CHẤN THƯƠNG CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG –TỦY SỐNGCỘT SỐNG –TỦY SỐNG

BS PHÙNG VĂN ĐỨCBS PHÙNG VĂN ĐỨC

CHẤN THƯƠNG CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG –TỦY SỐNGCỘT SỐNG –TỦY SỐNG

• GIẢI PHẨU VÀ SINH LÝ BỆNH• CÁC DẠNG TỔN THƯƠNG THẦN KINH• CHẨN ĐÓAN• CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG NGỰC VÀ THẮT

LƯNG• ĐIỀU TRỊ• CHĂM SÓC

GIẢI PHẨU VÀ SINH LÝ BỆNHGIẢI PHẨU VÀ SINH LÝ BỆNH

• Tủy sống có đường kính thay đổi, phình lên ở vùng cổ và thắt lưng…

• Đa số các trường hợp tổn thương tủy sống do đụng đập hoặc chèn ép,….

• Chấn thương cột sống”sốc tủy”: rối lọan chức năng mô thần kinh tủy dựa trên phá vỡ sinh lý hơn phá vỡ cấu trúc.Sốc tủy phục hồi khi các cung phản xạ dưới mức thương tổn bắt đầu họat động trở lại.

CÁC DẠNG THƯƠNG TỔN CÁC DẠNG THƯƠNG TỔN THẦN KINHTHẦN KINH

1. TỔN THƯƠNG TỦY HÒAN TÒAN

– Thiếu sót thần kinh hòan tòan rõ ràng ngay từ đầu nếu mất hòan tòan các chức năng vận động, cảm giác dưới mức thương tổn và còn phản xạ hành hang (bulbocavernousreflex).

CÁC DẠNG THƯƠNG TỔN CÁC DẠNG THƯƠNG TỔN THẦN KINHTHẦN KINH

• TỔN THƯƠNG TỦY KHÔNG HÒAN TÒAN

–Còn vài chức năng tủy hiện diện dưới mức thương tổn.

HỘI CHỨNG TỦY TRUNGTÂMHỘI CHỨNG TỦY TRUNGTÂM(CENTRAL CORD SYNDROME)(CENTRAL CORD SYNDROME)

• Dạng thường gặp nhất.• Phá hủy chất xám trung tâm,bảo tồn cấu trúc tủy

ngọai vi,các bó vỏ gai và vỏ đồi thị• Lâm sàng:

– Liệt tứ chi, còn cảm giác quanh hậu môn và sớm có sự phục hồi khả năng kiểm sóat bàng quang ruột….

HỘI CHỨNG TỦY TRƯỚCHỘI CHỨNG TỦY TRƯỚC(ANTERIOR CORD SYNDROME)(ANTERIOR CORD SYNDROME)

Mất vận động ,cảm giácChỉ còn cảm giác ép sâu và cảm gáic bản

thể của thân mình và chi dướiTiên lượng xấu,10% hồi phục chức năng

vận động

HỘI CHỨNG TỦY SAUHỘI CHỨNG TỦY SAU(POSTERIOR CORD SYNDROME)(POSTERIOR CORD SYNDROME)

Hiếm gặp.

Mất cảm gíac sâu, đau sâu và bản thể, những chức năng khác của tủy bình thường.

HỘI CHỨNG BROWN-SEQUARDHỘI CHỨNG BROWN-SEQUARD

Tổn thương tủy 1 bên. Lâm sàng: thiếu hụt vận động cùng bên

tổn thương tủy cùng vớigiảm cảm giác đau,nhiệt đối bên.

CHẨN ĐÓANCHẨN ĐÓAN

• Khám lâm sàng– Quan sát chuyển động tự nhiên– Xác định bn thở bụng hay thở ngực– Sự đáp ứng các kích thích, phản xạ…– Ghi nhận sự biến dạng cột sống,bệnh sử….– Khám vận động– Khám phản xạ

CHẨN ĐÓANCHẨN ĐÓAN

• X-quang:– Chụp x-quang cột sống cổ,lưng thắt lưng

• CT-SCAN:• MRI:chỉ định

– Thiếu sót thần kinh không hòan tòan(x-quang cột sống bình thường)

– Diễn tiến xấu đi– Không tương xứng giữa TTTS và cột sống

CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG NGỰC VÀ THẮT LƯNG NGỰC VÀ THẮT LƯNG

• Cơ chế– Khi chấn thương có nhiều lực tác động,

nhưng chỉ có 1 hoặc 2 lực chính quyết định kiểu thương tổn

• Phân lọai– Gãy lún: gãy phần trước thân sống, cột giữa

còn nguyên.– Gãy nhiều mảnh: gãy cả cột giữa và thương

tổn có thể lan rộng ra cấu trúc phía sau,..

CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG NGỰC VÀ THẮT LƯNGNGỰC VÀ THẮT LƯNG

• Điều trị ban đầu:– Cố định bệnh nhân: nẹp cổ cứng, nằm trên

mặt phẳng cứng, chèn túi cát 2 bên cổ.– Giữ huyết áp ổn định– Thông khí và thở oxy– Đặt thông tiểu

CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG NGỰC VÀ THẮT LƯNGNGỰC VÀ THẮT LƯNG

• Điều trị phẩu thuật:• Thíêt lập lại sự cân bằng và tính bền vững cột

sống,giảm đau mức thấp nhất.• Đạt sự phục hồi thần kinh lí tưởng nhất• Bất động hoặc hàn cứng

CHĂM SÓC BỆNH NHÂN CHĂM SÓC BỆNH NHÂN CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNGCHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG

• Xoay trở.• Theo dõi tình trạng phổi.• Theo dõi tình trạng nước tiểu và ống thông (nếu

có đặt thông tiểu).