CHƢƠNG 4 LỰA CHỌN CÔNG CỘNG · Ví dụ: Xem xét một hàng hóa công có khả năng đƣợc cung cấp bởi KVTN: giáo dục. Một cử tri A đang cân nhắc việc

Trong việc định hình một Chính phủ do con người

quản lý, khó khăn lớn nhất nằm ở chỗ, trước hết,

phải đảm bảo Chính phủ kiểm soát được những

người được quản lý; và tiếp theo, phải đảm bảo

Chính phủ tự kiểm soát được bản thân mình.

James Madison, 1788

CHƢƠNG 4

LỰA CHỌN CÔNG CỘNG

1

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

2

4.1. Lợi ích của lựa chọn công cộng

4.2. LCCC trong cơ chế biểu quyết trực tiếp

4.3. LCCC trong cơ chế biểu quyết đại diện

TÀI LIỆU THAM KHẢO

3

Slides bài giảng của GVGD

ThS. Phan Thị Quốc Hƣơng, Bài giảng Lý thuyết Tài chính

công, Khoa TC-NH & QTKD, Trƣờng Đại học Quy Nhơn,

2011: Chƣơng 4

Giáo trình Kinh tế và tài chính công, ThS. Vũ Cƣơng,

Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân, NXB Đại học Kinh tế

quốc dân, 2014: Chƣơng 4

4.1. LỢI ÍCH CỦA LỰA CHỌN CÔNG CỘNG

4

4.1.1. Khái niệm

Lựa chọn công cộng là một quá trình mà trong đó ý muốn

của các cá nhân đƣợc kết hợp trong một quyết định tập

thể.

Đặc điểm của LCCC:

Quyết định của cá nhân đƣợc kết hợp lại trong một

quyết định tập thể.

Nếu trong lựa chọn cá nhân, quyết định của một ngƣời

chỉ có tác dụng đối với bản thân thì trong LCCC, quyết

định tập thể mang tính chất cƣỡng chế, bắt buộc mọi

ngƣời phải tuân thủ.

4.1. LỢI ÍCH CỦA LỰA CHỌN CÔNG CỘNG

5

4.1.3. LCCC có luôn luôn hiệu quả?

Các kết cục có thể xảy ra khi có hành động tập thể

Có 3 loại quyết định của tập thể:

• Về H: Quyết định của Chính phủ gây hại cho tất cả

mọi ngƣời.

• Về G: quyết định tập thể mang tính chất phân phối lại

• Lên F: Hành động tập thể có thể tạo ra hoàn thiện

Pareto

4.2. LCCC TRONG CƠ CHẾ BIỂU QUYẾT TRỰC TIẾP

6

4.2.1. Các nguyên tắc LCCC

a. Nguyên tắc nhất trí tuyệt đối

Nguyên tắc: Một quyết định chỉ đƣợc thông qua khi và

chỉ khi tất cả mọi thành viên trong một cộng đồng nhất trí.

Ƣu thế: (1) Cải thiện độ thỏa dụng cho tất cả mọi

ngƣời, đảm bảo tất cả quyết định đều là hoàn thiện

Pareto; (2) Tránh đƣợc hiện tƣợng đa số áp đặt ý muốn

của mình lên nhóm thiểu số.

Hạn chế: (1) Bất khả thi trong thực tế; (2) Chính phủ

theo nguyên tắc nhất trí tuyệt đối sẽ có nguy cơ giữ

nguyên hiện trạng, bất kể là tốt hay xấu.


7


b. Nguyên tắc biểu quyết theo đa số

Một quyết định thông qua và đƣợc thông qua khi và chỉ

khi phần lớn thành viên trong cộng đồng cùng nhất trí.

Hơn 1/2: Biểu quyết đa số tƣơng đối

Hơn 2/3: Biểu quyết đa số tuyệt đối (đƣợc áp dụng đối

với các quyết định có tầm quan trọng đặc biệt nhƣ ban

hành Luật, sửa đổi Hiến pháp)


8


b1. BQĐS tƣơng đối

Phân tích: Xét một cộng đồng gồm 3 cử tri và họ phải lựa chọn 3 mức

chi tiêu khác nhau cho quốc phòng (A: mức chi tiêu thấp; B: mức chi tiêu

trung bình; C: mức chi tiêu cao).

Giả định: Cho dù bất kì phƣơng án nào đƣợc chọn thì chi phí cũng đƣợc

san sẻ đều cho cả 3 cử tri.

TH1: A vs B: B thắng; B vs C: B thắng B thắng

TH2: A vs C: C thắng; C vs B: B thắng B thắng

Cân bằng biểu quyết: Là tình trạng trong đó biểu quyết theo đa số

tìm ra đƣợc một phƣơng án cuối cùng mà kết quả bỏ phiếu đó là nhất

quán và không phụ thuộc vào lịch trình bỏ phiếu.

Lựa chọn Cử tri 1 Cử tri 2 Cử tri 3

Ƣu tiên 1 A C B

Ƣu tiên 2 B B C

Ƣu tiên 3 C A A


9



Hạn chế

Sự áp đảo của đa số trong biểu quyết

Vì nhóm A (đa số) sẽ bỏ

phiếu cho giải pháp làm

tăng lợi ích của họ, và họ

thích điểm M.

- Nhóm thiểu số có thể

bị thiệt thòi.

- Nhóm đa số có thể áp

đặt ý muốn của mình lên

nhóm thiểu số (chính

sách phân biệt đối xử,

hoặc các đạo luật mang

tính áp bức.)


10



Hạn chế

Hiện tượng quay vòng trong biểu quyết

Trật tự 1: A vs. B: A thắng; B vs. C: B thắng A thắng

(theo tính chất bắc cầu)

Trật tự 2: A vs. B: A thắng; A vs. C: C thắng C thắng

Kết quả hoàn toàn phụ thuộc vào trật tự tiến hành bỏ

phiếu. Ngƣời có khả năng kiểm soát đƣợc trật tự bỏ phiếu

đồng thời có khả năng chi phối đến kết quả cuối cùng.

Lựa chọn Cử tri 1 Cử tri 2 Cử tri 3

Ƣu tiên 1 A C B

Ƣu tiên 2 B A C

Ƣu tiên 3 C B A


11



Hạn chế


Nghịch lý biểu quyết/Quay vòng trong biểu quyết: Là

tình trạng diễn ra khi lựa chọn theo nguyên tắc đa số giản

đơn không tìm ra đƣợc một phƣơng án thắng cuộc cuối cùng

nhất quán với tất cả các lịch trình bỏ phiếu.

Định lý của biểu quyết theo đa số giản đơn

Nếu tất cả các cử tri đều có lựa chọn đơn đỉnh thì nguyên

tắc biểu quyết theo đa số sẽ đạt đƣợc cân bằng biểu quyết và

sẽ không có nghịch lý biểu quyết.


12



Hạn chế


Nguyên nhân: Lựa chọn đơn đỉnh và Lựa chọn đa đỉnh

Đỉnh trong sự lựa chọn của cá nhân là điểm mà tất cả

những điểm lựa chọn xung quanh đều thấp hơn nó.

Lựa chọn đơn đỉnh: Lợi ích của cử tri giảm nếu cử tri di

chuyển ra khỏi phƣơng án đƣợc anh ta ƣu tiên nhất theo

mọi hƣớng.

Lựa chọn đa đỉnh: Nếu di chuyển ra khỏi phƣơng án

đƣợc ƣu tiên nhất, lợi ích của cử tri ban đầu giảm, sau đó

tăng lên nếu vẫn di chuyển theo cùng một hƣớng.


13



Hạn chế


0 A B C Phƣơng án

Biểu đồ mô tả sự lựa chọn của các cử tri

Lợi

ích Lựa chọn đa đỉnh của

cử tri 2

Lựa chọn đơn đỉnh

của cử tri 1

Lựa chọn đơn đỉnh

của cử tri 3

Cử tri 1: Lựa

chọn đơn đỉnh A

Cử tri 3: Lựa

chọn đơn đỉnh B

Cử tri 3: Lựa

chọn đa đỉnh C

và A

CH: Tại sao lại có lựa chọn đa đỉnh?


14



Hạn chế


Quy luật lợi ích biên giảm dần đảm bảo sự lựa chọn là đơn đỉnh


15



Hạn chế


Ví dụ: Xem xét một hàng hóa công có khả năng đƣợc cung cấp

bởi KVTN: giáo dục. Một cử tri A đang cân nhắc việc cho con đi

học trƣờng tƣ hay trƣờng công, mà động cơ để đƣa ra quyết định

tùy thuộc vào chất lƣợng của trƣờng công – có liên quan chặt

chẽ đến NSNN dành cho giáo dục công.

Cho con học trƣờng tƣ: A muốn NSNN dành cho giáo dục

công càng thấp càng tốt (vẫn đóng thuế nhƣng không đƣợc

hƣởng lợi) Phƣơng án A.

Cho con học trƣờng công tốt nhất: A muốn NSNN dành cho

giáo dục càng cao càng tốt Phƣơng án C:

A có lựa chọn đa đỉnh.


16


b2. BQĐS tuyệt đối

Một vấn đề chỉ đƣợc thông qua khi và chỉ khi đƣợc sự nhất

trí của nhiều hơn mức đa số tƣơng đối, chẳng hạn phải đạt

đƣợc hai phần ba số phiếu thuận.

Nguyên tắc này là trung gian giữa nguyên tắc biểu quyết

theo đa số giản đơn và nguyên tắc nhất trí tuyệt đối.

Số cử tri tán thành càng lớn thì càng có ƣu nhƣợc điểm

giống nguyên tắc nhất trí tuyệt đối, càng nhỏ càng có ƣu

nhƣợc điểm giống nguyên tắc biểu quyết theo đa số giản

đơn.


17

Chú ý:

Nếu lựa chọn của một số cử tri không phải đơn đỉnh thì

nghịch lý biểu quyết có thể sẽ phát sinh không có

LCCC nhất quán.

Sự tồn tại của một hay một số cử tri có lựa chọn đa đỉnh

không nhất thiết lúc nào cũng dẫn đến nghịch lý biểu

quyết.


18

4.2.2. Các phiên bản của nguyên tắc biểu quyết theo đa số

a. Biểu quyết nhiều phƣơng án cùng lúc

Mỗi cử tri sẽ xếp hạng các phƣơng án theo thứ tự ƣu tiên.

Phƣơng án nào đƣợc ƣu tiên nhất sẽ đƣợc xếp vị trí thứ 1.

Tính tổng số xếp hạng của các cử tri cho từng phƣơng án.

Phƣơng án nào có tổng số xếp hạng nhỏ nhất là phƣơng án

đƣợc chọn.

Ƣu điểm: Khắc phục đƣợc hiện tƣợng quay vòng trong

biểu quyết

Nhƣợc điểm: Không cho phép các cá nhân phản ánh mức

độ ƣa thích của mình đối với các phƣơng án


19


a. Biểu quyết nhiều phƣơng án cùng lúc

Ví dụ: Kết quả cho điểm theo nguyên tắc biểu quyết cùng lúc:

Lựa chọn Cử tri 1 Cử tri 2 Cử tri 3 Tổng điểm

PA A 1 3 3 7

PA B 2 2 1 5

PA C 3 1 2 6


20


b. Biểu quyết cho điểm

Mỗi cử tri có một số điểm nhất định.

Các cử tri có thể phân phối điểm giữa các phƣơng án khác

nhau tùy ý thích.

Cộng điểm mà các cử tri phân phối cho từng phƣơng án.

Phƣơng án có số điểm lớn nhất là phƣơng án đƣợc lựa chọn.

Ƣu điểm: Cho phép các cử tri phản ánh mức độ ƣa thích của

mình đối với các phƣơng án.

Nhƣợc điểm: Mọi ngƣời đều cho điểm tối đa phƣơng án của

mình. Có thể xảy ra hiện tƣợng các cử tri sử dụng chiến lƣợc

trong biểu quyết, liên minh trong biểu quyết để kiểm soát kết

quả.


21



Ví dụ: Kết quả cho điểm theo nguyên tắc biểu quyết cho điểm:

Lựa chọn Cử tri 1 Cử tri 2 Cử tri 3 Tổng điểm

PA A 5 1 1 7

PA B 3 3 5 11

PA C 2 6 4 12


22



Ví dụ: So sánh biểu quyết cùng lúc và biểu quyết cho điểm:

Lựa

chọn

Cử tri 1 Cử tri 2 Cử tri 3 Tổng điểm

Cùng

lúc

Cho

điểm

Cùng

lúc

Cho

điểm

Cùng

lúc

Cho

điểm

Cùng

lúc

Cho

điểm

PA A 1 5 3 1 3 1 7 7

PA B 2 3 2 3 1 5 5 11

PA C 3 2 1 6 2 4 6 12


23



Ví dụ: Sử dụng chiến lƣợc trong biểu quyết:

Lựa

chọn

Cử tri 1 Cử tri 2 Cử tri 3 Tổng điểm

Cùng

lúc

Cho

điểm

Cùng

lúc

Cho

điểm

Cùng

lúc

Cho

điểm

Cùng

lúc

Cho

điểm

PA A 1 10 3 1 3 1 7 12

PA B 2 0 2 3 1 5 5 8

PA C 3 0 1 6 2 4 6 10


24


c. Liên minh trong biểu quyết theo đa số

Liên minh là một hệ thống cho phép các cá nhân đƣợc trao

đổi phiếu bầu với nhau và do đó có thể bộc lộ đƣợc mức độ

quan tâm khác nhau của cá nhân đối với từng vấn đề đƣợc

biểu quyết.

Có 2 quan điểm khác nhau: (1) Liên minh làm tăng PLXH

(2) Liên minh làm giảm PLXH


25



TH1: Liên minh bầu cử làm tăng PLXH

Ví dụ: Giả sử một cộng đồng gồm 3 cử tri (X, Y , Z) đang xem xét

ba dự án xây dựng bệnh viện, trƣờng học hay thƣ viện. Mỗi cử tri

đƣợc quyền cho điểm tự do từng phƣơng án mà không bị giới hạn

bởi tổng số điểm đƣợc phép.

CH: (1) Nếu không liên minh thì có phƣơng án nào đƣợc thông qua

không? (2) Nếu có thì liên minh giữa các cử tri nào? (3) Không/có

liên minh thì ảnh hƣởng tới PLXH nhƣ thế nào?

Dự án Cử tri

Tổng lợi ích ròng X Y Z

Bệnh viện 200 - 50 -55 95

Trƣờng học -40 150 -30 80

Thƣ viện -120 -60 400 220


26



TH1: Liên minh bầu cử làm tăng PLXH

Cộng đồng, xét trên tổng thể, đều có lợi cho dù bất kì dự án

nào đƣợc thông qua (lợi ích ròng dƣơng).

Nếu biểu quyết riêng rẽ theo đa số thì sẽ không có phƣơng

án nào đƣợc thông qua cộng đồng không đƣợc hƣởng lợi

ích nào vì không có HHCC đƣợc cung cấp.

Kết quả nếu có liên minh:

X & Y liên minh: bệnh viện và trƣờng học đƣợc thông qua.

Y và Z liên minh: trƣờng học và thƣ viện đƣợc thông qua.

X và Z liên minh: bệnh viện và thƣ viện đƣợc thông qua.

Cộng đồng đƣợc hƣởng lợi ích từ liên minh


27



TH2: Liên minh bầu cử làm giảm PLXH

Ví dụ: Thay đổi mức đánh giá lợi ích từ các dự án của các cử tri:

CH: (1) Nếu không liên minh thì có phƣơng án nào đƣợc thông qua

không? (2) Nếu có thì liên minh giữa các cử tri nào? (3) Không/có

liên minh thì ảnh hƣởng tới PLXH nhƣ thế nào?

Dự án Cử tri

Tổng lợi ích ròng X Y Z

Bệnh viện 200 - 110 -105 -15

Trƣờng học -40 150 -120 -10

Thƣ viện -270 -140 400 -10


28



TH2: Liên minh bầu cử giảm tăng PLXH

Cộng đồng, xét trên tổng thể, đều không có lợi gì cho dù bất

kì dự án nào đƣợc thông qua (lợi ích ròng âm).

Nếu biểu quyết riêng rẽ theo đa số thì sẽ không có phƣơng

án nào đƣợc thông qua cộng đồng không bị thiệt hại gì vì

không có HHCC đƣợc cung cấp.

Kết quả nếu có liên minh:

X & Y liên minh: bệnh viện và trƣờng học đƣợc thông qua.

Y và Z liên minh: trƣờng học và thƣ viện đƣợc thông qua.

X và Z liên minh: bệnh viện và thƣ viện đƣợc thông qua.

Cộng đồng bị giảm lợi ích từ liên minh


29



Tuy liên minh bầu cử đôi khi có thể làm cải thiện PLXH khi

biểu quyết theo đa số nhƣng kết cục đó không phải luôn luôn

đúng. Ngoài ra, các liên minh này thƣờng không ổn định vì nó

còn tùy thuộc vào năng lực thƣơng lƣợng của từng bên.

Documents

CHƢƠNG 4 LỰA CHỌN CÔNG CỘNG · Ví dụ: Xem xét một hàng hóa công có khả năng đƣợc cung cấp bởi KVTN: giáo dục. Một cử tri A đang cân nhắc việc