24
PUBLISHED BY THE COMMUNITY HOUSING CYMRU GROUP August / September 2012 www.chcymru.org.uk REGULATION Sharing Best Pracce on Welfare Reform Bespoke model rules for Wales? Money Advice Project: One year on Meanwhile uses for our high streets –– p3 –– p4 –– p5 –– p11 POLITICS MONEY MATTERS REGENERATION Housing Finance Summit CHC host

Cartref - August/September 2012

Embed Size (px)

DESCRIPTION

CHC's bi monthly magazine.

Citation preview

PUBLISHED BY THE COMMUNITY HOUSING CYMRU GROUP

August / September 2012

www.chcymru.org.uk

REGULATION

Sharing BestPractice on WelfareReform

Bespoke modelrules for Wales?

Money AdviceProject: One year on

Meanwhile uses forour high streets

–– p3 –– p4 –– p5 –– p11

POLITICS MONEY MATTERS REGENERATION

Housing FinanceSummit

CHC host

FROM THE CHIEF EXECUTIVE

2 August | September edition

Produced by:Community Housing Cymru Group2 Ocean WayCardiffCF24 5TG

029 2067 4800

Designed by Arts Factory

Editor:Edwina O’Hart, CHC Group

Sub Editor:Beth Samuel, CHC Group

Contributors:Nick Bennett, CHC Group Paul Langley, CHC GroupShea Jones, CHC GroupClare Williams, CHC GroupDave Adamson, CREWDavid Bolton, Melin HomesDoug Elliot, RegulationConsultantSteve Jones, Tai CeredigionHenk Jan Kuipers, RuralHousing Enabler

CommunityHousing Cymru

Group

CHCymruCHCEvents

What a depressing summer! The wettest onrecord in terms of weather, if not social policy.

A SportingChance

Andy Murray, the first British man to makethe Wimbledon final in over 70 years, wentdown losing but won new plaudits for hisobviously deep held passion. And no soonerwere England out of the Euros than Welfarismwas being used as a political football with anew onslaught on housing benefit for theunder 25s.

As London played its role as special host,social housing faces its own Olympianchallenges:

• How to meet a new ambitious target of7,500 new affordable homes over thenext four years with 40% less capitalgrant!

• How to grapple with a set of Welfare‘reforms’ which include a bedroom taxand direct payments which will provide achallenge in terms of stock managementand financial and digital inclusion.

And this is against a backdrop of increasinginequality. Dr Tony Jewell, the chief medicalofficer of Wales, has warned that lifeexpectancy is rising slower in the mostdeprived communities. In his final annualreport before he steps down from the role,he cited the contrast between Grangetownin Cardiff and Dinas Powys in the Vale ofGlamorgan. In Grangetown, life expectancyfor men is 71.5 years. Three train stops andfour miles away in Dinas Powys, it is 81.8years.

Poor housing conditions play a part in thisgap, and the gap puts pressure on thepublic purse and losses in terms ofeconomic activity, tax revenue and lifechances. We become a less egalitarian, lessfair, less meritocratic society, a less fitnation… a less sporting place to be!

We need to ensure that we are making thestrongest case possible for investment inhousing – for growth rather than austerity.The solution to our challenges lies ininvestment and innovation. We have theopportunity of developing in partnership anew Welsh Housing Bond to help ensureongoing housing supply whilst MoneylineCymru demonstrates its value as aresponsible lender that has already saved7,000 Welsh borrowers from the grip of thedoorstep lender or illegal loan shark.

It was great to see housing investmentreceive a large portion of the last £40mcapital allocation from the Welsh Government.Clearly policy makers do realise that socialhousing is a policy priority – a key part ofWales’ social infrastructure, but also a vitalcomponent of job intense, non inflationarygrowth.

The Welsh Government has approximately£260m in capital to allocate over the nexttwo years. We need to use the next fewmonths to campaign together to make surethat housing continues to get its fair share.We have recently launched ‘Under One Roof’to help make the case for more investmentin housing, care and regeneration and areurging all stakeholders to visit our websiteand pin your support for the campaign.

Let’s make sure we create the environmentwhere tenants get a sporting chance.

Nick BennettGroup Chief Executive

Perhaps the bigger issues are those relating to themisguided perception that the sector can cope with thedemands on stock that reform will place on it.

Recently CHC held an event in Mid Wales to help housingassociations to assess the impact on their ownorganisations as part of a response for information fromWelsh Government.

The event was well attended and outcomes from the dayincluded requests from the sector for:• Further work with Welsh Government and effective

lobbying. • Providing further opportunities for members to share

good practice. • A media campaign to try to reach those who may be

affected by welfare reform.• A central electronic resource.

Bron Afon Community Housing and Charter HousingAssociation are taking part in one of six demonstrationprojects which are testing the key elements of housingsupport under Universal Credit. Having surveyed theirtenants, they found that:

• Only 1/10 would consider moving to a smallerproperty to avoid the bedroom tax.

• Only 4/10 would consider taking in a lodger to mitigatethe impact the bedroom tax might have on theirincome

• Only 3% want to pay their rent online.

Tenants' aversion to moving home to avoid the bedroomtax might be music to the ears of landlords whose resourcesare not able to cope with the demand but, coupled withother aspects of reform, households are extremelyunlikely to be able to maintain a shortfall in rent.

The UK Government says it will also make a gross annualsaving of over £1.3bn by going ‘digital by default’ anddelivering all public services digitally. Not making bestuse of web based services is therefore not an option for

benefit claimants. CHC is currently working with theWales Cooperative Centre to produce a report on whatmembers are providing for both their tenants and staffwith regards to access to digital services which will beavailable in November.

It seems then that the main challenges will be aroundeffectively communicating the potentially catastrophicimpact welfare reform will have in both the private rentedand social housing sector if householders do not changetheir attitudes and behaviour with regards to managingtheir finances and joining the digital revolution.

In partnership with Welsh Government, WLGA andShelter Cymru, CHC ran two communication campaignslast year to increase awareness amongst tenants. Thesepartner organisations will continue to work with membersto ensure that consistent, timely messages are gettingthrough to tenants about the changes which will impactupon them.

The Welsh Government recently announced a review ofadvice services in Wales to explore potential for astronger advice network which will be crucial if we are toprovide consistent, fair services across Wales to try tohelp those who are worst affected by welfare reform,particularly at a time when advice providers are beingpummeled by massive cuts in funding.

CHC continues to respond to the Department of Work andPensions for requests for information and comments onUniversal Credit draft regulations, along with suggestionsthat the housing element of Universal Credit coulddisappear for under 25s.

For further information on any of the matters raised here,please contact Clare‐[email protected]

Clare WilliamsHousing Services Policy Officer

POLITICS

3

Sharing best practice to assistthe sector with reformsThe reduction in monetary terms in welfare benefits and the seemingly ill‐preparedness of the relevant administrative bodies is only one aspect ofwelfare reform the sector must contend with in the coming months and years.

REGULATION

4 August | September edition

Housing associations are modern, complex and dynamic organisations which areconstantly evolving to reflect the needs of tenants and other service users,legislation and policy changes, risks, and also the latest business practices. Housingassociations’ Rules – the building blocks, you could say, for the organisation – needto adapt and change over time to reflect that dynamic environment.

Alongside that, of course, self–assessment, the DeliveryOutcomes and external regulation are all providing anincreased emphasis on the strength and currency ofinternal governance arrangements at all housing associations.It would seem absolutely appropriate in that environmentthat governance arrangements should provide properassurance to the Board and regulators that existing Rulesare being complied with, and are being reviewed robustlyin order to remain current to local circumstances. Indeed,it is clear that an increasing number of associations arenow looking to review their existing rules, some of whichhave been unchanged for many years.

Historically, there has never been a bespoke set of ModelRules for Wales to help inform and support thedevelopment of Rules locally. Housing associations inWales have typically looked to adapt and adopt previousNational Housing Federation (NHF) Model Rules.

The CHC Group intends to consult with the sector andother stakeholders in the summer in order to seek viewson a bespoke set of Model Rules specifically for housingassociations in Wales that reflect:

• The specific regulatory framework in Wales andassociated legislation and guidance;

• The accompanying greater emphasis being placed onBoards’ duties to uphold the best standards ofgovernance and to effectively monitor the financialhealth of their association;

• The different models of associations that specificallyoperate in Wales;

• The move to a less prescriptive framework and greaterflexibility for HAs to develop governance arrangementsthat support their individual cultures andcircumstance; and

• More modern, accepted business and communicationpractices for the sector and beyond.

The Model Rules are not mandatory, of course. They havebeen designed simply to be a model set to help supportconsideration locally if and when associations review theirown rules and arrangements. Fundamentally, with themodel rules designed to reflect the most up‐to datearrangements in Wales and current regulatory andlegislative frameworks, they are crucially designed tohopefully reduce the internal resource and legal costburden on individual associations, if and when they cometo review their own rules.

Doug ElliotRegulation Consultant

Modern organisations –Modern rules?Developing a bespoke set for Wales

MONEY MATTERS

5

CHC’s Money AdviceProject… one year on!What a fantastic year it’s been for CHC’s MoneyAdvice Project. Funded by the Big Lottery, the projecthas money advisers working in all five MoneylineCymru outlets in South Wales. Over the last 12months, over 1,300 Moneyline Cymru customershave benefited from a range of independent financialadvice with some great outcomes.

The CHC Money Advice Project aims to give customersgeneral money advice alongside the affordable credit,savings accounts and basic bank accounts that MoneylineCymru offers. The work that has been carried out over thepast twelve months has also helped us to gain an insightinto the problems facing our members’ tenants, withmany more going to be affected by the forthcomingchanges to Welfare Reform.

Working in partnership with Dwr Cymru through theCustomer Assistance Fund and Water Assist schemes,CHC’s Money Advisers have been able to help customersin reducing ongoing water charges and arrears. We areoptimistic that this partnership will continue asMoneyline Cymru expands into Merthyr Tydfil thissummer and beyond in the coming months. We anticipatea busy and challenging 2012/13 as Welfare Reforms hit,

but are confident that through partnership working wecan continue to support Moneyline Cymru’s customersand our members’ tenants.

For further information about the CHC Money AdviceProject, please contact Paul‐[email protected]

Paul LangleySenior Money Adviser

CHC money advisers have to date identified:

• £249,000 of unclaimed welfare benefits, of which£44,000 was Housing Benefit.

• Over £500,000 of Dwr Cymru Debt – £350,000 hasbeen transferred to an assist scheme.

• 190 customers eligible for the Warm Home Discountand Priority Services Registers.

• £63,000 of grants and trust funds accessed for variousreasons such as white goods, bankruptcy fees, andfinal settlements. This has helped prevent door steploans or illegal money lending being used.

• The Project Advisers have reduced debt levels by anaverage of £370 per person and 64% of those advisedfelt that their financial capability had increased and thatthey were empowered to better manage their finances.

POLITICS

6 August | September edition

Finance Summit for Housing Sector

Representatives from the CHC Group recently met withFinance Minister Jane Hutt AM, Minister for Housing,Regeneration and Heritage, Huw Lewis AM, and seniorcivil servants to discuss innovative methods currentlybeing used to increase supply in affordable housing andto look ahead, despite the current economic climate andWelfare Reform, to see how the sector can deliveraffordable financial solutions to achieve the WelshGovernment’s target of building 7,500 new affordablehomes and bringing a further 5,000 empty propertiesback into use. Without investment and innovation, thistarget would take 11 years to reach.

Peter Cahill and Nick Bennett opened the meeting bygiving a current overview of the sector, looking at the2011 Financial Statements of Welsh Housing Associations.Discussions then focused on innovative projects currentlyin the pipeline…

Welsh Housing BondWith the budget cuts that have occurred, there is aheightened need for new sources of finance. One optionis for RSLs to make maximum use of their own borrowingcapacity. This raises the question – who can RSLs borrowfrom to secure affordable, long‐term finance during thesechallenging economic times? Kath Palmer, Head ofHousing Operations at the Welsh Government, updatedthe summit on the Welsh Government’s announcementin the supplementary budget that £4m per year for 30years is now to be made available to assist with leveringin finance for the development of new homes. A Task andFinish Group is to be assembled, which will include keystakeholders such as WG, RSLs and CHC Grouprepresentatives to investigate options to drive thisforward. Finance could be borrowed via a ‘Bond’ andwould require RSLs to come together to garner a criticalmass of interest so that the venture is affordable. The£4m would assist with the repayment of such finance.The mechanics of this are to explored thoroughly anddeveloped over the coming months.

The Ely Mill ProjectPeter Hughes, Principality Building Society and Director ofthe Ely Mill Project gave an update on the project andstated that the Ely Bridge Development Company, a notfor profit organisation, will spend around £100mdeveloping the site – one of Cardiff’s landmark brownfieldsites. The development promises to deliver a green,pleasant and community focused neighbourhood on thebanks of the River Ely. Over half of the 700 homes to bebuilt on the 53 acre site will be affordable propertiesavailable for rent or rent to buy, with the remainder forsale on the open market. He noted that the involvementof a registered social landlord was key in terms ofconfidence with capital market support. For furtherinformation, please visit www.elymill.com

Moneyline CymruLooking at how the financial climate is affecting tenantsNigel Draper, Head of Neighbourhoods at Valleys to Coastand chair of Moneyline Cymru, spoke about how thefinancial climate is affecting tenants and outlined thework that Moneyline Cymru, a not‐for‐profit communitydevelopment finance initiative, is doing to assist.‘There is an increase in the number of high interestlenders on the high street and this is growing with thelikes of Moneyshop aiming to quadruple their 300 shopsin UK over the coming months. Moneyline Cymru was setup and part funded by Welsh housing associations todeliver affordable loans and financial advice to peoplewho find it difficult to get credit elsewhere. WithMoneyline Cymru, for every £1 we lend we savecustomers £1 in debt interest. We now hold £162k insavings accounts, for customers people believed could notand would not save! We are supported by the SocialBusiness Trust and hope to have 15 outlets in Wales by2015, with our sixth shop opening in Merthyr Tydfil laterthis summer. Each shop also has a dedicated MoneyAdviser, funded by the Big Lottery, who are on hand toadvise and support before people reach crisis point. Weprice for risk – so for every £100 loaned, we charge either£21, £31 or £41 depending on who we are lending to (i.e.existing customers or new customers). Our message tohousing associations in Wales is to work alongsideMoneyline Cymru and their local Credit Union to provideaffordable solutions to all tenants who will feel the pincheven further once the Welfare Reforms bite’.

You can see photos from the event on our Flickr page:www.flickr.com/photos/communityhousingcymrugroup/

7

A MEMBER’S PERSPECTIVE

Nobody said that undertaking alarge scale stock transfer (LSVT)would be easy – and in ruralCeredigion, it wasn’t! Threeyears later and the challengeskeep on coming… Steve Jones,Chief Executive of Tai Ceredigionexplains:

Delivery of affordable warmth and WHQSA large number of transferredproperties still only had coalfires, and a continuingchallenge has been deliveringaffordable warmth to rural offgas homes with an inadequatebudget. Tenants with oilcentral heating were alreadystruggling with increasing oilprices. We have run pilotsusing air source and groundsource heat pumps, combinedwith Arbed funded externalwall insulation, PVs, and CESP/CERT funded initiatives. BRE(Wales) are currently researching the outcomes of thesepilots, which have enabled homes with failed flues to bemade warm quickly.

Remodelling sheltered accommodation During the last three years, we have been engaged indetailed strategic discussions with both the Council andthe Local Health Board regarding the future needs ofolder people, and the appropriate support services andhome structures to meet those needs. In the currentfunding environment, this is a challenging process, butone which needs to happen given the projected ageprofile of Ceredigion's future population. Peripateticsupport 24/7, extra care homes, and remodelling of someolder schemes are all part of the discussions.

Assisting with homelessnessAn early post transfer challenge for Ceredigion CountyCouncil was the change to leasing subsidy arrangementscombined with the loss of stock. From day one, TaiCeredigion stepped up and offered the Council re‐lets foruse as temporary accommodation, in addition to a newmother and baby unit. We have continued to increase thissupply of temporary and move‐on accommodation aspart of our close working relationship with the Council.

Protecting tenants and the business fromWelfare Reform changesA further example of Tai Ceredigion working closely withother partners is the preventative agenda with respect toWelfare Reform. The Council's appointed Welfare Reformadvisor, Credcer credit union, and other local RSLs are allworking together to inform and advise tenants about thechanges and the potential impact. Our CommunityInclusion Advisor has helped tenants to gain over £85,000of unclaimed benefits last year, and is spearheading ourinternal working group preparing for the further reforms.

Increasing supply of affordable housing andpromoting an entrepreneurial culture to boostincome, and create jobs and trainingBeing the first LSVT in Wales to be given a social housinggrant development programme in year one brings its ownchallenges. Planning appeals and defending village greenapplications in respect of garages and other infilldevelopments have been hard work, but with our firstsuccessful planning appeal won in July, more affordablehomes are now being delivered on site.

Apprenticeship schemes and innovative procurement ispart of the DNA of LSVTs, but it was still a challenge toachieve 10 small local SMEs and 5 medium size SMEs onour framework agreement. Tai Ceredigion has levered in£125,000 of ERDF EU funding to establish its MEDRAcaretaking and handyperson social enterprise arm,creating both new jobs and additional training places forthe long term unemployed and young care leavers.

So, nobody said it would be easy... for an ongoing,random commentary on how it’s all going, follow me ontwitter@stevejones93 and enjoy the roller coaster!

Steve JonesChief Executive, Tai Ceredigion

Tai Ceredigion

Ten Rural Housing Enablers (RHEs) in Wales havedeveloped a successful bottom up meets top downapproach to circumnavigate this barrier, with many ruralcommunities now supporting small affordable housingschemes for local need.They believe that this approachcan be extended to other fields.

The RHEs in Wales have established themselves as championsof rural housing. As independent brokers, they work withcommunities in rural areas to find solutions to meet localhousing need. A lot of work undertaken is dispellingmyths and explaining what affordable housing can meanfor a rural community. Enablers are often crucial instarting a dialogue between local people, the localauthority and an affordable homes developer. There isoften poor understanding of each other’s honestintentions to improve a community, and the RHE approachenables these groups of people to develop one vision fortheir community with affordable housing at the core.

Efforts so far by the network of Welsh RHEs have resultedin the addition of 210 affordable homes, with another 50currently being built and another 200 in the pipeline. Theindependent position makes the Enablers unique, creatingspace to operate between stakeholders and bring themtogether. This is recognised by funding partners – WelshGovernment, local authorities and housing associations.

Delivering new affordable housing is just one element ofthe much broader fabric of what makes each ruralcommunity unique. Shouldn’t these communities bedeveloping a long term vision to meet their own specificneeds? Aren’t the people living and working in an areathe experts to define what makes their community tick?Supporting the rural economy and provision of affordablehousing will almost certainly be high on the list, but the RHEshave grown to expect different topics in different places.

Yes, it might mean more flexible and localiseddevelopment plans, a less compartmentalised approachand more joined up thinking between authority and thepeople living and working in an area. Is it time to introducethe bottom up meets top down RHE approach on a widerscale? If you share power, you can share success too.

For further information about the work of the RuralHousing Enabler Network in Wales, please visitwww.rhewales.co.uk

Henk Jan KuipersRural Housing Enabler, North Powys

* New Housing Developments Survey 2012; June 2012; Local GovernmentAssociation. http://bit.ly/Ll4uZx

8 August | September edition

RURAL ISSUES

Share power: share successPublic opposition to affordable housing is a biggerbarrier than a developer’s financial position or landavailability, according to frontline Councillors inEngland and Wales. 59% of the Councillors alsobelieve that ’Early involvement of local communitiesin discussions about the location of developments’would make rural housing development moreacceptable’.*

9

NEWS IN BRIEF

Have you pinned yoursupport yet? #under1roofAre you serious about sustainablecommunities? Have you pinnedyour support yet or downloadedone of the useful resources suchas a template letter for your localelected representatives? With thedraft budget only two monthsaway, help us raise to the profileand increase investment in housing, care and regenerationin Wales. Visit CHC’s homepage and click on the bluebanner at the top of the page.

New Fire Safety GroupThe CHC Group hosted the first meeting of the SocialHousing Fire Safety Strategy Group in July to take forwardand tackle concerns from members regarding Fire SafetyRegulation. The key aim of the first meeting was to elect achair, agree the terms of reference and agree the format,outcomes and discussion topics for the group movingforward.

As well as aiming to obtain consistency and clarity on therequirements of fire safety legislation from fire authoritiesacross Wales, the group has the opportunity to escalatematters to the National Social Housing Fire StrategyGroup, which has been formed to represent sociallandlords in England and Wales whenever a nationalperspective/resolution is required at a UK level. It isenvisaged that the Welsh Social Housing Fire SafetyStrategy Group which the CHC Group is hosting will haverepresentation from a range of key bodies including RSLs,WLGA, third sector organisations and Welsh Government,to name a few.

An information page will soon be set up on the CHCGroup’s website to keep members up to date withprogress. For further information, please contact shea‐[email protected]

Good Practice WalesThe CHC Group are now partners of Good Practice Wales,an online portal for sharing good practice and knowledgein Wales. The site contains good practice resources,articles and news stories and can be viewed by visitingwww.goodpracticewales.com or by following @GPWaleson Twitter.

Congratulations Kevin!We extend our congratulations to Kevin Howell, CHCGroup’s Learning and Improvement Manager, whomarried Kate last month in Italy. We wish them both allthe best for the future and hope they have a great lifetogether!

‘Not Much to Ask’ New CHC Group Office Opened

The CHC Group was formed in 2010 to strengthen thelinks between housing, care and regeneration and lastmonth, our new group office was opened by Huw LewisAM, Minister for Housing, Regeneration and Heritage. TheNational Poet for Wales, Gillian Clarke, was commissionedby the CHC Group to pen a poem for the occasion whichshe recited at the opening for stakeholders, agencies andmembers. The Minister welcomed the collaboration,stating that he believed it would help improve ourcommunities and the lives of the people in Wales. He alsocongratulated the Group on making the link with theHeritage element of his portfolio by adopting GillianClarke to write ‘Not Much to Ask’.

A holt, a den, a form, Like otter, fox or hare, Shelter from shadows of the nightAgainst the bitter air.

Four walls for the wind to lean on, A roof for the rain’s knock, A door to close against the dark, A key to turn in the lock.

A window to watch people pass, A street, a tree, a patch of grass. As night falls it’s our breath, our storyClouding the glass.

If you would like to hear Gillian Clarke read the poem,please visit the video section of our website. To seephotos from the event, please visit our Flickr page:www.flickr.com/photos/communityhousingcymrugroup/

GREEN AGENDA

10 August | September edition

Arbed 2 ERDF:Melin Homes announced as Project ManagerWhat is Arbed 2 ERDF?Arbed 2 ERDF is a Welsh Government and EuropeanRegional Development Fund project designed to tacklesocial economic and environmental issues in Wales.

Melin Homes is the project manager for South Wales inpartnership with the Energy Saving Trust (EST), coveringan area from Monmouthshire to Pembrokeshire.

The project is targeted at the most deprived communitiesin Wales and aims to reduce fuel poverty and carbonemissions in Wales. The project will also promote trainingand employment opportunities, particularly amongstthose who are most difficult to reach.

How will it work?As the project managers, Melin Homes will be overseeingworks from solid wall insulation to new heating systemsand renewable technologies – every area of energyefficiency that will have a positive impact on households.We have frameworks in place with suitable contractorsfor installation and material suppliers. Welsh Governmentwill give us schemes to survey and design for theirapproval. We will then be calling on those frameworkcontractors to complete them. For year 1, there arecurrently eight schemes approved in principal by WelshGovernment, and we will shortly start surveying thoseproperties and engaging with those local communities.

What are the main aims?To reduce fuel poverty and promote energy efficiency ‐it’s about making households better off in terms of theirfuel bills and reducing fuel poverty, or the threat of fuelpoverty. A minimum of 50% of the households thatreceive measures will be in the private sector, eitherowner occupiers or privately renting. The Arbed 2 ERDFproject will have a lasting legacy in terms of energy

efficiency and reducing fuel poverty, and will promotebusiness activities in Wales. It’s also about promotingemployment and training opportunities, and giving SMEs theopportunity to take part in a significant and exciting project.

Who is it for?Welsh Government has nominated properties whichcould benefit from energy efficiency measures. By nature,these buildings are not the easiest to treat. They are solidwall properties or of non traditional construction, or offthe gas network. They are also properties in the poorestareas of the country. A real positive of the Arbed 2 ERDFproject is that at the end of three years’ employment,energy efficiency and community benefits will be broughtto some of the most deprived areas in Wales.

What are the numbers?This is a three year project worth £27m. That’s £9m ayear – out of that we will install a minimum of 1,000measures per annum.

Expected outcomesThere will be significant savings to households which aremost vulnerable to the risk of fuel poverty. Some of themeasures could save households up to £600 a year,possibly more than that in the poorest performingproperties. Energy consumption will be greatly reduced –we’re expecting to achieve targets of reductions of over8000 kilowatts. It’s hoped that in three years time, a lotmore Wales‐based SMEs will be able to carry out theseworks which, in turn, will lead to long‐term employmentand training. Finally, all of this is a significant sum ofmoney which should be a boost to the Welsh economy.

David BoltonArbed2 ERDF Project Director, Melin Homes

11

CREW UPDATE

Focus on Town CentresThe focus of activity has moved many times in the historyof regeneration, from an original concern with public orderin the inner cities in the 1970s to tackling social exclusionin the most disadvantaged communities in the 2000s.

“Particular attractions are the possibility ofbringing housing for the elderly closer to corefacilities and providing ‘live/work’ units for craftworkers, artists and creative industries.”

With the change of government in England, regenerationhas almost fallen off the political agenda altogether andambition has shrunk to a concern with town centres andthe survival of the High Street. However, this can be acentral concern as the condition of the High Street is aneffective barometer for the wider economy and the levels ofpoverty in any given community. The manifest differencebetween the High Street in a town like Cowbridge andone like Pontypool is the consequence of the differentlevels of disposable income in the local population.

The focus on town centres in the Portas Report and theEnterprise and Business Committee Report in Walespoints us to a collapse of the High Street in the face ofrecession and longer term trends in out‐of‐town andinternet shopping. CREW first addressed the town centrecrisis in a seminar in April 2011 and has since leddiscussion in Wales at its conference and events. A topicat our rural regeneration conference in July 2011 and inour Cross‐border seminar in Bristol in November 2011, wehave promoted the concept of an ‘extended menu’ fortown centres which takes them beyond the retail functionto provide housing, learning, health and leisure services.

Many of the audience had their first exposure to the ideaof ‘meanwhile uses’ for empty retail and office premisesin our Bristol seminar. This has now attracted nationalattention and the experience outlined by Ruth Essex inStokes Croft in Bristol is of international significance. Theconcept of the ‘pop‐up shop’ is now well recognised butcurrent practice identifies opportunities for businessincubators, arts development and creative industry

clusters. The end goal of revitalising the town centre withpermanent uses of building is clearly achievable by thisapproach.

Coastal Housing are now utilising this in some of theirSwansea High Street premises to develop a mixed‐usepattern of housing, retail and arts spaces. Bringinghousing into the town centre in above‐shop premises andconverted surplus retail space is very much part of anyfuture we can craft for our High Streets. Particularattractions are the possibility of bringing housing for theelderly closer to core facilities and providing ‘live/work’units for craft workers, artists and creative industries.Some of these practices were outlined by MarcusWestbury from Renew Newcastle, New South Wales inour June seminar convened with Coastal Housing andCPLan, Cardiff University. An audience of over a hundredheard about the internationally recognised ‘meanwhileuses’ programme at Newcastle and there is now hugeinterest in this approach in Wales.

Closer to home, the Plas Cybi partnership in Holyhead haswon the Wales Zone Action for Market Towns award foran empty shops project in a High Street with the highestnon‐occupancy rate in the UK (39%). With six shopsbrought back into use, the project has employed 12people, demonstrating the value of this approach. CREWwill be making recommendations to the Welsh Government’sReview of Regeneration that support for meanwhile usesshould be a major outcome of the review process. CREWwill be promoting more events on this core theme in theAutumn – keep an eye on www.regenwales.org. If youhave a particular interest in Town Centres, please join ourSmall Towns: Policy and Delivery Network launched byHuw Lewis AM, Minister for Housing, Regeneration andHeritage in June. Just send your contact details [email protected]

Dave AdamsonCREW Chief Executive

Conferences:

For further information about our training courses, please contact: jenny‐[email protected].

OCTOBER 2012

17‐19 One Big Housing

ConferenceMetropole Hotel

LLANDRINDOD WELLS

Training Courses:

12 August | September edition

NOVEMBER 2012

29/30Annual Conference

Venue CymruLLANDUDNO

For further information aboutour conferences, please contact:rhian‐[email protected]

SEPTEMBER 2012

26/27 PR ConferenceRamada Jarvis

WREXHAM

Follow us on @CHCymru and @CHCEvents

EVENTS

Website registrationAre you missing out on member only information on ourwebsite? Registration is quick and easy and, as well asaccessing member only Briefings, you can also accessNational Council papers and agendas ahead of meetings aswell as book on to our events and training courses online.Over 800 of our members have already registered – are youone of them?

AUGUST 2012

29TUPE and Outsourcing

CARDIFF

SEPTEMBER 2012

12Creating Successful Tenancies

through managing VoidsCARDIFF

SEPTEMBER 2012

13The Role of the Governance

Officer & Company Secretaryin an RSLCARDIFF

SEPTEMBER 2012

21Working in partnership –adding value to the non‐executive director role

NORTH WALES

SEPTEMBER 2012

10Repairs for Non Technical Staff

CARDIFF

SEPTEMBER 2012

11VAT – Basic VAT Awareness

CARDIFF

SEPTEMBER 2012

11The Role of the Governance

Officer & Company Secretaryin an RSL

NORTH WALES

SEPTEMBER 2012

24Service Charges – An

IntroductionCARDIFF

SEPTEMBER 2012

25VAT – Advanced VAT

CARDIFF

SEPTEMBER 2012

28Working in partnership –adding value to the non‐executive director role

CARDIFF

OCTOBER 2012

4Board Leadership: A leadership

team or a team of leaders?NORTH WALES

OCTOBER 2012

11Understanding Statutory

RequirementsCARDIFF

OCTOBER 2012

11Board Leadership: A leadership

team or a team of leaders?CARDIFF

OCTOBER 2012

16Understanding Statutory

RequirementsNORTH WALES

OCTOBER 2012

24Avoiding Ostrich Syndrome:

how to have difficultconversations

CARDIFF

OCTOBER 2012

25Managing Complaints

CARDIFF

Members Login

Username:Password:

Remember me Login

Forgotten password Register

CYHOEDDWYD GAN GRŴP CARTREFI CYMUNEDOL CYMRU

Awst | Medi 2012

www.chcymru.org.uk

RHEOLEIDDIO

Rhannu Arfer Gorauar Ddiwygio Lles

Rheolauenghreifftiolpwrpasol i Gymru?

Prosiect CyngorArian: Flwyddynymlaen

Defnyddiau cyfamserar gyfer y stryd fawr

–– t3 –– t4 –– t5 –– t11

GWLEIDYDDIAETH MATERION ARIAN ADFYWIO

Gweinidogioni drafod Cyllid Tai

CHC yn cwrdd â

GAN Y PRIF WEITHREDYDD

2 Rhifyn Awst | Medi

Cynhyrchwyd gan:Grŵp Cartrefi Cymunedol Cymru2 Ocean WayCaerdyddCF24 5TG

029 2067 4800

Dyluniwyd gan Arts Factory

GolygyddEdwina O’Hart, Grŵp CHC

Is‐olygydd:Beth Samuel, Grŵp CHC

Cyfranwyr:Nick Bennett, Grŵp CHCPaul Langley, Grŵp CHCShea Jones, Grŵp CHCClare Williams, Grŵp CHCDave Adamson, CREWDavid Bolton, Cartrefi MelinDoug Elliot, YmgynghoryddRheoleiddioSteve Jones, Tai CeredigionHenk Jan Kuipers,Hwylusydd Tai Gwledig

CommunityHousing Cymru

Group

CHCymruCHCEvents

Bu’r haf hyd yma yn ddigon i godi’r felan arunrhyw un! Yr haf gwlypaf ar record ynnhermau tywydd, os nad polisi cymdeithasol.

Chwarae Teg

Colli fu hynt Andy Murray, y dyn cyntaf oBrydain i gyrraedd rownd derfynolWimbledon mewn dros 70 mlynedd ondenillodd ffrindiau newydd am ei angerddamlwg. A dim cynt nag i Loegr gael eutrechu yn y cwpan Ewropeaidd nad oeddLlesolaeth yn cael ei ddefnyddio fel pêl‐droed gwleidyddol gydag ymosodiad newyddar fudd‐dal tai ar gyfer rhai dan 25 oed.

Wrth i Lundain groesawu’r gemau, mae taicymdeithasol yn wynebu ei heriauOlympaidd ei hunan:• Sut i gyflawni’r targed uchelgeisiol

newydd o 7,500 o gartrefi fforddiadwynewydd dros y pedair blynedd nesafgyda 40% yn llai o grant cyfalaf!

• Sut i fynd i’r afael gyda set o‘ddiwygiadau’ Lles sy’n cynnwys trethllofftydd a thaliadau uniongyrchol fyddyn her o ran rheoli stoc a chynhwysiantariannol a digidol.

Ac yn y sefyllfa yma o anghydraddoldebcynyddol, rhybuddiodd Dr Tony Jewell, prifswyddog meddygol Cymru, fod disgwyliadoes yn codi’n arafach yn y cymunedaumwyaf amddifadus. Yn ei adroddiadblynyddol olaf cyn ymddeol o’r swydd,soniodd am y gwahaniaeth rhwngGrangetown yng Nghaerdydd a Dinas Powysym Mro Morgannwg. Yn Grangetown, 71.5mlynedd yw disgwyliad oes dynion. Dri stoptrên a phedair milltir i ffwrdd yn NinasPowys, mae’n 81.8 mlynedd.

Mae gan amodau tai gwael ran yn y bwlchyma, ac mae’r bylchau’n rhoi pwysau ar ypwrs cyhoeddus a cholledion yn nhermaugweithgaredd economaidd, refeniw treth achyfleoedd bywyd. Rydym yn dod yngymdeithas lai cydradd, llai teg, llaimeritocrataidd ac yn genedl lai heini.

Mae angen i ni sicrhau ein bod yncyflwyno’r achos cryfaf posibl drosfuddsoddiad mewn tai – dros dwf yn hytrachna darbodaeth. Drwy fuddsoddi ac arloesi ymae datrys yr her. Mewn partneriaeth, maecyfle i ddatblygu Bond Tai Cymru newydd ihelpu sicrhau cyflenwad tai parhaus tra bodMoneyline Cymru yn profi ei werth felbenthycydd cyfrifol sydd eisoes wedi arbed7,000 o fenthycwyr Cymru rhag gafaelbenthycwyr carreg drws neu siarcodbenthyca anghyfreithlon.

Roedd yn wych gweld buddsoddiad tai ynderbyn cyfran fawr o’r dyraniad cyfalaf£40m diwethaf gan Lywodraeth Cymru.Mae’n amlwg fod gwneuthurwyr polisi ynsylweddoli fod tai cymdeithasol ynflaenoriaeth o ran polisi – yn rhan allweddolo seilwaith Cymru, a hefyd yn elfenhanfodol o dwf heb chwyddiant, lle mae’rffocws ar swyddi.

Mae gan Lywodraeth Cymru tua £260m ogyfalaf i’w dyrannu dros y ddwy flyneddnesaf. Mae angen i ni ddefnyddio’r ychydigfisoedd nesaf i ymgyrchu ar y cyd i sicrhaufod tai’n parhau i gael ei gyfran deg. Fewnaethom lansio ‘Dan Un To’ yn ddiweddari helpu cyflwyno’r achos dros fwy ofuddsoddiad mewn tai, gofal ac adfywio acanogwn chi i gyd i ymweld â’n gwefan adangos eich cefnogaeth i’r ymgyrch.

Gadewch i ni wneud yn siŵr ein bod yncreu’r amgylchedd lle caiff tenantiaidchwarae teg.

Nick BennettPrif Weithredydd Grŵp

Efallai mai’r materion mwyaf yw’r rhai’n ymwneud â’rcamsyniad y gall y sector ymdopi gyda’r gofynion ar stoc ybydd y diwygio yn ei achosi, ynghyd â’r lefelau isel oalluedd ariannol a digidol sy’n bodoli ymysg tenantiaid taicymdeithasol.

Cynhaliodd CHC ddigwyddiad yn y Canolbarth ynddiweddar i helpu cymdeithasau tai i asesu’r effaith ar eusefydliadau eu hunain fel ymateb i gais am wybodaethgan Lywodraeth Cymru.

Bu nifer dda yn y digwyddiad ac roedd y canlyniadau o’rdiwrnod yn cynnwys ceisiadau gan y sector am:• Gwaith pellach gyda Llywodraeth Cymru a lobio

effeithlon.• Mwy o gyfleoedd i aelodau rannu arfer da.• Ymgyrch cyfryngau i geisio cyrraedd y rhai y gall

diwygio lles fod yn effeithio arnynt.• Adnodd electronig canolog.

Mae Tai Cymunedol Bron Afon a Chymdeithas Tai Siarteryn cymryd rhan yn un o’r chwe phrosiect arddangos sy’nprofi elfennau allweddol cymorth tai dan GredydCynhwysol. Ar ôl arolygu eu tenantiaid, eu canfyddiadauoedd mai:• Dim ond 1/10 fyddai’n ystyried symud i gartref llai i

osgoi’r dreth llofftydd.• Dim ond 4/10 fyddai’n ystyried cymryd lletywr i

liniaru’r effaith y gallai’r dreth lofftydd ei gael ar euhincwm.

• Dim ond 3% sydd eisiau talu eu rhent ar‐lein.

Gallai gwrthwynebiad tenantiaid i symud tŷ i osgoi’r drethllofftydd fod yn fiwsig i glustiau landlordiaid na all euhadnoddau ymdopi gyda’r galw ond, ynghyd ag agweddaueraill diwygio, mae aelwydydd yn annhebygol tu hwnt ofedru cynnal diffyg mewn rhent.

Dywed Llywodraeth y Deyrnas Unedig y bydd yn arbeddros £1.3bn gros y flwyddyn drwy fynd yn ‘ddigidol ynddiofyn’ a darparu pob gwasanaeth cyhoeddus yn

ddigidol. Nid yw peidio gwneud y defnydd gorau owasanaethau ar y we felly’n ddewis i’r sawl sy’n hawliobudd‐daliadau. Mae CHC yn gweithio ar hyn o bryd gydaChanolfan Cydweithredol Cymru i baratoi adroddiad, fyddar gael ym mis Tachwedd, ar yr hyn mae aelodau’n eiddarparu ar gyfer eu tenantiaid a’u staff.

Ymddengys efallai y bydd y prif heriau’n ymwneud âchyfathrebu yr effaith drychinebus a allai diwygio lles eigael yn y sector rhent preifat a thai cymdeithasol os nadyw aelwydydd yn newid eu hagweddau a’u hymddygiadyng nghyswllt trin eu cyllid ac ymuno â’r chwyldro digidol.

Mewn partneriaeth gyda Llywodraeth Cymru, CymdeithasLlywodraeth Leol Cymru a Shelter Cymru, cynhaliodd CHCddwy ymgyrch gyfathrebu’r llynedd i gynydduymwybyddiaeth ymysg tenantiaid. Bydd y sefydliadaupartner hyn yn parhau i weithio gydag aelodau i sicrhaufod tenantiaid yn derbyn negeseuon cyson ac amserol amy newidiadau fydd yn effeithio arnynt.

Yn ddiweddar cyhoeddodd Llywodraeth Cymru adolygiado wasanaethau cyngor yng Nghymru i ymchwilio’rpotensial ar gyfer rhwydwaith cyngor cryfach fydd ynhollbwysig os ydym i ddarparu gwasanaethau teg achyson ar draws Cymru i geisio helpu’r rhai y mae diwygiolles yn effeithio waethaf arnynt, yn neilltuol ar adeg panfo darparwyr cyngor yn cael eu taro gan doriadau enfawrmewn cyllid.

Mae CHC yn parhau i ymateb i geisiadau’r Adran Gwaith aPhensiynau am wybodaeth a sylwadau ar ddrafftreoliadau ar y Credyd Cynhwysol, ynghyd ag awgrymiadauy gallai elfen tai y Credyd Cynhwysol ddiflannu ar gyferrhai dan 25.

I gael mwy o wybodaeth am unrhyw un o’r materion agodir yma, cysylltwch â Clare‐[email protected]

Clare WilliamsSwyddog Polisi Gwasanaethau Tai

GWLEIDYDDIAETH

3

Rhannu arfer gorau i gynorthwyo’rsector gyda diwygiadauDim ond un agwedd o’r diwygio lles y mae’n rhaid i’r sector ymdopigydag ef yn y misoedd a blynyddoedd i ddod yw’r gostyngiad mewntermau ariannol mewn budd‐daliadau lles a’r ffaith nad yw’nymddangos fod y cyrff gweinyddol perthnasol wedi paratoi’nddigonol ar gyfer hyn.

RHEOLEIDDIO

4 Rhifyn Awst | Medi

Mae cymdeithasau tai yn sefydliadau modern, cymhleth a deinamig sy’nesblygu’n barhaus i adlewyrchu anghenion tenantiaid a defnyddwyrgwasanaeth eraill, newidiadau mewn deddfwriaeth a pholisïau, risgiau ahefyd yr arferion busnes diweddaraf. Mae angen i Reolau cymdeithasau tai –y gellid dweud mai hwy yw blociau adeiladu sefydliad – addasu a newid drosgyfnod i adlewyrchu’r amgylchedd deinamig hwnnw.

Wrth ochr hynny, wrth gwrs, mae hunanasesiad, yCanlyniadau Cyflenwi a rheoleiddio allanol oll yn rhoimwy o bwyslais ar nerth a chyfrededd trefniadaullywodraethu mewnol ym mhob cymdeithas tai. Byddai’nymddangos yn hollol addas yn yr amgylchedd hwnnw idrefniadau llywodraethu roi sicrwydd cywir i’r Bwrdd arheoleiddwyr y cydymffurfir â Rheolau presennol, a’u bodyn cael eu hadolygu’n gadarn er mwyn parhau’n gyfoes iamgylchiadau lleol. Yn wir, mae’n amlwg fod nifercynyddol o gymdeithasau’n awr yn edrych ar adolygu eurheolau presennol, gyda rhai ohonynt heb newid ersblynyddoedd lawer.

Yn hanesyddol, ni fu erioed set bwrpasol o ReolauEnghreifftiol ar gyfer Cymru i fod yn sylfaen i Reolau’nlleol a helpu eu datblygu. Fel arfer mae cymdeithasau taiwedi ceisio addasu a mabwysiadu rheolau enghreifftiolblaenorol y Ffederasiwn Tai Cenedlaethol (NHF).

Mae’n fwriad gan Grŵp CHC ymgynghori gyda’r sector arhanddeiliaid eraill yn yr haf er mwyn gofyn barn am setbwrpasol o Reolau Enghreifftiol yn benodol ar gyfercymdeithasau tai yng Nghymru sy’n adlewyrchu:

• Y fframwaith rheoleiddio penodol yng Nghymru adeddfwriaeth a chanllawiau cysylltiedig;

• Y pwyslais cynyddol a ddodir ar ddyletswyddauByrddau i gydymffurfio â safonau gorau llywodraethu amonitro iechyd ariannol eu cymdeithas mewn fforddeffeithlon;

• Y gwahanol fodelau o gymdiethasau sy’n gweithredu’nbenodol yng Nghymru;

• Y symud i fframwaith llai rhagnodol a mwy ohyblygrwydd i gymdiethasau tai ddatblygu trefniadaullywodraethu sy’n cefnogi eu diwylliannau a’uhamgylchiadau unigol; ac

• Arferion busnes a chyfathrebu safonol a mwy modernar gyfer y sector a thu hwnt.

Nid yw’r Rheolau Enghreifftiol yn orfodol, wrth gwrs.Cawsant eu cynllunio’n llwyr i fod yn set enghreifftiol ihelpu cefnogi ystyriaeth yn lleol os a phryd maecymdeithasau’n adolygu eu rheolau a’u trefniadau euhunain. Yn sylfaenol, gyda’r rheolau enghreifftiol wedi’ucynllunio i adlewyrchu’r trefniadau a’r fframweithiaurheoleiddiol a deddfwriaethol diweddaraf yng Nghymru,cawsant eu cynllunio yn y gobaith o adolygu’r baichadnoddau a chost gyfreithiol fewnol ar gymdeithasau tai,os a phryd y byddant yn adolygu eu rheolau eu hunain.

Doug ElliotYmgynghorydd Rheoleiddio

Sefydliadau modern –Rheolau modern?Datblygu set bwrpasol ar gyfer Cymru

MATERION ARIAN

5

Prosiect Cyngor ArianCHC... blwyddyn ynddiweddarach!Bu’n flwyddyn wych i Brosiect Cyngor Arian CHC.Gyda chyllid gan y Loteri Fawr, mae gan y prosiectgynghorwyr arian yn gweithio ym mhob un o bumcangen Moneyline Cymru yn Ne Cymru. Dros y 12mis diwethaf, manteisiodd dros 1,300 o gwsmeriaidMoneyline Cymru ar fathau amrywiol o gyngorariannol annibynnol gyda chanlyniadau gwych.

Nod Prosiect Cyngor Arian CHC yw rhoi cyngor cyffredinolar arian i gwsmeriaid ynghyd â’r credyd fforddiadwy,cyfrifon cynilo a chyfrifon banc sylfaenol y mae MoneylineCymru yn eu cynnig. Mae’r gwaith a wnaethpwyd dros ydeuddeg mis diwethaf hefyd wedi’n helpu i gael golwg ary problemau sy’n wynebu tenantiaid ein haelodau, gyda’rnewidiadau arfaethedig i Ddiwygio Lles yn effeithio arlawer mwy ohonynt.

Gan weithio mewn partneriaeth gyda Dŵr Cymru drwy’rGronfa Cymorth Cwsmeriaid a’r cynllun Cymorth Dŵr,gallodd Cynghorwyr Arian CHC helpu cwsmeriaid i ostwngtaliadau ac ôl‐ddyledion dŵr. Rydym yn gobeithio y bydd ybartneriaeth yn parhau, gyda Moneyline Cymnru ynehangu i Ferthyr Tudful yn ystod yr haf eleni a thu hwnt

yn y misoedd i ddod. Rhagwelwn 2012/13 prysur a llawnher wrth i effeithiau’r diwygiadau lles frathu, ond rydymyn hyderus y gallwn – drwy weithio partneriaeth – barhaui gefnogi cwsmeriaid Moneyline Cymru a thenantiaid einhaelodau.

I gael mwy o wybodaeth am brosiect Cyngor Arian CHC,cysylltwch â Paul‐[email protected]

Paul LangleyUwch Gynghorydd Arian

Dynododd cynghorwyr arian CHC:

• £249,000 o fudd‐daliadau heb eu hawlio, gyda£44,000 o hynny’n Fudd‐dal Tai.

• Dros £500,000 o ddyledion i Dŵr Cymru –trosglwyddwyd £350,000 i gynllun cymorth.

• 190 o gwsmeriaid yn gymwys am y Disgownt CartrefCynnes a Chofrestri Gwasanaethau Blaenoriaeth.

• £63,000 o grantiau a chronfeydd ymddiriedolaeth addefnyddiwyd ar gyfer gwahanol resymau megisnwyddau gwyn, ffioedd methdaliad, a setliadauterfynol. Mae hyn wedi helpu i atal benthyciadaucarreg drws neu fenthyca arian anghyfreithlon.

• Mae’r Cynghorwyr Prosiect wedi gostwng lefelaudyled gan £370 y person ar gyfartaledd a theimlai64% o’r rhai a gafodd gyngor fod eu gallu ariannolwedi cynyddu a’u bod wedi eu grymuso i reoli eucyllid yn well.

GWLEIDYDDIAETH

6 Rhifyn Awst | Medi

Cwrdd gyda Gweinidogion i drafod Cyllid Tai

Cafodd cynrychiolwyr Grŵp CHC gyfarfod yn ddiweddargyda’r Gweinidog Cyllid Jane Hutt AC, y Gweinidog Tai,Adfywio a Threftadaeth Huw Lewis AC ac uwch weisionsuful i drafod y dulliau blaengar a ddefnyddir ar hyn obryd i gynyddu’r cyflenwad o dai fforddiadwy ac i edrychi’r dyfodol, er gwaethaf yr hinsawdd economaiddbresennol a newidiadau i fudd‐daliadau, i weld sut y gall ysector gyflenwi datrysiadau ariannol fforddiadwy igyrraedd targed Llywodraeth Cymru o adeiladu 7,500 ogartrefi newydd fforddiadwy a dod â 5,000 arall o daigwag yn ôl i ddefnydd. Heb fuddsoddiad ac arloesi,byddai’n cymryd 11 mlynedd i gyrraedd y targed yma.

Agorodd Peter Cahill a Nick Bennett y cyfarfod drwy roitrosolwg cyfredol o’r sector, gan edrych ar DdatganiadauAriannol 2011 Cymdeithasau Tai Cymru. Bu trafodaethauwedyn yn canolbwyntio ar y prosiectau blaengar sydd ynyr arfaeth ar hyn o bryd.

Bond Tai CymruGyda’r toriadau a fu yn y gyllideb, mae mwy o angen nagerioed i gael ffynonellau newydd o gyllid. Un opsiwn yw iLCC wneud y defnydd mwyaf o’u gallu benthyca euhunain. Mae hyn yn codi’r cwestiwn – gan bwy y gall LCCfenthyca i sicrhau cyllid fforddiadwy hirdymor yn y cyfnodeconomaidd anodd yma? Rhoddodd Kath Palmer,Pennaeth Gweithrediadau Tai Llywodraeth Cymru,fanylion am gyhoeddiad Llywodraeth Cymru yn y gyllidebatodol y bydd £4m y flwyddyn am 30 mlynedd yn awr igynorthwyo i ysgogi cyllid ar gyfer datblygu cartrefinewydd. Caiff Grŵp Gorchwyl a Gorffen ei ffurfio fydd yncynnwys rhanddeiliaid allweddol megis LlywodraethCymru, LCC a chynrychiolwyr Grŵp CHC i ymchwilioopsiynau i symud hyn ymlaen. Gellid benthyca cyllid drwy‘Bond’ a byddai angen i LCC ddod ynghyd i gasglu mascritigol o ddiddordeb fel y bydd y fenter yn fforddiadwy.Byddai’r £4m yn cynorthwyo i ad‐dalu cyllid o’r fath. Caiffmanylion gweithredu hyn eu hymchwilio’n drwyadl a’udatblygu dros y misoedd i ddod.

Prosiect Melin EláiRhoddodd Peter Hughes, Cymdeithas AdeiladuPrincipality a Chyfarwyddydd Prosiect Melin Elái,ddiweddariad ar y prosiect a dywedodd y bydd cwmniDatblygu Pont Elái, sefydliad dim‐er‐elw, yn gwario tua£100m yn datblygu’r safle – un o’r prif safleoedd tir llwydyng Nghaerdydd. Mae’r datblygiad yn addo darparucymdogaeth werdd a dymunol sydd â ffocws ar ygymuned ar lannau’r Afon Elái. Bydd dros hanner y 700cartref a adeiledir ar y safle 53 erw yn gartrefifforddiadwy ar gael i’w rhentu neu rentu i’w prynu, gyda’rgweddill ar werth ar y farchnad agored. Dywedodd fodymgyfraniad landlord cymdeithasol cofrestredig ynallweddol yn nhermau hyder gyda chefnogaeth marchnadcyfalaf. I gael mwy o wybodaeth, ewch i www.elymill.com.

Moneyline CymruEdrych sut mae’r hinsawdd ariannol yn effeithio ar denantiaidiaradodd Nigel Draper, Pennaeth CymdogaethauCymoedd i Arfordir a chadeirydd Moneyline Cymru, amsut mae'r hinsawdd ariannol yn effeithio ar denantiaid acamlinellodd y gwaith y mae Moneyline Cymru, mentercyllid datblygu cymunedol dim‐er‐elw, yn ei wneud igynorthwyo. ‘Mae cynnydd yn nifer y benthycwyr lloguchel ar y stryd fawr ac mae hyn yn cynyddu gyda chyrfffel Moneyshop yn anelu cynyddu nifer eu 300 o siopauym Mhrydain bedair gwaith drosodd yn y misoedd i ddod.Cafodd Moneyline Cymru ei sefydlu a’i ran‐ariannu gangymdeithasau tai Cymru i ddarparu benthyciadaufforddiadwy a chyngor ariannol i bobl sy’n ei chael ynanodd cael credyd mewn mannau eraill. Gyda MoneylineCymru, am bob £1 a fenthycwn rydym yn arbed £1 mewnllog dyled i gwsmeriaid. Mae gennym bellach £162kmewn cyfrifon cynilo ar gyfer cwsmeriaid na chredai pobly medrent ac na fyddent yn cynilo! Cawn ein cefnogi ganyr Ymddiriedolaeth Busnes Cymdeithasol a gobeithiwnfod â 15 cangen yng Nghymru erbyn 2015, gyda’nchweched siop yn agor ym Merthyr Tudful yn nes ymlaenyn ystod yr haf eleni. Mae gan bob siop hefydGynghorydd Arian penodol, a ariannwyd gan y LoteriFawr, sydd ar gael i gynghori a chefnogi pobl cyn iddi fyndyn argyfwng arnynt. Rydym yn prisio ar gyfer risg – felly argyfer pob £100 a fenthycir, rydym yn codi £21, £31 neu£41 yn dibynnu ar bwy y benthycwn iddynt (h.y.cwsmeriaid presennol neu gwsmeriaid newydd). Einneges i gymdeithasau tai yng Nghymru yw gweithio gydaMoneyline Cymru a’u Hundeb Credyd leol i ddarparudatrysiadau fforddiadwy i bob tenant y bydd yr esgid fachyn gwasgu hyd yn oed fwy arnynt pan fydd y newidiadau ifudd‐daliadau yn dechrau brathu’.Mae lluniau o’r digwyddiad ar gael ar ein tudalen Flickr:www.flickr.com/photos/communityhousingcymrugroup/

7

SAFBWYNT AELOD

Ddywedodd neb y byddaitrosglwyddo stoc ar raddfa fawryn rhwydd – ac yng Ngheredigionwledig, nid oedd! Dair blyneddwedyn ac mae’r heriau’n dal iddod... Mae Steve Jones, PrifWeithredydd Tai Ceredigion ynesbonio:

Darparu gwres fforddiadwy a Safon AnsawddTai CymruDim ond tannau glo oedd gannifer fawr o’r cartrefi adrosglwyddwyd, a bu darparugwres fforddiadwy i gartrefigwledig heb fod â chyflenwadnwy, a hynny ar gyllidebannigonol, yn her barhaus.Roedd tenantiaid gyda gwrescanolog olew eisoes yn ei chaelyn anodd ymdopi gyda’rcynnydd ym mhris olew. Rydymwedi cynnal cynlluniau peilot yndefnyddio pympiau gwres o’raer a’r ddaear, ynghyd ag insiwleiddio waliau allanol aariannwyd gan Arbed, PVs a chynlluniau a ariannwyd ganCESP/CERT. Mae BRE (Cymru) wrthi’n ymchwiliocanlyniadau’r cynlluniau peilot, sydd yn golygu y gallcartrefi gyda ffliwiau diffygiol gael eu gwresogi’n gyflym.

Ailfodelu llety gwarchod Yn ystod y tair blynedd ddiwethaf, rydym wedi cymrydrhan mewn trafodaethau strategol manwl gyda’r Cyngor ahefyd y Bwrdd Iechyd Lleol am anghenion pobl hŷn yn ydyfodol, a’r gwasanaethau cymorth a strwythurau cartrefpriodol i gyflawni’r anghenion hynny. Yn yr amgylcheddariannol bresennol, mae hon yn broses sy’n achosi her, ondyn un sydd angen ei hangen oherwydd y blaenestyniad obroffil oedran poblogaeth Ceredigion yn y dyfodol. Maecefnogaeth beripatetig 24/7, cartrefi gofal ychwanegol acailfodelu rhai o’r cynlluniau hŷn oll yn rhan o’r trafodaethau.

Cynorthwyo gyda digartrefeddRoedd y newid i drefniadau lesu cymhorthdal ynghyd âcholli stoc yn her gynnar i Gyngor Sir Ceredigion yn dilyn ytrosglwyddo. O’r diwrnod cyntaf un, cynigiodd TaiCeredigion ailosodiadau i’r Cyngor eu defnyddio mewnllety dros‐dro yn ogystal ag uned newydd mam a baban.Rydym wedi parhau i gynyddu’r cyflenwad hwn o letydros dro a symud‐ymlaen fel rhan o’n perthynas waithagos gyda’r Cyngor.

Diogelu tenantiaid a’r busnes rhag newidiadau ifudd‐daliadauMae’r agenda ataliol yng nghyswllt newidiadau i fudd‐daliadau yn enghraifft bellach o Tai Ceredigion yngweithio’n agos gyda phartneriaid eraill. Mae’r cynghorydda benododd y Cyngor ar ddiwygio lles, undeb credydCredcer, ac LCC eraill i gyd yn cydweithio i hysbysu achynghori tenantiaid am y newidiadau a’r effaith bosibl.Mae ein Cynghorydd Cynhwysiant Cymunedol wedi helputenantiaid i ennill dros £85,000 o fudd‐daliadau heb euhawlio’r llynedd, ac yn arwain ein gweithgor mewnol ynparatoi ar gyfer mwy o ddiwygiadau

Cynyddu’r cyflenwad o dai fforddiadwy ahyrwyddo diwylliant entrepreneuraidd i hybuincwm a chreu swyddi a hyfforddiantMae bod y corff trosglwyddo stoc ar raddfa fawr cyntafyng Nghymru i fod â rhaglen datblygu grant taicymdeithasol yn y flwyddyn gyntaf yn dod â’i heriau eihun. Bu apeliadau cynllunio ac amddiffyn ceisiadau grînpentref yng nghyswllt garejys a datblygiadau mewnlenwieraill yn waith caled, ond ar ôl ennill ein hapêl cynlluniollwyddiannus cyntaf ym mis Gorffennaf, caiff mwy ogartrefi fforddiadwy yn awr eu darparu yn y fan a’r lle.

Mae cynlluniau prentisiaeth a chaffaeliad blaengar ynrhan o DNA cyrff trosglwyddo stoc ar raddfa fawr, ondroedd yn dal yn her i gyflawni 10 busnes bach lleol a 5busnes canolig lleol ar ein cytundeb fframwaith. Mae TaiCeredigion wedi codi £125,500 o gyllid o Gronfa DatblyguRhanbarthol i sefydlu ei adran menter gymdeithasolgofalu a chrefftwr MEDRA, gan greu swyddi newydd ahefyd leoedd hyfforddi ychwanegol ar gyfer y di‐waithhirdymor a phobl ifanc yn gadael gofal.

Felly, ddywedodd neb y byddai’n rhwydd – i gaelsylwadau ar sut mae pethau’n mynd, dilynwch fi ar twitter@stevejones93 a mwynhau’r uchafbwyntiau a’risafbwyntiau!

Steve JonesPrif Weithredydd, Tai Ceredigion

Tai Ceredigion

Mae deg Hwylusydd Tai Gwledig yng Nghymru wedidatblygu dull gweithredu llwyddiannus o’r bôn i fyny i driny rhwystr hwn, gyda llawer o gymunedau gwledig yn awryn cefnogi cynlluniau tai fforddiadwy bach ar gyfer angenlleol. Credant y gellir ymestyn y dull gweithredu i feysydderaill.

Mae’r Hwyluswyr wedi sefydlu eu hunain fel hyrwyddwyrtai gwledig. Fel trefnwyr annibynnol, gweithiant mewncymunedau mewn ardaloedd gwledig i ganfoddatrysiadau i ddiwallu angen tai lleol. Gwneir llawer owaith i waredu â mythau ac esbonio’r hyn y gall taifforddiadwy ei olygu i gymuned wledig. Mae swyddogiongalluogi yn aml yn hollbwysig wrth ddechrau dialog rhwngpobl leol, yr awdurdod lleol a datblygydd cartrefifforddiadwy. Yn aml mae dealltwriaeth wael o fwriadaudidwyll ei gilydd i wella cymuned, ac mae dull gweithreduHwyluswyr Tai Gwledig yn galluogi’r grwpiau hyn o bobl iddatblygu un weledigaeth ar gyfer eu cymuned gyda thaifforddiadwy yn greiddiol.

Mae’r ymdrechion hyd yma gan rwydwaith Hwyluswyr TaiGwledig wedi arwain at ychwanegu 210 o gartrefifforddiadwy, gyda 50 arall yn cael eu hadeiladu ar hyn obryd a 200 arall yn yr arfaeth. Mae’r sefyllfa annibynnolyn gwneud y Hwyluswyr yn unigryw, gan greu gofod iweithredu rhwng rhanddeiliaid a dod â hwy at ei gilydd.Caiff hyn ei gydnabod gan y partneriaid ariannu –Llywodraeth Cymru, awdurdodau lleol a chymdeithasautai.

Nid yw cyflenwi tai fforddiadwy newydd ond un elfen offabrig llawer ehangach o’r hyn sy’n gwneud pobcymuned yn unigryw. Oni ddylai’r cymunedau hyn fod yndatblygu gweledigaeth hirdymor i gyflawni eu hanghenionpenodol eu hunain? Onid y bobl sy’n byw ac yn gweithiomewn ardal yw’r arbenigwyr i ddiffinio’r hyn sy’n gwneudi’w cymuned weithio? Mae bron yn sicr y bydd cefnogi’reconomi gwledig a darparu tai fforddiadwy yn uchel ar yrhestr, ond tyfodd y Hwyluswyr Tai Gwledig i ddisgwylgwahanol bynciau mewn gwahanol leoedd.

Gallai, efallai y bydd yn golygu cynlluniau datblygu mwyhyblyg a lleol, dull gweithredu llai adrannol a mwy ofeddwl cydlynol rhwng awdurdod lleol a’r bobl sy’n byw agweithio mewn ardal. A yw’n amser i gyflwyno dullgweithredu bôn‐i‐fyny’r Hwyluswyr Tai Gwledig ar raddfaehangach? Os ydych yn rhannu grym, medrwch rannullwyddiant hefyd.

I gael mwy o wybodaeth am waith y RhwydwaithHwyluswyr Tai Gwledig yng Nghymru, ymwelwch âwww.rhewales.co.uk

Henk Jan KuipersHwylusydd Tai Gwledig – Gogledd Powys

* Arolwg Datblygiadau Tai Newydd 2012; Mehefin 2012; CymdeithasLlywodraeth Leol. http://bit.ly/Ll4uZx

8 Rhifyn Awst | Medi

MATERION GWLEDIG

Rhannu pŵer:rhannu llwyddiantMae gwrthwynebiad y cyhoedd i dai fforddiadwy ynfwy o rwystr na sefyllfa ariannol datblygydd nagargaeledd tir yn ôl cynghorwyr ar y rheng flaen yngNghymru a Lloegr. Mae 59% o’r cynghorwyr hefydyn credu y byddai cynnwys cymunedau lleol yngynnar mewn trafodaethau am leoliad yn gwneuddatblygiadau tai gwledig yn fwy derbyniol.*

9

NEWYDDION YN GRYNO

Ydych chi wedi dangos eichcefnogaeth eto? #under1roofYdych chi o ddifrif am gymunedaucynaliadwy? Ydych chi wedidangos eich cefnogaeth neulawrlwytho un o’n hadnoddaudefnyddiol megis llythyr templed argyfer eich cynrychiolwyr etholediglleol? Gyda’r drafft gyllideb i’wchyhoeddi o fewn deufis, helpwchni i godi proffil a chynyddubuddsoddiad mewn tai, gofal ac adfywio yng Nghymru.Ymwelwch â thudalen gartref CHC a chlicio ar y faner lasar dop y dudalen.

Grŵp newydd Diogelwch TânCynhaliodd Grŵp CHC gyfarfod cyntaf y Grŵp StrategaethDiogelwch Tân Tai Cymdeithasol ym mis Gorffennaf isymud ymlaen a thrin pryderon aelodau yng nghyswlltrheoliadau diogelwch tân. Prif nod y cyfarfod cyntaf oeddethol cadeirydd, cytuno ar y cylch gorchwyl a’r fformat,canlyniadau a phynciau trafodaeth ar gyfer y grŵp.

Yn ogystal ag anelu i gael cysondeb ac eglurdeb amofynion deddfwriaeth diogelwch tân gan awdurdodau tânar draws Cymru, mae gan y grŵp gyfle i dynnu materion isylw’r Grŵp Strategaeth Cenedlaethol ar Ddiogelwch TânTai Cymdeithasol, a ffurfiwyd i gynrycholi landlordiaidcymdeithasol yng Nghymru a Lloegr pryd bynnag y maeangen safbwynt/penderfyniad cenedlaethol ar lefel yDeyrnas Unedig. Rhagwelir y bydd Grŵp StrategaethDiogelwch Tân Tai Cymdeithasol y mae CHC yn ei gynnalyn cynnwys cynrychiolwyr o amrywiaeth o gyrff allweddolyn cynnwys LCC, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru,sefydliadau trydydd sector a Llywodraeth Cymru ymhlitheraill.

Bydd tudalen wybodaeth ar wefan Grŵp CHC i hysbysuaelodau am gynnydd. I gael mwy o wybodaeth, cysylltwchâ shea‐[email protected]

Arfer Da CymruMae Grŵp CHC yn awr yn bartneriaid i Arfer Da Cymru,porth ar‐lein ar gyfer rhannu arfer da a gwybodaeth yngNghymru. Mae’r safle’n cynnwys adnoddau, erthyglau astraeon newyddion ar arfer da y medrir eu gweld arwww.goodpracticewales.com neu ddilyn @GPWales arTwitter.

Llongyfarchiadau Kevin!Llongyfarchiadau i Kevin Howell, Rheolydd Dysgu a GwellaGrŵp CHC, ar ei briodas â Kate yn yr Eidal fis diwethaf.Dymuniadau gorau iddynt ar gyfer y dyfodol.

‘Heb Ofyn Gormod ’ Agor Swyddfa Newydd Grŵp CHC

Ffurfiwyd Grŵp CHC yn 2010 i gryfhau’r cysylltiadaurhwng tai, gofal ac adfywio a’r mis diwethaf cafodd euswyddfa grŵp newydd ei hagor gan Huw Lewis AC,Gweinidog Tai, Adfywio a Threftadaeth. ComisiynwydGillian Clarke, Bardd Cenedlaethol Cymru, gan Grŵp CHC iysgrifennu cerdd ar gyfer yr achlysur a bu’n adrodd ygerdd yr agoriad ar gyfer rhanddeiliaid, asiantaethau acaelodau. Cafodd y gerdd hefyd ei throsi i’r Gymraeg ganMenna Elfyn, Croesawodd y Gweinidog y cydweithio, ganddweud y byddai’n helpu i wella ein cymunedau abywydau pobl hŷn yng Nghymru. Llongyfarchodd y Grŵpam wneud y cysylltiad gydag elfen Treftadaeth eibortffolio drwy fabwysiadu Gillian Clarke i ysgrifennu ‘NotMuch to Ask’.

Ffau a lloches lle bydddwrgi, llwynog a sgwarnogmewn hafan rhag hylldra’r nosa’r aer main, tymhestlog.

Petryal i’r gwynt i oedia tho clyd uwch ben curiady glaw, a drws trugareddi’w gloi’n saff â’r agoriad.

A ffenest i wylio’r lluoeddo sain y stryd i’r weirglodd. A’r nos da ar anadl, ein stori ni,y gwydr sy’n ei hadrodd.

Edrychwch ar adran fideo ein gwefan os hoffech glywedGillian Clarke yn darllen y gerdd. I weld lluniau o’rdigwyddiad, ymwelwch â’n tudalen Flickr:www.flickr.com/photos/communityhousingcymrugroup/

AGENDA GWYRDD

10 Rhifyn Awst | Medi

Arbed 2 ERDF:Cartrefi Melin yn Rheolwyr ProsiectBeth yw Arbed 2 ERDF?Mae Arbed 2 ERDF yn brosiect gan Lywodraeth Cymru aChronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop i drin materioncymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol yng Nghymru.

Cartrefi Melin sy’n rheoli’r prosiect yn Ne Cymru mewnpartneriaeth gyda’r Ymddiriedolaeth Arbed Ynni, yngwasanaethu ardal o Sir Fynwy i Sir Benfro.

Targedwyd y prosiect at y cymunedau mwyaf amddifadusyng Nghymru gyda’r nod o ostwng tlodi tanwydd acallyriadau carbon yng Nghymru. Bydd y prosiect hefyd ynhyrwyddo hyfforddiant a chyfleoedd cyflogaeth, ynarbennig y rhai anosaf eu cyrraedd.

Sut y bydd yn gweithio?Fel rheolwyr y prosiect, bydd Cartrefi Melin yngoruchwylio gwaith o osod waliau soled i systemaugwresogi newydd a thechnolegau adnewyddadwy ‐ pobmaes o effeithlonrwydd ynni fydd yn cael effaithgadarnhaol ar aelwydydd. Mae gennym fframweithiau arwaith gyda chontractwyr addas ar gyfer gosod achyflenwyr deunyddiau. Bydd Llywodraeth Cymru yn rhoicynlluniau i ni eu harolygu a’u cynllunio ar gyfer eucymeradwyaeth. Byddwn wedyn yn galw ar y contractwyrfframwaith i’w cwblhau. Ar gyfer blwyddyn 1, mae wythcynllun ar hyn o bryd wedi’u cymeradwyo mewnegwyddor gan Lywodraeth Cymru, ac yn y dyfodol agosbyddwn yn dechrau arolygu’r adeiladau hynny a chysylltugyda’r cymunedau lleol.

Beth yw’r prif nodau?I ostwng tlodi tanwydd a hyrwyddo effeithiolrwydd ynni ‐mae ynglŷn â gwneud aelwydydd yn well eu byd ynnhermau biliau ynni a gostwng tlodi tanwydd, neufygythiad tlodi tanwydd. Bydd o leiaf 50% yr aelwydyddsy’n derbyn mesurau yn y sector preifat, un ai’n berchen‐breswylwyr neu’n rhentu’n breifat. Bydd gan brosiectArbed 2 ERDF etifeddiaeth hirdymor yn nhermau

effeithiolrwydd ynni a gostwng tlodi tanwydd, a bydd ynhyrwyddo gweithgareddau busnes yng Nghymru. Maehefyd ynglŷn â hyrwyddo cyflogaeth a chyfleoeddhyfforddi, a rhoi cyfle i fusnesau bach a chanolig gymrydrhan mewn prosiect pwysig a chyffrous.

Ar gyfer pwy mae?Mae Llywodraeth Cymru wedi enwebu adeiladau a fedraifanteisio o fesurau effeithiolrwydd ynni. O’u hanfod, nidyr adeiladau hyn yw’r rhai rhwyddaf eu trin. Maent ynadeiladau wal soled neu wedi’u codi mewn modd heb fodyn draddodiadol, neu oddi ar y rhwydwaith nwy. Maenthefyd yn adeiladau yn rhannau tlotaf y wlad. Agweddgadarnhaol iawn o brosiect Arbed 2 ERDF yw y bydd, arddiwedd y tair blynedd, cyflogaeth, effeithiolrwydd ynni abuddion cymunedol wedi eu cyflwyno yn rhai o’rardaloedd mwyaf amddifadus yng Nghymru.

Beth yw’r rhifau?Mae hwn yn brosiect tair blynedd sy’n werth £27m. Maehynny’n £9m y flwyddyn – ac allan o hynny byddwn yngosod o leiaf 1,000 mesur y flwyddyn.

Canlyniadau disgwyliedigBu arbedion sylweddol i’r aelwydydd sydd fwyaf agored irisg tlodi tanwydd. Gallai rhai o’r mesurau arbed hyd at£600 y flwyddyn i aelwydydd, efallai fwy na hynny yn yradeiladau sy’n perfformio waelaf. Caiff defnydd ynni eiostwng yn sylweddol – disgwyliwn gyflawni targedau oostyngiadau o dros 8000 kilowat. Y gobaith yw mewn tairblynedd y gall llawer mwy o fusnesau bach a chanoligCymru wneud y gweithiau hyn a ddylai, yn eu tro, arwainat gyflogaeth a hyfforddiant hirdymor. Yn olaf, mae hyn igyd yn swm sylweddol o arian a ddylai fod yn hwb ieconomi Cymru.

David BoltonCyfarwyddydd Prosiect Arbed2 ERDF, Cartrefi Melin

11

DIWEDDARIAD CREW

Ffocws arGanol TrefiMae’r ffocws gweithgaredd wedi symud lawer tro yn hanesadfywio, o gonsyrn gwreiddiol gyda threfn gyhoeddus yng nghanoldinasoedd yn y 1970au i fynd i’r afael ag allgau cymdeithasol argyfer y cymunedau mwyaf amddifadus yn y 2000au.

“Atyniadau neilltuol yw’r posibilrwydd o ddod âthai ar gyfer yr henoed yn nes at gyfleusteraucraidd a darparu unedau ‘byw/gwaith’ ar gyfergweithwyr crefft, artistiaid a diwydiannau creadigol.”

Gyda newid llywodraeth yn Lloegr, mae adfywio bronwedi diflannu oddi ar yr agenda gwleidyddol ac uchelgaiswedi crebachu i gonsyrn gyda chanol trefi a goroesiad ystryd fawr. Fodd bynnag, gall hyn fod yn gonsyrn canologgan fod cyflwr y Stryd Fawr yn ffon fesur effeithiol ar gyferyr economi ehangach a lefelau tlodi mewn unrhywgymuned benodol. Mae’r gwahaniaeth amlwg rhwng ystryd fawr mewn tref fel y Bontfaen ac un fel Pont‐y‐pŵlyn ganlyniad gwahanol lefelau o incwm dros ben yn yboblogaeth leol.

Mae ffocws Adroddiad Portas ac Adroddiad y PwyllgorMenter a Busnes yng Nghymru ar ganol trefi yn sôn amddirywiad y stryd fawr yn wyneb dirwasgiad a thueddiadautymor hwy mewn siopa allan o’r dref ac ar y rhyngrwyd.Trafododd CREW yr argyfwng yng nghanol drefi mewnseminar ym mis Ebrill 2011 ac ers hynny mae wedi arwainat drafodaeth yng Nghymru yng nghynhadledd adigwyddiadau CREW. Yn bwnc yn ein canolfan adfywiogwledig ym Mehefin 2011 ac yn ein seminar traws‐ffin ymMryste ym mis Tachwedd 2011, rydym wedi hyrwyddo’rcysyniad o ‘ddewislen estynedig’ ar gyfer canol trefi sy’nmynd â thu hwnt i’r swyddogaeth fanwerthu i ddarparutai, dysgu, iechyd a gwasanaethau hamdden.

Cafodd llawer o’n cynulleidfa eu cysylltiad cyntaf â’r syniado ‘ddefnyddiau cyfamser’ ar gyfer adeiladau manwerthu aswyddfa gwag yn ein seminar ym Mryste. Mae hyn yn awrwedi denu sylw cenedlaethol ac mae’r profiad a amlinellwydgan Ruth Essex yn Stokes Croft ym Mryste o arwyddocâdrhyngwladol. Mae’r cysyniad o ‘siop godi’ yn awr yngyfarwydd ond mae arfer presennol yn dynodi cyfleoedd argyfer deorfeydd busnes, datblygu celfyddydau a chlystyraudiwydiannau creadigol. Mae’n amlwg y gall y dull gweithreduhwn gyflawni’r nod terfynol o adfywio canol y dref gydadefnyddiau parhaol ar gyfer adeiladau.

Mae Coastal Housing yn awr yn defnyddio hyn yn rhai o’usafleoedd ar Stryd Fawr Abertawe i ddatblygu patrwmdefnydd cymysg o dai a gofodau manwerthu achelfyddydau. Mae dod â thai i ganol y dref mewnsafleoedd uwchben siopau a gofod manwerthu segurwedi’i drawsnewid yn bendant yn iawn yn rhan o unrhywddyfodol y medrwn ei lunio ar gyfer y Stryd Fawr.Atyniadau neilltuol yw’r posibilrwydd o ddod â thai argyfer yr henoed yn nes at gyfleusterau craidd a darparuunedau ‘byw/gwaith’ ar gyfer gweithwyr crefft, artistiaid adiwydiannau creadigol. Amlinellwyd rhai o’r arferion hyngan Marcus Westbury o Renew Newcastle, New SouthWales yn ein seminar ym Mehefin a drefnwyd gydaCoastal Housing a CPlan, Prifysgol Caerdydd. Clywoddcynulleidfa o dros gant o bobl am y rhaglen ‘defnyddiaucyfamser’ yn Newcastle a gaiff ei chydnabod ynrhyngwladol ac mae yn awr ddiddordeb enfawr yn y dullgweithredu yma yng Nghymru.

Yn nes adref, mae partneriaeth Plas Cybi yng Nghaergybiwedi ennill gwobr Gweithredu Parth Cymru ar gyfer TrefiMarchnad am brosiect siopau gwag ar stryd fawr sydd â’rgyfradd uchaf o unedau gwag yn y Deyrnas Unedig (39%).Daeth y prosiect â chwe phrosiect yn ôl i ddefnydd acwedi cyflogi 12 o bobl, gan arddangos gwerth y dullgweithredu. Bydd CREW yn gwneud argymhellion i’radolygiad o adfywio a gynhelir gan Lywodraeth Cymru ydylai cefnogaeth i ddefnyddiau cyfamser fod yn ganlyniadsylweddol o’r broses adolygu. Bydd CREW yn hyrwyddomwy o ddigwyddiadau ar y thema greiddiol hon yn yrHydref – cadwch lygad ar www.regenwales.org. Os oesgennych ddiddordeb neilltuol mewn Canol Trefi, anfonwcheich manylion cyswllt at [email protected] iymuno â’n Rhwydwaith Trefi Bach: Polisi a Chyflenwi alansiwyd gan Huw Lewis, Gweinidog Tai, Adfywio aThreftadaeth ym mis Mehefin.

Dave AdamsonPrif Weithredydd CREW

Cynadleddau:

I gael mwy o wybodaeth am ein cyrsiau hyfforddiant, cysylltwch â jenny‐[email protected] os gwelwch yn dda.

HYDREF 2012

17‐19 Un Gynhadledd Tai Fawr

Metropole HotelLLANDRINDOD

Cyrsiau Hyfforddiant:

12 Rhifyn Awst | Medi

TACHWEDD 2012

29/30Annual Conference

Venue CymruLLANDUDNO

I gael mwy o wybodaeth am eincynadleddau, cysylltwch â rhian‐[email protected] gwelwch yn dda.

SEPTEMBER 2012

26/27 Cynhadledd Cysylltiadau

CyhoeddusRamada Jarvis

WRECSAM

Dilynwch ni ar @CHCymru a @CHCEvents

DIGWYDDIADAU

Cofrestru gwefanYdych chi’n manteisio ar y cyfle i weld gwybodaeth iaelodau’n unig ar ein gwefan? Os nad ydych, gallwchgofrestru’n gyflym ac yn rhwydd, ac yn ogystal â chaelmynediad i gylchlythyrau i aelodau’n unig, gallwch hefydweld papurau ac agendâu’r Cyngor Cenedlaethol cyncyfarfodydd yn ogystal ag archebu lleoedd ar‐lein ar gyferein digwyddiadau a’n cyrsiau hyfforddiant. Mae dros 800 o’nhaelodau eisoes wedi cofrestru – ydych chi’n un ohonynt?

AWST 2012

29TUPE a Chyrchu Allanol

CAERDYDD

MEDI 2012

12Creu Tenantiaethau

LlwyddiannusCAERDYDD

MEDI 2012

13Rôl y swyddog llywodraethu ac

ysgrifennydd cwmni mewnlandlord cymdeithasol

cofrestredigCAERDYDD

MEDI 2012

21Gweithio mewn partneriaeth ‐

ychwanegu gwerth i rôlcyfarwyddydd anweithredol

GOGLEDD CYMRU

MEDI 2012

10Gwaith trwsio i staff heb fod yn

rhai technegolCAERDYDD

MEDI 2012

11Taw – ymwybyddiaeth

sylfaenol o tawCAERDYDD

MEDI 2012

11Rôl y swyddog llywodraethu ac

ysgrifennydd cwmni mewnlandlord cymdeithasol

cofrestredigGOGLEDD CYMRU

MEDI 2012

24Taliadau Gwasanaeth –

CyflwyniadCAERDYDD

MEDI 2012

25TAW ‐ TAW Uwch

CAERDYDD

MEDI 2012

28Gweithio mewn partneriaeth ‐

ychwanegu gwerth i rôlcyfarwyddydd anweithredol

CAERDYDD

HYDREF 2012

4Arweinyddiaeth Bwrdd: Tîmarweinyddiaeth neu dîm o

arweinwyr?GOGLEDD CYMRU

HYDREF 2012

11Deall gofynion statudol

CAERDYDD

HYDREF 2012

11Arweinyddiaeth Bwrdd: Tîmarweinyddiaeth neu dîm o

arweinwyr?CAERDYDD

HYDREF 2012

16Deall gofynion statudol

GOGLEDD CYMRU

HYDREF 2012

24Osgoi’r Syndrom Estrys – sut i

gael sgwrs anoddCAERDYDD

HYDREF 2012

25RheoliI Cwynion

CAERDYDD

Mewngofnodi i aelodau

Enw defnyddiwr:Cyfrinair:

Cofiwch fi Login

Wedi anghofio’r cyfrinair Cofrestru