1

1

Capitulum XXXIII – Exercitia syntaxeos et summa consecutionis

Nescio

Nesciebam

Post prandium

Petrus: Sempronii, scis quid nunc facit Victor?

Sempr.: Nescio quid Victor nunc __________

(facit). Sed fortasse nunc item facit quam heri.

Scisne quid heri hac hora ________________

(fecit)?

Petrus: Ante meridiem nesciebam quid

__________ (fecit) sed apud prandium Titus mihi

dixit. Ego autem scio ubi nunc Victor ______

(est) et quid ______ (agit) eo eum aliquid

postulatum.

In hortis

Petrus: Victor carissime tandem te invenio. Ubi

eras?

Victor: Hic in hortis ut soleo hac hora. Omnes

hoc sciunt

Petrus: Non omnes sane. Interrogavi quosdam

sed non satis bene sciebant ubi ______ (eras)

Victor: Quos interrogasti?

Petrus: Sempronium et Titum. Eos interrogavi

ubi tunc ______ (es) et quid tunc ________

(facis). Quid igitur facis?

Victor: Nihil, amice, fructus colligo

Petrus: Utinam brevi tempore hoc ___________

(perfacis) ut me _____________ (adiuvas) in

meis studiis. Linguam latinam discere non

possum!

Victor: Brevi tempore hoc faciam et adiuvabo si

auxilium mihi fers. Rogo ut auxilium mihi

__________ (fers) et fructus omnes bene

___________ (colligis)

Post aliquot temporis

Petrus: Quommodo vocas hunc fructum, Victor?

Victor: Eum lycopersicum voco

Petrus: dixistine lycupesico? Non audivi quid

modo ______________ (dicis)

Victor: Non dixi lycupesico sed Ly-co-per-si-cum

Petrus: Intelligo nunc quid _________ (dicis).

Nesciabam quommodo hunc fructum

___________ (vocas) sed iam scio… Victor quae

hora nunc est?

Victor: Hora septima

Petrus: Verene hoc dicis? Valde dubito an

______ (est) hora septima. Modo pransimus…

Quid Marcus heri egerit

Quid Marcus nunc agat

Quid Marcus antea egisset

Quid Marcus tunc ageret

2

2

Nesciam

Nescivi

Victor: Sane sed si sedulo operam das brevius

tempus videtur

Petrus (cogitans): Dubito cur hoc ___________

(dixit)

Petrus (Victori): Bene, satis est, nonne? Eamus ad

studendum! Quando finem habebit labor?

Victor: Quid narras? Modo cepimus

Petrus: Tantum interrogo quando finem

________________ (habebit) labor. Cras mihi est

probatio latinitatis!

Victor: Nesciebam quid cras ________________

(habebis). Eamus ergo ad litteras studendas

In conclave scholastico

Victor: Quid ergo interrogabit magister? Quid

didicisti?

Petrus: Non bene scio quid magister

_____________ (interrogabit) nec quid praeteritis

mensibus _____________ (studuimus)

Victor: Hoc non fieri potest! Nescis quid

_______________ (interrogabit) magister?

Petrus: Non sum in culpa. Nemo scit qualis

______________ (erit) probatio

Victor: Quid? Aliosne discipulos interrogavisti?

Petrus: Certe sed omnes ignorant. Et Sergium

studiosissimum interrogavi quid magister ________

___________________ (erit), quommodo nos

________________ (respondebimus). Ipse mihi

dixit nos debere omnibus auctoribus latinis studere:

Ciceroni, Livio, Horatio, Terentio…

Victor: Sed hoc nimium est!

Petrus: At hoc vidimus iam memini. Vin me

adiuvare?

Victor (longum tempus cogitat): …Bene, adiuvabo

sed gratias debebis referre

Cum totum reliquum diem noctemque operam

dederint Petrus paratus videtur ad probationem

subeundam

Post probationem in triclinio

Victor: Quommodo fuit probatio, Petre?

Petrus: Non tam male

Victor: Gaudeo et gratulor. Sciebas ergo quid

_____________ (fecerunt) Plautus et Terentius?

Quid _____________ (egerunt) Catullus et

Ovidius?

Petrus: Minime nescivi quid omnes illi

______________ (scripserunt)

Victor: Quid ergo? Non tam male dixisti?

Petrus: Ita. Hoc tantum scripsi: In Cicerone sunt

omnia et abii.

Quid Marcus heri egerit

Quid Marcus nunc agat

Quid Marcus cras acturus sit

Quid Marcus antea egisset

Quid Marcus tunc ageret

Quid Marcus postea acturus esset

3

3

Ricordamini?

- Nos facimus/. Omnia sunt munda ► Nos facimus ut omnia sint munda

- Duces imperabunt. Non utimur gladiis ► Duces imperabunt ne __________ gladiis

- Volo liber videre patriam meam ► Utinam liber patriam meam __________ (XXXI. 157)

- Mea soror orat/. Non domi comedo ► _________________________________

- Catilina efficiet. Res publica male habetur ► ____________________________

- Timeo ne nos piratae __________ (occidere) (XXXI. 212-213)

- Gubernator: Nescio qui poeta ista scripserit (=Nescio: qui poeta ista olim scripsit?) (XXXII. 106)

- Narrabo vobis breviter quommodo amicum e servitute redemerim (=Amicum e servitute olim redemi;

hoc vobis narrabo) (XXXII. 137-138)

- Dorippa nescit an Medus cum Lydia in Graeciam salvi pervenerit

- Heri dedi tibi meum librum, Carole. Ubi illum posuisti? ► Carolus: Nescio ubi librum tuum

______________

- Quid fecisti haedomada praeterita, Hector? ► Hector: Breviter dicam quid haebdomada praeterita

__________

- Timeo ne eos piratae ____________(ceperunt)

- Non intelligo, non te bene audio, non audio quid __________ (dicis)

- Pastor nimias oves habebat - Pastor unam ovem nigram amissit ► Cum pastor nimias oves habuisset

unam ovem nigram amissit

- Pastor unam ovem nigram amissit - Ovis nigra amissa ad lacum ivit ► Cum _____________________

- In Iudaea Iesus... faciebat ut caeci viderent, surdi audirent, muti loquerentur (=Caeci videbant, surdi

audieabant, muti loquebantur: hoc Iesus tunc faciebat) (XXVIII. 34-37)

- Aemilia interrogavit “quid dicit Iulius?” ► Aemilia interrogavit quid _______________________

- Nescio quando Iulius noster venturus sit (=Nesciam/o: quando veniet Iulius noster?)

- Interrogabo: quid cenabimus apud te, Catulle ► Interrogabo quid _______________________

- Nesciebam quando Iulius noster venturus esset (=Nesciebam: “Quando Iulius meus veniet?”)

- Interrogaveram: quid cenabimus apud te, Catulle ► Interrogaveram quid

_______________________

4

4

Tiempo de la

principal

La subordinada es (respecto a la principal)

Simultánea Anterior Posterior

No en pasado1 Presente (subj.) Perfecto (subj.) -urus sim, etc.

En el pasado2 Imperfecto (subj.)

Pluscuamperfecto

(subj.) -urus essem, etc.

Fabula

Imple vacua. Si sunt plures facultates omnes scribe sed simper utere modo subiuctivo

Cum duo tyrones in culina operam ______ (dare) clamor magnus auditur in triclinio

Iacobus: Audisne hoc? Quid factum est?

Lucius: Nescio quid _______________ (fieri) in triclinio. Quidni exis et interrogas cur

omnes ______ (clamare). Fortasse aliquid novi a rectore nuntiatum est

Iacobus: Videbo et brevi narrabo quid _______________ (accidere)

Exiit Iacobus ex culina et it ad tricinium ubi clamor est ingens. Sed ibi cum magnus clamor ______ (est)

nemo eum audiebat

Iacobus: Ignosce, amice, quid omnes tanta laetitia affecti sunt, cur omnes laetantur?

Gaius (Iacobum vix audiens): Quid dicis?

Iacobus (maiore voce): Ignosce, interrogavi quid omnes tanta laetitia ___________ (affici), cur omnes

_______________ (laetari)?

Sed ita surdus erat Gaius ut Iacobum non ______ (audio). Ad alium igitur amicum ivit ut quaereret (quaero)

quid _______________ (accido)

Iacobus (maxima voce): Francisce, quid factum est, cur omnes eodem tempore magnaque voce

colloquuntur?

Franciscus: Quoniam rector nuntiavit Summum Pontificem collegium nostrum visitaturum esse

Iacobus: Verene hoc dixit?

Franciscus: Ita vere sed rogavit, immo imperavit ut nihil aliis hoc ________ (narrare; nos) sed velut

maximum secretum ______ (servare). Timet enim ne quidam _________________ (nuntiare; fut) alienis

Cum nova ______ (scit) in cullinam ingressus Lucius Iacobum vidit

1 Es decir, presente o futuro. También llamados tiempos principales o primarios

2 Es decir, pretérito perfecto, imperfecto y pluscuamperfecto. También se les denomina tiempos históricos o secundarios

5

5

Lucius: Iacobe carissime, oro ut omnia mihi ______ (enarro) et ______ (aperio)

Iacobus: Rector nuntiavit Papam venturum esse in collegium. Rogat ut nemini _________________

(narramus; fut.) et velum secretum maximum _________ (habere)

Lucius: Itane?

Iacobus: Sane. Sed nunc me interrogo quem cibum _________________ (parabimus)

Summi Pontifici, quommodo eum _________________ (salutabimus) et

_________________ (dicemus). Nescimus qui cibi ei _________________ (placent; fut)

Lucius: Dubito num _________ (desiderat) nostrum cibum degustare; valde dubito num

_________ (possum; nos) eum salutare

Post duos menses demum Christi Vicarius ad collegium Iacobi et Lucii venit. Ibi mansit

duas tresve horas dein abiit. Posterio die in horto Iacobus cum aliis amicis colloquitur

Iacobus: Tune Sempronii potuisti Papam salvere iubere?

Sempr.: Minime Iacobe circa eum semper permulti homines fuerunt. Cum ante foras ______ (erat) circiter

centum diaconi eum salutabant. Cum missam _________ (celebrabat) certe eum salutare non potui. Si

pauciores _________ (fuerant; irreale) viri qui eum videre volebant sane _________ (potueram; irreale)

etiam ego salutare.

Iacobus: Tu, Cornelii, cum hic ______ (erat) Antistes Romae eum vidisti?

Cornelius: Minime nam mihi adiuvandum erat in culina cum coqui _________ (non errant)

Iacobus cum _________ (meminit) se illo die non ivisse in culinam tacuit

Iacobus: Doleo, mi Corneli hoc factum. At pigerrimi sunt isti coqui!

6

6

Exempla locutionum seu verborum quae postulant consecutionem

Narrabo/o/vi quid… Nescio

qui/quae/quod… Imperare ut… Interrogare ut

Dicam/o/xi quid… Nescio ubi… Facere, efficere ut… Quaero quid…

dicam/o/xi

quommodo… Dubito num/an… Rogare, orare ut…

Postulo ut…

Cum + subj

(temporale-causale)

Ut + subj (finale,

consecutivum)

Opto ut…/Utinam +

subj. Oro ut…

7

7

Fabula - responsa

Imple vacua. Si sunt plures facultates omnes scribe sed simper utere modo subiuctivo

Cum duo tyrones in cullina operam dent (dare) clamor magnus auditur in triclinio

Iacobus: Audisne hoc? Quid factum est?

Lucius: Nescio quid fiat/factum sit (fieri) in triclinio. Quidni exis et interrogas cur omnes clament (clamare).

Fortasse aliquid novi a rectore nuntiatum est

Iacobus: Videbo et brevi narrabo quid accidat/acciderit (accidere)

Exiit Iacobus ex culina et it ad tricinium ubi clamor est ingens. Sed ibi cum magnus clamor esset (est) nemo

eum audiebat

Iacobus: Ignosce, amice, quid omnes tanta laetitia affecti sunt, cur omnes laetantur?

Gaius (Iacobum vix audiens): Quid dicis?

Iacobus (maiore voce): Ignosce, interrogavi quid omnes tanta laetitia affecti sint (affici), cur omnes laeti sint

(laetari)?

Sed ita surdus erat Gaius ut Iacobum non audiret (audio). Ad alium igitur amicum ivit ut quaereret (quaero)

quid accideret/accidisset (accido)

Iacobus (maxima voce): Francisce, quid factum est, cur omnes eodem tempore magnaque voce

colloquuntur?

Franciscus: Quoniam rector nuntiavit Summum Pontifem collegium nostrum visitaturum esse

Iacobus: Verene hoc dixit?

Franciscus: Ita vere sed rogavit, immo imperavit ut nihil aliis hoc narremus (narrare; nos) sed velut

maximum secretum servemus (servare). Timet enim ne quidam nuntiaturus sit/nuntiet (nuntiare; fut) alienis

Cum nova sciret (scio) in cullinam ingressus Lucius Iacobum vidit

Lucius: Iacobe carissime, oro ut omnia mihi enarres (enarro) et aperias (aperio)

Iacobus: Rector nuntiavit Papam venturum esse in collegium. Rogat ut nemini narraturi simus/narremus

(narramus; fut.) et velum secretum maximum habeamus (habere)

Lucius: Itane?

Iacobus: Sane. Sed nunc me interrogo quem cibum paraturi simus (parabimus) Summi Pontifici, quommodo

eum salutaturi simus (salutabimus) et dicturi simus (dicemus). Nescimus qui cibi ei placituri sint/placeat

(placent; fut)

Lucius: Dubito num desideret (desiderat) nostrum cibum degustare; valde dubito num possimus (possum;

nos) eum salutare

8

8

Post duos menses demum Christi Vicarius ad collegium Iacobi et Lucii venit. Ibi mansit duas tresve horas

dein abiit. Posterio die in horto Iacobus cum aliis amicis colloquitur

Iacobus: Tune Sempronii potuisti Papam salvere iubere?

Sempr.: Minime Iacobe circa eum semper permulti homines fuerunt. Cum ante foras esset (erat) circiter

centum diaconi eum salutabant. Cum missam celebraret (celebrabat) certe eum salutare non potui. Si

pauciores fuissent (fuerant; irreale) viri qui eum videre volebant sane potuissem (potueram; irreale) etiam

ego salutare.

Iacobus: Tu, Cornelii, cum hic esset (erat) Antistes Romae eum vidisti?

Cornelius: Minime nam mihi adiuvandum erat in culina cum coqui defuissent (non errant)

Iacobus cum meminisset (meminit) se illo die non ivisse in culinam tacuit

Iacobus: Doleo, mi Corneli hoc factum. At pigerrimi sunt isti coqui!