แพงพวย ลกษณะทวไป

แพงพวย (Catharanthus rosea) อยในวงศ Apocynaceae มชอสามญคอ Madogascar Periwinkle, Vinca (สมเพยร, 2524) มชอทองถนวา แพงพวย แพงพวยฝรง นมอนทร (สราษฎรธาน) ผกปอดบก (เหนอ) พงพวยบก (พเยาว, 2537; วทย, 2542 และวฒ, 2540) มถนก าเนดเดมอยทางแถบอเมรกาเขตรอน แอฟรกา และเอเชยตะวนตกเฉยงใต แพงพวยเปนพชอายหลายป (perennail) เปนไมพมขนาดเลก และเปนพชผสมตวเอง ทนทานตอการเปลยนแปลงของดน ฟา อากาศ เปนไมดอกไมททนรอน สามารถปลกกลางแดดไดดแตถาปลกในทรมกออกดอกได ใบของแพงพวยมสเขยวเปนมน ถาปลกในทรมใบจะเปนมากกวาแตจ านวนดอกจะนอยกวาเมอปลกกลางแจง แพงพวยมชนดทงตงตรงและชนดทมกงยดยาวทอดไปในลกษณะเลอย การปลกดนตองเปนดนทระบายน าไดด ดนควรคอนขางแหงเนองจากแพงพวยไมชอบดนแฉะ ถาดนแฉะตนจะเนาไดงาย

ดอกของแพงพวยมสบานเยน ขาว ชมพ บางพนธมตาสเขม เชนตาแดงบนพนดอกสขาว ดอกม 5 กลบ โคนกลบดอกคอดเลกแลวบานออกกวาง ใจกลางดอกของบางพนธมสเรอเปนรศม (สมเพยร, 2524)

พนธแพงพวย จากการผสมพนธในปจจบนน นกผสมพนธเจาะจงทจะผสมใหไดพนธทมตนเตย (dwarf) คอมพมตนสงไมเกน 10 นว นอกจากนนเพอประโยชนในการใชเปนพชคลมดน เขาไดผสมพนธเลอย (creeping) ขนมาอก มพมตนสงเพยง 3 นว แตมความสามารถเลอยแผปกคลมเนอทไดไกลถง 24 นว พนธตางๆของแพงพวยทนยมปลกมดงน พนธเตย ไดแก 1. Snowflakes มพมตนสง 10 นว ตนสงสม าเสมอกนหมด ดอกสขาว 2. Little Blanch สง 10 นว ดอกสขาว 3. Little Bright สง 10 นว ดอกสขาว ใจกลางดอกสแดง 4. Little Linda ตนสง 8-10 นว ดอกสชมพเขมอมมวง พมตนกระทด และออกดอกมาก 5. Little Pinkie ดอกสชมพเขม

6. Little Mixed มหลายสคละกน 7. Little Blanche สขาว 8. Little Bright Eye สชมพมแตมสแดง 9. Little Delicata สขาวมแตมสแดงเขม 10. Little Linda สชมพอมมวง 11. Grape Cooler สมวงขาว 12. Peppermint Cooler สขาวมแตมสแดง 13. Blush Cooler สชมพ 14. Orchid Cooler สชมพเขม 15. Parasol สชมพเขม 16. Pretty in Rose สชมพออน 17. Tropicana Blush สแดงออน 18. Tropicana Bright Eye สชมพ 19. Tropicana Pink สชมพเขม 20. Tropicana Rose สชมพเขม พนธเลอย ไดแก 1. Polka Dot สง 3 นว และเลอยปกคลมพนทไปไกลถง 24 นว ดอกมสขาว ใจกลางดอกมสแดง เหมาะ ส าหรบปลกเปนไมคลมดน 2. Rose Carpet พมตนสง 4 นว ดอกมสชมพอมมวง 3. Carpet Mixed ดอกสขาว

ภาพท 1 แพงพวยทสามารถพบไดทวไป ลกษณะทางพฤกษศาสตร ตน ไมลมลก โคนตนแขง ล าตนสเขยวออน พมสง 30-120 เซนตเมตร แตกกงกานจ านวนมาก มยางสขาวขน (พเยาว, 2537) ใบ รปไขกลบกวางประมาณ 1.5-3 เซนตเมตร ยาว 3-7 เซนตเมตร ขอบขนานเรยบไมมยก หนา หลงใบเรยบมสเขยวเขมเปนมน ทองใบและขอบใบเรยบ โคนใบแหลมหรอบางทกมน ปลายใบมนหรอมตงหนาม เสนกลางใบมสเขยวออนหรอสเหลองลากเปนเสนเหนไดชด ออกมาจากขอของล าตน ขอละ 1 ใบ แตเรยงสลบเวยนเปนเกลยวรอบล าตน (อฤชร, 2544) ดอก เปนดอกสมบรณ ออกเปนชอกระจกตามซอกใบ 1-3 ดอก กลบดอกชนเดยวม 5 กลบ โคนเชอมตดกนเปนหลอด เมอตมบดเปนเกลยว (สมพร, 2542) ผล เปนฝกรปกระบอกยาวออกเปนคสเขยว เมอแกจะมสน าตาลด า มเมลดเลกๆสด า จ านวนมาก 750-1,000 เมลด/กรม (นจศร, 2547 และ อฤชร, 2544)

ก ข

ประโยชนของแพงพวย ปจจบนแพงพวยไดรบความนยมมากขนในแงของไมดอกไมประดบ ในประเทศไทยเรามกจะปลกกนไวเปนไมประดบทวๆไป ทงในรปไมแขวนและประดบแปลง (อฤชร, 2544) แตบางทองถนทางภาคใตของประเทศไทย ประเทศมาเลเซยมกปลกเปนไมประดบทหลมฝงศพ และจะไมปลกตามบานเรอน เพราะแพงพวยเปนพชทดแลงาย ทนตอการเปลยนแปลงของสภาพอากาศโดยเฉพาะทางแถบทะเลพรรณไมชนดนจะขนงอกงามมาก (วทย, 2542) แพงพวยมสรรพคณทางยา พบมการใชแพงพวยในลกษณะทแตกตางกนออกไป โดยสามารถใชเปนยาไดทงตน ไดแก ใชทงตน ตมดมแกโรคเบาหวาน ลดความดนโลหต (วฒ, 2540) ใบ แกโรคเบาหวาน บ ารงหวใจ แกโรคมะเรงตางๆ แกทองผกเรอรง ขบระด ท าใหแทง ขบพยาธ หามเลอด (นจศร, 2547) นอกจากนยงเปนยาขบเหงอ ยารกษาโรคมาลาเรย โรคเจบคอและชองคออกเสบ (สนทร, 2540) ยาทผลตเปนการคาจากแพงพวยฝรง คอ vincaleukoblastine sulfate (vinblastine sulfate, VLB, velban และ Leucocristine sulfate) vinblastine sulfate, VLB, Oncovin แมวาอลคาลอยดทง2ชนด จะมโครงสรางทางเคมทคลายคลงกนแตกมความแตกตางกนอยางมาก ในดานสรรพคณของยาในการรกษาโรคเนองอก (antitumor) และผลขางเคยง การใชตวยาดงกลาวโดยเฉพาะอยางยงเมอใชรวมกบการรกษาดวยสารเคม สามารถบรรเทาและรกษาโรคมะเรงทเกดบรเวณชนนอกสดของเซลลทจะเจรญเปนตวออนในครรภ (gestational choriocarcinoma tomor) โรคทเกดจากความบกพรองของการเจรญเตบโตของเนอเยอน าเหลอง (Burkitt’s lymphoma) ใดๆ โรคเนองอกทอณฑะ (testi cular tumor) โรคมะเรงเมดเลอดขาวทเกดจากเนอเยอของระบบน าเหลองเจรญมากเกนไป และปฏบตงานมากผดปกต (acute lymphocytic leukemia) และโรคมะเรงในตอมน าเหลอง (Hodgkin’s disease) นอกจาก vinblastine และ vincristine ซงใชเปนยารกษาโรคมะเรง และเนองอกดงกลาวยงมอลคาลอยดทใชเปนยาลดความดนโลหตไดคอ ajmalacine (raubasine) (Bombadelli, 1977) นอกจากนยงมอลคาลอยด และ derivatives ของอลคาลอยดทชวยลดน าตาลในเลอด เชนเดยวกบในปสสาวะหรอชวยรกษาโรคเบาหวาน สารเหลานไดแก catharanthine, leurosine, vindolinine และ dihydrovindolinine เปนตน (สนทร, 2540)

โรคและแมลงทส าคญ

โรคดอกเขยวของแพงพวย (Catharanthus rosea) เปนโรคทระบาดในธรรมชาตและแปลงปลกทวๆไป ลกษณะอาการ พบอาการบนดอก โดยกลบดอกจะเปลยนรปเปนกลบเลยง และเปนสเขยวทกกลบดอกขนาดเลกลง อาการทใบเปนสเหลองออน ใบเลก ตนแคระแกรน สามารถตดไปกบตาและทอนพนธ (กรมวชาการเกษตร, 2548)

ภาพท 2 ลกษณะอาการของแพงพวยทเกดจากการเขาท าลายของเชอไฟโตพลาสมา ก เปนลกษณะอาการใบเปนสเหลองออน ใบเลก แตกเปนพมฝอย ข และ ค เปนลกษณะอาการดอกเขยว เพลยจกจน ( Leafhopper) เปนแมลงปากดดขนาดเลกทพบในแปลง ท าความเสยหายโดยตวออน

และตวเตมวยดดกนน าเลยงจากใบพช ท าใหขอบใบมสเหลองซด และหอขนดานบน ถาระบาดมากจะท าใหใบรวง ตนถวเหลองแคระแกรน ผลผลตลดลง เพลยจกจนจะเคลอนไหวออกดานขางเปนเสนทแยงมมและชอบอาศยอยดานใตใบพชมากกวาดานบนใบ

ภาพท 3 ลกษณะของเพลยจกจนทสามารถถายทอดเชอไฟโตพลาสมาได

ก ข ค

เชอไฟโตพลาสมา เปนสาเหตโรคพชทในปจจบนพบวาสรางความเสยหายแกพชตางๆมากขน โดยเฉพาะอยางยง ไมดอกไมประดบ และพชผกบางชนด ไฟโตพลาสมาเปนจลนทรยขนาดเลก เปนจลนทรยเซลลเดยวทไมมเยอหมนวเคลยส (ศศธร, 2545) เชอไฟโตพลาสมา ซงเดมเรยกชอวา เชอมายโคพลาสมา (Mycoplasma-like organism; MLO) จดอยใน Kingdom Prokaryota Division Tenericutes class Mollicutes (Whitcomb และ Tully, 1989)

ลกษณะของเชอไฟโตพลาสมา เซลลของไฟโตพลาสมา ประกอบดวย RNA และ DNA เชนเดยวกบแบคทเรยแตไมมผนงเซลล จะมแตเพยงเยอหมเซลล ซงเปนสารพวก phospholipids ลอมรอบเซลลไว จงท าใหไฟโตพลาสมามรปรางและขนาดไมแนนอน (อาจมรปรางแบบกลม แบบลกน า แบบเสนสาย แบบลกปด และแบบเกลยว) หรออาจเรยกวา pleomorphic หรอ polymorphic ซงคลายกบเซลลแบคทเรยขนาดเลกซงไมมผนงเซลล (the smallest size L-form bacteria) และสามารถตานทานสารปฏชวนะทมผลตอการสรางผนงเซลล เชน penicillin ไดด แตจะไมตานทานความรอน และการเปลยนแปลงของ osmotic pressure อยางรวดเรว ออนแอตอสารปฏชวนะพวก Tetracycline group อยางมาก แตมความตานทานตอสารปฏชวนะอยางอน (สมศร, 2529) เชอเจรญเปนโคโลน มลกษณะคลายไขดาว (กรมวชาการเกษตร, 2548) กลางโคโลนสเขมนนและบางสวนฝงลกลงในอาหาร ขอบโคโลนสจาง เลยงในอาหาร dehydrated Bacto-PPLO (กรมวชาการเกษตร, 2548) แตพวกทเปนสาเหตโรคพชยงไมสามารถเลยงบนอาหารสงเคราะหได สวนใหญตองการสารพวก sterol ในการเจรญเตบโต จงมกพบไฟโตพลาสมาเจรญอยบรเวณ sieve cell ของทออาหาร (Phlooem) ของโรคพช (ศศธร, 2545)

ปจจบนพบวาเชอไฟโตพลาสมาท าใหเกดโรคกบพชไดมากกวา 200 ชนด (ธระ, 2532) ในประเทศ

ไทยพบโรคไฟโตพลาสมาเปนครงแรกเมอ พ.ศ. 2513 ในงาทเปนโรคแตกพมฝอยหรอ Phyllody (ดวงใจ, 2513) ตอมาจนถงปจจบนมรายงานเกยวกบไฟโตพลาสมาในพชเศรษฐกจทส าคญหลายชนด ไดแก ขาว ออย งา ล าไย พชตระกลถว และไมดอกไมประดบ รวมทงวชพชในแปลงปลกพชทเปนแหลงสะสมทส าคญ ตนพชทเปนโรคจะมลกษณะอาการเฉพาะเชน อาการใบขาว (white leaf) อาการพมแจหรอพมไมกวาด (witchs’ broom) อาการแตกพมฝอย (Phyllody) และอาการดอกเขยว (virescence) นอกจากนยงพบอาการทวไป คอ อาการใบเหลอง ล าตนโทรมและแหงตาย โรคทระบาดท าความเสยหายมากและกวางขวางในแหลงปลกทว

ประเทศไดแก โรคใบขาวของออย โรคพมไมกวาดของล าไย โรคแตกพมฝอยของงาและโรคดอกเขยวของไมดอกและไมประดบ เปนตน

ภาพท 4 เชอไฟโตพลาสมาในเซลลทออาหารของพช การจ าแนกเชอไฟโตพลาสมา

เชอไฟโตพลาสมา จดจ าแนกไดดงน Kingdom Bacteria Division Firmicutes Class Mollicutes

Order Acholeplasmatales Family Acholeplasmataceae Genus Candidatus Phytoplasmata

รปรางและชพจกรของเชอมายโคพลาสมา จากการศกษามายโคพลาสมาทท าใหเกดโรค clover phyllody และ Acholeplasma laidlawii พอจะสรปลกษณะรปรางและชพจกรของเชอมายโคพลาสมาไดดงน

1. Elementary body stage คอระยะทมเซลลขนาดเลกมาก อยเดยวๆ สวนมากมรปรางคอนขางกลม (spheroidal)

2. Intermediate stage เปนระยะทขนาดของเซลลโตกวาระยะแรก มรปรางกลมหรอรปไข (spheroidal or oval)

3. Large cell stage เปนระยะทเซลลมขนาดโตทสด รปรางของเซลลไมแนนอนขนอยกบชนด สภาพสงแวดลอมทเชอเจรญอย สวนใหญมกพบรปรางแบบไข (oval) รปรางแบบเสนสาย (filamentous) แบบเกลยว (spiral)

4. จากระยะท 3 Large cell อาจจะเจรญไดเปน 2 แบบ 4.1 Large cell

แบงตวแบบ binary fission ไดเปน large cell 2 เซลล หรอเปน large cell และเซลลขนาดเลกซงยงตดกนอย ท าใหเกดตอกนเปนสายลกปด (bead string)

4.2 ไมมการแบงเซลล Large cell ทง 4.1 หรอ 4.2 เกดการเปลยนแปลงภายในเซลล เกด inclusion bodies ภายในเซลลนน

5. Inclusion bodies ทสรางขนถกปลอยจากเซลล แลวระยะท 1 ใหม (สมศร, 2529)

ลกษณะอาการของโรคซงเกดจากเชอไฟโตพลาสมา เชอไฟโตพลาสมา ท าใหเกดโรคกบพชเทาทมการศกษาแลวในปจจบน อาการทพบพอจะแบงไดดงนคอ 1. Yellow พชทเปนโรคมกแสดงอาการเดนชดทสวนใบ แตบางชนดอาจแสดงทสวนดอกได โดยสเขยวของคลอโรฟลลบนใบพชจะเปลยนแปลงไป อาจจะเปลยนเปนสเหลอง เชน โรค yellow dwarf ของขาว หรอใบเปลยนเปนสซดหรอสขาว เชน white leaf ของออย หรอสวนดอกอาจเกดอาการผดปกต กลาวคอ สดอกยงคงลกษณะสเขยวออน หรอเปนสเหลอง โดยไมมการบานและเปลยนสตามลกษณะพนธพช เชน โรค aster yellows ของเบญจมาศ และเยอบรา

2. Witches’broom คอลกษณะอาการทพชแตกสวนยอดหรอตาขางมากผดปกต สวนทแตกออกมาใหมมกมลกษณะเปนพมแจ แนนเปนกระจกและไมมการเจรญเตบโตตอไปท าใหดคลายไมกวาด บางครง

อาจพบลกษณะอาการเปนพมฝอยของสวนยอดออนดวย เชน โรค witches’broom ของล าไย witches’broom ของมนฝรง เปนตน

3. Phyllody อาการของโรคมกปรากฏทสวนยอดหรอสวนตา โดยยอดหรอตาทแตกใหมมกม ลกษณะเปนกระจก เปนพม ใบทเกดใหมมขนาดเลกลงกลายเปนใบเกลด ตาดอกเจรญเปนดอกนอยลง สวนใหญจะไมมการเปลยนแปลงเปนดอก ยงคงลกษณะเปนใบเลกมสเขยว

4. Stolbur and Decline ลกษณะอาการอนๆทพบคอ ตนแคระแกรน ไมเจรญเตบโต เชน mulberry dwarf อาการใบมวน อาการเหยว และอาการตายจากสวนยอด ตนทรดโทรม อาการเหลานมกพบรวมกบอาการอนๆเสมอ

5. Virescence คอ จะพบดอกเปนสเขยว พบทสวนของกลบดอกเทานน ท าใหมสเขยวเหมอนกบสของใบ (ประสาทพร, 2527 ; Martha และคณะ, 1990 ; Overman และคณะ, 1992 ; Marcone และคณะ, 1996)

การถายทอดเชอไฟโตพลาสมา ในตางประเทศมรายงานวาเชอไฟโตพลาสมาของแอสเตอรสามารถถายทอดโดยเพลยจกจน แตในประเทศไทยยงไมมรายงานยนยนชดเจนถงแมลงพาหะ ของเชอไฟโตพลาสมาในพชกลมน นอกจากการทดลองการถายทอดโรคหรอเชอโดยการเสยบกงพบวาเชอไฟโตพลาสมาของเยอบราและดาวเรองสามารถถายทอดผานการทาบกงหรอเสยบกงไดโดยไมสามารถถายทอดผานน าคน และเชอไฟโตพลาสมาทกชนดในพชกลมนสามารถถายทอดโดยตดไปกบหนอหรอกงปกช าจากตนทเปนโรค (ธระ, 2532) การถายทอดเชอไฟโตพลาสมามาจากตนพชเปนโรคไปสพชปกตสามารถท าได 3 วธ คอ

1. การถายทอด โดยการตดไปกบสวนขยายพนธ การทาบกง การตดตา (Jackson and Zettler, 1983) โรคพมไมกวาดของล าไยทเกดจากเชอไฟโตพลาสมาสามารถถายทอดโดยการตดตา ทาบกง และยงตดไปกบกงหรอทอนพนธทเปนโรค และไมพบวาเชอดงกลาวถายทอดโรคผานทางเมลดหรอดวยวธกลได (ธระ, 2532)

2. การถายทอดโดยฝอยทอง ถายทอดเชอสาเหตโรคแตกพมฝอยของงา และปอเทองโดยการใชฝอยทอง (dodder) 3 species คอ Cuscuta campestris, C. subinclusa และ C. odorata ไปยง

แพงพวยท าใหเกดอาการดอกเขยวและแตกพมฝอย (สภาพร, 2533) เปนวธทท าใหเชอสามารถถายทอดไปยงพชตางชนดทไมสามารถใชวธการตดตา ทาบกงได

3. การถายทอดโดยแมลงในประเทศไทยไดมรายงานถงการถายทอดเชอไฟโตพลาสมาโดยแมลงพาหะในกลมของเพลยจกจน (Matsumuratetrix hiroglyphicus. Mat) ถายทอดโรคใบขาวของออย (ธระ, 2532) เปนสาเหตส าคญทท าใหเชอไฟโตพลาสมาแพรกระจายไดอยางรวดเรว และทวจ านวนของเชอในแมลงนนได ในการถายทอดโรคแมลงตองใชเวลากดกนบนพชทเปนโรค เพอใหเชอเขาสแมลงเพยงพอเปนเวลาหลายชวโมง หรอหลายวน ใหผลสงเมอกนใบออน หรอตนออนทเปนโรคมากกวาสวนทแกกวา เชอตองฟกตวอยในแมลงประมาณ 10-45 วน จงถายทอดสตนพชอนแลวท าใหเกดโรคไดแตทงนตองขนกบอณหภมของบรรยากาศ อณหภมทเหมาะสม มระยะฟกตวทสนทสดเปน 30 องศาเซลเซยส อณหภมทมระยะฟกตวมากทสดเปน 10 องศาเซลเซยส การฟกตวของเชอในแมลงน สามารถท าใหมระยะเวลาสนขนได

ในชวง 10 ปทผานมา ในตางประเทศไดมการพฒนาใชเทคนคดานชวโมเลกล ในการจดกลมจ าแนกชนด เดมการศกษาความสมพนธระหวางเชอไฟโตพลาสมาและการจดจ าแนกนนใชสมบตทางชววทยา เชน ลกษณะอาการ พชอาศย และแมลงพาหะ ซงวธดงกลาว ใหผลไมแนนอน และใชเวลานาน (Kuske และคณะ, 1989) ในป พ.ศ. 1993 Lee และคณะ รายงานวาสามารถใชเทคนค Polymerase Chain Reaction (PCR) เพมปรมาณยน 16S rRNA บางสวนของเชอไฟโตพลาสมาได 40 ชนด โดยใช universal primer (R16F2 และ R16R2) และเปรยบเทยบความแตกตางของยน 16S rRNA ขนาด 1.2 กโลเบส ดวยเทคนค Reaction Fragment Length Polymorphism (RFLP) ซงในการจดกลมของเชอทง 40 ชนด ไดเปน 9 กลม (group) และ 14 กลมยอย (subgroup) สภาพร และคณะ (2540) ศกษาความหลากหลายทางพนธกรรมของเชอไฟโตพลาสมาทพบในโรคพช 8 ชนด คอ โรคใบขาวของออย ปอเทอง และผกเสยนผ และโรคดอกเขยวของแพงพวย ใชเทคนค PCR ในการเพมปรมาณดเอนเอ โดยใชไพรเมอร R16F2 และ R16R2 ดเอนเอทสกดจากใบพชเปนตนแบบพบวาสามารถเพมปรมาณดเอนเอขนาด 1.2 กโลเบสจากทกโรค พบวาสามารถจดกลมได 4 กลม คอ กลมโรคใบขาวของออย หญาแพรก และหญา Brachiaria , กลมแตกพมฝอยของงา ปอเทอง และผกเสยนผ , กลมโรคเหลองเตยของขาวและกลมดอกเขยวของแพงพวย

การปองกนและก าจดโรคทเกดจากเชอไฟโตพลาสมา

1. ก าจดแมลงเพลยจกจน หรอเพลยกระโดดและแมลงอนทเปนพาหะน าโรค 2. ใชปฏชวนะสารออคซเตตราไซคลน ไฮโดรคลอไรด หรอโคลโรเตตราไซคลน ไบซลเฟต จมแช

รากในอตราเขมขน 100-1000 ppm หรอฉดเขมสตนโดยตรง แลวแตชนดของพช การฉดพนทางใบและดน มกไมไดผล (ไพโรจน, 2526)

3. ท าลายพชทเปนโรค โดยการเผาทงเพอปองกนการแพรกระจายของโรคไปยงพชทไมเปนโรค ซงเปนวธทดทสดในปจจบน (สมศร, 2529)

การวนจฉยทเกดจากเชอไฟโตพลาสมา การวนจฉยโรคทเคยปฏบตมานนกระท าไดโดย ดจากลกษณะอาการ การตอบสนองตอสารปฏชวนะและการตรวจเนอเยอพชดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอน หรอเทคนคการยอมดเอนเอ ดวยสารเรองแสง เชน 4,6-diamidino 2-phenylindole (DAPI) โดยการตรวจเชอในเซลลทออาหารพชเปนโรคดวยกลองจลทรรศนฟลออเรสเซนต การศกษาความสมพนธระหวางเชอไฟโตพลาสมาของโรคตางๆและการจดจ าแนกนนเดมใชสมบตทางชววทยา เชน ลกษณะอาการ พชอาศย และแมลงพาหะ ซงวธดงกลาวใหผลทไมแนนอนและใชเวลานาน (สภาพร และคณะ, 2540) บางครงพบวาอาการผดปกตของพชทเกดจากเชอไฟโตพลาสมา มลกษณะอาการคลายการขาดธาตของพชและสาเหตจากสงไมมชวตอนๆ ดงนนจงมการตรวจสอบโดยการถายทอดโรคของแพงพวย และศกษาลกษณะอาการของโรคในแพงพวย เนองจากแพงพวยเปนพชอาศยทดของไฟโตพลาสมา โดยจะแสดงอาการดอกเขยวภายในเวลา 1-2 สปดาห หลงจากไดรบเชอ และเชอสามารถเพมปรมาณไดดในแพงพวย สามารถน าไปตรวจสอบเชอไดดวยวธอนๆอกตอไป (สภาพร, 2542) การตรวจเนอเยอดวยกลองจลทรรศน

1. การตรวจเชอดวยกลองจลทรรศนแบบ dark field หรอ phase contrast 2. การตรวจเชอดวยกลองจลทรรศนฟลออเรสเซนต 3. การตรวจเชอดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบล าแสงสองผาน (TEM)

การตรวจเชอไฟโตพลาสมาดวยเทคนคทางเซรม (Serology)

1. Enzyme-linked immunosorbant assay (ELISA) 2. Immunogold-labelling

การตรวจเชอไฟโตพลาสมาดวยเทคนคทางชวโมเลกล

1. Polymerase Chain Reaction (PCR) 2. DNA probe

การตรวจเชอไฟโตพลาสมาโดยใชเทคนค Polymerase Chain Reaction Polymerase Chain Reaction (PCR) มความส าคญในการใชเพมปรมาณดเอนเอเปาหมายโดยการสกดดเอนเอจากเนอเยอพชทเปนโรคมาท าปฏกรยาในหลอดทดลอง เนองจากพบวายนทควบคมขอมลการสงเคราะหยน มลกษณะการอนรกษในเชอไฟโตพลาสมา จงไดมการสงเคราะหไพรเมอร ซงเปนดเอนเอเรมตนสายสนๆ ทมล าดบนวคลโอไทดเปนเบสคสมกบดเอนเอตนแบบ การตรวจเชอไฟโตพลาสมาโดยใชเทคนค Restriction Fragment Length Polymorphism Restriction Fragment Length Polymorphism (RFLP) เปนเทคนคทสามารถน ามาใชประโยชนในการศกษาหาความหลากหลายทางพนธกรรมของเชอไฟโตพลาสมา โดยดความแตกตางของขนาดชนดเอนเอทไดจากการยอยชนสวนยน SecY ดวยเอนไซมตดจ าเพาะ (restriction enzyme) อาศยหลกการทขอมลทางพนธกรรมของสงมชวตอยในรปของดเอนเอสามารถจ าลองตวเองไดอยางถกตองแมนย า เพอถายทอดสเซลลรนลกใหคงลกษณะเดม แตบางครงอาจมการเปลยนแปลงเบสภายในดเอนเอเนองจากสงแวดลอมหรอขอมลทผดพลาดของการจดเรยงตวใหม หรอมการเปลยนของต าแหนงดเอนเอบางสวนภายในโครโมโซม ผลทไดจากการเปลยนแปลงนท าใหเกดความหลากหลายของสงมชวตแตละชนด ซงสามารถตรวจพบไดโดยการหาล าดบเบสของดเอนเอแลวน ามาเปรยบเทยบกน แตวธนท าไดยากและเสยเวลามาก วธทงายกวากคอ น าดเอน

เอทตองการหาความแตกตางนนมายอยดวยเอนไซมตดจ าเพาะบางชนดแลวเปรยบเทยบชนสวนของดเอนเอทถกตดโดยเอนไซมนน (สรนทร, 2539 และ Leeและคณะ, 2005)

ตารางท 1 การจ าแนกเชอทงหมด 15 กลม โดยแบงตามความแตกตางของล าดบนวคลโอไทดของยน 16S rDNA ดวยเทคนค RFLP (The IRPCM Phytoplasma/spiroplasma Working Team, 2004) 16Sr Group

Group Name Species

16SrI Aster yellows Ca. Phytoplasma asteris Ca. Phytoplasma japonicum

16SrII Peanut witches broom Ca. Phytoplasma aurantifolia

16SrIII X-disease Ca. Phytoplasma pruni

16SrIV Coconut lethal yellowing Ca. Phytoplasma palmae Ca. Phytoplasma castaneae Ca. Phytoplasma cocosnigeriae

16SrV Elm yellows Ca. Phytoplasma ziziphi Ca. Phytoplasma vitis Ca. Phytoplasma ulmi

16SrVI Clover proliferation Ca. Phytoplasma trifolii

16SrVII Ash yellows Ca. Phytoplasma fraxini

16SrVIII Luffa witches'-broom Ca. Phytoplasma luffae

16SrIX Pea withche's broom Ca. Phytoplasma phoenicium

16SrX Apple proliferation

Ca. Phytopalsma Mali Ca. Phytoplasma pyri Ca. Phytoplasma prunorum Ca. Phytoplasma spartii Ca. Phytoplasma rhamnii Ca. Phytoplasma allocasuarinae

16SrXI Rice Yellow Dwarf Ca. Phytopalsma oryzae

16SrXII Stolbur Ca. Phytoplasma solani Ca. Phytoplasma australiense

16SrXIII Mexican periwinkle virescence Undefined

16SrXIV Bermuda white leaf Ca. Phytoplasma cynodontis

16SrXV Hibiscus witches'-broom Ca. Phytoplasma brasiliense

SecY Protein โปรตน SecY เปนสวนส าคญของหนวยยอยการเคลอนยายสารผานเมมเบรน ของพาทเวยในโปรตนของแบคทเรย หรอทรจกในชอวา Translocon การหลงสารผานอนเนอรเมมเบรนในแบคทเรยแกรมลบ จะผานทางพาทเวยของการเคลอนยายพรโปรตน โปรตนจะถกสรางภายในไซโตพลาสซม เชนเดยวกบพรเคอเซอร และหนวยยอยของเซฟารอนทจ าเปนในการเลอกเปนองคประกอบของกระบวนการเคลอนยายสาร หลงจากนนโปรตนทเจรญเตมทจะเปนเปาหมายหนงทจะน าออกสภายนอกเมมเบรน หรอยงคงอยเหมอนกบเพอร พลาสมก โปรตน ในการเคลอนยายหนวยยอยโปรตน จะท าการเขารหสทโครโมโซมของแบคทเรย โปรตน SecY ของEubacteria จะมความสมพนธเกยวกบล าดบนวคลโอไทดทท าการสงสญญาณของ secretory protein เชนเดยวกบในองคประกอบอนๆอก 2 ชนดในระบบการเคลอนยายโปรตน SecY เปนตวชวยท าใหโปรตนในพลาสมาเมมเบรนของกรดอะมโนล าดบท 419 – 492 ทยงเหลอคางอย ท าใหสมบรณมากขน นอกจากน SecY ยงสามารถท าการเขารหสในจโนมคลอโรพลาสตของสาหรายบางชนดไดอกดวย SecY จะมความเกยวของในระบบการสงออกของ Prokaryotic – like protein ผานทางเยอหม 2 ชนของ Chloroplast endoplasmic reticulum ซงจะแสดงออกในโครโมไฟตและครปโตไฟตของสาหราย

ภาพท 5 ลกษณะของโปรตน SecY