พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด และปจจยทเกยวของ

ตามการรบรของพยาบาลหองผาตด Caring Behaviors of Perioperative Nurses and Related Factors

as Perceived by Perioperative Nurses

ปรศนยาภรณ ฤกษดายทธ Pratsaneeyaporn Rerksadayut

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลผใหญ) มหาวทยาลยสงขลานครนทร

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Nursing Science (Adult Nursing)

Prince of Songkla University 2556

ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด และปจจยทเกยวของ ตามการรบรของพยาบาลหองผาตด

ผเขยน นางปรศนยาภรณ ฤกษดายทธ

สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลผใหญ)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรรมการสอบ ………………………………………………….. ……………………………...ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.วงจนทร เพชรพเชฐเชยร) (ผชวยศาสตราจารย ดร.วภาว คงอนทร) ……………………………………….กรรมการ อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม (ผชวยศาสตราจารย ดร.วงจนทร เพชรพเชฐเชยร) ………………………………………………….. ……………………………………….กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.โขมพกตร มณวต) (ผชวยศาสตราจารย ดร.โขมพกตร มณวต) ……………………………………….กรรมการ (ดร.มารสา สวรรณราช)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบน เปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ

……………………………………….. (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนเปนผลมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และขอแสดงความขอบคณบคคลทมสวนเกยวของ ลงชอ...................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.วงจนทร เพชรพเชฐเชยร) อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ลงชอ..................................................................... (นางปรศนยาภรณ ฤกษดายทธ) นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน ลงชอ......................................... (นางปรศนยาภรณ ฤกษดายทธ) นกศกษา

 

(5)

ชอวทยานพนธ พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด และปจจยทเกยวของ

ตามการรบรของพยาบาลหองผาตด ผเขยน นางปรศนยาภรณ ฤกษดายทธ สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลผใหญ) ปการศกษา 2555

บทคดยอ การศกษาวจยครงนเปนวจยเชงบรรยายมวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการดแล แบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตด และเพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยดาน อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแล ความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด กลมตวอยางเปนพยาบาลวชาชพปฏบตงานในหนวยงานหองผาตด ณ โรงพยาบาลมหาวทยาลย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลศนยสงกดกระทรวงสาธารณสข จงหวดสงขลา จงหวดพทลง และจงหวดสราษฏรธาน รวมทงสน 200 คน ทมคณสมบตตามเกณฑทกาหนด แบบสอบถามในการศกษาครงน ม 4 สวน สวนแรก แบบสอบถามขอมลสวนบคคล สวนท 2 แบบสอบถามความมนคงทางอารมณ สวนท 3 แบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรของ หองผาตด สวนท 4 แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด โดยประกอบดวย คณลกษณะ 6 ดานไดแก 1) ดานความเมตตา-กรณา 2) ดานความสามารถ/สมรรถนะ 3) ดานการสรางความเชอมน 4) ดานความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม 5) ดานความยดมนผกพนตอการดแล 6) ดานการแสดงออกอยางเหมาะสม แบบสอบถามผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาโดยผทรงคณวฒ 5 ทาน และตรวจสอบความเทยงของแบบสอบถามดวยคาสมประสทธแอลฟาของ ครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดคาความเทยงแบบสอดคลองภายในของแบบสอบถามสวนท 2 ถง 4 เทากบ .74, .90 และ .94 ตามลาดบ วเคราะหขอมลดวยการแจกแจงความถ คานวณหาคารอยละ คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน หาความสมพนธโดยใชสถตสหสมพนธแบบสเปยรแมน (Spearman rank correlation coefficient: rs)

 

(6)

ผลการวจย พบวา 1. คะแนนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดโดยรวมอยในระดบสง (M = 2.54, SD = 0.34) และเมอพจารณารายดานพบวาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรทกดานมคะแนนเฉลยอยในระดบสง โดยพบวา คะแนนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ดานความยดมนในคณธรรม-จรยธรรมมคะแนนสงสด (M = 2.73, SD = 0.36) และดานความเมตตา-กรณามคะแนนตาสด (M = 2.39, SD = 0.40) 2. ปจจยดานบคคล ไดแก อาย ประสบการณการปฏบตงานมความสมพนธทางบวกในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01 (rs = .24, .25 ตามลาดบ) 3. ปจจยดานบคคล ไดแก ความมนคงทางอารมณมความสมพนธทางลบในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01 (rs = -.18) 4. ปจจยดานบคคล ไดแก ระดบการศกษาและการไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด 5. ปจจยดานสงแวดลอม ไดแก บรรยากาศเอออาทรของหองผาตดมความสมพนธทางบวกในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (rs = .17) ผลการวจยนสามารถใชเปนขอมลพนฐานเพอสงเสรมใหพยาบาลหองผาตดไดเขาใจถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของตนเองทไดแสดงออกกบผปวย สงเสรมใหพยาบาลหองผาตดตระหนกถงการดแลผปวยทไดรบการผาตดใหครอบคลมทงรางกายและจตใจ เพอการพฒนาการปฏบต การพยาบาลหองผาตดใหสอดคลองกบความตองการของผปวยทเขารบการผาตด

 

(7)

Thesis Title Caring Behaviors of Perioperative Nurses and Related Factors as Perceived by Perioperative Nurses

Author Mrs Pratsaneeyaporn Rerksadayut Major Program Nursing Science (Adult Nursing)  Academic Year 2012

Abstract This descriptive study aimed to describe the perception of caring behavior of perioperative nurses and to assess the relationship between age, education, working experience, receiving trainings related to caring, emotional stability, and caring climate of the operating room and caring behavior of perioperative nurses. The sample consisted of 200 nurses working in the operating room at a university hospital, general hospitals, and tertiary hospitals in Songkhla, Phatthalung, and Surat Thani provinces. Eligible subjects were approached to participate in the study. The questionnaires used in the study covered 4 areas 1) demographics, 2) emotional stability, 3) caring climate of the operating room, and 4) caring behavior of perioperative nurses, which consists of six components, including compassion, competence, conscience, confidence, commitment, and comportment. The content validity of the questionnaires was examined by 5 experts and their reliability was verified by using Cronbach's alpha coefficient. The internal consistency coefficients of the questionnaire of parts 2 to 4 were .74, .90, and .94, respectively. Data were analyzed by using descriptive and interferential statistics. Relationships among the study variables were analyzed by using Spearman rank correlation coefficient (rs). The results revealed that: 1. The overall caring behavior of perioperative nurses was at a high level (M = 2.54, SD = 0.34). Considering each component of caring behavior, the average score of all components was at a high level, in which conscience had the highest score (M = 2.73, SD = 0.36) and compassion had the lowest score (M = 2.39, SD = 0.40).

 

(8)

2. Personal factors, including age and working experience, were positively correlated with caring behavior of perioperative nurses (rs = .24, and .25, respectively, p < .01). 3. The personal factor of emotional stability was negatively correlated with caring behavior of perioperative nurses (rs = - .18, p < .01). 4. Personal factors, including education and receiving trainings related to the care, were not correlated with caring behavior of perioperative nurses. 5. The environmental factor of caring climate of the operating room was positively correlated with caring behavior of perioperative nurses (rs = .17, p < .05). The results of this study can be used as primary information to promote perioperative nurses’ understanding of their caring behavior given to patients as well as to promote their awareness of providing care holistically to patients undergoing the surgery to cover the entire body and mind. Moreover, the findings can be utilized to improve perioperative nursing practices in responding to the needs of their patients.

 

 

(9)

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไดดวยด ดวยความกรณา และการชวยเหลอทดยงจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ผชวยศาสตราจารย ดร.วงจนทร เพชรพเชฐเชยร และทปรกษาวทยานพนธรวม ผชวยศาสตราจารย ดร.โขมพกตร มณวต ทไดกรณาใหคาปรกษา ชแนะ ตรวจสอบ แกไขขอบกพรองในการทาวทยานพนธครงน จนกระทงสาเรจลลวงไปดวยด รวมถงคณะกรรมการสอบโครงรางวทยานพนธและสอบปองกนวทยานพนธ โดยเฉพาะอยางยง ดร. รดใจ เวชประสทธ ทใหขอชแนะทด รวมทงกาลงใจทมใหตลอดมา ผวจยรสกซาบซงในความกรณาจงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง และกราบขอบพระคณคณาจารยทกทานทไดประสทธประสาทวชาความรตลอดระยะเวลาทศกษา ขอขอบพระคณ ผทรงคณวฒทกทาน ทไดกรณาเสยสละเวลาอนมคาในการตรวจ สอบเครองมอวจย พรอมทงใหขอเสนอแนะ ขอคดเหนทมประโยชน เพอนาไปแกไข ปรบปรงใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณถกตองมากขน นอกจากนขอขอบคณ เพอนนกศกษาปรญญาโทปการศกษา 2553 ทใหความชวยเหลอจนกระทงวทยานพนธฉบบนสาเรจและใหกาลงใจอยางตอเนอง ขอขอบพระคณ ผอานวยการโรงพยาบาล หวหนากลมการพยาบาล หวหนาหองผาตด พยาบาลหองผาตด และเจาหนาทผเกยวของทกทานของโรงพยาบาลสงขลานครนทร โรงพยาบาลหาดใหญ โรงพยาบาลสงขลา โรงพยาบาลพทลง และโรงพยาบาลสราษฎรธาน ทอานวยความสะดวก และใหความรวมมอในการเขารวมการวจยน ขอขอบคณบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทรทไดสนบสนนทนวจยใหสวนหนง ชวยใหการทาวทยานพนธครงนสาเรจไดดวยด สดทายนขอกราบขอบพระคณบดา มารดา สาม ผทคอยใหความรก ความหวงใย เปนกาลงใจในการศกษาดวยดเสมอมา และขอขอบคณอกหลายทานซงเปนขวญและกาลงใจซงมไดเอยนามในทน จนกระทงวทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไดดวยด ปรศนยาภรณ ฤกษดายทธ

 

(10)

สารบญ

หนา บทคดยอ.................................................................................................................................... (5) Abstract..................................................................................................................................... (7) กตตกรรมประกาศ..................................................................................................................... (9) สารบญ...................................................................................................................................... (10) รายการตาราง............................................................................................................................. (12) รายการภาพประกอบ................................................................................................................. (13)

บทท 1 บทนา........................................................................................................................... 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา................................................................. วตถประสงคการวจย.............................................................................................. คาถามการวจย........................................................................................................ สมมตฐานการวจย.................................................................................................. กรอบแนวคดในการวจย......................................................................................... นยามศพท............................................................................................................... ขอบเขตของการวจย...............................................................................................ประโยชนทคาดวาจะไดรบ.....................................................................................

1 7 7 7 7

10 11 11

บทท 2 เอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ.............................................................................. 12 การบรการพยาบาลในหองผาตด……………………………………………........ 12 ลกษณะงานหองผาตด……………………………………………………..... 12

บทบาทพยาบาลหองผาตด………………………………………………….. 13 ปฏสมพนธระหวางผปวยทเขารบการผาตดและพยาบาลหองผาตด……….... 17 มาตรฐานและการควบคมคณภาพงานหองผาตด……………………………. 18 แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาล…………………. 23 ความหมายของพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร…………………………... 23 กรอบแนวคดพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร…………………………….. 25

ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร............................................ 31 เครองมอประเมนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร........................................ 38

 

(11)

สารบญ (ตอ)

หนา

สรปการทบทวนวรรณกรรม.................................................................................. บทท 3 วธดาเนนการวจย.........................................................................................................

ประชากรและกลมตวอยาง..................................................................................... สถานทศกษา.......................................................................................................... เครองมอทใชในการวจย......................................................................................... การตรวจสอบคณภาพเครองมอ............................................................................. วธการเกบรวมรวมขอมล........................................................................................ การพทกษสทธของกลมตวอยาง............................................................................ การวเคราะหขอมล.................................................................................................

บทท 4 ผลการวจยและการอภปรายผล.....................................................................................

41 42 42 43 44 47 48 49 49 51

ผลการวจย.............................................................................................................. การอภปรายผล.......................................................................................................

51 57

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ................................................................................. 68

สรปผลการวจย....................................................................................................... จดแขงและจดดอยของการศกษา............................................................................ ขอเสนอแนะ.............................................................................................................

68 69 70

บรรณานกรม............................................................................................................................. 72 ภาคผนวก.................................................................................................................................

ก ใบพทกษสทธของกลมตวอยาง............................................................................... ข แบบเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย........................................................................ ค รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล.......................

ประวตผเขยน..........................................................................................................................

79 80 82 99

100

 

(12)

รายการตาราง

ตาราง หนา 1 พฤตกรรมการดแล…………………………………………………………………. 27 2 จานวน รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน จาแนกตามขอมล สวนบคคลของกลมตวอยาง....................................................................................... 52 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ของระดบความมนคงทางอารมณและระดบ การรบรบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด ของกลมตวอยาง.................................... 53 4 จานวนรอยละความมนคงทางอารมณของกลมตวอยางรายขอ.................................. 54 5 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการรบรบรรยากาศเอออาทรของ หองผาตดของพยาบาลหองผาตดของกลมตวอยางรายดาน........................................ 55 6 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบของพฤตกรรมการดแล แบบเอออาทรของของกลมตวอยาง จาแนกเปนรายดาน............................................ 56 7 คาสมประสทธสหสมพนธสเปยรแมนระหวาง อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแล ความมนคงทางอารมณ และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของกลมตวอยาง................................................ 57

 

(13)

รายการภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 กรอบแนวคดการวจย 9

1

บทท 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

การผาตดเปนวกฤตการณทคกคามชวตของผปวย ไมวาการผาตดนนจะเปนการผาตดเลก

(minor surgery) เชน การผาฝ การผาตดซสตทอกเสบ หรอการผาตดใหญ (major surgery) เชน

การผาตดเปลยนขอเขา การผาตดหลอดเลอดหวใจ การผาตดเปลยนถายอวยวะ เปนตน การผาตด

กระตนใหเกดความกลวและความวตกกงวลแกผปวยและญาต ซงเปนปรากฎการณทเปนสากล

(universal phenomenon) กลาวคอ เกดขนกบทกคนทจะเขารบการผาตดมากหรอนอยแตกตางกน

ไปในแตละบคคล โดยผปวยและญาตสวนใหญรบรวาการผาตดลวนเปนเรองใหญและสาคญมาก

แมแตการผาตดเลก ๆ เพราะอาจทาใหเกดภาวะแทรกซอนได และการผาตดบางประเภทกมโอกาส

เกดความเสยงตอชวต เชน การบาดเจบ มการเสยเลอดมาก ๆ จะตองทาการผาตดทนท (วรวฒ,

2551) อาจมการสญเสยเลอด รวมถงการไดรบยาสลบหรอยาระงบความรสกแบบทวไป ซงอาจทา

ใหเกดภาวะแทรกซอนภายหลงการผาตดตามมาได โดยเฉพาะการผาตดอวยวะสาคญ เชน หวใจ

ปอด สมอง เปนตน นอกจากนการผาตดมกมผลกระทบตอหนาท และการทางานตามปกตของ

รางกาย เชน การนอนหลบพกผอน การรบประทานอาหาร การขบถาย การออกกาลงกาย การใช

ชวตในสงคมและการมปฏสมพนธกบสงแวดลอม การผาตดจงทาใหผปวยเกดความเครยดทงทาง

รางกายและจตใจ (วรนช, อจฉรา, สมคด, และผองศร, อางตามพศสมยและศรเวยงแกว, 2551)

ผลกระทบดงกลาวจะมมากขนเมอผปวยไดรบการดแลในระยะรอผาตด และระยะผาตดท

ไมเหมาะสม โดยลกษณะงานหองผาตดมเอกลกษณของงานเปนงานทสามารถเหนผลงานได

รวดเรว การผาตดแตละครงมเวลาเปนขอจากดเสมอ สภาพแวดลอมของการปฏบตงานภายในหอง

ผาตดทรบเรง และในขณะทผปวยตองอยเพยงลาพงในหองผาตดโดยปราศจากญาตใกลชดจงอาจ

สงเสรมใหความกลวทมอยแลวเพมมากขน (กาญจนารฐและขวญใจ, 2551; สภาพร, 2551) ซงจาก

การทบทวนวรรณกรรมจากงานวจย 8 เรอง ลนดวลและวอนโพสต (Lindwall & von Post, 2008)

พบวา ผปวยและพยาบาลทดแลผปวยทเขารบการผาตดควรตองมการพดคยและมปฏสมพนธ

ระหวางกนดวยความเอออาทรจะชวยบรรเทาความทกขทรมาน ทาใหผปวยมความปลอดภยและ

ไดรบการดแลอยางตอเนอง แตในทางปฏบตดวยลกษณะงานของหองผาตดซงทาใหบางครงขาดการ

ปฏสมพนธระหวางพยาบาลหองผาตดกบผปวย สงผลใหการแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลแบบ

2

เอออาทรของพยาบาลหองผาตดอาจไมสามารถทาไดเตมท ในภาวะดงกลาวหากการปฏบตการดแล

ของพยาบาลหองผาตดไมเปนตามทผปวยตองการหรอคาดหวง ผปวยอาจไมพงพอใจตอบรการ

ของหองผาตด

งานหองผาตดเปนงานทพยาบาลตองใชทกษะและความชานาญเฉพาะทางทตองอาศยความร

ความสามารถรวมถงประสบการณทางการพยาบาลทมความชานาญเพยงพอตอการตดสนใจและ

การปฏบตงานในหองผาตด (อญชล, 2550) แมจะเปนเพยงการดแลผปวยในชวงเวลาสน ๆ พยาบาล

หองผาตดอยใกลชดกบผปวยและดแลผปวยในชวงเวลาวกฤตของชวต ซงอาจมเหตการณทไม

คาดคดเกดขนไดทกชวงเวลาของการผาตด พยาบาลหองผาตดจงตองมความสามารถในการ

แกปญหาทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ซงแสดงใหเหนถงความรบผดชอบทมตอการใหบรการ

ผปวยแบบองครวมในดานรางกาย จตสงคม และจตวญญาณ โดยใหการดแลอยางตอเนองทงใน

ระยะรอผาตดคอชวงเวลาทผปวยนอนรอผาตดหนาหองผาตดยอย ขณะผาตดคอชวงเวลาทผปวย

ไดรบยาชาเฉพาะตาแหนง หรอการดมยาสลบในสภาวะทผปวยรสกตวและไมรสกตวขณะทาผาตด

จนกระทงไดรบการผาตดเสรจสน พยาบาลหองผาตดจงจาเปนตองมคณลกษณะการดแลใหเกดผล

ดกบผปวยเพอชวยใหกระบวนการผาตดเปนไปอยางตอเนองราบรน และชวยใหผปวยผาน

ประสบการณผาตดไดอยางมนใจ รสกถงความปรารถนาด เหนอกเหนใจ เอาใจใส และเกดความ

ไววางใจ (พศสมยและศรเวยงแกว, 2551; Lindwall & von Post, 2008) รวมถงไดรบการผาตดท

ปลอดภย ปราศจากภาวะแทรกซอน และปราศจากการตดเชอ (มยเรศและฮอเดยะ, 2549) สงผลให

ผปวยเกดความพงพอใจในการเขารบบรการผาตด

นอกจากความสามารถดานเทคนคตาง ๆ ทเกยวของกบการผาตด เชน การจดเตรยม

เครองมอ และอปกรณในการผาตด รวมถงการจดการเครองมอผาตดใหปราศจากเชอ พยาบาลหอง

ผาตดจะตองปฏบตงานรวมกบทมสหสาขาวชาชพ ประสานความรวมมอกบแพทยและบคลากร

ทางการแพทย เพอใหการผาตดดาเนนไปไดดวยด ดงนนพยาบาลหองผาตดจะตองเปนผทม

ความคดและสตปญญา มความรทางการพยาบาลและศาสตรอน ๆ ทเกยวของ ตลอดจนมทกษะดาน

การปฏบตการพยาบาลผปวยในทกระยะของการผาตด เชนเดยวกบพยาบาลทใหการดแลผปวยใน

แผนกอน ๆ ไมวาจะเปนผปวยนอก ผปวยใน หรอผปวยหองพเศษ เพอชวยในการประเมนปญหา

และความตองการของผปวยไดอยางครอบคลมทกดาน รวมทงตองมเจตคตทดตอวชาชพพยาบาล

ซงจะทาใหพยาบาลปฏบตการพยาบาลดวยจตใจทเมตตาและเอออาทร เตมใจชวยเหลอผปวยให

บรรเทาจากความเจบปวยทางดานรางกายและจตใจ สามารถฟนฟสภาพกลบสสภาวะปกตโดยเรว

ทสด รวมทงผปวยไดรบบรการพยาบาลทมคณภาพตามมาตรฐานวชาชพ และตอบสนองตอความ

คาดหวงได เชน การใหบรการทรวดเรว ตรงเวลา ปลอดภย ปราศจากความผดพลาด มความสภาพ

3

ใหการดแลอยางเอออาทร ใหเกยรต และเขาใจจตใจของผปวย (อสาหและน าเพชร, 2553) ดงนน

พยาบาลหองผาตดควรตระหนกถงความสาคญกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ทมตอผปวย

เพอใหผปวยไดรบการดแลครอบคลมแบบองครวม และเกดความพงพอใจในการดแลทไดรบ

จากประสบการณการทางานในหองผาตดของผวจยทงระยะรอผาตด และระยะผาตด พบวา

พยาบาลหองผาตดตองใหการดแลผปวยครอบคลมทงทางรางกาย จตใจ เนองจากเปนเวลาวกฤตใน

ชวตของผปวย พบวานอกเหนอจากลกษณะงานทตองอาศยความรวดเรว ถกตอง แลวนนงานหอง

ผาตดเปนการบรการทจดระบบงานตามลกษณะงานบรการตลอด 24 ชวโมง ลกษณะการปฏบตงาน

ในหองผาตดทแตกตางจากหอผปวยอน ๆ ภาระงานทหนก เชน การทางานเกนเวลาทกาหนด

ระยะเวลาในการผาตดทตองใชเวลานานทาใหตองยนตดตอกนนานหลายชวโมง มเวลาในการ

รบประทานอาหารในชวงเวลาสน ๆ (Fuller, อางตามอญชล, 2550) บางครงการดแลผปวยไมทวถง

เนองจากมจานวนผปวยมารบบรการผาตดเพมมากขนในขณะทจานวนบคลากรยงคงเดม อาจ

กอใหเกดปญหาและอปสรรคตอการแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรได

ในปจจบนพบวามเสยงสะทอนจากสงคมตอวชาชพการพยาบาล สวนใหญเกยวของกบ

พฤตกรรมการดแล (นฤนาท, 2551) ซงมทงดานบวกและดานลบ ในดานบวกพยาบาลแสดงออกถง

การเคารพผปวยในฐานะบคคลคนหนง คานงถงความตองการขอมลของผปวยและใหขอมลตาม

ความตองการหรอทจาเปน อกทงเปดโอกาสและยอมรบในความสามารถของผปวย สวนในดานลบ

ไดแก การทอดทงผปวย ใชคาพดทไมเหมาะสม (เชนพดเหมอนผปวยเปนเดก) หรอไมเชอในสงท

ผปวยบอก เปนตน (Larsson, Sahlsten, Segesten, & Plos, 2011) พฤตกรรมเหลานสะทอนปญหา

ทางดานพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรทงสน ยอมสะทอนใหเหนถงคณภาพการดแลผปวยใน

สภาพการณปจจบน หากพจารณาใหถองแทแลวพยาบาลสามารถทากจกรรมการพยาบาลทขางเตยง

ผปวยหรอตลอดเวลาในการทางาน เพราะพยาบาลเองกเปนบคคลหนงทใหการดแลผปวยอยาง

ใกลชดโดยผสมผสานระหวางการปฏบตการพยาบาลกบการใสความรสกทด แสดงถงความรก

ความหวงใยซงกระทาไดตลอดเวลา สามารถตอบสนองความตองการของผปวยไดครบถวน

พฤตกรรมการดแลแบบองครวมในทนตองการผทมคณสมบตของ “การดแลแบบเอออาทร หรอ

Caring” จงเปนประเดนทพยาบาลควรตระหนกและพฒนาปรบปรงพฤตกรรมการดแลใหไดรบการ

ยอมรบจากผรบบรการอยเสมอ

พยาบาลหองผาตดเชนเดยวกบพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในแผนกอน ๆ คอ นอกจากม

ความรความชานาญทางดานการรกษาพยาบาลแลว ยงตองเปนผมบคลกภาพทแสดงออกซงความ

เอออาทรปรารถนาดตอผปวยหรอผรบบรการ เพอใหเกดความเขาใจทถกตอง ปฏบตตวไดถกตอง

ยอมรบในสภาพการเปลยนแปลงรอบดานอนเนองมาจากความเจบปวยดวยความเตมใจ สามารถ

4

ปรบตวเขากบสภาพการเปลยนแปลงไดอยางเหมาะสม (ฟารดา, 2541; สภาการพยาบาล, 2545) ซง

จะตองใหการดแลดวยพฤตกรรมทเหมาะสมในทกระยะของการผาตด พยาบาลทขาดบคลก

ดงกลาวโดยมความรความชานาญเกยวกบโรคและเทคโนโลยตาง ๆ เพยงอยางเดยว มอาจเรยก

ตนเองไดวาเปน “พยาบาล” (พจนา, 2549) คณสมบตของผใหการดแลแบบเอออาทร เปนคณสมบต

ทจาเปนในการชวยเหลอผปวย โดยการดแลแบบเอออาทรตามแนวคดของโรช (Roach, 2002) มอง

วาการดแลแบบเอออาทรเปนสงทมในตวบคคลมาตงแตเกดหรออยในวถชวตของมนษย (human

mode of being) ซงการดแลแบบเอออาทรเปนศาสตรแกนแทของการพยาบาลและเปนหวใจสาคญ

ของการปฏบต การพยาบาลทกกจกรรม และเปนการแสดงคณลกษณะของพยาบาลทพง มดงน คอ

ความเมตตา-กรณา (compassion) ความสามารถ/สมรรถนะ (competence) การสรางความเชอมน

(confidence) ความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม (conscience) ความยดมนผกพนตอการดแล

(commitment) และการแสดงออกอยางเหมาะสม (comportment) พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร

นพยาบาลหองผาตดควรจะปฏบตกบผปวยเพอใหผปวยรบรถงความเอาใจใสและเกดความรสกพง

พอใจตอบรการของหองผาตด

โดยทวไปการดแลเปนพฤตกรรมทแสดงออกถงความสมพนธระหวางบคคลตอบคคล

บคคลตอสตว หรอบคคลตอสงของ ซงอาจเปนไปตามบทบาทหนาทและภาระทางสงคม ดวยความ

รบผดชอบ ความเอาใจใส ความรก และความสนใจ ในทางการพยาบาลพบวา ฟลอเรนซ ไนตงเกล

เปนบคคลแรกทใชคาวาการดแล โดยกลาววาการพยาบาลเปนการกระทาทใชเหตผลโดยคานงถง

บรบทของผปวยมาใชในการดแลใหหายฟนคนเปนปกต หรอเกอบเหมอนปกตโดยเรวทสด

(ศรรตน, 2543) จงจาเปนตองมการดแลแบบเอออาทรเปนหลก

จากสภาพของหองผาตดและลกษณะงานในหองผาตดทแตกตางไปจากงานในหอผปวยอน

อาจสงผลตอการแสดงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดได ในการศกษาครง

นผวจยทบทวนวรรณกรรมและพบวาปจจยดานบคคลของพยาบาล ไดแก อาย ระดบการศกษา

ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแล ความมนคงทางอารมณ

และปจจยดานสงแวดลอม ไดแก บรรยากาศองคกร ซงอาจมสวนเกยวของกบการแสดงพฤตกรรม

การดแลแบบเอออาทรไดเชนกน โดยงานวจยทผานมา พบวาพยาบาลทมอายมากจะมพฤตกรรม

การดแลสงกวาพยาบาลทมอายนอย (วกญญาและวภาพร, 2555; อารญา, 2552) ระดบการศกษา มทง

งานวจยทสนบสนนวามความสมพนธทางบวก (วกญญาและวภาพร, 2555; อชญาและนงนช, 2542)

และไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแล (ปราณและวราภรณ, 2554) เชนเดยวกบประสบการณ

การปฏบตงานทพบทงมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลอยางมนยสาคญ (ปยาภรณ,

สมใจ, และดวงใจ, 2554; วกญญาและวภาพร, 2555; อารญา, 2552) และไมมความสมพนธกบ

5

พฤตกรรมการดแล (ปราณและวราภรณ, 2554) สวนการไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแล

พบวามทงงานวจยทสนบสนนวามความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลอยางมนยสาคญ (วรยาภรณ,

พศสมย, วภารตน, และวรางคณา, 2546) และไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแล (เตอนใจ,

2548; วกญญาและวภาพร, 2555)

ความมนคงทางอารมณ (emotional stability) เปนปจจยสวนบคคลทพบวามสวนเกยวของ

หรอสงผลกระทบตอความปลอดภยของผปวย ความมนคงทางอารมณ หมายถงคณลกษณะของ

บคคลทมความมนใจ ไมแสดงออกหรอมปฏกรยาตอบสนองในลกษณะโกรธหรอเกรยวกราด เมอ

ตกอยในสถานการณความเครยด ซงคณลกษณะความมนคงทางอารมณน จะชวยใหบคคลประสบ

ความสาเรจในการแกปญหาในสถานการณความเครยดนน ๆ ได (วนส, 2549; อญชล, 2550) และ

การศกษาทผานมาพบวาพยาบาลทมความมนคงทางอารมณสง จะมการปฏบตงานทมประสทธภาพ

และนาไปสความปลอดภยของผปวย (Teng, Chang, & Hsu, 2009)

บรรยากาศองคกร (organizational climate) มสวนเพมแรงจงใจในการปฏบตงานของบคลากร

ใหมคณภาพมากยงขน บรรยากาศองคกรเปนตวแปรสาคญทมอทธพลตอทศนคตและพฤตกรรมดาน

ตาง ๆ ของสมาชกภายในองคกร ซงบรรยากาศองคกรทดจะสงผลในเชงบวกตอแรงจงใจในการทางาน

ความพงพอใจในงาน พฤตกรรมการทางาน และความผกพนตอองคกร บรรยากาศองคกรทดยอม

เอออานวยและกระตนใหบคลากรพรอมทจะยอมรบความทาทาย ความเสยง ปญหาหรออปสรรคตาง ๆ

ทอาจเกดขน และจดการปญหาใหบรรลเปาหมายได แตถาหากบรรยากาศองคกรไมดกจะเปนสงท

บนทอนความสามารถของสมาชกในองคกรไดเชนกน (มนา, 2551; รงรอง, 2553) โดยลทวนและ

สตรนเจอร (Litwin & Stringer, 1968) กลาววา บรรยากาศองคกร คอ องคประกอบของสภาพแวดลอม

ภายในองคกรซงรบรโดยบคลากรในองคกรทงโดยทางตรงและทางออม มอทธพลตอแรงจงใจและ

การปฏบตงานในองคกร อกทงมสวนในการกาหนดพฤตกรรมและทศนคตของบคคลในองคกร ซง

การศกษาทผานมาพบวา การ0สราง0บรรยากาศองคกรทดสงผลตอทศนคตและพฤตกรรมของ

พยาบาลใหดขนเชนกน 0(พรพรรณและประจกษ, 2554; Liou & Cheng, 2010)

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของในประเทศไทย พบวา มการศกษาเกยวกบพฤตกรรม

การดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของผ ปวยท เขา รบการผาตด

ในโรงพยาบาลรามาธบดโดยพศสมยและศรเวยงแกว (2551) ใชกรอบแนวคดของสแวนสน

(Swanson) ในการวดการรบรของผปวยตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด

รวม 5 ดาน คอ การรจกผปวยในฐานะบคคลคนหนง การเฝาดแลผปวยอยเสมอ การชวยเหลอทา

กจกรรมตาง ๆ ให การสนบสนนใหผปวยมความสามารถ และการดารงไวซงความเชอและศรทธา

ของผปวย ผลการศกษา พบวาผปวยรบรวาพยาบาลหองผาตดมพฤตกรรมการดแลเอออาทรอยใน

6

ระดบสง นอกจากนยงพบวาผปวยทมเพศ อาย อาชพ รายได และประสบการณผาตดแตกตางกนม

การรบรตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดไมแตกตางกน การศกษานเปน

การสอบถามความคดเหนของผปวยจากพฤตกรรมของพยาบาลทผปวยสามารถสงเกตได และการ

ปฏบตทพยาบาลตอบสนองความตองการของผปวย ทงนแนวคดของสแวนสนใหความสาคญกบการ

เอาใจใส ดแล ปกปอง คมครอง สนบสนน สงเสรม และใหกาลงใจ นอกจากกจกรรมการดแล

ดงกลาวแลวพยาบาลทมความเอออาทรนนยงมพฤตกรรมภายในอกหลายอยาง ทไมไดแสดง

ออกมาผานกจกรรมทางการพยาบาลใหผปวยเหน โดยเฉพาะพยาบาลหองผาตดซงดแลผปวยทก

ระยะของการผาตดอยางใกลชด จะตองมพฤตกรรมแบบเอออาทรทกขณะทใหการดแลผปวย

ไมวาผปวยจะสงเกตได (ผปวยรสกตว) และสงเกตไมได (ผปวยไมรสกตว) พยาบาลหองผาตด

จะตองมบทบาทในการปกปองความเปนบคคลของผปวย ซงถอวาเปนการเคารพศกดศร คณคา

และความเชอของผปวย ซงเปนคณลกษณะภายในของพยาบาลทแสดงออกถงพฤตกรรมการดแล

แบบเอออาทร ในการศกษาครงนผวจยใหความสาคญกบพฤตกรรมแบบเอออาทรทเปนคณลกษณะ

ภายในทพยาบาลสามารถประเมนตนเองไดวามพฤตกรรมเหลานทงภายในและภายนอกหรอไม

และมากนอยเพยงใด

ดงนนการศกษาครงนผวจยจงใชกรอบแนวคดของโรช (Roach, 2002) ซงมประเดนท

แตกตางไปจากกรอบแนวคดของสแวนสน (Swanson, อางตามพศสมยและศรเวยงแกว, 2551)

โดยเฉพาะอยางยงพฤตกรรมทแสดงออกถงความตระหนกในคณคาของความเปนบคคล ความเขาใจ

ในชวต และความรสกปรารถนาดตอกน การทพยาบาลหองผาตดมความเขาใจในจตใจของผปวย

ในภาวะทผปวยเขารบการผาตด จะสงผลใหการดแลนนเปนไปในลกษณะเอออาทรใสใจใน

ความรสกของผปวย ซงมการใหบรการทงในขณะทผปวยรสกตวและไมรสกตว ผวจยจงตองการ

ศกษาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด จากมมมองของพยาบาลหองผาตด

และปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร โดยเฉพาะอยางยงปจจยเรองความมนคง

ทางอารมณ และบรรยากาศองคกรในทน คอ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด ผวจยในฐานะท

ปฏบตงานเกยวของกบการดแลผปวยทไดรบการผาตดเหนความสาคญของการศกษาในเรองนเพอ

นาผลการวจยทไดมาใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนาการปฏบตการพยาบาล เสนอแนะแนวทาง

การพฒนาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดใหดยงขนตอไป

7

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของ

พยาบาลหองผาตด

2. เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยดาน อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน

การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทร

ของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด

คาถามการวจย

1. พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหอง

ผาตด อยในระดบใด

2. ปจจยดาน อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมท

เกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด ม

ความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด หรอไม อยางไร

สมมตฐานการวจย

ปจจยดาน อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของ

กบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด มความสมพนธ

กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด

กรอบแนวคดในการวจย

ในการวจยครงน ผวจยใชกรอบแนวคดคณสมบตการดแลแบบเอออาทร 6 C's ของโรช

(Roach, 2002) รวมกบการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเพอใชในการอธบายปจจยทเกยวของ โดย

แนวคดของโรช อธบายหลกการสรางสมพนธภาพระหวางพยาบาลและผปวยในการชวยเหลอใหผปวย

เกดความสขสบาย ปลอดภย เกดความพงพอใจในชวต ซงโรช กลาวถง คณสมบตทจาเปนของผท

จะสามารถใหการดแลแบบเอออาทร ไว 6 ลกษณะ และเรยกคณลกษณะเหลานยอ ๆ วา 6 C's ประกอบดวย

8

1. ความเมตตา-กรณา (compassion) เปนคณสมบตทสะทอนถงความตระหนกของบคคล

ทสงมชวตพงมตอเพอนมนษยและสงมชวตอน ๆ หมายถง ความรสกเหนอกเหนใจ มความสงสาร

ตอเพอนมนษยดวยกน เขาถงและมสวนรวมแลกเปลยนในเวลาทผอนมความสข เสยใจ เจบปวด

หรอประสบความสาเรจ ความเมตตา-กรณานแสดงออกไดโดย “การอยเปนเพอน” อยาง “ตงใจ

จรง” เปนคณสมบตประจาตว ไมสามารถจดหาหรอคานวณเปนตวเลขได

2. ความสามารถ/สมรรถนะ (competence) เปนสภาวะทบคคลมความรความสามารถใน

การตดสนใจ ทกษะ พลง ประสบการณ และแรงจงใจในการทางาน เพอใหบรรลความตองการท

แสดงถงความรบผดชอบตอวชาชพ สภาวะดงกลาวชวยใหบคคลสามารถใหการดแลแบบเอออาทร

สามารถแกไขปญหาและใหการดแลทตอบสนองความตองการของผปวยใหครอบคลมทงรางกาย

จตใจ สงคม จตวญญาณ

3. การสรางความเชอมน (confidence) เปนคณสมบตทแสดงความมนใจในการปฏบตการ

ดแลในการสงเสรมความเชอมนและความไววางใจของผปวยโดยการสรางสงแวดลอม เพอสงเสรม

สนบสนนสมพนธภาพ การสอสาร ใหขอมล การสรางความหวงและใหกาลงใจกบผปวย

4. ความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม (conscience) เปนคณสมบตทแสดงถงการดแลอยาง

มศลธรรมโดยคานงถงการปกปองสทธผปวยใหการดแลดวยความเสมอภาค ยตธรรม เขาใจถงความเชอ

ความแตกตางทางความคดและวฒนธรรมของผปวย ยอมรบการตดสนใจของผปวย

5. ความยดมนผกพนตอการดแล (commitment) เปนคณสมบตทมการดแลโดยแสดงออก

ถงการกระทาตามบทบาท ภาระหนาท ภายใตความรบผดชอบในการดแลผปวยดวยความเตมใจ

ตงใจ

6. การแสดงออกอยางเหมาะสม (comportment) เปนคณสมบตทแสดงโดยการแตงกาย

ถกตองตามระเบยบ สะอาด เรยบรอย กรยาสภาพ นาเสยงออนโยนใชคาสภาพ เปนเอกลกษณทด ท

แสดงออกถงการตงใจดแล ใหผปวยรสกอบอนใจ มนใจในการดแล

จากการทบทวนวรรณกรรม ผวจยพบวาปจจยสาคญทอาจมความสมพนธกบสมรรถนะและ

พฤตกรรมความเอออาทรของพยาบาลในการดแลผปวยกลมตาง ๆ สามารถจดแบงไดเปนสองกลม

คอ ปจจยดานบคคลของพยาบาล และปจจยดานสงแวดลอม ปจจยดานบคคล ไดแก อาย (วกญญา

และวภาพร, 2555; อารญา, 2552) ระดบการศกษา (ปราณและวราภรณ, 2554; วกญญาและวภาพร,

2555; อชญาและนงนช, 2542) ประสบการณการปฏบตงาน (ปราณและวราภรณ, 2554; ปยาภรณ,

สมใจ, และดวงใจ, 2554; วกญญาและวภาพร, 2555; อารญา, 2552) การไดรบการอบรมทเกยวของ

กบการดแล (เตอนใจ, 2548; วรยาภรณและคณะ, 2546; วกญญาและวภาพร, 2555) และความมนคง

9

ทางอารมณ (วนส, 2549; อญชล, 2550; Teng et al., 2009) ปจจยดานสงแวดลอม ไดแก บรรยากาศ

องคกร (นฤนาท, 2551; มนา, 2551; รงรอง, 2553)

โดยสรป ในการศกษาครงนผวจยสรางกรอบแนวคดสาหรบการวจยจากการบรณาการ

องคความรทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลและปจจยทเกยวของ โดยใชแนวคดของโรชเปนพนฐาน

สาคญในการกาหนดพฤตกรรมความเอออาทรของพยาบาลหองผาตดทควรแสดงออกถง

ความเมตตา- กรณา ความสามารถ-สมรรถนะ การสรางความเชอมน ความยดมนในคณธรรม-

จรยธรรม ความยดมนผกพนตอการดแล และการแสดงออกอยางเหมาะสม รวมทงผลการศกษาท

ผานมา สนบสนนวาปจจยทอาจจะมความเกยวของกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาล

ไดแก ปจจยดานบคคล คอ อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมท

เกยวของกบการดแลแบบเอออาทร และความมนคงทางอารมณ และปจจยดานสงแวดลอม คอ

บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด (ภาพ 1)

ภาพ 1 กรอบแนวคดการวจย

ปจจยดานบคคล • อาย • ระดบการศกษา • ประสบการณการปฏบตงาน • การไดรบการอบรมทเกยวของกบ

การดแลแบบเอออาทร • ความมนคงทางอารมณ

ปจจยดานสงแวดลอม • บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของ

พยาบาลหองผาตด

• ความเมตตา-กรณา

• ความสามารถ/สมรรถนะ

• การสรางความเชอมน

• ความยดมนในคณธรรม-

จรยธรรม

• ความยดมนผกพนตอการดแล

• การแสดงออกอยางเหมาะสม

10

นยามศพท

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร หมายถง การรบรของพยาบาลหองผาตดเกยวกบระดบความถ

ของการกระทาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรทกระทาตอผปวยวามมากนอยเพยงใด โดยผวจยใช

คณลกษณะ 6 C's ตามแนวคดของโรช (Roach, 2002) สรางแบบสอบถามใหครอบคลมถงพฤตกรรม

การดแลแบบเอออาทร ทง 6 ดาน ไดแก ความเมตตา-กรณา ความสามารถ/สมรรถนะ การสราง

ความเชอมน ความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม ความยดมนผกพนตอการดแล ทงนการแสดงออก

อยางเหมาะสม คะแนนสง หมายถง พยาบาลหองผาตดมพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรอยใน

ระดบสง และคะแนนตา หมายถง พยาบาลหองผาตดมพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรอยในระดบตา

ปจจยทเกยวของ หมายถง ปจจยสวนบคคลซงเปนคณลกษณะทแสดงความเปนเอกลกษณ

เฉพาะของบคคลจะมความแตกตางกนในแตละบคคล และปจจยดานสงแวดลอมทจะนาไปสสาเหต

ทผลกดนใหบคคลแตละบคคลมพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรทแตกตางกน ไดแก

1. อาย หมายถง อายของพยาบาลหองผาตดนบเปนปจนถงวนทตอบแบบสอบถามถาเกน

6 เดอน นบเปน 1 ป

2. ระดบการศกษา หมายถง วฒการศกษาครงสดทายในขณะทกาลงปฏบตงานดานการพยาบาล

ผาตด แบงเปน ระดบปรญญาตร ปรญญาโท และปรญญาเอก

3. ประสบการณการปฏบตงาน หมายถง จานวนปทพยาบาลหองผาตดปฏบตงานในหอง

ผาตดจนถงปจจบน ถาเกน 6 เดอน นบเปน 1 ป

4. การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร หมายถง การทพยาบาลหอง

ผาตดเคยไดรบการอบรมวชาการทางการพยาบาลทงในดานความรและทกษะการปฏบตงาน รวมทง

ดานการดแลแบบเอออาทร อาจเปนการไดรบการปฐมนเทศกอนเขาปฏบตงานในหองผาตด ขณะ

ปฏบตงานทเกยวของกบการดแลซงจดขนอยางเปนทางการทงในและนอกโรงพยาบาล ในระยะเวลา 6

เดอนทผานมานบจานวนจรง มระยะเวลาตงแต 1 วน ขนไปจนถง 6 เดอน

5. ความมนคงทางอารมณ หมายถง คณสมบตสวนบคคลทรบรวาตนเองสามารถควบคม

อารมณของตนเมอตกอยในสถานการณความเครยดจากการทางานในหองผาตด ซงผวจยนาแบบสอบถาม

ความมนคงทางอารมณทพฒนามาจาก Mini-Marker (Saucier, as cited in Teng et al., 2009) มาใช

คะแนนสง หมายถง พยาบาลหองผาตดมความมนคงทางอารมณอยในระดบตา และคะแนนตา

หมายถง พยาบาลหองผาตดมความมนคงทางอารมณอยในระดบสง

6. บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด หมายถง การรบรของพยาบาลเกยวกบบรรยากาศ

ขณะทางานในหองผาตด ซงมคณลกษณะบรรยากาศ 4 แบบ ตอไปน คอ การเปนแมแบบ (modeling)

11

การสนทนา (dialogue) การปฏบต (practice) และการยนยน-สรางความมนใจ (confirmation) ซง

ผวจยนาแนวคดของฮวจส (Hughes, 2009) มาใชในการสรางแบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรของ

หองผาตด คะแนนสง หมายถง พยาบาลหองผาตดรบรเกยวกบบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด

อยในระดบสง และคะแนนตา หมายถง พยาบาลหองผาตดรบรเกยวกบบรรยากาศเอออาทรของ

หองผาตดอยในระดบตา

ขอบเขตของการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย โดยมวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการดแลแบบ

เอออาทรของพยาบาลหองผาตด และหาความสมพนธระหวางปจจยทเกยวของ โดยทาการศกษา

กลมตวอยางทเปนตวแทนของพยาบาลหองผาตด ณ โรงพยาบาลมหาวทยาลยสงกดกระทรวงศกษาธการ

โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลศนยสงกดกระทรวงสาธารณสข ในภาคใต โดยเกบรวบรวมขอมล

ระหวางเดอนมกราคม ถง เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2556

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เปนแนวทางใหพยาบาลหองผาตดปฏบตการพยาบาล โดยแสดงออกถงพฤตกรรมการดแล

แบบเอออาทรเพอพฒนาคณภาพการบรการใหมประสทธภาพยงขน

2. ผลการวจยจะชวยใหพยาบาลหองผาตดตระหนกถงการมคณสมบตของการดแลแบบ

เอออาทรในดานตาง ๆ เพอทจะนามาสการพฒนาวชาชพทางการพยาบาลในการดแลผปวยของ

พยาบาลหองผาตดใหมประสทธภาพยงขน

12

บทท 2 เอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ

การศกษาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด และปจจยทเกยวของตามการรบรของพยาบาลหองผาตดครงน ผวจยไดศกษาคนควาจากหนงสอ บทความ วารสาร และงานวจยตาง ๆ ทเกยวของและนาเสนอเปนลาดบดงตอไปน 1. การบรการพยาบาลในหองผาตด 1.1 ลกษณะงานหองผาตด 1.2 บทบาทพยาบาลหองผาตด 1.3 ปฏสมพนธระหวางผปวยทเขารบการผาตดและพยาบาลหองผาตด 1.4 มาตรฐานและการควบคมคณภาพงานหองผาตด 2. แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาล 2.1 ความหมายของพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร 2.2 กรอบแนวคดพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร 2.3 ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร 2.4 เครองมอประเมนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร 3. สรปการทบทวนวรรณกรรม การบรการพยาบาลในหองผาตด ลกษณะงาน ลกษณะงานของหองผาตดของโรงพยาบาลมหาวทยาลยสงกดกระทรวงศกษาธการ โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป เปนการจดบรการโดยใชวธการผาตดทางศลยกรรมในการรกษาโรค ผาตดแกไขความพการ แมกระทงโรคทเกดจากอบตเหตตาง ๆ ซงหองผาตดเปนองคกรยอยองคกรหนงของโรงพยาบาลทมความสาคญในการใหบรการผาตดทกระบบของรางกาย และตรวจเพอการวนจฉย ซงจานวนผปวยทมารบบรการนนมจานวนมาก จงตองจดระบบงานหองผาตดตามลกษณะงานบรการและจดตามระบบเวลา เพอใหบรการตลอด 24 ชวโมง โดยมการกาหนดหนาทความรบผดชอบใหชดเจนทกคนเพอลดปญหางานซาซอน มการปรกษารวมกนระหวางทมวสญญ

13

ทมศลยแพทย และผเกยวของทกฝาย ทกระดบเพอใหงานสาเรจอยางราบรน (วรรณภา, 2545; วภาดา, 2551) ซงหองผาตดทดนนจะตองมระบบการปองกนการตดเชอทด สะอาดปราศจากเชอโรคตลอดเวลา มการระบายอากาศทผานเครองกรองอากาศทไดมาตรฐานเพอความปลอดภยในการทาผาตด (เรณ, 2553) เจาหนาทปฏบตงานทกคนตองมกฎระเบยบเครงครด มการควบคมปองกนการแพรกระจายของเชอโรคใชเทคนคปลอดเชอตาง ๆ และเทคนคเฉพาะทางของหองผาตดดวยมงหวงในความปลอดภยแกผปวยทมารบบรการ ดงนนพยาบาลหองผาตดตองเปนผมจตสานกอยตลอดเวลาในขณะปฏบตงานโดยการเครงครดตอเทคนคปลอดเชอ ลกษณะงานหองผาตดเปนงานทสามารถเหนผลงานไดรวดเรว มเอกลกษณของงาน เปนงานทตองทาเรงดวน และไมสามารถรอคอยไดมความเสยงตอความเปนความตายของผปวย (ดรณศร, 2542; ศรพร, 2546) เพราะเปนชวงเวลาวกฤตสาหรบชวตของผรบบรการผาตด ซงจาเปนทจะตองไดรบการดแลเปนพเศษทแตกตางจากผปวยทวไป การพยาบาลผปวยผาตดเปนการพยาบาลเฉพาะทางสาขาหนง ซงตองมความรความชานาญเฉพาะทาง ไดรบการฝกฝนทกษะเปนพเศษ การทางานทตองอาศยความรวดเรว ความถกตอง ประณต และตองมความรบผดชอบสง ดงนนการใหบรการจงตองมคณภาพและความปลอดภย (สชาตาและวาสน, 2552) ลกษณะการใหบรการดงกลาวแสดงใหเหนวาพยาบาลหองผาตดเปนพยาบาลวชาชพทมความสาคญในการดแลผปวยทมารบบรการ และมบทบาทในการใหการรกษาพยาบาล สามารถประยกตใชศาสตรและศลปะทางการพยาบาล ซงนอกจากจะมความรดานพยาธสภาพ เทคนคการทาผาตด การตรวจวนจฉยดวยอปกรณหรอเครองมอพเศษแลวนน พยาบาลหองผาตดจะตองใชกระบวนการพยาบาลในการใหการดแลแกผปวยทรบการผาตดครอบคลมแบบองครวม เพอใหผปวยคลายกงวลและสนองตอบตอความตองการ ความคาดหวงของผปวย ใหผปวยไดรบความพงพอใจ ความสขสบาย ตลอดระยะเวลาทผปวยอยในหองผาตดตงแตระยะกอนผาตด ระหวางผาตด และหลงผาตด โดยใชกระบวนการพยาบาลภายใตมาตรฐานการพยาบาลเพอลดการเกดการตดเชอและลดภาวะภาวะแทรกซอนจากการผาตด รวมทงการปฏบตงานรวมกนเปนทม สหสาขาวชาชพ เพอชวยใหการผาตดผปวยใหไดรบความปลอดภยและดแลใหผปวยมความสขสบายทงดานรางกายและจตใจ บทบาทพยาบาลหองผาตด บทบาทพยาบาลหองผาตดตงแตสมยแรกเรม จนถงศตวรรษท 20 เปนการปฏบตการพยาบาลสงเครองมอ (scrub nurse) และพยาบาลผชวยเหลอในทมผาตด ไมไดเนนการดแลผปวยตามปญหาและความตองการของผปวยอยางแทจรง อาจมจดเนนทการจดการกบเครองมอ สงแวดลอมในหอง

14

ผาตด และเทคนควธการผาตดเทานน เชน การทาความสะอาดหองผาตด การทาใหเครองมอปลอดเชอ การจดเตรยมอปกรณเครองมอเครองใชในการผาตด เปนตน และทาหนาทเปนผชวยเหลอแพทยในการทาผาตด การสงเครองมอผาตดเปนสวนใหญ จงทาใหขาดบทบาททสาคญของพยาบาลนน คอการดแลผปวยทมารบการผาตดทาใหขาดสมพนธภาพระหวางผปวยกบพยาบาล (สชาตาและวาสน, 2552) ซงการปฏบตงานดงกลาวไมสามารถแสดงออกถงลกษณะงานเชงวชาชพไดอยางชดเจน ตอมามขยายบทบาทหนาทความรบผดชอบของพยาบาลผาตดในการดแลผปวยทมารบบรการผาตดทง 3 ระยะ คอระยะกอนผาตด (preoperative phase) ระยะระหวางผาตด (intraoperative phase) และระยะหลงผาตด (postoperative phase) โดยยดผปวยเปนศนยกลาง ซงคานงถงสทธของผปวยและปฏบต การพยาบาลบนพนฐานของจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพพยาบาล และพยาบาลหองผาตดยงตองมหนาทรบผดชอบใหการพยาบาลผปวยดแลครอบคลมแบบองครวมทงทางรางกาย จตใจ จตสงคม และจตวญญาณอยางตอเนองตลอดระยะเวลาทผปวยอยในหองผาตด ซงทกระยะมการพยาบาลผปวยทแตกตางกน อกทงบทบาทของพยาบาลขนอยกบแตละสถาบนโดยมการศกษาอยางตอเนอง โดยเฉพาะความชานาญ แผนการทางาน ความตองการของผบรหาร จงจาแนกบทบาทพยาบาลผาตดได ดงน (เรณ, 2553) พยาบาลชวยรอบนอก (circulating nurse) บทบาทพยาบาลชวยรอบนอก เปนหนาทสาคญอกอยางหนงของพยาบาลหองผาตด พยาบาลททาหนาทนควรเปนพยาบาลวชาชพ ทาหนาทวางแผนสาหรบใหการดแลผปวยทดทสดระหวางการทาผาตด ประสานงานกบบคลากรทกคนในหองผาตด ตรวจสอบอยางถถวนในเรองของการเซนยนยอมผาตด เปนผควบคมรบผดชอบคาใชจายในหองผาตด พยาบาลชวยรอบนอกไมตองสวมเสอคลมปลอดเชอสามารถเขา-ออกในหองผาตดได ทาใหดแลผปวยไดอยางใกลชด และเปนผมบทบาทในระหวางผาตด และยงมหนาทดงตอไปน ดแลเครองมอทกอยางใหพรอมในการทาผาตด ตรวจสอบรบรองเครองมอและอปกรณเครองใชปลอดเชอ ชวยในการจดทาผปวย ทาความสะอาดผวหนงบรเวณทาผาตด ดแลหองผาตดและสมาชกในทมมเวลาหยดพกชวคราว โดยยดหลกปลอดเชอ ชวยบคลากรของวสญญขณะใหยาระงบความรสกและดแลการเปลยนแปลงดานสรรวทยาของผปวย เกบชนเนอสงตรวจ ประสานงานกบหนวยงานอน เชน รงสวทยาและพยาธวทยา ปฏบตพยาบาลตามระเบยบปฏบต ดแลใหหองผาตดมการสนทนาและการเดนไปมานอยทสด พยาบาลสงเครองมอ (scrub nurse) พยาบาลวชาชพหรอเจาหนาทเทคนค (surgical technician: ST) ทไดรบการฝกอบรมมาโดยเฉพาะทาหนาทสงเครองมอ คณสมบตของผสงเครองมอควรมความรเรองตาง ๆ ทเกยวของกบการปฏบตงาน ไดแก เทคนคททาใหปราศจากเชอ (aseptic technique) เพอปฏบตไดถกตอง ไมทา

15

ใหเกดการปนเปอนเชอระหวางการผาตด มความรเรองกายวภาคและสรรวทยา เขาใจขนตอนการผาตดและตาแหนงทผาตด มความรเรองเครองมอผาตดเพอการสงเครองมอผาตดไดถกตอง รวมทงการวางแผนเตรยมอปกรณ หรอเครองมอและอปกรณเหลานนไดถกตองตามความตองการของศลยแพทยและเหมาะสมกบชนดของการผาตด ความรบผดชอบของผสงเครองมออยในระยะระหวางผาตด คอ การเตรยมเครองมอผาตดและอปกรณทเกยวของสาหรบการผาตดรายนน ๆ การเตรยมตนเองสาหรบการเปนผสงเครองมอขณะผาตด ไดแก การลางมอ การสวมเสอคลมผาตด การสวมถงมอ การจดเตรยมเครองมอใหพรอมทจะสงผาตด การสงเครองมอใหแพทยผทาการผาตด การนบผาซบ การนบเครองมอ ของมคม และอปกรณทใชในการทาผาตดทงกอนและหลงใหถกตองครบถวน พยาบาลผชวยผาตด (registered nurse first assistant: RNFA) พยาบาลวชาชพททาหนาทเปนผชวยศลยแพทยททาผาตดเรมมมาตงแตป ค.ศ.1980 ท American collage of surgeon ไดใหพยาบาลวชาชพทาหนาทเปนผชวยผาตดมอหนงแทนแพทยระหวางการทาผาตด Association of operating room nurses (AORN) ไดใหการรบรองเปนทางเปนทางการในป 1984 โดยให RNFA เปนผชานาญดานพยาบาลผาตด และศกษาเพมเตมพเศษเพอปฏบตหนาทน RNFA ทาหนาทเปนศลยแพทยผชวยผาตดมอหนงในขณะผาตดและตองเปนคนละคนกบผททาหนาทสงเครองมอ หนาทของRNFA ตองดแลบรเวณททาผาตด สามารถใชเครองมอยด ถอ ตด แยก และจบเนอเยอ ชวยหามเลอดและชวยเยบแผลรวมกบศลยแพทยแตหามทาผาตดเอง ผจดการ (manager) ผจดการของพยาบาลหองผาตด เปนผททาหนาทประสานงานเกยวกบกจกรรมทเกยวของกบการพยาบาลผปวยทมาทาผาตด พยาบาลในกลมนเรยกไดหลายชอขนอยกบแตละสถาบน เชน ผจดการหองผาตด ผตรวจการพยาบาล หวหนาหองผาตด หวหนาทม เปนตน ความรบผดชอบของพยาบาลในบทบาทผจดการตามมาตรฐานการปฏบตงาน คอ การรบผดชอบตอการพยาบาลในเรองการใหความหมาย การชแนะหรอสงการ และการประเมนผลของการปฏบตการพยาบาล ตลอดจนการประสานงานในหองผาตดโดยใชทกษะดานการทางานในคลนก การบรหารจดการ และการเปนผนา ทงนรวมถงกจกรรมทเกยวกบการดแลผปวย บคลากร และการบรหารจดการภายในองคกร นกวชาการ (educator) พยาบาลวชาชพททาหนาทเปนนกวชาการเปนผซงพฒนาบคลากรในหองผาตด โดยรบผดชอบการปฐมนเทศการจดอบรมในหนวยงานและการใหความรอยางตอเนองโดยคดเลอกพยาบาลทมความร มประสบการณพอสมควรเพอวางแผนการปฐมนเทศ หรอ การอบรมบคลากรอน ๆ ในการปฐมนเทศบคลากรใหมของหองผาตด เปนตน พยาบาลผทาหนาทนจะเปนผใหคาแนะนาในเรองตาง ๆ ไดแก ปรชญาและนโยบายของหนวยงาน ขนตอนการทางาน ความคาดหวงในบทบาท

16

สงอานวยความสะดวกทางกายภาพ และการบรการเฉพาะของหนวยงาน โดยตองประเมนระดบความรและทกษะของบคลากร แลวนามาวางแผนการปฐมนเทศ ผจดการผปวยเฉพาะราย (case manager) พยาบาลผาตดเปนผจดการเฉพาะราย เปนบทบาทใหมของพยาบาลวชาชพ ตองเปนผทมความชานาญมาก มความสามารถในการตดตอสอสารและใหความรเกยวกบการผาตดทงหมด ตดตอกบผปวยทบานกอนผาตดและใหการพยาบาลทบานหลงผาตด (home care) มหนาทตางกนไปตามสถาบน และการทาหนาทนตองไดรบการคดเลอกเปนพเศษ ผเชยวชาญทางคลนก (clinical nurse specialist : CNS) ผเชยวชาญทางคลนก เปน advanced practice nurse (APN) มความชานาญเปนพเศษและศกษาตอในระดบปรญญาโท มความชานาญพเศษในการดแลผปวยเกยวกบหวใจ การเปลยนอวยวะ ไต และโรคมะเรง ทางานเกยวกบผปวยและญาตเปนผใหคาปรกษาและทางานวจย ไมจาเปนตองอยในหองผาตดแตตองตดตามดแลผปวยพรอมกบแพทยทบาน คลนก สถานทอนหรอโรงพยาบาล ทมหนวยดแลผปวยศลยกรรม พยาบาลหองผาตดตองทาหนาทหลายบทบาทดงกลาวมาขางตน บทบาทเหลานครอบคลมการดแลผปวยของพยาบาลหองผาตด ซงตองใหการดแลแบบองครวมอยางตอเนองในระยะกอนผาตด ระหวางผาตด และหลงผาตด เรมดวยการประเมนปญหาและความตองการของผปวย แลวนาขอมลนนมาวเคราะหและกาหนดขอวนจฉยทางการพยาบาลตามลาดบความสาคญของปญหา กาหนดผลลพธทางการพยาบาล วางแผนการพยาบาล และใหการพยาบาลตามแผนการพยาบาลทวางไวอยางตอเนองครบถวน ซงการปฏบตตามบทบาทของพยาบาลจะตองอยบนพนฐานของจรรยาบรรณวชาชพชวยใหพยาบาลแสดงพฤตกรรมเชงวชาชพอยางเหมาะสม ซงไดแก ความรบผดชอบ ความสามารถ การพทกษสทธของผรบบรการ การปฏบตเสมอนเปนผแทนของผรบบรการและการรวมมอประสานงานภายใตกฎหมายวชาชพ (ศรพร, 2546) เปนสงททาทายพยาบาลหองผาตดในการดแลผปวยทเขารบการผาตด ซงจะมความแตกตางไปจากอดต ดงนนการกาหนดบทบาทหนาทความรบผดชอบของพยาบาลหองผาตดใหครอบคลมและมความชดเจน จงเปนสงจาเปนเพอใหเกดความกาวหนาทางวชาชพสามารถปฏบตงานรวมกบบคลากรในสาขาวชาชพอน ๆไดอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบความตองการของสงคม

17

ปฏสมพนธระหวางผปวยทเขารบการผาตดและพยาบาลหองผาตด การผาตดใหญ เปนวธการรกษาอยางหนงทางศลยกรรมทมกจะกอใหเกดความกลวและวตก กงวลแกผปวย แมมการเตรยมตวกอนผาตดมากมายหรอแมแตเปนการผาตดททราบลวงหนามากอน กตามโดยเฉพาะในชวงระยะเวลาทผปวยเขามาอยในบรเวณรอผาตด ซงเปนชวงระยะเวลาทผปวยมความรสกตงเครยด วตกกงวล กลวการผาตดมากทสด (นวพร, นนทา, และมรรยาท, 2551; รดใจ, 2548) ผปวยทเขารบการผาตดมกเกดความวตกกงวลจากการขาดขอมลเกยวกบการผาตด การไมเขาใจพยาธสภาพของความเจบปวยและการวนจฉยโรค นอกจากนผปวยยงเกดความกลวตอสงทจะตองเผชญขณะผาตดและหลงผาตด กลวการดมยาสลบ กลวตาย กลวพลดพรากจาก ครอบครวหรอบคคลใกลชด (มยเรศและฮอเดยะ, 2549; สนยและนนทา, 2549) ทาใหผปวยตองการบคคลทสามารถใหความชวยเหลอในการเผชญกบความเครยด ความวตกกงวล และความกลวทเกดขน พยาบาลหองผาตดจงเปนผทมบทบาทสาคญในการบรณาการการดแลผปวยทงในดานรางกาย จตสงคม และจตวญญาณเขาดวยกน โดยใหการดแลอยางตอเนอง ทงในระยะกอนผาตด ขณะผาตด และหลงผาตด เพอชวยใหการผาตดดาเนนไปอยางราบรน และผปวยสามารถผานประสบการณผาตดไดอยางมนใจ รวมถงไดรบการผาตดทปลอดภยและปราศจากภาวะแทรกซอน จากการสงเกตการณปฏบตงานและสมภาษณพยาบาลหองผาตด จานวน 34 คน และตรวจสอบบนทกทางการพยาบาลของพยาบาลหองผาตดจากแฟมประวตผปวย จานวน 230 คน แมคการวยและคณะ (McGarvey, Chambers, & Boore, 2004) พบวา พยาบาลหองผาตดใหความสาคญกบการทางานใหเสรจโดยผปวยมความปลอดภย แตไมใหความสาคญกบการพดคย ปลอบใจผปวย โดยไมมขอมลปรากฏเลยวา พยาบาลจดใหมการสงผปวยมาหองผาตดใหเรวขนแมเพยงเลกนอยเพอจะไดสรางสมพนธภาพทดกบผปวยเลย นอกจากนผวจยยงพบวา พยาบาลเขยนบนทกทางการพยาบาลแทบจะเหมอนกนทกรายซงสะทอนวาพยาบาลขาดการดแล โดยใชกระบวนการพยาบาลทจะตอบสนองความตองการของแตละบคคล ขอคนพบทนาสนใจในการศกษานอกประการหนง คอ การแสดงบทบาทของพยาบาลหองผาตดไดรบอทธพลจาก (1) แบบอยางทเหน (role model) กลาวคอ เหนรนพทาอยางไรกมกจะทาอยางนน (2) การไดรบแรงเสรมทางลบ (negative reinforcement) ในทน คอ การไมไดรบความสนใจหรอใหความสาคญกบการมปฏสมพนธกบผปวยเมอเทยบกบการตรวจนบผาซบโลหต (swab count) และ (3) บรบทของหนวยงานหองผาตดแตละท เชน หองผาตดทมการหมนเวยนคนทางาน (reallocation) พยาบาลหองผาตดทไดรบมอบหมายใหรบผดชอบดแลผปวยรายหนงรายใดอย อาจไมสามารถใหการดแลและมปฏสมพนธกบผปวยอยางตอเนองได

18

มาตรฐานและการควบคมคณภาพงานหองผาตด การพยาบาลผาตดเปนการพยาบาลทครอบคลมทกระยะของการผาตด เพอใหกระบวนการผาตดประสบความสาเรจ ผปวยปลอดภยจากภาวะเสยงตาง ๆ ตลอดระยะเวลาทผปวยเขารบการผาตด โดยปฏบตการพยาบาลอยภายใตหลกของจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพ และกฎหมายทเกยวของ ซงพยาบาลหองผาตดจะตองมการประยกตใชความรในการปฏบตการพยาบาลไมแตกตางไปจากพยาบาลทวไป โดยประเมน วนจฉย วางแผนการพยาบาล นาแผนไปสการปฏบต และประเมนผลทเกดจากการปฏบตการพยาบาลบนพนฐานของเกณฑทสนบสนนมาตรฐานการพยาบาล (วภาดา, 2551; ศรพร, 2546) ใหบรการพยาบาลผาตดทมคณลกษณะเปนไปตามมาตรฐานการพยาบาลผาตด ไรซงขอผดพลาด เกดผลลพธทด และเปนทพงพอใจของผปวย สาหรบคณภาพการพยาบาลในระยะผาตดนนจะตองตอบสนองความตองการของผปวยทงทางดานรางกาย ความปลอดภย ความมนคงในชวต เพราะผปวยไมสามารถชวยเหลอตวเองได จงเปนหนาทของพยาบาลหองผาตดทจะตองสงเกตและระวงไมใหผปวยไดรบผลขางเคยงหรออนตรายทจะเกดขนทงระยะกอนผาตด ระหวางผาตด และหลงผาตด (นาตยา, 2546; Smeltzer, Bare, Hinkle, & Cheever, 2008) จากภาระหนาทความรบผดชอบดงกลาว แสดงใหเหนวาพยาบาลหองผาตดเปนบคลากรทมสขภาพทอยใกลชดกบผปวย โดยใหบรการผปวยแบบองครวมอยางมคณภาพและตอเนอง ซงทมผาตดนประกอบดวย พยาบาลหองผาตด ศลยแพทย วสญญแพทย วสญญพยาบาล และบคลากรผชวยอน ๆ พยาบาลหองผาตดเปนบคคลสาคญในทมสขภาพทจะชวยแพทยในการรกษาพยาบาลผปวยอยางถกตองเหมาะสม และการทางานรวมกนเปนทมอยางใหความรวมมอกนจะทาใหการดแลผปวยดขน และจากขอบเขตการพยาบาลผปวยทไดรบการผาตด เพอใหสอดคลองกบการขยายบทบาทหนาทและความรบผดชอบทปฏบต โดยพยาบาลเฉพาะทางหองผาตดซงมาตรฐานการปฏบตการพยาบาลจะสะทอนใหเหนถงการปฏบตการพยาบาลเชงวชาชพใหการดแลผปวยทกคนโดยไมมอคต ไมคานง ถงฐานะทางเศรษฐกจ การศกษา วฒนธรรม ศาสนา อาย ความแตกตางทางเพศ ความเชอ และการเคารพในการตดสนใจของผปวยเปนสาคญ ซงในการวางแผนและการพยาบาลเพอใหผปวยปลอดภย หองผาตดแตละแหงมมาตรฐานและวธดาเนนการทเปนระเบยบปฏบต ทง 3 ระยะ ดงน (เรณ, 2553) 1. ระยะกอนผาตด (preoperative phase) ผปวยกอนผาตดมการรบรตอการผาตดแตกตางกนในขนตอนการวางแผนการพยาบาล ในกระบวนการพยาบาลสาหรบผปวยแตละคนจงแตกตางกน ดงนนพยาบาลหองผาตดตองสามารถแยกผทมความเสยงมากและภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนในระยะกอนผาตดได โดยพยาบาลหองผาตดจะใชกระบวนการพยาบาลในการประเมนผปวย เพอนาขอมลมาใชในการวางแผนการพยาบาล ใหเปนไปตามความตองการของผปวยแตละบคคล ซงม

19

ระยะเวลาจากดพยาบาลหองผาตดจะตองใหการพยาบาลผปวยใหครบถวนดวยความรวดเรว โดยการประเมนสภาพรางกาย จตใจ อารมณ และสงคม โดยมการเตรยมผปวยในวนทผาตดเพอใหผปวยมความพรอมทงดานรางกายและจตใจทสมบรณในวนทผาตด ตองตรวจสอบและดแลสงตอไปน 1.1 พยาบาลหองผาตดสอบถามชอผปวย ใหตรงกบตารางการผาตดประจาวน และตรงกบปายชอทขอมอ รายงานผปวย เลขทรบไวในโรงพยาบาล วน เดอน ปเกด ชอแพทยผใหการรกษา 1.2 ตรวจสอบตาแหนงและบรเวณททาผาตด เพอใหเหมาะสมกบการจดทาในการทาผาตด 1.3 ตรวจสอบใบอนญาตผาตด ประวตการเจบปวย ผลการตรวจทางหองปฏบตการ เชน ผลการตรวจเลอด ปสสาวะ คลนไฟฟาหวใจ ผลการเอกซเรยตาง ๆ การตรวจภาพรงสทางทรวงอก เปนตน ใหพรอมกอนผาตด 1.4 ตรวจสอบประวตการแพ เชน การแพจากการใหเลอด การแพสารเคม ยา หรอสง ตาง ๆพรอมทงลงบนทกใหครบถวน 1.5 ตรวจสอบของมคาทตดมากบผปวย เชน เงน เครองประดบ ฟนปลอม เครองรางทางศาสนาทนบถอ แวนตา เครองชวยฟง โดยมการจดบนทกและเกบสงคนผปวยใหครบถวน 1.6 ตรวจสอบการงดอาหารและนา ตองปฏบตอยางเครงครดเพอปองกน การสาลก จากสงทสารอกจากกระเพาะอาหารลงหลอดลมระหวางเรมดมยาสลบ 1.7 ตรวจสอบสญญาณชพและลกษณะการหายใจ รวมถงบนทกอาการสาคญตาง ๆ 1.8 ตรวจสอบการใหยา สารนา เลอด หรอสวนประกอบของเลอดตามแผนการรกษา ในระยะกอนผาตดใหเรยบรอย 2. ระยะระหวางผาตด (intraoperative phase) พยาบาลหองผาตดเปนผใหการดแลผปวยกอนเขารบการผาตด โดยมการประเมนผปวย วางแผนการพยาบาลและตรวจสอบความเรยบรอยทก ๆ อยาง ซงระยะนพยาบาลผาตดจะทาหนาทสงเครองมอผาตด หรอทาหนาทพยาบาลชวยเหลอรอบนอก และในขณะผาตดพยาบาลหองผาตดมหนาทดแลบรเวณปลอดเชอทงหมด ประสานงานและชวยเหลอทกคนในทมผาตดโดยคานงถงเทคนคปลอดเชอ ควบคมการสญจรในหองผาตด รวมไปถงดแลอณหภมใหพอเหมาะ จดทาผปวยใหเหมาะสมในการทาผาตดและใหการพยาบาลเพอตอบสนองความตองการของผปวยอยางเหมาะสม ในระยะนตองดแลใหผปวยปลอดภย ตรวจเฝาระวงและควบคมใหการผาตดดาเนนไปอยางราบรนโดยพจารณาใหเหมาะสมของผปวยในแตละราย

20

3. ระยะหลงผาตด (postoperative phase) ในชวงระยะหลงผาตดน พยาบาลหองผาตดสามารถทจะประเมนผลการดแลผปวยไดตงแตเรมยายผปวยจากเตยงผาตด ในระยะนถาผปวยรสกตวด โดยเฉพาะรายทใชยาชาเฉพาะท พยาบาลสามารถใหคาแนะนาในการปฏบตตวหลงผาตดไดตามความรและความตองการของผปวยถาตองสงผปวยกลบบาน หรอหอผปวย และพยาบาลผชวยเหลอทมผาตดจะตองรายงานอาการของผปวยในระหวางผาตดเพอใหมการพยาบาลอยางตอเนอง โดยมการพยาบาลทสาคญ ดงน 3.1 สงเกตลกษณะการหายใจ สผว ผลการตรวจวดสญญาณชพและระดบความรสกตวของผปวย 3.2 ตรวจดแผลผาตดเพอดตาแหนงและขนาดของบาดแผล จานวนและชนดของทอระบายตาง ๆ 3.3 ประเมนผลผวหนงบรเวณวางแผนสอไฟฟา เพอประเมนการใชจไฟฟา 3.4 ดแลใหไดรบสารนาทางหลอดเลอดดาอยางเพยงพอ เพอปองกนภาวะไมสมดล ของสารนาและอเลคโทรลยต 3.5 ประเมนอาการปวดและภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนหลงผาตด เชน ภาวะชอคจากการสญเสยเลอด เปนตน 3.6 จดทาใหผปวยสขสบายและเหมาะสมตามระดบความรสกตวของผปวย ในการดาเนนงานพยาบาลหองผาตดในแตละระยะดงกลาวใหมคณภาพ เปนทไววางใจของประชาชนทวไป พยาบาลหองผาตดจะตองใหการดแลผปวยตามพระราชบญญตการพยาบาลและการผดงครรภ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2540 ซงวาดวยขอจากดและเงอนไขในการประกอบวชาชพ และการรกษาจรยธรรมแหงวชาชพ กาหนดใหผประกอบวชาชพตองรกษามาตรฐานของการประกอบวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภในระดบทดทสดในการปฏบตตอผปวย ดงนน สภาการพยาบาล (2545) ไดกาหนดแนวทางปฏบตทมเปาหมายหลกเพอใหผปวยมภาวะสขภาพทดทสดตามศกยภาพ และปญหาทเกยวของไดรบการแกไข โดยพยาบาลวชาชพตองปฏบตตามมาตรฐานการปฏบตการพยาบาลและการผดงครรภ 5 มาตรฐาน ดงน มาตรฐานท 1 การใชกระบวนการพยาบาลในการปฏบตการพยาบาลและการผดงครรภ ตองใชกระบวนการพยาบาลแกผ รบบรการอยางเปนองครวมทงในระดบบคคล กลมบคคล ครอบครว และชมชน ตามศาสตรและศลปะการพยาบาลในดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสภาพ โดยผรบบรการมสวนรวมอยางเหมาะสม และมการประสานความรวมมอในทมการพยาบาลและทมสหสาขาวชา

21

มาตรฐานท 2 การรกษาสทธผปวย จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ ยดหลกคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพในการปฏบตการพยาบาลและการผดงครรภ รวมทงการปฏบตเพอปกปองและรกษาไวซงสทธทเกยวของกบสขภาพและการรกษาพยาบาลของผรบบรการ มาตรฐานท 3 การพฒนาคณภาพการปฏบตปฏบตการพยาบาล และการผดงครรภ บนพนฐานของศาสตรทางการพยาบาลและศาสตรทเกยวของททนสมย โดยยดผรบบรการเปนศนยกลาง มการทบทวน ประเมนกระบวนการการดแลผรบบรการอยางเปนระบบ มการนาความรจากการวจยมาประยกตใชในการปฏบต เพอพฒนาคณภาพการปฏบต การพยาบาลและการผดงครรภอยางตอเนอง มาตรฐานท 4 การจดการการดแลตอเนองใหผรบบรการไดรบการดแลทสอดคลองกบภาวะสขภาพอยางตอเนอง โดยมการวางแผนรวมกบทมสขภาพ ผรบบรการและ/ผเกยวของ เพอพฒนาศกยภาพของผรบบรการในการดแลตนเอง และสามารถใชแหลงประโยชนในการดแลตนเองอยางเหมาะสม มาตรฐานท 5 การบนทกและรายงานบนทก รายงานการพยาบาลและการผดงครรภใหครอบคลมการดแลผรบบรการตามกระบวนการพยาบาล โดยครบถวน ถกตองตามความเปนจรง ชดเจน กะทดรด มความตอเนองและสามารถใชเพอประเมนคณภาพบรการการพยาบาลและการผดงครรภได นอกจากนเนองจากลกษณะงานของหองผาตด มความจาเพาะทตองการพยาบาลทมคณสมบตเฉพาะกบงาน สมาคมพยาบาลหองผาตดแหงประเทศไทย (2553) จงกาหนดมาตรฐานการพยาบาลผปวยผาตดไวดวย มาตรฐานดงกลาว ประกอบดวย 3 สวน ดงน มาตรฐานเชงโครงสราง (structure standard) เปนการกาหนดทศทางของระบบบรการ ครอบคลมการจดระบบบรการ เปาหมาย/วตถประสงค ปรชญา นโยบาย การบรหารจดการบคคล อาคารสถานท อปกรณเครองมอ เครองใช งบประมาณ และ อน ๆ ทเออใหผปวยไดรบบรการผาตดทมประสทธภาพ ประกอบดวย มาตรฐานท 1 ปรชญาการดาเนนงานบรการพยาบาลผปวยผาตด สะทอนใหเหนถงความเชอในการใหบรการพยาบาลและเอกลกษณของงานบรการพยาบาลผาตด มาตรฐานท 2 จดทาโครงสราง และหนาทความรบผดชอบของงานบรการผปวยผาตด และของบคลากรในหนวยงาน มาตรฐานท 3 บรหารงานในรปคณะกรรมการพฒนางานบรการพยาบาลผปวยผาตด ทงดานบรการและวชาการ

22

มาตรฐานท 4 แผนงาน/โครงการของงานบรการพยาบาลผปวยผาตด สอดคลองกบแผนพฒนางานของฝายการพยาบาล มาตรฐานท 5 จดแบงพนทภายในหนวยงาน และสภาพแวดลอมใหเหมาะสม เอออานวยตอการใหบรการ และถกสขลกษณะ มาตรฐานท 6 จดระบบการบรการพยาบาลภายในหองผาตด ใหเออตอการปฏบตงาน โดยมงหวงใหผปวยไดรบการพยาบาลทมคณภาพ มาตรฐานท 7 สงเสรมใหเจาหนาทในหนวยงาน มการพฒนาตนเองและพฒนาดานวชาการอยางสมาเสมอ มาตรฐานท 8 รวมดาเนนการควบคมคณภาพการพยาบาลผปวยผาตด ภายในหนวยงานอยางตอเนองตามแนวทางการควบคมคณภาพการพยาบาล มาตรฐานเชงกระบวนการ (process standard) เปนการกาหนดกจกรรมการพยาบาลทใหกบผปวย โดยคานงถงคณลกษณะและสภาวะของผใชบรการดวยกระบวนการพยาบาล ซงประกอบดวย การประเมนปญหาผปวย การวางแผนการพยาบาล การปฏบตการพยาบาล และการประเมนผลการพยาบาล หลกการพยาบาลองครวม และการพยาบาลแบบสมบรณแบบ เพอเปนแนวทางในการปฏบตการพยาบาลซงบงชถงคณภาพบรการดานการปฏบตการ ประกอบดวย มาตรฐานท 1 สนบสนนใหผปวยเกดความมนใจตอการรกษาดวยวธการผาตด มาตรฐานท 2 เอออานวยใหกระบวนการผาตดถกตองตามเทคนควธ และเฝาระวงภาวะแทรกซอนขณะผาตดอยางใกลชด มาตรฐานท 3 ดาเนนการเฝาระวงการเคลอนยายผปวยไปหองพกฟน มาตรฐานเชงผลลพธ (outcome standard) เปนการกาหนดประเมนผลการดแล/การพยาบาลผปวย ซงวดการเปลยนแปลงภาวะสขภาพผปวย หรอพฤตกรรมเกยวกบสขภาพทคาดวาจะเกดขนกบผปวยเมอสนสดการไดรบบรการพยาบาล ประกอบดวย มาตรฐานท 1 ผปวยมความเชอมนในการรกษาดวยการผาตด มาตรฐานท 2 ผปวยปลอดภยตลอดระยะเวลาระหวางดาเนนการผาตด มาตรฐานท 3 ผปวยอยในภาวะทปลอดภยพรอมทจะสงตอรบการรกษาพยาบาล อยางตอเนองทหอผปวย เมอพจารณาถงคณภาพการพยาบาล พบวา ปจจยทชวดถงคณภาพการพยาบาลอยางหนง คอ การปฏบตการพยาบาลทเขาถงจตใจของผปวยเกดขนจากการสรางสมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผปวย หากพยาบาลหองผาตดไมเขาใจพฤตกรรมของผปวย ทาใหพยาบาลหองผาตดปฏบตการพยาบาลทไมตอบสนองความตองการหรอสภาพปญหาของผปวย การแกปญหาดงกลาวพยาบาล

23

หองผาตดตองปฏบตการพยาบาลทแสดงออกถงการเอาใจใสดแลผปวยอยางเตมใจ และตงใจจรง (Roach, 2002) เคารพในคณคาและศกดศรความเปนมนษยของผปวย ซงการปฏบตงานของพยาบาลหองผาตดจะเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล จะตองอาศยคณคาของการปฏบตงานทตองควบคกบคณคาทางจรยธรรม ทงนตองมศลปะของการเอออาทรความเขาใจในธรรมชาตของมนษย ดงนนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรจงเปนพฤตกรรมทควรปลกฝงใหเกดขนกบพยาบาลทกคน ถาพยาบาลมการแสดงออกถงพฤตกรรมทแสดงถงความเอออาทร จะสงผลใหผปวยเกดความพงพอใจในบรการทไดรบ แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ความหมายของพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร การดแลแบบเอออาทร (caring) เปนคาทใชกนมาเปนเวลานาน นกวชาการ และนกทฤษฎทางการพยาบาลหลายทานใหความสาคญและนบวาเปนหวใจของการพยาบาลดวย จากการวเคราะหแนวคดเรองการดแลแบบเอออาทรมหลากหลายมมมองโดยมจดเนนทแตกตางกนซงมอสและคณะ (Morse et al., อางตามจรา, 2548) ไดศกษามมมองและลกษณะการดแลโดยรวบรวมจากนกวชาการ 35 คน ซงใน 25 คน มมมมองทเปนพนฐานจากความคดเหนทไมไดมงเนนไปยงทฤษฎของตวเอง ซงจากการวเคราะหสามารถสรปแนวคดของมอสและคณะ เกยวกบการดแล ม 5 คณลกษณะ คอ 1. การดแลเปนคณลกษณะทมอยในตวมนษย (human trait) ซงเปนธรรมชาตทมอยในตวมนษย และเปนสงสาคญททาใหมนษยชาตดารงอยได 2. การดแลเปนเรองของศลธรรมจรรยา (moral imperative or ideal) เปนพนฐานความคดทางอดมตหรอหรอหลกทางศลธรรมทางการพยาบาล เปนการคงไวซงศกดศรและความผาสกของมนษย 3. การดแลแบบเปนเรองของอารมณความรสก (affect) ทบงบอกถงความหวงใย ใหความสนใจเอาใจใส ใหการปกปอง เปนความรสกทเปนสงดลใจ หรอแรงกระตนในการปฏบตการพยาบาล ซงเปนสงแรกทกอใหเกดความใกลชดและสมพนธภาพทดระหวางพยาบาลและผปวย 4. การดแลเปนเรองของความสมพนธภาพระหวางบคคล (interpersonal relationship) ซงความสมพนธระหวางพยาบาลและผปวยเปนสงสาคญสาหรบการดแล เพราะความรสกและพฤตกรรมตาง ๆ ทเกดขนขณะใหการปฏบตการพยาบาลระหวางพยาบาลและผปวย การแสดงถงการยอมรบผปวย ความผกพน สนใจ หวงใยผปวย คอ การดแลทมคณภาพทพยาบาลใหกบผปวย

24

5. การดแลเปนเรองการการบาบดรกษา (therapeutic intervention) การใหการพยาบาลเพอการรกษาพยาบาลทเฉพาะเจาะจง ซงเปนสงจาเปนสาหรบการปฏบตการดแล เชน การรบฟงผปวยอยางตงใจ การสอนผปวย การสมผส การอยเปนเพอน ความสามารถของพยาบาล การดแลทเหมาะสม รวมทงการรบรความตองการการดแลของผปวย นกวชาการในประเทศไทย ไดใหความหมายของการดแลแบบเอออาทร สอดคลองกบนยามดงกลาวขางตน โดยสวล (2553) กลาววา ความเอออาทรเปนสงสาคญของความสมพนธระหวางพยาบาลกบผปวย ความเอออาทรคลายคลงกบการทาใหอบอนใจแตมความหมายลกซงกวา ซงเกดขนจากการตระหนกถงคณคาของบคคล ความเขาใจในชวตมนษย และกอใหเกดความปรารถนาทดตอกน ความรสกเอออาทรตอกนระหวางบคคลเปนความรสกทยากแกการอธบาย และการแสดงออกของความเอออาทร คอ ความออนโยน ความเคารพตอการเปนตวของตวเองของผปวย ความหวงใย การปฏบตหนาทดวยความเอออาทรกอใหเกดความรสกคนเคย เปนกนเอง และอบอนใจแกผปวย สวนฟารดา (2541) กลาววา การปฏบตการพยาบาลโดยมความร ทกษะ ปฏบตการดแล และสรางสมพนธภาพระหวางบคคลควบคกนไป แสดงออกงความรกในเพอนมนษย เขาใจธรรมชาตของมนษย และใหความเคารพในสทธมนษยชน ปฏบตการพยาบาลดวยความเมตตาปราณ ไมทอดทงเหมอนผไรคา จากนยามดงกลาวขางตน ในการศกษาครงนผวจยสนใจศกษาการดแลแบบเอออาทรทแสดงออกถงพฤตกรรมแบบเอออาทรทเปนคณลกษณะประจาตวของพยาบาลหองผาตด ซงตอมาโรช (Roach, 2002) ไดพฒนาแนวคดการดแลแบบเอออาทรในมตของคณลกษณะประจาตวของพยาบาล โดยไดใหความหมายของการดแลเอออาทรไววาเปนการดแลเอาใจใสซงแสดงถงคณลกษณะของมนษยเชนกน มนษยมความสามารถในการดแลซงกนและกน เพอมงใหบคคลอนมความเปนอยทด การแสดงออกของการเอาใจใส ประกอบดวย 6 ดาน คอ ความเมตตา-กรณา (compassion) ความสามารถ/สมรรถนะ (competence) การสรางความเชอมน (confidence) ความยดมนในคณธรรม- จรยธรรม (conscience) ความยดมนผกพนตอการดแล (commitment) การแสดงออกอยางเหมาะสม (comportment) สอดคลองกบการใหความหมายของสมจต (2537) ทกลาววา การดแลแบบเอออาทรเปนการกระทาเพอตอบสนองความตองการของผปวย ในลกษณะทเปนการกระทาตอรางกายของผรบ บรการในกจกรรมตาง ๆ เปนการใชเครองมอและใชเทคนคตาง ๆ อยางมประสทธภาพ เปนการกระทาทแฝงไปดวยความรสกนกคดทางดานอารมณ และเจตคตทพยาบาลรวมรสกกบผปวยโดยพยาบาลมความเหนอกเหนใจ เขาใจผปวยในฐานะปจเจกบคคล และเปนการปองกนระมดระวงเพอใหมการกระทาทถกตอง ตลอดจนคอยปกปองอนตรายตางๆทอาจเกดขนกบผปวย/ผรบบรการ และในการวจย

25

ครงนผวจยเลอกใชคาวา การดแลอยางเอออาทร เนองจากเหนวามความหมายชดเจน ลกซง และอธบายไดครอบคลมตอบรบททางการพยาบาลหองผาตดมากกวาคาอนๆ จากความหมายของการดแลแบบเอออาทรขางตน จงสรปไดวาการดแลแบบเอออาทรเปนศาสตรทสาคญของวชาชพการพยาบาลเพอตอบสนองความตองการของผปวย ซงเปนการกระทาตอรางกายผปวยโดยแสดงออกถงความมเมตตา กรณา การเอาใจใส ดแลชวยเหลอกนทงทางสหนา ทาทาง คาพด การกระทาทแสดงถงคณคาเชงบวกทางจตใจ เขาใจความรสกของผอนทมสมพนธภาพ มความเปนมตร ทาใหเกดความรสกอบอนใจ เปนกนเอง ซงเปนความรสกทเกดรวมกนและสามารถรบรตอกนในสมพนธภาพทเกดขน ทาใหผปวย มสขภาพและมคณภาพชวตทด โดยตระหนกถงความมคณคา ดารงไวซงความเชอและคานยมของบคคลคนนน กรอบแนวคดพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา ความเอออาทรเปนคณธรรมและจรยธรรมของมนษยการดแลแบบเอออาทรเปนหวใจหรอแกนกลางของการพยาบาล ซงแนวคดการดแลแบบเอออาทร ไดรบการพฒนาจากนกปรชญา นกทฤษฎ และนกการศกษามากมาย เรมตงแตแนวคดการดแลในยคของ ฟลอเรนซไนตงเกล (Florence Nightingale) และมการพฒนาเรอยมา ซงในขอบขายของวชาชพพยาบาลแนวคดการดแล คอ พฤตกรรมการปฏบตการพยาบาลใหความชวยเหลอสนบสนน แสดงความรสกรวม ความสนใจเอาใจใสแสดงออกถงความหวงใยตอสภาวะสขภาพและความเปนอยทดของบคคลอนและเปนการแสดงออกถงองครวมของการพยาบาล (ศรรตน, 2543) จากแนวคดทฤษฎของการดแลแบบเอออาทรตาง ๆ จะเหนวาเปนแนวคดในเชงนามธรรมเพอนาไปสการปฏบตการพยาบาล ดงนนสงทจะแสดงถงคณคาของการดแลอยางเอออาทรทแทจรงจงไดแก พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร (caring behaviors) ของพยาบาล ซงเมเยอรรอฟ (Myeroff, อางตามเฉลมศร, 2550) ใหความหมายการดแลเปนกระบวนการชวยเหลอบคคลใหเจรญเตบโตถงระดบทมความพงพอใจหรอเกดความสาเรจแหงตน สามารถดารงชวตอยในสงคมอยางมความสข และมคณคา ซงการพยาบาลจะเปนลกษณะทพยาบาลจะตองมความรก เอออาทร และจรงใจตอผปวย ไดกาหนดพฤตกรรมการดแลไว 8 ประการ คอ 1. ความร (knowledge) หมายถง ผทใหการดแลตองมความรเกยวกบบคคลทจะใหการดแล คอ รจกบคคลนน และรวธการทจะใหการชวยเหลอ 2. ความจรงใจ (honesty) หมายถง ผใหการดแลมความเตมใจและแสดงออกถงความรสกทแทจรงแหงตนทจะใหชวยเหลอบคคล

26

3. ความไววางใจ (trust) หมายถง ผใหการดแลและบคคลทรบการดแล ตองมสมพนธภาพทดตอกน คอ มความไววางใจซงกนและกน 4. ความออนนอมถอมตน (humbility) หมายถง ความรสกออนนอมจะทาใหผดแลเรยนรสงตางๆ จากผรบการดแล อกทงทาใหไมเกดการใชอานาจกบผรบการดแล 5. ความอดทน (patience) หมายถง ผใหการดแลตองมความอดทนเพอเปดโอกาสใหผรบการดแลไดคดและตดสนใจดวยตนเอง ใหเขาไดพฒนาศกยภาพของตนเอง 6. ความหวง (hope) หมายถง การมองไปในอนาคต เพอเปนแรงกระตนใหผดแลมการปฏบตอยางมเปาหมายและตอเนอง 7. ความกลาหาญ (courage) หมายถง การปฏบตบนพนฐานของจรยธรรม เพอปกปองศกดศรและสทธของบคคล

8. การเลอกแนวทางในการชวยเหลอบคคล (alternative rhythms) หมายถง ผใหการดแลตองมการมองปญหาจากหลายแนว มการประเมนผลการดแล ปรบปรง และเลอกวธการทเหมาะสมอยเสมอ

จากการทบทวนวรรณกรรม ผวจยพบวามทงบทความวชาการและงานวจยทเหนวาการดแลเปนองคประกอบทสาคญทตองอยคกบการปฏบตการพยาบาล ซงกลาวถงลกษณะการดแลพยาบาลทพงกระทาโดยแสดงออกมาในลกษณะพฤตกรรมการดแล ตวอยางบทความวชาการ เชน พะยอม (2539) กลาววา การดแลเปนวถทางทพยาบาลปฏบตในการใหบรการแกเพอนมนษย เพอไปสเปาหมายการมสขภาพและคณภาพชวตทด สอดคลองกบสวล (2553) กลาววา พยาบาลพงปฏบตตอผปวยในฐานะทมนษยพงปฏบตตอกน โดยมองคประกอบทสาคญในการปฏบตหนาทของพยาบาลในทนหมายถงองคประกอบในดานความเปนศลปะของวชาชพพยาบาลทมพนฐานอยบนจรยธรรม โดยแสดงออกในลกษณะของพฤตกรรมการดแลในรปแบบตาง ๆ สาหรบงานวจยกพบวาการดแลของพยาบาลโดยการปฏบตกจกรรมตาง ๆ ตอผปวยอยางชดเจน เชน การแสดงออกถงการเอาใจใส เปนหวงเปนใย ใหคณคา และการพทกษสทธผปวย ลวนเปนสงสาคญทจะเสรมสรางความเปนวชาชพพยาบาลใหสมบรณยงขน รวมไปถงทาใหผปวยยอมรบ พงพอใจในการบรการ และเชอถอในพยาบาลวชาชพอยางแทจรง อยางไรกดการแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลของพยาบาลจากบทความวชาการและงานวจยขางตน สามารถอธบายลกษณะการดแลของพยาบาลทพงมและนาไปสการปฏบตการพยาบาลกบผปวย ซงเปนลกษณะสวนบคคลของผดแลทจะแสดงออกใหผรบการดแลรบรได (ตาราง 1)

27

ตาราง 1 พฤตกรรมการดแล

พฤตกรรม การดแล

พยอม, 2539

สวล, 2553 Boyle, 2005 Westerling & Bergbom, 2008

Lindwall & von Post, 2008

ความร √ √ √ √ √

ความจรงใจ √ √ √ √

ความไววางใจ √ √ √ √ √

ความออนนอมถอมตน √ √ √

ความอดทน √ √ √ √ √

ความหวง √ √

ความกลาหาญ √ √ √ √ √

การเลอกแนวทางในการชวยเหลอบคคล

√ √ √ √

นกทฤษฎการดแลเชงวฒนธรรม ซงเปนทฤษฎพยาบาลตางวฒนธรรมในทน คอไลนนเจอร (Leininger, อางตามกสมา, 2545) เสนอวาการดแลเพอนมนษย เปนปรากฏการณสากลเพอการอยรอดของมนษยชาต สาหรบการพยาบาลการดแลเปนหวใจสาคญ เปนการปฏบตกจกรรมเพอการชวยเหลอ การสนบสนนคาจน การอานวยความสะดวก และการสรางความสามารถ ใหกบบคคล หรอกลมตามความตองการทแสดงออก เพอปรบปรงหรอรกษาไวซงความมสขภาพด นาไปสแนวทางการดาเนนชวตทผาสก ไลนนเจอร กลาววา บคคล ครอบครว และชมชนอยภายใตโครงสรางของสงคมวฒนธรรม และสงแวดลอม การปฏบตการดแลมแบบแผนในแตละวฒนธรรมทจะแตกตางกนออกไป ระบบบรการสขภาพเปนระบบทมแบบแผนเฉพาะของการปฏบตวชาชพ คอมวฒนธรรมเฉพาะ ซงจะมลกษณะการดแลทแตกตางกนไป จากระบบการดแลของประชาชนผรบบรการหรอการดแลพนบาน การใหบรการสขภาพทบรรลเปาหมายจะตองเปนการดแลทมความสอดคลองทางวฒนธรรมของทงระบบพนบาน และระบบของวชาชพ ซงการพยาบาลจดเปนบรการวชาชพทประสานอยระหวางระบบบรการของวชาชพการแพทยแผนปจจบน และระบบการดแลพนบาน เพอใหผรบบรการ

28

บรรลเปาหมาย การมสขภาพด และมความพงพอใจ จงมวธการปฏบตการพยาบาล 3 ประการ เพอ ใหการดแลทมความกลมกลนสอดคลองทางวฒนธรรมทง 2 ระบบ ซงไดแก 1. การคงไวซงแบบแผนของวฒนธรรมพนบาน 2. การปรบเขาหากนระหวางแบบแผนวฒนธรรมการดแลพนบานและวชาชพ 3. การปรบเปลยนโครงสรางเพอพฒนาแบบแผนวฒนธรรมการดแลขนใหม การดแลเปนพฤตกรรมการบรการในรปแบบของการบรการมนษยตอมนษย (human to human service) ซงวทสน (Watson, อางตามเฉลมศร, 2550) กลาววา คอ พฤตกรรมทเขาใจมนษยเปนอยางด เปาหมายของการพยาบาลตามทฤษฎการดแลมนษย ใหบคคลมภาวะทางดลยภาพของกายจตและวญญาณ ซงกอใหเกดความรการเหนคณคา และการดแลเปนพฤตกรรมใหความชวยเหลอแกผใชบรการ กระบวนการดแลเกดขนเมอมปฏสมพนธระหวางพยาบาลและผใชบรการในสถานการณทบคคลทงสองเขาถงจตใจกน มการรบรตรงกนในการตดสนใจเลอกปฏบตสงทดและเหมาะสมทสดในสถานการณนน เพอตอบสนองความตองการทางสขภาพของผรบบรการ จงเปนการทางานรวมกนอยางเสมอภาค ซงกระบวนการดแลทจะทาใหเขาถงจตใจกนตองอาศยปจจยการดแล 10 ประการ ไดแก 1. สรางระบบคานยมทเหนแกประโยชนของคนอนและมเมตตาตอเพอนมนษย 2. สรางความเชอมนศรทธาและความหวง 3. การเสรมสรางใหมความไวตอความรสกของตนเอง 4. พฒนาความไววางใจ เพอเปนพนฐานของการสรางสมพนธภาพในการชวยเหลอเพอนมนษย 5. สงเสรมและยอมรบการแสดงความรสกของผปวย/ผรบรการ ทงทางบวกและทางลบ 6. ใชกระบวนการดแลในการแกปญหาอยางสรางสรรคและเปนระบบ 7. สงเสรมการสอน การเรยนรเขาถงบคคลในการปฏบตการพยาบาล 8. สนบสนน ปกปอง และแกไขสงแวดลอมทงทางดานกายภาพ จต สงคม และจตวญญาณ 9. ชวยเหลอเพอตอบสนองความตองการของมนษย 10. ยอมรบความเชอ จตวญญาณ และโลกทศนของแตละบคคล การดแลเอออาทร เปนกระบวนการทเกยวของกบการเอาใจใสดแล ปกปอง คมครอง สนบสนน สงเสรม และใหกาลงใจจดกระทาโดยบคคลซงมความรบผดชอบ และมพนธะสญญาตอบคคลอน โดยตระหนกถงคณคา ความเชอ และคานยมของบคคลนน ซงประกอบดวยกจกรรมการดแลเอออาทร 5 ดาน ไดแก (Swanson, อางตามพศสมยและศรเวยงแกว, 2551) 1. การรจกผปวยในฐานะบคคลคนหนง (knowing) เปนพฤตกรรมทพยาบาลแสดงออกใหผปวยรบรวาพยาบาลมความเขาใจในเหตการณขณะทเปนอย ใหการดแลโดยยดผปวยเปนศนยกลางม

29

การประเมนปญหาของผปวยอยางละเอยด รอบคอบและครอบคลม ยอมรบความแตกตางของแบบแผนการดาเนนชวตของผปวยแตละคน และมงมนทจะคนหาสาเหตและแนวทางแกไขปญหา เพอใหผปวยไดรบการดแลอยางมประสทธภาพ 2. การเฝาดแลผปวยอยเสมอ (being with) เปนพฤตกรรมทพยาบาลแสดงออกใหผปวยรบรวาพยาบาลมความหวงใยและอยเคยงขางผปวยเสมอ รวมรบรอารมณ ความรสก และรบฟงปญหาของผปวย และไมทาใหผปวยเกดความรสกวาตนเปนภาระของพยาบาล 3. การชวยเหลอทากจกรรมตางๆ (doing for) เปนการชวยเหลอกระทากจกรรมตางๆ ใหครอบคลม และตรงตามความตองการของผปวยในกจกรรมทผปวยไมสามารถกระทาไดดวยตนเอง เพอใหผปวยไดรบความสขสบาย ไมเกดอนตราย และภาวะแทรกซอนตางๆรวมถงการเคารพในคณคา เกยรตและศกดศรของผปวยอยางสมาเสมอ 4. การสนบสนนใหผปวยมความสามารถ (enabling) เปนการชวยเหลอสนบสนนใหผปวยไดลงมอกระทาในสงทเหมาะสมกบสถานการณของผปวยโดยการใหขอมล และเสนอทางเลอกทผานการไตรตรองอยางรอบคอบ เพอเสรมสรางศกยภาพของผปวยทมอยใหเพมพนยงขน และใหขอมลปอนกลบในทางสรางสรรคและเปนจรงเปนระยะ ๆ อยางสมาเสมอ 5. การดารงไวซงความเชอและศรทธาของผปวย (maintaining belief) เปนพฤตกรรมทพยาบาลแสดงออกใหผปวยรบรวาพยาบาลคงไวซงความเชอ ความศรทธา และความหวงทผปวยมอย โดยการใหมมมองทางบวกและสงเสรมใหผปวยมองโลกในแงดตามสภาพทเปนจรง ซงจะทาใหผปวยเกดความพงพอใจมความหวงและมความสข สามารถเผชญกบสถานการณตางๆ ทเกดขนไดอยางมความหมาย ทงนพยาบาลตองเคารพในสทธสวนบคคลของผปวย ถงแมบางครงความเชอและความศรทธาอาจแตกตางกบผปวย โรช (Roach, 2002) ปราชญทางการพยาบาลชาวแคนาดาศกษาวจยเชงคณภาพและพฒนาทฤษฎฐานราก (grounded theory) เกยวกบการดแลอยางเอออาทรไดอธบายวา การดแลแบบ เอออาทรเปนคณลกษณะทอยในวถของความเปนมนษย (human mode of being) และมความจาเปนตอพฒนาการของมนษย โดยมนษยจะมความสามารถในการดแลซงกนและกน วชาชพพยาบาลเปนวชาชพของผทมความสามารถในดแลบคคลอน และบทบาทหนาทนมการดแลเปนหวใจหลก โดยแสดงออกเปนรปธรรม คอ พฤตกรรมทแสดงออกถงการดแลแบบเอออาทร โรชไดกาหนดคาสาคญในการดแลไวโดยเนนหลกการสรางสมพนธภาพระหวางพยาบาลและผปวยในการชวยเหลอใหผปวยเกดความสขสบาย ปลอดภย เกดความพงพอใจในชวต กลาวถงคณสมบตทจาเปนของผทจะสามารถใหการดแลแบบเอออาทร ไว 6 ลกษณะ และเรยกคณลกษณะเหลานยอๆวา 6 C's ประกอบดวย

30

1. ความเมตตา-กรณา (compassion) เปนคณสมบตทสะทอนถงความตระหนกของบคคลทสงมชวตพงมตอเพอนมนษยและสงมชวตอนๆ หมายถง ความรสกเหนอกเหนใจ เขาถงและมสวนรวมแลกเปลยนในเวลาทผอนมความสข เสยใจ เจบปวด หรอประสบความสาเรจ ความเมตตา-กรณานแสดงออกไดโดย “การอยเปนเพอน” อยาง “ตงใจจรง” เปนคณสมบตประจาตว ไมสามารถจดหาหรอคานวณเปนตวเลขได 2. ความสามารถ/สมรรถนะ (competence) เปนสภาวะทบคคลมความรความสามารถในการตดสนใจ ทกษะ พลง ประสบการณ และแรงจงใจในการทางาน เพอใหบรรลความตองการทแสดงถงความรบผดชอบตอวชาชพ สภาวะดงกลาวชวยใหบคคลสามารถใหการดแลแบบเอออาทร สามารถแกไขปญหาและใหการดแลทตอบสนองความตองการของผปวยใหครอบคลมทงรางกาย จตใจ สงคม จตวญญาณ 3. การสรางความเชอมน (confidence) เปนคณสมบตทแสดงความมนใจในการปฏบตการดแลในการสงเสรมความเชอมนและความไววางใจของผปวย โดยการสรางสงแวดลอม เพอสงเสรมสนบสนนสมพนธภาพ การสอสาร ใหขอมล การใหความหวงและใหกาลงใจกบผปวย 4. ความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม (conscience) เปนคณสมบตทแสดงถงการดแลอยางมศลธรรมโดยคานงถงการปกปองสทธผปวยตามความเสมอภาค ยตธรรม เขาใจถงความเชอ ความแตกตางทางความคด วฒนธรรมของผปวย ยอมรบการตดสนใจของผปวย 5. ความยดมนผกพนตอการดแล (commitment) เปนคณสมบตทมการดแลโดยแสดงออกถงการกระทาตามบทบาท ภาระหนาท ความรบผดชอบในการดแลผปวยดวยความเตมใจ ตงใจ 6. การแสดงออกอยางเหมาะสม (comportment) เปนคณสมบตทมโดยการแตงกายถกตองตามระเบยบ สะอาด เรยบรอย กรยาสภาพ นาเสยงออนโยนใชคาสภาพ เปนเอกลกษณทดท แสดงออกถงการตงใจดแล ใหผปวยรสกอบอนใจ มนใจในการดแล การปฏบตการพยาบาลและการบรการผาตดทมคณภาพ เพอใหบรรลเปาหมายของโรงพยาบาลและตรงตามความตองการของสงคมทมการเปลยนแปลงนน พยาบาลหองผาตดจาเปนตองดารงไวซงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรโดยแสดงออกถงความมเมตตา กรณา การเอาใจใส ดแลชวยเหลอกนทงทางสหนา ทาทาง คาพด การกระทาทแสดงถงคณคาเชงบวกทางจตใจ เขาใจความรสกของผอนทมสมพนธภาพ มความเปนมตร สามารถใหการดแลอยางมประสทธภาพ ทาใหเกดความรสกอบอนใจ คนเคย เปนกนเอง ซงเปนความรสกทเกดรวมกนและสามารถรบรตอกนในสมพนธภาพทเกดขน เพอใหผปวยพงพอใจตอบรการของหองผาตดในภาพรวมและสอดคลองกบความเปลยนแปลงตามความคาดหวงของสงคม ซงเปนการศกษาพฤตกรรมการแดงออกถงการดแลแบบ

31

เอออาทรของพยาบาลหองผาตด เกยวกบ ความร ความสามารถ ทกษะ เจตคต ตลอดจนบคลกลกษณะในการปฏบตการพยาบาลอยางมประสทธภาพ ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรเปนการกระทาตอรางกายผปวยโดยแสดงออกถงความมเมตตา กรณา การเอาใจใสดแล ซงสามารแสดงออกทางสหนา ทาทาง คาพด เปนการกระทาทแสดงถงคณคาเชงบวกทางจตใจ มสวนเกยวของกบปจจยหลายดาน จากการทบทวนวรรณกรรมผวจยพบวามปจจยสาคญทอาจสงผลตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาล ไดแก ปจจยสวนบคคล เปนคณลกษณะทแสดงความเปนเอกลกษณเฉพาะของบคคลซงจะมความแตกตางกนในแตละบคคล และเปนสาเหตภายในทผลกดนใหบคคลแตละบคคลมพฤตกรรมการดแลทแตกตางกน และปจจยเหลานไดแก อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร และความมนคงทางอารมณ ปจจยดานสงแวดลอม หมายถง เงอนไขของเหตการณหรอลกษณะของสงแวดลอมนอกตวบคคล ทมผลตอพฤตกรรมการดแลไดแก บรรยากาศองคกร ในทนคอบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด ดงน ปจจยสวนบคคล อาย จากการทบทวนวรรณกรรมมผศกษาวจย พบวา อายมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลผปวยแบบเอออาทรของพยาบาลวชาชพดงจะเหนไดจากการศกษาของอารญา (2552) เรองพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรตามการรบรของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลแพร พบวา พยาบาลกลมทมอายแตกตางกน มคะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรตามการรบรของพยาบาลวชาชพแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยคะแนนเฉลยการรบรพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรจะเพมขนตามอาย กลมอาย 41 ป ขนไป มการรบรพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรสงกวากลมอาย 20-30 ปแสดงวาพยาบาลวชาชพทมอายมาก มการรบรพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรสงกวาพยาบาลวชาชพทมอายนอยกวา ซงสอดคลองกบการศกษาของวกญญาและวภาพร (2555) ศกษาปจจยทมอทธพลตอการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตดโรงพยาบาลศนยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวา อายมความสมพนธทางบวกในระดบตากบ การปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (r = .16) แสดงวาคนทมอายมากกวายอมจะมประสบการณมากกวาคนทมอายนอย ดงนนพยาบาล

32

วชาชพหองผาตดทมอายมากกวาจงเปนผทมทกษะในการปฏบตงานสงและสามารถปฏบตงานตามบทบาททแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลผปวยไดดกวาพยาบาลวชาชพหองผาตดทมอายนอยกวา จากงานวจยขางตน พบวา อาย มการสนบสนนความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลของพยาบาลแตลกษณะความสมพนธคอนขางตา แสดงถงพยาบาลทมอายมากจะมการรบรพฤตกรรม การดแลผปวยแบบเอออาทรสงกวาพยาบาลทมอายนอยกวา ทงนอาจเนองมาจากการดแลผปวยแบบเอออาทรเปนการปฏบตหนาททมใชเพยงแตความรเทานนถงจะทาใหพยาบาลสามารถอธบายไดถงสภาพและลกษณะของผปวยแตละคน แตตองมาจากการตระหนกรตนเอง ความเขาใจในธรรมชาตและการเปลยนแปลงของชวต ความสาคญของการดแลทมความเมตตา ความเอออาทรตอกน จงกอใหเกดการตดสนใจเลอกวธการปฏบตการดแลตอผปวยไดอยางองครวม ระดบการศกษา จากการจากการทบทวนวรรณกรรมมผศกษาวจย พบวา ระดบการศกษามความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลผปวยแบบเอออาทรของพยาบาลวชาชพดงจะเหนไดจากการศกษาของ วกญญาและวภาพร (2555) ศกษาปจจยทมอทธพลตอการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตดโรงพยาบาลศนยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 284 คน พบวา ระดบการศกษา มความสมพนธทางบวกในระดบตากบการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตด อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (r = .14) แสดงวาบคคลทไดรบการศกษาสงยอมมสตปญญาในการพจารณาสงตางๆ อยางมเหตผล สอดคลองกบการศกษาของอชญาและนงนช (2542) ศกษาพฤตกรรมการดแลผปวยตามการรบรของพยาบาลและผใชบรการ พบวา พยาบาลวชาชพ (N = 128) มคะแนนเฉลยการรบรพฤตกรรมการดแลผปวย (M = 175.12, SD = 19.47) สงกวาพยาบาลเทคนค (N = 64) (M = 167.69, SD = 15.88) อยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) ผลการศกษาดงกลาวแตกตางจากการศกษาของปราณและวราภรณ (2554) ศกษา พฤตกรรมการดแลเดกปวยระยะสดทายของพยาบาลประจาหอผปวยเดกทวไปและหอผปวยเดกวกฤตจานวน 70 คน พบวา ระดบการศกษาในพฤตกรรมการดแลเดกปวยระยะสดทายไมมความแตกตางกน อาจเนองมาจากกลมตวอยางสวนใหญมการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา รวมทงเปนพยาบาลระดบเชยวชาญ ซงบคคลเหลานจะมทกษะในการแสวงหาขอมล และกลมตวอยางทมระดบการศกษาปรญญาโทมจานวนนอย ซงไมเพยงพอในการอธบายผลของการศกษาได อกทงรปแบบการเรยนการสอนทเปลยนแปลงไปจากอดต มการดแลดวยหวใจความเปนมนษย มความเปนองครวม เนนการทางานเปนทม มการสอสาร การแลกเปลยนประสบการณเกยวกบประเดนสาคญในการดแลเดกปวยระยะสดทายระหวางพยาบาลในทมทใหการดแลมากขน

33

จากงานวจยขางตน พบวา ผลการศกษาเกยวกบระดบการศกษาไมไดมทศทางเดยวกนมทงลกษณะความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลคอนขางตาจนถงไมมความสมพนธกน ซงระดบ การศกษาอาจจะเปนปจจยหนงททาใหบคคลมการแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลในความเปนวชาชพไดเชนกน ประสบการณการปฏบตงาน ผทมประสบการณในการปฏบตงานมากจะเปนผทมความเขาใจตอสถานการณตางๆ มความยดหยนในการปฏบตงาน มผลตอการแสดงพฤตกรรมการดแลเนองจากประสบการณในการปฏบตงาน (Brunton & Beaman, 2000) จะทาใหเกดความชานาญ สามารถนาความคดรวบยอดทเคยไดรบจากประสบการณตาง ๆ มาใชในการประเมน วเคราะหสถานการณ วนจฉยปญหา และดาเนนการแกไขปญหา สวนผทมประสบการณในการปฏบตงานนอย อาจทาใหขาดความเชอมนในตวเอง และมกจะขาดความเขาใจในสภาพการปฏบตงานทงดานความร ทกษะ ซงสงผลตอการแสดงพฤตกรรมการดแลตอผปวยได จากการทบทวนวรรณกรรมมผศกษาวจย พบวา ประสบการณการปฏบตงาน มความ สมพนธกบพฤตกรรมการดแลผปวยแบบเอออาทรของพยาบาลวชาชพ ดงจะเหนไดจากการศกษาของปยาภรณและคณะ (2554) ศกษาปจจยคดสรรคณลกษณะทสอดคลองกบหลกอทธบาทสกบพฤตกรรมบรการของพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลเอกชน พบวา ประสบการณในการปฎบตงาน มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมบรการอยางมนยสาคญทางสถต (r = .33, p > .05) ซงกลมตวอยางเกนกวาครงหนง คดเปนรอยละ 56.7 มประสบการณการทางานสงกวา 5 ป มอายเฉลย 31.58 ป ดงนนประสบการณการทางานทมากขนทาใหเกดพฤตกรรมบรการจากการเรยนรในการปฏบตงาน เกดการฝกฝนทกษะในการใหบรการตลอดเวลา มผลใหมการควบคมพฤตกรรมทไมพงประสงค และปรบพฤตกรรมทดขนตามมา ซงสอดคลองกบการศกษาของอารญา (2552) ซงศกษาพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรตามการรบรของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลแพร พบวากลมทมประสบการณการปฏบตงานดานการพยาบาลแตกตางกน มคะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลผปวย ระยะสดทายอยางเอออาทรตามการรบรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยกลมทมประสบการณการทางาน 31–40 ป มการรบรพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรสงกวากลมทมประสบการณการทางาน 2-10 ป เชนเดยวกบการศกษาของวกญญาและวภาพร (2555) ศกษาปจจยทมอทธพลตอการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตดโรงพยาบาลศนย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวา ประสบการณการปฏบตงานมความสมพนธทางบวก (r = .20) กบการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาระยะเวลาในการปฏบตงานทแตกตางกนทาใหบคคลมการปฏบตเชงวชาชพทแตกตางกนได ผทม

34

ระยะเวลาในการปฏบตงานนอย อาจทาใหขาดความร ประสบการณและทกษะทางดานการปฏบต ทาใหความสามารถในการปฏบตเชงวชาชพลดลง ดงนนพยาบาลวชาชพหองผาตดทมประสบการณการปฏบตงานมากกวาจงมการปฏบตงานโดยแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลทดกวาผทมประสบการณการปฏบตงานทนอยกวา การศกษาจากตางประเทศกพบวา ประสบการณการปฏบตงานมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลผปวยแบบเอออาทรของพยาบาลวชาชพเชนเดยวกน บรนตนและบแมน (Brunton & Beaman, 2000) สารวจความคดเหนของพยาบาลเวชปฏบต จานวน 200 คน ในรฐอลลนอยส ประเทศสหรฐอเมรกา เกยวกบการรบรพฤตกรรมความเออาทรของตนเอง โดยใชแบบวดพฤตกรรมความเอออาทร (Caring Behvaior Inventory: CBI) ของวลฟและคณะ (Wolf et al., as cited in Brunton & Beaman, 2000) ผลการศกษานพบวา กลมตวอยางมการรบรพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของตนเองในระดบสง คอ มคาเฉลยรายดานระหวาง 5.76-5.86 (คะแนนเตม 6) ระยะเวลาทปฏบตงานมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมความเออาทร (p < .05) กลาวคอ กลมตวอยางทมระยะเวลาปฏบตงานนาน มการรบรพฤตกรรมความเอออาทรโดยเฉพาะในเรองสมพนธภาพทางบวกกบผปวย ผลการศกษาดงกลาวแตกตางจากการศกษาของปราณและวราภรณ (2554) ซงศกษาพฤตกรรมการดแลเดกปวยระยะสดทายของพยาบาล พบวา ประสบการณการปฏบตงานของ พยาบาลทมประสบการณปฏบตงานดานการพยาบาลมากกวามพฤตกรรมการดแลเดกปวยระยะสดทาย โดยรวมไมแตกตางกน อาจเนองมาจากวชาชพพยาบาลไดรบการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม สรางจตสานกในการดแลใหเปนผทมจตเมตตา รกและเอออาทรตอเพอนมนษย จงใหความสาคญและเขาใจถงความตองการโดยสามารถใหการดแลเดกปวยระยะสดทายได จากงานวจยขางตน พบวา ผลการศกษาเกยวกบประสบการณการปฏบตงานไมไดมทศทางเดยวกนมทงลกษณะความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลระดบตาจนถงไมมความสมพนธกน ซงประสบการณการปฏบตงานอาจจะเปนปจจยหนงททาใหบคคลมการแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลในความเปนวชาชพไดเชนกนและควรนามาศกษาซา การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแล การไดรบอบรมถอเปนการพฒนาความรความสามารถในการปฏบตงาน และเปนวธ การเพมขดความสามารถในการปฏบตงานของตนเอง โดยเฉพาะอยางยงการไดรบการการอบรมทเกยวของกบการดแล นอกจากจะชวยใหมขอมลทจะชวยในการตดสนใจวางแผนการดแลสงผลใหพยาบาลปฏบตงานไดอยางราบรนและมประสทธภาพแลวนน ยงทาใหผปวยไดรบการดแลครอบคลมถงดานจตใจและจตวญญาณ

35

จากการทบทวนวรรณกรรมมผศกษาวจย พบวา การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแล มความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลผปวยแบบเอออาทรของพยาบาลวชาชพดงจะเหนไดจากการศกษาของวรยาภรณและคณะ (2546) ศกษาผลการใชกรณศกษาในการสอนทางคลนกทมตอความตงใจกระทาพฤตกรรมจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาลเดกของนกศกษาพยาบาล พบวา คะแนนเฉลยความตงใจกระทาพฤตกรรมจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาลเดกของนกศกษาพยาบาลหลงการสอนในกลมทดลองสงกวากอนสอนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ซงความตงใจกระทาพฤตกรรมจรยธรรมท เกดขนในกลมทดลองนนเปนผลจากการเรยนรจากการสอน โดยใชกรณศกษาการเรยนรจะเกดกบผเรยนไดจะตองมการจดการเรยนการสอนจรยธรรมทางการพยาบาล เพอใหเกดพฤตกรรมทพงประสงค เชน ความสามารถในการควบคมอารมณ สหนาแววตา ถอยคาการกลาวโตตอบโดยไมขดเคองอารมณ การแสดงอาการรบรทนตอบรรยากาศและสถานการณแวดลอม เปนตน ซงการศกษาพยาบาลนนจาเปนตองผลตพยาบาลใหมความร และจรยธรรมใหควบคกนไป คณภาพการพยาบาลตองอาศยความมคณธรรมซงวชาชพทตองการฝกฝน อบรม ดานคณธรรมมความสาคญมากเปนพเศษ ทงนเพราะเปนวชาชพทเกยวกบความเจบและความตายของมนษย ในการปฏบตการพยาบาลนนจะตองตอบสนองความตองการของผปวยโดยเคารพในชวตผปวย ผลการศกษาดงกลาวแตกตางจากการศกษาของวกญญาและวภาพร (2555) ศกษา ปจจยทมอทธพลตอการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตดโรงพยาบาลศนย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวา ประสบการณการไดรบความร/การอบรมเกยวกบการปฏบตงาน ไมมความ สมพนธกบการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตด ซงกลมตวอยางสวนใหญมประสบการณการไดรบความร/การอบรมมระยะเวลาเพยง 1 วน เฉลย 1.6 วน/คน/ป เปนระยะเวลาทนอยมาก หวขอการอบรมไมครอบคลมตามบทบาท ขาดความชดเจนในการถายทอดความร และขาดการตดตามประเมนผลการปฏบตงานภายหลงผานการไดรบความร/การอบรม ทาใหการไดรบความร/อบรมอาจไมมากพอทจะมอทธพลตอการเปลยนแปลงการปฏบตงานได และสอดคลองกบการศกษาของเตอนใจ (2548) เรองปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลย พบวา การไดรบการอบรมเพมเตมไมมความสมพนธกบสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลย จากงานวจยขางตน พบวา ผลการศกษาเกยวกบการไดรบการอบรมทเกยวของกบ การดแลไมไดมทศทางเดยวกนมทงลกษณะความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลถงไมมความสมพนธกน ซงการไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลอาจจะเปนปจจยหนงททาใหบคคลมการแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลในความเปนวชาชพไดเชนกน

36

ความมนคงทางอารมณ ความมนคงทางอารมณ เปนภาวะทบคคลสามารถควบคมอารมณ และสะกดกนอารมณของตนใหอยในสภาพปกต ไมหวนไหวเมอตองเผชญกบปญหาหรอสงรบกวนความสงบสขของอารมณ สามารถปรบตวและปรบอารมณใหเหมาะสมกบสถานการณตางๆทเกดขนไดเปนอยางด มการแสดงออกทางพฤตกรรมทเหมาะสม สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข (วนส, 2549) การทลกษณะการปฏบตงานของหองผาตดทแตกตางจากหอผปวยอน ลกษณะงานทรบเรง และคานงถงความปลอดภยของผปวยเปนหลกในทกระยะของการผาตด เปนงานทตองใชความรบผดชอบสง (ดรณศร, 2542; สชาตาและวาสน, 2552) อาจสงผลใหพยาบาลหองผาตดเกดความเครยดทจะตองมความรบผดชอบสงโดยแสดงออกทางอารมณแตกตางกนได จากการทบทวนวรรณกรรมมผศกษาวจย พบวา ความมนคงทางอารมณ เปนปจจยดานบคคลทสาคญอกประการหนง ซงเปนลกษณะของบคคลทจะสามารถควบคมอารมณของตนเองเมอตกอยในสถานการณความเครยด ดงจะเหนไดจากการศกษาของประเทศไทย ไมพบการศกษาเกยวกบความมนคงทางอารมณทสงผลตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลโดยตรง แตจากการศกษาของอญชล (2550) ศกษาความสมพนธระหวางคณลกษณะของงาน ความฉลาดทางจรยธรรมกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลหองผาตด โรงพยาบาลมหาวทยาลยของรฐ จานวน 322 คน พบวา คณลกษณะของงานมความสมพนธในระดบสงกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญ (r = .60, p < .05 ) กลาววา พยาบาลตองมอารมณทมนคง มวฒภาวะทางอารมณในระดบด จงจะสามารถควบคมจตใจและอารมณไดด ทงนเพราะคณลกษณะของงานหองผาตดมเอกลกษณเฉพาะทแตกตางจากหนวยงานอน มความหลากหลาย หากพยาบาลหองผาตดเขาใจและใหความตระหนกถงความสาคญของคณลกษณะของงานแลวนน จะทาใหสามารถปฏบตงานไดดดวยเชนกน อกทงมรายงานสนบสนนวานาจะมสวนเกยวของกบพฤตกรรมของพยาบาล โดย เตงและคณะ (Teng et al., 2009) พบวาพยาบาลทมความมนคงทางดานอารมณตามโอกาส ทา ใหผปวยไมปลอดภย (beta = .19, t = 2.89, p < .05) โดยตวแปรความปลอดภยของผปวย ถกวดมา โดยการสอบถามพยาบาลวาในรอบปทผานมา เกดเหตการณททาใหผปวยมความเสยงอนตรายบอยเพยงใด (ผวจยไมไดระบวามเหตการณใดบาง) ผลการศกษานแมวาความมนคงทางดานอารมณจะมอานาจในการทานายไมสงมากนก คอ รอยละ 3 ในทางปฏบตหนวยงานทใหบรการดานสขภาพ โดยเฉพาะอยางยงงานหองผาตดยอมไมตองการใหผปวยมความเสยงอนตรายเกดขนเลยแมเพยงครงเดยว ดงนนจงกลาวไดวา ปจจยสวนบคคล ดงกลาวขางตนอาจมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ทมอายแตกตางกนจะมความคดเหนและพฤตกรรมท

37

แตกตางกน การมอายเพมมากขนยอมทาใหเกดการเรยนรและเขาใจในสงตาง ๆ รอบตวเพมมากขนเชนกน การมประสบการณการปฏบตงานทมากขนกทาใหพรอมทจะเผชญปญหา สามารถตดสนใจแกปญหาไดรวดเรวและเหมาะสม หากมระดบการศกษาทสงกมการคดวเคราะหพจารณาสงตาง ๆ อยางเหมาะสมและเปนระบบมากขน พรอมทงมการแสวงหาความรใหม ๆ อยเสมอ อกทงเมอไดรบการการอบรมทเกยวของกบการดแลกจะยงเพมความสามารในการดแลผปวย โดยแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรไดอยางสมบรณ รวมทงการมความมนคงทางอารมณ สามารถควบคมอารมณของตนเมอตกอยในสถานการณความเครยดจากการทางานในหองผาตด และสงผลถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรเชนกน อยางไรกตามจากการศกษาทผานมายงพบวาผลการวจยยงไมสามารถสรปไดชดเจนทงหมดถงความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร จงควรนาปจจยสวนบคคลดงกลาวศกษาซาในกลมพยาบาลหองผาตด ซงนาจะเปน ปจจยทมความสาคญในการสงเสรม ใหพยาบาลหองผาตดมพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรแตกตางกน ปจจยดานสงแวดลอม บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด บรรยากาศเอออาทรของหองผาตดในทน เปนการรบรของพยาบาลเกยวกบบรรยากาศขณะทางานในหองผาตด ซงบรรยากาศองคกรทดจะสงผลใหบคคลมการปฏบตงานและการตดสนใจทดมอทธพลตอแรงจงใจและการปฏบตงานในองคกร อกทงมสวนในการกาหนดพฤตกรรมและทศนคตของบคคลในองคกร (Litwin & Stringer, 1968) และบรรยากาศองคกรเปนตวแปรสาคญทมอทธพลตอทศนคตและพฤตกรรมดานตาง ๆ ของสมาชกภายในองคกร บรรยากาศองคกรทดจะสงผลในเชงบวกตอแรงจงใจในการทางาน ความพงพอใจในงานและพฤตกรรมการทางาน (มนา, 2551; รงรอง, 2553) จากการทบทวนวรรณกรรมพบหลกฐานงานวจยคาดการณความสมพนธระหวางบรรยากาศองคกรและพฤตกรรมการทางานของคนในองคกร โดยมการศกษาของเตอนใจ (2548) ศกษาปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลมหาวทยาลย พบวา บรรยากาศองคกรมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลยอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (r = .32) และการศกษาจากตางประเทศ กพบวาบรรยากาศองคกรมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรเชนเดยวกน มาโนชโลวชช(Manojlovich, 2005) ศกษาเกยวกบปจจยทานายพฤตกรรมการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ ไดแก โครงสรางองคกรทเสรมสรางพลงอานาจ (structural empowerment) และการรบรสมรรถนะ

38

การปฏบตงานของพยาบาล โดยการสงแบบสอบถามไปยงพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในรฐมชแกน ประเทศสหรฐอเมรกา จานวน 500 คน ไดรบแบบสอบถามกลบคนมา 364 ชด แตทสามารถใชในการวเคราะหขอมลม 251 ชด ผลการศกษาพบวาโครงสรางองคกรทเสรมสรางพลงอานาจ มอทธพลโดยตรงและโดยออมผานการรบรสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาลตอพฤตกรรมการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ สวนการรบรสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาล ไมมอทธพลโดยตรง ผลการศกษานสะทอนใหเหนวาปจจยดานสงแวดลอมโดยเฉพาะอยางยงปจจยดานองคกร มผลโดยตรงตอพฤตกรรมของผปฏบตงานในองคกรนน ๆ ซงสอดคลองกบการศกษาของซลเทล (Sleutel, 2000) ศกษาปจจยดานองคกรทมผลตอการปฏบตการพยาบาล พบวา บรรยากาศองคกรมอทธพลตอการกระทาและพฤตกรรมของบคคลในองคกร ซงบรรยากาศองคกรนจะสะทอนใหเหนถงการรบรของบคคลในองคกร เกยวกบนโยบาย วธปฏบต และขนตอนไปสการบรรลเปาหมายในองคกร เครองมอประเมนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบเครองมอประเมนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรบรรยากาศเอออาทรขององคกรตาง ๆ และความมนคงทางอารมณซงผวจยสามารถนามาใชตอยอดในงานวจยครงน พบวามดงน 1. บรรยากาศเอออาทร จากการทบทวนวรรณกรรมผวจยไมพบเครองมอทใชวดบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดโดยตรง แตมรายงานการสรางแบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรขององคกรของฮวจส (Hughes, 2009) เพอใชในสถาบนการศกษาพยาบาล โดยฮวจสเชอวาการพฒนานกศกษาพยาบาลใหมพฤตกรรมความเอออาทรนน นกศกษาตองอยในสงแวดลอมหรอองคกรการเรยนรทมความเอออาทรตอกนระหวางอาจารยพยาบาลและนกศกษาพยาบาล ถาบคคลใดไมไดรบความ เอออาทรกยากทบคคลนนจะแสดงความเอออาทรตอผอน เชนเดยวกบการศกษาทางการพยาบาล หากนกศกษาพยาบาลไมไดรบความเอออาทรจากอาจารยพยาบาล นกศกษากไมอาจแสดงความ เอออาทรตอผปวยไดเชนกน แสดงใหเหนวา “อาจารยพยาบาล” ในฐานะผใกลชดกบนกศกษาพยาบาลมากทสด จงเปนผทเหมาะสมทสดในการเปนแมแบบทดและสามารถปลกฝงพฤตกรรมเอออาทรใหกบนกศกษาในระหวางทนกศกษาอยในความรบผดชอบของตนเองได ฮวจสเสนอแนวความคดนเพอใชในการพฒนาพฤตกรรมความเอออาทรของนกศกษาพยาบาล โดยฮวจสใชแนวคดของนอดดงส ซงเปนผทใหความสาคญกบการออกแบบหลกสตรการเรยนการสอนเพอพฒนาศลธรรม จรรยาแกนกเรยนและนกศกษาในระดบวทยาลย-มหาวทยาลย ฮวจสเชอวา

39

การทผเรยน คอนกศกษาพยาบาลจะมพฤตกรรมความเอออาทรไดนน เขาจะตองอยในสงแวดลอมหรอองคกรการเรยนรทมความเอออาทรตอกนระหวางอาจารยพยาบาลและนกศกษาพยาบาล โดยสงแวดลอมดงกลาวมลกษณะบรรยากาศ 4 แบบคอ การเปนแมแบบ (modeling) การสนทนา (dialogue) การปฏบต (practice) และการยนยน-สรางความมนใจ (confirmation) การเปนแมแบบ ในความหมายของฮวจส คอ บรรยากาศทอาจารยพยาบาลมพฤตกรรมทสามารถเปนแมแบบในการขดเกลาพฤตกรรมของนกศกษา การสนทนา หมายถง บรรยากาศการพดคยแลกเปลยนขอคดเหนระหวางอาจารยและนกศกษา การปฏบต คอ ประสบการณตรงทนกศกษาพบระหวางการฝกปฏบตงาน และการยนยน-สรางความมนใจ เปนบรรยากาศทอาจารยแสดงบทบาทเปนผสรางความมนใจใหนกศกษาเหนศกยภาพของตนเองและรสกภาคภมใจทจะเปนพยาบาลทดตอไปในอนาคต ผวจยจงปรบใชแนวความคดของฮวจส แตเปลยนมมมองจากองคกรทเปนสถาบนการศกษา มาเปนมมมองขององคกรฝายบรการ ในทนคอ ฝายงานหองผาตดซงมผบรหารงานในหองผาตดทกระดบรวมถงพยาบาลอาวโส เทยบไดกบอาจารยพยาบาลในสถาบนการศกษา และพยาบาลหองผาตดเทยบไดกบนกศกษาพยาบาล ฮวจสพฒนาเครองมอวดบรรยากาศองคกรทเอออาทร (Organizational Climate for Caring: OCCQ) ขนโดยใชขอมลจากการสมภาษณนกศกษาพยาบาล 10 คน จากโรงเรยนพยาบาล 5 แหง โดยใหนกศกษาเลาถงบรรยากาศทเกดขนขณะทนกศกษามปฏสมพนธกบอาจารยพยาบาล โดยฮวจส ไดนาแนวความคดของนอดดงส (Noddings, as cited in Hughes, 2009) เกยวกบความเอออาทรในดานการจดการศกษามาใชในการสรางแบบสอบถาม OCCQ ประกอบดวย บรรยากาศดานการมแมแบบ 14 ขอ ซงเนนพฤตกรรมทอาจารยพยาบาลสามารถเปนแมแบบ ในการขดเกลาพฤตกรรมของนกศกษา บรรยากาศการสนทนา 9 ขอ เนนการพดคยแลกเปลยนขอคดเหนระหวางอาจารยและนกศกษา บรรยากาศดานการปฏบต 9 ขอ เปนประสบการณตรงทนกศกษาพบระหวางการฝกปฏบตงาน และบรรยากาศดานการยนยน-สรางความมนใจ 7 ขอ เปนบรรยากาศทอาจารยแสดงบทบาทเปนผสรางความมนใจใหนกศกษาเหนศกยภาพของตนเอง และรสกภาคภมใจทจะเปนพยาบาลทดตอไปในอนาคต รวมจานวนทงหมด 39 ขอ เครองมอ OCCQ นใชรปแบบการตอบแบบสอบถามเปนแบบประเมนคา 6 ระดบ โดยใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนตอขอคาถามแตละขอตงแต ไมเหนดวยอยางยง (1 คะแนน) ถง เหนดวยอยางยง (6 คะแนน) ไดผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาจากผทรงคณวฒ 2 ทานและนาไปทดลองใชกบนกศกษาพยาบาลจานวน 853 คนจากสถาบนการศกษาพยาบาล 87 แหง พบวามความสอดคลองภายใน โดยมคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ของดานตาง ๆ ตงแต .88 ถง .92

40

2. ความมนคงทางอารมณโดยเตงและคณะ (Teng et al., 2009) พฒนาแบบวดความมนคงทางอารมณมาจาก Mini-Marker (Saucier as cited in Teng et al., 2009) โดยเตงและคณะเชอวาบคคลทมความมนคงทางอารมณจะสามารถควบคมการแสดงปฏกรยาทางอารมณไดดเมออยในสถานการณเครยด และประสบความสาเรจในการแกไขปญหาในการจดการความปลอดภยใหแกผปวยอยางมประสทธภาพ ซงแสดงวาความมนคงทางอารมณมอทธพลตอการปฏบตงานในบรบทตาง ๆ และสงผลตอความปลอดภยของผปวยเชนกน เตงและคณะไดพฒนาแบบวดความมนคงทางอารมณจากแนวความคดของซวเซอร (Saucier, 1994) มาใชในการสรางแบบสอบถาม มจานวนทงหมด 5 ขอ คาถามมความหมายในทางลบ ใชรปแบบการตอบแบบสอบถามเปนแบบประเมนคา 7 ระดบ โดยใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนตอขอคาถามแตละขอตงแต ไมเหนดวยอยางยง (1 คะแนน) ถง เหนดวยอยางยง (7 คะแนน) ซงเตงและคณะไดนาเครองมอนไปใชศกษา 2 ครงพบวามคาสมประสทธสหสมพนธครอนบาช อลฟา (Cronbach’s alpha coefficient) .87 และ .84 ตามลาดบ และไดมการนาเครองมอนใชในประเทศจน 3. พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร จากการทบทวนวรรณกรรมผวจยไมพบเครองมอทใชวดบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดโดยตรง แตมรายงานการสรางแบบสอบถามวดพฤตกรรมความเอออาทรของพยาบาลในการดแลผปวยใกลตายของพรหมพาหกล (Prompahakul, 2011) และใชแนวคดคณลกษณะ6 C's ตามแนวคดของโรช (Roach, 2002) เชนกน ประกอบดวย 6 คณลกษณะ ดงน ความเมตตา-กรณา ความสามารถ/สมรรถนะ การสรางความเชอมน ความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม ความยดมนผกพนตอการดแล และการแสดงออกอยางเหมาะสม พรหมพาหกล (Prompahakul, 2011) ไดพฒนาเครองมอวดพฤตกรรมความเอออาทรของพยาบาลในการดแลผปวยใกลตายจากแนวความคดของโรช (Roach, 2002) มาใชในการสรางแบบสอบถาม มจานวนทงหมด 40 ขอ ใชรปแบบการตอบแบบสอบถามเปนแบบประเมนคา 4 ระดบ โดยใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนตอขอคาถามแตละขอตงแต ไมเคย (0 คะแนน) ถง เปนประจา (3 คะแนน) ซงพรหมพาหกลไดนาเครองมอนไปใชทดลองใชกบพยาบาลทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยาง จานวน 30 คน พบวา มคาสมประสทธสหสมพนธครอนบาชอลฟา (Cronbach’s alpha coefficient) .93 และไดมการนาเครองมอนมาใชจรง

41

สรปการทบทวนวรรณกรรม การพยาบาลผปวยในหองผาตดเปนลกษณะงานทเรงดวนยงยาก ซบซอน ซงอาจเกดปญหาทตองไดรบการแกไขอยางทนทวงทตลอดระยะเวลาของการผาตด ดงนนพยาบาลหองผาตดจาเปน ตองใชความร ความสามารถและความชานาญทางเทคนคเฉพาะดานทงการจดการเครองมออปกรณการผาตดซงแตกตางกนออกไป นอกจากนยงรวมถงการดแลผปวยอยางเอออาทรใหครอบคลมทงทางดานรางกายและจตใจอยางตอเนองทงในระยะกอนผาตด ระหวางผาตด และหลงผาตด แมจะเปนการดแลในชวงเวลาสน ๆ แตเปนชวงเวลาวกฤตของชวตของผปวย การแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ซงเปนบคคลหนงในทมสขภาพทสาคญจะทาใหผปวยปลอดภยและเกดความมนใจในการรกษา การทบคคลจะแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรไดมากนอยเพยงใดนน สวนหนงเกดจากปจจยดานบคคล คอ อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร และความมนคงทางอารมณ และปจจยดานสงแวดลอม คอ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด ดงจะเหนไดจากงานวจยขางตน ซงลกษณะการปฏบตงานในหองผาตดทแตกตางจากการปฏบตงานในหอผปวยอน มโอกาสทาใหพยาบาลหองผาตดแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลทแตกตางกนออกไปได ดงนนหากพยาบาลหองผาตดมคณลกษณะทแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรทกระยะของการผาตด จะทาใหการทางานเปนไปอยางมประสทธภาพ สงผลดโดยรวมตอผปวย ความเชอถอ ความไววางใจทผปวยมใหตอการปฏบตงานของพยาบาลหองผาตด ดงนนพยาบาลหองผาตดจงตองใหความสาคญกบการดแลแบบเอออาทรโดยการปฏบตกจกรรมการชวยเหลอผปวยทกระยะของการผาตด เนองจากการทผปวยไดรบการดแลจากพยาบาลโดยแสดงออกใหเหนถงการเอาใจใสและปฏสมพนธทดระหวางพยาบาลกบผปวย สงผลใหผปวยมความไววางใจในคณภาพการพยาบาลและพงพอใจในการบรการ

42

บทท 3 วธดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย (descriptive research)โดยมวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด และหาความสมพนธระหวางปจจยทเกยวของ ไดแก อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด โดยมขนตอนการดาเนนการวจยดงน ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ประชากรทใชในการวจยครงน เปนพยาบาลวชาชพททาหนาทเปนพยาบาลหองผาตด เปนทงพยาบาลสงเครองมอ และพยาบาลผชวยเหลอรอบนอกในขณะทาผาตดทปฏบตงานในหนวยงานหองผาตด ณ โรงพยาบาลมหาวทยาลยสงกดกระทรวงศกษาธการ โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลศนยสงกดกระทรวงสาธารณสข ภาคใต กลมตวอยาง กลมตวอยางในการศกษาครงน เปนพยาบาลวชาชพททาหนาทเปนพยาบาลหองผาตด เปนทงพยาบาลสงเครองมอ และพยาบาลผชวยเหลอรอบนอกในขณะทาผาตดทปฏบตงานในหนวยงานหองผาตด โรงพยาบาลมหาวทยาลยสงกดกระทรวงศกษาธการ โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลศนยสงกดกระทรวงสาธารณสข ในภาคใต จานวน 5 แหง คอ จงหวดสงขลา จงหวดพทลง และจงหวดสราษฏรธาน โดย กาหนดคณสมบตกลมตวอยาง ดงน 1. ปฏบตงานในหองผาตดมาแลวอยางนอย 6 เดอน 2. ปฏบตงานในหองผาตดอยางนอยสปดาหละ 4 วน 3. ยนดเขารวมการวจย

43

การกาหนดขนาดกลมตวอยางใชการวเคราะหอานาจการทดสอบ (power analysis) ไดจากการกาหนดระดบความคลาดเคลอน (alpha) = .05 ประมาณความสมพนธระหวางกลมตวแปรของกลมตวอยางในระดบตา (effect size) = .20 ซงเปนขนาดอทธพลขนาดตาในการหาความสมพนธใน วจยทางการพยาบาล โดยพจารณาจากผลการศกษาทไดจากการทบทวนวรรณกรรม พบวาตวแปรทมลกษณะใกลเคยงกบตวแปรทจะศกษาในงานวจยครงน ลกษณะความสมพนธ คอ ไมมความสมพนธกนจนถงมความสมพนธกนในระดบปานกลาง ไดแก อายและระดบการศกษา มความสมพนธทางบวกกบการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลอยางมนยสาคญทางสถตในระดบตา (p < .05) (r = .16, r = .14 ตามลาดบ) (วกญญาและวภาพร, 2555) ประสบการณการปฏบตงานมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมบรการของพยาบาลอยางมนยสาคญทางสถต (r = .33, p = .00) (ปยาภรณและคณะ, 2554) การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมบรการอยางมนยสาคญทางสถต (p < .01) (วรยาภรณและคณะ, 2554) ความมนคงทางอารมณมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแล (beta = .19, t = 2.89, p < .05) (Teng et al., 2009) บรรยากาศองคกรมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบสมรรถนะพยาบาลอยางมนยสาคญทางสถต (r = .32, p = .00) (เตอนใจ, 2548) จากนนนาคาทไดเปดตารางเพอประมาณขนาดกลมตวอยางทเหมาะสมเพอใหไดกาลงการทดสอบ (power) 1-β = .80 พบวาจากการเปดตารางไดกลมตวอยาง 194 คน (Polit & Beck, 2012) ผวจยสงแบบสอบถามออกไปยงกลมประชากรทงหมด 231 คน และพยายามตดตามแบบสอบถามกลบคน โดยไดรบกลบคนมาทงสน 202 คน (คดเปนรอยละ 87.45) แตเนองจากความไมสมบรณของแบบสอบถามจงตดแบบสอบถามทไมสมบรณนนออก 2 คน (คดเปนรอยละ 0.87) ดงนนกลมตวอยางททาการศกษาครงน เทากบ 200 คน (คดเปนรอยละ 86.58) สถานทศกษา บรบทของสถานทศกษาในการวจยครงน เปนหนวยงานหองผาตดของโรงพยาบาลมหาวทยาลยสงกดกระทรวงศกษาธการ โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลศนยสงกดกระทรวงสาธารณสข จงหวดสงขลา จงหวดพทลง และจงหวดสราษฏรธาน รวมจานวน 5 แหง ซงเปนโรงพยาบาลระดบทตยภมและระดบตตยภม ทใหบรการตรวจและรกษาดวยวธทางศลยกรรม โดยทมผาตดทมความเชยวชาญเฉพาะ และพยาบาลทมคณสมบตเฉพาะกบงานผาตดโดยปฏบตงานภายใตพระราชบญญตการพยาบาลและการผดงครรภ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2540 และมาตรฐานการพยาบาลผปวยผาตดของสมาคมพยาบาลหองผาตดแหงประเทศไทยเชนเดยวกน ซงกจกรรม การพยาบาลทผปวยไดรบนนตงแตระยะรอผาตด เปนชวงเวลาทพยาบาลหองผาตดใหการพยาบาล

44

เมอผปวยมาถงหนาหองผาตดยอย กอนทผปวยจะไดรบการผาตด โดยพยาบาลหองผาตดจะมาประเมนดวยการพดคย ซกถาม สงเกตทงดานรางกายและจตใจของผปวย รวมไปถงการตรวจสอบใบอนญาตผาตด การเปลยนเสอผาเพอเตรยมการผาตด และการยนยนการรบรของผปวยเกยวกบชนดการผาตด บรเวณทจะทาผาตด และระยะผาตดเปนชวงเวลาทพยาบาลหองผาตดหรอเจาหนาทหองผาตด นาผปวยเขาภายในหองผาตดยอย และมการประเมนผปวยกอนการผาตดรวมกบทมวสญญ และทมศลยแพทย รวมถงการอานวยความสะดวกในการผาตดบทบาทพยาบาลสงเครองมอ (scrub nurse) บทบาทพยาบาลรอบนอก (circulating nurse) ตลอดจนกระทงมการประเมนผปวยภายหลงผาตดเสรจสน เชน ดผลจากการจดทาผาตด จากลกษณะผวหนงทถกกดทบเปนเวลานานในขณะผาตด ตรวจดอนตรายจากการใชเครองจไฟฟา นอกจากกจกรรมการพยาบาลผาตดทมลกษณะใกลเคยงกนแลวนนยงมระบบการสงตอผปวยจากโรงพยาบาลใกลเคยงในเขตพนททรบผดชอบ ทงเปนแหลงฝกของบคลากรทางสขภาพ ทาใหมจานวนผปวยทเขารบบรการดวยวธผาตดมจานวนสงขนตามสภาวการณ ทาใหมภาระงานทหนกและงานลนมอ ลวนสงผลตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด อยางไรกตามพยาบาลหองผาตดกยงคงความรบผดชอบในการดแลรกษาพยาบาลใหมมาตรฐานและคณภาพ ปลอดภย และเชอถอไดทงระยะกอนผาตด ระหวางผาตด และหลงผาตด นอกจากบรบทของสถานทศกษาในการวจยครงนทมความคลายคลงกนแลวผวจยสามารถเดนทางเกบขอมลวจยดวยตนเองไดสะดวกอกดวย เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนเปน แบบสอบถาม เรอง พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดและปจจยทเกยวของ ประกอบดวย 4 สวน คอ สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล มลกษณะเปนคาถามชนดเลอกตอบ (check list) และเปนคาถามชนดปลายเปดโดยใหเตมขอความลงในชองวาง จานวน 5 ขอ ประกอบดวย อาย เพศ ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแล (ภาคผนวก ข) สวนท 2 แบบสอบถามความมนคงทางอารมณ ผวจยศกษาและวเคราะหแนวคดความมนคงทางอารมณ ทพฒนามาจาก Mini-Marker (Saucier, as cited in Teng et al., 2009) จานวน 5 ขอ และนามาสรางแบบสอบถามความมนคงทางอารมณ เพอประเมนระดบความมนคงทางอารมณของพยาบาลหองผาตดในชวงเหตการณทเกดขนขณะนน ซงเปนคาถามใหเลอกตอบโดยมขนตอน ดงน

45

1. อาจารยทปรกษาตรวจสอบความถกตองตามเนอหาและภาษา หลงจากทผวจยแปลแบบสอบถามจาก Mini-Marker (Saucier as cited in Teng et al., 2009) จากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย แลวนามาปรบปรงแกไข 2. ผทรงคณวฒทง 5 ทาน ตรวจสอบความตรงตามเนอหาของแบบสอบถาม และผวจยปรบแกไขตามคาแนะนา ทกคาถามมความหมายในทางลบ เปนมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 7 ระดบ โดยกาหนดความหมาย ดงน 7 หมายถง ขอความนนเหนดวยอยางยง 6 หมายถง ขอความนนเหนดวยปานกลาง 5 หมายถง ขอความนนเหนดวยเลกนอย 4 หมายถง ขอความนนไมเหนดวยเลกนอย 3 หมายถง ขอความนนไมเหนดวยปานกลาง 2 หมายถง ขอความนนไมเหนดวย 1 หมายถง ขอความนนไมเหนดวยอยางยง การแปลผลคะแนนความมนคงทางอารมณโดยรวมของพยาบาลหองผาตด ไดจากการนาคะแนนความคดเหนของความมนคงทางอารมณทงหมดมาหาคาเฉลย จากนนนามาจดอนดบโดยวธการหาอนตรภาคชน โดยพจารณาแบงระดบความมนคงทางอารมณ ซงอยระหวาง 1-3 คะแนน ออกเปน 3 ระดบ ดงน ระดบคะแนนเฉลย 1.00-2.00 คะแนน หมายถง มความมนคงทางอารมณอยในระดบ สง ระดบคะแนนเฉลย 2.01-5.00 คะแนน หมายถง มความมนคงทางอารมณอยในระดบปานกลาง ระดบคะแนนเฉลย 5.01-7.00 คะแนน หมายถง มความมนคงทางอารมณอยในระดบตา สวนท 3 แบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด แบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตด ผวจยปรบปรงใหมจากแบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรขององคกรของฮวจส (Hughes, 2009) ซงไดนามาใชกบบรรยากาศองคกร คอ สถาบนการศกษาพยาบาล ผวจยจงปรบขอคาถามใหมเพอใหเหมาะสมกบบรบทของหองผาตดแตยงคงแบงคณลกษณะบรรยากาศองคกรออกเปน 4 แบบ คอ การเปนแมแบบ การสนทนา การปฏบต และการยนยน-สรางความมนใจ เพอประเมนการรบรบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดของพยาบาลหองผาตด ซงเดมแบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรขององคกรของฮวจส มขอคาถามทงหมด 39 ขอ แตเนองจากขอคาถามมลกษณะเหมอนกนดานการสนทนา

46

จานวน 1 ขอ ดานการปฏบต จานวน 2 ขอ และการยนยน-สรางความมนใจ จานวน 2 ขอ ผวจยจงปรบแบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด จงมขอคาถาม 35 ขอ มขนตอนดงน 1. อาจารยทปรกษาตรวจสอบความถกตองตามเนอหาและภาษา หลงจากทผวจยแปลจากแบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรขององคกรของฮวจส (Hughes, 2009) จากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย แลวนามาปรบปรงแกไข 2. ผทรงคณวฒทง 5 ทาน ตรวจสอบความตรงตามเนอหาของแบบสอบถาม และผวจยปรบแกไขตามคาแนะนา แบบสอบถามเปนแบบปลายปดแบบเลอกตอบ เปนมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 6 ระดบ ใหคะแนนระหวาง 1-6 โดยกาหนดความหมาย ดงน 6 หมายถง ขอความนนเหนดวยอยางยง 5 หมายถง ขอความนนเหนดวยปานกลาง 4 หมายถง ขอความนนเหนดวยเลกนอย 3 หมายถง ขอความนนไมเหนดวยเลกนอย 2 หมายถง ขอความนนไมเหนดวยปานกลาง 1 หมายถง ขอความนนไมเหนดวยอยางยง การแปลผลคะแนนบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดโดยรวมของพยาบาลหองผาตด ไดจากการนาคะแนนความคดเหนของบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดทงหมดมาหาคาเฉลย จากนนนา มาจดอนดบโดยวธการหาอนตรภาคชนเชนกน โดยพจารณาแบงระดบบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด ซงอยระหวาง 1-6 ออกเปน 3 ระดบ ดงน ระดบคะแนนเฉลย 1.00-2.66 คะแนน หมายถง มบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดอยในระดบตา ระดบคะแนนเฉลย 2.67-4.33 คะแนน หมายถง มบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดอยในระดบปานกลาง ระดบคะแนนเฉลย 4.34-6.00 คะแนน หมายถง มบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดอยในระดบสง สวนท 4 แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด เปนแบบสอบถามซงผวจยสรางขน โดยใชรปแบบการเลอกตอบเหมอนของพรหมพาหกล (Prompahakul, 2011) ซงใชวดพฤตกรรมความเอออาทรของพยาบาลในการดแลผปวยใกลตาย และใชแนวคดคณลกษณะ6 C's ตามแนวคดของโรช (Roach, 2002) เชนกน ประกอบดวย 6 คณลกษณะ ดงน ความเมตตา-กรณา ความสามารถ/สมรรถนะ การสรางความเชอมน ความยดมนในคณธรรม-

47

จรยธรรม ความยดมนผกพนตอการดแล และการแสดงออกอยางเหมาะสม ผวจยสรางขอคาถามโดยใชความรจากการทบทวนวรรณกรรมและปรบใหเขากบบรบทของพยาบาลหองผาตด เพอประเมนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด โดยเปนแบบสอบถามปลายปดแบบเลอกตอบมขอคาถาม 41 ขอ เปนมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 4 ระดบ ใหคะแนนระหวาง 0-3โดยกาหนดความหมาย ดงน 0 หมายถง ไมมการกระทาพฤตกรรมนน ๆ 1 หมายถง มการกระทาพฤตกรรมนน ๆ นาน ๆ ครง 2 หมายถง มการกระทาพฤตกรรมนน ๆ บอย 3 หมายถง มการกระทาพฤตกรรมนน ๆ ทกครง การแปลผลคะแนนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรโดยรวมของพยาบาลหองผาตด ไดจากการนาคะแนนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ทงหมดมาหาคาเฉลย จากนนนามาจดอนดบโดยวธการหาอนตรภาคชน โดยพจารณาแบงระดบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ซงอยระหวาง 0-3 ออกเปน 3 ระดบ ดงน ระดบคะแนนเฉลย 0.00-1.00 คะแนน หมายถง พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยในระดบตา ระดบคะแนนเฉลย 1.01-2.00 คะแนน หมายถง พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาล หองผาตดอยในระดบปานกลาง ระดบคะแนนเฉลย 2.01-3.00 คะแนน หมายถง พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาล หองผาตดอยในระดบสง การตรวจสอบคณภาพเครองมอ 1. การตรวจสอบความตรงของเนอหา (content validity) ผวจยนาแบบสอบถามทสรางขน ไปตรวจสอบความตรงของเนอหาในแบบสอบถาม เรองขอมลสวนบคคล ความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด และพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ตามลาดบ โดยใหผทรงคณวฒ 5 ทาน ประกอบดวย อาจารยพยาบาลทมความเชยวชาญดานการดแลและจรยศาสตร 1 ทาน อาจารยพยาบาลทมความเชยวชาญดานการสรางเครองมอ 1 ทาน อาจารยแพทยทเชยวชาญทางศลยศาสตร 1 ทาน พยาบาลหองผาตด 1 ทาน วสญญพยาบาล 1 ทาน พจารณาตรวจสอบความตรงของเนอหาใหครอบคลม เหมาะสม และ

48

ชดเจนของคาถาม จากนนนาขอคดเหนจากผทรงคณวฒมาปรบแกภายใตคาปรกษาของอาจารยทปรกษา 2. การหาความเทยงของเครองมอ (reliability) ผวจยนาแบบสอบถามทไดรบการปรบปรงแกไขหลงการตรวจสอบความตรงตามเนอหาจากผทรงคณวฒแลว ไปทดลองใชกบพยาบาลหองผาตดทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยาง จานวน 20 คน แตไมใชกลมตวอยางในการวจยครงน เพอทดสอบความเขาใจในขอคาถามและหาความเทยงชนดความสอดคลองภายในของขอคาถามในเครองมอสวนท 2, 3 และ4 โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) และกาหนดคาความเทยงทยอมรบไดซงไมนอยกวา .70 (บญใจ, 2553) เนองจากเปนแบบสอบถามใหมทผวจยไดพฒนาขน แลวนามาปรบปรงแกไขอกครงกอนนาไปเกบรวบรวมขอมลจรง ซงจากการทดสอบไดคาความเทยงเทากบ .74, .90 และ .94 ตามลาดบ วธการเกบรวบรวมขอมล ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลตามขนตอน ดงน 1. ขนเตรยมการ 1.1 ผวจยทาหนงสอผานคณบดคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร ถงผอานวยการโรงพยาบาลทเปนแหลงเกบขอมล พรอมทงสาเนาถงกลมการพยาบาลแตละโรงพยาบาล เพอขอความอนเคราะหและชแจงวตถประสงคของการทาวจย รวมทงขออนญาตเกบรวบรวมขอมล 1.2 ตดตอหวหนากลมการพยาบาลของโรงพยาบาลทเปนแหลงเกบขอมล เพอแนะนาตว ชแจงวตถประสงคของการทาวจยและรายละเอยดในการเกบขอมล ตดตอขอชอผประสานงาน และรายละเอยดเกยวกบจานวนพยาบาลหองผาตดพรอมรายชอทปฏบตงานอยางนอย 6 เดอน 1.3 ผวจยพบหวหนาหองผาตดของโรงพยาบาลทเปนแหลงเกบขอมล เพอชแจงวตถประสงคในการทาวจย ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล และประโยชนทคาดวาจะไดรบ ขอความรวมมอในการขออนญาตเกบขอมลวจยจากพยาบาลหองผาตด 1.4 เมอไดรบอนญาตเกบรวบรวมขอมล ผวจยตดตอผประสานงานเพอทาความเขาใจเกยวกบการพทกษสทธกลมตวอยาง การดาเนนการแจกแบบสอบถาม การตรวจสอบความถกตองของแบบสอบถาม และการเกบรวบรวมแบบสอบถามสงคนผวจย 2. ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล

49

2.1 ผวจยสงแบบสอบถามพรอมซองเปลาตดแสตมป ถงผประสานงาน โดยผานกลมการพยาบาลโรงพยาบาลทเปนแหลงเกบขอมล ภายหลงไดรบอนญาตใหเกบขอมล โดยสงทางไปรษณย 2.2 ผวจย/ผประสานงานแจกแบบสอบถาม ซงแนบแบบพทกษสทธของกลมตวอยางใหกบกลมตวอยางโดยตรง และกาหนดเวลาในการเกบแบบสอบถามประมาณ 1 สปดาห 2.3 ผประสานงาน เกบรวบรวมแบบสอบถามจากกลมการพยาบาล และตรวจสอบความถกตองเบองตน และสงกลบใหผวจยทางไปรษณย 2.4 ผวจยนาแบบสอบถามทไดมาตรวจสอบความถกตอง ความสมบรณของแบบสอบถามนาขอมลทไดมาวเคราะหตามวธการทางสถต การพทกษสทธกลมตวอยาง การวจยครงนมการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม กลมตวอยางเปนพยาบาลวชาชพททาหนาทเปนพยาบาลประจาการหองผาตดเปนทงพยาบาลสงเครองมอ และพยาบาลผชวยเหลอรอบนอกในขณะทาผาตดทปฏบตงานในหนวยงานหองผาตด ณ โรงพยาบาลทเปนแหลงเกบขอมล ผวจยไดดาเนนการพทกษสทธกลมตวอยาง โดยมขนตอน ดงน 1. เสนอโครงรางวทยานพนธตอคณะกรรมการประเมนงานวจยดานจรยธรรม คณะพยาบาล ศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2. จดทาหนงสอพทกษสทธกลมตวอยาง ชแจงวตถประสงคของการศกษา วธการดาเนน การวจยและประโยชนทไดรบจากการวจยในครงน เพอใหกลมตวอยางสามารถกระทาการเขารวมการวจยไดโดยความสมครใจ หรอปฏเสธการเขารวมวจยในครงนอยางอสระ โดยทกขนตอนของการเกบรวบรวมขอมล หากมขอสงสยสามารถตดตอสอบถามจากผวจยไดโดยตรง จากเบอรโทรศพททไดแนบไวในใบพทกษสทธกลมตวอยาง ขอมลทกลมตวอยางตอบในแบบสอบถามจะไมมผลกระทบทงตอตวบคคลหรอหนวยงานทปฏบตงานของกลมตวอยาง ขอมลทไดรบผวจยจะเกบเปนความลบโดยนาขอมลมาวเคราะหทางสถต แปลผลในภาพรวม และใชประโยชนเฉพาะงานวจยเทานน (ภาคผนวก ก) การวเคราะหขอมล หลงจากตรวจสอบความถกตองสมบรณของแบบสอบถามแลวผวจยนาขอมลมาประมวลผล ดวยโปรแกรมสาเรจรปโดยวเคราะหขอมลดวยสถต ดงตอไปน

50

1. วเคราะหขอมลสวนบคคลของพยาบาลหองผาตด โดยการแจกแจงความถ คานวณหาคารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2. วเคราะหความมนคงทางอารมณของพยาบาลหองผาตด โดยการหาคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 3. วเคราะหบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตด โดยการหา คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 4. วเคราะหพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด โดยการแจกแจงความถ คานวณหาคารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 5. หาความสมพนธระหวาง ปจจยทเกยวของ ไดแก อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแล ความมนคงทางอารมณ และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด วเคราะหโดยคานวณคาสมประสทธสหสมพนธแบบสเปยรแมน (Spearman Rank Correlation) เนองจากชดขอมลมการกระจายไมเปนโคงปกต ในการวเคราะหขอมลเพอทดสอบสมมตฐานการวจย ผวจยกาหนดระดบนยสาคญทางสถต ท .05 และทาการทดสอบสมมตฐานแบบ 2 ทาง (two-tailed test) ทงนกอนวเคราะหขอมลดวยสถตอางองตวแปรทใชหาความสมพนธเปนตวแปรตอเนอง (อาย ประสบการณการปฏบตงาน ความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด และพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด) ผวจยจะทาการทดสอบขอตกลงเบองตนกอนดวยวธการแจกแจงขอมลแบบปกต (normality) และความสมพนธเชงเสนตรง (linearity) หากภายหลงชดขอมลของตวแปรดงกลาวคใดไมเปนตามขอตกลงเบองตน ผวจยจะปรบใชการวเคราะหความสมพนธดวยสถตนอนพาราเมตรก ซงพบวาตวแปรทกตวไมเปนไปตามขอตกลงเบองตน

51

บทท 4 ผลการวจยและการอภปรายผล

ผลการวจย การวจยครงน เปนการศกษาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ตามการรบรของพยาบาลหองผาตด และปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด โดยรวบรวมขอมลจากพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหนวยงานหองผาตด ณ โรงพยาบาลสงขลานครนทร โรงพยาบาลสงขลา โรงพยาบาลหาดใหญ โรงพยาบาลพทลง และโรงพยาบาลสราษฏรธาน จานวน 200 คน เกบขอมลระหวางเดอนมกราคม ถง เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2556 การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล จะนาเสนอในรปตารางประกอบการบรรยาย โดยแบงเปน 4 สวน ดงน 1. ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง 2. ความมนคงทางอารมณและการรบรบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดของพยาบาลหองผาตด 3. พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด 4. ความสมพนธระหวางอาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด สวนท 1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง ผลการวเคราะหขอมลลกษณะทวไปของกลมตวอยาง ซงเปนพยาบาลหองผาตด จานวน 200 คน พบวา กลมตวอยางสวนใหญ รอยละ 96.5 เปนเพศหญง มอายเฉลย 40 ป (SD = 10.22) สวนใหญ จบการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา รอยละ 91.5 ประสบการณการทางานในหองผาตดสวนใหญอยในชวง 1-10 ป รอยละ 34 และสวนใหญไมเคยไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร รอยละ 85 และไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรโดย มระยะเวลาเพยง 1 วน เฉลย 1.46 วน/คน/ป (ตาราง 2)

52

ตาราง 2 จานวน รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน จาแนกตามขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง (N = 200)

ขอมลทวไป จานวน รอยละ เพศ

หญง ชาย

193 7

96.5 3.5

อาย (ป) (Min = 23, Max = 59, M = 40, SD = 10.22) 23-34 ป 35-46 ป 47 ปขนไป

60 70 70

30 35 35

ระดบการศกษา ปรญญาตรหรอเทยบเทา ปรญญาโท ปรญญาเอก

183 16 1

91.5

8 5

ประสบการณการทางานในหองผาตด(ป) (Min = 1, Max = 40, M = 15.80, SD = 10.06) 1-10 ป 11-20 ป 21-30 ป 31 ปขนไป

68 57 65 10

34 28.5 32.5

5 การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร

ไมไดรบ ไดรบ

ระยะเวลาการไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร (วน) (M = 1.46, SD = 0.64)

170 30

85 15

53

สวนท 2 ความมนคงทางอารมณและการรบรบรรยากาศเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ผลการศกษาระดบความมนคงทางอารมณ และระดบการรบรบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด ของกลมตวอยางจานวน 200 คน พบวาความมนคงทางอารมณและการรบรบรรยากาศเอออาทรของพยาบาลหองผาตดโดยรวมอยในระดบปานกลาง (M = 2.16, SD = 0.98 และ M = 3.98, SD = 0.69 ตามลาดบ) (ตาราง 3) ตาราง 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ของระดบความมนคงทางอารมณ และระดบการรบรบรรยากาศ เอออาทรของหองผาตด ของกลมตวอยาง (N = 200)

ปจจย M SD ระดบ ความมนคงทางอารมณ 2.16 0.98 ปานกลาง บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด 3.98 0.69 ปานกลาง

เมอวเคราะหความมนคงทางอารมณของพยาบาลหองผาตดรายขอพบวา กลมตวอยาง

มากกวาครงหนง คดเปนรอยละ 53 รบรวาจะไมมปฏกรยาโตตอบอยางรนแรงตอปญหาเพยงเลกนอย และรอยละ 3 รบรวาตนเองจะแสดงออกดวยทาทาง และคาพดใหบคคลอนรเมอเกดอาการไมพอใจ (ตาราง4)

54

54

ตาราง 4 จานวนรอยละความมนคงทางอารมณของกลมตวอยาง รายขอ (N = 200)

การรบรความมนคงทางอารมณของพยาบาลหองผาตด

ความมนคงทางอารมณ ไมเหนดวย อยางยง จานวน/ รอยละ

ไมเหนดวย

จานวน/รอยละ

ไมเหนดวย ปานกลาง จานวน/ รอยละ

ไมเหนดวยเลกนอย จานวน/ รอยละ

เหนดวยเลกนอย จานวน/รอยละ

เหนดวย ปานกลาง จานวน/ รอยละ

เหนดวย อยางยง จานวน/รอยละ

1. แสดงออกทงทาทางและคาพดเมอไมพอใจ 31 (15.5) 47 (23.5) 38 (19) 20 (10) 40 (20) 18 (9) 6 (3) 2. มปฏกรยาโตตอบอยางรนแรงตอปญหาเพยงเลกนอย

106 (53) 63 (31.5) 9 (4.5) 9 (4.5) 8 (4) 4 (2) 1 (0.5)

3. เมอถกขดใจจะหงดหงดจนไมสามารถควบคมอารมณได

88 (44) 82 (41) 16 (8) 5 (2.5) 4 (2) 4 (2) 1 (0.5)

4. เมอโกรธจะไมสามารถควบคมอารมณได 86 (43) 84 (42) 11 (5.5) 7 (3.5) 5 (2.5) 5 (2.5) 2 (1) 5. ถามบคคลอนมาขดจงหวะจะรสกโมโหและจะตาหนบคคลนนทนท

85 (42.5) 80 (40) 22 (11) 6 (3) 4 (2) 3 (1.5) 0 (0)

55

การรบรบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด พบวา กลมตวอยางมการรบรบรรยากาศเอออาทรหองผาตดทง 4 ดาน อยในระดบปานกลาง ซงประกอบดวย 1) การเปนแมแบบ (M = 4.07, SD=1.08) 2) การสนทนา (M = 3.82, SD = 0.83) 3) การปฏบต (M = 3.98, SD = 0.73) 4) การยนยน-สรางความมนใจ (M = 4.06, SD = 0.72) และเมอพจารณาการรบรบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดแยกเปนรายดานพบวาคาคะแนนเฉลยสงสดอยทดานการเปนแมแบบ ในขณะทดานทมคะแนนเฉลยตาสด คอ ดานการสนทนา (ตาราง 5) ตาราง 5 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการรบรบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดของกลมตวอยาง รายดาน (N = 200)

บรรยากาศเอออาทรหองผาตด M SD ระดบการรบร ดานการเปนแมแบบ 4.07 1.08 ปานกลาง ดานการสนทนา 3.82 0.83 ปานกลาง ดานการปฏบต 3.98 0.73 ปานกลาง ดานการยนยน-สรางความมนใจ 4.06 0.72 ปานกลาง สวนท 3 พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ผลการวเคราะหขอมลพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด พบวาคาคะแนนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดโดยรวม (M = 2.54, SD = 0.34) และรายดานอยในระดบสง โดยไดทาการศกษาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด 6 ดาน ซงประกอบดวย 1) ดานความยดมนของคณธรรม-จรยธรรม (M = 2.73, SD = 0.36) 2) ดานความยดมนผกพนตอการดแล (M = 2.66, SD = 0.37) 3) ดานการแสดงออกอยางเหมาะสม (M = 2.58, SD = 0.42) 4) ดานความสามารถ/สมรรถนะ (M = 2.45, SD = 0.38) 5) ดานการสรางความเชอมน (M = 2.45, SD = 0.44) และ6) ดานความเมตตา-กรณา (M = 2.39, SD = 0.40) โดยพบวาดานความยดมนของคณธรรม-จรยธรรมมคาคะแนนเฉลยสงสด ในขณะทดานความเมตตา-กรณา มคาคะแนนเฉลยตาสด (ตาราง 6)

56

ตาราง 6 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบของพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของกลมตวอยาง จาแนกเปนรายดานและโดยรวม (N = 200)

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร M SD ระดบ ดานความเมตตา-กรณา 2.39 0.40 สง ดานความสามารถ/สมรรถนะ 2.45 0.38 สง ดานการสรางความเชอมน 2.45 0.44 สง ดานความยดมนของคณธรรม-จรยธรรม 2.73 0.36 สง ดานความยดมนผกพนตอการดแล 2.66 0.37 สง ดานการแสดงออกอยางเหมาะสม 2.58 0.42 สง

รวม 2.54 0.34 สง สวนท 4 ความสมพนธระหวางอาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของกลมตวอยาง ผลการวเคราะหขอมลโดยวธวเคราะหสมประสทธสหสมพนธแบบสเปยรแมน เนองจากชดขอมลมการกระจายไมเปนโคงปกต เพอหาความสมพนธระหวางอาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด พบวา ปจจยดานบคคล ไดแก อาย ประสบการณการปฏบตงาน มความสมพนธทางบวกในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (rs= .24, rs = .25 ตามลาดบ) สวนความมนคงทางอารมณมความสมพนธทางลบในระดบตากบพฤตกรรม การดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (rs = -.18) สาหรบปจจยดานสงแวดลอม ไดแก บรรยากาศเอออาทรของหองผาตดมความสมพนธทางบวกในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (rs = .17) สาหรบระดบการศกษาและการไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรพบวาไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด (ตาราง 7)

57

ตาราง 7 คาสมประสทธสหสมพนธสเปยรแมนระหวาง อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของกลมตวอยาง (N = 200)

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ปจจย คาสมประสทธสหสมพนธ

(rs) p-value ระดบ

ความสมพนธ อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร

.24

.07 .25**

.10

.000

.164

.000

.074

ตา ไมมความสมพนธ

ตา ไมมความสมพนธ

ความมนคงทางอารมณ -.18** .005 ตา บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด

.17* .010 ตา

* p < .05 การอภปรายผล การศกษาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตด และความสมพนธระหวางปจจยดาน อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตดกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดในครงน ผวจยไดวเคราะหสงเคราะห และวพากษขอคนพบทไดจากการศกษาในครงนเพอขยายความจากสรปผลการวจยตามวตถประสงค และสมมตฐานของการวจย ในประเดนทนาสนใจดงน

58

1. พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตด 1.1 ผลการศกษาทพบวาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยในระดบสง ทงนอาจเนองมาจากพยาบาลหองผาตดไดใชแนวทางการปฏบตงานโดยเนนการดแลผปวยแบบองครวมและยดผปวยเปนศนยกลางของการดแล นอกจากนนวชาชพการพยาบาลเปนการปฏบตตอมนษยโดยตรง มลกษณะการปฏบตงานของพยาบาลจงจาเปนตองมความเขาใจในธรรมชาตของมนษยในฐานะของสงมชวต มจตใจ และมคณคา ซงเปนสงสาคญทสดและเปนพนฐานของจรยธรรมทพยาบาลพงม (สวล, 2553) วชาชพพยาบาลเปนวชาชพทมงเนนการปฏบต พยาบาลจงไดรบการปลกฝงเรองพฤตกรรมการดแลตงแตเรมเขามาเปนนกศกษาพยาบาล ซงในกระบวนการผลตบคลากรทางการพยาบาลนนจะปลกฝงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรทแสดงกบผปวย ซงหลอหลอมใหนกศกษาพยาบาลสาเรจการศกษาออกมาเปนพยาบาลทมความร และความสามารถในการปฏบตกจกรรมการพยาบาลอยางมคณภาพบนพนฐานการดแลแบบเอออาทร ทยดคณธรรมและจรยธรรม (พจนา, นฤมล, และประชน, 2549; มาลวลและสดารตน, 2555; วรยาภรณและคณะ, 2546) นอกจากน วฒนธรรมและคานยมไทยไดใหความคาดหวงตอวชาชพพยาบาลวาพยาบาลตองเปนผทโอบออมอาร มความเอออาทร เมตตา กรณา ซงวไลสร (2543) กลาววา พยาบาลผซงสงคมเปรยบใหเปน “นางฟาสขาว” ดวยความคาดหวงวาพยาบาลจะเปนผดแล ชวยเหลอ ปดเปาความทกขยากของผเจบไขไดปวย โดยใหการพยาบาลดวยความชานาญ ดวยความนมนวล และดวยจตใจเมตตากรณาตอเพอนมนษย ดงนนพยาบาลจงตองปฏบตตนใหอยในกรอบคานยมของสงคมทคาดหวงไว เพอใหเปนทยอมรบและสอดคลองกบคณสมบตทจาเปนของผทจะสามารถใหการดแลแบบเอออาทรไว 6 ลกษณะ ของโรช (2002) ทมองวาการดแลแบบเอออาทรเปนศาสตร แกนแทของการพยาบาลและเปนหวใจสาคญของการปฏบตการพยาบาลทกกจกรรม ดงนน พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรจงแฝงอยในกจกรรมการพยาบาล ทกกจกรรม สงผลใหผปวยไดรบการดแลอยางครอบคลมทงทางดานรางกายและจตใจ ซงสวล (2553) กลาววาการแสดงออกของดแลแบบเอออาทร คอ ความออนโยน ความเคารพตอความเปนตวของตวเองของผปวย ความหวงใย จะกอใหเกดความคนเคยเปนกนเองและอบอนใจแกผปวย ซงจะสงผลดตอกระบวน การรกษาพยาบาลตอไป การทพบวาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตดอยในระดบสงนน เรมจากการสรางสมพนธภาพทดตอผปวย ถงแมวาการพดคยกบผปวยจะเปนเพยงระยะสนตงแตระยะกอนผาตด โดยใชการสนทนาระหวางพยาบาลและผปวยจะสรางความไววางใจ สรางมตรภาพ เปดโอกาสใหพยาบาลหองผาตดและผปวย

59

แสดงความคดรวมกนในการรกษา สรางความมนใจใหกบผปวย โดยใหเกยรตและเคารพในสทธของผปวย ดงนนการสนทนาจงเปนสงสาคญเพอใหผปวยไดสมผสถงความเหนอกเหนใจ (Lindwall & von Post, 2008; Westerling & Bergbom, 2008) ดงนนพยาบาลหองผาตดตองดแลบรรเทาความวตกกงวลแกผปวยเมอผปวยตองการ ดวยการแนะนาตนเองกอนทจะใหการดแลตาง ๆ แกผปวยทกครง และควรมการแนะนาเกยวกบสงแวดลอมภายในหองผาตด กระบวนการผาตดอยางคราว ๆ แกผปวย สอดคลองกบมยเรศและฮอเดยะ (2549) กลาววา การทพยาบาลหองผาตดไดใหขอมลทควรทราบแกผปวยและครอบครว เรองเกยวกบโรค การผาตด สภาพหองผาตด บคลากรหองผาตด สถานทพกรอสาหรบญาตและสอบถามขอมล ตลอดจนการปฏบตตวกอนและหลงจากการผาตด โดยใชคาพดทเขาใจงายเปดโอกาสใหผปวยไดซกถามและตอบคาถามทผปวยสงสยหรอไมเขาใจตามความเหมาะสม เปนการชวยใหผปวยเขาใจเกยวกบโรค การผาตด สามารถปฏบตตวไดถกตอง และคลายวตกกงวลแกผปวยได พยาบาลหองผาตดควรมทกษะดานมนษยสมพนธทด ในการใหขอมลและชวยเหลอผปวยและครอบครวเปนชวงเวลาสนๆ ทพยาบาลสามารถสรางสายสมพนธทดกบผปวยอยางรวดเรว นคอสงจาเปนสาหรบการพฒนาเกดความไววางใจในตวของพยาบาล (พศสมยและศรเวยงแกว, 2551) ดงนนผปวยสามารถพดคยประเดนสวนตวทละเอยดออนกบพยาบาลได และการใชภาษาเรยบงายในการสอสารกบผปวยโดยใชสรรพนามทเหมาะสม การใชความรและสตปญญาในการตอบสนองความตองการของผปวย ทกษะในการดแล และประสบการณบนพนฐานของหลกวชาการ รวมถงการแตงกายอยางประณตเมอดแลผปวย เปนเอกลกษณทดทแสดงออกถงการตงใจดแลใหผปวยรสกอบอนใจมนใจในการดแล (Roach, 2002) ดงเชนการศกษาของวรรณภา (2545) ทศกษาการปฏบตบทบาทวชาชพของพยาบาลหองผาตดโรงพยาบาลศนยเขตภาคเหนอ ซงพบวาการปฏบตบทบาทวชาชพของพยาบาลหองผาตด โดยรวมอยในระดบสง (M = 4.05, SD = 0.54) ซงสอดคลองกบการศกษาของ วกญญาและวภาพร (2554) เรองปจจยทมอทธพลตอการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตดโรงพยาบาลศนยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงพบวา การปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตดโดยรวมอยในระดบสง (M = 4.06, SD = 0.42) เชนกน 1.2 ผลการศกษาทพบวา พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรทกดานมคาคะแนนเฉลยอยในระดบสงโดยพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดทมคาคะแนนเฉลยสงทสด คอ ดานความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม รองลงมา คอ ดานความยดมนผกพนตอการดแล ดานการแสดงออกอยางเหมาะสม ดานความสามารถ/สมรรถนะ ดานการสรางความเชอมน และดานความเมตตา-กรณาตามลาดบ (ตาราง 6) ซงสามารถอภปรายไดดงน

60

ผลการศกษารายดานทพบวาคาคะแนนเฉลยดานความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม อยในระดบสงสด และรองลงมาเปนดานความยดมนผกพนตอการดแล ดานการแสดงออกอยางเหมาะสม ดานความสามารถ/สมรรถนะ ดานการสรางความเชอมน และดานความเมตตา-กรณาทเปนเชนนอาจเนองมาจากการทโรงพยาบาลกาหนดมาตรฐานการทางาน และบทบาทหนาทความรบผดชอบในหนวยงานหองผาตด รวมถงมการพฒนาระบบงานและกระบวนการทางานอยางตอเนอง สงผลใหพยาบาลหองผาตดมความสามารถ/สมรรถนะในการปฏบตงานสง (สรรกษ, 2551) ซงทาใหพยาบาลหองผาตดแสดงถงความมนใจในการปฏบตการดแลในการสงเสรมความเชอมนและความไววางใจของผปวย อกทงการประกอบวชาชพนนไดมการกาหนดแนวทางทใหผประกอบวชาชพยดถอหลกปฏบต ทเรยกวา จรรยาบรรณ และจรรยาบรรณนจะชวยใหพยาบาลประกอบกจแหงวชาชพโดยยดมนในคณธรรมและจรยธรรม (สวล, 2553) ดงจะเหนไดจากพฤตกรรมดานจรยธรรมทพงประสงคของผประกอบวชาชพของสภาการพยาบาล (2545) กลาววา การพยาบาลเปนการปฏบตโดยตรงตอบคคล ครอบครว ชมชนและสงคม นบไดวาเปนบรการในระดบสถาบนของสงคม ดงนนพยาบาลจงตองเปนผทมความรบผดชอบสง เปนผทไวใจได มความรความชานาญในการปฏบต มจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพ เพอเปนแนวทางในการประพฤตและปฏบตทงนเพอความปลอดภยของสงคมโดยสวนรวม สะทอนถงคณภาพการบรการของพยาบาลหองผาตดไดเปนอยางด อกทงพยาบาลหองผาตด รบรถงการปฏบตการพยาบาลทตองใชความรทางทฤษฎหลกการพยาบาล และความชานาญรวมถงศาสตรตาง ๆ ในการใหบรการผปวยทรบการผาตดโดยใหบรการทไดมาตรฐานมงเนนความปลอดภยในชวตของผปวย ซงแสดงออกถงความรบผดชอบตอหนาทและวชาชพ (สมปรารถนา, อภญญา, และวรรณภา, 2551) สอดคลองกบแนวคดของโรช (Roach, 2002) ซงไดอธบายวาการดแลเปนพฤตกรรมทพยาบาลเขาใจในความรสกของผปวย มความหวงใย ตงใจจรงและเตมใจในการชวยเหลอโดยพยาบาลไดใชความร สตปญญา ปฏบตการพยาบาลถกตองตามหลกวชาการดวยความมนใจ และคานงถงความถกตองตามศลธรรมจรรยา เคารพสทธและศกดศรของผปวย จงทาใหพยาบาลหองผาตดรบรการแสดงออกถงการกระทาตามบทบาท ภาระหนาท ความรบผดชอบในการดแลผปวย สงผลใหการรบรพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรทกดานอยในระดบสง พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตด ดานความยดมนของคณธรรม-จรยธรรมมคาคะแนนเฉลยสงทสด อธบายไดวาพยาบาลหองผาตดรบรถงการดแลผปวยโดยคานงถงความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม เนองจากไดรบการปลกฝงจรรยาบรรณวชาชพจากหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต ใหเปนผมความสามารถในการปฏบตการพยาบาลและตามลกษณะของวชาชพในเรองความเขาใจมนษยทมความเชอ วฒนธรรม การรบร อารมณ

61

ตลอดจนปจจยตาง ๆ ทเปนเงอนไขตอการดแลสขภาพและการแกปญหา เพอความปลอดภยและความมนใจของผรบบรการ (พจนา, 2549; มาลวลและสดารตน, 2555) ซงความยดมนในคณธรรม-จรยธรรม เปนคณสมบตทแสดงถงการดแลอยางมศลธรรมโดยคานงถงการปกปองสทธผปวยตามความเสมอภาค ยตธรรม เขาใจถงความเชอ ความแตกตางทางความคด วฒนธรรมของผปวย ยอมรบการตดสนใจของผปวย กลมตวอยางจงมการรบรพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรในดานนระดบสงทสด จากการศกษาของวรรณภา (2545) ทศกษาการปฏบตบทบาทวชาชพของพยาบาลหองผาตด โรงพยาบาลศนยเขตภาคเหนอ พบวา การปฏบตบทบาทวชาชพของพยาบาลหองผาตดบทบาทผพทกษสทธประโยชนผปวยมคาคะแนนเฉลยสงทสด (M = 4.53, SD = 0.56) เชนเดยวกบการศกษาของพาเลสและคณะ (2011) ศกษาความพงพอใจของผปวยทไดรบการผาตดตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลใน 6 ประเทศในทวปยโรป พบวา ความพงพอใจของผปวยตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลอยในระดบสง คาคะแนนเฉลยความพงพอใจเทากบ 4.9 คะแนน (คะแนนเตมเทากบ 6 คะแนน) การทพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตดทกดานมคาคะแนนเฉลยอยในระดบสงนน อาจเนองจากการใหพยาบาลทาการประเมนตนเองดวยการตอบแบบสอบถาม อาจมโอกาสเกดความลาเอยงในการตอบแบบสอบถาม เพอใหเปนไปตามความคาดหวงของสงคม (social desirability) ซงโพลทและเบค (Polit & Beck, 2012) กลาววา การตอบแบบสอบถามโดยการประเมนตนเองในแตละบคคล ยอมมความแตกตางกนซงทาใหเกดความลาเอยงของคาตอบได เพอใหไดซงคาตอบทสอดคลองตองกนตามความคาดหวงของสงคม เชนเดยวกบสรสทธ (2556) กลาววา อคตในการวด (measurement bias ) เกดขนไดเสมอถาผวจยวางแผนวจยไมด หรอผวดวดตามความเขาใจของตนเอง ขาดความรหรอการฝกฝนในการใชเกณฑมาตรฐานของการวด หรอเครองมอทใชวดไมไดปรบใหเขากบกฎเกณฑหรอมาตรฐานทกาหนด ซงจะทาใหผลการวจยคลาดเคลอนไปจากความเปนจรง อยางไรกตามการทพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตาม การรบรของพยาบาลหองผาตดดานความเมตตา-กรณา มคาคะแนนเฉลยตาสด อาจเนองจากลกษณะขอคาถามท พฒนาขนในแบบสอบถามดานความเมตตา-กรณา เปนไปในลกษณะของการแสดงออกโดย “การอยเปนเพอน” อยาง “ตงใจจรง” โดยแสดงถงความรสกเหนอกเหนใจ เขาถงและมสวนรวมแลกเปลยนพดคยในชวงเวลาทผปวยเขารบการผาตด แตเนองจากในสภาพการปฏบตงานจรง เชน จากการสงเกตแบบมสวนรวมขณะปฏบตงานในบทบาทพยาบาลหองผาตด พบวาบทบาทหนาทขอบเขตความรบผดชอบหลก จะเกยวเนองกบการเตรยมผปวยและบรเวณผาตดใหพรอม ในขณะทไมไดมการกาหนดมอบหมายใหครอบคลมถงการดแลประคบประคองชวงรอผาตด รวมกบปรมาณงานและจานวนผปวยทผาตดมปรมาณมาก และ

62

ลกษณะงานของหองผาตดเปนงานทตองทาเรงดวน จงทาใหมเวลาในการพดคยระหวางพยาบาลหองผาตดกบผปวยคอนขางนอย สงผลใหโอกาสทจะแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดในดานนจงอาจไมสามารถทาไดเตมท ดงเชนการศกษาของถนอม (2544) ศกษาพฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลจากประสบการณของผปวยผใหญทเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ทพบวา ผปวยตองการใหพยาบาลแสดงความเอออาทร สนใจ เอาใจใส รอยละ 66.67 และไดบอกถงประสบการณทไดรบจากพฤตกรรมของพยาบาลทแสดงออกถงความเอออาทรความสนใจ เอาใจใส ใน 3 ลกษณะ คอ 1) พดจาด มหนาตายมแยม 2) เอาใจใสถามไถอาการ 3) เสรมสรางกาลงใจใหผปวย คอนขางนอย เนองจากภาระงานทหนกในโรงพยาบาลศนย ซงรบผปวยไมจากดจานวน ทาใหเกดความไมสมดลของอตรากาลงและปรมาณงาน ในการปฏบต งานพยาบาลจงรบเรงทจะทางานประจาใหเสรจ และดแลชวยเหลอเปนพเศษเฉพาะระยะเรงดวนเชนกน 2. ความสมพนธระหวางปจจยดาน อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ผลการศกษาครงนพบวา 2.1 ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ผลการศกษา พบวา อาย และประสบการณการปฏบตงานมความสมพนธทางบวกในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (rs = .24, rs = .25 ตามลาดบ) ระดบการศกษาและการไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด สวนความมนคงทางอารมณมความสมพนธทางลบในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (rs = -.18) (ตาราง 7) สามารถอภปรายไดดงน 2.1.1 อาย มความสมพนธทางบวกในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (rs = .24) นนคอเมอพยาบาลหองผาตดมอายมากขนจะมพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดมากขนเชนกน ทเปนเชนนอาจเนองมาจากอายจะสงผลถงการแสดงออกของพฤตกรรมทเกดจากการรบร การเขาใจ การใชเหตผล และการตดสนใจทแตกตางกนในแตละบคคล (Palank, 1991) และออกตา (Orgeta, 2009) กลาววา เมออายมากขนจะมวฒภาวะเพมมากขนดวยเชนกน ดงนนพยาบาลหองผาตดทมอายมากกวาจงเปน

63

ผทมทกษะในการปฏบตงานสง และสามารถปฏบตงานตามบทบาททแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลผปวยไดดกวาพยาบาลวชาชพหองผาตดทมอายนอยกวา ซงการศกษาครงนกลมตวอยางในการศกษามชวงอายเฉลย 40 ป (SD = 10.22) ซงเปนวยทมทกษะการปฏบตงานสง สอดคลองกบการศกษาของเตอนใจ (2548) พบวา อายมความสมพนธทางบวกในระดบตากบสมรรถนะพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลมหาวทยาลยอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (r = .14) นอก จากนยงสอดคลองกบการศกษาของอารญา (2552) เรองพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรตามการรบรของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลแพร พบวา พยาบาลกลมทมอายแตกตางกน มคะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรตามการรบรของพยาบาลวชาชพแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยคะแนนเฉลยการรบรพฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรจะเพมขนตามอาย 2.1.2 ประสบการณการปฏบตงาน มความสมพนธทางบวกในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (rs = .25) เนอง จากการมประสบการณการปฏบตงานทยาวนานจะมสวนชวยใหบคคลมความรความเขาใจในสงตาง ๆ มากขน มความยดหยนในการปฏบตงาน มผลตอการแสดงพฤตกรรมการดแลเนองจากประสบการณในการปฏบตงานจะทาใหเกดความชานาญ สามารถนาความคดรวบยอดทเคยไดรบจากประสบการณตาง ๆ มาใชในการประเมน วเคราะหสถานการณ วนจฉยปญหา และดาเนนการแกไขปญหาได (สรรกษ, 2551) ดงนนประสบการณการปฏบตงานจงมความสมพนธกบพฤตกรรมทแสดงออกมา ดงเชนการศกษาของบรนตนและบแมน (Brunton & Beaman, 2000) ทศกษาในกลมพยาบาลเวชปฏบต จานวน 200 คน ในรฐอลลนอยส ประเทศสหรฐอเมรกา เกยวกบการรบรพฤตกรรม ความเอออาทรของตนเอง พบวา ระยะเวลาทปฏบตงานมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมความเอออาทร (p < .05) กลาวคอ กลมตวอยางทมระยะเวลาปฏบตงานนานมการรบรพฤตกรรมความเอออาทรโดยเฉพาะในเรองสมพนธภาพทางบวกกบผปวย สอดคลองกบการศกษาของอรทยและคณะ (2550) ศกษาพฤตกรรมดานจรยธรรมและพฤตกรรมการใหบรการของผประกอบวชาชพพยาบาลในโรงพยาบาลวชระภเกต พบวา ประสบการณการทางานของพยาบาลมความสมพนธกบพฤตกรรมดานจรยธรรมและพฤตกรรมการใหบรการอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) 2.1.3 ระดบการศกษาไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ผลการศกษาสอดคลองกบการศกษาของปราณและวราภรณ (2554) ทศกษาพฤตกรรมการดแลเดกปวยระยะสดทายของพยาบาล พบวาระดบการศกษาในพฤตกรรมการดแลเดกปวยระยะสดทายในพยาบาลทมระดบการศกษาตางกนไมมความแตกตางกน การทผลการศกษาครงน พบวาระดบการศกษาไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด อาจเนอง

64

มาจากกลมตวอยางสวนใหญมการศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 91.5 สวนกลมตวอยางทมระดบการศกษาปรญญาโทและปรญญาเอก รอยละ 8 และ 5 ตามลาดบ ซงมจานวนนอย จงไมเพยงพอใน การอธบายผลของการศกษาได อกทงรปแบบการเรยนการสอนในปจจบนทเปลยนแปลงไป เนองจากการจดการเรยนการสอนทางพยาบาลศาสตร เปนการจดการศกษาทเตรยมพยาบาลใหเปนผทมความสามารถทงในดานวชาการ และมความสามารถในการปฏบตการพยาบาลตามลกษณะของวชาชพ ซงเนนการการดแลดวยหวใจความเปนมนษย มความเปนองครวม ตระหนกถงคณคาของความเปนมนษย ความเมตตา ความเอออาทร ความเหนอกเหนใจ การเอาใจใส (มาลวลและสดารตน, 2555; วรยาภรณและคณะ, 2546; สดกญญาและสกลรตน, 2553) ดงนนควรทาการศกษาเกยวกบระดบการศกษาซาเนองจากการทพยาบาลไดรบการปลกฝงเรองการดแลจะแสดงออกถงพฤตกรรมการ ดแลแบบเอออาทรได 2.1.4 การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ทเปนเชนนเนองจากกลมตวอยางสวนใหญไมเคยไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรคดเปนรอยละ 85 (ตาราง 2) และระยะเวลาทกลมตวอยางไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรมระยะเวลาเพยง 1 วน เฉลย 1.46 วน/คน/ป ซงนบเปนระยะเวลาไดรบการอบรมทนอยมาก และหวขอการอบรมอาจจะไมครอบคลมตามบทบาทของการดแลแบบเอออาทรโดยตรง อาจขาดความชดเจนในการถายทอดความรจากการไดรบการอบรม ทาใหการไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรอาจมปรมาณไมมากพอทจะมอทธพลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดได ประกอบกบมขอจากดในการพจารณาสงบคลากรเขาอบรมซงไมสามารถเขารบการอบรมไดทกคนและทกเรองได อกทงการศกษาครงน เปนการศกษาเกยวกบการไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรในชวงระยะเวลา 6 เดอนทผานมา ซงอาจจะเปนระยะเวลาทสนจงยงไมสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดไดเชนกน จงควรทาการศกษาซา ผลของการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของเตอนใจ (2548) เรองปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลย พบวา การไดรบการอบรมเพมเตม ไมมความสมพนธกบสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลย ซงสอดคลองกบการศกษาของวกญญาและวภาพร (2554) พบวา การอบรมเกยวกบการปฏบตงานไมมความสมพนธกบการปฏบตงานตามบทบาทของพยาบาลวชาชพหองผาตด ซงการอบรมมระยะเวลาเพยง 1 วน เฉลย 1.6 วน/คน/ป

65

2.1.5 ความมนคงทางอารมณมความสมพนธทางลบในระดบตากบพฤตกรรม การดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด (rs = -.18) ในทนความมนคงทางอารมณของพยาบาลจะเปนคณสมบตสวนบคคลทรบรวาตนเองสามารถควบคมอารมณ เมอตกอยในสถานการณความเครยดจากการทางาน ซงการศกษาของจวลเลยมและคณะ (G. Williams et al., 2009) ศกษาเปรยบเทยบคณลกษณะเฉพาะของการดแลในพยาบาลวชาชพกบผหญงทวไป พบวาพยาบาลวชาชพมคณลกษณะดานคณธรรม-จรยธรรม ความเอาใจใส การมสต และความมนคงทางอารมณสงกวาผหญงทวไปอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) ดงนนความมนคงทางอารมณจงเปนสงสาคญทจะควบคมพฤตกรรมทจะแสดงออกทางรางกายและวาจาได วณา (2550) กลาววา ปจจยภายในบคคลของบคลากรทางการแพทยกเปนอปสรรคอยางหนงตอการปฏบตงานอยางปลอดภย โดยความผดพลาดทพบบอยในสถานการณทมสาเหตเรมตนจากความบกพรองดานกระบวนการทางความรสกนกคด เชน การไมเอาใจใส การขาดแรงจงใจ ความละเลย หรอความประมาท ความเครยด ดงนนการบรหารความปลอดภยจงมงทการควบคมพฤตกรรมของบคคลเพอลดพฤตกรรมทไมพงประสงค โดยการกาหนดกฏเกณฑ ระเบยบ ซงคานงถงความปลอดภยของผปวยเปนหลก จากการศกษาของเตงและคณะ (Teng et al., 2009) พบวา พยาบาลทมความมนคงทางดานอารมณตา มโอกาสทาใหผปวยไมปลอดภย โดยตวแปรความปลอดภยของผปวย (patient safety) ถกวดมาโดยการสอบถามพยาบาลวาในรอบปทผานมา เกดเหตการณททาใหผปวยมความเสยงอนตรายบอยเพยงใด (ผวจยไมไดระบวามเหตการณใดบาง) ผลการศกษานแมวาความมนคงทางดานอารมณจะมอานาจในการทานายไมสงมากนก คอ รอยละ 3 ในทางปฏบตหนวยงานทใหบรการดานสขภาพโดยเฉพาะอยางยงงานหองผาตดยอมไมตองการใหผปวยมความเสยงอนตรายเกดขนเลยแมเพยงครงเดยว อกทงพยาบาลสามารถควบคมอารมณของตนเองไมใหแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมได อาจเนองจากวชาชพพยาบาลเปนทคาดหวงของสงคม และตองมสมพนธภาพทดระหวางตนเองกบเพอนรวมงาน และมความเหนอกเหนใจ เขาใจผปวย เพอใหเกดพฤตกรรมการดแลทดเปนไปตามความตองการของผปวย เชนเดยวกบการศกษาของบญธดา, เรมวล, และอรอนงค (2551) ศกษาปจจยทมอทธพลตอความเหนอยหนายในงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช พบวา ความออนลาทางอารมณของพยาบาลอยในระดบปานกลาง และดานการลดความสาเรจของบคคลอยในระดบปานกลาง (M = 18.33, SD = 3.90; M = 36.62, SD = 7.88 ตามลาดบ) แสดงถงความสามารถในการเผชญปญหาทางอารมณขณะปฏบตงานได สามารถใหการแกไขปญหาของผปวยไดอยางมประสทธภาพและมวธการปรบตวตอความรสกทางอารมณทกอใหเกดความเครยดในการทางานไดอยางเหมาะสม แมวาจะ ตองรบผดชอบงานทมปรมาณมากกตาม อยางไรกตามดวยลกษณะงานของพยาบาลในการดแลผปวยยอมยดผปวยเปนศนยกลาง

66

ไมวาจะเปนพยาบาลประจาหอผปวย หรอพยาบาลเฉพาะทาง เชน พยาบาลหองผาตด จะตองสามารถควบคมจตใจ และอารมณของตนเมอตกอยในสถานการณความเครยดจากการทางานไดเปนอยางด ดวยภาระงานทเครงเครยดซงปฏบตในชวงวกฤตของชวตมนษย รวมถงความรบผดชอบทมคอนขางสง เพอใหเปนตามความคาดหวงของผปวย อาจมโอกาสทจะแสดงทาทางอาการตาง ๆ ทเกดจากความเครยดและความเหนอยลาออกมาได เนองจากอาจมความคลาดเคลอนจากการวด โดยใชเครองมอ Mini-Marker (Saucier, as cited in Teng et al., 2009) ซงมขอคาถามเพยง 5 ขอ อาจยงไมสามารถวดไดครอบคลม และเปนการนามาศกษาในกลมพยาบาลหองผาตดไทยเปนครงแรก แมวาเครองมอจะผานการตรวจสอบจากผทรงคณวฒ และคาความเทยงอยในเกณฑทรบได (Cronbach’s alpha = .74) ควรมการนาไปพฒนาและทดสอบซาตอไป 2.2 ความสมพนธระหวางปจจยดานสงแวดลอมกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด 2.2.1 ปจจยดานสงแวดลอม หรอบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด มความสมพนธทางบวกในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (rs = .17) ทเปนเชนนเนองจาก บรรยากาศเอออาทรมสวนในการกาหนดพฤตกรรมและทศนคตของบคคลในองคกร (Litwin & Stringer, 1968) โดยบรรยากาศองคกรมอทธพลตอทศนคตและพฤตกรรมดานตาง ๆ ของสมาชกภายในองคกร บรรยากาศองคกรทดจะสงผลในเชงบวกตอแรงจงใจในการทางาน ความพงพอใจในงานและพฤตกรรมการทางาน (ชศรและอารยวรรณ, 2550; มนา, 2551; รงรอง, 2553) ซงมอลลอยและคณะ (Malloy et al., 2009) กลาววา บรรยากาศองคกรมผลตอการใหคณคา ความเชอ และพฤตกรรมของแตละบคคล ซงสอดคลองกบการศกษาของของมนา (2551) เกยวกบปจจยทพยากรณความสามารถในการเอาชนะอปสรรคของพยาบาลวชาชพในอาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ซงพบวาพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลของรฐบาลมการรบรบรรยากาศองคการอยในระดบปานกลาง (M = 3.27, SD = 0.37) และพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลเอกชนมการรบรบรรยากาศองคกรอยในระดบปานกลาง (M = 3.46, SD = 0.42) และการรบรบรรยากาศองคกรมความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการเอาชนะอปสรรคอยางมนยสาคญทางสถต (p < .01) เชนเดยวกบการศกษาของเตอนใจ (2548) พบวา บรรยากาศองคกรมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (r = .32) บรรยากาศองคกรในทนคอบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด ยอมสงผล ตอการแสดงพฤตกรรมเอออาทรเชนกน ดงการศกษาของสรรกษ (2551) พบวาบรรยากาศองคกรโดยรวมมความสมพนธทางบวกกบสมรรถนะพยาบาลหองผาตดระดบปานกลางอยางมนยสาคญ

67

ทางสถตทระดบ .01 เมอพจารณารายดานพบวา ดานโครงสรางมความสมพนธกบสมรรถนะพยาบาลหองผาตดระดบตาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ดานมาตรฐาน ดานการสนบสนน และดานความยดมนผกพนมความสมพนธกบสมรรถนะพยาบาลหองผาตดระดบปานกลางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สวนดานความรบผดชอบ และดานการไดรบการยอมรบมความ สมพนธกบสมรรถนะพยาบาลหองผาตดระดบตาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงสอดคลองกบการศกษาของวกญญาและวภาพร (2555) พบวา บรรยากาศองคกรมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (r = .35)

68

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย การวจยเชงบรรยาย เพอศกษาการรบรของพยาบาลหองผาตดตอพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรและศกษาความสมพนธระหวางปจจยดาน อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร ความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตดกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด โดยใชแนวคดคณสมบตการดแลแบบเอออาทร 6 C's ของ โรช (Roach, 2002) รวมกบการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเปนกรอบแนวคดสาหรบการศกษาและการพฒนาเครองมอ วจยครงนศกษาในกลมพยาบาลพยาบาลวชาชพททาหนาทเปนพยาบาลหองผาตด เปนทงพยาบาลสงเครองมอและพยาบาลผชวยเหลอรอบนอกในขณะทาผาตดทปฏบตงานในหนวยงานหองผาตด โรงพยาบาลมหาวทยาลยสงกดกระทรวงศกษาธการ โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลศนยสงกดกระทรวงสาธารณสข ในภาคใต จานวน 5 แหง คอ จงหวดสงขลา จงหวดพทลง และจงหวดสราษฏรธาน รวมทงสน 200 คน เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามซงผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม ประกอบดวย 4 สวน คอ สวนท 1) แบบสอบถามขอมลสวนบคคล สวนท 2) แบบสอบถามความมนคงทางอารมณ สวนท 3) แบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด และสวนท 4) แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด หาคาความเทยงแบบสอดคลองภายในของแบบสอบถามสวนท 2 ถง 4 อยทระดบ .74, .90 และ.94 ตามลาดบ วเคราะหขอมลสวนบคคล และพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด โดยใชการแจกแจงความถ คานวณหาคารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหความมนคงทางอารมณของพยาบาลหองผาตด และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตด โดยการหาคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหความสมพนธระหวาง ปจจยทเกยวของ ไดแก อาย ระดบการศกษา ประสบการณการปฏบตงาน การไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแล ความมนคงทางอารมณ และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด กบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด โดยคานวณคาสมประสทธสหสมพนธแบบสเปยรแมน (Spearman Rank Correlation) เนองจากชดขอมลมการกระจายไมเปนโคงปกต

69

ผลการศกษา พบวา กลมตวอยางสวนใหญ รอยละ 96.5 เปนเพศหญง มอายเฉลย 40 ป (SD = 10.22) สวนใหญจบการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา รอยละ 91.5 ประสบการณการปฏบตงานในหองผาตดสวนใหญอยในชวง 1-10 ป รอยละ 34 และสวนใหญไมเคยไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร รอยละ 85 และไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรโดย มระยะเวลาเพยง 1 วน เฉลย 1.46 วน/คน/ป พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดโดยรวมและรายดานอยในระดบสง โดยมคะแนนสงสดในดานความยดมนของคณธรรม-จรยธรรม และมคะแนนตาสดดานความเมตตา-กรณา เมอวเคราะหความสมพนธของปจจยดานบคคลและปจจยดานสงแวดลอม พบวา อาย ประสบการณการปฏบตงาน และบรรยากาศ เอออาทรของหองผาตดมความสมพนธทางบวกในระดบตากบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ของพยาบาลหองผาตดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และ .05 (r = .24, .25, และ r = .17 ตามลาดบ) ระดบการศกษาและการไดรบการอบรมทเกยวของกบการดแลแบบเอออาทรไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด จดแขงและจดดอยของการศกษา 1. การศกษาครงนเปนการเกบขอมลจากกลมตวอยางทมคณสมบตตามเกณฑทกาหนดไว ซงปฏบตการพยาบาลในหนวยงานหองผาตดของโรงพยาบาลทเปนสถานทศกษาวจยโดยเปนโรงพยาบาลระดบทตยภมและระดบตตยภมในภาคใต จานวน 5 แหง ทใหบรการตรวจและรกษาดวยวธทางศลยกรรมโดยทมผาตดทมความเชยวชาญเฉพาะ และพยาบาลทมคณสมบตเฉพาะกบงานผาตด ดงนนกลมตวอยางพยาบาลหองผาตดทใชในการศกษาวจยครงนจงนบวาเปนตวแทนของประชากรพยาบาลหองผาตดทงหมด และผลการศกษาสามารถนาไปอางองกบพยาบาลหองผาตดทงหมดในภาคใตได 2. การศกษาครงนผวจยมการวดระดบความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด และพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ตามการรบรของพยาบาลหองผาตดโดยการใหพยาบาลทาการประเมนตนเองดวยการตอบแบบสอบถาม อาจเกดความลาเอยงของผลการวจยทได ถงแมวาการวจยครงนไมไดมวตถประสงคเพอประเมนตดสนคณภาพดานพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด และบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด แตอาจทาใหพยาบาล หองผาตด ผตอบแบบสอบถามคานงถงภาพรวมคาคะแนนทออกมาซงอาจสะทอนถงองคกรททาการศกษา ซงระบชดเจนวามเพยงไมกองคกร จงทาใหมโอกาสเลอกตอบโนมเอยงไปในทางบวกได

70

3. การศกษาครงน ผวจยไมไดศกษาเกยวกบปจจย อน ๆ ทอาจเกยวของกบการแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ตามการรบรของพยาบาลหองผาตดไดทงหมด เชน ภาระงาน ความเหนอยลา ความเครยด คาตอบแทน การทางานรวมกบทมสหสาขาวชาชพ เปนตน จงอาจทาใหผลการศกษาทไดไมครอบคลมปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตดทงหมด ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1. ผลการศกษาทพบวา พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดโดยรวมอยในระดบสง และดานความเมตตา-กรณา มคาคะแนนเฉลยตาสด เนองจากขอจากดจากลกษณะะงานของหองผาตดทรบเรง ทาใหการแสดงออกดานความเมตตา-กรณาของพยาบาลอาจไมเตมท ผบรหารงานการพยาบาล และพยาบาลหองผาตดควรสงเสรม และรวมกนหาแนวทางเพอใหพยาบาลหองผาตดสามารถแสดงออกถงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรดานความเมตตา-กรณา ไดมากยงขน โดยจดหาแหลงประโยชน เชน การพดคยใหกาลงใจ การอยเปนเพอน และการสมผสผปวยในทกระยะของการผาตด อกทงควรมการกระตน สนบสนน และสงเสรมดารงไวใหพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดคงอยในระดบสงเชนนตอไป โดยมการประเมนพฤตกรรมการดแลผปวยแบบเอออาทรตามการรบรของพยาบาลหองผาตดทก ๆ ป ทงนเพอควบคมคณภาพการพยาบาลหองผาตดอยางตอเนอง 2. จากผลการศกษาครงน พบวา บรรยากาศเอออาทรของหองผาตดมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตด ดงนนควรสงเสรมใหมบรรยากาศทแสดงถงการมความเอออาทรระหวางผปฏบตงานทกระดบในการปฏบตงานในหองผาตด โดยการจดกจกรรมใหผปฏบตงานทกระดบไดมสวนรวม เชน การจดอบรมทางหองผาตดทงภายในและภายนอกสถานท จดการแขงขนกฬาของบคลากรหองผาตด เปนตน เพอเปนการสรางสมพนธภาพทดซงกนและกน 3. ควรจดใหมการอบรมทเกยวของกบการดแลเปนสวนหนงของการปฐมนเทศพยาบาลใหมหองผาตด และกาหนดเปนสวนหนงของการนเทศงานในทก ๆ ป

71

ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป 1. ในการศกษาครงตอไปเกยวกบพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด ควรใชการสงเกตการณรวมดวย เพอตรวจสอบความตรงของการวดจากการใชแบบสอบถาม และควรศกษาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของผปวยควบคกน เพอเปรยบเทยบการรบรพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด และนาไปพฒนาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดใหมคณภาพตอไป 2. ควรมการศกษาวจยดานปจจยอน ๆ ทเกยวของกบการทานายพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตดเพมเตม ภาระงาน ความเหนอยลา ความเครยด คาตอบแทน การทางานรวมกบทมสหสาขาวชาชพ เปนตน เพอหาแนวทางในการแกไขหรอสงเสรม ปจจยทสามารถทานายพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดได 3. ควรศกษาเพอพฒนาเครองมอวดทใชในการศกษาครงน โดยนาไปพฒนาตอยอดและตรวจสอบคณภาพของเครองมอวดใหดยงขนตอไป

72

เอกสารอางอง กาญจนารฐ ทองเมองธญเทพ, และขวญใจ ภมรพบลย. (2551). ผลการเรยนรดวยตนเองกอนผาตด

จากวดทศนตอระดบความรและความวตกกงวลของมารดาผาตดคลอดทางหนาทอง โรงพยาบาลสวรรคประชารกษ จงหวดนครสวรรค. วารสารสมาคมพยาบาลหองผาตดแหงประเทศไทย, 1,1-7.

กสมา ปยะศรภณฑ. (2545). พฤตกรรมเอออาทรของพยาบาลตามการรบรของผปวยในหอผปวยหนก. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

จรา แกนยะกล. (2548). พฤตกรรมการดแลของพยาบาลตามการรบรของผสงอายไทยพทธ ทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลศนยภาคใต. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

เฉลมศร ทรพกอง. (2550). ผลการใชรปแบบการบรการการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของ แสวนสนในผสงอายตอการรบรพฤตกรรมการดแลเอออาทรของผปวย.วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร วทยาลยเซนหลยส, กรงเทพมหานคร.

ชศร มโนการ, และอารยวรรณ อวมตาน. (2550). การศกษาองคประกอบสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการทางานของพยาบาลวชาชพ. วารสารสภาการพยาบาล, 22, 57-70.

ดรณศร สรยศธารง. (2542). คณภาพชวตการทางานกบการยดมนผกพนตอองคการของพยาบาลหองผาตด โรงพยาบาลศนย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารพยาบาล มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

เตอนใจ พทยาวฒนชย. (2548). ปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารพยาบาล มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

ถนอม จนทกล. (2544). พฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลจากประสบการณของผปวยผใหญทเขารบการรกษาในโรงพยาบาล. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

นวพร จนใจ, นนทา เลกสวสด, และมรรยาท ณ นคร. (2551). ความตองการและการไดรบการ ตอบสนองความตองการของผปวยในชวงเวลารอคอยการผาตดใหญทหองผาตด. พยาบาลสาร, 34, 111-124.

73

นฤนาท ยนยง. (2551). พฤตกรรมจรยธรรมของพยาบาลวชาชพ. วารสารพยาบาล, 57, 1-12. นาตยา ตงอยดสกล. (2546). หลกจรยธรรมในการปฏบตงานทางหองผาตดและการพทกษสทธ.

วารสารพยาบาลหองผาตดแหงประเทศไทย, 8, 47-48 บญใจ ศรสถตนรากล. (2553). ระเบยบวธการวจยทางการพยาบาลศาสตร. กรงเทพมหานคร: ย

แอนด ไอ อนเตอรมเดย บญธดา เทอกสบรรณ, เรมวล นนทศภวฒน, และอรอนงค วชยคา. (2551). ปจจยทมผลตอความ

เหนอยหนายในงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช. วารสารสภาการพยาบาล, 23, 114-123.

ปราณ รตนอดม, และวราภรณ กาวไธสง. (2554). พฤตกรรมการดแลเดกปวยระยะสดทายของพยาบาล. สงขลานครนทรเวชสาร, 29, 267-276.

ปยาภรณ ทองประดษฐ, สมใจ พทธาพทกษผล, และดวงใจ รตนธญญา, (2554). ปจจยคดสรร คณลกษณะทสอดคลองกบหลกอทธบาทสกบพฤตกรรมบรการของพยาบาลวชาชพ ในโรงพยาบาลเอกชน. วารสารสภาการพยาบาล, 26, 55-69.

พจนา ปยะปกรณชย. (2549).การจดการศกษาโดยใชแนวคดการดแลอยางเอออาทรเปนฐานในหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต. วารสารวทยาลยบรมราชชนนชยนาท, 10, 4-11.

พจนา ปยะปกรณชย, นฤมล จนทรสข, และประชน จนทรสข. (2549). การศกษาพฤตกรรมความเอออาทรของอาจารยพยาบาลตามความคาดหวงและไดรบจรงในการรบรของนกศกษาพยาบาล. วารสารวทยาลยบรมราชชนนชยนาท, 10, 12-18.

พรพรรณ สนทรสต, และประจกร บวผน. (2554). บรรยากาศองคการและการสนบสนนจากองคการทมผลตอการปฏบตงานตามสมรรถนะหลกของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลชมชน จงหวดอดรธาน. วารสารวจย มหาวทยาลยขอนแกน, 16, 551-562.

พยอม อยสวสด. (2539). การดแล: แนวคดและทฤษฎการพยาบาลเชงมนษยธรรมนยม. วารสารพยาบาลศาสตร, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล, 14, 26-34.

พศสมย อรทย, และศรเวยงแกว เตงเกยรตตระกล. (2551). พฤตกรรมการดแลเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของผปวยทเขารบการผาตดในโรงพยาบาลรามาธบด. รามาธบดพยาบาลสาร, 14, 197-208.

ฟารดา อบราฮม. (2541). จรยธรรมในวชาชพพยาบาล.ในฟารดา อบราฮม (บรรณาธการ), นเทศวชาชพและจรยศาสตรสาหรบพยาบาล (หนา 263-275). กรงเทพมหานคร: สามเจรญพานชย.

74

มยเรศ ลลาวรวฒ, และฮอเดยะ บลยะลา. (2549). คณภาพการพยาบาลผปวยระยะผาตดตามการรบรของผปวยทนอนพกรกษาในโรงพยาบาลสงขลานครนทร. สงขลานครนทรเวชสาร, 24, 223-229.

มาลวล เลศสาครศร, และสดารตน สวาร. (2555). ปจจยทมความสมพนธกบผลการปฏบตการพยาบาลสตศาสตรของนกเรยนพยาบาลสถาบนอดมศกษาเอกชน. วารสารพยาบาลศาสตรและสขภาพ, 35, 91-99.

มนา วภสตยา. (2551). ปจจยทพยากรณความสามารถในการเอาชนะอปสรรคของพยาบาลวชาชพในอาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

รงรอง เรองจระอไร. (2553). การสรางบรรยากาศองคการของหวหนาหอผปวย อปนสยเชงรก และการเรยนรรวมกนเปนทม ของพยาบาลประจาการโรงพยาบาลตตยภม ภาคใต. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

รดใจ เวชประสทธ. (2548). สงเราความเครยด การไดรบขอมล ระยะเวลาการรอผาตด และความเครยดของผปวยขณะรอผาตดในหองผาตด. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

เรณ อาจสาล. (2553). การพยาบาลผทมารบการผาตด. กรงเทพมหานคร: เอน พ เพรส. วรวฒ เจรญศร. (2551). การผาตด. สบคนเมอ 5 กรกฎาคม 2554, จาก http://www.108health.com วรรณภา เหนยวแนน. (2545). การปฏบตบทบาทพยาบาลวชาชพหองผาตด โรงพยาบาลศนยเขต

ภาคเหนอ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

วนส สวรรณทา. (2549). ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการแสดงออกทางอารมณของพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลชมชน เขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

วภาดา ชางแกว. (2551). การสรางมาตรฐานการพยาบาลผปวยในหองผาตดโรงพยาบาลเพชรบรณ. วทย านพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาว ช าการบรห ารการพยาบาล มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

75

วรยาภรณ แสนสมรส, พสมย อานญจวณชย, วภารตน ยมดษฐ, และวรางคณา อดมทรพย. (2546). ผลของการใชกรณศกษาในการสอนทางคลนกทมตอความตงใจกระทาพฤตกรรมจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาลเดกของนกศกษาพยาบาล. วารสารวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร, 15, 7-13.

วไลสร ศรหงสทอง. (2543). นางฟาสขาวป 2000. วารสารพยาบาลศาสตร, 18, 5-7. วกญญา ลอเลอง, และวภาพร วรหาญ. (2554). ปจจยทมอทธพลตอการปฏบตงานตามบทบาทของ

พยาบาลวชาชพหองผาตดโรงพยาบาลศนย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. Graduate research conference (หนา 583-560). ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน.

วณา จระแพทย. (2550). แนวคด ทฤษฎ เกยวกบความปลอดภยของผปวย.ในวณา จระแพทยและเกรยงศกด จระแพทย (บรรณาธการ), การบรหารความปลอดภยทางคลนก (หนา1-22). กรงเทพมหานคร: ดานสทธาการพมพ.

ศรรตน โกศลวฒน. (2543). มโนทศนพนฐานทางการพยาบาล 2. สงขลา: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ศรพร พทธรงส. (2546). สมรรถนะของพยาบาลหองผาตด: การพฒนาศกยภาพของพยาบาลหองผาตด. ชมรมพยาบาลหองผาตดแหงประเทศไทย ประชมวชาการประจาป ครงท 8 (หนา 37-45). กรงเทพมหานคร: แอลทเพลส.

สภาการพยาบาล . ( 2545) . แนวทางการส ง เสรมการปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ . กรงเทพมหานคร: ศรยอดการพมพ.

สมจต หนเจรญกล. (2537). คณคาของการพยาบาล. วารสารการพยาบาล, 43, 99-111. สมปรารถนา ดาผา, อภญญา จาปามล, และวรรณภา นวาสะวต. (2551).สมรรถนะพยาบาลหอง

ผาตดตามการรบรของพยาบาลผเชยวชาญและพยาบาลประจาการหองผาตด โรงพยาบาลมหาวทยาลยในประเทศไทย. วารสารคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 31, 30-41.

สมาคมพยาบาลหองผาตดแหงประเทศไทย. (2553).มาตรฐานการพยาบาลผาตด. สบคนเมอ 30 สงหาคม 2553, จาก http://www.tpna.or.th

สรรกษ เจรญศรเมอง. (2551). ปจจยคดสรรกบสมรรถนะพยาบาลหองผาตดโรงพยาบาลศนย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

สวล ศรไล. (2553). จรศาสตรสาหรบพยาบาล (พมพครงท 11). กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

76

สชาตา วภวกานต, และวาสน วเศษฤทธ. (2552). ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมในหนวยงาน ภาวะผนาการเปลยนแปลงของหวหนาหองผาตดกบการปฏบตบทบาทพยาบาลหองผาตด. วารสารสมาคมพยาบาล, 2, 1-14.

สดกญญา ปานเจรญ, และสกลรตน ปานเจรญ. (2553). พฤตกรรมการดแลผปวยอยางเอออาทรของนกศกษาพยาบาลในการฝกปฏบตการพยาบาลบนหอผปวย. การพยาบาลและการศกษา, 3, 64-74.

สนย จนทรมหเสถยร, และนนทา เลกสวสด. (2549). ความวตกกงวลกอนผาตดในผปวยทไดรบการผาตดใหญ. พยาบาลสาร, 33, 184-194.

สปราณ พฒนจตวไล. (2551). ความพงพอใจในงานของบคลากรหองผาตด กลมการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา 2550. วารสารสมาคมพยาบาลหองผาตดแหงประเทศไทย, 1, 21-28.

สภาพร เลศรวมพฒนา. (2551). ผลการใหการสนบสนนดานขอมลและอารมณตอความวตกกงวลของผคลอดกอนเขารบการผาตดคลอด. วารสารสมาคมพยาบาลหองผาตดแหงประเทศไทย, 1, 19-27.

สรสทธ ชยทองวงศวฒนา. (2556). การวด. สบคนเมอ 6 มถนายน 2556, จาก http://th.md.chula.ac.th./download/book/research/chapter7.pdf

อรทย หนกลบ, สธดา ฉวดารงกล, กญญา กตตสตยกล, และอญชล มากบญสง. (2550). พฤตกรรมดานจรยธรรมและพฤตกรรมการใหบรการของผประกอบวชาชพพยาบาลในโรงพยาบาลวชระภเกต. สบคนเมอ 18 พฤษภาคม 2556, จากhttp://www.vachiraphuket.go.th/files/research01.pdf

อญชล รกษมณ. (2550). ความสมพนธระหวางคณลกษณะของงาน ความฉลาดทางจรยธรรมกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลหองผาตด โรงพยาบาลมหาวทยาลยของรฐ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

อารญา ดานผาทอง. (2552). พฤตกรรมการดแลผปวยระยะสดทายอยางเอออาทรตามการรบรของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลแพร. วารสารกองการพยาบาล, 36, 15-26.

อชยา สวรรณกล, และนงนช เชาวศลป. (2542). พฤตกรรมการดแลผปวยตามการรบรของพยาบาลและผใชบรการ.วารสารการพยาบาล, 3, 45-59.

77

อสาห ชลวทย, และนาเพชร ตราชวณช. (2553). พฤตกรรมการดแลเอออาทรของพยาบาลตามการรบรของผปวยในหอผปวยพเศษพฆเนศวรสรสงกาศ 7 โรงพยาบาลพระจอมเกลา จงหวดเพชรบร. โครงการวจยป 2553 (หนา 1-8). เพชรบร: โรงพยาบาลพระจอมเกลา.

Boyle, H. J. (2005). Patient advocacy in the perioperative setting. AORN Journal, 82, 250-262. Brunton, B., & Beaman, M. (2000). Nurse practitioners’ perceptions of their caring behaviors.

Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 12, 451-456.

Hughes, L. (2009). Peer Group Caring Interaction Scale and Organizational Climate for Caring Questionnaire. In J. Watson (Ed.). Assessing and measuring caring in nursing and health sciences (2nd ed., pp. 149-162). New York: Springer.

Larsson, I. E., Sahlstem, M. J. M., Segesten, K., & Plos, K. A. E. (2011). Patients’ perception of nurses’ behavior that influence patient participation in nursing care: A critical incident study. Nursing Research and Practice, 2011. doi: 10.1155/2011/534060.

Lindwall, L., & von Post, I. (2008). Continuity by nurse in the perioperative dialogue: A literature review. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 23, 395-401.

Liou, S. R., & Cheng, C. Y. (2010). Organisational climate, organisational commitment and intention to leave amongst hospital nurses in Taiwan. Journal of Clinical Nursing, 19, 1635–1644.

Litwin, G. H., & Stringer, R. A. (1968). Motivation and organization climate. Boston: Graduate School of Business Administration.

Malloy, D. C., Hadjistavropoulos, T., McCarthy, E. F., Evans, R. J., Zakus, D. H., Park, I., …, Williams, J. (2009). Culture and organizational climate: Nurses' insights into their relationship with physicians. Nursing Ethics, 16, 719-733.

Manojlovich, M. (2005). Predictors of professional nursing practice in hospital settings. Nursing Research, 54, 41-47.

McGarvey, H. E., Chambers, M. G., & Boore, J. R. (2004). The influence of context on role: Behaviors of perioperative nurses. AORN Journal, 80, 1103-1120.

Orgeta, V. (2009). Specificity of age differences in emotion regulation. Aging & Mental Health, 13, 818-826.

78

Palese, A., Tomietto, M., Suhonen, R., Efstathiou, G., Tsangari, H., Merkouris, A., …, Papastavrou, E. (2011). Surgical patient satisfaction as an outcome of nurses' caring behaviors: A descriptive and correlational study in six European countries. Journal of Nursing Scholarship, 43, 341-350.

Palank, C. L. (1991). Determinants of health-promotive behavior. The Nursing Clinics of North America, 26, 815-829.

Polit, D. F., & Beck, C. T. (2012). Nursing research: Generating and assessing evidence for nursing practice.(9th ed.). Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins.

Prompahakul, C. (2011). Factors relating to nurses’ caring behaviors for dying patients in southern Thailand. Master’s thesis, Prince of Songkla University, Songkla, Thailand.

Roach, M. S. (2002). Caring: The human mode of being (2nd ed.). Ottawa: CHA Press. Saucier, G. (1994). Mini-marker: A brief version of Goldberg’s unipolar big-five marker. Journal

of Personality Assessment, 63, 506-516. Sleutel, M. R. (2000). Climate, culture, context, or work envioronment? Organization factors that

influence nursing practice. Journal of Nursing Ministration, 30, 53-58. Smeltzer, S. C., Bare, B. C., Hinkle, J. L., & Cheever, K. H. (2008). Textbook of medical-surgical

nursing (11th ed.). Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins. Teng, C. I., Chang, S. S., & Hsu, K. H. (2009). Emotional stability of nurses: Impact on patient

safety. Journal of Advanced Nursing, 65, 2088-2096. Westerling, K., & Bergbom, I. (2008). The importance of nursing in perioperative care: A

patient’s perspective. Journal of Advanced Perioperative Care, 3, 133-144. Williams, G., Dean, P., & Williams, E. (2009). Do nurses really care? Confirming the stereotype

with a case control study. British Journal of Nursing, 18, 162-165. Udomluck, S., Tonmukayakul, O., Tiansawad, S., & Srisuphan, W. (2010). Development of thai

nurses’ caring behavior scale. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 14, 32-44.

79

ภาคผนวก

80

ภาคผนวก ก

ใบพทกษสทธของกลมตวอยาง

สวสดคะ ดฉนนางปรศนยาภรณ ฤกษดายทธ นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบนฑต สาขาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร กาลงทาการศกษาวจยเรอง พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด และปจจยทเกยวของตามการรบรของพยาบาลหองผาตด โดยม ผศ.ดร.วงจนทร เพชรพเชฐเชยร เปนอาจารยทปรกษา มวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตดตามการรบรของพยาบาลหองผาตด

ในฐานะททานไดผานการคดเลอกจากการมคณสมบตตรงตามทการวจยครงนกาหนดไว คอ ปฏบตงานในหองผาตดมาแลวอยางนอย 6 เดอน ปฏบตงานในหองผาตดอยางนอยสปดาหละ 4 วน และยนดเขารวมการวจย ทานจงเปนบคคลทมความสาคญยงตอการใหขอมลในการวจยครงน ดฉนจงใครขอความรวมมอจากทานในการตอบแบบสอบถาม และขอไดโปรดตอบใหครบทกขอใหตรงกบความรสกหรอความคดเหนของทานมากทสดโดยใชเวลาประมาณ 30-40 นาท โดยมผประสานงานเกบรวบรวมแบบสอบถามคน คาตอบของทานจะไมมถกหรอผด และไมมผลกระทบใดๆตอหนาทการงาน หนวยงานและตวของทานเอง

ขอมลจากแบบสอบถามดฉนจะถอเปนความลบและจะนาเสนอในภาพรวมเทานน ทานมสทธทจะปฏเสธการเขารวมงานวจยในครงนไดตลอดเวลาตามทตองการ หรอจะปฏเสธทจะไมบอกขอมลบางสวน โดยไมมผลกระทบใดๆตอทานอยางแนนอน ในระหวางการเกบขอมลหากทานมขอสงสยประการใด ทานสามารถทจะสอบถามไดตลอดเวลา หรอสามารถตดตอทหมายเลข 089-4645038

โอกาสนดฉนขอขอบคณททานใหความรวมมอ ซงผลการวจยครงนจะเปนประโยชนโดยเปนขอมลสาหรบผบรหารทางการพยาบาล ในการเปนแนวทางสงเสรมบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด และพยาบาลหองผาตดในการดแลผปวยแบบเอออาทร นาไปสการพฒนาวชาชพทางการพยาบาลหองผาตดใหมประสทธภาพยงขน

81

ขาพเจามความเขาใจและยนดเขารวมการวจยในครงน ปรศนยาภรณ ฤกษดายทธ ลงชอ…………………………………………… ผวจย (……………………………………………….) ผเขารวมวจย

82

ภาคผนวก ข

แบบเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย

คาชแจง

1. แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอสารวจความคดเหนของทานเกยวกบความมนคงทางอารมณ บรรยากาศเอออาทรของหองผาตด และพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของทาน

2. แบบสอบถามนแบงเปน 4 สวน ไดแก สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล สวนท 2 แบบสอบถามความมนคงทางอารมณ สวนท 3 แบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด สวนท 4 แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด

3. กรณาอานคาชแจงกอนตอบแบบสอบถามแตละสวนโดยละเอยด และกรณาตอบแบบสอบถามทกขอคาถาม เพอใหไดคาตอบของแบบสอบถามทสมบรณ 4. ขอมลทไดจะไมมผลตอการปฏบตงานของทานแตอยางใด แตจะนาไปใชเพอประโยชนของการวจยเทานน

83

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล

คาชแจง กรณากรอกขอความหรอทาเครองหมาย √ลงในชองวางหรอใน ( ) ของคาถามแตละขอตามความเปนจรง

1. ปจจบนทานอาย………….ป 2. เพศ ( )1. หญง ( ) 2. ชาย 3. ระดบการศกษาสงสด

( ) 1. ปรญญาตรหรอเทยบเทา ( ) 2. ปรญญาโท ( ) 3. ปรญญาเอก ( ) 4.อนๆ โปรดระบ................................

4. ประสบการณการทางานในหองผาตด…………….ป 5. ทานเคยไดรบการอบรม/สมมนา/ประชมวชาการเกยวกบการดแลแบบเอออาทร(caring)

ในชวง 1 ปทผานมาหรอไม ( ) 1. ไมไดรบ ( ) 2. ไดรบ

หากไดรบ กรณาระบหวขอทเขาอบรม/สมมนา/ประชมวชาการทมความเกยวของกบการดแลแบบเอออาทร (เลอกได > 1 ขอ)

( ) การดแลแบบเอออาทร (caring) ...... ครง รวม.…..วน ( ) แนวคด/ทฤษฎเกยวกบการดแลแบบเอออาทร (caring) ...... ครง รวม.…..วน ( ) คณธรรมและจรยธรรมทางการพยาบาล ...... ครง รวม.…..วน ( ) กฎหมายทเกยวของกบการพยาบาล ...... ครง รวม.…..วน ( ) การพฒนาสมรรถนะทางการพยาบาล ...... ครง รวม.…..วน ( ) การสรางความเชอมนใหเกดแกตนเองและผรบบรการ ...... ครง รวม.…..วน ( ) การพฒนาความยดมนผกพนในการดแลผปวย ...... ครง รวม.…..วน ( ) การแสดงออกทเหมาะสมทางการพยาบาล ...... ครง รวม.…..วน ( ) เรอง อน ๆ (โปรดระบ)……………………………… ...... ครง รวม.…..วน

84

สวนท 2 แบบสอบถามความมนคงทางอารมณ คาชแจง กรณาประเมนความรสกของทานทเกดขนเปนสวนใหญ เมอมเหตการณตาง ๆตอไปน

เกดขนในขณะททานปฏบตงานในหองผาตด โดยวงกลมลอมรอบตวเลขทตรงกบความรสกทแทจรงของทาน เมอมเหตการณดงกลาวเกดขน ในการประเมน มเกณฑการใหคะแนน ดงน

คะแนน 1 หมายถง ทาน “ไมเหนดวยอยางยง” กบขอความดงกลาว คะแนน 2 คะแนน 3 คะแนน 4 คะแนน 5 คะแนน 6

หมายถง หมายถง หมายถง หมายถง หมายถง

ทาน “ไมเหนดวย” กบขอความดงกลาว ทาน “ไมเหนดวยปานกลาง” กบขอความดงกลาว ทาน “ไมเหนดวยเลกนอย” กบขอความดงกลาว ทาน “เหนดวยเลกนอย” กบขอความดงกลาว ทาน “เหนดวยปานกลาง” กบขอความดงกลาว

คะแนน 7 หมายถง ทาน “เหนดวยอยางยง” กบขอความดงกลาว

85

ความมงคงทางอารมณ ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยปานกลาง

ไมเหนดวย

เลกนอย

เหนดวย

เลกนอย

เหนดวยปานกลาง

เหนดวยอยางยง

1.ฉนจะแสดงออกดวยทาทาง และคาพดใหบคคลอนรเมอฉนไมพอใจ

1 2 3 4 5 6 7

2.ฉนมกมปฏกรยาโตตอบอยางรนแรงตอปญหาเพยงเลกนอย

1 2 3 4 5 6 7

3.เม อ ถกขดใจฉนจะ รส กห ง ดห ง ด จนไม ส าม า ร ถควบคมอารมณได

1 2 3 4 5 6 7

4.เม อฉน รสกโกรธฉนไมสามารถควบคมอารมณของตนเองได

1 2 3 4 5 6 7

5.เวลาทฉนทางานถามบคคลอนมาขดจงหวะฉนจะรสกโมโหและจะตาหนบคคลนนทนท

1 2 3 4 5 6 7

86

สวนท 3 แบบสอบถามบรรยากาศเอออาทรของหองผาตด

คาชแจง กรณาประเมนความคดเหนของทานตอขอความตอไปน โดยวงกลมลอมรอบตวเลขทตรงกบความคดเหนทแทจรงของทานเกยวกบบรรยากาศของหนวยงานหองผาตดททานปฏบตงานอยในปจจบน ทงนกรณาแสดงความคดเหนทแทจรงของทานกบสงทเกดขนจรง ไมใชสงททานคาดหวงหรอตองการใหเกดขน ในการประเมน มเกณฑการใหคะแนน ดงน

คะแนน 1 หมายถง ทาน “ไมเหนดวยอยางยง” กบขอความดงกลาว คะแนน 2 คะแนน 3 คะแนน 4 คะแนน 5

หมายถง หมายถง หมายถง หมายถง

ทาน “ไมเหนดวยปานกลาง” กบขอความดงกลาว ทาน “ไมเหนดวยเลกนอย” กบขอความดงกลาว ทาน “เหนดวยเลกนอย” กบขอความดงกลาว ทาน “เหนดวยปานกลาง” กบขอความดงกลาว

คะแนน 6 หมายถง ทาน “เหนดวยอยางยง” กบขอความดงกลาว

87

บรรยากาศเอออาทร ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ปานกลาง

ไมเหนดวย

เลกนอย

เหนดวย

เลกนอย

เหนดวยปานกลาง

เหนดวยอยางยง

1.บคลากรอาวโสในหนวยงานของทานใหความสนใจบคลากรรนนองเปนรายบคคลทกคน

1 2 3 4 5 6

2.เมอมปญหาเกดขน ผรวมงานอาวโสในหนวยงานของทานจะสามารถรบรไดทนท

1 2 3 4 5 6

3.หนวยงานของทาน มการระดมความคดเหนมาใชประกอบการตดสนใจเกยวกบการกาหนดนโยบายหรอแนวปฏบตตาง ๆ ของหนวยงาน

1 2 3 4 5 6

4.บคลกรอาวโสในหนวยงานของทานเปนแบบอยางทดในการปฏบตตวใหแกบคลากรรนนอง

1 2 3 4 5 6

5.ทานมกจะไดรบการอธบายในเรองทเกยวของกบการตดสนใจใด ๆ ทมผลกระทบตอสทธประโยชนหรอการทางานของทานอยเสมอ

1 2 3 4 5 6

6.เมอมปญหา ทานสามารถพดคยกบผบรหารหรอบคลกรทอาวโสกวาในหนวยงานไดโดยงาย

1 2 3 4 5 6

7.เมอตองการคาชแนะ ทานสามารถหาบคคลทใหคาแนะนาไดเสมอ

1 2 3 4 5 6

88

บรรยากาศเอออาทร ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ปานกลาง

ไมเหนดวย

เลกนอย

เหนดวย

เลกนอย

เหนดวยปานกลาง

เหนดวยอยางยง

8.เมอเกดขอขดแยงระหวางบคลากรเกดขน หนวยงานของทานสามารถจดการขอขดแยงใหหมดไปไดไดโดยการพดคยรวมกนโดยตรง

1 2 3 4 5 6

9.มการแลกเปลยนเลาเรองสวนตวใหฟงกนระหวางเพอนรวมงานอยเสมอ

1 2 3 4 5 6

10.ทกครงทมปญหา ทานไมสามารถพดคย หรอบอกกลาวปญหากบเพอนรวมงานได

1 2 3 4 5 6

11.ภายในหนวยงานของทาน มการแลกเปลยนและแสดงความคดเหนระหวางบคลากรในระดบตาง ๆ ไดอยางเปนอสระและเปดเผย

1 2 3 4 5 6

12.ภายในหนวยงานของทาน มการสงเสรมใหบคลากรทกคนประสบความสาเรจในอาชพ

1 2 3 4 5 6

13.ภายในหนวยงานของทาน มการกาหนดนโยบายและแผนพฒนาบคลากร รวมถงมการประเมนระดบขนของผลงาน

1 2 3 4 5 6

14.ทานไมสามารถคาดการณไดเลยวา จะไดรบการปฏบตอยางไรจากผรวมงานในแตละวน

1 2 3 4 5 6

15.หนวยงานของทานมการแบง 1 2 3 4 5 6

89

บรรยากาศเอออาทร ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ปานกลาง

ไมเหนดวย

เลกนอย

เหนดวย

เลกนอย

เหนดวยปานกลาง

เหนดวยอยางยง

ตาแหนง 16.หนวยงานของทาน เปดโอกาสใหบคลากรปฏบตงานไดอยางเตมท เตมกาลงความสามารถ

1 2 3 4 5 6

17.ทานไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม ทกเรองในการปฏบตงาน

1 2 3 4 5 6

18.ขณะปฏบตงาน ผรวมงานมสวนทาใหทานเกดความวตกกงวลเพมขน

1 2 3 4 5 6

19.หนวยงานของทานมงสนใจการประเมนผลผปฏบตงานมากกวาการชวยเหลอในการปฏบตงาน

1 2 3 4 5 6

20.ทานไดรบการชวยเหลอในการแกปญหาเฉพาะหนาทเกดขนเสมอ

1 2 3 4 5 6

21.ทานไดรบการปฏบตจากผรวมงานโดยมการคานงถงความเปนปจเจกบคคลของทาน

1 2 3 4 5 6

22.หนวยงานของทาน มการชวยเหลอและใหความสาคญกบผปวยทกรายทเขามาอยในความดแล

1 2 3 4 5 6

23.บคลากรในหนวยงานของทาน มการรบรภาระงานทเหมาะสมกบบทบาทของแตละคน

1 2 3 4 5 6

24.ทานไดรบการชวยเหลอจากผรวมงานในเรองตางๆอยเสมอ

1 2 3 4 5 6

90

บรรยากาศเอออาทร ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ปานกลาง

ไมเหนดวย

เลกนอย

เหนดวย

เลกนอย

เหนดวยปานกลาง

เหนดวยอยางยง

25.ทานไดรบความสะดวกในการปฏบตงาน ทาใหงานเปนไปดวยความราบรน

1 2 3 4 5 6

26.ภายในหนวยงานของทานมการใหกาลงใจซงกนและกนอยเสมอ

1 2 3 4 5 6

27.บคลกรทประสบความสาเรจในการทางานจะไดรบการสงเสรม และยกยองอยเสมอ

1 2 3 4 5 6

28.หนวยงานของทานมการใหแรงสนบสนน ททาใหทานมความมนใจในตนเองมากขน

1 2 3 4 5 6

29.ทานสามารถพงพาบคลากรอาวโสไดทกเมอในยามททานตองการความชวยเหลอเพอใหการบรการทดขน

1 2 3 4 5 6

30.มการตาหนตอบคลการหนาบคคลอน ซงทาใหทานและบคลกรอน ๆ เสยความรสก

1 2 3 4 5 6

31.มเพอนรวมงานเหนอกเหนใจเขาใจในงานททานปฏบต

1 2 3 4 5 6

32.หนวยงานของทาน สนบสนนและใหโอกาสทาน จงทาใหทานมความมนใจในการปฏบตงาน

1 2 3 4 5 6

33.ทานไดรบความเชอถอ จนทาใหมความตงมนทจะปฏบตงานและเปน

1 2 3 4 5 6

91

บรรยากาศเอออาทร ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ปานกลาง

ไมเหนดวย

เลกนอย

เหนดวย

เลกนอย

เหนดวยปานกลาง

เหนดวยอยางยง

พยาบาลทด 34.ทานมกจะไดรบคาตาหนมากกวาคาชนชมในการทางาน

1 2 3 4 5 6

35.บคลากรทกคนมความสขทไดทางานรวมกน

1 2 3 4 5 6

92

สวนท 4 แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของพยาบาลหองผาตด คาชแจง กรณาประเมนความถในการแสดงพฤตกรรมของทานตอขอความตอไปน โดยวงกลม

ลอมรอบตวเลขทตรงกบระบความถในการแสดงพฤตกรรมการดแลแบบเอออาทรของทาน ทงนกรณาระบความถในการแสดงพฤตกรรมทตรงกบสงทเกดขนจรง ไมใชสงททานคาดหวงหรอตองการใหเกดขน ในการประเมน มเกณฑการใหคะแนน ดงน

คะแนน 0 หมายถง ทาน “ไมมการกระทาพฤตกรรมนน ๆ” คะแนน 1 หมายถง ทาน “มการกระทาพฤตกรรมนน ๆ นาน ๆ ครง” คะแนน 2 หมายถง ทาน “มการกระทาพฤตกรรมนน ๆ บอย” คะแนน 3 หมายถง ทาน “มการกระทาพฤตกรรมนน ๆ ทกครง” ** หมายเหต หมายถง ใหทานแสดงความคดเหนทนอกเหนอจากสงทเกดขนจรง

93

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ไม

กระทา (0)

นาน ๆ ครง (1)

บอย

(2)

ทกครง

(3)

หมายเหต

ระยะรอผาตด 1.ฉนพดคยสอบถามความรสก ปญหา และความตองการของผปวยกอนไดรบการผาตด

0 1 2 3

2.ฉนสบตา จบมอหรอสมผสใหกาลงใจผปวยเมอรบรวาผปวยมความวตกกงวลเกยวกบการผาตด

0 1 2 3

3.ฉนพยายามท าความ เข า ใจถ งความตองการของผปวย

0 1 2 3

4.ฉนเปดโอกาสใหผปวยและครอบครวไดระบายความรสก ซกถามขอสงสย รวมถงรบฟงผปวยและครอบครวดวยความ ตงใจ และเหนใจ

0 1 2 3

5.ฉนใหคาแนะผปวยนาดวยดวยขอความทสามารถเขาใจไดโดยงาย และดวยวาจาทสภาพ ออนโยน

0 1 2 3

6.ฉนประเมนปญหา วนจฉยปญหา วางแผนการพยาบาล และประเมนผลการพยาบาลโดยอาศยกระบวนการพยาบาล

0 1 2 3

7.ฉนใหคาแนะนากบผปวยและญาตกอนผาตดดวยขอมลตามหลกวชาการ

0 1 2 3

8.เมอมปญหาเกดขนกบผปวยในระยะกอนผาตด ฉนสามารถแกไขปญหาใหแกผปวยไดอยางราบรนและรวดเรว เพอใหผปวยมความพรอมสาหรบการผาตด

0 1 2 3

94

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ไม

กระทา (0)

นาน ๆ ครง (1)

บอย

(2)

ทกครง

(3)

หมายเหต

9.ฉนสามารถเลอกและเตรยมอปกรณ เครองมอ เครองใช ใหมความเหมาะสมและเพยงพอทจะใชในการผาตดสาหรบผปวยไดอยางปลอดภยและคมคา

0 1 2 3

10.ฉนแนะนาตวเองตอผปวยและครอบครวกอนใหการพยาบาลแกผปวย เพอใหผปวยและครอบครวเกดความไววางใจในตวฉน

0 1 2 3

11.ฉนใหขอมลการดแลรกษาทเหมาะสมและเพยงพอแกความตองการของผปวยและครอบครว เพอผปวยและครอบครวใหมความเขาใจและมนใจในการผาตดทจะไดรบและเกดความไวใจในการดแลของบคลากร

0 1 2 3

12.ฉ น ใ ห ค ว า ม ม น ใ จ ก บ ผ ป ว ย แ ล ะครอบครววาฉนจะใหการดแลแกผปวยเปนอยางดทงในขณะรสกตวและไมรสกตว และจะไมทอดทงเมอเขาตองการความชวยเหลอ

0 1 2 3

13.ฉนใหการดแลผปวยอยางเสมอภาคทกคนโดยไมเลอกชนวรรณะ

0 1 2 3

14. ฉนเขาใจในความแตกตางของบคคลวาอาจมความเชอ และวฒนธรรมทแตกตางกน จงไมถอโกรธเมอผปวยแสดงอารมณตางๆทเกดจากความกลว ความวตกกงวลและความเจบปวด

0 1 2 3

95

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ไม

กระทา (0)

นาน ๆ ครง (1)

บอย

(2)

ทกครง

(3)

หมายเหต

15.ฉนใหการพยาบาลโดยคานงถงการพทกษสทธผปวย

0 1 2 3

16.ฉนใหการดแลผปวยดวยความยนด และเตมใจ โดยมความปรารถนาทจะชวยใหผปวยเขารบการผาตดไดอยางปลอดภย

0 1 2 3

17.เมอรบทราบความตองการของผปวย ฉนจะใหการพยาบาลเพอตอบสนองความตองการของผปวยอยางรวดเรว

0 1 2 3

18.ฉนตรงต อ เ วลาและรบ ผดชอบตอภาระหนาท ในการดแลผปวยอยางเตมความสามารถ

0 1 2 3

19.ฉนใหการดแลผปวยอยางมออาชพในทก ๆ เรอง

0 1 2 3

20.ฉนแสดงออกถงการยอมรบและเขาใจถงความตองการของผปวยและครอบครวอยางเหมาะสม

0 1 2 3

21.ฉนไมเคยแสดงความเหนอยหนาย ขณะใหการดแลหรอตอบขอสงสยของผปวย

0 1 2 3

22.ฉนวางตวเหมาะสมและมบคลกภาพทนาเชอถอ

0 1 2 3

ระยะผาตด 23.ฉนทกทายผปวยโดยการเรยกชอผปวยและพดคยดวยวาจาทสภาพ ออนโยน

0 1 2 3

96

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ไม

กระทา (0)

นาน ๆ ครง (1)

บอย

(2)

ทกครง

(3)

หมายเหต

24.ฉนสมผสมอ หรอรางกายผปวยเบา ๆเมอรบรวาผปวยรสกเจบปวด

0 1 2 3

25.ฉนไมทอดทงผปวยใหอยตามลาพง 0 1 2 3 27.ฉนคอยดแลและเฝ าระว งใหผป วยปลอดภยจากการการผาตด

0 1 2 3

28.ฉนใชความรและทกษะในการปฏบตการพยาบาลดวยความระมดระวง เพอใหเกดความปลอดภยแกผปวย

0 1 2 3

29.ฉนประสานงานและทางานรวมกบทมสขภาพในการดแลผปวยทไดรบการผาตดอยางเปนองครวม

0 1 2 3

30.ฉนมความสามารถในการเลอกและใชเครองมอ อปกรณการผาตด ไดเหมาะสมกบการผาตดของผปวยแตละราย

0 1 2 3

31.เมอเกดปญหาแกผปวยในระหวางการผาตดฉนทมเทความรความสามารถในการท จะ ให ก า รช ว ย เห ลอผ ป ว ย ได อ ย า งทนทวงท

0 1 2 3

32.ฉนจดสภาพแวดลอมภายในหองผาตดใหมความเปนระเบยบเรยบรอยและมความปลอดภย เพอใหผปวยเกดความมนใจในการผาตด

0 1 2 3

33.ฉนใหการพยาบาลตามแนวปฏบตการพยาบาลตางๆทไดกาหนดไว เพอใหมนใจวาผปวยจะไดรบการผาตดอยางปลอดภย

0 1 2 3

97

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ไม

กระทา (0)

นาน ๆ ครง (1)

บอย

(2)

ทกครง

(3)

หมายเหต

และมคณภาพ 34.ไมวาผปวยจะรสกตวหรอไมกตาม ฉนใหเกยรตและเคารพผปวยในฐานะบคคลเสมอ เชน การระมดระวงไมเปดเผยรางกายผปวยเกนความจา เปน การไม เปด เผยความลบของผปวย

0 1 2 3

35.ฉนใหเกยรตและเคารพผปวยในฐานะบคคลเสมอ แมวาผปวยจะอยในสภาวะทไมสามารถรบรไดกตาม

0 1 2 3

36.ไมวาผปวยจะรสกตวหรอไมกตาม ฉนสงเสรมและทาหนาทเปนตวแทนในการพทกษสทธตางๆ ใหแกผปวยเสมอ

0 1 2 3

37.ฉนยนดและเตมใจในการทจะใหการพยาบาลตอบสนองความตองการการดแลแกผปวยในขณะทไดรบการผาตดอยางรวดเรว

0 1 2 3

38.ฉนใหการพยาบาลดวยความปรารถนาใหผปวยไดรบการผาตดอยางปลอดภยและมคณภาพ

0 1 2 3

39.ฉนไมแสดงสหนาทาทางไมพอใจ หรอเหนอยหนาย ในขณะชวยเหลอการผาตดใหแกผปวย

0 1 2 3

40.ฉนใหการดแลผปวยทงทรสกตวและไมรสกตวจากการไดรบยาสลบ โดยใหการชวยเหลอการผาตดอยางมออาชพ

0 1 2 3

98

พฤตกรรมการดแลแบบเอออาทร ไม

กระทา (0)

นาน ๆ ครง (1)

บอย

(2)

ทกครง

(3)

หมายเหต

41.ฉนมการแสดงออกและใชการสอสารทเหมาะสมในการตดตอประสานงานกบทมผาตด เพอใหการผาตดสามารถดาเนนไปไดอยางราบรน

0 1 2 3

************************************************************** ขอขอบพระคณเปนอยางยงตอความกรณาใหความรวมมอเปนอยางดของทาน

99

ภาคผนวก ค

รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล

ผทรงคณวฒ สงกด ผชวยศาสตราจารย ดร.กตกร นลมานต ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ดร. รดใจ เวชประสทธ ภาควชาการพยาบาลศลยศาสตร

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ผชวยศาสตราจารย ดร. ทพมาส ชณวงศ ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร นายแพทย วทวส ตนตรตนพงษ อาจารยแพทยชานาญการดานการดแลผปวย

ผาตดหลอดเลอด ภาควชาศลยศาสตร โรงพยาบาลสงขลานครนทร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลสงขลานครนทร นางสาว อาพรรณ จนทโรกร วสญญพยาบาลชานาญการ ระดบ 8 พยาบาลผเชยวชาญดานการพยาบาลผาตด ภาควชาวสญญวทยา โรงพยาบาลสงขลานครนทร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลสงขลานครนทร

100

ประวตผเขยน

ชอ สกล นางปรศนยาภรณ ฤกษดายทธ รหสประจาตวนกศกษา 5310421029 วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทสาเรจการศกษา พยาบาลศาสตรบณฑต คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2546

ตาแหนงและสถานททางาน ตาแหนง พยาบาลวชาชพ ระดบ 3 สถานททางาน หองผาตดโรงพยาบาลสงขลานครนทร อ. หาดใหญ จ. สงขลา พ.ศ. 2546 - ปจจบน