài nghieâng xuoáng hoân Em maø taï loãi.

*Anh coù tính laïnh luøng vaø ít noùi;

Duø bieát Em ao öôùc moät tình thöông

Roän raøng, noàng aám, vui veû, voäi vaøng,

80 Nhöng Anh chæ nhö ngöôøi thöôøng cheånh maûng,

Hay nhìn Em vôùi veû döôøng chaùn naûn.

Luùc ñi xa Anh khoâng noùi moät lôøi,

Luùc trôû veà Anh khoâng nôû nuï cöôøi,

Anh laïnh teû tröôùc cöû chæ Em voàn vaõ,

Anh thôø ô maëc Em noùi nhieàu quaù,

Vaø Em cöôøi maø Anh vaãn ngaån ngô.

Tai vaï ñaâu boãng xaûy ñeán baát ngôø,

Em phaûi chòu, chæ troâng Anh giaûi cöùu.

Anh thaûn nhieân töïa nhö ngöôøi meâ nguû,

90 Hoaëc baát caàn maø ngoaûnh maët quay ñi.

Em traùch Anh laø aên xoåi ôû thì,

Traêm naêm tình nghóa chaúng ra coùc kieát.

Maët vaãn laïnh nhö tieàn, Anh chaúng thieát

Noùi naêng chi. Em caøng thaáy loøng ñau.

Em khoùc than söï laàm lôõ buoåi ñaàu,

Nghó tình aùi ñoái vôùi Em laø xaûo traù.

*Nhöng Em ôi, chính Em ñaõ laàm caû.

Sau lôùp ngoaøi baêng giaù cuûa con ngöôøi,

Taám loøng Anh duy nhaát khoâng ñoåi dôøi.

100 Nhö bieån caû bình dieän luoân phaúng laëng,

Nhöng ai bieát muoân soùng ngaàm quaèn quaën

Maõi ì aàm döôùi ñaùy bieån trieàn mieân.

2306 DÖ HÖÔNG

Moái tình Anh sau veû maët ñieàm nhieân,

Raøo raït maõi nhö thuûy trieàu trong taâm pheá.

Loøng Anh thöông laï luøng thay laø theá.

Em cuõng töøng nghe ñöôïc nhöõng aâm vang,

Ca tình ta laø moät thöù tình vaøng,

Laø ñaõ hieåu aùi aân mình traêm loái.

Em naøo bieát trong loøng Anh boái roái,

110 Vì yeâu Em luoân giöõ phaän laøm Anh.

Neáu hieåm nguy ñaõ ñeán luùc hình thaønh,

Anh nhaát ñònh duøng heát cô bænh löôïc,

Maø haï xuoáng moät baøn tay quæ chöôùc,

Khoâng treã giôø ñeå cöùu laáy ngöôøi em.

*Ñaây ñoàng tieàn Em caàm laáy, nghó xem

Laøm sao taùch maët hình rôøi maët chöõ?

Duø thieân ñòa cuõng trong voøng nam nöõ,

Khoâng moät lôøi nhöng khaéng khít ngaøn naêm.

Tình cuûa Anh laø moät thöù tình caâm,

120 Maø baát luaän an nguy khoâng theå chuyeån,

Maø vaïn söï hy sinh ñaõ saün nguyeän;

‘Thaân duø naùt nhöng tim chaúng vôõ tan.’

Ngaãm nghó aâu khaép trong coõi nhaân gian

Nghóa cao caû cuûa ñôøi chæ ñeán theá.

Nhôù lôøi Anh, Em ghi trong naõo trí.

Moät lôõ laàm naøo deã ñöôïc thöù tha,

Khieán ñôøi ngöôøi suïp ñoå tình côø.

Roài daïo nöõa heát thôøi kyø noàng chaùy,

Ôn möa moùc thay daàn baèng nghóa traùi

130 Cuûa ñôøi ngöôøi vaø Em phaûi nhaän theâm

Boån phaän laøm hieàn maãu cöïc nhoïc theâm.

*


Keùo vaït aùo leân Em, söông öôùt aùt,

Ngoài xít laïi beân Anh cho bôùt reùt.

Naøy Em ôi, caøng ñeå yù ñeán ñaây,

Khoaûng ñôøi naøy môùi laø laém chua cay.

Daëm ñöôøng môùi ñaày choâng gai thaûm khoác.

Nhieàu baõo toá vaø gia ñình tang toùc,

Thöôøng xaûy ra luùc giöõa ñôøi ngöôøi.

Cheát deã ñaâu? Soáng lôõ khoùc lôõ cöôøi!

140 Ngöôøi ñôøi than khoå laø töø luùc aáy.

Neáu nhìn nhau maø ñaõ chaùn ngaáy,

Vôï ngoaïi tình, Anh coù bieát laøm sao?

Duø aên naên nhö Princesse de Cleøves (1),

Em haù chuoäc ñöôïc moái tình trong saïch?

Vaø hoaøng töû laø choàng naøng De Chartres

Haù coøn tin loøng ngöôøi vôï hieàn töø?

Ñoaïn tình sau ñaõ khaùc ñoaïn tình xöa.

Em ghi laáy ñieàu naøy maø suy gaãm:

‘Söï raøo ñoùn loøng mình laø khoù laém.’

*150 Nhöõng ñieàu nghe Em phaûi nhôù caû ñôøi.

Cuoäc yeâu thöông khoâng phaûi sôùm tröa thoâi,

Tình aân aùi khoâng phaûi treân chaên goái;

Cuoäc yeâu thöông laø xaây ñôøi saùng choùi,

Tình aùi aân laø hôïp söùc chia vui;

Phaän vôï choàng lo taïo döïng töông lai,

Ñem aùnh saùng huy hoaøng cho con caùi.

Nghóa haïnh phuùc chaúng qua laø theá ñaáy.

Nhöõng gì Anh mô öôùc ñaõ roõ raøng,

Muoán Em vöøa hieàn ñöùc laïi khoân ngoan,

160 Traêm naêm laáy nhòn nhöôøng laøm goác,

Ñöùc kieân nhaãn cuõng laø ñieàu noøng coát

2308 DÖ HÖÔNG

Ñeå döôùi daïy con, treân thuaän vôùi choàng.

Anh chuùc em hoàng phuùc saùnh bieån ñoâng.

*Trôøi ñaõ toái roài, ta trôû laïi

Ñi Em. Ñoâi chim ñaõ veà nuùi.

Anh tieãn Em ra ñeán ngaõ ñöôøng kia,

Roài chia tay theo raëng lieãu Em veà;

Anh ñöùng laïi ñeå nhìn con soâng laëng

Maø saép ñaët laïi lôøi cho chín chaén,

170 Suy nghó theâm leõ maàu nhieäm cuûa ñôøi

Ñeå noùi Em cuoäc daïo maùt chieàu môi.”

8-1956

__________________

(1) Madame de La Fayette (1634-1693) taùc giaû quyeån tieåu

thuyeát ‘La Princesse De Cleøves’ (1678). Naøng De

Chartres keát hoân vôùi oâng hoaøng lôùn tuoåi do loøng kính

troïng hôn laø vì tình yeâu. Khi bieát vôï ngoaïi tình, ngöôøi

choàng chæ aâm thaàm buoàn vaø cheát. Veà sau naøng aên naên

vaø ñi tu.


2310 DÖ HÖÔNG

VEÕ TRANH TREÂN XE LÖÛA

Uoáng moät be roài say löû khöû,

Baøy ra trong chieác toa xe löûa,

Naøo baøn naøo buùt naøo sôn maøu,

Bôïm veõ chôi phong caûnh moïi rôï.

Ñoaøn toa aàm ó loâi nhau chaïy,

Coùc bieát, bôïm say quaét maát ñi

Söôùng quaù hoùa ra cao höùng caûnh,

Veõ chôi cho bieát taøi Vöông Duy (1).

Kìa xem, caùc baïn, khaùch say aáy

10 Toâ ñieåm nuùi non hoùa bieån hoà,

Röøng ruù in nhö ñaùm laùc saäy,

Nhìn leân, caûnh ñaõ bieán nôi moâ?

Taåy goït, veõ theâm, nhìn, caïo söûa...

Ñoaøn toa chaàm chaäm ñeán beân ga.

Ngoån ngang phöôøng phoá ngöôøi ñi laïi,

Laät ñaät bôïm xen vaøi maùi nhaø.

Taøu ñi, phöôøng phoá khuaát ngoaøi xa,

Bôïm laïi xoùa boâi maáy noùc nhaø;

Caïo söûa, pheát theâm maøu taùn loaïn.

20 Roài thì ñeøo aûi hieän daàn ra...

Loay hoay giöõa caûnh roái nhö ñieân,

Maøy maët raèn ri nhö cuûa rieàng,

Bôïm raát töï haøo ñaõ saùng cheá

Böùc tranh ‘töông ñoái luaän’ ñaàu tieân!


Thaèng boài baùn nöôùc laïi tham sao,

Rình raäp laáy maát hoäp nöôùc maøu.

Laåm caåm bôïm chaøng böôi kieám laém,

Töùc mình thoi giaù veõ, laên nhaøo!

8-1956

_______________________

(1) Vöông Duy, töï Ma Caät (701-761) laø thi nhaân, hoïa só vaø

chính khaùch ñôøi Ñöôøng,Trung Quoác.

RÖÔÏU TREÂN NGOÏN NUÙI

Moät mình trong nuùi ta say.

Trôøi ñeâm ñen toái, laù rôi laøo raøo.

Treân khoâng tieáng vaïc bay cao,

Tieáng chim oaéc oaéc gaàn ñaâu beân mình.

Coïp gaàm maáy tieáng vang reàn,

Canh daøi, hoàn thaém muøi men nguû vuøi.

Tænh ra, traêng ñaõ giöõa trôøi,

Saùng soi tòch mòch nuùi ñoài laëng thinh.

Choác nghe suoái ñoå thình thình,

10 Töôûng chöøng ai giaõ chaøy kình xa xa...

9-1956

2312 DÖ HÖÔNG

MAÅU CHUYEÄN HAY HAY

(Hoaøng Thuùy Lieãu nhôø Xu Di trao laïi Thaàn Saàu. —“Moät

ñaèng laø anh cuûa em, moät ñaèng laø baïn thaân cuûa em, cho

ñeán baây giôø em cuõng chöa bieát chuyeän gì ñaõ xaûy ra giöõa

hai ngöôøi?” —“Xu Di haõy ñem baøi thô naøy trao laïi Thaàn

Saàu seõ roõ.” Ñoái thoaïi cuûa hai thieáu nöõ. A ha... chæ laø

choøng gheïo nhau cuûa tuoåi thô treû ñoù thoâi, moät löu nieäm

chaúng coù gì quan troïng!)

Taëng ngöôøi moät maåu chuyeän hay hay,

Anh ngoác laø ñeà taùc phaåm naøy.

Laõo ngheä dai moàm con khæ kheïc,

Thaân hình nöïc muõi ñaùm ruoài say.

Yeâu thöông giaác moäng coâng trình lôùn,

Cuûa caûi taäp thô tuïc tóu daøy!

Em bieát anh chôi em böõa ñoù,

Vaäy em choïi laïi thöû ai taøy! (1)

9-1956

_________________

(1) Cheùp laïi baøi thô cuûa Hoaøng Thuùy Lieãu


TRAÛ GIAÙ VÔÙI TÖÛ THAÀN

(Taëng Nhu Töû Thaàn)

Trôøi sinh coù hai oâng thaàn,

Thaàn Saàu, Thaàn Töû, moät ñaàn, moät ñieân!

(Ha ha!)

Söông rôi laïnh nghóa trang,

Con deá meøn reân than.

Coù nghóa gì taøi saéc,

Roát cuoäc môù xöông taøn!

“Ngaøi ñaõ ñeán roài toát vaäy thay,

Nieàm saàu coøn ñoïng chuùt men cay,

Ñeå toâi neám roát taân toan vò,

Coù chuyeän muoán thöông löôïng vôùi ngaøi.”

Töû Thaàn döïng caâu lieâm,

10 Ñoaïn hoûi gioïng trang nghieâm:

“Traàn ai sao chaùn soáng,

Ñòa nguïc muoán ñi tìm?”

Bôïm raèng: “Ngaøi cuõng khaù thoâng minh,

Vaäy ñeå toâi ñi, xin neå tình

Soáng theá giuøm toâi, ngaøi seõ coù

Huøng taøi vó löôïc vaø coâng danh.”

Töû Thaàn laéc ñaàu ñaùp:

“Ta chaúng caàn coâng danh.”

2314 DÖ HÖÔNG

Bôïm noùi: “Ñôøi toâi baát ñaéc dó,

20 Vì toâi ñaõ maát ngöôøi tri kyû.

Neáu ngaøi thay theá cho toâi thì

Phöôùc loäc, vinh hoa vaø ñòa vò.”

Töû Thaàn laïi laéc ñaàu:

“Ta khoâng thích ñòa vò.”

Bôïm raèng: “Xe coä vôùi laâu ñaøi,

Ngaøi theá toâi roài maëc höôûng xaøi;

Yeán tieäc chöïc chaàu khuya laïi sôùm,

Gaùi thô, chaâu baùu vaø tieàn taøi.”

Töû Thaàn laéc ñaàu ñaùp:

30 “Ta chaúng muoán tieàn taøi.”

Bôïm raèng: “Ngöôøi soáng treân döông theá,

Neáu chaúng tieàn taøi cuõng ñòa vò;

Coù leõ ñieàu naøy ngaøi thích hôn,

Quaân binh, xa maõ vaø quyeàn theá.”

Töû Thaàn laïi laéc ñaàu:

“Ta chaúng ham quyeàn theá.”

Bôïm raèng: “Vaäy noùi yù ngaøi ñi,

Ñieàu kieän caùch naøo toâi seõ ghi;

Soáng theá giuøm toâi chæ moät kieáp

40 Ñeå toâi sôùm thoaùt caûnh saàu bi.”


Thaàn noùi: “Ta muoán gì?

Bình röôïu cuûa ngöôi ñoù!

Ta seõ daãn ngöôi ñi,

Neáu ngöôi chòu taëng noù.”

Ngaàn ngöø giaây laùt bôïm quay ñaàu:

“Ñòa nguïc, nieát baøn, baát cöù ñaâu,

Baàu röôïu vôùi toâi khoâng theå thieáu,

Xin ngaøi ñònh giaù laïi xem sao?”

Thaàn noùi: “Vaäy ngöôi phaûi

50 Tieáp tuïc ôû theá gian.”

Haén lieàn vaùc lieàm haùi

Bieán maát ngoaøi nghóa trang.

Döôùi maùi leàu tranh raùch taû tôi,

Treân giöôøng loang loå aùnh traêng rôi,

Moät con röôïu ñoäc naèm co quaép,

Ñang huùt baàu men uoáng nhuïy ñôøi.

9-1956

2316 DÖ HÖÔNG

SAÁM TRAÏNG

(Göûi Chò Hoà Thò Ñaøo vaø Phan Thanh Baïch, chò em beân

phía meï sau cuûa Thaàn Saàu, ôû Long Chaùnh, Goø Coâng.)

Chò Ñaøo aøaøaø… taùc giaû cuûa quyeån Saám Traïng ñoù laø ai

vaäy? Coå kim nöôùc mình coù haèng taù oâng traïng. Nhöng

trong söû kyù hay vaên hoïc söû cuûa nöôùc nhaø khoâng heà thaáy

ghi oâng traïng naøo vieát moät quyeån saùch hay vieát saám.

Ngaøy xöa cuõng coù oâng traïng luùc laøm quan, vieát ñôn leân

vua xin cheùm moät soá quan xaáu, nhöng bò vua baùc boû. Laøm

vieäc gì khoâng nghó caùch, khoâng xong, chaúng phaûi baát trí

hay sao? Traïng chòu thua, laïi lo sôï bò boïn ñoù caén laïi neân

boû troán vaøo chuøa. Chaúng phaûi baát duõng hay sao? Vì oâng

ñoã traïng, neân thænh thoaûng coù ngöôøi ñeán hoûi yù kieán.

Nguyeãn Hoaøng lo laéng nguy cô cuûa Trònh Kieåm, neáu oâng

vaán keá toâi, thì toâi cuõng khuyeân oâng traùnh choïi thaúng hoï

Trònh ñang quyeàn theá, taïm thôøi laùnh xa, tìm ñòa lôïi nhaân

hoøa ñeå chôø thôøi cô, phaûi vaäy khoâng? Nhöng neáu toâi laø nhaø

tieân tri thoâng thaùi, coù leõ toâi seõ khuyeân oâng caùch naøo khaùc.

Caùch naøo khaùc thì toâi khoâng bieát, laø vì toâi khoâng phaûi

thoâng thaùi. Chæ laø, gaây ra tai hoïa phaân tranh suoát hai traêm

naêm cuûa ñaát nöôùc, laøm bao nhieâu theá heä laàm than do moät

söï baøy veõ voâ traùch nhieäm laø ñieàu maø, neáu toâi laø thoâng

thaùi, toâi ñaõ khoâng laøm. Suoát hai theá kyû __ suoát hai theá kyû

laän ñoù __ nhieàu laàn chuùa Trònh doác toaøn quaân löïc vaøo ñaùnh

mieàn nam, khoâng quen ñöôøng thuoäc loái chæ ñeå trong nam

baét heát khoâng bieát cô man bao nhieâu binh só mieàn baéc laøm

tuø binh, ñaøy leân röøng thieâng nöôùc ñoäc troïn cuoäc ñôøi roài

vuøi thaây ôû ñoù, gia ñình khoâng bao giôø coøn nhìn thaáy maët.

Chò bieát nhöõng caâu thô ai oaùn ‘Nhôù anh em cuõng muoán voâ,

Sôï truoâng nhaø Hoà, sôï phaù Tam Quan’? töø ñaâu maø coù?


Laøm nhaø tieân tri coù bieát tröôùc caùi hoïa tan toùc cuûa non

soâng, voâ cuøng laàm than cuûa ngöôøi daân ñoù khoâng? Sau

naøy, ñoàng dieâu saám traïng lan traøn. Nhöõng nhaø tieân tri noùi

chuyeän töông lai cuûa theá giôùi, khoâng phaân bieät ñòa

phöông, nhöng sao chæ giôùi haïn ôû xöù sôû nhoû heïp naøy thoâi

vaäy? Trong thôøi Trònh Maïc tranh huøng, thieân haï nhieãu

nhöông, söï nghieäp cuûa oâng traïng khoâng moät chieán traän

naøo löøng danh, cuõng khoâng cuoäc khaûo cöùu naøo taân kyø, chæ

höôûng thuï caûnh an nhaøn, ngheâu ngao maáy vaàn thô, cuõng

chaúng laøm phöôùc thieän gì. Khoâng thaáy moät trang naøo

trong caùc saùch khaûo cöùu vaên söû cuûa caùc hoïc giaû Ñaøo Duy

Anh, Döông Quaûng Haøm, hay söû kyù cuûa Traàn Troïng Kim,

hay hoïc giaû naøo khaùc, ñeà caäp ñeán nhöõng lôøi saám seùt hay

tieân tri cuûa oâng traïng naøo heát? Toaøn laø truyeàn khaåu daân

gian taïo ra do boïn laøm troø xieäc thoâi. Truyeàn khaåu thoâi.

Ñeå tieåu ñeä noùi nhoû moät mình chò nghe nha: tieåu ñeä sôï

nhöõng oâng toå sôn ñoâng töø hoài phong traøo caàn vöông, saùch

ñoäng meâ tín cuûa daân chuùng, ñang cöôøi sau löng chò!

Chaúng phaûi chò cuõng ñaõ töøng thaáy ñoù, toaøn nhöõng ñoàng

dieâu ñeà caäp söï trung höng cuûa maáy oâng vua hoï Nguyeãn

thoâi. Toäi nghieäp thay, nhöõng oâng toå ñaõ cheát, caàn vöông

luïn taøn, nhöng chuyeän saám seùt trong daân gian vaãn löu

truyeàn. Roài ai ñoù ñaàu cô thöông maõi bieán daïng noù thaønh

saùch boùi toaùn, ha-ha! Vaøi doøng thô taëng caùc chò giaûi

buoàn.

Saùng ngaøy hoâm ñoù ñeä ñi,

Leân ñeán Chôï Lôùn ñeä thì nghæ ngôi.

Luùc aáy cuõng ñaõ tröa roài,

Ñôïi ñeán chieàu trôøi ñeä xuoáng Caàu Boâng,

Xem haùt boä ôû Laêng OÂng,

2318 DÖ HÖÔNG

Roài veà nhaø troï côm xong nguû khaèn.

OÁi thoâi ruoài muoãi laèng xaèng,

Buø bay buø ñaäu laêng nhaêng om soøm.

Nghæ chaân ôû ñaáy moät hoâm,

10 Saùng taép Saøi Goøn boãng gaëp tình nhaân.

Thaáy nhau xieát ñoãi vui möøng,

Ñeä voán löøng khöøng, naøng laïi hoå ngöôi.

Coi veøo khoù noùi ngaïi cöôøi,

Nhöng ñeä kieám lôøi tình töù hoûi han:

“Trong côn hoäi ngoä giöõa ñaøng,

Toâi xin ngoû moät vaøi haøng ñöôïc ö?”

Naøng raèng: “Chuùt nghóa caàm côø,

Ai laïi höõng hôø vôùi baäc tröôïng phu.

Haõy xin ñöøng chuyeän nguyeät hoa

20 Laøm cho theïn muõi vôùi nhaø choàng con.”

Ñeä nghe trong buïng boân choân,

Ñeå chai röôïu xuoáng hoûi doàn laêng xaêng.

Hoûi raèng: “Baäu noùi maàn raêng?

Maàn ra maø raèng maët muõi choàng con?

Choàng teân ri röïa? Coù con

Ñöôïc maáy tuoåi? Coøn nhaø baäu ôû moâ?”

Naøng raèng: “Ñoà boïn thaát phu,

Thaáy gaùi ñoùn ñaàu hoûi rieát maàn ri?”

Roài xe gaén maùy voït ñi,

30 Ñeä lieàn nöôùc ruùc raùn phi kòp naøng.

Ñeán toøa bieät thöï rôõ raøng

Naøng raát ñöôøng hoaøng ñaïp thaúng vaøo trong.

Ñöùng ngoaøi ñeä chaùn ngoùng mong,

Trôû veà luûi thuûi laïi loøng buoàn xo.

*Nhôù khi coi boùi chôï Goø,


Maáy chöõ cua boø nghó laïi hay sao.

Ngöôøi buoàn caûnh coù vui ñaâu,

Uoáng röôïu qua taøu ñi tuoát Soùc Traêng.

Ngaøy ngaøy vaéng baïn gioù giaêng,

40 Naèm khoanh choù möïc ngaâm xaèng nghe chôi:

“Moät böôùc moät boài hoài quanh quaån,

“Boâng lieãu bay theo traän gioù xuaân,

“Beân caàu haønh khaùch moûi chaân,

“Co ro oâm goái coù phaàn lo aâu.” (1)

*Hay laøm sao! Ñuùng laøm sao!

Heøn chi Coâ Baïch, Chò Ñaøo, phaûi meâ!

Hoâm nay töø Soùc Traêng teâ,

Ñeä laïi trôû veà ôû troï choán ni,

Xoùm chôï Baø Chieåu, töø ñaây

50 Caùch Saigon ñoä vaøi caây soá ngaøn.

Thung dung phaûi luùc thanh nhaøn,

Ñeä bieân thuaät maáy ngaøy ñaøng laõng du.

Nhaát laø nhôù chuyeän boùi coø,

Boùi ma boùi raùc chôï Goø hoâm nao.

Ñem lôøi boùi aáy ñoï vaøo

Caâu chuyeän taàm phaøo cuûa ñeä — thì oâi,

Thaät laø ñuùng möïc ñuùng voâi,

Noùi ñaâu coù ñaáy lôøi lôøi hay ho!

*Boùi raèng: baø chôù buoàn lo,

60 Neáu truùng ñoäc ñaéc giaøu to maáy hoài.

Boùi oâng cha meï ñuû ñoâi,

Meï ñaøn baø vaäy, cha thôøi ñaøn oâng.

Boùi naøng neáu phaûi laáy choàng,

2320 DÖ HÖÔNG

Sinh con ñaàu loøng laø ñuùng con so.

Boùi qua nhöõng gioáng chim coø

Thì daøi coå caùnh, cao gioø, bay xa.

Boùi laïi soá phaän ngöôøi ta,

Khi naøo heát thôû aáy laø meänh chung.

Boùi tôùi coâ seõ laáy choàng

70 Tay chaân ñaày ñuû hôi luøn hôi cao.

Boùi ra roài laïi boùi vaøo,

Naøo nhang naøo khoùi laïi naøo chöõ nho.

Boùi vaøo roài laïi boùi ra,

Taùn töôùng taùn raùc taùn ma cuø nhaày.

Raùn maø boùi ñeâm boùi ngaøy,

Boùi saùng, boùi toái, laäp ngay baøn ñoàng,

Roài thaønh baø boùng, baø boøng,

Naøo kieàng naøo voøng mang caû vaøo chaân.

‘Caàu vaän meänh’, ‘caàu coâng danh’,

‘Caàu nhaân duyeân’ nôù, ‘caàu tình töï ’ ni.

Raùn chui, raùn ruùc, raùn ghì

Trong quyeån ‘Saám Traïng’ ñen sì moác meo.

9-1956

_____________________

(1) Thaàn Saàu cuõng ñaõ vieát chöõ kyù teân cuûa caäu vaø nhôø hai

ngöôøi chò baø con naøy luoân tieän boùi giuøm duyeân phaän

cuûa caäu vôùi Minh Thieáu. Sau khi trôû veà, hai coâ trao

caäu boán caâu thô ñoù laøm caäu raát böïc trong loøng. Vì

vaäy, ñaây laø böùc thö vôùi baøi thô caäu vieát cho hoï khi caäu

trôû laïi Saigon. Chæ laø, nhöõng kyû nieäm vui buoàn cuûa

tuoåi treû.


SAY XUOÁNG THANG LAÀU

(Göûi coâ H.)

Böõa aáy nöûa ñeâm, ñieän laïi taét,

AÙnh ñeøn baïch laïp saùng lôø môø.

Naëng neà anh keùo leâ töøng böôùc,

Anh thaáy caû toøa nhaø laät ngöôïc!

Anh ngaõ khuîu ngöôøi treân baäc gaïch,

Mô hoà töôûng rôùt xuoáng hö voâ.

Dòu daøng em ñôõ hoàn say ruïng

Cuûa anh trôû leân quaû ñòa caàu.

Töøng böôùc em dìu anh laëng leõ;

10 Beân em nhö moäng anh laàn ñi,

Cô hoà thaáy caû trôøi lay bieán,

Run raåy laâu ñaøi döôùi böôùc ñi.

Vuõ truï mong manh, anh sôï quaù,

Chæ coøn tin töôûng caùnh tay em

Gaén lieàn töø traùi tim em nöõa,

Nhöõng thöù anh tin vaãn vöõng beàn.

Beân em, anh laëng nguû, meøm say,

Chaân vaãn böôùc ñi... Em coù hay?

Trong giaác mô maøng anh vaãn sôï

20 Em dìu anh xuoáng choán Dieâm Ñaøi.

9-1956

2322 DÖ HÖÔNG

SAY VÌ NHÔÙ TIEÁC

(Göûi Coâ S. Tieáp theo baøi ‘Thö göûi ngöôøi choàng say röôïu’)

Toâi ñeán böõa nay vaéng boùng em,

Ñaéng cay men vò bôùt eâm ñeàm!

Ô hôø ñaùy coác traêng khuya ruïng,

Kyõ nöõ ngoài saàu töïa böùc reøm.

Hôõi oâi, treân suoát mieàn Nam Tuyeán (1),

Goùt laõng du toâi daãm naùt roài,

Keå xieát gaùi thô ñuû caùc haïng

Bao laàn daâng röôïu ngaäp moâi toâi;

Chöa ai khaû dó khieán toâi say.

10 Coù leõ khaép treân theá giôùi naøy

Chæ coù hai baøn tay tuyeät myõ,

Traéng nhö ngoïc söù, dòu nhö maây

Cuûa ngöôøi baïn gaùi maø toâi thöông

Khi caát ly ñaày noàng nöïc höông,

Boãng hoát thaân toâi nhö gioù loác,

Vaø hoàn cheát ñuoái giöõa men höông.

Tieác thay ñôøi S. quaù khe khaét,

Gieát cheát tim naøng ñang thaém töôi.

Ñaõ naõo laïi theâm saàu... S. hôõi

20 Khoâng say, toâi cuõng coá say vuøi.

9-1956


__________________

(1) Hoäi nghò Giô-Neo 1954 chính phaân ñaát nöôùc, töø soâng

Beán Haûi (gaàn vó tuyeán 17) veà nam laø phaàn ñaát Vieät

Nam töï do maø taùc giaû thöôøng goïi laø Nam Tuyeán, coù

nghóa laø phía nam vó tuyeán 17.

GAØ TROÁHG MAÉC MÖA

(Göûi oâng baïn Ph.)

Taïnh trôøi caát tieáng hoùt thanh,

Phuøng xoøe ra baäc ñaøn anh trong ñaøn!

Röôïc gaø maùi, ñaù gaø con,

Ñöùng ñi ra veû ngheânh ngang phi thöôøng.

Moät hoâm möa gioù ngaäp laøng,

Anh ñöùng ruït coå daùng buoàn laïi run.

Troâng anh thieåu naõo voâ cuøng,

Ñuoåi anh, coùm roùm anh chun vaùch nhaø.

9-1956

2324 DÖ HÖÔNG

SAY VÌ HAÄN

(Tình côø coù moät ngaøy khi ngöôøi baø trang phuïc sang troïng

gaëp Thaàn Saàu, baø nhìn caäu ñoaïn noùi: “Meï laø meï ruoät cuûa

con.” Caäu ngaäp ngöøng ñaùp: “Thöa baø, baø khoâng phaûi, laø

vì meï ruoät cuûa toâi chaúng bao giôø laïi nhìn nhaän toâi.” Daïo

sau Minh Thieáu coù dòp xem baøi thô naøy, coâ pheâ bình: “Ai

vieát baøi thô naøy chaéc chaén luùc ñoù linh hoàn cuûa haén ñang ôû

döôùi möôøi taùm taàng ñòa nguïc.” Thaàn Saàu lieàn noùi: “Em sai

roài, vì ma ngaøy caøng ñoâng, ñòa nguïc vöøa ñöôïc xaây theâm

taùm möôi moát taàng.” OÂ... chæ laø löu nieäm ngoân ngöõ ñieân

khuøng cuûa nhöõng thöù tuoåi treû, nhö Thaàn Saàu hay Minh

Thieáu, voâ thôøi baát haïnh.)

Loøng ta naëng moät moái thuø,

Thuø cha thuø meï vôùi thuø baø con.

Trôøi oâi, gioøng hoï baø con,

Khoâng ai nhìn nhaän thaèng con röôïu naøy!

Thaân oâi thui thuûi thaùng ngaøy,

Coùc thaáy ai vieáng thaêm maày, thaân oâi!

Möôøi naêm bieät xöù noåi troâi,

Coùc coù ai hoûi moät lôøi töû sinh?

Cuoäc ñôøi boán bieån lình bình,

10 Coâng danh traéc trôû, chuyeän mình mình hay.

Giaän ñôøi, ta laïi caøng say,

Tri aâm chæ moät bình naøy maø thoâi.

Vui buoàn nhöõng luùc ñaày vôi,

Ngoaøi ra ai coù bieát ai tö saàu.

Ngaøy ngaøy ta cöù laät baàu

Möôïn röôïu röûa saïch haän thuø cuûa ta.

Say roài thaáy khaép ngöôøi ta

Chæ laø truøng deá coù ra coùc gì.

9-1956


RÖÔÏU VÔÙI MYÕ NHAÂN

(Taëng coâ H. Tieáp theo baøi ‘Say xuoáng thang laàu’)

Sau khi Ngoïc Lan meänh chung, Thaàn Saàu lieàn quen vôùi

Minh Thieáu. Nhöng coù leõ ngöôøi thieáu nöõ sieâu phaøm tuyeät

theá naøy cuõng khoâng theå thay theá Ngoïc Lan, khoâng ñuû laøm

caäu kieâng deø, caäu caøng buoâng troâi la caø vôùi ñuû thöù haïng

ngöôøi, nhaát laø caùc coâ gaùi giang hoà. Neáu Ngoïc Lan xem

ñöôïc baøi thô naøy, chaéc chaén coâ phaûi cöïa mình xoùt xa döôùi

moä.

Traêng ñaõ leân cao saùng vaëc vaëc

Gioù töø bieån thoåi laïnh nhö caét,

Trôøi xanh trong vaét, ñeâm pha leâ

Ñoå xuoáng nuùi röøng naâu laãn baïc.

Quanh ñoài löu thuûy traéng phau phau

Ñoå taän chaân trôøi xa taép taép;

Maây nöôùc mang mang coäng moät maøu,

Nöôùc nhö töø ñænh trôøi traøn ngaäp.

Xa nöõa nuùi ñuøn leân ñieäp ñieäp

10 Traäp truøng uoán khuùc nhö thaønh xaây;

Nha Trang mô nguû ñeøn hiu haét,

Töôûng ñaùm ñoùm gì baùm döôùi maây.

Naày em thaân meán, haõy chaâm nöõa

Cho thaät ñaày ly. Ñöøng ngaïi chôù!

Röôïu loùng laùnh traêng, maét loùng tình,

Thôøi gian ngöng ñoïng, ñeâm ngöøng thôû!

2326 DÖ HÖÔNG

Haõy xích gaàn ñaây, saùt nöõa thoâi,

Cho toâi ñaém ñuoái cheát hoàn toâi

Trong voøng aâu yeám cuûa hö moäng,

20 AÛo aûnh lieâu trai ñeïp gieát ngöôøi.

Caëp maét cuûa em maøu xaùm naâu

In vaøo ñaùy coác boùng thaâm u,

Mô maøng toâi töôûng chöøng nhö uoáng

Caû aùnh loøng em vaïn daëm saàu.

Tay em traéng muoát nhö hoa söù

Naâng coác röôïu ñaày ngaäp aùnh traêng,

Toâi uoáng caû traêng vaø caû röôïu,

Mô hoà uoáng caû buùp tay maêng.

Traêng ruïng thaân em nhö baêng phieán

30 Nöûa phaàn dieãm tuyeät nöûa thaâm u,

Em nhö vuõ truï muoân chieàu höôùng,

Vaïn saéc haøo quang laãn buïi muø.

Dang tay toâi voäi naém ghì laïi

AÙnh saùng ngai vaøng thaân theå em

Ngaây ngaát ngöï leân töøng böôùc moät

Nhöõng giaây thaùc loaïn trong im lìm.

Toâi sieát thaân em trong caùnh tay,

Naâng em nheï töïa khoùi maây bay,

Ñieân cuoàng nhö theå vì vöông baù

40 Say giôõn moät ñeá quoác lung lay!


Gioù maây xuùc ñoäng, trôøi ñieân ñaûo,

Cöïc laïc gaàn keà, toâi laëng thinh;

Ngöôùc thaáy muoân sao nhö thaáp xuoáng,

Döôùi maét toâi vuõ truï rung rinh!

Ñaïi moäng, coâng danh toaøn phieám luaän,

Say roài nhöôùng maét thaáy chi moâ?

Beân thì myõ nöõ beân baàu röôïu,

Nhöõng vaät baùu hôn caû ñeá ñoà.

9-1956

2328 DÖ HÖÔNG

Beân thì myõ nöõ


NÖÛA ÑEÂM TRÔØI MÖA, XAÙCH ÑEØN LOÀNG ÑI

THAÊM BAÏN, CAÛM TAÙC

(Nöûa ñeâm ñang yeán aåm vôùi boïn Tuïi, hay tin Gaám Ñen töø

Raïch Giaù ñeán, Thaàn Saàu lieàn voã baøn ñöùng daäy, laäp töùc

ngöôøi giöông duø che möa cho Thaàn Saàu, keû thaép ñeøn roïi

ñöôøng cho caäu ñi, theo loái moøn trong thoân xoùm ñeán thaêm

ngöôøi baïn giang hoà. Hoài töôûng luùc chöa quen nhau, laàn

ñaàu tieân hoï chaïm traùn tröôùc beänh vieän Raïch Giaù. Luùc ñoù

cuõng nöûa ñeâm khi Bung baát bình naém tay ñöa leân saán tôùi

phía sau löng Thaàn Saàu trong khi caäu vaãn thaûn nhieân

böôùc, Gaám Ñen ñaõ heùt lôùn can Bung: “Ñöøng hoãn laùo!”

Roài haén thaáp gioïng noùi: “Ngöôøi treû tuoåi naøy phieâu baït ñoù

ñaây, kieán thöùc meânh moâng, xöû söï bieát luùc cöông nhu, ña

möu dieäu keá, haén ñang treân ñöôøng veà Saigon, khoâng bieát

haén coù phaûi laø Vaên ôû Gia ñònh hay khoâng? Tao chæ laø moät

ñöùa vuõ phu. Haén môùi chính laø ñaøn anh cuûa tuïi mình.” Lôøi

naøy ñeán sau do Bung thuaät laïi. Xem chuyeän Moät Chuyeán

Ghe Ñeâm trong Nhöõng Giôø Ñaõ Maát, Quyeån 1)

Baàu trôøi maët ñaát toái nhö möïc,

Tay xaùch ñeøn loàng, chaân kieám böôùc.

Ñeøn roïi töø chaân ñeán nöûa thaân

Vaø naêm baûy gioït möa baøng baïc.

Thænh thoaûng laäp loøe trôøi saám chôùp

Saùng ngôøi caây laù maáy töøng maây;

Möa ñaày muõ aùo thaám vaøo ngöôøi,

Roøng roïc tuoân öôùt maët xuoáng coå.

2330 DÖ HÖÔNG

Nöôùc luõ loái ñi ngaäp quaù giaày,

10 Coù khi suïp truõng nöôùc ngang goái;

Nöûa ñeâm trôøi laïnh coù naøi bao:

Baïn höõu moät laàn khoù gaëp laïi.

Tôùi nôi, giuõ nöôùc, ñaåy cöûa vaøo;

Treân neäm, trong maøn eâm aám sao,

Ngöôøi baïn thaûnh thôi ñang nguû ngaùy;

Laëng thinh, ta ñöùng suoát canh thaâu.

9-1956

SAY VÌ GIAÄN

(Göûi Coâ Truøng Höông vaø oâng baïn cuûa ñöông söï. Coâ

Truøng Höông, neáu coâ khoâng thích nghe toâi noùi, chaéc chaén

coâ cuõng nhìn nhaän moät ñieàu. Tình caûm khoâng theå naøo

mieãn cöôõng ñöôïc. Söï hieåu laàm giöõa coâ caäu ñaõ quaù saâu

ñaäm roài!)

Naèm nghieâng treân chieác giöôøng caây muïc,

Qua cöûa soå toâi nhìn maûnh traêng,

Vaønh saùng löôõi lieàm moùc laån thaån

Naëng saàu nhaønh lieãu ruõ cong quaèn.


Ñeâm saép taøn, caûnh vaät vaéng veû,

Quanh nhaø tieáng deá soâi ruø ró,

Treân khoâng moät tieáng chim ñau thöông

Göûi taän ñaùm maây maøu saét ræ.

Toâi buoàn, thaáy caûnh laïi theâm buoàn.

10 Nghieàn ngaãm chuyeän tình môùi vôõ tuoân,

Daï luoáng baøng hoaøng, loøng chaùn ngaùn,

AÙi tình, söï nghieäp: moäng hoaøng löông!

Ñaàu giöôøng chai röôïu saün coøn ñaày,

Caûnh coù traêng taø trôøi saün maây:

Vui thuù cuûa ta töø ñaáy nhæ,

Hö thaân ñöøng noùi taïi men cay.

Cuõng chôù traùch ai, chæ traùch ta

Sa chaân chôù noùi taïi khoâng ngôø.

Trong tình thieáu nöõ thô ngaây quaù,

20 Ñaønh gieát khoâng hay keû thaãn thôø.

Nhôù laïi: toâi, chieàu moät böõa noï,

Tìm naøng taëng böùc tranh ñoài moài;

Giaõ töø laàn choùt, toâi buoàn noùi:

“Chuyeän höùa vôùi nhau coù theá thoâi.”

Naøng ñaùp, nhìn toâi raát thaûn nhieân:

“Vaâng, toâi hieåu!” Hôõi oâi, ‘toâi hieåu’,

Hôõi oâi, hai tieáng aáy nhö teân

Xuyeân oùc tim toâi, naøng coù hieåu?

2332 DÖ HÖÔNG

Ñoái ñaàu phaûn boäi! Raët gaït gaãm!

30 Thoâi gôïi nöõa chi moät giaác mô!

Ñònh meänh gaït löøa kieáp baïc beõo,

Giaän mình khoâng söûa ñöôïc thieân cô.

Töø giöôøng khaùch röôïu teù laên xuoáng,

Ñaäp naùt coác be, theùt tieáng lôùn,

Roån raûng ñóa ly ngaõ rôùt theo,

Töø moàm gioøng maùu traøo oan uoång.

10-1956

GÖÛI OÂNG BAÏN TÖÏ XÖNG DU COÂN CHUÙA

TAÏI GIA ÑÒNH

Boø non vöøa môùi moïc söøng

Dôùn daùc vaøo röøng ñeå kieám coû aên.

Boãng ñaâu gaëp baùc coïp raèn,

Chuù boø chaïy laïi cuïng xaèng dôû hôi.

Töôûng laø coïp maáy laêm hôi,

Söùc naøy cheùm nuùi nhö chôi, loï laø...

Voâ tình baùc coïp khoâng tha,

Loâi chuù boø nhoû veà maø xôi ngon.

Lôøi xöa coù noùi: ‘Boø non

10 Khoâng bieát sôï coïp’, thaät coøn trô trô.

10-1956


SAY RÖÔÏU LAÙI XE

Toái mòt trôøi khuya, vaøi aùnh sao,

Con ñöôøng chìm lòm döôùi ñeâm saâu;

Ñaàu toâi ngaõ gaãy thoøng beân cöûa,

Hai caùnh tay meàm gaùc treùo nhau,

Treân chieác voâ-laêng cuõng laûo ñaûo.

Muøa möa gioù laïnh thoåi aøo aøo,

Moät ñaøn ma quæ giaønh tay laùi,

Ñua vôùi xe toâi chaïy thaät mau.

Hoàn cheát chaäp chôøn khaép neûo loä,

10 Toâi ñang laùi caû ñoaøn oâ-toâ,

Baàu trôøi suïp thaáp, ñaát cao quaù,

Maáy aùnh sao rung gaàn ñænh ñaàu.

Mô giaác chieâm bao treân phaûn löïc

Thaáy bay gaàn tôùi ñænh thieân ñình,

Giaät mình rôùt giöõa meânh moâng bieån,

Thuyeàn vöôït truøng döông soùng gaäp ghình.

Vuõ truï chuyeån rung heát toác löïc,

Loâi toâi cuøng luõ bôïm ma naøy

Vaøo nôi laïnh toái mieàn ñòa nguïc,

20 Dieâm Chuùa kìa ñang ngaát ngöôûng say!

2334 DÖ HÖÔNG

Böõa saùng hoâm sau toâi tænh giöõa

Chaên hoàng neäm tím aám eâm gheâ.

Vaån vô nhôù cuoäc say khi toái:

“Chaúng roõ thaèng naøo ñöa toå veà?”

10-1956

ÔÛ BUYN-ÑINH

Suoát ñôøi haén ôû buyn-ñinh,

Laàu cao phoøng ñeïp veû nhìn phong löu.

Nhöng haén voán tính lu buø,

Cuõng mang taät naëng baïn baàu ma men.

Moãi tuaàn quaù cheùn vaøi phen,

Giöôøng son neäm gaám boû queân laø thöôøng.

Moät thaùng vaøi baän nguû ñöôøng,

Nguû bôø, nguû buïi, nguû möông saù gì.

Haén thöôøng noùi vôùi baïn beø;

10 Maøn trôøi chieáu ñaát vaäy maø khoaùi hôn!

*Böõa quaù cheùn haén moø ñöôøng

Ñi veà vaøo loän phoøng naøng naøo ñaâu.

Chaäp chôøn laïi töôûng töûu laàu,

Haén goïi theâm coác giaûi saàu coâ ñôn.


Nhìn haén nöûa giaän nöûa thöông,

Bieát haén quaét tæ, dòu daøng naøng thöa:

“Naøy anh, nhaø ôû ñaâu cô?

Sao laïi ñaâm boå ngaõ böøa choã toâi?”

Haén xin loãi, thuït xaø lui,

20 Chaân ngöôïc moùc loän chaân xuoâi laät nhaøo.

Giai nhaân thaáy caûnh xoùt ñau,

Giuùp haén ñuùng daäy, yeâu caàu haén ta

Cho bieát ñòa chæ cöûa nhaø.

Haén chöa kòp ñaùp maát ñaø quò luoân.

Töôûng mình ñang ôû chieán tröôøng,

Bò ñòch ñaâm moät nhaùt thöông teù nhaøo,

Haén ca voïng coå saùu caâu,

Toû nieàm hieäp só traän ñaàu ly sanh...

Coâ nghieâm trang hoûi: “Naøy anh,

30 ÔÛ phoøng soá maáy sao anh queân aø?”

Haén noùi loõm boõm kheà khaø:

“Traãm ôû cung ñieän möôøi ba... coøn naøng?”

Coâ dìu haén theo haønh lang,

Tìm ñuùng phoøng ñoù ñoaïn raèng: “Chaøo anh!”

Nhöng haén baát chôït ruït nhanh,

Maét nhaém maét môû thaân hình laéc lia.

Coâ vöøa söûa soaïn böôùc ñi

Phaûi quay laïi hoûi: “Côù gì hôõ anh?”

Laéc ñaàu gioïng haén buoàn teânh:

40 “Choã naøy khoâng phaûi.” Coâ nhanh nheïn raèng:

“Haõy xin anh vieát roõ raøng

Soá phoøng anh thöû ñuùng chaêng ñaõ naøo?”

Coâ beøn moùc tuùi baønh toâ

Cuûa haén, laáy buùt ñöa cho haén caàm.

Ngaàn ngöø haén queït haén xaâm

2336 DÖ HÖÔNG

Ngoøi buùt leân giaáy. Coâ caàm lieác coi.

Mæm cöôøi coâ noùi: “Boá ôi,

Phoøng ba möôi moát chôù möôøi ba ñaâu!”

Roài coâ loâi haén ñi mau,

50 Haén luûi beân noï laïi lao beân naøy...

*Veà phoøng nguû moät giaác say,

Saùng daäy röûa maët haén quay laïi nhìn

Qua oâ cöûa soå buyn-ñinh,

Luùc aáy ñöôøng phoá ñaõ chen chít ngöôøi,

Mô hoà haén thaáy lui nhui,

Luùc nhuùc caû moät ñaùm ngöôøi laêng xaêng.

Haén cöôøi töï noùi thaàm raèng:

“Hoâm nay chaû bieát maàn raêng nhieàu ngöôøi

“Ñi ñi laïi laïi nhö soâi

60 “Chaät ních phoøng taém cuûa toâi vaäy caø?”

Ñoaïn haén haát thau nöôùc qua

Cöûa soå, öôùt caû ngöôøi ta döôùi ñöôøng.

Nghe tieáng chöûi maéng oøm vang,

Haén beøn nhoøm xuoáng phaøn naøn vaøi caâu:

“Roõ phieàn! Quí vò chui vaøo

“Trong thau röûa maët hoài naøo ai hay?

“Toâi böng ñoå quí vò ñi,

“Quí vò khoâng noùi! Vaäy thì — uùi chao,

“Quí vò thöông tích ra sao,

“Coù bò söùt traùn traày ñaàu hay khoâng?”

10-1956


RÖÔÏU VÔÙI TRAÊNG SAÙNG

Vöøng traêng ai xeû laøm ñoâi,

Nöûa in ñaùy cheùn, nöûa caøi treân maây.

Ñeå moâi treân coác röôïu ñaày

Thaáy traêng cuõng laûo ñaûo quay giöõa trôøi.

Veà khuya, gioù laïnh thoåi maây,

Mô maøng, ta tænh hay say, ñoá trôøi?

Moät laàn uoáng, moät laàn say,

Thaáy traêng ngaøy laïi lu hoaøi aùnh traêng.

Hoàn ta hôø höõng khoâng gian

10 Ta töôûng ta chính laø traêng ñaàu caønh.

Hoàn ta cheánh choaùng muøi men,

Töôûng chìm ñuoái döôùi cheùn men röôïu ñaày.

Tìm hoàn ñaäp cheùn men cay,

Giaät mình, hoàn rôùt töø ngay ñaàu caønh.

10-1956

2338 DÖ HÖÔNG

NÖÛA ÑEÂM TÌM RÖÔÏU

Theøm laém, trôøi khuya bôïm xaùch be,

Lang thang ñi khaép caùc leà heø,

Ñi töø thaønh phoá ñeán thoân vaéng,

Hoûi khaép bieát bao laø quaùn tre.

Ñaâu cuõng heát roài, men röôïu oâi!

Trôøi oâi, khaùt laém, bieát sao nguoâi.

Goà gheà ñöôøng saù sình, laày loäi,

Loõm boõm caúng höôu vôùi caúng nai...

Meät roài, taét thôû, döïa thaân caây,

10 Toái möïc trôøi ñeâm gioù thoåi daøi,

Möa laám taám rôi, bôïm vaãn ñöùng,

Hai tay oâm cöùng chieác be say...

10-1956


ÑOÅ RÖÔÏU

Maët saân möa roû thaønh voøng nhoû,

Caønh lieãu beân song nheï ruõ laù;

Moät caùi chim saâu nhoû tí ti

Nhaûy nhanh treân nhaùnh, voäi vaøng quaù.

Moät boùng aâm thaàm döôùi maùi tranh,

Naèm nghe beân chaùi gioït möa goõ

Raát buoàn trong meû nöôùc möa ñaày,

Thænh thoaûng naâng ly daùng khoå sôû.

Muoán queân, trôøi hôõi, deã queân sao?

10 Boùng aáy laø toâi — toâi cuùi ñaàu

Ñeå thaû hoàn toâi mô moäng laïi

Moái tình vaø nhöõng maûnh thöông ñau.

Lôùn roài, söï nghieäp vaãn tay traéng!

Chæ öôùc ao sao coù moät ngöôøi

Baïn gaùi khoân ngoan vaø nhaõ ñaïm

Laøm nguoàn an uûi cuûa ngaøy mai.

Than oâi, hy voïng cuoái cuøng heát!

Baám ñoát ngoùn tay tính laïi ñôøi:

Raët thaát baïi, thaát baïi. Cuoái heát

20 Tình duyeân ghi ñaäm veát bi a.

Toáng saàu duy töûu, toâi tìm say,

Say ñeå queân ñi kieáp ñoïa ñaøy,

Maëc chuyeän töông lai hay dó vaõng,

Ñeå hoàn khoûi böùt röùt töøng ngaøy.

2340 DÖ HÖÔNG

Cuõng muoán nhôø men ñeå röûa tuyeät

Trong tim moät boùng hình. Nhöng bieát

Thaân toâi duø röôïu ñoát ra than,

Dö aûnh ñaõ haøo quang baát dieät.

Moät laàn thöông troùt bieát sao queân?

30 Tình aùi ñoåi thay, baïc vôùi tieàn!

Haïnh phuùc aáy ai? Ai laëng leõ

Lui veà oâm goái chieác be men!

Khaùch röôïu say roài, ñaàu guïc xuoáng

Ngaõ ñuøa treân coác röôïu coøn vôi.

Muøi men noàng nöïc xoâng, lai laùng

Röôïu traøn öôùt maët, roû xuoáng giaày.

Keû cheùp chuyeän naøy cuõng naõo laây,

Than oâi! taøi trí so baèng trôøi,

Chuyeän ñôøi thaønh baïi ñaâu luaän ñöôïc,

40 Maø caùi baïi naøy hoûi taïi ai?

10-1956


GÖÛI LAÀN THÖÙ HAI OÂNG BAÏN TÖÏ XÖNG

DU COÂN CHUÙA TAÏI GIA ÑÒNH

Ngöôøi ta voán coù töï do,

Töï do muùa haùt laøm troø chi chi

Theo trong hieán phaùp ñaõ ghi,

Nhöng khuyeân coù moät troø ni hôi phieàn.

Ñoù laø chôù côït huøm thieâng,

Chôù vuoát raâu coïp maø phieàn cho thaân;

Sôï khi noåi traän baát baèng

Huøm kia nuoát tröûng caùi thaèng chôi ranh.

10-1956

KHUÙC HAÙT YÙ CHAÂU

(Dòch baøi YÙ Chaâu Ca cuûa Caùp Gia Vaän. Taëng em

Minh Thieáu)

Ñaùnh caùi oanh vaøng cho noù bay,

Ñöøng cho noù hoùt ôû treân caây

Laøm em tænh moäng khoâng theo kòp

Vôùi boùng choàng em ñeán Lieãu Taây.

10-1956

2342 DÖ HÖÔNG

ÑÔØI NGÖÔØI PHUØ DU

Ngoài buoàn tính thöû treân ñaàu loùng:

Möôøi taùm tuoåi ñaàu bay quaù choùng!

Thaønh baïi ñaõ bao laàn thaûm saàu ,

Noåi troâi naøo keå xieát loùng ñoùng.

Coâng danh ñöïng ñöôïc moät voø ñaày,

Tình aùi ñeå laïi voû xaùc soáng.

Nhìn boán phöông non nöôùc vaãn xanh,

Hôõi oâi, ta laïi cöù giaø luïn!

10-1956

BEÁP RÖÔÏU

Kieáp xöa ta voán Löu Linh,

Giöõ chöùc coi naáu röôïu tieân cho trôøi.

Ngöôøi gaàn röôïu, röôïu gaàn ngöôøi,

Cho neân ngöôøi röôïu quyeán muøi vôùi nhau.

Caûnh tieân laïi coù röôïu ñaøo,

Meânh moâng maây nöôùc giaït daøo taâm tö.

EÂm eâm loøng töïa nhö mô,

Röôïu trôøi ta ních say söa hoaøi hoaøi.

Coù ngöôøi ñem chuyeän ta say

10 Maùch Baø Vöông Maãu taâu ngay Ngoïc Hoaøng.


Ngoïc Hoaøng noåi giaän tím gan,

Môùi ñaøy ta xuoáng traàn gian ñoïa ñaøy.

Keå töø böôùc xuoáng traàn ai,

Heát say ñeâm laïi say ngaøy, say söa.

Hoâm qua moät traän say nhöø,

Hoâm nay say nöõa, say nhöø töû say.

(Keå töø böôùc xuoáng traàn ai,

Heát be ñeâm, ñeán beùt ngaøy, beùt be,

Hoâm qua moät traän leø nheø,

20 Hoâm nay beùt beït nhö beø goã troâi...)

Mô hoà quaït gioù maøn maây,

Töôûng mình ñaàu goái non taây naèm meøo.

Moät tay moûi gaùc trôøi cao,

Moät tay oâm quaû ñòa caàu beân hoâng!

Mô maøng nghe tieáng nhö ong,

Maét lim dim nhöôùng ta troâng thöû gì?

Moät vaøi baïn höõu ñöùng keà,

Ta troâng loám ñoám thaáy gì roõ ñaâu,

Moãi thaèng nhö haït ñaäu naâu,

30 Nhö ruoài, nhö muoãi, nhö saâu roùm raèn!

Vaån vô loøng töï hoûi raèng:

“Khoâng bieát treân ñieän Ngoïc Hoaøng coù ai

“Thay ta naáu röôïu cho trôøi,

“Hay laø beáp röôïu ñaõ dôøi xuoáng ñaây?”

10-1956

2344 DÖ HÖÔNG

SAY TREÂN SAÂN VUÕ

(Göûi Coâ H. Tieáp theo baøi ‘Röôïu vôùi myõ nhaân’)

Treân maây anh böôùc nhaïc lung linh,

Muoân aùnh sao rôi ruïng khaép mình;

Soùng bieån daâng leân traøn chieán ñòa,

Em ñaâu? — Anh thaáy boùng ma thieâng.

Nhaïc uoán mình leân chaäm chaäm buoàn,

Moät ñaøn ma quæ vöôùng quanh chôn.

Em ñaâu? — Vuõ truï ñang quaèn quaïi

Loâi caû hoàn anh xuoáng Nguïc Moân.

Anh nghe nhaïc chaûy trong xöông tuûy,

10 Laïnh ôùn caû tim nöùt caû gan,

Raøo raïo xöông tan thaønh maûnh vuïn

Rôi tung theo tieáng troáng hoang taøn.

—“Quæ yeâu chôù daãm vuïn xöông ta!”

Anh boãng heùt leân. Chôït tænh ra

Môùi bieát ñang say naèm giöõa buïc,

Em quì beân caïnh veû buoàn xa.

Quanh vaãn chaäp chôøn boùng aûo huyeàn

Laû lôi theo ñieäu nhaïc trieàn mieân,

Moät ñaøn böôùm saéc ñieân cuoàng maõi

20 Cuøng vôùi hoa ñeâm giôõn aùnh ñeøn.

10-1956


CAÏN RÖÔÏU

(Taëng caùc anh chò em boïn Tuïi ôû Vuõng Taøu)

Chöõ môùi ra ñeàu, thô môùi ñöôïc

Khôi gioøng, röôïu ñaõ caïn heát thoâi.

Khoâng gì maát höùng baèng be caïn,

Laïi phaûi xaùch be kieám nöõa roài.

Thaát theåu thaèng toâi ñang ngöûa nghieâng,

Sau toâi coøi kieác huyùt lieàn lieàn.

Theânh thang ñöôøng roäng maø xe xieác

Cöù nhaém thaèng toâi huùc chaúng kieâng.

Toâi gaãm: chaúng hay xe coä aáy

10 Haún laø quen bieát vôùi ma men,

Cho neân tri kyû gaëp tri kyû

Vaãn muoán chaøo nhau, thaät roõ phieàn!

Giöõa ñöôøng xe coä maëc xe coä

Chen vôùi toâi ñi, toâi cöù ñi,

Qua ñeán quaùn tranh beân chaùi phoá

Naøi theâm nöûa lít — maëc tình say!

Hoâm nay toâi chæ moät mình say,

Theá söï, ai ôi, ai maëc ai...

Löõng thöõng ta ñi vaøo quaùn töûu,

20 OÂi thoâi, be ñaõ rôùt ñaâu roài!

10-1956

2346 DÖ HÖÔNG

LAÏI SAY

(Taëng caùc anh chò em boïn Tuïi ôû Gia Ñònh)

— Ñaâu vaéng ñaõ laâu haû laõo toå?

— Ñi thaêm boïn noù ôû Caø Mau.

— Coù chi hay laï ñoù khoâng nhæ?

— Coøn hoûi? Nhìn tui chaúng bieát sao!

— Chaéc laø taõo toå cuõng say söa?

— Ha ha, noùi hoaøi cuõng chaúng heát,

Toùm laïi lai rai... toái laïi tröa....

Say laên say loùc, roài... say maõi...

Ñaõ trôû veà ñaây maáy böõa qua.

10 Röôïu laøm caëp maét híp, ha ha...

Raùn nhöôùng cuõng chaúng thaáy ñöôøng saù,

Cho ñeán nay maø môû chaúng ra!

— Môøi laõo toå — AØ ñöôïc, ñöôïc, ñöôïc!

Say nöõa vaäy haû , ha ha ha...

Gaëp nhau cuõng ñaùm ma men nöõa,

Mai moát xa nhau cuõng... laø ma...

Uoáng chôù, ngoài hoaøi ruïng heát raâu,

Ñöøng laøm oûn eûn nhö meøo lieám!

Nieát Baøn ñeå maëc Phaät lo aâu,

20 Ta laáy be baàu laøm ñaïo nieäm.


Maëc luõ vôï con nhaø haùc hoác,

Noài buoàn nhìn beáp laïnh meo moác,

Chuoät boø meû gaïo caïp mieång saønh,

Maëc keä caû, neø nhaäu! — Cöù doác

Heát tuùi ta say, ta cöù say,

Cuûa tieàn traàn theá traû roài vay;

Heã vay say heát nghóa laø traû,

Traû heát, kieám nöõa ñeå r-oà-oà-i... saaay!

Vôï chöûi maéng choàng, con chöûi boá,

30 Saù gì chuyeän nhoû; cöù say söa...

Moûi moàm chuùng noù thoâi nguyeàn ruûa,

Keùo roác ñöùng ñöôøng heát cuõng vöøa.

Ngaén nguûi kieáp sinh chôù boû lôõ,

Laøm trai khoâng röôïu cuõng baèng thöøa.

Neø ñaây ñoá bieát baän naøy nöõa

Laø heát maáy nghìn baän say söa?

Phaät chaúng say sao bieát giaùc ngoä?

Tieân khoâng bieát nhaäu baát thaønh tieân

Ñaéng cay neám ñuû, chôù ñöøng ñeå

40 Hoái tieác böôùc leân baùt nhaõ thuyeàn (1).

Thieân taûi nhaát thì ñaâu ñaõ deã,

Tính coi traàn theá deã ai say?

Duø ai ham muoán ñaâu say deã,

Ñöôïc moät böõa say… coù deã gì!

2348 DÖ HÖÔNG

ÔÛ ñôøi coùc bieát ta laø ai,

Ta chaúng bieát ta, chaúng bieát ai.

Lôùn beù nhoû to ñeàu baát keå,

Trôøi troøn hay meùo, ñaát vuoâng, daøi?

Ñöøng baøn dó vaõng hoaëc töông lai.

50 Chai tuùy luùy ñaây laø moät chai,

Maày laø… moät, tui… moät chai nöõa,

Vaäy ñaây coäng heát coù ... ba chai!

Vaäy tui: chai röôïu? Hay tui: röôïu?

Chai röôïu laø tui? hay röôïu: tui?

Tui? Röôïu? Röôïu? Tui? Ha… baïn haû ?

Röôïu sanh con röôïu aáy laø tui!

Ñôøi mình töï chia ra laøm hai:

Thöù nhaát, buoåi saùng ñeå maø say,

Traàn theá coù say laø thöôïng saùch,

60 Thöù nhì, buoåi toái… cuõng laø ...saaay!

Duø ñöôïc tình nhaân caëp naùch ñi,

Thì tui hai naùch vaãn hai ve;

Duø khi mang beänh ra chí töû,

Thuoác boå nghìn thang keùm moät be!

Trôøi cho ta xuoáng nôi traàn theá

Coát ñeå ta say — cöù vieäc say.

Tuïc ngöõ cuûa ta laø: say hoaøi,

Vaø say maõi maõi vaø... maõi maõi...


Thoaït sinh ta ñaõ bieát ta say,

70 Ngaøy cheát cuûa ta cuõng cheát say.

Ví neáu ñaàu thai theá tuïc nöõa,

Ha ha, thì cuõng ñeå maø... say!

10-1956

______________

(1)Thuyeàn laø phöông tieän duøng di chuyeån qua khoâng gian,

baùt nhaõ do phieân aâm töø tieáng Phaïn pra-na, dòch ra

Haùn vaên laø hueä quang, coù nghóa laø trí tueä cuøng toät

quaùn suoát. Nhöng hueä quang cuõng khoâng loät ñöôïc heát

yù nghóa cuûa baùt nhaõ, cho neân caùc Phaät gia vaãn duøng

danh töø baùt nhaõ. Ngöôøi tu haønh ñeán trình ñoä theá tuïc

ngoaïi thaân, phaù vôõ böùc maøn u minh, hoï ñaït ñöôïc traïng

thaùi goïi laø baùt nhaõ. Thuyeàn baùt nhaõ khoâng phaûi laø

chieác thuyeàn, chæ laø baùt nhaõ ñöôïc ví nhö chieác thuyeàn

ñem linh hoàn cuûa hoï ñeán caûnh giôùi toaøn chaân. Taát caû

ñeàu ñöôïc cheá taïo bôûi boâ oùc cuûa con ngöôøi maø thoâi.

SAY NGUÛ TRONG NGHÓA ÑÒA

Ñöôøng veà be nhaïu (1) rôùt ñaâu heát,

Meät quaù chaân tay meàm suïm roài,

Quaàn aùo taû tôi, ñaàu toå quaï,

Khaùch say ñang kieám choã naèm chui.

2350 DÖ HÖÔNG

Khaùch aáy reõ vaøo trong nghóa ñòa,

Vaáp vaøo caùi maû caïnh haøng tre,

Chuùi ñaàu luûi xuoáng nhö con cuoác,

Roài nín im lìm, khaùch nguû khì...

Trôøi toái, sao thöa, gioù haét hiu.

10 Bao nhieâu moà maû caûnh tieâu ñieàu

Gôïi loøng ta nghó buoàn xa vaéng:

Caùi kieáp con ngöôøi chæ baáy nhieâu!

Söông khuya laïnh buoát rôi treân aùo.

Trong moäng giaät mình khaùch tænh ra.

Traêng ñaõ nhoâ leân treân raëng laù,

AÙnh vaøng raéc xuoáng baõi moà ma.

Thaát theåu khaùch ñi, traêng xieâu veïo,

Khaùch böôùc trôøi ñeâm gioù laïnh veøo,

Treân coû söông rôi tieáng laùc ñaùc,

20 Böôùc ñi ít böôùc, guïc naèm meøo.

10-1956

___________________

(1) Nhaïu laø caùi baàu laøm baèng saønh, nhoû chöøng coù theå naém

trong loøng baøn tay vaø cao chöøng moät gang tay, coù quai

caàm vaø coù voøi ñeå roùt, thöôøng duøng ñöïng röôïu ñeå cuùng

teá.


SAY VÌ BEÄNH

(Göûi Coâ Ngoïc Thuûy. Tieáp theo baøi

‘Khoâng nhaèm chöùng beänh’)

Muõi buoàn hoân baäy thaây ma

Noåi beàu trong röôïu cho qua cuoäc tình!

Hoâm qua naøng ñeán gaëp toâi,

Tieác laø ñang luùc toâi say ñaõ ñôøi.

Hoâm nay naøng laïi tìm toâi,

Cuõng laïi gaëp luùc maø toâi say meøm.

Say meøm say meõm say mem,

Say tình say röôïu laïi theâm say ñôøi.

Say töø saùng ñeán chieàu daøi,

10 Say töø oâng laën (1) ñeán trôøi raïng ñoâng.

Say naèm lieät chieáu lieät muøng,

Em ôi, ñöøng choïc thaèng khuøng ñang say.

Nôï tình xin heïn ngaøy mai,

Hoân chi anh chôù, thaèng say bieát gì?

Ñôøi anh lyù töôûng cao xa:

Quyeát ñem xöông maùu maø pha röôïu röøng.

Duø cho guïc xuoáng beân ñöôøng,

Quyeát ñem caû xuoáng suoái vaøng (2) maø say.

Em ôi haõy roùt cho ñaày...

20 Chaân anh coøn, maát? Tay anh ñaâu roài?

Trôøi oâi, toâi ôû ñaâu toâi?

Vaø em ñaâu, hôõi em oâi? Tieâu roài,

Tieâu tan caû ñaát laãn trôøi,

Thaân ta tan bieán thaønh hôi röôïu noàng,

Tan vaøo trong coõi mung lung...

OÂi hö voâ! Hôõi hö khoâng! Nieát baøn!

2352 DÖ HÖÔNG

Nôï tình traû laïi theá gian,

Nôï röôïu mang taän Nieát Baøn moät be.

Nghe chöøng noùng nöïc muøa heø,

30 Gioù hiu haét thoåi boùng tre queùt maøn.

Röôïu vaøo thaám laïnh ñeán xöông,

Em ôi, anh ñaõ laïnh öôn caû mình.

Baàu ôi, laø röôïu laø bình,

Baàu röôïu caûm beänh hay mình beänh ñaây.

Em ôi boùp traùn anh ñaây,

Tay chaân laïnh caû, bình say vôi ñaày?

Roùt em... roùt nöõa... ñem ñaây...

Say vì beänh, beänh vì say ñoá naøng?

Buoàn ôi, buoàn hôõi laø buoàn,

40 Buoàn vì say beänh hay buoàn beänh say?

Ñoá naøng, naøng noùi cho hay;

Beänh naøy ñuùng thaät beänh say lu buø.

Nieát Baøn ñaâu? AÂm Phuû ñaâu?

Hö voâ chöùa saün trong baàu Löu Linh! (3)

10-1956

___________________

(1) OÂng laën coù nghóa laø maët trôøi laën, tieáng thöôøng duøng

cuûa ngöôøi nôi ruoäng raãy; ‘maët oâng’ töùc laø maët trôøi.

(2) Suoái vaøng chæ nôi töïu hoäi nhöõng linh hoàn cuûa nhöõng

ngöôøi ñaõ cheát.

(3) Löu Linh sinh thôøi vaøo khoaûng cuoái ñôøi Taán beân Taøu,

coù tính phoùng khoaùng, hay uoáng röôïu, laø moät trong

baûy ngöôøi hieàn cuûa röøng truùc, goïi laø Truùc Laâm Thaát

Hieàn. Baàu Löu Linh nghóa laø baàu röôïu.


RÖÔÏU VÔÙI TRAÊNG LAËN

(Göûi Coâ Toân Nöõ Mai ôû Höông Thuûy. Anh khoâng theå ñeán

Thöøa Thieân chieàu mai, vaäy baøi thô naøy seõ thay anh ñeán

tröôùc.)

Maëc ñeå taøu ñi. Ta ôû laïi,

Vôùi be ñaày röôïu döôùi traêng mô.

Meânh moâng caûnh trí hoang vu quaù,

Hôïp vôùi coõi loøng vaéng veû ta.

Traêng soi ñaàu ngoïn thaùp Phan Rang.

Ta coåi aùo ngoaøi loùt caïnh thaùp,

Naèm ngöûa ngöôøi ra ñaày aùnh traêng,

Giöõa trôøi ñoà soä moät toøa gaïch.

Moät coå thuï to, caønh uoán oác,

10 Ngoaèn ngoeøo nhö bò nung laâu ngaøy,

Muøa thu, laù ruïng ngaäp quanh goác,

Caønh truïi xô rô traêng baùm ñaày.

Chaân trôøi muø mòt nuùi cao thaáp,

Döôùi truõng nhaø ga (1) nhö hoäp naép,

Thænh thoaûng nghe xa tieáng huyùt coøi,

Roài thì vaéng veû laïi chìm ngaäp.

OÂi coøn ñaâu nöõa gioáng Chaøm Pa

Moät thuôû laãy löøng soùng vôõ bôø,

Huøng cöù moät phöông trôøi maïnh meõ,

20 Tung hoaønh ngoïn daùo Cheá Boàng Nga (2).

2354 DÖ HÖÔNG

Baây giôø thaønh quaùch ñaõ ñieâu taøn,

Trô troïi chæ coøn chieác thaùp hoang.

Döôùi nuùi anh Chaøm buoâng gaùnh naëng,

Ngoài nhìn coå moä daùng mô maøng.

Naèm say ta gaãm cuoäc daâu beå,

Baáy ñôït höng vong, bao theá heä,

Laàn löôït choân vuøi trong ñaát saâu,

Traêng kia cuõng nhuoám maøu hoang pheá!

Treân ñoài gioù maùt thoåi tieâu tao,

30 Tieáng vaïc keâu ñeâm ôû choán naøo?

Nghe naëng saàu leân hoàn cheánh choaùng,

Say roài nguû maát coù hay ñaâu.

Trong mô ta thaáy ta: hoaøng ñeá

Cuûa gioáng daân Chaøm ñang ngaát say

Ñuøa giôõn vôùi ñaàu rôi maùu ñoå,

Xua quaân khaép bieån roäng trôøi daøi.

Boãng ñaâu baõo laät thuyeàn nghieâng ngöûa,

Chôït tænh thaáy mình giöõa boùng maây:

Caây laëng söông haøn traêng gaùc nuùi,

40 Ñeá ñoà... coøn chæ moät be ñaây!

10-1956

___________________

(1) Nhaø ga laø nôi xe löûa döøng laïi ñeå laøm nhöõng dòch vuï

haøng hoùa hay haønh khaùch


(2) Cheá Boàng Nga laø vò vua huøng maïnh nhaát cuûa nöôùc

Chaøm, chieám lónh nam baùn phaàn Trung Vieät ngaøy nay,

trong ba möôi naêm vaøo khoaûng töø naêm 1360 ñeán 1390

ñaõ töøng laøm ruùng ñoäng Thaêng Long, thuû ñoâ cuûa nöôùc

Vieät Nam thôøi baáy giôø.

Thaùp Chaøm, Phan Rang

2356 DÖ HÖÔNG

NHAÙT — DAÏI — CHAÄM — LÖÔØI

(Traû lôøi thö oâng baïn Du, ôû La-Hai)

Laõo toâi raát nhaùt, hay kinh hoaûng,

Raát sôï uy quyeàn, sôï aùn maïng,

Sôï keû xoùt thöông, keû gheùt ghen,

Daï thöa nhoû nheï, löng khom xuoáng.

Töï gaãm toâi, toâi cuõng töï cöôøi,

Cöôøi toâi quaù nhaùt. Nhöng toâi xeùt:

Neáu côø ñaõ naém trong tay thì

Chuùt xaùc thòt naøy laïi haù tieác?

Laõo toâi raát daïi, raát ngu khôø,

10 Ñi ñöùng ngaån ngô, ngoù vaån vô,

Nhôùn nhaùc veû queâ moàm haù hoác,

Noùi cöôøi baäp leåu quaù ngaây ngô.


Cöôøi toâi quaù daïi. Nhöng toâi xeùt:

Suoát ñôøi duø daïi, chæ caàn sao

Moät phuùt neân khoân thaønh söï vieäc.

Laõo toâi raát chaäm, daùng bô phôø,

Naéng cuõng chaúng maøng, cuõng maëc möa,

Ngoài laëng haèng giôø nhö xaùc cheát,

20 Maét lim dim nguû, ngöôøi khuø khôø.



Cöôøi toâi tính chaäm. Nhöng toâi xeùt:

Ñoâi khi toâi traùnh khoûi nguy cô,

Linh trí nhanh nhö laèn chôùp xeït.

Laõo toâi coøn moät tính löôøi bieáng,

Quaàn aùo taû tôi raùch coù mieáng,

Phoøng ôû nheän chaêng, thöôøng nguû vuøi

Vôùi ñaøn meøo choù töø thoân ñeán.

Roàng ñoùi roàng naèm khoanh döôùi truõng,

30 Bieáng löôøi nhìn boïn raén ñi aên.

Vieäc laøm cuûa raén, roàng thì chaúng,

Vieäc cuûa roàng laøm kinh quæ thaàn.

10-1956

2358 DÖ HÖÔNG

RÖÔÏU TRÖÔÙC ÑÖÙC PHAÄT

hay laø SAY VÌ AÊN NAÊN

Veû ñieàm ñaïm cuûa Ñöùc Nhö Lai

Coù ñuû nhieäm maàu khieán moïi loaøi

Tieâu dieät tai öông, ngöøng chieán ñoäng;

Tieác khoâng ai bieát ngaém soi Ngaøi.

Duø keû doïc ngang kình thieân ñòa

Tröôùc Ngaøi cuõng xeáp giaùp nghieâng ñaàu,

Trí taøi duø vaù trôøi dôøi bieån,

Tröôùc Ñöùc Töø Bi cuõng cuùi ñaàu.

Tröôùc Ngaøi keû tham lam töø boû,

10 Keû ñaém lôïi danh cuõng chaùn chöôøng,

Heát saïch nhöõng taâm taø ñoäc aùc,

Tieâu tan moäng trí baù ñoà vöông,

Keû toäi loãi aên naên saùm hoái,

Keû ñau thöông ñöôïc nguoàn an uûi,

Keû say söa laïi thaáy eâm ñeàm,

Keû truïy laïc naëng loøng hoái caûi.

Rieâng ta, ta chaúng bieát laø ta

Thuoäc haïng keû naøo ñaõ keå ra?

Thaát theåu xaùch be ñeán Ñöùc Phaät,

20 Quì leân baép veá cuûa Töø Bi.


Moät laàn laïy Phaät moät laàn he,

Laïy môùi vaøi tua ñaõ quaét nheø;

Ta nguû luùc naøo ta chaúng bieát,

Phaät thöông neân ngoài giöõ giuøm be.

11-1956

GAËP GÔÕ QUA ÑÖÔØNG

(Chò Nguyeãn Thò Ñieåm, chaùu nuoâi cuûa oâng ngoaïi)

Maáy naêm meâ ñuoåi theo cô nghieäp,

Toâi höõng hôø queân moät boùng hình

Lai vaõng tìm toâi ngaøy laãn thaùng,

Toùc maây, maøy lieãu, maét long lanh.

Boùng aáy eâm ñeàm vaø raát khieát,

Thöôøng mang quaø taëng ñeán cho toâi.

Roài toâi ñaõ maáy laàn thi ñoã,

Boùng aáy daàn daø ít vaõng lai...

Tieáp moät thôøi gian toâi vaãn noi

10 Theo ñöôøng öôùc voïng cuûa rieâng toâi;

Vaø hình boùng aáy aâm thaàm soáng

Laëng leõ neùn saàu nhôù moät ngöôøi.

2360 DÖ HÖÔNG

Toâi vaãn kieâu caêng vaãn doùc phaùch,

Caïy taøi yû söùc chaúng kieâng ai.

Naøo ngôø bao thaát baïi choàng chaát,

Toâi chaùn, dìm ñôøi trong röôïu cay.

Vaøi tình hieàn aùi vôùi ngaây thô

Mang laïi cho toâi aùnh dòu hoøa.

Roài cuõng trôû thaønh aûo aûnh heát,

20 Söï ñôøi coøn laïi röôïu löng voø.

Gaùc tay naèm nghó bao dôøi ñoåi

Maø ñaõ traûi qua, toâi boãng ñaâu

Thöông nhôù mô hoà hình boùng cuõ,

Giaän mình hôø höõng nghóa thaâm saâu.

Hoái tieác traùch mình ñaõ muoän roài,

Hôõi ngöôøi baïn gaùi! Hôõi tình oâi!

Caàu xin Thöôïng Ñeá ban aân suûng

Keû chaúng cuøng toâi moät neûo ñôøi.

11-1956


CHUYEÄN HAI BÔÏM RÖÔÏU

(Luùc thieáu thôøi phieâu baït Thaàn Saàu noåi tieáng, dó nhieân

khoâng toát ñeïp gì, trong boïn giang hoà laøm thô tuïc tóu. Ñaây

laø moät trong nhöõng baøi vieát giöõa luùc yeán aåm say söa.

Nhöõng thöù buùt möïc töông töï nhö vaäy, ngaén vaøi ba caâu, daøi

moät hai trang, coù leõ nhieàu hôn toång soá caùc baøi thô ñöùng

ñaén ñöôïc ghi cheùp laïi trong taäp naøy, nhöng vì maát maùt do

caùc anh chò em giöõ laáy, hoaëc rôi rôùt qua ñöôøng, neân chæ

coøn moät, hai baøi. Anh chò em haõy xem qua neáu muoán bieát

quaù thôøi beä raïc cuûa thöù tuoåi treû hoang ñaøng, song xin

ñöøng phieàn loøng vì chuùt keùm thanh nhaõ.)

Hai bôïm cuøng guïc treân maâm,

Vuøi ñaàu thòt chaùo maø naèm nguû say,

Gaùc nhau xöông xoùc hình haøi,

Nhö hai que cuûi. Ñeâm daøi khoaét khuya,

Bôïm noï ngöùa haùng canh khuya,

Laáy tay nheø haùng bôïm kia gaõi hoaøi,

Leø nheø maéng: “Meï röôïu gì,

Uoáng vaøo ngöùa gaõi thaáy gì ñaõ ñaâu.”

Gaõi caøo trong moät luùc laâu,

10 Bôïm kia raùch haùng maùu ñaøo chaûy ra.

Bôïm kia giaác ñieäp tænh mô,

Tay sôø haùng thaáy öôùt dô ñuõng quaàn,

Beøn thuùc bôïm noï maø raèng:

“Ñít maày öôùt meïp neø thaèng ranh con,

Ñaùi daàm maø nguû vaãn ngon,

Daäy ñi ñaùi, daäy ñi hoân ñoà boø!”

Bôïm noï töôûng thieät lieàn boø

Xuoáng saøn, coøn ngaùy khoø khoø moät hôi;

2362 DÖ HÖÔNG

Vaïch daùi töïa vaùch bôïm ngoài,

20 Luùc ñoù thì trôøi ñang ræ raû möa.

Mô maøng nghe tieáng nöôùc möa

Töø treân maùng xoái chaûy ra leø xeø,

Ñôïi laâu bôïm laïi caàu nheø:

“Toå cha noù baùn röôïu gì, uoáng thoâi

Ñaùi hoaøi chaúng heát”, chöûi roài

Ñeå daùi thoøng loïng nguû ngoài saùng ñeâm.

11-1956

THÔ RÖÔÏU

(Taëng oâng baïn Nam, Ña Laït)

Röôïu ñaày chaäu, thòt ñaày maâm,

Laáy gaùo muùc uoáng roài naèm laøm thô.

Laøm ñöôïc ba chöõ ngaâm nga,

Ngaâm roài uoáng nöõa cho ta say meøm.

Ta say thô cuõng queán heøm, (1)

Cuoán keøn chöõ nghóa cheøm queøm ta bieân.

Maëc cho ñôøi noùi ta ñieân,

Ta cöôøi, ñaàu laïi lieân mieân gaät guø.

11-1956

___________________

(1) Sau khi naáu neáp öôùp men caát nöôùc röôïu, baõ coøn laïi goïi

laø heøm. Baïn Nam tính baát caàn theá söï, thöôøng uoáng röôïu

say söa, bò ngöôøi ta noùi laø ñieân.


PHÖÔNG TRÌNH VOÂ NGHIEÄM

(Göûi Coâ Quaùch Thò Haûo, sinh vieân kyõ sö Tröôøng Cao

Ñaúng Coâng Kyõ Ngheä Phuù Thoï)

Laõo bieát coâ toaùn phaùp raát coù taøi.

Muoán kòp coâ, hoâm raøy toâi raùn ñoïc

Maáy quyeån ñaïi soá hoïc, kyû haø hoïc,

Voøng troøn, tam giaùc, goùc noï, caïnh ni...

Nhöng tính ra “L / H” thaät khoù ri,

Raêng coù theå “ = ” traùi phaùi ñeïp?

L'eùquation est donc impossible!

Thoâi xin coâ deïp toaùn choù ñi hoân,

Uoáng vôùi toâi coác xì ñeá... ñôõ buoàn.

(—“L treân H thaät khoù öû? Khoâng nhöõng khoù, coi chöøng coøn

bò ôû tuø!” — “Haaa... Quaùch tieåu thô, ai haêm doïa toâi, toâi

seõ laøm thieät aø!” — “Vaäy xin coâng töû cho bieát muoán laøm gì,

toâi seõ giuùp, ha ha!” Thö Quaùch Thò Haûo vieát ñaõ laøm caäu

meán coâ. Tuoåi sinh vieân côûi môû, deã caûm meán, hoï trôû thaønh

baïn thaân vaø hay ñuøa giôõn moãi khi gaëp maët trong nhöõng

cuoäc hoïp heø hoïc ñöôøng.

Anh Thaàn Saàu, trong böùc thö tröôùc ñaây anh göûi toâi, nhieàu

chöõ anh vieát xong laïi môû daáu ngoaëc cheâm theâm chöõ Phaùp.

Chöõ Phaùp ñoù ñeå laøm gì vaäy? Thaät toâi khoâng hieåu? Chöùng

toû anh thuoäc haïng trí thöùc öû? Vieät ngöõ ñaâu phaûi laø thöù vaên

töø taøn taät maø caàn choáng naïng. Anh khoâng nhöõng chöûi toâi

maø coøn nhuïc maï toå tieân. Neáu anh phaùt minh moät danh töø

naøo môùi, anh neân cho toâi moät ñònh nghóa cuûa noù ôû phaàn

ghi chuù, giuùp toâi thoaûi maùi hôn.

11-1956

2364 DÖ HÖÔNG

GÖÛI CAÙC CHÒ EM TRONG NGHEÀ

(Rieâng göûi Coâ Ngoïc Thuûy. Tieáp theo baøi ‘Say vì beänh’)

Cho ngheà laøm ñó xoû tieàn

Ñi chaêng, ‘danh döï’ chôù queân maø laàm.

Laøm ñó cho xöùng thì laøm,

Laøng chôi cho xöùng môùi laøm laøng chôi.

Heã chôi ñöøng tieác cuûa ñôøi,

Moät, hai, naêm, baûy, chín, möôøi tieác chi.

Vung tieàn mua söôùng moät khi,

Tieàn khoâng xöùng, cuoäc vui gì xöùng ñaâu.

Vöøa nghe caâu chuyeän beå ñaàu,

10 Laõo göûi cho bieát raên nhau trong ngheà.

Deã thöôøng cho tuïi khinh khi,

Ong non, deâ coûn (1) thieáu chi laø moài.

Vaû chaêng giaù nhaát ñònh roài,

Laïi kyø keøo bôùt moät vaøi — Ñoùi sao?

Laïi nhö Ngoïc Thuûy xinh xao,

Hoa nhöôøng nguyeät theïn, phaûi ñaâu xe thuøng (2).

Chín möôi roài taùm möôi ñoàng,

Thaät laø ñieám treûn, xaáu gioøng Baïch Mi (3).

— Caám raøy coù thoùi nhöõng ai

20 Buoân baùn ñoà cuõ ve chai kieåu naøy.

*Rieâng göûi Ngoïc Thuûy maáy lôøi,

Nhôù ghi khaéc coát suoát ñôøi cuûa em.

Traêng khuya ngaû boùng beân theàm,

Maáy haøng cuùc ruõ, bao nieàm xoùt thöông.

Amh ñi khaép coõi nhaân gian,

Traêm ngheà nghìn nghieäp sang heøn ñaõ qua.


Cho duø hoàn naùt trí nhoøa,

Taám thaân trong ñuïc bieát laø maáy phen.

Nhöng ngheà, ngheà maït, ngheà heøn,

30 Heã ngheà laø ñeå kieám tieàn ñoä thaân.

Töø haïng coi nöôùc chaên quaân,

Ñeán phöôøng laøm ñó caàm quaàn sinh nhai,

Theá gian tröø boïn aên maøy,

Chuùt thaân baát toaïi caàu naøi ñaùng khinh.

Chöù coøn töï duïng söùc mình,

Raùng moät hôi thôû cuõng vinh haïnh nhieàu.

Bôûi neân danh döï caàn neâu,

Chôù töï khinh reû maø lieàu, ñoù em!

Cho duø thòt naùt xöông meàm,

40 Cuoäc ñôøi oâ troïc ñaém chìm nhôùp nhoa,

Döôùi ñaùy caën baõ phoàn hoa,

Laéng nghe, em hôõi, xoùt xa linh hoàn

Cuûa em thoi thoùp moûi moøn,

Hoàn khoâng cheát, laïi vaãn coøn saùng trong.

Laém khuya khi giaác mô moøng,

Taám trinh thieân phuù beân loøng goïi em,

Treân giöôøng neäm aám chaên eâm,

Em ñang nguû, maét öôùt mem leä saàu.

Vì em laø caû nhieäm maàu

50 Ngoaøi thaân xaùc thòt daõi daàu phong ba.

Söï maàu nhieäm aáy chính laø

Linh hoàn maø Thöôïng Ñeá ñaø phuù cho,

Thieâng lieâng trong vaét khoâng nhoøa,

Ñuùc trong theå xaùc cho ta thaønh ngöôøi.

Bôûi neân duø gaëp caûnh ñôøi

Buøn laày, theå xaùc raõ rôøi nöõa chaêng,

2366 DÖ HÖÔNG

Nhôù raèng tuyeát giaù baêng baêng,

Trong em coøn moät thieân naêng cuûa Trôøi,

Caùi maø khoâng nhieãm buïi ñôøi,

60 Caùi maø seõ soáng ñôøi ñôøi veà sau.

Bôûi neân moïi caûnh bieån daâu,

Ñöøng queân danh döï, laøm ñau linh hoàn,

Em neân giöõ laáy cho troøn

Hai chöõ danh döï cho hoàn thaém töôi.

Löông taâm moät chuùt ôû ñôøi

Ñeå gìn danh döï laøm ngöôøi traêm naêm.

Khaùc nhau ôû taám löông taâm,

Ngoaøi ra theá giôùi coù traêm vaïn ngheà,

Töø vua cho chí ngu si,

70 Chaúng gì oâ troïc, chaúng gì thanh cao (4).

Mieãn laø moät chuùt nhieäm maàu

Cuûa Trôøi phuù thaùc giöõ sao nguyeân laønh,

Ñeå khi veà choán Thieân Ñình,

Döôùi chaân Thöôïng Ñeá xöùng mình laøm con.

— Em ôi, em haõy cho ngoan,

Trong ñôøi baån ñuïc, gìn vaøng thieâng lieâng.

11-1956

_________________

(1) Thô Hoà Xuaân Höông coù caâu:

Ong non ngöùa noïc chaâm hoa röõa,

Deâ coûn buoàn söøng huùc daäu thöa.

(2) Xe thuøng laø xe ñoå phaân ngöôøi, chæ söï xaáu xa

(3) Baïch Mi laø oâng toå laäp ra ngheà laøm gaùi ñieám

(4) Cao Baù Nhaï, trong ‘Töï Tình Khuùc’ coù caäu:

Ñeâm ñeâm thöû hoûi trôøi giaø,

Thaân naøy oâ troïc hay laø thanh cao.


TIEÂN ÑAÏO

(Taëng anh Phan Baù Vieän ñi tu vaø aên tröôøng trai)

Thôøi trôøi khoâng thuoäc baäc chaân tu,

Thaùnh trí ñöøng mong döïng ñeá ñoà.

Meâ maûi ñuoåi boùng ñôøi aûo aûo,

Sao baèng veà non nöôùc muø muø;

Ñænh cao traêng rôùt, maây bay thaáp.

Suoái bieác caây giaø gioù thoåi vuø,

Khæ daâng quaû chín, coïp baïn taùc,

Cuøng nhau goõ nhòp ngheâu ngao haùt...(1)

11-1956

__________________

(1) Sinh tröôûng ôû Nha Trang, tuy tuoåi môùi hôn hai möôi,

chæ töï hoïc taïi nhaø, nhöng nhaân caùch coù veû tieân phong ñaïo

coát, khieán Thaàn Saàu raát ngöôõng moä. Nhôø anh baïn hoï

Phan, Thaàn Saàu bieát theâm nhieàu thaéng caûnh, söû tích vaø

truyeàn kyø cuûa tænh Khaùnh Hoøa. Vieän thöôøng ñoïc ñi ñoïc laïi

baøi thô cuûa Thaàn Saàu laøm taëng. Thôøi gian qua, cöù moãi laàn

Thaàn Saàu gheù Nha Trang gaëp nhau, keû aên chay, ngöôøi

röôïu thòt, ñuøa giôõn vui cöôøi, Vieän theá naøo cuõng nhaéc laïi

caâu cuoái cuøng cuûa baøi thô ñoù. Vieän noùi: “Neø chuù, caâu cuoái

cuøng coù theå vieát :cuøng nhau goõ nhòp haùt uø u...” Thaàn Saàu

noùi: “Ñoù laø anh vieát, chöù khoâng phaûi toâi.” Vieän noùi: “Anh

bieát chuù coù theå laøm khaù hôn, taïi sao chuù khoâng söûa caâu ñoù

laïi cho baøi thô ñöôïc hoaøn haûo moät chuùt.” Cöù moãi laàn nhö

vaäy Thaàn Saàu laïi cuõng ñaùp: “UÛa? Töôûng anh laø ngöôøi

thieân hieân thoaùt tuïc. Teù ra anh vaãn coøn caâu neä moät vaàn

thô nho nhoû nhö vaäy sao!” Vieän cuõng laäp laïi lôøi nhö bao

2368 DÖ HÖÔNG

nhieâu laàn: “Thì ra, chuù coá tình thöû anh!' Roài caû hai laïi

nhìn nhau mæm cöôøi.”

EM VAÃN LAØ EM NGAØY XÖA

(Göûi thieáu nöõ cuûa xoùm Döông Lieãu)

Taïo hoùa ñaønh hanh treâu choïc ngöôøi (1),

Nhòt nhaèng toâ pheát böùc tranh ñôøi;

Haït söông ñieám coû phuø sinh moäng,

Theá söï nhö maây nhö khoùi hôi!

Ñeâm kia vôù vaån trong phoøng traø

Ñoái dieän tình côø moät boùng hoa.

Em ñaõ tröôûng thaønh caøng dieãm leä,

Taøi danh, lòch tieäp, raát kieâu sa.

Thaáy anh baát chôït em quay ñi,

10 Nhö chaúng quen ai, chaúng bieát gì!

Mieãn cöôõng nhaän lôøi em tieáp chuyeän,

Dòu daøng nhöng cuõng raát phaân ly!

Trong ñuïc thuûy trieàu maëc soùng ñöa,

Doøng ñôøi uoán khuùc naéng roài möa,

Boâng sen vaãn traéng maøu tinh khieát,

Em vaãn laø em ngaøy xöa.


Nhôù aùnh traêng thanh treân raãy daâu,

Luõy tre soi boùng nöôùc ao saâu,

Naéng mai thôm ngaùt hoa cau nôû,

20 Böôùm löôïn chim ca caûnh nhieäm maàu!

Roài bao binh löûa baáy laàm than,

Töû bieät sinh ly khieán ngôõ ngaøng.

Nöôùc luoáng cau maøy côn gioù ñoäng,

Non moøn döôùi söùc naëng thôøi gian... (2)

Ñöôøng veà thöa thôùt aùnh sao khuya,

Moãi böôùc loøng em theâm naõo neà!

Töïa goác caây khoâ em laëng khoùc,

Khoâng hay anh cuõng ñöùng gaàn keà.

Anh bieát em töø thuôû aáu thô,

30 ÔÛ treân ruoäng luùa, döôùi vöôøn döa (3).

Duø cho vuõ truï naøy thay ñoåi,

Em vaãn laø em ngaøy xöa.

11-1956

2370 DÖ HÖÔNG

__________________

(1) OÂn Nhö Haàu, trong ‘Cung Oaùn Ngaâm Khuùc’ coù caâu:

Treû taïo hoùa ñaønh hanh quaù ngaùn,

Cheát ñuoái ngöôøi treân caïn maø chôi.

(2) Baø Huyeän Thanh Quan, trong baøi ‘Thaêng Long Thaønh

Hoaøi Coå’ coù caâu:

Ñaù vaãn trô gan cuøng tueá nguyeät,

Nöôùc coøn cau maët vôùi tang thöông.

(3) Ca dao coù caâu:

Chò kia buùi toùc ñuoâi gaø,

Naém ñuoâi giaät laïi hoûi nhaø chò ñaâu?

Nhaø toâi ôû döôùi ñaùm daâu,

ÔÛ treân ñaùm ñaäu ñaàu caàu ngoù qua.


GÖÛI MOÄT NÖÕ SINH MUOÁN VAØO NGHEÀ

(Göûi Coâ Phöông, xoùm ñieám Haïnh Thoâng)

Ñaây chuùt ngaân löôïng anh cho,

Khuyeân em chí gaéng coâng lo hoïc haønh.

Ñôøi em coøn laém hieån vinh,

Raùn soáng cô cöïc ñeå daønh ngaøy sau.

Boû ñi moät thuôû cô caàu,

Ñeå sau neân moäng coâng haàu nhö ai.

Nôi ñaây theá giôùi tanh hoâi,

Caûnh soáng oâ troïc, cuoäc ñôøi cuøng caên.

Raèng ñôøi ai khoûi lôõ chaân,

10 Nhöng ñöøng ñeå maát thaêng baèng, ñoù em.

Moät laàn ngaõ xuoáng buøn lem,

Ngaøn naêm xoái röûa cuõng nhem nhuoác roài.

Nôi ñaây goàm nhöõng con ngöôøi

Vì khoâng caån thaän maø ñôøi boû ñi.

Boû ñi, thì cöù boû ñi,

Coøn em? Nôõ vöùt löu ly xuoáng buøn!

Caén raêng chôù ñeå sa voøng,

Maø aân haän ñeán ngaøy cuøng khoâng nguoâi.

Ít lôøi gan ruoät toû phôi,

20 Giuùp tí aùnh saùng roïi ñôøi cuûa em.__ “Trong böùc töôøng ñòa nguïc, caùm ôn anh ñaõ môû cho em

caùnh cöûa ñeå em nhìn thaáy ngoõ loái thieân ñöôøng.” __

“Khoâng, anh khoâng chính tay môû caùch cöûa cho em. Caùnh

cöûa luùc naøo cuõng saün coù, song böôùc qua caùnh cöûa ñoù ñöôïc

hay khoâng laø do nghò löïc cuûa chính em.”

11-1956

2372 DÖ HÖÔNG

NOÃI BUOÀN CUÛA VÒ TRÍCH TIEÂN

(Taëng Coâ Hoa Thoân. Ñeâm traêng chôi ghe ôû Caàn Giôø)

Troùt mang kieáp soáng giang hoà,

Ngao du phong caûnh ñòa ñoà nuùi non,

Theânh thang gioù bieån maây ngaøn,

Caùnh chim chöa moûi, daëm ñöôøng coøn xa...

Tieãn ñöa cheùn röôïu quan haø,

Naêm ba baïn taùc moät vaø boán caâu.

Döôùi traêng thuyeàn ñaõ nhoå saøo,

Tieáng hoø khoan lôùi coøn cao maáy taàng.

Gioù leân buoàm nheï baêng baêng,

10 Doøng traêng troâi chieác thuyeàn traêng giöõa trôøi.

Treân thuyeàn ta nguû thaûnh thôi,

Giaät mình tænh daäy tôùi ñôøi traàn ai.

Nuùi cao tieáp noái soâng daøi,

Thuyeàn ñôn soùng gioù laïc loaøi bô vô.

“Caùc baïn oâi, chôù ñôïi chôø,

Thaân naøy ñaõ troùt daïi khôø thì thoâi.

Non tieân ñaõ khuaát laâu roài,

Ñöôøng veà xum hoïp xa xoâi coøn daøi.

Böôùc chaân vaøo coõi traàn ai,

20 Thaân taâm ñaõ baån töø ngaøy ra ñi.”

Nhìn quanh non nöôùc xanh rì,

Boùng maây baïc theách, saàu bi traøn loøng!

Duø cho vuøi daäp buïi hoàng,

Moûi moøn vaãn moät taám loøng coá höông.

11-1956


THIEÂN BEÄNH

(Göûi Coâ Döông Quyønh Anh)

Em thöôøng khuyeân nhuû anh raèng:

“Anh ôi, thoâi chôù buoàn xaèng nöõa chi.

Töø ngaøy ñaõ coù em ñaây,

Em nguyeàn ñem taám thaân naøy daâng anh,

Vôùi bao lôøi aùi tieáng tình,

Vôùi caâu an uûi, gioïng thaønh khuyeân lôn.

Taâm hoàn trong saùng ngaäp höông,

Em nguyeàn ñem loùt khaép ñöôøng anh qua...”

Vaân vaân ñuû caû, naøo laø:

10 “Thaân em nhö theå boù hoa keát vaøng,

Em treo taïi cöûa Vinh Quang

Cuûa ñeàn Danh Voïng maø chaøng seõ qua.”

Em ôi, em coù hieåu laø:

Buoàn anh, thieân beänh nghóa laø nan y.

Muoân vaøn tieáng haùt tình si,

AÙi tình muoân saéc, töûu quì muoân chung,

Beänh anh cuõng chaúng giaûm giung,

Loøng anh laø coõi buoàn khoâng beán bôø.

Ñöøng em ôi! Thoâi em aø!

20 Ñeå anh yeân tónh aáy laø thöông anh.

Hôõi oâi, thaân beänh chöõa laønh,

Nhöng hoàn ñaõ beänh phaûi ñaønh thieân thu!

11-1956

2374 DÖ HÖÔNG

VEÀ VIEÄC ÑEÛ

(Göûi Coâ Saùu Leùn, ôû Caàu Haøng)

Ñau buïng thì ñeû sôï gì,

Khoâng con buoàn naõo, chöûa thì ræ reân.

Ñuùng ngaøy ñuùng thaùng töï nhieân

Duø khoâng raën noù cuõng lieàn chui ra.

Thöû xem con vòt con gaø,

Ñít nhoû, tröùng lôùn theá maø thaûn nhieân

Ñuùng giôø loït tröùng ra lieàn,

Chaúng caàn phaûi raën phaûi reân hì hì.

Trôøi sanh vaïn vaät khaùc chi,

10 Ñeû sanh naøo phaûi chuyeän gì laï ñaâu.

Xöa nay treân quaû ñòa caàu

Vaïn öùc ngöôøi ñaõ baïc ñaàu cuõng do

Tôùi giôø thì cöù chun ra,

Khoùc oe roài soáng tôùi giaø ñoù thoâi.

Vieäc em laø vieäc xöa nay

Vaïn öùc ngöôøi ñaõ laøm roài, khoù chi.

Trôøi sanh chaúng coù chuyeän gì

Laøm khoù nhaân loaïi traàn naøy ñaâu em.

Saép ñieåm caùi phuùt thieâng lieâng

20 Trao cho em baän ñaàu tieân trong ñôøi

Thieân chöùc cao troïng tuyeät vôøi,

‘Laøm meï’ cho ñuû laøm ngöôøi traàn gian.

Chuùc em caûm thaáy dòu daøng

Mang theâm boån phaän meï hieàn töø ñaây.

11-1956


TÖØ HOÂN hay laø ÑEÂM CHIA LY

(Göûi Em Minh Thieáu, ghi laïi maáy doøng thô sau cuoái böùc

thö töø hoân.)

Anh bieát Em ñang raát ngôõ ngaøng,

Haän thuø khoâng thoát leä ngaøn haøng.

Cöïa mình nuùi ñaù cuõng tan naùt,

AÂn aùi nguyeàn ñem xuoáng suoái vaøng.

Thieân haø cuõng chaúng ñöôïc beàn laâu,

Xin chôù tieác chi giaác moäng ñaàu!

Ngô ngaån buùt tình, moãi neùt chöõ

Nhö göôm vaïch moät moái thöông saàu.

Maëc thaûo baát töông nhö thieát kieám,

Nhi haø dó ñoaïn huyeát taâm löu! (1)

11-1956

__________________

(1) Neùt möïc naøo phaûi nhö kieám saét, sao laïi coù theå caét ñöùt

traùi tim laøm cho maùu tuoân rôi. Sau khi göûi böùc thö cho

Minh Thieáu, Thaàn Saàu ngao du ôû Nha Trang cuoái cuøng

trôû laïi Ña Laït. Duø sau ñoù Minh Thieáu quyeân sinh,

nhöng theo lôøi Minh Haèng, Minh Thieáu chöa heà môû

phong thö cuûa caäu ra xem.

2376 DÖ HÖÔNG

TAØU HOÛA RA TRUNG

(Taëng Coâ Döông Thò Nguyeân, quen nhau treân chuyeán xe

naøy.)

Maây töø nuùi nguøn nguït leân gheâ quaù,

Chôùp roäng lôùn nhö caû baàu vuõ truï

Vôõ naùt ra töøng maûnh vuïn saùng loøa.

Caû khoâng trung theo maây chuyeån aâm u,

Khaép maët ñaát un leân maøu ñen kòt.

Toâi cöù töôûng: chaùy leân ngaäp khí reùt

Saép vôõ tung boác khoùi quaû ñòa caàu,

Nöùt töøng ñöôøng theo tieáng seùt ñieân ñaàu.

Nhö kinh haõi con taøu gaàm heùt,

10 Nghieán baùnh saét, keùo ñoaøn toa chaïy rieát.

Tieáng coøi vang ñaäp vaøo ñænh nuùi cao,

Maø döôùi chaân ñang raàm roä uoán ñaàu

Con taøu khoùi ñen sì boø chaäm chaïp.

Gioù noåi soùng töøng luoàng bay tôùi taáp

Ñaäp vaøo toa nhö saét chaïm, gheâ hoàn,

Roài doäi ra xoaùy tít giöõa khoâng trung

Nghe nhöõng tieáng uø uø saâu thaúm.

Treân nhöõng nuùi maøu chì, ñeøo thaêm thaúm,

Ngoaøi xa xa möa ñoå xuoáng thaønh maøn.

20 Boãng löa thöa nhöõng haït traéng theânh thang

Raéc boâng nöôùc treân thaønh toa, maët ñaát.

Luoàng khí laïnh vaøo trong toa phaûng phaát;

Toâi lieác xem thì thaáy moãi moãi ngöôøi

Ñang khoanh tay hay caøi laïi nuùt aùo ngoaøi,

Ngoài gaät guï theo nhòp toa ñeàu ñaën.

Möa tuoân nhö xoái, nöôùc traøn lai laùng.

Chôùp saùng loøe treân ñænh ñaù ngheånh nghinh,


Seùt noå tung caû vuõ truï rung rinh.

Caùc cöûa soå cuûa toa ñeàu ñoùng laïi

30 Trong ngoån ngang: ngöôøi, thuùng, gioùng, tay naûi,

Taát caû ñeàu ñöôïm moät veû buoàn kyø,

Veû löø ñöø döôùi aùnh saùng vaøng hoe

Cuûa boùng ñieän ñaàu toa. Toâi nhìn maõi

Moät doøng nöôùc töø noùc toa ræ chaûy

Roøng roøng theo coät saét öôùt laám lem,

Roài lan ra döôùi ñaùy thuùng öôùt mem.

*Toâi laëng nghe ñeàu ñeàu tieáng taøu chaïy,

Tieáng caønh caïch, caønh caïch, caønh caïch maõi,

Ñaùnh ñeàu treân tieáng roäng lôùn gioù möa.

40 Cuõng coù khi tieáng saám noå gaàm göø,

Tieáng coøi hoeùt, gioù cuoán xa laêng laéc.

Con taøu vó ñaïi maéc möa aåm öôùt

Baùnh run raåy vì reùt vaãn chaïy hoaøi.

Laïnh boác leân töø quanh quaát ñaâu ñaây,

Vaø baùm dính khaép vaùch toa, saøn, buïc;

Khoâng ñuû aùo nhieàu ngöôøi ngoài co ruùt.

*Taøu ra Trung ñaõ qua khoûi Phan Rang.

Treân toa xe ñaõ vaéng bôùt baïn haøng.

Toâi ngoài laëng, haùt ngheâu ngao thoûa thích.

50 Tuy trôøi vaãn coøn möa raû rích,

Môû cöûa toa toâi ngoài ngaém trôøi möa.

Ngoài beân toâi moät thieáu nöõ xem thô

Cuûa Xuaân Dieäu maø meâ nhö coi haùt.

Toâi boái roái tìm ñuû moïi phöông caùch,

Muoán cho naøng gaáp saùch laïi, cuøng toâi ñaây

Maø nhìn caûnh möa gaàn nuùi xanh rì,

2378 DÖ HÖÔNG

Maây naëng tróu vaét qua ñeøo löôùt thöôùt.

Nhöng nghó maõi maø cuõng khoâng ra chöôùc,

Toâi meâ daàn phong caûnh cuûa thieân nhieân

60 Ñöôïm veû buoàn vaø vaøi neùt thaàn tieân.

Toâi queân maát boãng haùt leân thaät lôùn:

“Trôøi ñaát aáy laø nguoàn thô roäng lôùn!

“Ai ngu si maø hoïc saùch laøm chi.

“Ñaây saùch thieân nhieân taïo hoùa saün baøy

“Vôùi tranh aûnh vôùi muoân lôøi tuyeät dieäu.

“Xeù saùch ñi. Haõy say thieân vuõ ñieäu

“Cho xieâm ngheâ cuoàn cuoän laãn maây trôøi...

“AÁy ai du töû treân ñôøi,

“Non soâng saân khaáu, cuoäc ñôøi laø duyeân.”

70 Naøng gaáp saùch mæm cöôøi maø chaúng noùi;

Toâi lieác thaáy giaät mình quay laïi hoûi

Raèng: “Neáu khoâng khinh keû maït heøn naøy,

“Toâi beøn xin daùm ngoû moät hai lôøi?”

Naøng guïc gaëc, hôi coù chieàu e leä.

Toâi ngoài leát laïi gaàn naøng keå leå:

“Ñoïc chi? Thöa coâ, xin loãi, thöù naøy,

“Caùi thöù thi thô baån thæu tanh hoâi!”

Toâi thaáy naøng löôøm toâi veû khoù chòu.

Toâi cöù tieáp: “Naøy, coâ baïn chöa hieåu,

80 “Boïn nhöõng vaên thi só oùc ñieâu ngoa,

“Ñoà oân hoaøng maéc beänh dòch oùi ra

“Thöù tanh thoái ngöôøi ta in thaønh saùch!”

Neùt maët ngoïc cuûa naøng nhaên ñaùng gheùt,

Naøng nhìn toâi baèng ñoâi maét baên khoaên,

Roài eâm ñeàm naøng môùi thoû theû raèng:

“Bieát anh huøng giöõa traàn ai laø gioûi.

“Khi nhìn troäm cöû chæ oâng luùc naõy,


“Ñaõ bieát oâng laø thaùnh trí treân ñôøi,

“Neân ngaïi nguøng toâi muoán ngoû ñoâi lôøi,

90 “Maø chæ sôï raèng toâi thoâ thieån quaù.

“Duø môùi bieát, toâi hieåu oâng nhieàu nöõa.

“Trí taøi oâng coù söùc maïnh nhieäm maàu

“Gom vaøo tay caû phaùp luaät ñòa caàu.

“Cuoäc soáng oâng laø cuoäc soáng vaïn hæ.

“OÂng seõ môû cho ñôøi muoân theá kyû

“Cuûa muoân lôøi ca haùt, tieáng reo vui,

“Cuûa muøa xuaân trong khaép moïi loøng ngöôøi!”

Naøng noùi ñoaïn giaáu nuï cöôøi thaém yù,

Roài nhìn toâi nhö baét toâi suy nghó.

100 Toâi cau maøy: “Coâ laém chuyeän mæa mai.”

Vöøa noùi xong beøn laëng leõ thôû daøi,

Quay maët laïi toâi nhìn qua cöûa soå.

Möa laàn laàn taïnh. Trôøi hiu haét gioù.

Nuùi xanh töôi, röøng coû bieác moät maøu.

Toái xuoáng roài. Chim caát caùnh bay cao.

Khí maùt meû ñöôïm baàu trôøi maët ñaát.

Naøng laúng laëng ngaém nhìn toâi choác laùt,

Roài noùi raèng: “Toâi bieát oâng laø ngöôøi

“Coù baøn tay xoay ngöôïc ñöôïc cô thôøi;

110 “Giaày döôùi goùt loaøi ngöôøi baèng raùc raû,

“Nhö Thaønh Caùt (1) thuôû tung hoaønh thieân haï...”

—“Thoâi ta ñöøng keùo daøi nöõa chuyeän troø.”

Toâi noùi theá roài maøy maët buoàn xo,

Ngoài nhö buït maø xem chôi non nuùi.

Naøy ñeøo aûi, naøy ngoïn cao, ñöùt noái,

Choã khuaát maây, choã ra taän chaân trôøi.

Boãng nhieân naøng laïi xích ñeán beân toâi,

Veû e theïn, tay cuoán troøn quyeån saùch.

2380 DÖ HÖÔNG

Toâi im laëng traàm tö nhö töôïng thaïch.

120 Gioïng thanh tao, naøng to nhoû maø raèng:

“Anh hæ loøng nghe em noùi hay chaêng,

“Em coù moät vaøi lôøi muoán baøy toû?”

Toâi quay laïi ngaïc nhieân chaêm chuù ngoù

Taän maét naøng saùng quaéc nhö aùnh sao,

Roài gaät ñaàu. Naøng eâm aùi baét ñaàu:

“Anh tha loãi cho em. Em seõ noùi.

“Raèng trong coõi traàn ai ai traùnh khoûi

“Nhöõng caûnh ñôøi thaát baïi raát ñau thöông.

“Theá gian phaøm mang caùi gioûi phi thöôøng

130 “Ñaâu ñaõ chaéc döïng ñöôïc neân söï nghieäp?

“Anh haún bieát hôn em veà oan nghieäp

“Cuûa ñôøi, khoù tieân ñoaùn ñeå phoøng thaân?

“Nhöng sao anh khoâng bieát ñeán moät phaàn

“Söï kieâu haõnh laø coäi nguoàn tai haïi?”

Nghe naøng noùi, toâi baét ñaàu hoái caûi,

Ñoaïn than raèng: “OÂi hôõi, maáy naêm qua,

“Nay môùi gaëp ngöôøi ñöùc ñoä hieàn hoøa;

“Lôøi coâ daïy laø khuoân vaøng thöôùc ngoïc.

“Öôùc coøn dòp cuøng coâ toâi hoûi hoïc.”

140 Naøng cuùi ñaàu nghe tieáng noùi eâm mô,

Treân neùt hoa boãng hieån hieän tình côø

Veû sung söôùng chaân thaønh cuûa tình aùi.

Toâi ñaém ñuoái nhìn dung nhan khaû aùi,

Maù ñaøo thô nhuoäm aùnh naéng hoaøng hoân,

Nieàm haân hoan chôït rung ñoäng taâm hoàn.

*


Coøi taøu hoûa laïi heùt leân giuïc giaõ,

Taøu cöù chaïy treân con ñöôøng xa quaù.

Tieáng maùy xe vaãn cöù nhòp ñeàu ñeàu.

Ñeâm daâng leân treân raëng nuùi ñìu hiu (2).

12-1956

_____________________

(1) Thaønh Caùt Tö Haõn vua nöôùc Moâng Coå (1160-1227)

(2) Khi taøu rôøi khoûi ga Thaùp Chaøm, Phan Rang, Thaàn Saàu

baét ñaàu caëm cuïi hoái haû vieát. Buoåi chieàu hoâm, khi rôøi

taøu xuoáng nhaø ga Nha Trang, caäu xoay laïi trao baøi thô

vaø ñòa chæ cuûa caäu ôû Xoùm Boùng cho thieáu nöõ hoï

Döông. Thieáu nöõ tieáp tuïc treân taøu ñeán Hueá. Thaàn Saàu

khoâng bao giôø nhaän ñöôïc hoài aâm hay tin töùc cuûa thieáu

nöõ sau ñoù. Hoï khoâng bao giôø gaëp laïi. )

2382 DÖ HÖÔNG

ÑA LAÏT

(Göûi Em Minh Thieáu)

— “Trôøi taïo ra coù aâm coù döông vaø moãi vaät chæ coù moät

phaân nöûa. Muoán ñöôïc hoaøn haûo vaät aáy phaûi tìm phaân nöûa

coøn laïi cuûa noù laån loän giöõa muoân loaøi trong theá giôùi voâ

taän cuûa thôøi gian vaø voâ bieân cuûa khoâng gian. Vì vaäy, treân

theá giôùi naøy chæ coù moät ngöôøi vaø chæ moät duy nhaát. Ngöôøi

ñoù seõ bieát taát caû nhöõng bí maät, duø laø thaàm kính nhaát thuoäc

linh hoàn hay theå xaùc cuûa em. Neáu coù nhöõng ñieàu maø ngay

chính vôùi tình thaân yeâu nhaát nhö phu quaân hay phuï maãu

cuõng khoâng theå thoå loä hay chia seû, vaäy ngöôøi ñoù khoâng

quan troïng hôn caû huyeát nhuïc cuûa em hay sao! Trong suoát

cuoäc ñôøi em coù theå dan díu hay lieân heä vôùi baát cöù ai, keå

caû hoân nhaân hay tình baïn, nhöng ngöôøi ñoù chæ coù moät maø

thoâi. Ngöôøi ñoù coù khi em gaëp raát tình côø, do ngaãu nhieân.

Ngöôøi ñoù maø em seõ chaáp nhaän chæ voûn veïn do linh caûm,

maø em seõ trao troïn nieàm tin, traùi tim, maø em seõ tuyeät ñoái

saün saøng khoâng ñieàu kieän, maø söï gaàn guõi duø laâu daøi duø

ngaén nguûi cuõng ñuû laøm khôi nguoàn haïnh phuùc cuûa em

vónh vieãn luaân löu, coù theå baát cöù giai caáp naøo, tuoåi taùc

naøo, laõnh vöïc hoaëc truyeàn thoáng naøo. Nhöng maø, ngöôøi

ñoù cuõng coù khi suoát ñôøi em khoâng gaëp vaø duø em coù gia

ñình, con caùi, em cuõng vaãn moät mình ñem nhöõng bí aån

trong loøng xuoáng ñaùy moä. Töïu chung chæ do moät chöõ

duyeân thoâi.” — “Em hieåu roài, Thaàn Saàu! Nhöng haõy xin

cho em bieát ngöôøi ñoù laø ai?” — “Laø ngöôøi cuûa ñôøi em.”)


Quand le tour du soleil ou commence ou s'acheøve,

D'un oeil indifferent je le suis dans son cours;

En un ciel sombre ou pur qu'il se couche ou se leøve,

Qu’importe le soleil? Je n'attends rien des jours.

Lamartine

Vaàng maët nhaät khi leân khi khuaát,

Ta nhìn trôøi ñoâi maét thôø ô;

Saùng chieàu buoåi toû buoåi môø,

Laïnh luøng ta coù ñôïi chôø nöõa chi (1).

Anh luûi thuûi vaø Anh ñi laëng leõ,

Böôùc aâm thaàm giöõa ñoài thoâng vaéng veû.

Anh lang thang töø ngaøy ñoù tôùi nay,

Muoán ñi xa mieàn nuùi caû röøng daøi,

Laáy maây gioù traêng sao laøm baïn taùc.

10 Anh muoán queân, nghóa laø muoán queân taát

2384 DÖ HÖÔNG

Caû nhöõng gì cuûa dó vaõng ñôøi Anh,

Muoán choân côn saàu muoän cuûa aùi tình

Trong ly röôïu ñaày traøn, men nöïc nöïc.

Ngaøy thaùng vaéng Anh leân ñeøo xuoáng vöïc,

Thaát theåu ñi cho moøn moûi xaùc Anh,

Roài cheát vuøi vuøng nöôùc ñoäc ma thieâng.

*Nay döøng laïi ngôõ ngaøng giöõa traêng saùng,

Töïa coäi thoâng treân ñoài cao hoang vaéng,

Löng chöøng ñeøo söông khoùi thöôùt tha troâi,

20 Hoàn chìm trong ñeâm tòch mòch — Em oâi,

Trong laïnh leõo muoân ñôøi cuûa vuõ truï.

Chôït nhôù tình mình môû böùc thö cuõ,

Anh ñoïc qua maø leä ñoå nhö möa.

Xeáp thö roài anh coøn ñöùng ngaån ngô,

Loøng töï hoûi: khoâng nhôù ngaøy hoâm ñoù,

Taïi sao mình laïi sinh chuyeän caõi coï?

Chaéc baây giôø em ñang khoå ñang ñau?

Chaúng rieâng Anh chòu coâ ñoäc buoàn saàu.

Anh nhôù goùt Em laøn da traéng ñoû,

30 Veát traày söôùt ñaõ laønh chöa Em hôõ?

Vaø toùc Em chaéc ñaõ caét bôùt roài?

Tình dôû dang voâ côù ñaõ ñaønh thoâi,

Nhöng xin chôù giaän nhau khi vónh bieät!

Noùi raèng queân nhöng deã sao queân heát

Veû dieãm kieàu tuyeät leä cuûa laøn moâi.

Boùng traêng röøng sao buoàn theá — Em oâi,

Em ñaõ vaéng, taát caû ñeàu voâ nghóa!

Em laø chính linh hoàn Anh döôùi theá...

12-1956


______________________

(1) Dòch boán caâu trong baøi L' Isolement cuûa thi só Phaùp

Lamartine (1790-1869) OÀ... chaúng coù gì quan troïng,

Lamartine ngaøy xöa theá naøo thì khoâng bieát, chæ bieát

ñaây chæ laø buoàn vui cuûa tuoåi treû, hoï giaän doãi lieân tu,

roài laøm hoøa cuõng nhanh choùng.

ROÀNG RÖÔÏU VAØ ROÀNG MÖA

(Taëng oâng baïn Roàng Mun)

Hoaøn vuõ coù hai OÂng Roàng,

Moät Roàng Röôïu vôùi moät Roàng ñen mun.

Roàng Mun huùt nöôùc bieån ñoâng

Möa xuoáng nuùi ñoàng, möa xuoáng nöông daâu.

Coøn OÂng Roàng Röôïu ngheâu ngao,

Doác be ních heát röôïu vaøo maø say.

Naêm naêm thaùng thaùng ngaøy ngaøy,

Roàng Mun möa xuoáng cho ngöôøi bieàn böng

Naáu men, caát nöôùc röôïu röøng,

10 Ñeå OÂng Roàng Röôïu döôùi traàn say söa,

12-1956

2386 DÖ HÖÔNG

THÔØI GIAN

(Göûi Em Minh Thieáu)

Ñìu hiu ngoïn nuùi, lieãu mô maøng,

Em ngaû vaøo loøng Anh döôùi traêng.

Suoái toùc u buoàn, beân khoùe maét

AÙnh traêng ngöng ñoïng chaûy thaønh haøng.

Em khoùc. Roài em nöùc nôû raèng:

“Tình ñaàu moät maûnh vôõ tan hoang,

Trôøi oâi, Em cheát!” Roài Em khoùc...

Nghìn gioït leä traêng aùo öôùt loang.

Anh seõ noùi gì an uûi Em

10 Khi maø saàu khoå cöù taêng theâm?

Chæ ngoài laëng ñeám thôøi gian böôùc

Chôø caïn maïch saàu cuûa traùi tim!

Kìa Em, thaønh quaùch cuûa bao ñôøi

Suïp ñoå hoang taøn; döôùi gaïch voâi

Reâu moác tieâu ñieàu traêng rôùt laïnh,

Bieát ñaâu vuøi laáp maûnh tình ai?

Thaønh Coå Loa kieâu duõng thuôû xöa,

Chæ coøn vaøi vaùch ñaát lôø môø,

Laïnh luøng, im laëng tình muoân thuôû

20 Cuûa gaùi Mî Chaâu loän moái tô (1).


Laïi ñeán Ñoà Baøn choán hoäi hoa

Cuûa thôøi oanh lieät nöôùc Chaøm Pa,

Nghìn thu kheùp chaët loøng coâng chuùa

Rôøi raõ Huyeàn Traân döôùi buïi loøa (2).

Tan naùt loøng Chieâu Nöõ quaù Hoà (3);

Caûo Kinh ñaâu thaáy nuï cöôøi xöa

Cuûa naøng Bao Tyû laøm khuynh quoác?

Taát caû vang leân ñeå xoùa nhoøa.

Moät Cleùopatre (4), moät Heùleøne (5)

30 Laøm caû goùc trôøi phaûi ñaûo ñieân,

Nuùi kieám röøng göôm nhö saám seùt;

Roài bao theá kyû cuõng im lìm.

Ñaáy vaøi tæ duï tình kim coå,

Coù caû vui, buoàn, laãn khoå ñau,

Em hôõi, thaáy chaêng, qua theá heä

Chæ coøn hö aûo coù chi ñaâu!

Anh bieát baây giôø Em khoå sôû,

Khuyeân gì vaø noùi gì cuøng Em?

Tim Em ñang luùc ñaày doâng gioù,

40 Chæ ñôïi thôøi gian seõ laéng eâm.

12-1956

____________________

(1) Mî Chaâu laø con gaùi cuûa An Döông Vöông, vua nöôùc

AÂu Laïc ngaøy xöa. Tuïc truyeàn khi thaàn Kim Qui giuùp

vua xaây cung ñieän Coå Loa coù cho caây cung thaàn ñeå

2388 DÖ HÖÔNG

phoøng thuû. Trieäu Ñaø caàu hoân Mî Chaâu cho con trai laø

Troïng Thuûy ñeå löøa keá laáy cung thaàn. Thaønh Coå Loa bò

phaù. Vua bieát nguyeân côù beøn gieát Mî Chaâu roài nhaûy

xuoáng bieån töï töû.

(2) Vua Traàn Anh Toân gaû con gaùi laø Huyeàn Traân cho vua

Chieâm Thaønh laø Cheá Maân.

(3) Chieâu Quaân laø cung nöõ cuûa vua Hôùn Nguyeân Ñeá bò

ñem gaû cho vua xöù Hung Noâ goïi laø Hoà hay laø Moïi.

(4) Cleùopatre Ñeä Thaát (69-30 tröôùc Thieân Chuùa) laø nöõ

hoaøng cuûa nöôùc Ai Caäp, noåi danh vì saéc ñeïp, thoâng

minh, tham voïng vaø ñoäc aùc.

(5) Heùleøne laø myõ nöõ trong thaàn thoaïi Hy-Laïp, saéc ñeïp cuûa

naøng ñaõ gaây ra chieán tranh ôû thaønh Troie.


SAY NAÈM BÔØ AO

(Taëng coâ Lan)

Toâi say naèm ôû bôø ao,

Trong luøm caây toái, muoãi ñaâu bu ñaày!

Traêng non moät maûnh treân maây,

Maûnh rôi ñaùy nöôùc gaàn ngay caïnh bôø.

Tay toâi vôùi xuoáng ô hôø

Vôùt maûnh traêng rôùt. Chaúng ngôø ñaâu ñaây

Trong ñaùm lau saäy moïc daày,

Thieáu nöõ gaùnh nöôùc hôi gaày maø xinh,

Nghieâng thuøng muùc nöôùc; voâ tình

10 Coâ naøng laøm vôõ tan taønh maûnh traêng.

Voäi vaøng thieáu nöõ böôùc ngang

Toâi say naèm döôùi chaân naøng hay ñaâu.

Nöôùc töø thuøng ñoå aøo aøo,

Thaân toâi öôùt aùt naøng naøo bieát chi.

Mô maøng nhìn boùng naøng ñi

Leû loi döôùi maùi trôøi khuya laïnh luøng.

12-1956

2390 DÖ HÖÔNG

TÌM EM

(Taëng oâng baïn Ngoâ Vaên Quôùi, ôû Phuù Nhuaän. Caùm ôn anh

vaø taát caû moïi ngöôøi ñaõ cho toâi aên nhôø ôû troï qua thôøi gian

laän ñaän nhaát cuûa tuoåi vò nieân cuûa toâi)

Lôøi töïa:

Ngoài buoàn vieát baäy maø chôi,

Taëng ngöôøi ñoïc baäy cuõng thoâi ñôõ buoàn.

Ñoïc roài vöùt heát xuoáng möông

Cho raén reát ñoïc chaùn luoân cuoäc ñôøi,

Hoaëc cho meøo choù coi chôi,

Cho noù cuõng chaùn cuoäc ñôøi heát ñi.

Roài ta cuøng luõ thuù naøy,

Keùo nhau ñi tuoát kieám nôi xoù röøng,

Traêm naêm trong caûnh mòt muøng,

10 Soáng vôùi khæ doïc cho loøng yeân vui.

Chöøng naøo traùi ñaát ngöøng xoay,

Maët trôøi heát moïc toâi thoâi vieát xaøm.

Thô raèng:

Toâi laø moät keû giang hoà laõng töû,

Traêm naêm chæ bieát ngao du tieâu saùi

Khi ñaàu non goùc bieån boán phöông trôøi,

Laáy gioù maây laøm baïn giöõa traàn ai.

Tieân thaùnh ñaõ veà heát Boàng Lai Thuûy,

Côø röôïu boû döôùi traêng môø laïnh teû.

Baïn ñi heát toâi coøn ngoài nöõa chi?

20 Giöõa nuùi soáng goùt phieâu laõng leâ ñi,

Sau löng maëc moät caûnh ñôøi noâ nöùc.

Treo ñaàu gaäy moät tuùi thô boù ñuoác

Quaåy heát leân vai toâi laàn böôùc ñi.


Caûnh nuùi non cao thaáp, xanh rì,

Röøng chi chít ngaøn chim ca aùnh naéng,

Maây traéng xoùa nghìn daëm ñöôøng bay thaúng.

Traêng leân cao saùng röïc treân ñaàu ta,

Thaån thô ñi toâi nhìn ngoù bao la

Baàu vuõ truï ñaày thanh saéc thô moäng!

30 Chaân cao thaáp toâi loäi böøa suoái roäng,

Nöôùc trong veo tan loûng aùnh haøo quang;

Roài kheà khaø leo tuoát ñænh Thieân San,

Röôïu pha aùnh sao rôi ñaày saûng khoaùi!

Khi meät moûi giöõa maøn maây thoaûi maùi,

Hoaëc xoù röøng ñaùnh moät giaác hoàn nhieân.

Thoaùt traàn ai ngöôøi cuõng laø tieân (1).

*Theo maây caùnh haïc veà trôøi,

Tieân veà ñoäng Bích, chieàu roài. Coøn ta

Ngoài ñaây maø ngoù ngaån ngô

40 Moät vaàng traêng khuyeát löûng lô cuoái röøng.

Truyeän raèng:

Queâ toâi voán ôû mieàn Nhöôïc Thuûy.

Buoåi toâi daïo qua giang sôn Cung Queá

Vieáng Haèng Nga, coù troäm lieác dung nhan

Moät coâ tieân töø Cung Ñieän Ngoïc Hoaøng

Cuõng ñeán ñoù chôi qua töø böõa tröôùc.

Laøn da traéng mòn maøng nhö ngoïc nöôùc,

Toùc vôøn maây, moâi ñaøo thaém leân höông,

Maét nhö löu ly, maøy töïa xuaân sôn,

Voùc lieãu mình mai dòu daøng e seõ,

50 Tieáng eâm aùi nhö oanh non thoû theû.

Chaúng caàm loøng, toâi leùn hoûi Haèng Nga.

2392 DÖ HÖÔNG

“Ngoïc Mai Tieân nhaát phaåm cuûa Thieân Haø,

Giöõ nghi leã trong Dieâu Trì Huyønh Ñeá.

Taây Vöông Maãu saép cho naøng xuoáng theá

Ñeå cuøng anh maø keát toùc xe tô.

Anh raùng tìm naøng trong coõi phong ba

Ñeå ñeàn ñaùp troïn moái tình tri ngoä.”

Nghe ñeán ñaáy toâi cuùi ñaàu baùi boä.

Rôøi Quaûng Haøn toâi gheù beán Traàn Ai.

60 Nhöng hôõi oâi, ñaõ möôøi maáy naêm nay,

Naøo thaáy boùng cuûa giai nhaân tieát haïnh.

Muoán veà nuùi ñeå tu thaân söûa taùnh,

Coøn sôï naøng neáu khoâng gaëp ñöôïc toâi,

Vaãn traêm naêm vôùi chieác boùng ñôn coâi,

OÂm saàu tuûi trong aâm thaàm cô cöïc.

Sao coù theå toâi ñaønh ngoài yeân ñöôïc

Treân Boà Ñoaøn maø laàn haït Kim Cang.

Cöù moãi haït thì nöôùc maét ngaøn haøng.

*Tieãn ñöa coù maáy vò tieân,

70 Ngaïi nguøng ñaët böôùc leân thuyeàn phong vaân.

Baïn veà ta nhôù baâng khuaâng,

Töø ñaây chieác boùng hoàng traàn leû loi.

*Nhìn cuoäc theá vôùi loaøi ngöôøi ñieân ñaûo,

OÂi ngao ngaùn cho tình ñôøi trôû traùo!

Vì tìm em, anh môùi böôùc chaân ñi,

Chen thaân anh trong caûnh soáng saàu bi.

Loøng kieân nhaãn ngaøy caøng moøn moûi.

Ngoïc Mai hôõi, neáu bieát anh ñang laën loäi

Trong beå ñôøi maø tìm moät boùng em,

80 Thì em ôi, haõy lau leä nghe em,


Yeâu nhau troùt laø moät ñieàu ñau khoå.

Khi hoäi ngoä chöa döùt cöôøi leä ñoå,

Luùc ly phoâi laïi tan naùt hoàn thô,

Heã ña tình thì nöôùc maét laø thöøa!

Anh vaãn bieát baây giôø em ñang khoùc.

Van xin em lau ñoâi haøng leä ngoïc,

Ñöøng ñeå noù traøn ngaäp öôùt hoàn anh.

Nöôùc maét em boác khoùi haän vì tình,

Seõ ñoát chaùy hoàn anh trong khoaûnh khaéc.

90 Anh lo sôï cuøng em chöa hôïp maët,

Chöa sieát em trong hai caùnh tay anh,

Maø chaúng may hoàn anh ñaõ tan taønh,

Trí naõo raõ rôøi, xöông khoâ ruõ xuoáng,

Thì hôõi oâi, tình ta laø oan uoång!

Coøn phaàn em seõ hoùa ra yeâu tinh

Xuoáng Dieâm Ñaøi maø kieän Thaàn AÙi Tình,

Keå sao xieát bao nhieâu hoaøn caûnh nöõa.

Theá neân anh mong em coá gaéng giöõ

Loøng trung kieân vaø haõy ñôïi chôø anh.

100 Duø phuùt giaây nhö vaïn lyù tröôøng thaønh,

Caøng cay ñaéng tình caøng tha thieát.

Anh xin nguyeän cuøng non xanh nöôùc bieác,

Duø gan phôi maät naùt vôùi xöông tan,

Anh vaãn ñi vaø tìm cho gaëp naøng.

*Moät hoàn coâ ñoäc lang thang,

Moät thaân thui thuûi cuoái ngaøn ñaàu non,

Traûi bao aùc laën thoû moøn (2),

Gaày thaân raùm maët anh coøn tìm em.

2394 DÖ HÖÔNG

Ñieäp khuùc:

Khi qua raëng ngaùi röøng sim,

110 Ñöôøng ñi ngoùc ngaùch boùng ñeâm mòt muø.

Khi baêng ngaøn daëm röøng lau,

Gioù ñöa phaûng phaát moái saàu vieãn phöông.

Khi goùc beå luùc ñaàu non,

Khi luoàn ñoäng ñaù luùc loøn hang nai.

Quanh co röøng ruù mòt trôøi,

Nuùi non cao thaáp chaïy daøi voâ bieân.

Nghe chim nhö gôïi taám tình,

Leä caøng tuoân chaûy bieát mình ñi ñaâu?

Suoái buoàn voi ñöùng guïc ñaàu,

120 Laù caây gioù truùt laøo raøo nhö möa.

Böôùc chaân qua choán quan haø,

Treân vai anh, laù höõng hôø ruïng rôi.

Muøa thu ñaõ xuoáng treân ñoài,

Caây xanh ñaõ thaáy chen möôi laù vaøng.

Khi ñi, khi ñöùng, ngôõ ngaøng,

Hoàn anh nhö theå chim ngaøn ñeâm söông.

12-1956

____________________

(1) Nguyeãn Gia Thieàu, trong ‘Cung Oaùn Ngaâm Khuùc’ coù

caâu:

Thoaùt traàn moät goùt thieân nhieân,

Caùi thaân ngoaïi vaät laø tieân trong ñôøi.

(2) AÙc laø maët trôøi, thoû laø maët traêng, thöôøng duøng trong

vaên thô, yù noùi ngaøy thaùng troâi qua.


RÖÔÏU CHAÚNG VOÂ TÌNH

(hay laø ‘Ñôøi Khoâng Ñaùng Soáng’, tieáp theo baøi ‘Röôïu

Thaät Voâ Tình’, hay laø chuyeän ‘Thieáu Nöõ Say’)

Caùch moät daïo trôû laïi Truùc Giang. trong côn thuø taïc

vôùi caùc bôïm ma men, chôït nhôù ngöôøi töûu nöõ, beøn môùi

hoûi. Thì ra laø vaäy! Coâ laø ai, teân hoï gì, xuaát xöù töø ñaâu,

haõy böôùc ñeán ngoâi moä sau luõy tre vaø röøng döøa kia maø

hoûi. Teân tuoåi coøn coù ích gì nöõa ñaâu, duø anh huøng hay

myõ nöõ! Uoáng vaøi ly röôïu, vieát tieáp baøi thô cuûa maáy

thaùng tröôùc ñaây. Vieát xong ñoïc leân cho caùc baïn nghe.

Moät ñeâm, cuõng chæ leä thöôøng thoâi,

Döôùi aùnh ñeøn khuya, quaùn vaéng ngöôøi,

Coâ nhoû traàm ngaâm beân coác röôïu,

Ngoaøi hieân möa gioù ngaäp ñaày trôøi.

Boãng tieáng oàn aøo giaày vôùi suùng,

Reøm tung, cöûa môû, ngöôøi xao ñoäng.

Coâng an giaùm ñoác ñöùng haøng ñaàu

Laëng leõ nhìn coâ, ñaày xuùc ñoäng.

Chaøng noùi: “Theá gian vaïn söï phieàn,

10 “Moãi ngöôøi moät bí aån tö rieâng;

“Ñoâi khi bí aån ñoù thay ñoåi

“Haún caû taâm hoàn gaùi dòu hieàn.

“Nhaân danh tình höõu, xin cho bieát

“Nguyeân côù nhöõng ngöôøi coâ thaûm gieát?

“Coâng lyù ñaõ ñaønh chaúng vò tha,

“Nieàm rieâng ai bieát tim toâi cheát!”

2396 DÖ HÖÔNG

Naøng raèng: “Toâi sôùm moà coâi cha,

“Nhôø meï taûo taàn naêm thaùng qua,

“Haïnh phuùc chöùa chan tình maãu töû,

20 “Sinh thaønh döôõng duïc meï thay cha.

“Roài boãng moät hoâm meï bò baét,

“Chæ vì meï coù chuùt nhan saéc,

“Bò vu caùo toäi giaëc thoâng ñoàng,

“Haõm hieáp, khaûo tra, cheát baát ñaéc.”

Ngoïc dieän boãng môø nhö khoùi hôi,

Ñaàm ñìa maét leä, loøng chöa nguoâi,

Hai tay beù nhoû naøng chìa tôùi:

“Xin troùi tay naøy, xin baét toâi!”

Anh huøng coù luùc khoâng caàm luïy,

30 Döôùi goùt myõ nhaân haén ngaõ quò:

“Coâ coù bieát ñaâu, coù hieåu gì,

“Tình toâi ñaõ göûi ngöôøi trong yù!”

Gioïng oanh nhö gioù thoaûng ñìu hiu:

“Toâi ñaõ bieát nhieàu, ñaõ hieåu nhieàu,

“Haän nghó cuoäc ñôøi khoâng ñaùng soáng,

“Ñöøng laàm traùch keû chaúng tim yeâu.”

Thieáu nöõ boãng döøng, ngoài baát ñoäng,

Gioù lay maùi toùc rung rinh boùng.

Moät ly röôïu ñoäc döôùi ñeøn khuya

40 Keát lieãu ñôøi hoa nhö giaác moäng.


Luûi thuûi, thöông oâi, anh treû trai,

Ma men baét baäu nhöõng ngaøy raøy,

Coâng danh choái boû töø ñeâm aáy,

Söï nghieäp chæ coøn be röôïu cay!

12-1956 (1)

____________________________

(1) Thaàn Saàu moø maãm ñaïp leân caønh laù caây khoâ, huùc vaøo

raøo daäu theo ngoû loái toái mòt, quanh co qua xoùm laù xa

laï hoang sô. Trôøi ñaày maây, gioù baác laïnh, laám taám

nhöõng sôïi möa cuoái muøa. Nöûa ñeâm khoâng traêng

khoâng sao, caäu moät mình quì guïc tröôùc moät ngoâi moä

laãn loän giöõa ñaùm goø ñoáng nhaáp nhoâ vaø röøng döøa chi

chít um tuøm, treân cao laù caây xaøo xaïc. Trong tay caäu

khoâng phaûi baàu röôïu nhö thöôøng leä maø laø moät naém

khoùi höông taøn, aâm thaàm ñeå leä rôi laùc ñaùc treân trang

giaáy cuûa baøi thô maø caäu vöøa môùi vieát trong côn say

söa vôùi quaàn hoäi ma men luùc chieàu hoâm ôû Truùc

Giang. Taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñaõ boû ñi heát, ai veà nhaø

naáy trong söï eâm aám cuûa gia ñình. Coøn caäu moät mình

möôùn xe ñeán Thaïnh Phuù. Caäu ñang laøm gì ñaây, xoùt

xa cho ngöôøi döôùi moä maø caäu chöa heà quen bieát ?!

2398 DÖ HÖÔNG


THUYEÀN ÑI

(Göûi Coâ Phuø Dung, ôû Ba Ngoøi. Ñeâm giaõ töø ñi ghe veà Nha

Trang.)

Chuyeän ñaõ xaûy khieán loøng toâi xuùc ñoäng.

Toâi nhôù maõi moät ñeâm say thô moäng

Thaân ñeâ meâ vaø teâ taùi taâm hoàn,

Khi tieáng ñaøn coù moät ñieäu ñöa buoàn,

Dìu dòu roùt vaøo tai toâi ngoït oùc.

Canh khuya khoaét, toâi ñaõ say nhö ngoác

Nguû vuøi treân saøn giöõa caùc anh em,

Toùc ngaäp röôïu quaàn aùo öôùt men,

Mình meät laû moà hoâi ra nhö taém.

10 Ñaày baøn ngaõ ñoå coác, ve, caù, maém.

Toâi tænh ra vaøo khoaûng ba giôø khuya.

Moät luõ say naèm cheát chaúng bieát gì.

Toâi laéng kyõ giöõa canh daøi vaéng veû

Nghe tieáng nhaïc töø ñaâu coøn reân ræ,

Loøng naëng neà daèng daëc moái saàu thöông.

Khi xa xoâi nhö gioù thoaûng treân ngaøn

Mang tieáng khoùc oan hoàn töø nghóa ñòa,

Khi gheâ rôïn nhö nghieán raêng vuøng daäy

Khi khoå ñau nhö guïc xuoáng theàm hieân,

20 Nhöõng oan hoàn trong ñieäu nhaïc cuoàng ñieân

Rôûn oùc toâi; toâi ruøng mình kinh hoaûng.

Cuoái gian phoøng chieác ñeøn hoa ñieåm saùng

Nöûa böùc maøn, coøn moät nöûa môø môø.

Boãng laù maøn, cuoán aùnh saùng vaøng hoe,

Moät thieáu nöõ hieän ra meàm nhö lieãu,

Thaân maûnh mai, maùi toùc buoàn thiu thæu.

Toâi thaûn nhieân vaø ñieàm ñaïm maø raèng:

2400 DÖ HÖÔNG

“Naøng laø ai, coù phaûi laø ma chaêng?”

Naøng e leä cuùi ñaàu maø thoû theû:

30 “Haõy nhìn kyõ toâi laø ngöôøi coõi theá.

“Vì côù nghe tieáng ñoäng giöõa gian nhaø

“Neân giaät mình böôùc ñeán ñeå xem qua.”

Hoûi: “Coù phaûi ngöôøi ñaùnh ñaøn khi toái,

“Vaø luùc naõy tieáng ñaøn coøn ñöùt noái?”

Naøng gaät ñaàu maø khoâng ñaùp lôøi chi.

Treân veû hoa boãng phaûng phaát saàu bi,

Caû voùc lieãu cuõng ñöôïm buoàn chan chöùa.

*Toâi beøn thong thaû: “Trôøi khuya khoaét quaù,

“Naøng laïi chöa ñi nguû bôûi vì sao?

40 “Hay phaûi chaêng coøn moät moái tröôøng saàu

“Traèn troïc maõi trong tieáng ñaøn guùt maéc?”

Boãng laû taû rôi hai haøng nöôùc maét

Tuoân long lanh treân caëp maù ngaây thô.

Ñoäng can traøng toâi böôùc ñeán tình côø

Laáy khaên tuùi nheï lau cho coâ gaùi.

Naøng to nhoû noùi loøng buøi nguøi tuûi,

Raèng: “Caùm ôn, anh ñaõ hieåu khoâng laàm,

“Noãi khoå ñau sinh laém moái thöông taâm!

“Töø vaïn thuôû moät con ngöôøi laëng leõ,

50 “Nhö laõnh ñaïm, thöôøng laø ngöôøi nghóa lyù,

“Töøng caén raêng böôùc qua neûo ñoaïn tröôøng,

“Vaø aâm thaàm chieâm ngöôõng caûnh theâ löông,

“Vaø laëng leõ soáng, duø loøng teâ taùi!

“Hoïa hoaèn hoï chôït quay nhìn trôû laïi

“Thuôû quaù thôøi maø ruoät ñöùt töøng gang,

“Hoï thaûn nhieân so laïi maáy daây ñaøn,

“Khaåy ít tieáng vui buoàn côn vaéng veû.


“Nghe vang ñoäng caû gaàm trôøi buoàn teû,

“Töøng maûnh tình tan naùt, maùu tim rôi,

60 “Vaø taâm linh coøn laïi tieáng thôû daøi

“Naõo nuoät nhö nhöõng oan hoàn uoång thaùc,

“Loaïi nhaïc aáy seõ gaëm moøn theá xaùc,

“Muïc tinh thaàn cuûa keû môùi coøn thô.

“Bieát bao ngöôøi ñang tröùng nöôùc ngaây thô,

“Tính vui veû maø coõi loøng raïn nöùt,

“Caøng khoân lôùn caøng chaát choàng buoàn böïc,

“Suoát cuoäc ñôøi khoâng thaáy moät nieàm vui,

“Chôø ngaøy ñi vôùi taác daï buøi nguøi.”

—“Toâi ñaõ hieåu. Naøng khoâng caàn thoá loä.

70 “Toâi chaúng ngôõ söï tình côø hoäi ngoä

“Gaây cho ai nhöõng tö töôûng xa xoâi.

“Thoaùng nhìn nhau chöa naêng noùi neân lôøi,

“Trong yù nghó ñaõ muoân tình raøng buoäc;

“Moät aùnh maét ñuû laøm tim laïnh buoát,

“Duø phaàn naøng, nhöng naøo khaùc phaàn toâi.

“Nhöng toâi laø ñöùa phieâu baït noåi troâi

“Khaép töù xöù laïc loaøi nôi Ñòa Giôùi,

“Thuyeàn gheù beán, toâi leân bôø soâng nuùi,

“Daïo chôi mieàn hoà haûi cuûa Traàn Gian.

80 “Ly röôïu môøi toâi ñoái dieän cuøng naøng,

“Töôûng gaëp gôõ maûy may roài laïi bieät,

“Toâi naøo daùm tình ña mang luyeán tieác,

“Ñem taám thaân raøng ròt vôùi traàn duyeân,

“Neân chuyeän troø cöôøi côït phuùt ñaàu tieân

“Cuõng laø luùc thuyeàn toâi ñang taùch beán.

“Phieâu löu khaùch gioù nghieâng buoàm nöûa caùnh,

“Nghóa giang hoà laø soâng bieån meânh mang.

2402 DÖ HÖÔNG

“Vaùc baàu röôïu say khöôùt khaép non ngaøn,

“Vaø tieáp tuïc cuoäc haønh trình phieâu baït!”

*90 Hôõi oâi, soâng nuùi hôøn vónh bieät!

Toâi hoân naøng maø leä ñoå nhö möa.

Nhoå saøo roài toâi coøn ñöùng ngaån ngô,

Maëc gioù thoåi thuyeàn ra coõi mòt muø taêm taép.

12-1956

KHOÂNG GIAN

(Göûi Em Minh Thieáu. Tieáp theo baøi ‘Thôøi Gian’.)

Anh ñaõ ñoïc nhieàu maáy böùc thö

Cuûa Em göûi ñeán Anh hoâm qua.

Ñoïc roài ñoïc laïi coù möôi baän,

Thöùc traéng ñeâm maø leä nhoû sa!

Caøng nghó caøng thöông nhôù baáy nhieâu,

Tình coøn khuaáy ñoäng ñaùy tim yeâu.

Nhöng hai laõnh vöïc ñaø phaân caùch

Hai chuùng ta roài, bieát noùi sao?

Treân ñöôøng roäng raõi cuûa Em mô,

10 Em cöù tieán leân giöõa choùi loøa

AÙnh saùng, treân ñaàu côø xí phaát,

Döôùi chaân gaám luïa vôùi xa hoa.


Coøn Anh theo loái röøng u toái,

Khuûc khuyûu, gaäp gheành vuùt ñænh non,

Hay taän luõng saâu buøn öù ñoïng,

Anh ñi vaø haùt khuùc non ngaøn.

Moãi chuùng ta theo moät cuoäc ñôøi,

Maëc duø coâ ñoäc caû vaø hai,

Nhöng ñöôøng böôùc khaùc, loái ñi khaùc,

20 Coá gaéng gaëp nhau cuõng chæ hoaøi.

Anh hieåu Em nhieàu, Em hieåu Anh,

Yeâu nhau laø bôûi moät taâm linh;

Chôù ñöøng töï duïng nhieàu tieàm löïc

Ñeå coá trôû xoay ñònh meänh mình.

Vaø ñeå ñöøng coøn vöôùng vít nhau,

Khoâng gian seõ xoùa bôùt nieàm saàu;

Töø ñaây ñöøng gaëp nhau chi nöõa,

Anh quyeát ra ñi chuyeán vieãn du.

Em chôù sôï gì; neáu xoùt thöông,

30 Buoàn saàu sa xuoáng ngaäp chaên giöôøng,

Laø nguoàn sung söôùng trong ñau khoå,

Maïch aám cuûa tình ñaõ vôõ tan.

12-1956

2404 DÖ HÖÔNG

SAY VÌ NHÔÙ THÖÔNG

Ñeâm taøn khuya khoaét gioù lao xao,

Trong ngoõ toái taêm coøn leùt leo

Moät chieác ñeøn daàu; ôû taïi ñoù

Maäp môø coøn moät boùng u saàu.

Baïn ñöøng böôùc maïnh, phaûi len leùn,

Phaûi roùn reùn ñi ñeán ñaáy xem.

Baïn chôù kinh hoaøng, chôù hoát hoaûng,

Khi nhìn roõ reät boùng ma ñeâm.

Toùc xoå buø xuø maët tím nhaït,

10 Guïc vaøo noài chaùo thòt tanh hoâi,

Döôùi chaân coác röôïu ngaõ xieâu veïo,

Quaàn aùo taû tôi nhö gieû nuøi.

Phaûi! Baïn ñöøng laøm khua tieáng ñoäng,

Ñöøng laøm kinh haõi boùng ma kia,

Ô hôø nhö lieãu ñang oâm aáp

Moät traùi tim saàu deã ñöùt lìa!

Coù khi boùng aáy mô maøng tænh,

Naëng nhoïc caát ñaàu leân gaät guø,

Maét môû tröøng tröøng saùng raát khieáp,

20 Hai tay quôø quaïng kieám ñaâu ñaâu...

Naém ñöôïc be leân öïc moät hôi,

Röôïu vaøo nöûa mieäng nöûa ra ngoaøi,

Ñöông khi nöôùc maét soâi troøng maét

Tieáp vôùi röôïu noàng xoái xaû rôi.


Vaït aùo xoâng leân hôi nguït nguït

Nöïc noàng muøi röôïu laãn moà hoâi,

Vaèn veøo ñuïn vaûi guoän mau leï:

Hình boùng ma kia laïi ngaõ roài.

Boùng aáy nguû meâ hoi hoùp thôû.

30 Töø moàm haù hoác daõi tuoân nhanh!

Hai tay oâm laáy ñaàu nhö muoán

Boùp oùc vöùt ñi moät maûnh tình.

Gioù ñöa saàu muoän chaát treân maây,

Saàu vöôùng taøu cau naëng laéc lay

Queùt maáy vì sao le loùi saùng.

Töôûng chöøng leo leùt löûa ñeøn naøy

Laø vì sao muoän treân Ngaân Haø,

Trong ngoõ aâm u ñeâm khoaét khuya,

Ruïng xuoáng; vaø hình ma guïc ñoù

40 Laø thieân tieân cuûa vò sao sa.

Haén ñaõ naèm meøo queân taát caû

Coâng danh phuù quí coõi traàn ñôøi,

Saïch queân trôøi ñaát, caû thaân haén;

Chæ nhôù khö khö moät boùng ngöôøi.

Trong vuøng môø aûo taâm tö haén

Röïc rôõ haøo quang vaïn saéc maøu

Hình aûnh lung linh — moät thieáu nöõ —

Nheï nhaøng nhö caùnh böôùm xinh xao.

2406 DÖ HÖÔNG

Boãng trong boùng toái moät ngöôøi ñi

50 Xít caïnh haén, nhìn, roài töï nhuû:

“Ai gieát haén baèng söï khoå naõo?”

Noùi xong leä thaûm chaûy ñaàm ñìa.

Mô hoà nghe gioù laïnh sau gaùy,

Ngô ngaån tænh ra toâi chaïm phaûi

Laû taû leä saàu treân maët toâi,

Maø ngöôøi ñi aáy khuaát, khoâng thaáy;

Maø boùng ma kia cuõng khuaát roài,

Tri aâm chæ coù chieác be thoâi.

Ngoïn ñeøn vaãn tröôùc toâi leo leùt,

60 AÙnh saùng moûng manh níu keùo toâi.

Ngoïc Lan! Ngoïc Lan, sao caäu aùc vôùi anh quaù vaäy, nôõ

buoâng anh cheát ñuoái giöõa gioøng khôi! ‘Xin ñöøng xoùt, cuõng

ñöøng saàu, ñöøng vì em laïi haøng ñaàu kieáp sinh’. Coù theå

ñöôïc sao, anh ñaõ coá gaéng quaù-quaù nhieàu roài!

12-1956

SAY ÑEÅ TRAÀM TÖ

Trôøi khuya khaùch ñaõ thöa roài,

Quaùn buoàn, ta vaãn coøn ngoài traàm tö.

Ñeøn ngaøy luïn, tuoåi ngaøy qua,

Baám tay möôøi taùm tuoåi giaø coøn chi!

Coâng haàu khanh töôùng nhöõng ai,

Giöõa ñôøi ñaïi loaïn cöù say thoûa tình.


Than oâi, boït nöôùc ñaàu gheành,

Coù thaân khoâng theá huøng anh voâ thôøi.

Cuoäc ñôøi laïi cöù noåi troâi,

10 Nöûa ñöôøng möôïn coác men cay tieâu saàu.

Naêm qua, ñaàu saép baïc maøu,

Maø ñaâu söï nghieäp cô ñoà, nhöõng ñaâu!

Ñeøn ñaõ taét, quaùn aâm u,

Moät mình ta vaãn ngoài öu tö buoàn.

Ñaày baøn röôïu thòt laïnh tanh,

Ngöôøi ñeàu nguû caû, rieâng mình coøn say.

Röôïu vaøo hoàn laïnh buoát roài,

Mô maøng thaáy caû baàu trôøi rung rinh.

Ñôøi ta suïp ñoå thình lình,

20 Cuøng luùc ta guïc xuoáng baøn lòm ñi.

12-1956

TÌNH MAÁT

(Göûi Coâ Lyù Thieân Höông. Tieáp theo baøi ‘Ñóa tieát canh’.)

Thoâi ñöøng nhôù nöõa, ñöøng mong,

Traêm naêm ai hieåu ñöôïc loøng cuûa ta?

Cho duø tình caûm ñaäm ñaø,

Loøng ta vaãn thaáy caùch xa moïi ngöôøi.

Nhieàu laàn tình ñeán ñeå roài

Tình ñi laån traùnh con ngöôøi cuûa ta.

Loøng ta vaãn laëng nhö tôø,

Vaø ta tieáp tuïc nhöõng giôø quaïnh hiu.

12-1956

2408 DÖ HÖÔNG

DUYEÂN LÔÕ

(Göûi chò em Hoaøng Thò Nguyeät ôû Tuy Hoøa. Tieáp theo baøi

‘Thieáu nöõ ñöùng beân ga’)

Thuôû naøng vöøa ñoä tuoåi thanh xuaân,

Moâi ñoû haây haây maét saùng ngaàn,

Toùc töïa möïc taøu raêng töïa ngoïc,

Roän raøng nhöïa soáng ngöïc non maêng,

Ñeâm ñeïp cuøng toâi yeân laëng ngaém

Traêng rôi ñaùy nöôùc maây lô thô,

Chieàu daâng boùng toái leân ñoài vaéng

Cuøng toâi ngoài ñeám maáy sao thöa.

Tình chaúng buoäc raøng goùt laõng du,

10 Vì toâi voán lang baït kyø hoà.

Heïp hoøi trôøi ñaát xem nhö hoäp

Caùnh ñaïi baèng chöa thoûa öôùc mô.

Naøng töïa khoùm ñaøo, toâi böôùc ñi,

Nhìn toâi daàn khuaát nuùi xanh rì.

Thöû thôøi toâi nheï xem ly caùch,

Toâi coù bieát gì, ñaõ hieåu gì?

Daàn daø nhaät nguyeät choùng nhö thoi,

Chôùp bieån, möa nguoàn, bao ñoåi dôøi,

Ngaøy moät tí buoàn len loûi ñeán

20 Chui vaøo khe kheõ oùc tim toâi.


Moät buoåi eâm trôøi toâi trôû laïi,

Hoûi han ngöôøi chò chuyeän veà naøng.

Chò naøng ngô ngaån nhìn toâi, ñaùp:

“Ñaõ coù choàng roài, ñaõ coù con.”

Roài laïi tieáp raèng: “Töø caäu ñi,

“Ngaøy thì töïa cöûa ñöùng nhìn maây,

“Ñeâm thì ñeám maáy vì sao muoän,

“Noù keùm vui vaø laïi oám gaày.”

Toâi hoûi veû naøng coù ñoåi khoâng?

30 Chò raèng: “Moâi noù ñaõ phai hoàng,

“Maù khoâng aên phaán, toùc xoõa roái,

“Ngöïc ñaõ leùp nhieàu, vuù ñeå thoøng.”

Voø nhaàu chieác muõ ôû trong tay,

Toâi noùi giaõ töø maø ñaéng cay

Nhö caét trong toâi töøng ñoaïn ruoät,

Kieáp naøy thoâi ñaõ lôõ duyeân haøi.

Gheù quaùn beân ñöôøng naøi ít röôïu,

Moät voø laéc löû quaåy treân vai,

Daëm ngaøn töø ñaáy buoàn daâng ngaäp,

40 Toâi cöù daãm ñi — cöù böôùc hoaøi.

12-1956

2410 DÖ HÖÔNG

NOÃI BUOÀN CUÛA ÑÖÙC NGOÏC HOAØNG

Hiu hiu gioù thoåi ñaàu non,

Maáy thaèng uoáng röôïu laø con Ngoïc Hoaøng.

Ngoïc Hoaøng ngöï taïi ngai vaøng,

Thaáy con uoáng röôïu hai haøng luïy rôi,

Töôûng raèng con uoáng con chôi,

Ai deø con uoáng con rôi xuoáng sình.

Nöûa ñeâm con nguû ñaàu ñình,

Ñeán khuya con laïi laên kình xuoáng möông.

Ngoïc Hoaøng chi xieát thaûm thöông,

10 Xöa con xin xuoáng traàn gian laøm ngöôøi,

Thaáy traàn chaúng coù gì vui,

Ngoïc Hoaøng baøy röôïu con chôi ñôõ saàu.

Hoïa hoaèn daêm coác tieâu dao,

Chaúng deø con uoáng baèng thau baèng gheø.

Thaáy con aùo loùt væa heø

Cuøng baày lôïn choù naèm keø nguû say,

Ngoïc Hoaøng chaâu leä chaûy daøi,

Chaúng deø con laïi hö ñôøi cuûa con.

Ngoïc Hoaøng loøng thaät heùo hon,

20 Truyeàn ñem ngöï töûu giaûi buoàn tí ti,

Moät ly roài laïi moät ly,

Theùt roài cuõng uoáng tì tì chaúng ngöng.

Ngoïc Hoaøng say nguû ngai vaøng,

Ñeå con say nguû mieãu hoang giöõa ñoàng.

12-1956


BEÅ BÌNH

(Göûi Coâ Lyù Thieân Höông)

Hoâm qua em noùi: “AÂn vaø tình nhö hai maët dính lieàn nhau,

coù aân thì phaûi coù tình, aân caøng cao thì tình caøng naëng.”

Em Thieân Höông, nhôø em anh chôït hieåu ñôøi anh ñaõ coù aân

tình vôùi moät ngöôøi duy nhaát. Ngöôøi ñoù ñang naèm döôùi

moä.”

Ngoaøi hieân traêng ñaõ ngaäm caønh,

Boùng em traêng roïi böùc maønh xieân xieân.

Trong leàu bôïm uoáng lieân mieân,

Ngoaøi leàu bôïm maëc ñaûo ñieân cuoäc ñôøi.

Bôïm böng bình uoáng moät hôi,

Tay run ñeå chieác bình rôi tan taønh.

Mô maøng bôïm töôûng ñôøi mình

Cuõng rôi beå nhö chieác bình naùt tan.

Say meøm bôïm laïi ngaõ laên,

10 Reøm bung, ñeå maëc gioù traêng uøa vaøo.

Chôø anh traêng cuõng gaày hao,

Beân reøm em ñöùng raït raøo leä tuoân.

12-1956

2412 DÖ HÖÔNG

BÖÙC THÖ GÖÛI MINH HAÈNG

Chò Minh Haèng, toâi ñaõ nôï chò quaù-quaù nhieàu, tình baïn laãn

tình yeâu. Chò coù traùch toâi khoâng? Töø ngaøy mình quen

nhau ñeán giôø, bieát bao nhieâu laàn toâi ñaõ laøm cho chò buoàn,

nhöng chöa coù moät laàn chò laøm cho toâi giaän.

Suoát moät tuaàn qua ngaøy laãn ñeâm,

Toâi say vaø toâi cöù gaày theâm.

Toâi khoâng khoùc nöõa, khoâng buoàn nöõa,

Röôïu ñaõ laøm toâi thaáy aám eâm.

Döôùi ñeøn: coác röôïu, maáy trang giaáy,

Moät ñieáu xì-gaø dang dôû chaùy,

Taát caû ñôøi toâi chæ baáy nhieâu;

Ñöøng buoàn, Haèng nhaù, cho tình aùi

Cuûa Thieáu cuøng toâi chaúng veïn troøn.

10 Toâi khoâng aân haän, cuõng khoâng buoàn,

Laø vì Haèng nghó: neân chaêng hôõ

Neáu Thieáu cuøng toâi seõ keát hoân?

Toâi ñaõ lo nhieàu, ñaõ nghó laém

Veà ñieàu haïnh phuùc söï eâm aám

Cuûa ñoâi choàng vôï soáng beân nhau,

Nhieàu khoù khaên maø hoï phaûi daãm.

Moät ñaèng hö hoûng tuoåi thô nieân,

Nhuïc nhaõ chaùn chöôøng ñaõ maáy phen,

Sinh töû hoàn ñaø neân khaéc khoaûi

20 Buoàn xem danh lôïi, gheùt kim tieàn,


Muoán kieám choán non ngaøn thaûo daõ,

Ñôøi thöøa trong caûnh soáng nhaøn haï,

Ngaøy hì huïc cuoác ñaát troàng khoai,

Ñeâm giôõn ñuøa chôi con vôùi vôï.

Moät ñaèng xanh thaém tuoåi ngaây thô,

Söï soáng coøn ñaày daãy öôùc mô,

Saéc ñeïp baïc tieàn vaø ñòa vò,

Vaøng son khoâng laãn choán buøn nhô.

Toâi, Thieáu, yeâu nhau thaät thaém thieát,

30 Thaät yeâu, Haèng aï. Nhöng toâi bieát

Thöù tình laõng maïn tuoåi ngoâng cuoàng

Chæ ñeïp nhöõng khi coøn thaùnh khieát.

Roài neáu hai ñaèng keát hôïp nhau,

Cho duø taøi saûn coù dö giaøu,

Nhöng quan nieäm soáng ñaø sai bieät,

Keû baác ngöôøi chì (1) ñaõ deã sao?

Naøng coâ ñoäc quaù, maø toâi vaäy,

Tuoåi treû toâi, naøng, thaät troáng traûi.

Naøng maát thaêng baèng tình caûm, thì

40 Ñôøi toâi cuõng ñaõ nhieàu ngang traùi.

Nôi ngaõ taâm tö naøng gaëp toâi,

Yeâu nhau laø bôûi taám tình coâi,

Ñoâi hoàn beänh hoaïn tìm thoâng caûm!

Chôù luyeán löu chi treân neûo ñôøi.

2414 DÖ HÖÔNG

Maø ñôøi hai ngaû ñöôøng ñi khaùc,

Yeâu Thieáu, toâi khoâng ñaønh boäi baïc;

Treân loái choâng gai toâi cöù ñi,

Traû naøng laïi cuoäc soáng ñaøi caùc.

Toâi thaät ñau khoå phaûi xa naøng,

50 Höông saéc taøi hoa tuyeät theá gian;

Duø vaäy toâi mong ít luùc nöõa

Thieáu, toâi, queân haún chuyeän qua ñaøng.

Sau neáu khi naøo chôït nhôù Thieáu,

Bieát naøng haïnh phuùc thaät khoâng thieáu,

Thì toâi chaúng coù gì aên naên,

Phuùt cuoái cuøng loøng vaãn vôïi dòu.

Ñieàu toâi coøn chuùt tieác chöa nguoâi,

Laø chaúng ñöôïc Haèng laøm chò toâi;

Duø vaäy, xin Trôøi gìn giöõ maõi

60 Haèng laøm ngöôøi baïn quí ñôøi toâi.

12-1956

_______________________

(1) baác laø loaïi caây nheï thöôøng duøng laøm nuùt chai, chì laø

kim loaïi naëng, yù noùi söï khaùc nhau.


Minh Haèng

2416 DÖ HÖÔNG

CHIM VAÏN SAÉC

(Minh Thieáu töùc Baïch Cuùc Hoa)

Tinh hoa vuõ truï ñuùc hình haøi,

Höông saéc trí taøi baát coå lai. (1)

Baùu ngoïc cuûa trôøi sao coù theå

Daäp vuøi gioù buïi choán traàn ai!

Coù moät caùnh chim vaïn saéc,

Tuyeät vôøi huøng vó, cöïc kyø xinh;

Maáy ai nhìn roõ taän maét,

Khaû kieán haøo quang, baát kieán hình. (2)

Töø ñænh non cao choùt voùt

10 Laïc loaøi sao ñeán choán ñaàm hoang;

Chaúng buoàn bay, bieáng ca hoùt,

Laãn loän cuøng gaø, vòt, ngoãng, ngan.

Ñoåi xaùc thay hình thaät khoù,

Ngoâi trôøi dó nghieäp quaëng thaønh xöông,

Duø söûa tieáng keâu boä voù,

Moãi böôùc ngöôïng nguøng vaãn böôùc vöông.

Tinh tuù ruøng mình reùt laïnh,

Caùnh thaàn giöông taän ñænh trôøi cao.

Moät khi chim ñaõ caát caùnh,

20 Chaúng bieát taêm hôi phöông höôùng naøo.


Naøng voán laø loaøi chim vaïn saéc,

ÔÛ nôi theá giôùi cuûa huyeàn hoaëc;

Caùnh loâng khoâng baån buïi traàn gian,

Khoâng theå goïi hoàn hay maïc maët! (3)

1-1957

____________________

(1) Höông thôm, saéc ñeïp, trí tueä vaø taøi hoa xöa nay chöa

heà coù

(2) Coù theå thaáy aùnh saùng toûa ra, nhöng khoâng theå thaáy

hình daïng. Coå ngöõ coù caâu: ‘thaàn long kieán ñaàu baát

kieán vó ’.

(3) Maïc maët nghóa laø veõ neùt maët. Ñoaøn Thò Ñieåm trong

‘Chinh Phuï Ngaâm Khuùc’ coù caâu:

Chinh phu töû só maáy ngöôøi,

Naøo ai maïc maët, naøo ai goïi hoàn.

2418 DÖ HÖÔNG

SAÂN KHAÁU VEÀ KHUYA

(Thöông nhôù Baïch Cuùc Hoa. Em bieát khoâng, naêm naêm

thaùng thaùng ngaøy ngaøy chæ coù moät lôøi duy nhaát anh muoán

hoûi em: taïi sao?)

Taïo hoùa gaây chi cuoäc hí tröôøng

Baø Huyeän Thanh Quan

(Thaêng Long thaønh hoaøi coå)

Moät traêm naêm tröôùc, coù ngöôøi meänh phuï haøo hoa, daïo

chôi thaønh coå Thaêng Long, ngaém caûnh sinh tình, buùt haï

thaønh thi, moâ taû saân khaáu cuûa cuoäc ñôøi. Nay cuõng coù keû

hoïc ñoøi caàm buùt nhöng chæ laø ñöùa heøn haï, maïn pheùp

möôïn yù coå nhaân ñeå moâ taû saân khaáu cuûa cuoäc tình. Caû hai

saân khaáu ñeàu cuøng moät oâng ñaïo dieãn!

Röïc rôõ hoa ñeøn môùi tröôùc ñaây,

Gioïng keøn ñieäu uyeån khieán ai ngaây.

Chuoãi cöôøi ñaøi caùc pha nöôùc maét,

Taát caû im lìm trong phuùt giaây!

Hình saéc, aâm thanh vaø aùnh saùng,

Huy hoaøng, boãng choác ñaõ tieâu taùn.

Vôû tuoàng ngaén nguûi kieáp phuø sinh.

Thaám thoaét chìm saâu trong dó vaõng.

Maøn ñaõ buoâng roài, raïp vaéng tanh,

10 Naøo ñaâu boùng aûnh keû taøi danh?

Yeân nhö nghóa ñòa khoâng ma quæ,

Chæ maûnh traêng môø soi maùi tranh.


Hoàn ñaõ chaùn chöôøng bao cuoäc bieán,

Ai dö nöôùc maét khoùc nhieàu chuyeän!

Roái raêm hình noäm coù ra chi,

Hay dôû cuõng taøi oâng ñaïo dieãn.

Laõm khaùch chæ coøn laïi moät toâi,

Giaû chaân theá söï baáy nhieâu thoâi.

Trung thaønh roát cuoäc coù be röôïu,

20 Thaáp thoaùng Nieát Baøn treân khoùe moâi!

Coù nghó gì ñaâu doøng buùt möïc,

Ña mang chæ haïi tim ñau nhöùc.

Chuyeän ñôøi nhö saân khaáu veà khuya,

Khi moät cuoäc tình ñaõ chaám döùt!

1-1957

2420 DÖ HÖÔNG

NHÖÕNG KEÛ XA LAÏ

Moät chaøng trai treû ñeán gaàn toâi,

Ñieáu thuoác keïp hôø giöõa caëp moâi,

Hoûi möôïn hoäp dieâm chaâm löûa huùt,

Roài ñi, hình boùng khuaát sau ñoài.

Ñaùy hoà loùng laùnh daõy röøng thoâng,

Thieáu nöõ döøng chaân ñöùng ngoù moâng,

Baát chôït quay nhìn toâi, seõ theïn,

Veû hoa phôùt nhuoäm tòch döông hoàng.

Toâi ñöùng nhìn xe moät ngaû ba,

Laõo baø luïm cuïm saép baêng qua.

Ñöa tay cuï naém toâi dìu cuï,

Vaøi böôùc khoù khaên cuûa tuoåi giaø.

Theá nhaân lai vaõng cuoäc ñôøi toâi,

Moãi phuùt moãi giaây chæ theá thoâi,

Gaëp gôõ moät laàn roài chaúng bieát

Ai ñaâu treân theá giôùi voâ hoài!

1-1957

Ï


ANH HUØNG VAØ LÒCH SÖÛ

Naèm buoàn laät baäy vaøi trang söû,

Noï nhöõng anh huøng, naøy lieät nöõ.

Coù keû neân coâng döïng nghieäp ñoà,

Laïi ngöôøi thaát theá ñaønh oan töû.

Kieän thôøi taùc ñoäng ñòa thieân khuynh,

Ngoïa beänh thuû chi baát khaû cöû! (1)

Nhìn kyõ chaúng qua ñaùm noäm rôm, (2)

Hueânh hoang doùc phaùch khoe taøi böï!

1-1957

____________________

(1) Luùc maïnh khoûe laøm trôøi ñaát ngöûa nghieâng, khi beänh

naèm xuoáng tay chaân dôû chaúng leân

(2) Möôïn yù Laõo Töû, trôøi ñaát coi ngöôøi nhö choù rôm

2422 DÖ HÖÔNG

KIEÁP THÖÔNG HOÀ

(Taëng Em Xuaân Di, nhaân dòp gaëp laïi em vaø Lieãu ôû Ña Laït.

Neáu em khoâng baèng loøng vì baøi thô naøy, xin cuõng ñöøng

giaän anh, em nha. Nhö chieác thuyeàn voâ ñònh, ñôøi anh roát

cuoäc laø vaäy ñoù.)

Giang thuûy lieân traøng thieân mang mang (1),

Thuyeàn chôû traêng laïc giöõa vuõng haøn quang,

Vaøi tieáng haïc ñieåm maøn söông vaéng veû.

Tænh hay say löõ khaùch naèm laëng leõ,

Soùng laéc lö vôùi baàu röôïu laéc lö,

Hoàn ngöûa nghieâng theo giaây phuùt aûo hö!

*Coù nghóa gì ñaâu cuoäc phuø theá,

Soáng töøng böõa, nghó laøm chi böõa keá;

Thaûnh thôi ñoán cuûi, buoâng caâu,

10 Gheù chôï soâng ñoåi moät ít nhu caàu,

Thuoäc hoà haûi, thuyeàn laïi veà vôùi nöôùc.

Nöôùc ñoå ngöôïc, thuyeàn phaûi theo nöôùc ngöôïc,

Nöôùc chaûy xuoâi, thuyeàn laïi doâng xuoâi.

Baïn quaù giang chæ maáy caùnh beøo troâi,

Ñaàu hoâm gaëp, saùng mai laïi khoâng gaëp.

Thuûy trieàu thaáp, thuyeàn theo xuoáng thaáp,

Thuûy trieàu cao, thuyeàn cuõng nöông leân.

Kieáp thöông hoà bao quaûn leânh ñeânh,

Hieän laïi khuaát sau reøm maây khoùi soùng.

20 Thuyeàn coøn maát, ai baän taâm troâng ngoùng?

Nöôùc vaãn troâi bình thaûn döôùi trôøi quang.

*


Doøng soâng kia cuõng laø doøng thôøi gian,

Chieác thuyeàn noï hay laø thuyeàn meänh soá.

*Em coù thaáy beân kia soâng thuyeàn ñoã?

Roài ngaøy mai chaúng thaáy boùng thuyeàn ñaâu.

Beán hoang vu thuyeàn taép laïi giaây laâu,

Theo doøng nöôùc thuyeàn laïi troâi bieàn bieät,

Ai tìm ñöôïc veát thuyeàn in nöôùc bieác?

Treân cuõng traêng, döôùi ñaùy nöôùc cuõng traêng,

30 Ngaøn muoân naêm ai bieát coù thuyeàn chaêng?

1-1957

____________________

(1) Soâng nöôùc noái tieáp vôùi trôøi daøi meânh moâng

2424 DÖ HÖÔNG


MAËT TRÔØI ÑAÕ KHUAÁT

(Ai tích Thöôïng Ñaïi Ngoïc Lan. Vieát trong luùc trôû laïi ôû

nhaø döôõng phuï döôõng maãu qua maáy ngaøy teát ñaàu naêm.)

“Con ñöôøng ñeán thieân ñaøng

Phaûi ñi qua ñòa nguïc;

Laøm sao bieát vinh quang,

Neáu khoâng neám sæ nhuïc.”

(Lôøi cuûa Ngoïc Lan)

*Nhôù xöa em coù noùi:

‘Nhaân sinh nhö haït buïi...’

Nhöng anh thaät khoâng ngôø

Theá cuïc nhö giaác mô,

Maùy trôøi chôït ñoùng môû.

10 Ngaøy naøo em vui töôi,

Nay em naèm döôùi moä,

Ñeå rieâng anh cuoäc ñôøi!

*Anh veà ñaây maáy hoâm nay,

Cuõng gian phoøng cuõ nhöõng ngaøy coøn em.

Chieàu uû doät oâm nieàm haän tuûi,

Ñeâm baâng khuaâng boäc noãi u hoaøi,

Bao laàn leä ñoå ngaén daøi,

Boùng ñeøn tòch mòch, maûnh haøi gaày khoâ.

Chieàu hoaëc saùng ra voâ tröôùc cöûa,

20 Naøy loái ñi daïo giöõa vöôøn hoa,

Mô hoà xieâm aùo thöôùt tha,

Daáu giaày laõng ñaõng, boùng hoa maäp môø.

Coá níu chuùt höông thöøa trong moäng,

Song ngaång leân ñaâu boùng ngöôøi thöông,

2426 DÖ HÖÔNG

Theïn thuøng hoàn ñieäp coøn vöông,

Than oâi, chæ aùnh taø döông höõng hôø!

Cöù moãi böõa côm tröa hay toái,

Anh quaây quaàn cuøng vôùi ngöôøi thaân.

Meï cha (1) han hoûi aân caàn,

30 Anh em vui veû guõi gaàn cuøng nhau.

Nhöng anh bieát theá naøo göôïng gôõ,

Ngoaøi cöôøi töôi, khoùc ôû trong loøng.

Vôùi ai gaén boù maën noàng?

Vaéng em, anh caûm troáng khoâng cuoäc ñôøi!

*Coù ñeâm nguû boãng trôøi noåi gioù,

Laù rung caây tröôùc ngoõ sau nhaø,

Mô maøng nghe phía vöôøn hoa

Tieáng giaày ai böôùc gaàn xa ngaäp ngöøng.

Lieàn ngoài daäy loøng möøng khaáp khôûi,

40 Töôûng chöøng em ñaõ ñôïi laâu la,

Voäi vaøng söûa aùo böôùc ra,

Than oâi, chæ boùng traêng taø quaïnh hiu!

*Ñöôøng tình söû quaù nhieàu ngang traùi,

Kieáp laøm ngöôøi ñaày daãy thöông ñau.

Maäp môø nhaân aûnh bieån daâu,

Ñoaïn tröôøng ai coù qua caàu môùi hay.

*Ngöôøi xinh ñeïp trí taøi theá aáy,

Tuoåi thô xuaân ñaày daãy nieàm yeâu,

Maùu tim nhö soùng thuûy trieàu,

50 Taïi sao moät sôùm moät chieàu cheát ñi?!


Tay meàm yeáu thöôøng thi aân suûng

Töø treû coâi ñeán chuùng cô haøn,

Taám loøng voâ thöôïng baûo ban,

Taïi sao môùi ñoù hoàn tan xaùc lìa?!

*Töøng ñeâm laïi nghó suy traêm noãi,

Luùc traêng leân chieáu roïi song thöa,

Anh thöôøng töïa cöûa troâng chôø,

Vöôøn hoa y taïi, ngöôøi chöa thaáy veà.

Khi côn gioù vaân veâ caønh nhoû,

60 Mang muøi thôm hoa coû thoaùng qua,

Ngôõ höông trinh khieát toûa ra

Töø nôi thaân theå ngoïc ngaø cuûa em.

Anh hoái haû tröôùc theàm böôùc ñeán

Ñeå ngaém nhìn ngoïc dieän ngöôøi xöa.

Tay xoâ caùnh cöûa ô hôø,

Than oâi, phoøng oác laëng tôø vaéng khoâng!

*Gian phoøng ñoù caùch khoâng laâu laém

Qua nhöõng ngaøy eâm aám laøm sao!

Bao nhieâu tình caûm göûi trao,

70 Maø nay laïnh leõo phuû bao ngaäp trôøi.

Treân giöôøng ñoù sinh thôøi em ñaõ

Thöôøng nghæ ngôi nhaøn nhaõ yeân naèm,

Nhìn anh e seõ ñeán thaêm,

Hoaëc khi tha thöù loãi laàm cho anh.

Neäm vaø goái traéng tinh coøn ñoù,

Nhöng rôø leân hoang giaù nhö söông,

Böùc maøn ñöùng ruõ theâ löông,

Thôøi gian ngöng ñoïng, boán phöông im lìm.

*

2428 DÖ HÖÔNG

Treân chieác giaù, buùt im laëng gaùc,

80 Möïc ñaõ khoâ, thaân buùt buïi môø.

Baøn tay traéng mòn nhö tô,

Taïi sao môùi ñoù baây giôø maát ñi?!

*Trong nghóa ñòa ñeâm khuya traêng toû,

Anh vaãn thöôøng ñeán ñoù ngoài chôi.

Keà anh em nguû thaûnh thôi,

Laù caây rung boùng sao trôøi lung linh.

Anh laëng leõ buoàn nhìn ñaây ñoù,

Loâ nhoâ vaøi moâ coû ñöôïm söông,

Choân vuøi moät môù coát xöông,

90 Ngaøn naêm sau coù ai thöông khoùc cuøng?

Treân cao thaúm khoâng trung vaéng veû,

Moät caùnh chim loi leû bay qua;

Mòt muø voâ taän thieân haø,

Chim veà ñaâu haû, cöûa nhaø coù khoâng?

Anh nhö theå chim khoâng coù toå,

Moûi caùnh veà beân moä cuûa em.

Laân la ngaøy thaùng laëng im,

Naâng niu aáp uû traùi tim u saàu...

*(Nhôù xöa OÂn Nhö Haàu

100 Trong khuùc ngaâm Cung Oaùn,

Ñaõ nhìn thaáy xaùc ñaùng

Nhöõng voâ lyù cuoäc ñôøi.

Nhöõng gì anh muoán noùi,

OÂng ñaõ noùi caû roài.)

*


Khi maët nhaät ban mai vöøa loù daïng,

Caû theá giôùi vui möøng ngaøy saùng laïng,

Chim hoùt ca, ngöôøi noâng daõ hoø vui,

Söông boác hôi treân nhöõng caùnh hoa töôi,

Töøng maïch ñaát nhö böøng leân nhöïa soáng,

110 Ñang chôø ñoùn vaàng hoàng quang nhö moäng.

Vaïn vaät ñeàu eâm ñeïp töïa baøi thô,

Vaø muoân loaøi oâm aáp nhöõng öôùc mô,

Bao hy voïng, coâng trình, ñang gaáp voäi.

*Nhöng boãng choác trôøi baét ñaàu suïp toái,

Ñeâm voâ cuøng khoâng tìm thaáy ngaøy mai.

Em nghe khoâng bao nhieâu tieáng thôû daøi,

Lôøi ai oaùn vaø nieàm ñau öùc uaát,

Neáu vónh vieãn maët trôøi ñaõ khuaát?

*

2430 DÖ HÖÔNG

Boùng toái ñen traøn ngaäp loái khoâng gian,

120 Gioù xe tô baêng giaù phuû thieân ñaøng,

Maïch haøn khí nghe luoàn trong huyeát quaûn.

Hoàn chìm xuoáng döôùi trieàu saàu lai laùng,

Töø ñaùy tim chaàm chaäm laïnh daâng leân.

OÂi nieàm thöông khoâng ngaøy thaùng, khoâng teân!

*Thieân cung Lan Ñaïi ñaêng quang,

Thöøa aân khaép coõi baèng an muoân loaøi. (2)

2-1957

_____________________

(1) Cha meï cuûa Thöôïng Ñaïi Ngoïc Lan hay nghóa phuï

nghóa maãu cuûa Thaàn Saàu.

(2) Vieát laàn ñaàu tieân vaøo thaùng 7 naêm 1956 nhaân dòp leã

gioã thöù nhaát Thöôïng Ñaïi Ngoïc Lan, nhöng ñaõ ñoát

tröôùc moä Ngoïc Lan. Baøi naøy vieát laïi laàn thöù hai, na naù

baøi ñaàu tieân.


ÑEÄ NHÒ NIEÄM THÖÔÏNG ÑAÏI NGOÏC LAN

Ngöôøi ta coù moät moái tình ñaõ ñuû khoå, coøn anh coù ñeán hai.

Ñaùng leõ suoát ñôøi anh khoâng neân lieân heä vôùi baát cöù thieáu

nöõ naøo, ngoaïi tröø em. Nhöng anh laøm sao choáng traû noåi

nhöõng caùm doã döõ doäi cuûa Baïch Cuùc Hoa, nhaát laø trong

hoaøn caûnh xoùt xa, ñau ñôùn, coâ ñôn, saàu buoàn ngay sau

ngaøy em meänh chung. Em coù tha thöù anh khoâng? Sinh

thôøi em ít cöôøi thaønh tieáng, thöôøng chæ muûm mæm maø thoâi.

Anh chaéc töø nôi theá giôùi naøo ñoù, mieàn Cöïc Laïc hay coõi

Nieát Baøn, em ñang muûm mæm cöôøi nhìn anh vaø ñaõ tha thöù

cho anh roài phaûi khoâng? Em soáng ñeå daïy anh vaên töø, hình

thöùc cao nhaát laøm ngöôøi khaùc vôùi chim muoâng; em cheát

ñeå daïy anh nhöõng kinh nghieäm cuûa theá giôùi voâ lyù nhaát laån

quaån trong tieàn baïc, tình yeâu vaø toäi loãi, chöa chaéc em ñaõ

thaønh coâng ñaâu! Duø sao, trong nhöõng naêm qua, giôø ñaây

anh môùi bieát, treân coõi ñôøi naøy chæ coù moät ngöôøi duy nhaát

yeâu anh. Laø em. Trong tim anh chæ coù moät hình aûnh ñeïp

xinh duy nhaát. Laø em. Trong kyù öùc anh chæ coù moät ngöôøi

trí tueä choùi saùng nhö hoàng nhaät, linh hoàn thaùnh khieát nhö

haøo quang vaø tinh thaàn vöõng maïnh nhö Tröôøng Sôn. Cuõng

laø em. Nhöng duø em ñöôïc thieân phuù bôûi thöù hueä quang

sieâu vieät, em ñaõ khoâng bao giôø duøng noù ñeå laøm böùc töôøng

thaønh cho tình caûm. Em ñaõ soáng baèng söï linh caûm cuûa tim

em, ñaõ trao anh troïn veïn nieàm tin ngay giaây phuùt sô giao.

Baèng caùch ñoù, em ñaõ thaät söï daïy anh taát caû chaân lyù laøm

ngöôøi. Lan Nöông Töû, em khoâng thaät söï cheát, ñaõ hoaøn

sinh trong ñôøi soáng noäi taâm cuûa anh vaø ñôøi ñôøi baát dieät.

2432 DÖ HÖÔNG

Khi anh nhìn dung nhan cuûa Baïch Cuùc Hoa, my thanh

muïc tuù, anh nhö bò loâi cuoán vaøo muoân ngaøn toäi loãi. Khi

anh nhìn saéc dieän cuûa em, tuy khoâng tuyeät theá giai nhaân,

nhöng anh caûm giaùc laân khoaùi caû linh hoàn, queân heát thaûy

nhöõng öu phieàn traàn tuïc, gaàn nhö nhìn thaáy leõ maàu nhieäm

cuûa trôøi. Maáy laàn cuoái cuøng khi anh nghieâng ñeán ñònh hoân

em, tuy khoâng höông trôøi saéc nöôùc, nhöng söï trong traéng

tuyeät traàn cuûa laøn moâi aùnh maét em ñaõ laøm anh chôït kinh

hoaøng, töôûng mình nhö chìm trong vuõng buøn toäi loãi, laøm

hoen oá caû toøa ngoïc quí cuûa Thöôïng Ñeá. Khi Baïch Cuùc

Hoa xem thöôøng giai caáp hay tieàn taøi, nhöng coâ thaät söï toät

cuøng tham voïng, vöôït leân treân taát caû nhöõng giôùi haïn theá

nhaân, quyeàn uy chinh phuïc ñöôïc trang bò khoâng phaûi baèng

traùi tim nhöng baèng thöù trí naõo phi phaøm. Vaäy maø anh ñaõ

daùm ñaët nhöõng baøi thô ca tuïng Baïch Cuùc Hoa. Giôø anh

phaûi laøm sao ñaây? Ñeâm nay, ñoát loø höông tröôùc moä em,

anh quyeát ñònh ñem taát caû nhöõng buùt möïc caøn rôõ cuûa anh,

quì xuoáng daâng leân em. Thöù nhaát, xin em tha toäi anh veà

nhöõng haønh ñoäng ñieân khuøng trong nhöõng ngaøy giôø phung

phí ñaõ qua. Vôùi em, anh vaãn laø ñöùa ngu ngoác nhaát phaûi

khoâng? Thöù hai, ñeå toû moái tri ôn saâu ñaäm nhaát ñoái vôùi em

ñaõ daïy doã anh vaên chöông buùt möïc. Thöù ba, anh van xin

ñöøng aên baùt chaùo luù khi böôùc qua chieác caàu ñaàu thai, ñeå

nhôù tìm anh. Sau naøy, neáu anh thaáy thieáu nöõ naøo coù traùi

tai daày daën, chaân maøy raäm ngang, toùc maây da phaán, tính

neát traàm laëng dòu daøng vaø ñam meâ buùt möïc, ñoù chính laø

em!


Lan Nöông Töû, aân saâu nghóa naëng, anh xin ñeàn ñaùp em caû

kieáp naøy vaø muoân vaïn kieáp veà sau!

Ñinh Daäu nieân, tieát Thanh Minh, Thaàn Saàu baùi moä, ai tích

Thöôïng Ñaïi Ngoïc Lan.

1957

2434 DÖ HÖÔNG

Ngoïc Lan Chi Moä (1)

(1) Sau naêm Maäu Thaân 1968 vì tình traïng baát an cuûa xöù

sôû Thöôïng Quan gia quyeán ñaõ sang Ñaøi Loan di

chuyeån caû haøi coát cuûa nhöõng ngöôøi thaân yeâu. Nghóa

trang Gia Ñònh giôø chaéc cuõng chaúng coøn.


ÑEÄ TAM NIEÂN NIEÄM THÖÔÏNG ÑAÏI NGOÏC LAN

Moät laàn nöõa anh ñeán quì tröôùc moä em, ñeå töôûng nieäm thôøi

gian mình gaàn guõi vaø nhöõng aân suûng em ñaõ ban cho anh.

Chung qui, treân theá giôùi naøy neáu coù ngöôøi baïn naøo deã

thöông nhaát, trung thaønh nhaát ñoái vôùi anh, ngöôøi duy nhaát

ñoù laø em. Moãi khi anh coù ñieàu gì vui hoaëc buoàn, khoâng

bieát chia xeû cuøng ai, anh laïi nhôù em, nghó ñeán em, luûi thuûi

ngoài beân moä em, troø chuyeän vôùi em, mô hoà nghe gioïng

uyeân eâm aùi cuûa em ñoàng voïng beân tai, anh caûm thaáy ñöôïc

an uûi laém roài! Anh thaät voâ cuøng sung söôùng vì anh ñaõ coù

moät tri kyû, ngöôøi ñoù ñang naèm döôùi moä, laø em. Ngoïc Lan,

döôøng nhö anh ñang nghe tieáng em thoû theû noùi: sao anh

khuøng quaù vaäy! Suoát ñôøi laøm baïn vôùi moät ngöôøi döôùi moä,

vaäy laø khuøng sao? Hoâm nay nhôù em, anh vieát moät baøi

vaên. Töø laâu anh ñaõ khoâng coøn dòp trao nhöõng baøi vaên taän

tay em. Nhöng maø, laïi laàn nöõa tröôùc moä em, anh seõ ñoát

baøi vaên naøy göûi em (1). Ngoïc Lan, mong em, ñang

nghieâm ngöï treân thieân ñình hay daïo chôi döôùi ñòa phuû, seõ

nhaän ñöôïc nieàm hoaøi caûm vaø loøng tri aân cuûa ngöôøi ñaõ

thuoäc veà em traêm ngaøn muoân kieáp !

Maäu Tuaát nieân, ngaøy gioã kî Thöôïng Ñaïi Ngoïc Lan

Thaàn Saàu tö buùt.

1958

________________

(1) Thaät ra Thaàn Saàu ñaõ khoâng ñoát maáy doøng naøy vì

khoâng mang hoäp dieâm queït, ñoïc leân, roài xeáp trang giaáy

caát laïi trong tuùi aùo. Nhöõng vieäc daïi khôø cuûa tuoåi treû.

2436 DÖ HÖÔNG


MAÁY DOØNG CUOÁI CUØNG

Goùp nhaët vaøi lôøi thô vuïng daïi, haàu heát ñeàu ngueäch ngoaïc

ra trong nhöõng luùc say söa hoang ñaøng, moãi laàn vieát vöøa

xong, baèng höõu giaønh giöït nhau loâi ñi, maát maùt cuõng

nhieàu, coøn laïi baáy nhieâu, duø hay duø dôû cuõng chæ laø kyû

nieäm. Caùm ôn ñoäc giaû ñaõ boû chuùt thì giôø chia seû nhöõng

noãi vui buoàn vôùi moät thöù tuoåi treû baát taøi, hö hoûng, ñaõ chæ

bieát vuøi ñaàu trong cheùn röôïu, lôøi thô... nhö ñaõ moät laàn taâm

söï:

Ta chæ laø phöôøng du coân phoùng ñaõng,

Vuøi trí ngu trong ly röôïu cuoäc cöôøi,

Thaùng ngaøy qua maøi mieät caûnh vui chôi,

Doác voø röôïu maø tìm côn sung söôùng.

(Tình khoâng caân xöùng)

Ñeán khi giaät mình vì thôøi gian ñaõ maát maùt moät caùch

phung phí ñi nhieàu quaù, aên naên cuõng ñaõ muoän roài. Nhöng

oà... coù gì quan troïng treân theá giôùi naøy ñaâu, cuõng chæ laø

moät kieáp phuø sinh!

Treân ñôøi, coù nhöõng ngöôøi chöa bao giôø nghó ñeán vieäc caàm

buùt möïc. Nhöng sau khi coâng danh, chieán traän thaønh coâng,

hoaëc tình yeâu, söï nghieäp suïp ñoå, nhöõng ngöôøi ñoù, traûi qua

cuoäc ñoåi dôøi, haõnh dieän vì may maén soáng soùt, thöôøng trôû

thaønh vaên só. Hoï coù ñaày ñuû lyù do chính ñaùng nhaát vaø

nhöõng noãi khoå taâm bí aån nhaát ñeå chöùng toû hoï hoaøn toaøn

toát; coøn taát caû nhöõng chuyeän xaáu xa ñöôïc hoï ñem chia seû

cho moãi ngöôøi höôûng moät chuùt. Duø luùc trong cuoäc, hoï laø

nhöõng keû heøn nhaùt ñeán ñaâu, nhöng caùm ôn ngoøi buùt coù

theå sôn pheát hoï thaønh nhöõng ngöôøi huøng duõng phi phaøm,

anh huøng caùi theá. Hoï, khoâng ai khaùc, laø toâi. Teä hôn heát,

2438 DÖ HÖÔNG

vay möôïn chuùt voán lieáng töø ngöõ ngheøo naøn, ñaõ chaúng

bieän minh ñöôïc nhöõng gì maát maùt trong dó vaõng, toâi laïi

thaät söï laøm theâm baån thæu quoác vaên. Xin baát cöù ai ñöøng

gaùn toâi laø vaên só, buùt möïc quoït queït ñaõ boâi nhuïc sö phuï

nhieàu laém roài. Cuõng xin ñöøng ai pheâ bình baát cöù ñoaïn

naøo trong taäp truyeän naøy, nhöõng caâu chuyeän raát taàm

thöôøng nhaït nheõo, khoâng xöùng ñaùng ñeå baäc tao nhaân gheù

maét. Toâi chæ maïo muoäi möôïn maáy doøng ngaén nguûi, ñôn

sô, ñeå trao ñeán caùc nghóa tæ muoäi huynh ñeä nhöõng taâm

tình thaàm kín nhaát, laøm böùc thö lieân giao göûi gaám noãi khoå

taâm saâu ñaäm nhaát trong voøng coá höõu maø thoâi. Sinh ra

mang vì sao xaáu, keùm may maén, coâng danh chaúng coù, söï

nghieäp cuõng khoâng, boán bieån bình boàng, soáng ñaép ñoåi qua

ngaøy, thaät voâ cuøng nhuïc nhaõ cho cuoäc ñôøi khoâng ích lôïi

ñoái vôùi baát cöù ai!

Treân theá giôùi coù ngöôøi vöøa hai möôi tuoåi ñaõ döïng neân söï

nghieäp. Toâi nay cuõng möôøi chín hai möôi, nhöng chæ coù

maáy trang giaáy möïc vaån vô naøy, xin khieâm toán taëng caùc

baïn, ít nhaát cuõng mua vui ñaáu laùo ñöôïc vaøi tieáng ñoàng hoà

trong luùc traø dö töûu haäu. Vôùi taát caû nieàm öu aùi taän nôi saâu

thaúm trong linh hoàn toâi, tröôùc khi gaùc buùt taïm bieät, haõy

xin cho toâi göûi ñeán taát caû caùc baïn thuôû vò nieân quen bieát

lôøi chuùc nhöõng ngaøy thaùng baèng an vaø moät cuoäc soáng ñaày

haïnh phuùc, vui töôi. Caùm ôn caùc baïn ñaõ kieân nhaãn xem

ñeán maáy doøng cuoái ñaây.

Bieát ôn, toân kính, meán thöông,

Thaàn Saàu ai tích Thöôïng Ñaïi Ngoïc Lan

1958


2440 DÖ HÖÔNG

Documents

CHÖÔNG XXXVI GOÙP NHAËT MAÁY LÔØI THÔ SAU NGOÏC LAN … · NHỮNG GIỜ ĐÃ MẤT 2137 CHÖÔNG XXXVI GOÙP NHAËT MAÁY LÔØI THÔ SAU NGOÏC LAN MEÄNH CHUNG Ngoïc