29
L, 0. s. V. DIssERTATIO PHILOsOPHICA 1 ' De CANDELA ARDENTE Cum snffragio Amplissimae FacUltatis Philosophicae in Regia ad Au» ram Academia, P R JB s I D B yjjto MAX. RtVER. s.MtLissmo*. t> 0 M J £70 c ! IO HAN N E JOHs« THOKW^CTC/ sr$stsort shjsistsRegit & Or*W,>, h. t. Bcctorc Magnifico, PROGRADU suhlie* sontrum di/quisttioni *d diem mx Aprilit, A:o MDCCXXIX. in Audit. M*x. borit *ntc mcrid. silitu. Modcstia,qua par cst, subjicit s:* R;* Alumnut IACOB MALLEEN» Myiandtis, dW-L, Xiupr, R. A«<i. typ. £. Fiixilts siai.

CANDELA ARDENTE - core.ac.uk · L, 0. s. V. DIssERTATIOPHILOsOPHICA1 ' De CANDELA ARDENTE Cum snffragio Amplissimae FacUltatis Philosophicae inRegia ad Au» ramAcademia, P R JB sID

  • Upload
    lamnhu

  • View
    219

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

L, 0. s. V.DIssERTATIO PHILOsOPHICA 1 '

De

CANDELAARDENTE

Cum snffragio Amplissimae FacUltatisPhilosophicae in Regia ad Au»

ram Academia,P R JB s I D B

yjjto MAX.RtVER. s.MtLissmo*.t> 0 M J £70

M»c! IO HAN N EJOHs« THOKW^CTC/sr$stsort shjsistsRegit & Or*W,>,h. t. Bcctorc Magnifico,

PROGRADUsuhlie* sontrum di/quisttioni *d diemmx Aprilit, A:o MDCCXXIX. in Audit.

M*x. borit *ntc mcrid. silitu.Modcstia,qua par cst, subjicit

s:*R;* AlumnutIACOB MALLEEN» Myiandtis,dW-L, Xiupr,R. A«<i. typ. £.Fiixilts siai.

REGIAE ACAD. AHOENsIs. REGT0R1 MAGNIFICO,

FIROMAX. Ret>er. ATQD Celebejrrimo DOMINO,

M ag: JOHANNIzduK-THORWdss^scientiae Ndturalis Proseiiori Regio &Ordinario, Consistorii Academipi Prae-fixi Gravissimo, Paston & Praeposito Ec-

clesiae, quae Deo in Lundo colligi-tur, longe Meritissirr0 ,

PJTRONO PROMOTORlP&QPcNslfflMD*

On posTe nte insgnem ingrkti AYH~MtcenAtcs M.i*ni, ob innsitAtum

immeritum mllo non temport cumnUtumsubmlsse osserre#}; quumAIIA ms-gisidontA"1otr}niikp'cc/iJio mibi non suppetkt. sert<*yjgrrem 'idsyicUtH mumsculum (smibiyUtqui (s supp!exl>o\)eo7 ut in anms bene muUgeatisy floreAtu\ & ad eineres usyptr*

Cclcbcrrimorum No-Culttr Hu-JACOJB

VLROM&xiMt Rcverendo AntpUssimnse

DOMINO,

Mag:JOH ANNIHAARTMAN,

Philosophiae Theoreticae Prcsessori Re-gio & Osidinario, Arrjplissin se Facuka-tis Philosophicae Decano niaxime spe-ctacli , utriusqj Coniissorii AdssfloriAccuratistimo, Pastori & PsiaepUito in

Vigilantissimo, ut Praeceptiri hactenus ab ipso jarrpulverr scsio-

lastico F'dissir Oj itassiuncPATRONO ac PROMOTOR.I

INDUBITJ71ss1M0.

vnl notAsst essugere judsctvr, si nonprorsiis savorem (s benesici A-. quibus nte

volnistis, ekiktri Busrc ingesui meifesti mtesi.wd* in Vos deb 'te picta! is rneaCs re->ms ieitur \nlt ;bUi cbArtAceum hsiae (s s-

ccep-sitijnposiervjn quosesto*sijtrgMis\tos sospites, felices($ incolumes ,td-WAnsdrm surnminum VdirorummillimusMALLtEN,

Admed. Rever. *t% CUrJJstm» D$mintsDn. JACOBO JOHANNIRUsCH»

P/iJt, isPrxs. in Tendlx Merit. sxut. ii tver*

gctx multu Ntmin. colendeItcm

Plur, &PerquAm Rever.Dostijsxtissy Deminis,srxieptoriinu oLim mAxime indujlriis, jiielis*simisjAtn benesAiloribus At-

que Amun qutvit Amfre AC kenort per-petim prosequindisy

Dn. JOHANNI CARPELIO,Con-Recteri scbolx Cxthedraiu Aboensis

vigilAntissime,Dn.JOHANNI HORTELIO,

Bcdefix lennicx , qux Aktx e/t, AA TemplumCxtbedrAle, ixcellAn» UndAtistim».

Dn, JACOBO CHYTRJEO,sAHIIAHO ibidem AigniJJime.

Obis5 AdmtPlur. £T PerquAm Rever. Viri,Disiertxtionem hxnc GraduAlem, dt CandelaArdentvj in debitx oieservAHtix d grati tr*

gA Fes Animi sincert tum vtto ctn*

Ardentium injtar CAndetArum AH-Aittribiuveslrie deciriuA isinuq, ostribus, seli-cijjime plnrimts per Annts inttAttt} Atq, tAn*dtm in eecltisieutstellx insetulum (s xternitA-temjplenel«Atit! rever tnter & ffliciose AedisAt& osert

Nominum VestrornmAEJiimAsrPerpetuns

&iUsponden$

sw tu &ia>,\

§■ 1.

pecimen in-, gesiii alteruiti qui*' lecunqtte j quum iii

physicis edcre semeltdnstitUerim * prae-

sesi* hiectre stiatesia de CANVELA AR-DsNTEj sisshi prae ceteris arrisitycumob quoddiamim iisum & ddmesti-cum eommsduttit qvdd siulld scresidi! tctnpore ad sidwilleM ikdepto-vemt; tUm qlldd ticttiinem ex prd-sgsi©? iit ajttstt* de eadessi hatodsi

2egisse anrmgdvertissem, nc audivisi-scm qvidcm, & tarren ventilationeAcadtmka haud indigna essct visa;praesertim quorsiam satis ampla sieicofrerat se ansa variis de rebus physi-ce disputandi, suamq; artem Mar»tem, si quae adsine, luculenter pro=dendi. Mihi vero nune , cui tem»porisj qvod valde angustum-; inge-r.ii , quod perexigwurr j fortuna-rumq; mearum , quae tenuissirrae ;

ratio est habenda, sirgula qvae ctr-ca hanc rnat°riam dici possuat, eru-ctare autpkiribus perseqvi non li-cct. Pr.oinde praecipua tantum mo»rrerta, quam fieri potest bre-rsllrne jarr assingere conor, certam& indiJbitatatrj sovens spetr, Te,Can°dide Lector, ex innato humanitatisdssiito, proqj soHto savore, haec utut accelerata potius, qvam ssudiosesxpolita atqj elaborata, quae jam inchartam e Tudero, dc mesiori notaTibi ccmmendata habiturum.

3§■ 11

$1 sueta, ic jam ab antiqvissirris se»re terrporibus in disputationibusconscisibmdis recepta methodo , inmateriaepraesentis elaborasione per-gendum sit, alienurr utiqj ab insti-tuto ncstro ron videbitur, in nata-lcsvocum» quas frontispiciuir dis-sertatiunculae ncstrar praesrrt, in li*mine statim irsqvirere. sed quumutrumqj voeabulum adeo notae si£originis, ut mminrrr, nisi plane inlingua rorrana hospiteir singereque-atj rerrur operam ros luturos, no«durrque in scirpo quaesituros, si irihis inqvirendis imnorarerrur: mul-to vero satius atqve consultius nosfacturos, si, quae rrinoris sunt rr»-menti, silentii peplo involverirrus,,rcctaqj ad scqpum properaveritr.usvia; netantcsbnanium prirro, quetCtndela Ardtws corstctpartibus. Tresautem in Candeh dari partes, easq;dirersissimarum a se invicem mate-riarum» ignem nerrpe, sebum &

4linteum in propatulo est. Hariimuna quaeq; ad essentiam & constitu-tionem Candelae Ardentis adeo estnecessaria, ut quacunquc illarumdemta, moxtotosimul & nominc,& otnine, seu usu , quem alioqvinpraestare debet, (i destinatum obti-nebitsinem , privetur. Finis enimCandelae Ardentis proprius atq; ge-nussius hic est : ut nocturnis tcmpo-ribus solis subeat viccm, hominesqjin tenebris versantes singulari vi, si-ne molestia tamen, illuminet, quojsic opera sua, quae die, brumali prae-sertim tempore, brevitatis caussa in»termittunt, ea nocte intra domos su-as ad lumen Candelae Ardentis perlucubrationes revccare ac implercpossint. Est itaqj CxndeU Ardens ctm-

pojttd ex tribtu /tlienijjimu invicemmxteriisy ctnsettdsy ut hemines illuminet,

§. IU.JsGnem in paratgrapho superion»

primo /iqvidem nominavimws loco,

sse eo quoq$ nunc primum nobis c-rit agendum. Ambiguitates nomi-nis cjusdem, quae, cum apud Theo-logos, tum Philosophos passim oc-currunt, alto nunc, ob propositamnobis brevitatem, praeterimus silen-tio, innuentes propriam atque ge-nuinam ejus acccptionem,dumphi~losophi statuunt esse peculiare Ele-mentum, quod est subtilissimum ,

Ievistimum, continuo motu esfica-cissimum, in terra & supra terramcxistens, a Dco in principio ad uni-Versi ssitegritatem mistorumqj con-stitutionem creatum, Is vero qvi inardente conspkitur candela, de quoigne nunc inprimis disqvirere nostriest instituti, nen est ignis purus &

elementaris; sed impurus & vul-garis, alias socalis, culinaris, mini-sterialis, usualis, &c. dictus : qvian soco & culina usui nostro quoti-lie inservit , holocaustaqj nostralicmc frigore urgentc caiida & il-uminata reddit. Quum autem ele-nentaris a vulgari non nili acciden-

6talites disffrati adeo Ut ignis vul-garis etiam elementaris sit, aiienistaatatn quaiitatibas per accidens im-mersus: vix alienum aui inconve-niens arbitramur, si obiter heic lo-ci praecipua quaedaiiugnis attnbuta,qvibus areliqvisElementis est distin-ctus, certasqj siuas obiinet operatio-nes consideramus.

§■ IKA* * d primum igitur ignis attribu*tum quod attinet, diximus id sapra,summam esse subtilitatem: subtiiiusertissi qvid igne ? qvi cuncta muividi corpora, ctiam densissima penc-trat» eorumaue substantias, a,lia<«jvin satis solidas intimc permeat jKcq; corporibus sc miscendo eadcrtmotu suo, de quo diccmus infra, viVificat, illuminat & calorem aestumqUe animalibus excitas»

77

ignis attributum estsumma kvitas, cuiu benfficio ni-ro conanime asirndit'& ad loca in-det;rn inata sursurn tendit. Undsctanien cum scaligTo, scharsio, plu-ribusqj aliis eoncludere, ignem e-letrentarem supra sphaeram aeream& sub concavo lunae exishre, pro-priurrq: ibi lo Um vtT siedcm patri-am habere, stkoqj adscendendo cer-tum & deterrrinatum locurh appe-sere, Tcritasi plarae coutrariumest»

§» vi1 Ertium sc ignis, in slK--

ta definitione,a£tribumni est-prpa-tua mobilitas, qua ex le ip;o placi-de rrovetur 8c singulari vi isd; ssi-cacia alia n-ovet corpora. llndequoque haud dubie primum mobi-le appellatur. Jitquc cx iioe mot t

8jam singulr, qvi vulgo igni adseribiiolent, effectus umce pendent, adeout hujus hypotheseos ope, omnium,quae vi ignis siunt, ratio facillimereddatur, Ut clarior evadat res,paucis considerabimus calorem ,

qu m Peripatetici aliiq> ex veteri-bus Philosophis, quos sequuti sunt$cholastici, in igne existimarunt li-mileni esse ei, quem sentimus, hocinprimis utentes argumento :

iguem non posse nobis conserre,quoi non habet, ideoqj habere ca-lorem, quem in nobis excitat. Ve-rum si hoc rectum esset argumen-tum, oporteret dicere in acu , quapungimur, esse dolorem, quandoqvi-deno nobis punctione dolorem cre-3tt: quod tamen nemo dixerit, o-porteret quoqj sentire, adeoqj in-ter animalia reponi, si calori, quemsentimus, similem haberet, Est igi-?ur calor ignis nihil aliud, nili ve-hementior inconspicuaru-n particu-sarum qnaqua versum agitatio, Hispraeniissis h Negamus ignem esse

caussam efficientcm proximam calo-ris, quem ad igncm sedentes senti-musj sedremotam, quoniam im-mediate in mentem nostram non a-git, verum nervos duntaxat nostrosmovet, atqj cx hujus raotus occa-sione calorem, ex inssituto omniumrcrum Opisicis, sentitrus. Quamob rcm autem siat, ut corntrotocorporc ita perceliatur inens, nul-la ratio nabis occurrit, praeter Deivoluntatem. II. statuimus cum Phi-losophis recentioribus omnem o-mnino caloremin vario motu situmesse, quo sit ut particulae corporumvehementissime quaqua versum agt-tatae divellantur, & alias etxam ad-motorum divellant; vix enim qvid-quam est, quod vim ignis diu serrequeat, qvin dissolvatur, hoc est va-rie dividatur, Hanc assertionemnQsiram varia probant experimenta:cum enim fricamus invicem manusantea frigidas, calescunt, qvia par-ticulae qvibus manus nostrae constantse potissitnum cutis incipiunt movc-

20ri, quo sit, Ut eoncutiantur nervt 9calorcmqj sentiamus. sirailitcr a-lia corpora si serrum serro, lignumligno, lapidem lapide& diutius teramjis ? divciumus attri-tione eorursi partes, esq; admo-

mairibds npstris calisla esse sen li-ctus. Calccm stiam motis calidamKeri norirnus j- additq epjm iiquo-re cujus particulae moveatur & pe>-ros calcis subedne, ita divelluntur'vt subitp csscrvesctm Ad oculum«uoqvehoc apparet cx snotu aquaescrvcscensis, cum enim vehesheivtissimc tum acerrime urie.Ut plura buc facientia, ob prcpositam brevitatem , nwnc taceamus»simile quoque judicium de ceterissensilibus quaskatibus esso; nimi-rum quod absurdum sit singere idesse in rc mer« corporea, quod mtnente nostra sentimus»

§. VILIahi de igae vulgari scu usuali Pe-

11paratim dkemus, qvi sese tripHciiub specie & disserentia nobis ossert.Una slammea est, alteracarbonaria,tertia surnosa vel Qua-rssm piures i.x ardente cernuntiircandela. Harnmea specics est ignrsillc suhtilis a candela, utpote mate-ria crassxori adscendens, figuram co-jnicam ideo repraesentans, quoniamaer latera slammae cingem ejus qua-quaversutn dissusioni validc isttis re»sistit & particulas illius ita, cogit, utin acumine juncta: sursum tendant,Carbonaria vero est ignis rubens meiychnio, seu in materia crassa si-sus, similem evolandi aut se in ae-re expandendi sibertatem cum slam-ma non habens, quia densitas mate-riae , in qua situs est & constrictusquasi retinetur, exitum & evolutia-nem igniculorum quadantenus im=pedit, pauilatim tamein t una cummateria sua cui insunt per & cumslamma in sumum & auras abeunt,novis subinde in Jocum, cx adustionecandelae; siiccedentibm* Fumosi i-

12gnis species vel vaporosa optimeconspicitur in lignis serc exstinctusvel ad combustionem aecensis , insimo & aqua tepida vel calefacta, a-liisqj ignem soventibus corporibusnaturalibus, antequam erumpit inslammam, vel omnimode loca desc-ruerat humida. Haec de tribus ignisvulgaris speciebus breviter dicta sun-to. Paucissimisetjam observabimus,quomodo accendatur, alatur & ex-stinguatur. Generatur ignis per tno-tum sive conflictum ; item mediovitrx gibbosi, qvod soli opponitur.Alitur maximeparticulls sulphureis,salivis, oleaginosis & bitummosis a-liisqj corporibus terrestribus. se~mel accensus csnservatur in suo pa-soulo & somento , quo dum susten-tatur majori, eo copiosior adcre-scir per slammae, similiq; modo decrcscit, non per evanescentiam siveannihilationem, sed per dispersio-liem & priora repetendo loca. Ex-stinguitur tandem non modo I. persc desiciente pabulo sive alimento i-

doneo) verum etiam II. impediendoaeris accessum z videtur qvippe in-csle aeri nescio qvid sulphureum &

nitrosum, quod slammae etiam & i-gni subtilius alimentum suppeditat:& licet in loco clauso non desit pror-sus aer, nisi tamen is aer cum aper-to aere per aliquod soramen con-junctus sit, utcxire & rcdire possit,materia incensa exstinguitur, quam-vis in aperto aere ignem semelcon-ceptum, donec tota absumatur, con-servae soleat, experimur hocincan-dela in vitreo vase ardente, si accu-

rate vas clausum sit, ut nullus stibi-re postit act,brevi exstinguitur. Necnon III. sussocando vel comprimen»do motum: ut enim motus sine i-gne, ita nec ignissinemotuunquamesse potcst.

§. VIU

Pa« alteri Candelae ardentis con-stat materiae quadam pingui & ©lea»

ginosa, «vae seseum plerurrq; ess vdcera. Arrbo cum ad cenripiendvmturr ad sovendum igncir siarrmcumaptissima alimenta; qvia praeprirrisscatent sulphure, quod cx unanimiPhysicorum sententia quam facilli-me Goncipit ssarrrram, conceptam-que servat donec oirnis materiacon-sicta sit. sulphur vero cum seho,tum cerae ineslc vel ex ipso candelaeexstinctae ridore, ut nihil de ceteriseju< praesentiae indiciis dicamus, sa-tis superqi anirr.advertimus.

§. ix.J Ertiam & ultirnair candelae ar=dentis partcm , constituit iraterisilla crassior & terrestris, linteurEtiempe vcl gossipion : ex cvibus,ceu maxime ideneis habilibusque ignis usualis nutriirentis, cllychci;inprimis cbnsici solent. Ignem verofacile si coneipiant ardeantauesiuasint & anda neccssumest. Qvip

15pe eum aqu-um non amet alimen-tum ignii, vix conburi postiint, quo-ram pori multa.turgent aqua, quaequia dissiculter inde expellitur,trans-itum ighiculorum retarssat & impe-dit. Neque tamen ills nos sumus,qvi insiarrm£bilitatem ellychno obsolam siccitatem convenire statua-mus: Nam OleustV Nhphtham, Vi-num,$ulphurliqu factum ignem ex-cipme videmus, nihil minusquam haec : qvin potxus certa nossirrraqj tenet opinio Virtutem heicitidem dueere suiphuris , cujus opc■& bencsido cum candeJaj tum cete-rae corrbustiles materiae ardent at<pliluminatipni inserviunt.

§. xsic br-rlter psrtibm

Candelae Ardentis, ultirro nobis de®monstrandutn tenit, qua tattone ma«teria illa ©laginea a& Ikminam per*

16venit, praeterq; naturam suam sur- jsum tendit: An id siat per adtra-ctioncm ignis, vel per impulsum.Prius qvidem suo statuisse videturtempore Clarissimus Job. scharsitu,dum igni adtractivam quoque vimtribuit, *) & hodienumhocvulgo cre-di novimm: At qvi facile credit,facilc decipitur. Huic enim opinio-ni tanto minus assentire volumus,quanto sumus certiores, nullam intota rerum natura veram &propriedictam adtractioncm dari; sedomncsomnino motus, quos natura nobisexhibet, per solam fieri impulsionem,quae unica est via, per qvam nitideconcipimus unum corpus aliud pos°se movere, quae facilc ex impenetra-bilitatcmateriae, dcquaintcr omnesconstat, deducitur. Atqve haecveri-tas, non qvidem heri aut hodie pri-«um» sed jampridem innotuit : scdqvia non perspecta suit, ncc satis in»dc emergentes consequentiae ad tru-tinae examen revocatae, credideruntyhilosophi antiqviorcs, impossibile

tn ManusU phjs. g, m.

10ex qvibuj haec Candela conslata est.ssis lta positis, facillimum est intel-lcctu, quod novae ab ellycsrnio F Gassidue cgredientcs particulae, dsi'Hab igne mcYentur & agitantur sur-sum versus tendcre , priotes tan-gant& impelhnt: quae vicifflm, qviainulto celerius aguntur,quam occur-rentci iis aeris particulae, quae pira-tae crant ad descendendmri in Focutnslammae, eas repellunt, ideoqj ab iisimpediri ddnceps non possunt, qtsorhinus ulterius pergant ve sisus H, u-bi paullatim agitatioriem suam de-s>onunt,flicque vertunsur in sumum.Qvi sumus nullum in tpto aere lo-cum rcperiret, qvia nullibi vacuumest, nisi,prout egreditur ex slamma3tantundem aeris versus ipsam circil-lari rnotu regrederetur, Hcmpe«dum sumus adscendit ad H, pellit in-de aercm deflectere versus J & K*per lineas similes aut aeqvivalentesiis quae hic dcscribuntusi , qvi aeroccupaturus locum ejus, qvi psimomotus est} ad ttammam acccdit 1 &

lambendo sasitatem candelae B,aC ra-di;es ellyennii F, multas materiaeoleagineae particulas,vi ignis agitatasper dlychniu n secunr adduo . Atq;ita slama debet alsiiue renovari, utctsnservbtus ,

& non magis eademrtianet, quam stamen, ad quod no-vae semper aquae accedunt. cx dictisjam luculenrer constare arbltramursebum vel scra n superiora vesisusslamtnam petere ; non ob adtractio-ncm, quae nulla est, led ob lolsm

plunsiuz«unc proserendiz siiper-

sedemus.M»V« ri

TilHtkk Gsndidaren M ALLEE N,

Da han Utt Kongl. Acade-mien jMo

Pro Gradu Magisterii Dilputerade

MWen I han wisadt hur mani sinADw hisrne-hvtta/Bsr genom Minnetz hielp sig sam-

ka mycket zodt -

Har sn bersmlig drist ps nytt i mtiatmtitt/

Ehr sordt/att wjsa hwad Ehr sljt sor-mar till nytta.

ss bsr thet sse/ att hwar steldz stkerannats vasta/

Och w5l ilt then soin st sin ung-dom wandek an/

Att han till Herrans los/ kan stsite Filvers land

Med tiden stilmja/ att han tiana kansin nasia.

*sse rationcm redderC omnium c--justnodi rrotuum per soUm itrpul»sionerr : ideo coacti sunt ssi Phi-losophiam res isivehere irulturrqyi-dem spcciosas, ut ddtrA&itrtm , sym-pAthitm, AntipAthiam, sugArn v*tui,&c.scd reipsa chirraeras: qusrrcmiscuserrim qvid sint ? rcspor.deri.rit essequalitates occultai, At qualitas cc«culta, si bene persentur vccabula ,

est aliqvid prorsus igr.otum , cujusratio genuina, cperandicur iroduscst inexplicabilii, adcoq; frustraqtiae*ritur; itaquc irissto rr.csius rcspon»dissent, si pro tot an bagibus verbc»rum se, quare hac siant, nescire,ticc pcssc consicere dixissenr. Nonigitur imwcrito inanescjusirodi vo~culas in Fhysicis adrrittendas cssericgant atquc pernegart Neotcriri ?

Quo vero pacto otrncs isti rr otus,quos issi cx suis qualitatibus cccul-tis dcrivarunt, per iirpuJstm; veri-us atquc clarius cxpljcentur, & Ion«gum 5i aiienum cssct hei« dcclarasc*

0Qqyim ob rem voiumus Lrctoremvhujus sciendi.cupidum, ad acutissi-morusrhsecsntioris aevi Philosopho-rum.Opera Phyfica ablegare, cx qvi-bus sumcicmer satis hac dc re <rdo-cebitur, noique propius vicissimad quaestjgnte supra propositae ven»tilatipnem jaeciqgcre. JEx dictis ygitur liqvrtnojsentire, liauqrcmrr ateriae . ol?aginosae ad alendamsiasi , non prrad-

,ut cossirsiunis est opi-rio; scd p.r irrpulsuni : necessum4V*ro „cst ,'t ut validas iiv meJiunvnunc asterarruj rationes , qvibus•haos nostrarn ,stabilie-ilpuz. KQUO itaque veritas hujus rei

consideremus Can-dHam/Ardentem , .quasis heic ad-u nhratur A B, supponamusque inpl no illam csse, quum, vacuum dc-tur nullibi: ponarnus quoque in-super in omni spatio,C D E, perquod eius slamma se cxtendit mvl-tas voiitarc particulae rnatcriaruin

Gtt mehr 4tt slkett hvpp tttl thesse bsgege

Ehrt Lorda Warck otz ge mey allasnojeldr

Tv har min plicht firmsdt en kLeenochswagerM/

Att med snssa Ehr till alt mstamgang myckem

PrDkvlla Galeded vttrade sinden 8 Apr. stgnad och wslmen-A:o 1729, ta

LORENTZ JOH. Gsss.Til .

Philosophiae Candidaten$ttt jacobmmm%

Ta han wid i Absberbmltgen usspstterade pro Gradu\ V'. : 7' . ' OM :i-

PDnanveoch l»sanre £i««.wsi k'W,.4sK ,CaB(lidat,ii>i(l,(at;sstVmW' stitigt lilsitWid Lius, och osta stdt, hur thet asels

denMt;

T? Cdert wctcs nu h Ctti Brinncinbt— tim .

ettLius,som, halst ym wmter,tid, uptsndsi. rt , «

hwarje hus.Zha'mserchensiul!wistEhr tagit LiussillAtt nu Hsr ffriswa vm, thet Z css c>lm4nt

smedan Lius Ehr lyst sa osta' i Ehrstit

Ta Z ffrMdom stsds hastrsttberim,lig nit.

Thtt striss em Judasvlck; n^rsabbats-ctiMnbe»The Lampor, Elosoch Lius i sina huspp,

tsndt: jHwar med tst stcrre tjenst sia mente

, .bete,

Au siere brmnand' Lius nmn hos chem, ta sick st°Och thet met mxcken Mcty itentw ts>«

alt xierde, !Ej nason ennen thew 4n lumtt tinta

torbe:Thet stulle snda stie hos hs- sa w4lZast han ejsgde mer, sn han?Liue nu

MmhwadI Lius ha'nbtiwt, thet s?edt asArdomflcingtans

Ther ester sysit Z hast tite bersmligtcdngtanr-

Pa thet Z tcknda stull' Ert wittea L^r-doms Lius,ss.n framdels lysa mi miGud5Berg

' ochhus.Och sonl lkrdom

hysa,sa maZengang ock som Lius och Lychtalysa

I Bads H5r; och sidst somHimtens sol,

Och sasomstiernorallsa jkina str Gudsstol!

i hast asI0s. M. GRM