Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8

8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.

http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 1/615











































































































































































































































































































































































































































yoG COiVSTA>TJNI IMPERATORIS

supra omnein substanliam csse tlocuil, recte omnino; huic

alterum subjecit, et duas substantias nuniero dislinxit,

cuni una sit ulriusque perfectio, et secundi Dei substantiaex primo proficiscatur deo ; hic enim opifex est et mode-

ralor universorum, ac proinde omnia transcendit; ille vero

qui secundus ab eo est, mandatis ejus inserviens, omnium

rerum constitutionerii ad eum lanquam ad causam referl.

Itaque, juxta ax:curatissimam philosophandi ralionem, unus

fuerit qui omnium rerum curam gerit, et qui universis con-

sulit, Deus scilicel sermo, a quo esornata sunt cuncla :

qui cum vere sit Deus, idem etiam est Filius Dei. Quod

enim ahud nomen praeter fiUi appellationem ei quispiam

imponens, non simul summo scelere sese obstrinxerit?

quippe ille qui est omnium pater, merito etiam sermonis sui

pater existimatur. Et hnctenus quidem Plato recte sensit.

Verum in his quae sequuntur multum a vero aberrasse de-

prehenditur, dum et plures inducit deos, et diversas sin-

guHs formas attribuit. Quod quidem majoris adhuc erroris

ansam praebuit imperitis hominibus, qui ipsam quidem

summi Dei providentiam nequaquam considerant, imagi-

nes vero ad hominum et animahiiui quorumdam simifi-

tudinem a seipsis ficlas venerantur. Alque ita contigit ut

excellens ingenium, atque doclrina summa omnium laude

dignissima, hujusraodi erroribus permista atque involula,

minus pura sinceraque esset. Idem porro mihi videtur se-

ipsum reprehendens, sermonemillum corrigere,

dum di-

serle affirmat animum ratione pra3ditum, Dei spiritum

esse : cuncta enim in duo genera distribuit, intelligibile

scilicet ac sensibile; quorum illud siniplex atque incom-

positum, hoc ex corporum compage conflatum est; et illud

quidem intellectu percipitur, hoc vero opinione cum sensu

conjuncta comprehenditur. Itaque illud divini spiritus par-

ticeps, utpote ab omni concretione et raateria segregatum,



ORATIO AD SANCTORUM C0ETU5I. 207

aelernum est vitamque obtinet sempiternam : illud vero

quod sensibile est, cum eadem omnino ratione dissoivatur

qua fuerat ante compactum, expers est sempiternfe vitaR.

Sunt vero prorsus admiratione digna quae idem postea do-

cet, eos qui recte vixerint, id est animos bonorum ac sanc-

torum virorum, simul atque ex corpore discesserint, in

pulcherrimis cceli regionibus consecrari. Quas quidem non

solum admiratione digna, sed eliam utilia sunt imprimis :

quis enim ejus sermonibus fidem adhibens, et hujusmodifeHcitatem expectans, vitani non optime instituat, et justi-

iiam quidem ac temperantiam non consectetur, improbi-

talem vero aversetur? Gonsequenter etiam his subjunxit,

improborum hominum animos Acherontis ac Pyriphlege-

tontis fluctibus jactatos, velut fractae navis rehquias hac et

illac ferri.

CAPUT X.

De iis qui non solum sacrce ScripturcB, sed eliam philosophorum

dogmata respuunt; et quodvel in omnibus fides poetis adhibenda

est, vel in nullo.

Sunt tamen nonnulli adeo mente capti atque corrupti, ut

cum haec legerint, nec curent nec timore ullo perceliantur,

sed, perinde ac si fabulas quasdam audirent, spernant ac

derideant; ac sermonis quidem ornatura et ubertatem lau-

dibus prosequuntur, dogmatum vero aversantur severita-

tem. lidem tamen poetarum fabulis fidem habent, et omnemGraeciam atque barbariam vanis fictisque sermonibus re-

plent : nam poetae quidem aiunt homines quosdam deorum

fdios post mortem animas judicare, eosque quasi inspec-

lores ac censores apud inferos constituant, judicia eorumac severitatem ceiebranles. lideui vero poetae deorum

pu-gnas et quaedam inter eos belli jura commemorant : fala



VoH COSTANTIM IMPEI\ATOr,I$

(titofjiie eorumdem caiiunt ; etalios quldem nalura acerbos,

aljos vero ab omni rerum humanarum cura alienos esse,

qnosdam etiam ex illis morosos affirmanl. Quinetiam deos

indncunt filiorum suoruni caedem lamentantes, quippe qui

non solum extraneis, sed ne suis quidem suppetias ferre

possint. Sed et humanis perturbationibus obnoxios eosdem

fmgunt, dum praelia eorum et vulnera, gaudia item ac ge-

mitus narrant. Haec illi cum dicunt, videntur fide digni :

cum enim divino quodam motu impulsi, versus facere ag-grediantur, par est ut illis lidem adhibeamus, in iis qiiae

divino spiritu incitati pronunliant. Sed et deorum ac dae-

monum calamitales referunt : certe illorum calamilates

omnino cum verilale consentiunt. At enim, dicet aliquis

poetis mentiri licere; id enim proprium esse poeticae, iit

audientium animos demulceat; veritatem vero esse, quoties

ea quae dicuntur non alio se habent quam quo dicuntur

modo. Sit hoc proprium poelicae, inlerdum veritatem abs-

condere ; hi vero qui mentiuntur nunquam frustra et gra-

lis id faciunt : aut enim quaestus et cupiditatis causa men-

liuntur, aut cujuspiam crimini sibi conscii, metu periculi

quod leges ipsis intentant, veritatem obtegunt. Atqui fu-

cile poterant, meo quidem judicio, nihil de dlvina natura

praeler veritatem dicentes, ab impio mendacio abstinere.

CAPUT XI.

De corporali Domini ad^êntUf qualis et eur fuerit.

Porro quisquis optima vivendi ratione ac disclplina in-

dignus est, sibique ipse conscius vilae male et nequiter

iransactae; is tandem resipiscat, et perpurgata mentis acie

ad divinum respiciat Numen, pristinam vivendi rationem

detestatiss : conlentus tamcn esse debet si vel provecta jam



ORATIO AD SANCTORUM CCGTIM. 2O9

fctate sapientiam assequatiir. At noLis nulla quideû ab ho-

minibus profecta doctrina adjumento unquam fuit; sed

quaecumque in hominumvlta

ac moribus laudem meren-tur judicio sapientum, Oei dona sunt ac munera. Gaelerum

adversus venenata illa tela quae a malo daemone fabrican-

tur, non infirmum habeo scutum quod opponam, scientiam

videlicet earum rerum quae acceptse sunt Deo : qua qui-

deqa ex scientia ac disciplina ea seligens quse ad praesentem

sermonem accommodata sunt, summum omnium Parentem laudare aggrediar. Tu vero devotionis nostrae propo-

sito faveus adesto, Servalor omnium Christe, et sermonem

de potentia tua instilutum exorna, laudandi nobis modumrationemque pr.nescribens. Nemo porro existimet auditu-

rum se orationem eximia quadam verborum elegantia ex-

cultam : quippe compertum habeo eam orationem quae

mollis sit et ad vohiptatem ac lenocinium comparata, pru-

dentibus viris dispHcere,- cum is qui dicit plausum potius

quam modestam disserendi rationem consectatur. Quidam

impii ac dementes homines aiunt Christum nostrum merito

supplicio damnatum fuisse, et eum qui vitae auctor est vi-

ventibus vita esse privatum. Ac eos quidem qui semel pie-

lati nuntium remiserunt, nec timore ullo aut pudore sce-

lerum suorum affici decreverunt, ita sentire minime miran-

dum est : illud vero omnem excedit amentiam, quod sibi

ipsis persuasisse videntur Deum immorlalem vim ab homi-

nibus passum esse, non autera a sua ipsius benignitate et

erga homines benevolentia. Nec animadvertunt magnitu-

dinem animi ac palientiam nec contumelia mutari, nec

conviciis de stalu suo dimoveri; sed furorem eorum qui

ipsam hostiliter invadunt, consilio et celsitudine animi fran-

gere. Slatuerat quidem divina clementia injustitiam e medio

toUere, modestiam vero et aequitatem promovere.Ac

prop-

terea sapientissimis hominibus in unum congregatis, pul-

XXV. 1



iilO OONSTA^TIM IMPERATORIS

(herrimam alque ulilissimam humano generi doclrinam

iustiluit, ut viri boni ac beati providentiam ipsius in hujus

>nundi rebus administrandis aemularentur. Quo quidem

bono quodnam mujus dici potest, ubi Deus juslilioe ieges

praescribit, eosque qui discipuli ipsius esse meruerint simi-

les elBcit sibi ; ut tradita ac diffusa in omnes virtate, sem*

piterna felicilas hominibus comparelur? Haec est praeclara

victoria, haec vera polentia, hoc opus maxiraum Deoque

convenientissimum; omuium scilicel populorum correctio,

atque ad meliorem frugem conversio. Ac nos quidem hujus

Iriumphi gloriam cum laudibus et acclamationibus tibi, o

Servator omnium, deferimus. Tu vero, improba ac delcs-

tanda blasphemia, quae mendaciis et fama pervulgalisque

sermonibus efferri et gloriari s(<Ies; tu, inquam, juvenes

decipis, adolescentes et viros qui puerili quodam ingenio

praediti sunt blanda persuasione in fraudem inducis, a veri

ISuminis cultu eos abducens, et simulacra constituens qu«

adorent et quibus preces allegent; adeo ut decepli, suse ip-

sorum vecordiae mercedem recipiant : Chrislum enim om-

nium bonorum auctorem, qui et Deus e>t et Dei Filius,

caiumniantur. Au n^n, qusso, hicDeus a modestissimis ac

sapientissimis gentibus uc populis jure merilo colitur ? qui

cum omnem polenliam nactus sit, propositi sui semper te-

nax, de insita sibi clementia nihil imminuit. Abite igitur,

impii f id enim vobis licet, quandoquidem sceleri veslro

nulla nunc poena irrogatur); abite, inquam, ad victimaruna

caedes et convivia, festosque dies et compotationes : in qui-bus religionis specie voluptatibuset intemperantiaeindulge-

tis; el sacra quidem a vobis celebrari simulatis, re autem

vera libidines veslras expletis. Neque enim quidquam boui

noslis, ac ne primum quidem summi Dei mandatum : qui et

humano generi ieges vivendi praescribit, Filioque in man-

datisdedit ut viJam hominum moresque formaret ; quo vide-



ORATIO AD SAiNCTORUM COETUM. 211

licet hi qui recte ac modeste vixerint, alleram vitam beatani

ac felicem Filii sui judicio consequanlur. Exposui decrelum

Dei de hominum vita, idque non ignoratione aberrans ut

multi,nec opinione aut conjectura ductus. Sed fortasse di-

xerit aliquis : Undenam hagc Filii appellatio, aut quae ratio

gignendi; siquidem unus ac solus est Deus, idemque ab

omni commixlione et coitu prorsus alienusPSciendum vero

est duplicem esse gignendi rationem, alleram ex partu quas

omnibus nota est, alteram ex causa sempiterna. Gujus qui-

dem generationis modum ac rationem, divina favente pro-

videntia, is inter homines videt qui Deo charus fuerit : sa-

picns enim quivis ordinationis universi causam intelliiît :

porro cum nihil sit quod causam non habeat, ante onmia

quae existunt causa eorum substiterit necesse est : cum igi-'

tur mundus et cuncta quae in mundo sunt existant, cum-

que eorum extet conservatio, necesse est ut ante omnia

quse sunt Servator extiterit. Adeo ut Ghrislus ipse omniiim

rerum causa sit, et conservatio sit effectus : quemadmodumPaler quidem Filii causa est, Filius vero causatum. Et ip-

sum quidem Ghristum ante omnia extilisse, jam abunde

probavimus : at quomodo in terras descendit et ad hominesvenit ? Gonsilium quidem ipsum, sicut Prophelaj praedixe-

rant, profectum est ex ciira ac sollicitudine quam pro uhi-

versis rebus gerebat : opifex enim operum suorum curam

gerat necesse est. Gum vero ad lerrenum corpus accessurus

esset, et inter homines, necessitate sic exigenle, aliquandiu

moraturus, novam quamdam nascendi rationern commen-tus est sibi : nam absquenuptiis fuit conceplio,el caslae vir-

ginitatis puerperium, et puella Dei mater, et aelernae naturae

temporale principium, et intelligibilis subslantias sensus, et

incorporei splendoris materia. Guncta igitur quae tunc visa

sunt, his fuere consenlanea. Splendidissima columba ex

arca Noe devolans, in sinum virginis descendit. Gonsenta-

i4-



y I l CONSTANTIM IMPERATORIS

nea item sunt reliqua, qua5 illibatum illuoi et omni cas-

lilale purioreui, ipsaque adeo conlinentia priBstantiorem

hymenaeum sunt consecuta. Mirabilis ab ipsis incunabulis

sapienlia Dei ; et Jordanis qjii aquas ad baptismum praebe-

bat, cum reverenlia illum suscipiens : adhaec regaUs unctio

cum omnium rerum scienlia conjuncta : doctrina item ac

potentia quae res admirabiles perpelravit, et insanabiles

morbos curavit : mira denique celeritas in hominum pre-

cibus exaudiendis; et geoeraiiler tota ejus vita hominum

utililati inserviens : praedicatio vero quae non prudentiara,sed sapienliam insinuaret; auditoribus non civiles virtutes,

sed viamquae ad inteiligibilem mundum perducit»addiscen-

tibus; ejusque naturae quac semper uno eodemque in statu

permanet, conlemplationem, et summi Palris notionem as-

sidua exercitatione scrutantibus. Jam beneficia haudqua-

quam mcdiocria : pro caecitale, visus ; pro virium ac ner-

vorum resolutione, Crma corporis valetudo; pro morte

denique, vita ilerum restituta. Praetereo res ad victum ne-

cessarias in solitudine large suppe<litatas, et paucissimos

cibos maximvTe homiuum multitudini longo temporis spatio

sufTicienles. Hanc tibi gratiarum actionem prout possumus

persolvimus, Christe, Deus ac Servator, magni Patris sum-

ma providentia, qui et a malis liberas, et doctrinam beatis-

simamtnidis. Nequeenim haec a me dicuntur ut laudes tuas

celebrem, sed ut gratias agam : nam quis unquam inter

homines te pro dignitate laudaverit ? Tu quippe es qui ex

uihiio res creasse diceris, et lucem eis accendisse, el con-

fusam elemenlorum molem ordine ac ratione distinxisse.

Tuae clementiae hoc praecipuum munus est, quod homines

bona indole praeditos divinae ac beatae vitae aemulatores red-

didisti, ac providisti ut ilii optimarum rerum mercalores

effecli, sapientiam ac felicilatem suam pluribus aliis imper-

lirent, ipsique immortalem rrucluni virtutis perciperent.



ORATIO AD SAKCTORUM COETUM. 2 10

liberati quidein iiilemperanlia, clementiae vero participes;

et misericordiam quidem prae oculis habenles, fidei vero

promissa sperantes; verecundiam denique et omne genus

virtulis amplectenles, loco injuslitiae quam prior morta-

lium vita moribus humanis infuderat, ut ab eo qui omnium

rerum curam ac providentiam gerit exclnderetur. Nullus

enim alius tantorum malorum, ct injusliliae quae illa aetate

invaluerat, medicus idoneus inveniri potuisset : igilur Pro

videntia ad terras usque perveniens, cuncta qua3 per con-

tumeliam et intemperantiam incomposita erant, nullo ne-

gotio restituit ; idque non clam et occulte : sclebat eniin

quosdam esse homines qui virtutem ipsius ac potcntiam

mentis acie conlemplarentur; alios vero, utpote brulis ani-

mantibus per«imiles, magis sensibus inhajrere. Ideo palam

et aperte, ne quis sive bonus sive improbus dubitare possel,

beatitudinem et admirabilem curationem omnium oculis

subjecit : mortuis quidem vitam denuo restituens; eos vero

qui sensibus orbati essent, pristinum usum sensuum recu-

perare praecipiens. Mare vero solidum reddidisse, et in

media tempestate tranqailHtatemoriri jussisse;

acpostre-

mo cum adiniranda opera edidisset, et homines ab incre-

dulitate ad robustissimam fidem traduxisset, in ccelum evo-

lavisse; cujus tandem, nisi Dei et supremae cujusdam po-

fentiae, opus fuit ? Sed neque tempus illnd quod passioni

proximum fuit, admirandis illls spectaculis caruit; tunc

cum noctis caligo diurnum splendorem obscurans, solempenitus abscondit. Quippe oinnes ubique populos terior

pervaserat, mundi exitum advenisse jam credentes, et in

prlstinum chaos cujusmodi ante orbem conditum fult cun-

cta reditura esse. Requirebatur causa tantae calamitatis, et

quod tantum scelus adversus Dei numen ab hominibus ad-

rnissum fuisset : donec Deus placida animi magniludine

contumelias impiorum despiciens, cuncta reslituisset, el



2l4 COXSTA>TIM IMPERATORIS

coHsuelo siderum cursu coelum omne exornavisset. Ilaque

totius mundi facies, qua) luctu ac moerore quodammodo

confusa fuerat, pristinum denuo splendorem recuperavit.

CAPUT XII.

Dc his qui hoc mysterium non cog-noiêrunt ^ et quocl voluntaria eo-

rum ignoralio est : et quanta houa eos maneant qui illud cogno-

êruntj, ac prcesertim eos qui in confessione mortui sunt.

Sed dicet aliquis ex iis quibus solemne esl impie loqui,

Dcum voluntalem hominum meliorem ac placidiorem fa-

cere potuisse. Quaenam, roj2;o, melior via, quae ratio effica-

cior ad improbos homines emendandos, quam ut Deus ipse

eos coram compellaret? An non ille praesens et omniumconspeclui subjectus, eos ad modestiam informavit ? Quodsi Dei praesentis praeceptio nihil profuit, quid absentis et

inauditi prodesse potuisset? Quod igitur obstaculum fuit

bealissimae illius praedicationi ? Hominum ferilas atque sae -

vilia. Quolies enini ea quae recte utiHterque praecepla sunt

infenso animo excipimus, tunc mentis nostrae acies quibus-

dam quasi tenebris obscuratur. Quid quod voluplati illis erat

praecepta neghgere, et legi quae ferebatur faslidiosas aures

praebere ? Nisi enim neglexissent, dignam cerle audicntia

sua mercedem erant relaluri, nou in hac tantum, verum

etiam in futura vita; quae vere vita est existimanda. Eorumcnim qui praeceptis Dei paruerunt merces est immorlalis et

aelerna vita : ad quam ii demum aspirare possunt qui Deumcognoverint, et qui suam ipsorum vitam, velut perpeluum

quoddam exemplar, ad imitandum proposuerint iis qui ad

optimi cujusque aemulationem vitam suara formare insti-

luerunt. Quippe idcirco doctrina sapientibus tradila est, ut

quod isti praecpperint, a soladibus pura mente sedulo cus-



ORATIO AD SANCTORUM CCETIj:»!. 2i5

todiatur, alque ita slncera ac firma inandoti divini obser-

vatio perseveret, Ex hujusmodi eninii observatione, et ex

intemerata fide sinceraque erga Deuni pielate, nasciturmortis contemptus. Stat ergo hujusmodi animus obnixe

contra sacculi procellas, inviclo divinae virtutis robore mu-

nitus ad martyrium; cumque gravissimos terrores generose

superaverit, corona donatur ab eo ipso cui testimonium

constanter perhibuit. Nec tamen propterea gloriatur ; novit

enim Dei munus esse, quod et tormenta sustinuerit, et di-

vina praecepta alacriter impleverit. Porro hujusmodi vilani

excipit immorlalis memoria et gloria seRipilerna; idque

jure optimo, siquidem martyris tum vita ipsa plena mo-

desliae ac rehgiosae divinorum mandatorum observantiae de-

prehenditur, tum mors plena fortitudinis ac generosac indo-

lis. Proindehymni psalmique et laudes inspectori omniumDeo posthaec canuntur. Et ejusmodi quoddam gratiarinu

actionis sacrificium in memoriam illorum peragitur, quod

ab omni sanguine et violentia vacuum est. Sed nec odor

thuris requiritur, nec accensus rogus; sed purum duntaxat

lumen, quantum satis sit ad eos qui Deum precantur i lus-

trandos. Sobria quoque convivia celebrantur a mullis, tuni

ad mendicorum, tuni ad eorum qui patria et bonis excide-

runt inopiam sublevandam. Quae si quis importuna esse

existimet, is conlra divinam et sacrosanctam disciplinani

sapere videtur.

CAPUT XIII.

Quod necessaria sit differentia in rebus creatis; et quod ad bonummalumque propensio ex voluntate hominum oritur : ideoque ne—

cessatium est judicium Dei.

Quidam vero etiam in hoc Deum reprehendere juveuifi

audacia praesumunt. Qua de causa, inquiunt, non unam



2lG CONSTANTIM niPr.r. ATORIS

eamdemque omDium naturam atque indolem faLricavlt,

sed multa diversa, adeoque contraria indole praedita nasci

voluit? ex quo dissimilitudo morum ac volunlatuminter

horaines orta est. Satius quidem forlassis fuisset ut quod

spectat ad observationem mandatorum Dei, et accuratam

ejus contemplationem, et ad confirmationem fidei singulo-

rum, omnes honiines unius atque ejusdera moris fuissent :

verum absurdum plane ad ridicukim est id optare, ut om-

nes homines iisdem sint moribus praediti; ueque animad-vertere aham mundi totius, aham earum rerum quae in

mundo sunt ordinationem esse; nec res naturales ejus-

dem substantiae esse ac morales; nec corporis affectus eos-

dem esse cum affectibus animi. Etenim universum hunc

mundum longo inlervallo superat anima rationaUs; tanto

heatior terrenis et corruptioni obnoxiis animantibus, quan-

lo augustior est atque divinior : necnon divinae bonitalis

parliceps hominura genus. Nec tamen omnes homines pro-

miscue ac sine ullo discrimine participes sunt divinae boni-

latis; sed ii soli qui divinam naturam scrutati sunt, et qui

hoc praecipuum vitoe institutum ac studium sibi proposue-^

runt, rerum divinarum cognitionem.

CAPUT XIV.

Quod creatura immenô spatio distat a substantia increata ; et quod

homo per virtutem proxime ad Deum accedit.

Porro ea quae orta sunt cum aelernis comparare, summae

profecto dementiae est; haec enim neque principiumhabent

neque finem : illa vero cum orta sint et genita, cumque exis-

lendi ac vivendi cerlo tempore principium acceperint, exi-

tum quoque habeant necesse est. Ea vero quae genita sunt,

quomodo comparari unquam possint cum eo qui ipsa gigni



ORATIO AD SANCTOUUM COETUiM. 2I7

praecepit? nam si haec illi sequalia sunt, praeceplum qiio ea

gigni jussit non posset ipsi merito convenire. Sed ne coelestia

quidem jure cum illo conferantur, quemadmodum nec sen-

sibilis mundus cum inteiligibili, nec imagines cum exem-

plari. At confusio et permixtio omnium rerum, nonne pror-

sus ridicula res est ? cum divinae naturae dignitas obtegatur,

si homines ac bestia; comparentur cum Deo. Cupiditas vero

potentiae quae aemula sit et aequalis potentiae divinae, an non

est hominum prorsus amentium, et a modesla ac proba vi-

vendi ratione alienorum? Nam si quidera ad divinam beati-

tudinem omnino aspiramus, vitam juxta Dei mandata ins-

tituere debemus : sic enim postquam juxta legem a Deo

constitutam vixerimus, fato superiores in immortalibus

ceternisque sedibus aevum degemus. Quippe hasc sola in ho-

minevis

est par divinaepotenliae, sincerus ac minime fuca-

tus Dei cultus, et conversio ad ipsum, et eorum quae Deo

accepta sunt contemplatio atque meditatio; nec in terram

pronum atque abjectum esse, sed ad sublimia ac ccelestia,

quoad fieri potest, mentem nostram erigere : ex hujusmodi

enim studio victoria nobis paratur instar multorum bono-

rum. Causa igitur dissimilitudinis rerum, tum in dignitatis,

tum in potentiae distantia posita, hanc habet rationem. Gui

libenter quidem acquiescunt quicumque sapiunt, et maxi-

mas gratias agunt : stuiti vero ingratos sese exhibentes,

debitum arrogantiae suaj snpplicium ferunt.

CAPUT XV.

QucR prcecepta tradiderity et qucB miracula patraiêrit, ct quantopcre

subditis profuerit Senâtor.

Caeterum Dei Fiiius omnes homines ad virtutem cohor-

lalur, Patris mandatorum doctorem se praebens prudenli-



5l8 CONSTANTINI IMPERATORIS

biis. Nisi ibrte per summam imprudenUam ignoramuseum

utilitatis noslrae causa, id est propler omnium felicitateni,

terras peragrasse ; et optimis illius temporis viris ad se con-

vocatis, utiiissimam doctrinam, velut quoddam modestas

vitae pharmacum, tradidisse : fidem atque justiliam eos do-

cendo, adversus infesli Daemonis invidiam, qui rudes atque

imperitos aiiicereacdecipere solet. Igitur ilie aegros quidem

invisit, infirraos vero malis quibus oppressi erant levavit.

lis etiam qui ad summam inopiam atqpie egestatem redacli

essent, solatium praebuil. Idem modestiam ac civiiitatem

animi cum ralione conjunctam praccipue laudavit, jussit-

que ut omnem injuriam et contumeliam forti ac patienti

animo ferremus, docens nos hujusmodi esse Patris sui vi-

silationem; adeo ut qui casus omnes generose perferrent,

ii semper victoriam reporlarent. Hocenim summum robur

esse affirmabat, constantiam animi conjunctam cum phi-

losophia, quae nihil ahud est quam veritatis bonique cogni-

tio, assuefaciens homines qui divitias bonis artibus compa-

ratas possident, eas ut pauperibus humaniter impertiant.

Dominationem vero omnino prohibet; palam denuntians

se, sicut ad humiles juvandos advenit, ita et iis qui humiles

despexerint gratificari destiturum. Hujusmodi igitur experi-

mento cum bubditorum sibi populorum fidem explorasset,

eos non modo contemptores gravissimarum ac formidabi-

Hum rerum, sed etiam spei in ipsum ac fiduciae genuinos

discipidos effecit. Quinetiam unum ex sodahbus suis, quiiracundia vehementius exarserat, verbis objurgans repres-

sit : invaserat tum ille districto gladio nescio quem, ut

Servatori opem ferret : at Servator quiescere illum et gla-

dium dimittere praecepit ; graviter hominem objurgans,

quod ipsius praesidio ac patrocinio diffidisset. Hancque di-

serte legem tulit, eum qui ferire alterum esset aggressus,

autqui ferientem laedere conatus fuisset, et generaliter qui-



ORATIO AD SANCTORU.ll COETUM. '2 Uj

cnmqiie gladio ulerelur, violenta morte essc periluruni.

Ii£ec esl revera cceleslis sapientia, injuriam pati malie quain

facere; et quoties necessilas exegerit, eo animo esse, ut dam-num accipiamus potius quam inferamus. Gum enim maxi-

mum malum sit injuriam facere, non is qui palitur, sed is

potius qui facit injuriam grnvissimo afllcitur supplicio. Ei

porro qui Deo subjectus sit integrum est, nec facere inju-

riam nec pati; dummodo confidat patrocinio Dei, qui prae-

sens ipsi adest, et auxilium afiert, ne quis eorum qui ipsi

parent ullo afliciatur incommodo. Quomodo vero ipse sibi

succurrere conaretur ? praelium enim fulurum esset inter

duos; anceps vero atque incerta vicloria. Atqui nemo un-

quam sana mente praeditus, res incertas certis anteponit.

Quonam auiem modo de pra:sentia et auxilio Dei dubitatu-

rus sit is qui tot pericula expertus est, et qui ex omnibus

semper discriminibus solo Dei nutu facillime evasit; qui per

mare quod Servatoris mandato constratum erat, et trans-

euntibus populis solidam praebebat viam, ambulavit? Haec

enim certissima ac firmissima, ut opinor, basis est fidei ; hoc

fundamenlum fiduciae, cum admirabiles hasce res et incre-

dibiles Dei providentis jussu perfici videmus. Hinc etiam

fit ut cum quis in periculum calaraitatis inciderit, nequa-

quam illum poeniteat fidei suae; utque spem in Deo firmam

alque inconcussam retineat. Qui quidem habitus ubi semel

animo inhaesit, Deus in interiori cogitatione sedem habet.

Hic autemcum

invictus sit, animus quoque ille qui invic-

tum in interiori cogitalione possidet, ab ingruentibus peri-

culis nunquam vinci poterit. Praeterea istud ipsum ex Dei

victoria didicimus : qui omnes homines providentia sua

complexus, cum ab impiis et iniquis conlumeliose accep-

lus fuisset, nullo ex passione percepto damno, triumphum

maximum et immorlalem coronam devicta improbitate est

assecutus ; quippe qui et propositum providentioc suae ac bo-



220 CONSTAIVTIM IMPf.RATORIS

nevolentlcC erga justos, ad exituin perduxerit, et impiorum

injustorumque hominum crudelitatem conculcaverit.

CAPUT XVI.

Quod Christi adiêntus prcedictus sit a Prophetis ; et quod ad simu-

lacrorum et urbium simulacra colentium e^êrsionem ordinatus

fuerit.

Caelerum et passio illius jamdudum praenunliata fuerat

a Prophetis, et corporalis ejusdem nativitas. Praedictum

quoque fuerat tempus ipsum Incarnationis, quo injustitiac

et intemperantiae exorta germina, quae justis actibus et mo-

ribus nocent, e medio tollerentur; ulque universus orbis

prudentiae ac modestiae particeps fieret, lege scilicet quae

a Servatore promulgala est in omnium fere mortahum

mentibus prsevalente; ac divini quidem Numinis cultu con-

firmato, daemonum vero superslitione deleta. Quae quidem

superstitio non modo brutorum auimalium, verum eliam

humanorum corporum immolationes invexerat, et scele-

rata ararum piacula; quippe cum juxta leges Assyriorum

et iEgyptiorum, acreis ac figlinis simulacris innocentes ho-

mines mactarentur : unde et mercedem taU rehgione dig-

nam retulerunt. « Memphis, inquit^ et Babylon vastabitur;

» et utraque deserta rehnquetur cum diis patriis'. » Atque

haec ego non auditione accepta commemoro, sed quae ipse-

met praesens vidi; miserandae harum urbium sortis specta-tor factus. Jacet deserta Memphis, illa potentissimi quon-

dam regis Pharaonis sedes, quem superbia elatum Moses

jussu Dei percussit : et exercitum ilHus mullarum et maxi-

marum gentium victorem, armis probe instructum ac mu-

nitum, non telorum ac jaculorum missilibus, sed pura dun-

laxat precatione el quieta supplicationc delevit.

* Isaias.



i)«ATIO AD SANCTOnrM COrTUM. 2 2 1

CAPUT XVII.

Desapientia Mosis, quam Genlitium sapientes cBmulati sunt; iteni

de Daniele et de tribus pueris.

Nullus porro beatior unquam illo populo fuit aut futu-

rus esset, iiisi mentes suas a divino Spiritu abstraxisset.

Mosem vero quis est qui pro merito laudare possit? qui,cum confusam antea Judaeorum multitudinem in certos or-

dines digessisset, eorumque animos obsequio et verecundia

cxornasset, pro servitule quidem liberlatem eis reddidit^

pro moestitia vero hilaritatem; qui eorumdem animos tan-

topere erexit, ut ob insperatam rerum suarum in melius

mulationem, et ob prosperos successus atque victorias,

fastu quodam et insolentia efferrentur; qui reliquos omnes

qui ipsum aetate praecesserant, sapienlia usque adeo supe-

ravit, ut qui a Gentilibus plurimum celebranlnr seu sapien-

tes seu philosophi, sapienliae illius aemuiatores extiterint :

Pythagoras certe sapientiam ejus aemuiatus, modestiaecausa

tantoperecelebratus est, ut Plato, vir modeslissimus, absti-

nentiain iUius velut exemplum sibi acl imitandum propone-

ret.Daniel quoque,is qui futura praedixit et qui summa? cu-

jusdam magnitudinis animi specimen edidit, morumque et

lotius vitse sanctitate excelluit, qualem et quam asperam

tyranni iliius qui tum in Syria dominabatur, saevitiam su-

peravit? Nomen hulc erat Nabuchodonosor; cujus stirpe

omni funditus deleta, ingens illa et formidabilis potentia

ad Persas translala est. Erant in ore omnium, sicut in hunc

usque diem multis hominum sermonibus celebrantur, opes

regis illius; et circa illicitam religionem importuna sedu-

litas, et ad fabricanda deorum simulacra ingens copia cu-

jusque generis metallorum; templorum item culmina coe-



22 2 CONSTAMINI IMPKRATOUIS

lum ipsum, ut ita dicam, contingentia ; formidabiles deni-

que religionis leges, et ad saeviliam comparalae. Verum hcEC

omnia ob sinceram in Deum pielateni Daniel conlcmnens,im])ortunum illud lyranni studium gravissimi ciijusdam

maii causam fore praedixit. Nec tamen tyranno persuasit :

opum quippe aflliientia maximo impedimento est ad recle

senliendum. Tandem vero menlis sua3 feritatem rex decla-

ravit, justum atquo insontem feris besliis laniandum objlci

jubens. Fratrum item illorum in mariyrio subeundo con-sensio, generosa fuit imprimis : quos posteri deinceps imita-

ti, insenlem gloriam ob fidem er":a Servatorem retulerunt.

Qui ab igne et fornace caelerisque crucialibus ad consti-

menda ipsorum corpora comparatis nullalenus laesi, inclu-

sas undique in fornace flammas, castorum corporum objec-

tucontactuque propulerunt. Porro Assyriorum imperio Dei

nllionc et fulminum jaclibus exciso, Daniel divina provi-

dentia ad Gambysem Persarum regem se contulit. llic vero

etiam illum vexavit invidia, et exiliales magorum insidicT,

et multorum maximorumque discriminum conlinua suc-

cessio. Quibus omnibus, adjuvanle Christi providentia, fa-

cillime liberatus, in omni genere virtutis spectatus enituit :

nam cum ter quolidie preces ad Deum funderet, magna-

que et insolila memorabilium opcrum miracula ederet,

magi, invidia adducli, hanc precum elFicacIam calumnia-

ri coeperunt; tantam vim hominis admodum periculosam

esse, regis auribus insusurrantes : eique tandem persuase-

runt ut vir ille, qui tot ac tantorum bonorum reipublicai

Persarum auctor fuisset, immanibus leonibus devorandris

objicirelur. Damnatus igitur Daniel, non periturus, sed ad

sempiternam gloriam, in foveam conjf*ctus est : cumque in

medio ferarum versarelur, lcniores eas ac mansucliores ip-

sis aquibus fuerat in foveam contrusus, expertus est

;

omncsenim illas bestias, licet suaple natura rnbidns, precalfo mo-



ORATIO AD SANCTORUM COETUM. '1'^.^

destiae ac temperantiae auxilium ferens, mansuefecit. Quae

cum accepisset Cambyses (neque enim fieri poterat ut tam

stupenda divinaj potentice miracula occultarentur), rerum

quae nuntialse fuerant admiratione percuisus esl; suLiitque

Lumpoenitentia quod magorum calumniis adeofacilesaures

pracbuisset. Nihilominus tamen ipse ejusrei spectator esse

voluit : cumque Danielem quidem vidlsset subiatis iu altum

nianibus Ghristum laudantem, leones vero submissos et

hominis vestigla quodammodo adorantes, confestim magos

qui ipsi iliud persuaserant, leonibus objici jussit. At bes-

tiae quae paulo anle Danielem palpaverant, statim in magos

iuipetum fecerunt, omnesquc eos pro naturae suoe feritals

discerpserunt.

CAPUT XVIII.

De Sihylla Krythrcea, quce in acrostichide carminum quibus vati-

cinata est, Dominum et passionem designat. Estautem acrostichis

hcec : Jesus Christus,Dei Filius, Servator, Crux.

Libet etiam aliud testimonium de Ghrlsti divinitale abexlraneis desumptum commemorare. Sic enim ii qui pro-

bris illum ac maledictis incessere soient, illum Deum Dei-

que Filium esse cognoscent, si quidem suorum sermoni-

bas fidem velint adhibere. Sibylla igitur Erythraea, quae

sexta post diluvium aelate se vixisse dicit, sacerdos fuit

Apollinis : quae coronam capite gestans non secus ac deus

ille quem colebat, et tripodem cui serpens circumvolulus

erat custodiens, oracula edebat interrogantibus : a stullis

parentibus huic cultui mancipata, ex quo nihil honeslum

ac probum, sed furor pudoris expers ingeneratur. Cujus-

modi sunt ea quae de Daphne memoruntur. Haec igitur cumaliquando in adyta imporlunaj superstitionis irrupisset, di-



224 CdXSTAXTliSI IMPI-RATORIS

vino plane spiritii impulsa, cuncta quae eventura erant de

Deo vaticinari versibus ccEpit; primls versuum eleraentis

(quod genus acrostichis vocatur) hisloriam adventus Jesu

Ghristi aperlissime declarans. Est autem acrostichis ejus-

modi Jesus GnRisTus, Dei Fjlius, Servator, Grux. Ver-

sus autem hi sunt.

«-«udicii sigiium tellus sudore madescet.t=: coelo turic Kex veniet per saecla futurus,

'^-cilicet ut totum praesens dijudicet orbein.

<isurique Deum infidi sunt atque fideles,

C/: ublimem in carne humana, sanctaque caterva

înctum, completo qui tempore judicet omnes.

J2 orrida tunc tellus dumis silvescet acutis.

>:s ejicient simulacra homines aurique metalla.H-( nferni portas facto simul impete rumpent!X quallentes manes, et pura luce fruentur.

Hetros atque bonos index tum flamma probabit.

-<loce iatens facinus quod gessit quisque loquetur,

CAûbdolaque humani pandentur pectoris antra.

êntum stridor erit, gemitusque et luctus ubique.

^t sol astrorumque choras percurrere coelumk-insimul absistent : hmae quoque flamma peribit.

*^ undo cernentur valles consurgere ab imo.

>-in terris nihil excelsum spectare licebit.

r* ataque planities montes aequabit; et aequor

i-H ntactum rate stabit, adustaque fulmine tellus.

dna deficiet flagrans cum fontibus amnis.

(/itridula de coeio fundet tuba flebile carmen,c/i upremum exitium lamentans, fataque mundi.

Wt subito stygium chaos apparebit hiatu :

SSeges divinum stabunt cuncti ante tribunal.

-<ndaque suiphureae desceudet ab a^there flamma?.

> c cuncti in terris homines mirabile signum

Hunc cernent oculis, sanctis optabile signiun.

Cmnibus id justis vitoe est melioris origo:

Jûrsus vesani doloratque oflênsio mundi,



ORATIO AP SANCTORUM COETIM* 225

ttollustrans undis bisseno in fonte fideles.

53 egnabit late pascentis ferrea yirga.

ci nus et aeternus Deus, hic Servator et idem

>«!hristus, pro nobis passus, quem carmina signant.

Et haec quidem divino, ut credibile est, afflatu a virgine

prajdicta sunt. Ego vero illam eo nomine beatam judico,

quod Deus vatem illam ac nuntiam suae erga nos providen-

tiae delegit.

CAPUT XIX.

Quod hcec de Christo vaticinatio a nemine Christianorurn conficta

est, sed ah Erythrcea Sibylld conscripta j cujus libros Cicero ante

adiêntum Christi latinis versibus reddidit : et quod Virgilius

ejus mentionem facit, simulque partus Vîrginei^ obscure cele-

brans mysterium metu potentiorum.

Multi tamen huic praedictioni fidem derogant, quamvis

Sibyllam Erythraeam revera vatem fuisse fateantur. Sus-

picantur autem a quodam ex nostrae religionis homini-

bus, poeticaeartis non ignaro, eos versus esse confictos, et

falso ac supposititio titulo Sibyllae ascribi; cum sentenlias

contineant vitae humanae admodum utiles, quibus et volup-

tatum eflraenata licentia comprimitur, et via sternitur ad

modestiam ac temperantiam. Sed veritas ipsa in propatulo

est omnibus; cum hominum nostrorum diligentia tempo-

rum seriem adeo accurale collegerit, ut jam nemo suspi-

cari possit post advenlum et condemnationem Christi car-

men illud esse compositum, falsoque di vulgari, quasi Sybylla

hos versus diu ante vaticinando profuderit. Quippe inler

omnes constat Ciceronem, cum hoc carmen legisset, lalino

sermone illud interpretatum esse, ac suis operibus inse-

ruisse :

huncpostea Anlonius

summa rerumpotitus

inter-fecit : Antonius vero posthaec superalus est ab Augusto,

XXV. 1



2 26 COXSTANTIM IMPERATORIS

qui sex et quinquaginta annis imperium obtinuit : huic de-

inde successit Tiberius; quo tempore Servatoris advenlus

orbi illuxit, et sanclissimae religionis mysterium vigere coe-

pit, et nova quacdam populi foetura ac successio institula

est, de qua princeps Latinorum poetarum sensisse mihi vi-

detur cum dicit

Jam nova progenies coelo demltlitur alto *.

Et rursus in alio Bucolicorum loco:

Sicelides Musae, paulo majora canamus^.

Quid hoc apertius ? Addit enim :

Uhima Cumaei venit jam carminis aetas s;

Cumaeam scilicet Sibyllam inteUigens. Nec his conlentus,

uUerius progressus est; quasi necessitas ipsa iestimonium

ejus requireret. Quid igitur dicit

Magnus ab integro saeclorum nascitur ordo :

Jam redit et virgo ; redeunt Saturnia regna*.

Queenamergo est virgo illa quce reditPnonne illa quae plena

et gravida fuit Spirilu sancto ? Quid autem obstat quomi-

nus ea quae Spiritu divino praegnans est, puella semper et

virgo permaneat? Redibit etiam obtabilis Rex, et orbem

ierrarum adventu suo sublevabit. Sic enim addit poeta :

Tu modo nascenti puero, quo ferrea primumDesinet, ac toto surget gens aurea mundo,

Casta fave, Lucina^

Hoc duce, si qua manent sccleris vestigia nostri,

Trrita perpetua solvent formidine terras^

Quae quidem aperte simul et obscure per allegoriam dicla

esse intelligimus : nam iis quidem qui versuum vim ac sen-

tentiam altius scrutantur, divinitatem Christi oculis quo-

dammodo subjiciunt. Ne vero quisquam ex regiae urbis pri-

» Viig. Bucol. Eclog. IV, 7. —2 ihid. I. —2 Ibid. 4. —* i^''^' 5, (>•

• Ibid. 8, xo. — 6 Ibid. 10, 14.





2'28 CO?JSTANTIM IMPtRA,TORIS

Occidet; Assyrium vulgo nascetur amomuni*.

Quibus nihil verius, nihil Servaloris virtuti convenientius

dici polest : ipsa enim Dei cunabula divini Spiritus vis tan-

quam flagranlissimos quosdam flores novellae obtulit genti.

Occidit vero serpens, et venenum serpentis sublatum esl;

ejus scilicet serpentis qui primos homines in fraudem pri-

mus induxil, eorumque animos ab innata temperantia ad

voluptalum traduxit illecebras : ul malum quod ipsorumcapitibus incumbebat, minime intelligerent. Elenim ante

Servatoris nostri in terras adventum, serpens ille mentes

hominum ignoratione immortalis justorum vitae obcaccatas,

ac nulla bonorum spe fuhas subverterat : post passionem

vero Domini nostri, cum corpus illud quod acceperat, a

sanctissirose animae societate aHquanto tempore divulsumfuisset, patefacta est hominibus resurreclionis fides; el si

quae labes humanorum scelerum remanserat, sacrosancto

lavacro penilus abslersa est. Tunc demum subdilos suos

bono animo Christus esse jubet, et ex veneranda et iihislri

sua resurrectione, similia sperare. Jure ergo dictum est

occidisse omnium venenatorum genus. Occidit etiam mors

ipsa, et resurrectio confirmata est. Occidit quoque Assy-

riorum genus, qui fidei in Deum principes atque auclores

extiterant. Amomum vero ubique nasciturum cum dicil,

muUitudincm Christianorum sic appellat : quac, non secus

ac innumerabiles rami amoenissimis floribus ornali, et mo-

dico rore irrigati, ex una radice pullulat. Docte igitur haec

a te dicta sunt, o Maro, poetarum sapientissime. Sed et re-

hqua cum his consentiunt.

At simul heroum laudes, et facta Parentis

Jam legere, et quae sit poteris cognoscere virtus'-.

Per iaudcs heroiim inlelligit opera justorum virorum; pcr

* Virgil. Hucol. Eclitg. iv, 2?), ^5. — ' Ihid. j6. 37.



oniTIO AD SANCTORUM COETUM. 2 2^

Parenlis virtutes, conslitulionem niundi, el mansuran» per-

petuo constructionera. Fortasse etiam inteliigit lejês qui-

bus Deo amabilis Ecclesia utitur; ex justitia^ ac temperan-tiae praiceptis vitam instituens. Admiratione quoque digna

est vitae hominum inter bonos malosque medio quodam

gradu consistentium ad sublimiora promotio, cum tamen

ejusmodi vita repentinam mutationem non admittat.

Molli paulatim flavescet campus arista*.

Id est, fructus divinae legis ad hominum utilitalem produ-

cetur.

Incuhisque rubens pendebit sentibus uva^.

Quag quidem in injusta ac depravata hominum vita minime

cernebantur.

Et durae quercus sudabunt roscida mella*.

ilominum iUius temporis stuporem ac duritiem mentis de-

signat : ac fortasse etiam innuit eos qui Dei causa labores

pertulerint, tolerantiae suae suavem fructum esse percep-

turos.

Pauca tamen suberunt priscae vestigia fraudis :

Quae tentare Thetin ratibus, quae cingere muris

Oppida, quae jubeant telluri infindere sulcos.

Alter erit tum Tiphys, et ahera quae vehat Argo

Delectos heroas : erunt etiam altera bella :

Atque iterum ad Trojam magnus mittetur Achilles^

Recle, vates sapientissime; poeticam quippe licentiam quo

usque decebat provexisti. Neque enim tibi propositum eral

oracula fundere, cum propheta non esses. Obstabat etiam,

credo, praesens periculum, quod eorum capitibus qui ins-

titutas a majoribus caeremonias confutare vellent immine-

bat. Provide itaque et tuto, quantum fieri polerat, verita-

temexponensintelligentibus,

dum causam confert in turres1 Viigil. Bucol. Eclo^'. iv, 28. —•' Ibid. 29. — * Ib. 5o —'• Ib 3i, 36,



90O COXSTAATiM IMPLRATORIS

ac bella, quae in hominum vita etiamnum cernuiitur, de-

scribit Servatorem ad Trojanum bellum proficiscentem.

Per Trojam vero, orbem unlversum intelligit. Christus

enim adversus oppositas nequissimorum daemonum acies

bellum gessit, partim providentiae suae arbitrio, partim

summi Patris mandato in terras missus. Sed quid postea

idem poeta dicit ?

Hinc ubi jam firmata Yirum te fecerit aetas*

id est, postquam virilem aetatem ingressus, cuncta quae

humanam vitam infestant mala sustuleris , et universuni

orbem terrarum pacis legibus composueris,

Cedet et ipse mari vector, nec naulica pinus

Mutabit merces : omnis feret omnia tellus.

Non rastros patietur humus, non vinea falcem ;

]Sec rarios discet mentiri lana colores.

Ipse sed in pratis aries jam suave rubenti

Murice, jam croceo mutabit velleraluto.

Sponte sua sandyx pascentes vestiet agnos.

Aggredere o maj^nos, aderit jam tempus, honores,

Chara Deum soboles, magnum Jovis incrementum.

Aspice convexo nutantem pondere niundum,Terrasque tractusque maris, coelumqueprofundum.Aspice, venturo laetentur ut omnia saeclo.

O mihi tam longe maneat pars uhima vitae,

Spiritus, et quantum sat erit tua dicere facta!

jNon me carminibus vincet nec Thracius Orpheus,

ISec Linus ; huic mater quamvis atque huic pater adsit.

Pan etiam Arcadia mecum si judice certet,

Pan etiam Arcadia dicat se judice victum ^.

Aspice, inquit, nutantis mundi et omnium elemenlorum

laetitiam.

* ^ irg. Bucol. Eclog. iv, 3-. —'^ Ibid. 38, 5g.



OUATIO AU SAINCTOHIIM COETUM. 201-

CAPUT XXI.

Quod de nudo ac simplici homine dici hcec non possunt, et quod^

infideles oh divini cultus ignorantiam, ne ortus quidem sui cau-'

sam norunt^

Haec fortasse aliquis ex numero eorum qui prudenlia

minus valent, de hominis ortu dici exislimaverit. Verumquae ratio est ut hominis filio in lucem edito, nec aratruni

ac sementem tellus, nec vitis falcem et reliquam culturam

desideret ? quomodo hacc de hominis prole dicta esse intel-

lisantur? Est enim natura divinse voluntatis ministra, non

humanis famulans jussionibus. Adde quod omnium ele-

mentorum laetitia adventum Dei, non hominis cujuspiam

conceptum designat. Jam vero quod poeta vitam sibi diu-

tius prorogari optat, id plane argumentum est Deum invo-

cantis : vitam enim et salutem nobis ab Deo postulare, non

ab homine solemus. Et Erythraea quidem Sibylla Deum sic

affatur. Cur mihi, inquit, Domine, vaticinandi necessita-

tem imponis, ac non potius subhmem raplam e terra, ad

diem usque beatissimi adventus tui servas? Virgilius vero

post versus quos supra retulimus, haec subjungit.

Incipe, parve Puer, risu cognoscere matrem.

M atri longa decem tulerunt fastidia menses.

Incipe, parve Puer : cui non risere parentes,

Nec Deus hunc mensa, Dea nec dignata cubili esl *.

Quomodo enim parentes ei arrisissent? Etenim patcr iliius

Deus expers qualitatis vis est. Et figura quidem ipse omnicaret, in aliorum tamen circumscriptione existit; nec hu-

mano praeditus est corpore. Tori quoque expertem esse Spi-

ritum divinum quis ignorat? quod enim desiderium, quas

* Virgil. Bucol. Eclog. iv, 60, 65.



232 CO?fSTA\TlNI IMPERATORIS

cupidilas inesse posset \n afFectu summi boni, cujus desi-

derio reliqua omnia dicuntur? quid omnino sapientiae po-

test esse commune cum voluptate? Verum sic loqui liceat

illis qui humanam quamdam Christi generationem sibi fin-

gunt, neque operam dant ut animum suum ab omni impio

facinore ac sermone integrum servent. Te hic, pietas, ap-

pello; tuum subsidium ad ea quoe dicuntur imploro, quae

nihil aliud es quam lex castimoniae et sanctitatis, omnium

bonorum maxime optabile, sanctissimoe spei magistra, im-

mortalitalis cerla promissio. Te veneror, o pietas atque

clementia : tibi pro beneficio curationis tuae qua opus ha-

bebamus, gralias debemus. At vulgus hominum tui auxilii

expers, prae insito quo adversus te flagrat odio, Deum ip-

sum aversatur; nec intelligit suae ipsius ac reliquorum im-

piorum vitae causam, ex divini Numinis cultu atque obse-r

quio pendere ; totus enim mundus et quaecumque in mundo

continentur, illius est possessio.

CAPUT XXII.

Gratiaruni actio Imperatoris, qua victorias et reliqua bona sua

Christo accepta fert 'fet confutatio Maximini tjrranniy qui perse-

cutionis crudelitcUe Christiance religionis gloriam auxerat,

Equidem meum felicitatem meaque omnia pietati acce-

pta refero. Testes sunt rerum eventus qui ex voto mihi

responderunt; testes sunt pugnae atque victoriae, et tropoea

de hostibus parta. Scit, el laudibus ea celebrat urbs Roma :

idem senlit populus urbis mihi charissimae, licet falsa spe

deccptus indignum s!ia majestate principem elegerit, qui

mox convenientem sccleribus suis exitum sortitus est. Ve-

rum ea nunc commemorare nefas esse arbitror, mihi prae

sertim qui te, pietas, illoquor, et qui curam omnem ac di-

(igentinm adhibeo ut le castis serraonibus bonisque verbis



ORATIO AD SANCTORUM COBTUM. 233

compeliem. Dicam tamen aliquid quod iiec turpe iiec iii -

decorum videbitur. Bellum inexpiabile, plenum amentiae

et inauditae crudelitatis, adversus te, pietas, et adversus

omnes sanctissimas ecclesias tuas a tyrannis gerebatur; nec

deerant in urbe Roma, qui tantis malis et plublica calami-

tate laetarentur : erat et campus ad praelium constilutus.

Tura vero tu in medium progressa, temetipsam ultro tra-

didisti, fide in Deum fulta atque innixa. At crudelitas ho-

minum impiorum, cum instar flammae obvia quaeque de-

pasta esset, admirabilem quamdam et celeberrimam tibi

gloriam conciliavit : hinc enim stupor ac veneratio tui spec-

tatores ipsos invasit. Ac tortores quidem ac carnifices, in

cruciandis piorumcorporibus defessos,et ad inopiam consi-

lii redactos cernere licebat; vincula autem resoIuta,Iaxatos

equuleos, et restinctas quae admovebantur flammas; contra

vero invictam constantiam ac libertatem piorum, qui ne

tantulum quidem de gradu suo dimovebantur. Talia igitur

aggressus quid profecisti, omnium hominum impiissime ?

quae malum causa fuit furoris lui ? Dices fortasse in ho-

norem deorumhaec a te

gesta: at

quorum deorum? autquara notionem divina dignam natura animo concepisti?

Deosne perinde atque te iracundos esse existimabas ? Quodsi lales erant, eorum potius consilium mirari oportebat,

quam impudentibus mandatis quibus justos viros injuste

trucidari jubebant,obtemperare. Sed fortedices le ob insti-

tuta majorum,et propter hominum opinionem ista gessisse.

Ignosco : sunt eniiu instituta ilia his quae a te geruntur si-

millima, et ex unius ejusdemque imperitiae fonle manan-

tia. Existimasti forsan eximiam quamdam inesse vim atque

virtutem in simulacris a fabris et artificibus humana effigie

formatis : idcirco igitur ea colebas, summam adhibens cu-

rara ac solliciludinem ne sordibus inquinarentur. iMagni

scilicet ac praecipui dii hominum cura indigent



2.54 COWSTAINTINl IMPJiRATORIS

CAPUT XXllI.

l)e Christianorum instilutis ; et quod Deus diligit eos qui virtutem-'

sectantur; et quod judicium ac retributionem sperare oportet.

Confer, si placet, religlonem nostram, cum luis ritibus.

Nonne apud nos quidem germana concordia et perpetua

humanitas ? Nonne apud nos reprehensio culpae est ejus-

modi quae correctionem afferat, non perniciem ; et curatio

quae ad salutem proflciat, non ad crudelitatem ? Nonne

apud nos sincera fldes, primum quidem erga Deum, de-

inde vero erga naturalem hominum societatem ? Nonno

apud uos misericordia erga eos quos fortunae calamitas op-

presserit? Nonne vita simplex, nuUo simulationis fuco oc-

cuham tegens improbitatem; et veri atque unius Dei cun-

cta moderantis cognitio? Haec est vera pietas, haec integra

atque incorrupta religio : haec sapientissima vivendi ratio;

quam qui amplexi sunl, tanquam angusta quadam via ad

ajternam vitam tendunt. Nemo enim qui hujusmodi vivendi

rationem inierit, et qui animum habeat ab omni corporis

]abe purgatum, moritur omnino ; sed functionem sibi a Deo

indiclam implere, polius quam mori, dicendus est. Is nam-

que qui Deum confcssus est, nec contumeliae cedit nec ira-

cundiae; sed forli animo necessitalem suslineus, toleran-

liae suae experimentum velut vialicum quoddam habel adconciliandam sibi divini Numinis clementiam. Neque enim

dubium est quin Deus homines virtute praeditos amplecta-

tup; quippe absurdissimum esset, tam praepotentes quam

inferioris loci homines, adversus eos a quibus observantur

aut beneficiis afTiciuntur, grato animo esse, et vicissim il-

los beneficiis aflicere; eum vero qui omnium summus sit,

et qui omnibus imperet, ipsumquc sit summum bonum



ORATIO AD SANCTORUM COETUM. 200

iiegligentem iu referenda gratia esse. Qui in omni vita nos

ubique comitatur, et qui praesto nobis adest, quotiescum-

que boni aliquid agimus. Et illico quidem fortitudinis et

obedientiae causa nos collaudans remuneratur; plenara ta-

men ac perfectam solutionem in aliud tempus dilTert. Tunc

cnim totius vitae nostrae summa ad calculos revocabitur :

ac si quidem cuncta recte se habuerint, aeternae vitae mer-

ces sequetur; improbi vero debito supplicio afficiendi sunt.

CAPUT XXIV.

Dc Dccii, Valcriani et Aureliani calamitoso vitce exitu oh perse^

cutionem Ecclcsiarum.

Te nunc interrogo, Deci, qui justorum laboribus olim

insultabas, qui Ecclesiam odio prosequebaris, qui viros

summa vitae sanctitate praeditos supplicio affecisti : quid

rerum nunc agis post hanc vitam ? quantis et quam diffici-

libus aerumnis premeris ! Tuam certe infeiicitatem salis su-

perque declaravit illud temporis spatium quod inter vitam

ac mortem tuam intercessit, cum tu in campis Scythicis

una cum omni exercitu prostratus, imperium Romanumtantopere ubique celebratum, Gothorum contemptui ac

ludibrio exposuisti. Tu quoque, Valeriane, cum eamdemcrudelitatem in famulos Dei declarasses, justum Dei judi-

cium onuiium oculis subjecisti, captus ab hostibus et in

vinculis cireumductus cum chlamyde purpurea et reHquo

imperiali cultu; tandem vero a Sapore Persarum rege de-

tracta libi cute condiri jussus,sempiternum calamitatis tuae

tropaeum spectandum praebuisti. Tu item, Aureliane, fax

omnium vitiorura; quam praesenti et perspicua divini Nu-niinis vindicta, dum furore percitus Thraciam percurreres.



256 COi\STA>TlM IMPERATORIS

iii Diedio viae pubiicae cajsus, sulcos aggeris puljlici impio

snuguinc coniplevisli

CAPUT XXV.

Dc Diocletiano, qui turpiter Imperio se abdicaiîtf el qui ob Ecclc-

siarum persecutionem fulmine perculsus est.

Dioclelianus vero post cruenlam persecutionis saevitiam,

suametipse sententia damnatus, ob vitium insaninc vili quo

dam clausus domicilio pcenas dedit. Quid igitur illi profuit

bellum Deo nostro intulisse? ut scilicet fulminis ictum as-

sidue metuens, reliquam deinceps vitam exigeret. Testa-

tur haec urbs Nicomedia ; nec silent hi qui rem oculis vi-

derunt, quorum ex numero etiam ipse sum. Vastabatur

palatium, et Diocletiani ipsius conclave, fulmine ac ciElesti

quodam incendio illud depascenle. Ac eventus quidem ea-

rum rerum a prudentibus viris praedictus fuerat : neque

enim tacere poterant, nec gemitum suum in tanta rerum

indignitate occultabant; sed palam et aperte ipsi inter se

summa cum libertate hos sermones jactabant : Quis hic

furor? quae tanta potentiae insolentia, ut homines Deo bel-

lum inferre audeant, et sanctissimam justissimamque re-

ligionem contumelia afficere; utque tantae multitudinis,

.ideoque hominum aequissimorum, sine ulla ipsorum culpa,

caedem atque exilium machinari non dubitent? O prae-

clarum magistrum modestiae omnium subditorum 1 o prae-

clarum instilutorem cune ac sollicitudinis q-uam mililes

pro civibus suis gerant I pectora tribulium suoru.m perfo-

diebant hi, qui nunquam in acie terga hostium videranl.

Tandem vero divini Numinis providenlia, tam impiorum fa-

cinorum poenas ab illis exegit; nec tamen sine damnorei-

publica:. Tot porro tanlaeque faclae sunt caedes noslrorum,



ORATIO AD SANCTORUM CGETUM. 23^

ut si tantae unquain faclae essenl barbaroruin slrages, suf-

fecturum id fuerit ad perpetuam nobis pacem comparan-

dam. Totus enimille supra memorati imperatoris exercitus,

cum in potestatem venisset hominis ignavi qui imperium

Romanum per vim rapuerat, Deo tandem urbi Romanje

libertatem restituente, multis et maximis praeliis penitus

extinctus est. Sed et voces Deum adjutorem inclamantiam

tunc cum opprimerentur, et innatam sibi libertatem om~

nibus votis optarent; laudes item post malorum depulsio-

nem, cum gratiarum actione Deo persolutae, cum libertas

et contractuum aequitas ipsis reddita esset; an non singu-

larem Dei providentiam, et paternam adversus homines

charitatem modis omnibus declarant ?

CAPUT XXVI.

Quod Deus causafuit pietatis Tmperatoris ; et quod eiêntus prospe-

ros a Deo poscere, eique acceptos ferre dehemus ; secus autem

gestUy negligentice nostrcE imputare.

Meam porro operam cum laudant, quae ex divini Numi-nis instinctu sumpsit exordium, an non aperte confir-

mant fortium facinorum meorum Deum auctorem fuisse?

Ita certe. Dei enim proprium est oplima quaeque agere;

hominum vero, obsequi. Illud porro optimum ac praestan-

tissimum ministerium est, cum quis antequam manum ope-

ri admoveat, sedulo prosplcit ut cuncta quam tutissime

gerantur. Norunt quidem omnes mortales, harum manuumsanctissimum ministerium Deo deberi cum pura ac sincera

fide; et precibus ac supplicationibus cum manuum opera

conjunctis, quidquid actum est pro hominum utilitate, fe-

licileresse confectum : quippe cum tantum utilitatis et pri-

vatim et publice in omnes redundaverit, quautum quisque



•Ô.H COKSTANTIM IMP. OR\T. AD SANCT. COETU.M.

tum sibi tum necessariis suis optaverat. Pugnas etiam vide-

runt, et spectatores fuerunt praelii, cum divina providentia

victoriam populo largita est; animadverterunt faventemprecibus nostris atque aspirantem Deum. Quippe invicta

res est justa precatio; nec unquam voto suo excidit qui san-

cte Deo supplicasset. Neque enim locus repulsae relinqui-

lur,nisi quoties vacillaverit fides. Etenim Deus semper pro-

pitius adest, hominum probitatem benigno excipiens vultu.

Quamobrem interdum quidem labi humanum est ; humano-rum vero lapsuum nequaquam auctor estDeus. Quicumqus

ergo pietatem consectantur, gratias omnium Servatori, pro

nostra suaque ipsorum salute, et pro reipublicae prospero

statu agere debent; sanctisque precibus et continuis sup-

pHcationibus Ghristum nobis propitium reddere, ut bene-

ficia sua perpetua esse veHt. Hic enim auxihalor invictus,

et propugnator est justorum. Idem judex oplimus, antesi-

gnanus immortaHtatis, et vita; aeternae largitor.



EUSEBII PAMPHILI

EPISTOLiE TRES.(iNTERPRETE A. B. CAILLAU,

lEX NOTIS J. BOIVINI AD HISTORIAM BYZANTINA5I GREGORiE.)

EPISTOLA PRIMA.

AD GONSTANTIAM AUGUSTAM.

ARGUMENTUM.Cum Eusebius, muliere quadam duas imagines

Christi et Pauli circumferente, illas, propter scan-

daii metum, e publico sustulisset, Constantia ab eo

petierat ut vel ipsas vel ipsarum quamdam delinea-

tionem ad se transmittere vellet. Cui ita respondetEusebius, ut vix catholicus videatur; quod patebit

ex epistola sequenti in conciUo Nicoeno partim al-

iata,sed nondum integre in Latinam linguam trans-

lata. Haec autem, Graece a J. Boivino ex selectis

mannscriptis promulgata, sic Latine vertitur :

Quia vero de quadam imagine quasi Ghristi scrip-

sisti, hanc volens ad te a nobis mitti, quam dicis et quantam

illam quam perhibes Ghristi imaginem? non video unde in

lale desiderium fueris prolapsa, ut Salvatoris nostri elfi-

giem delineari jusseris : quam Ghristi figuram postulas?

utrum veram et incommutabilem, et natura characteres

luos praeferer' ti ; an istam quam pro nobis suscepit, for-



2^0 liUSliBlI PAMPHILI

mse servilis specie circnmamictus? Verbum [enim] Dei et

ipse Deus, « formani servi accipiens in similitudine carnis

»peccati peccalum damnavit^ »

juxta diviniAposloli

efFa-

tum. Sic nos ex odio veleri et servitute diabolica prctioso

sanguine redemptos in libertatem vindicavit. Duobus[ergo]

illi adhaerentibus formis, de forma quidem Dei nec minime

le sollicilam puto, cum ab ipso didiceris quod neque « Pa-

» trem quis novit nisi Filius, neque ipsum Filium novit

» quis » aliquando digne, o nisi solus » qui eum genuit « Pa-» ter^; ».., ulique servi formam quaeris, et hujus quo

propter nos amictus est corpusculi. Sed et hoc gloria divi-

nitatis sursum evocalum didicimus, et a absorptum esse

» mortale a vita ' (i). » Nec mirandum forle.si jamillud in

coelos assumptum aliud videatur, cum adhuc inter homi-

nes degens, Deus Verbum selectis [Discipulorum] qulbus-

dam regalis sui fulgoris visum tanquam futuri pignus, super

humanam naturam in monte monstraverit, ita « ut vultus

» ejus sicut sol, vestimenta autem sicut lux splenduerint*. »

Quis igitur tantae dignitatis et gloriaB vibrantes praefulgen-

tesque splendores mortuis et inanimatis coloribus umbra-

ticisque lineis exarare potuisset? qnandoquidem nec hoc

modo visum in monte intueri sustinuerunt inclyti Discipuli,

qui et in faciem ceciderunt, impares se tanto speclaculo

confilentes. Si tunc ergo ejus in carne forma tanta virtute

invaluit, inhabilanle in se divinilate mutata, quid oporlet

dicere cum, mortalitate exutus, et corruptione abstersus,

speciem servilis formae suscepta Domini et Dei gloria com-

mutavit (2); post tuntam de morte victoriam, post talem

ad coelos regressum, post illam in regio throno ad dexte-

ram Patris sessionem, post hanc denique in Patris mirabili

et ineffabili gremio requiem, qua ascendenti illi reslituta,

coelesles Virtules collaudabant, dicentes : « ToIIite portas,

» Vhll II, 7. —2 Mallh. XI, 9.7. — ^ 2 Ccr. v, 4. —* 'Ûli. xvn. 9.



JEPISTOLA l. \D CONSTANTIAM AUGUSTAM. ll\\

i> principes vestras, et elevarnini poriaB aeternales, et introi-

)> bit Rex gloria? *. » Huc ergo quasi inlroducta servilis for-

ma tota omnino in ipsius lumen transmutatur, lumen quod

nec dici nec narrari potest iumen quod ipsum decet Ver-

bum Deum, luraen quod « nec oculus vidit, nec auris audi-

» vit, w(3cin cor hominis ascendil^. » Quis igitur impossibilia

poterit assequi ? quomodo tam admirabilis et incomprehen-

sibilis formae, si jam formam appeilare oportet divinam ejus

spirituaiemque substanliara,similitudem quis vaiebit expri-

mere,nisi infideHum populorum rilu dissimiies ab eo f»igu-

ras quis velit exarare, sicut piclor ab exemplari in pingendo

dissentiens. Et iiii quidem, cum idoia faciant, sive cujus-

dam ut putant dei, sive aiicujus ut aiunt ex heroibus, sive

alterius quemcumque informare et deiineare voluerint, ni-

hil simile aut proximum effingendi capaces, monstruose ex-

aratis visibilibus figuris, quasi umbratico colore depingunt.

Quod justa non sint isla, omnino el tu nobiscum consen-

tis : nisi forte non hujus Iransmutatae in Deiim formae, sed

mortalis istius ante transmutationem corpusculi imaginem

a nobis postulari dixeris. Num te solam latet iiia Scripturaqua Deus Lege prohibet « ullam facere simiiitudinera, sive

» eorum quae in coelo sunl, sive eorum quae in terra deor-

» sum ^ ? » num hoc aiiquando in Ecclesia factum vei ipsa

[vidisti] vel ab aiio audisti? nonne hsec in reliqnam terram

exterminata fuerunt et procul ab Ecciesiis releg?.ta, solis-

que nobis non licere talia facere ab omnlbus conclamatumest?.... Nescio enim quomodo quaedam mulier forsitan ob-

via occurrens, et duas imagines portans quasi philosopho-

rum, verbum proferre ausa est, quasi essent Pauli et Sal-

vatoris : unde vel illas sumpserit, vel hoc nomine vocare

didiceril, explicare non valeo. Veritus ergo ne sive iosa

sive alii scandalizarentur, sublatam illam servavi apud me,* Psal. xxiii, -. —2 1 Cor. ii, 9. —^ Deut. v, 8.

XXV. lO



'i/f^ EUSKBII PAMPHILI

noji Lene erga alios agi ratus si lalia in publicum porta-

rentur, ne forte idololatrarum ritu Deum nostrum in ima-

gine circumferre videremur. Paulum nos omnes docentem

audio, quod minime carnalibus inniti debeamus : « Si enim,

» inquitj Christum secundum carnem cognovimus, sed

r. nunc ita minime cognoscimus*. » Fertur Simonem ma-

gum ab impiis haereticis adoratum fuisse super inanimata

tabula depictum; vidimus et ipsi Manae cognomen a Mani-

chaeis imagini propugnatum ; nobis autem talia adimuntur.

Deum igitur Dominum Salvatorem nostrum confitentes,

sicut Deum intueri nos praeparamus, diligenter corda nos-

tra mundantes, ut mundati ipsum videre possimus : « Beuti

» enim mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt^. » Quod

sihaec non

sufficiant, si futuro facie ad faciem intuitu et

contemplatione imagines Salvatoris nostri pluris faciatis,

quem mehorem ipso Verbo Deo pictorem habebimus?

* 3 Cor. V, 16. —2 Matth. v, 8.



EPISTOLA SECUNDA.

AD ALEXANDRUM ALEXANDRINUlVi

FRAGMENTUM.

(eX LABByEO, CONCIL. NICiEN. II, ACT. VI.)

Calumiiiantur eos [Arium et ejus asseclas] litlcrae

luae, tanquam dicentes quia Filius ex non existentibus fac-

tus est, sicut unus ex omnibus. At illi protulerunt episto-

lam quam ad le fecerant, in qua fidem suam exponentes,

ipsis verbis haec confltebantur : «Legis videlicet acProphela-

» rum,etnoviTestamentiDeumgenuisseFiIiumunigenItuin

» ante tempora aeterna, per quem et omnia et saecula fecit;

» genuisse autem eum non conjectura, sed veritate, ac sub-

» jecissepropriae voluntati inconvertibilem et incommutabi-

» lem, creaturam Dei perfectam (3), sed non sicut unam ex

» creaturis. » Porro epistola tua calumniatur eos tanquam di-

centes, Qui Filius factus est sicut unum omnium; cum hoc'

non dixerint, sed clare definierinl, quia non sicut unum ex

creaturis. Nota ergo, si non.protinus eis iterum occasio de-tur ad reprehendendum et detrahendum movendi quid-

quid voluerint. Iterum eos accusabas dlxisse, Quia qui est

eum qui non erat genult. Mlror autem si possit quis aliter

dicere : si enim unus est qui est, profecto ex ipso faclum

est omne quod est cum ipso : si vero non solus ipse qui est,

sed et Filius erat qui est ; quomodo eum qui erat is qui est

^gnebat? taliter enim utique duo essent qui existerent,

16.



fc^'*-'* V-»,^'^'X^-*.'«.-%^^.^^,^^^,'%^^,^%,^X'^^»^^^%--*^ %^-^

EPISTOLA TERTIA.

AD EUPHRASIONEM EPISCOPUM.

FRAGMENTUM.(ex eodem, ibidem.)

Non enim simiil cum Palre Filium fuisse falemur;

verumtamen ipse Filius Dei, qui magis omnia liquido no-

vit, alium se a Patre et minorem atque ioferiorem sciens,

admodum pie hoc etiam nos docet dicens : « Pater qui mi-

» sit me major me est *. »

Et post alia :

Nam et ipse quidem Fiiius Deus est, sed non verus

Deus (4).

* Joan. XIV, 28.



S. JACOBUS,NISIBENUS EPISCOPUS.

SERMONES OCTODECIM;CUM

SERMONE DNICO.





S. JACOBUS,

NISIBENUS EPISCOPUS.

(CIRCA AN. 55o.)

SYRIACUS,

S. Jacobus cognomine Nisibenus, propter nalivi-

tatis et episcopatus locum, ex anachoreta pontifex,

imoet juxta

Gennadium« unus ex numero sub Ma-

» ximino persecutore confessorum » (catal. Vir. il-

lustr. c. i); qui juxta INicephorum ( Hist. hb. viii,

c. XIV ), « propter christianam constanter obitam

» confessionem stigmata et notas in carne circum-

» ferebat, » non modo virtutum, sed et miraculorum

gratia illustrisevasit.

Nam cumpauperes quidam,

mendacio pecuniam captantes^ ab illo peterent unde

pauperis alterius mortem fingentis sepulturae consu-

lerent, « ille annuit rogantibus, Deoque preces of-

» ferens tanquam pro mortuo, rogavit ut ei remit-

» teret quae in vita peccarat, eumque in justorum

» ccetum admitleret : quae cum ab eo dicerentur,» evolavit illius anima qui mortem simulabat. »

(Theodoret. Hist. relig. c. i,)lllis autem poenitenti-

bus rogantibusque veniam, libentissime condonans,

novo miraculo vitam miraculo ereptam restituit. (Id.

ibid.)

An. 3^5 concilio Nicaeno interfuit, ubi pro defen-sione fidei viriHter dimicavit. Cum autem an, 336



24^ '^- ÂCOBLS,

Constantinus pluriinum contenderet ut *Arius iu

communionem Ecclesiae admitteretur S. Alexandro

Constantinopolis episcopo adjutor factus, precibus

jejuniisque per septem dies cum fideii plebe com-municatis, Ario subitam infamemque necem, Eccle-

siae vero nobilem triumphum obtinuit.

Sapor, Persarum rex, tribus vicibus, annis scili-

cet 338, 346 et 35o Nisiben obsidione cinxit; sed

precibus Sancti expulsus, recedere coactus est. Inultima vero oppugnatione haec mirabiHa recensen-

tur, quod dejectis fluminis impetu mcenibus novamaenia opponere curaverit, et turrim, agente S. Eph-

raem, conscendens ut hostibus malediceret, nihil

aHud quam muscas imprecatus, omnem Saporis vir-

tutem infregerit.Admirandam magnitudine basihcam, utin S. Mil-

Hi vita narratur, Nisibi construxit, « ad cujus im-

w pensas ille Abiadan descendens non raodicam beato

)>Jacobo fih serici quantitatem transmisit. » (Bibl.

Orient. Assemanni tom. i, p. 186.)« Moritur hic vir

» Constantii temporibus, et juxta praeceptum pa-» tris ejus Constantini juxta muros Nisibe sepeUtur,

» ob custodiam videlicet civitatis : quod secundum» fidem Constantini evenit; nam post multos annos

» ingressus Juiianus Nisiben, et vel gloriae sepulti in-

» videns, vel fidei Constantini, cujus ob id domum» persequebatur, jussit efferri de civitate sacri cor-» poris reliquias ; et post paucos menses, consulendae

» scilicet reipublicae causa, Jovianus imperator tra-

» didit barbaris civitatem. » (Gennad. de Vir. illustr.

c. I.) Hinc ad annum circiter 35o mors ejus refe-

renda.

S. Jacobus Nisibenns a S. Hieronymo inter Eccie-siasticos scriptores non deputatur, quia nondum a



NISIBENUS EPISCOPUS, 2^9

Syriaco iii Graecum sermonem ejus opera iuerant

translata. Versio illius Sermonum ne Gennadii qui-

tlem temporibus prodierat, qui tamen viginti sex

libros nrunquam Grxcse fidei redditos, sive de rebus

ad pietatem pertinentibus, sive de Persarum per-

secutione disserentes memorat. Habentur autem

i^ nonnullce Epistolce; i^ xviii Orationes de divev'

sis, in quibus S. Ephraem longe inferior deprehen-

.ditur^ 3° Sermo unicus, quem nonnulU S. Jacobo

abjudicant, Hcet iUi tribuendus non inepte videa-

tur. Non deerit tamen legentibus utUitas, ut infra

videbitur.

lo Epistolce S. Jacobl prodierunt in Biblioth. Oriental. Asse-

mani tom. i, p. 552, 632.2" Orationes xviii in publicum emisit M. Nicolaiis Antonelli,

ecclesiae Lateranensis canonicus, Armeniace et Latine anno

1756 ex manuscripto Venetiano : cui accedit Sermo unicus.

Vide ejusdem fragmenta gallice versa tum apud D. de LaMennais Docfrm^ chretienne, tom. iii et iv; tum apud D. Guil-

lon, tom. XIX, p. 461 etseqq. in-8% Paris. 1828.





S. PATRIS NOSTRI JACOBl,

EPISCOPI NISIBENI,

SERMONES.(iNTERPRETE NICOLAO ANTONELLO, BASIUCiE LATERANENSIS

CANONICO.)

EPISTOLA

S. GREGORII NOSTRI ILLUMINATORIS

AD S. JACOBUM, NISIBENUM.

-sa» «'

Misi ad te, charissime, quaestiones aliquas, de quibus te

consulere mihi necesse fuit ; tu autem audire me ne re-

nuas. Multa enim sunt quae mecum animo reputans, inde

motus sum ut ad te scriberem, quo mihi consilia intelli-

genliae et sapientiae tuae aperires, consideratis iis quae ego

e Litteris sanctis percepi, ut quod mihi deest per te sup-

pleatur, et esuries mea saturetur doctrina tua, et ardor si-

tis meae refrigeretur fonte aquarum tuarum. Quamvis multa

essent de quibus necessarium mihi erat ut te interrogarem,

quaeque apud me diligenter servantur, ut cum ad te ve-

nero me de illis edoceas ac persuadeas; ante omnia tamen

mihi opus est ut scribas et instruas me de flde nostra, nem-

pe : qualis sit, quodnam ejus fundamentum, quomodo ejus



202 S. J4C0BI NISIBEM

jctlificium excitelur, quibus rebus firmetur, et quibus ope-

ribus indigeat ut perficiatur. Ego vero ita credidi : quod

uuus sit Deus, qui a principio creavit coelum et terram, et

mundum hunc ornavit opificio suo, hominemque fecit

juxta similitudinem imaginis formae suae. Ipse suscepit sa-

crificium Abel; et ipse transtulit Henoch a morte ad vi-

lam, quia ei placuit; et ipse eripuit Noe propter ejus in~

legritatem; et elegit Abraham propter ejus fidem; et ipse

sermocinatus est cum Moyse propter ejus mansuetudinem

et humilitalem; et per omnes Prophetas ipse locutus est;

et ipse demum misit Jesum in hunc mundum. De omnibus

hisce rebus ego ita credens precor te, frater, ut mihi re-

scribas, et doceas quaG opera huic fidei nostrae necessaria

sint, quietumque animum meum reddas.

ÔAH^t



S. JACOBI NISIBENl

RESPONSIO

AD EPISTOLAM S. GREGORII ILLUMINATORIS^

Litteras quas mihi misisii accepi, utque eas perlegi, sum

ma laRtilia affectus sum, quia mecum cogitationes tuas ad

inquirendum communicasti. Quodcumque autem a mepostulasli, gratis mihl datum est. Nam « qui accipiunt gra-

» tis accipiunt,' et qui id quod habuerit alteri ab eo petenti

» negaverit, id quodipse ahis subtrahit auferetur ab eo\ »

Siquidem qui gratis accipit, conveniens est ut et gratis deJ

proximo suo. Quae autem a me sciscitatus es, sicut percepi,

secundum tenuitatem meam de iis ad te scribam; quajau-

tem adhuc non rogasti, orationibus petam a Deo, ut deinceps possim tibi significare, Audi me, charissime, et resera

mihi oculos cordis tui et cogitationes spirituales mentis

tuae, ut totum id quod tibi dicam inlelligas,

1 Matlh. X, 8.



><7 4S. JACOBI MSIBEM

SERMO PRIMUS,

DE FIDE.

I. Fides multis rebus componitur et coalescit, mullis-

que circumlita coloribus exornatur. Êdificio similis est,

quia multa spe construitur ac perficitur. Non te latet quod

in fundamentis aedificii ingentes lapides ponuntur, et de-

inde lapidibus coaptatum omne quod superaedificatur, eri-

gitur usque ad totius operis consummationem. Ita omnis

jGdei nostrae firmum et verum fundamentum* est Dominus

noster Jesus Christus ; et super hanc petram stabilitur fi-

des, et super fidem aedificium usque ad ejus consummatio-

nem : fundamentum autem idem ipse est ac principinm

totius aedificii. Itaque cum ahquis accessit ad fidem, ille

collocatus cst super firmam petram, « quae est ipse Domi-

» nus noster Jesus Christus^. » ^dificia vero a fluctibus

non commoventur, et vehementium ventorum vi non qua-

tiuntur, et aquarum multitudine non subvertuntur, quje

super firmam petram fundata sunt. Vocans autem Chris-

tum petram, non dixi aliquid a me ex cogitatum ; sed Pro-

phetoe prius eum petram vocaverunt.

II. Audi nunc de ea fide quae posita est supra firmam

petram. Primum credit homo, et cum credit diligit, et cumdihgit sperat, et cum sperat justificatur, et cum justifica-

tur aedificatur, et cum aedificatur erigitur, et totum aedifi-

cium ad complementum usque et perfectionem adducitur.

Et deinde homo ille fit domus, et templum, et habita-

culum Christi, sicut et dixit Jeremias prophela : « Tcm-

^ 1 Cor. III, 1 1. —2 ij. X, 4«



SERMO I. DE FIDK. 2 55

7> plum Dei, teinplum Domini; templum vos estis Domini,

9 si placitas ei feceritis vias vestras et opera *. » Et rursus

dicit Propheta : « Habitabo in eis et ibo ad eos ^ » Et bea-

tus Apostolus iuquit : « Vos autem templum estis Dei, et

)) Spiritus Dei habitavit in vobis ^ » Et Dominus noster di-

xit Discipulis : « Vos in me, et ego in vobis sum \ » Fit igi-

tur ille domus Dei, et templum habitationis Domini.

III. Posthaec incipit homo accurare omnia quibus opus

est ei qui in illius aedificio inhabitat : non secus ac si prin-

ceps aliquis aut illustris et spectabilis vir domum haberet

quae destinata esset ut rex m ea habitaret ; profecto neces-

sarium esse duceret ut omni regali apparatu omnique re-

gis cultu instrueretur, qui honori ac regiae dignitati con-

veniens esset. In ea enim domo quae vacua est et omnibus

bonis destituta, rex non inhabitat, quia oportet ut regiadomus omni cultu ornala sit, nullaque res desit. Si itaque

deficere aliquid inveniatur in domo in qua rex commora-

turus est, morte mulctatur custos domus, quia non paravit

ea quae ad regium cultum pertinebant.

IV. Ita et homo ille, qui sit domus et templum atque

habitaculum Ghristi, attendat quid necessarium sit ad pb-sequium et cultum Christi, qui habitat in eo. Primum ex-

truat necesse est aedificium supra primam petram, hoc est,

in Ghristo Jesu, super quam petram posita est fides : super

fidem autem excitatur et erigitur aedificium. Requiruntur

autem ad sedificati tempH perfectionem jejunia cum sanc-

titate, quae fide firmatur ; opus est et oratione, quae fide sit

acceptabilis ; dilectio quoque necessaria est, quae fide qui-

dem innititur, perficitur autem eleemosynarum largitione,

quae fide distribuunlur. Indiget praeterea homo ille man-suetudine cum humilitate, et haec fide fundantur; custo-

diat opus est virginitatem, et hijc fide amatur; ut asciscat

1 Jtreui. vji, 4, 5. —2 Ezech. xmh, (^. __ 3 ^ Coiinth. m, ij ; vi, 19,2 Gor. VI, i6. —* Joan, vi, 56 ; xv, 4.



2,56 S. JACOBI NlSlBEiVl

sibi puritatem, et haec fide ornatur; ut quaerat sapientiaQi,

et haec fide invenitur; ut studeat dilectioni proximi, quoe

flde augelur : necessaria est etiam bonorum operum copia,

et haec fide paratur. Ad haec, oportet ut amplectatur pa-

tientiam, quae fide perficitur; amet pacem, quae fide inno-

tescit; quaerat concordiam, quae fide connectitur; curet

modestiam, quae fide servatur. Haec omnia requiruntur a

fide, quae posita est supra firmam ac stabilem petram, qua;

estidem

ipse Jesus Ghristus ; et talia opera conveniunt regi

Christo, qui habilat in hominibus qui ex hisc6 operibus

aedificantur.

V. Forle tecum ipse dicis : Si Christus fundamentum

est, quomodo in aedificio quod super eo extructum est ipse

habitare potest? Sed haec duo nobis manifestat Apostohis,

dicens : « Ego ut sapiens architectus fundamentum po-» sui*. » Et ibi explicat quodnam sit illud fundamentum,

inquiens : « Fundamentutum ahud nemo potest ponere,

D praeter id quod positum est, quod est Christus Jesus^. »

Quodvero Christus habitet in hujusmodi aedificio juxfa ea

quae paulo supra a me scripta sunt, idem Apostolus cum

Jeremia, qui vocat « homines templa, et Deum qui in eis

» habitat', » nos docet, inquiens : « Spiritus Dei habital in

» vobis '. » Et Dominus noster dicit : « Ego et Pater unum» sumus ^ » Hinc igitur firmum probatumque remanet quod

dictum est, nempe quod Christus habilat in hominibus qui

credunt, et quod simul ipse est fandamentum, quia super

cum aedificantur et eriguntur aedificia.

VI. Sed redeo ad id quod pauio anle dixi, nempe quod

Verbum Christus vocatus est lapis seu pelra, per Prophelas.

David primum : « Lapidem, iyiqmt, quem reprobavcrunt

» aedificantes. hic factus est in caput anguh *. »Quando au-

tem reprobaverunt aedificantes lapidcm hunc, qui est ipse

* i Cor. 111 , lo. —^ Ibid. n . — ^ Jfrfni. vri, 5, \. — ''i Cor. iii , iG.

—5 Joan. X, 5o. —* Psalm. cxvii, 22.



SERMO I. DK FIDK. sS?

Chrislus Jcsus ? Ullquo corani Pilato clamantes : « Non erit

rf isle rexnosler*. » Rursus denuoinparabola hominisnobilis

qni abierat ut regnum acciperet regnaretque super eos, illi

aulem miserunt legationem post illum dicentes : « Non erit

» isle rex super nos^. » Atque ita illi lapidem reprobaverunt.

Quoraodo autem ipse est caput anguli aedificii ? Fuit nimi-

rum oaput anguli aedificii Genlium. Sed quinam sunt aedifi -

cantes, quorum asdiflcalio super eum erigi el consistere non

potuit? Profecto sunt sacerdoles et Scribae, qui minime ut

oportebat aedificaverunt, sed destruendo destruebant quid-

quid ipse jedificabat. Sicut et scripsit Ezechiel propheta :

« Quoniam ipse aedillcabat parietem,et illi liniebant eum ut

r> corrueret*. »Et iterum scriptum est >-(i Quoesivi in eis vi-

» rum unum ruinam reficientem, et stantem super ruinam

» omnis terrae, ne disperderem eam; et non inveni '. »ltemIsaias jam ante vaticinaluserat de hocIapide,inquiens : «Sic

» dicit Dominus : Ecce mittam in fundamento Sion lapidem

» angularem, preliosum in capite aediflcii fundamenti : om-

» nis qui crediderit in eum, non timebit^. » Et alibi Scrip-

lura inquit : « Et qui ceciderit super lapidem, confringetur

» et super quem ceciderit ille, conteret eum ^. » Cecidit su-

per eum populus domus Israel, et facta est ruina ipsius in

ssecula temporum ; « Et cecidit lapis super statuam, et con-

» trivit eam % » credideruntque in illum gentes, nec am-plius timebunt.

VII. Insuper indicavit etiam Scriptura do lapide isto,

quod sit lapis fundamenti, et simul caput anguli, Sed si in

fundamento positus est lapis, quomodo ille est caput an-

guli ? Dominus noster cum venit, fidem suam posuit in

terra instar fundamenli; ascendit autem super omnes coe-

los, perinde ac caput anguli totius sedificii ; et ex lapidibus

'

Joan. XIX, 14. —^

Luc. xix, i^. —3

Ezech. xiii, 10 et 1 1. —*

Ideiii,XXII , 5o. —^ Isai. xxvMi, 16. —^ Matth. xxi, 44. —' Dan. n, ?>i.

XXV. 17



258 S' JACOBI NISIHKNI

pcrfeclura coiisumiiialumquo csl omne cTflificIum iulerius

cl superius. Quod de lide dixi, iiempe Verbum posuisse

fidcm suam in lerra, id jam anle de Christo praedixit David

dicens : « Fides de terra germinabit* : » quod vero desuper

sit, rursus ait : « Justitia de coelis apparuit^ » Idcirco de

isto lapide, qui est Christus, dixit Daniel : « Videbam quo-

» nlam lapis abcindebatur de monte sine manu hominis,

» et percutlebat statuam, et illam proterebat, et ab eo im-

» plebatur omnls terra^» Ila

autem multoante praenun-

tiatum est de Christo, fore ut omnis ab eo impleretur terra,

quoniam Christi fide impleti sunt omnes terminl terrae, si-

cut etiam Davld affirmat : « In omnem terram exivit sonus

» evangelizationls Christi *. » Et Apostolis, cum misit eos,

Chrlstus dixit : « Exite per omnes gentes, et credent ^ »

Item de hoc lapide Zacharias asseruit, ipsum esse Chris-

lum, inquiens : « Vidl ego lapidem aequalitatis ^: » qulppe

a princlpio sequaUs Patri erat. Et de charitate, qua veluti e

montis sublimitate abclssus de coeHs venit in hunc mun-

dum, ipse ait : « Hoc est praeceptum meum, ut diligatls in-

» vicem ' : » et Iterum : « Amlcos et electos quidem vocavi

» vos\ » Beatus autem Apostolus : « Mlsertus est, inquit,

)) nobis Deus in dileclioue Fihi sui ; vere quidem dilexlt nos

» Christus, et tradidit semetipsum pro nobis'. »

VIII. Latius vero quae ad hunc lapidem attinent expli-

cans Propheta : « Ecce, ait, ego aperio super hunc lapidem

» septem oculos, qui aperti sunt super lapldem*". » Pro-

fecto Spirltus Dei venit, et requlevlt super hunc lapidem

cum seplem donis, quemadmodum dlxlt Isalas propheta :

« Veniet, et requiescet super eum Splrltus Dei, sapientiae

* Psal. Lxxxn', 12. —^ Ibid. N. B. Juxta versionem Syriacam, cujus na»

tioniserat S. Jacobus. —' Dan. 11, 54. — * Psalm. xvin, 5. —* Matth.

XXVIII, 19. —^ Zach. IV, 7. —' Joan. xv, la. -- * Jbidem. —" Rom. v, 8.

r.phes. V, 2. Galat. 11, 20. —*•* Zacb. 111, 9.



SERMO I. DJi FIDE. 2^f)

» et scienliae, coiisilii et fortitudliiis, principatus, et pieta-

» tis, et limoris Dei*. » Hi seplem oculi sunt qui aperti sunt

super lapidem, et hi sunt oculi Domini qui respiciunt ler-

ram. Id autem ideo de Christo dictum est, quia ipse dalus

est in lucem omnium gentium, sicut ait Isaias propheta :

« Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mca usque in ex-

» tremum terrae^. » Et David : o Lucerna, inquit^ pedibus

» meis verbum tuum, et lumen semitis meis^ » Verbuni

autem et sermo Domini Christus est ; quemadmoduniscriptum est in principio EvangeHi Domini nostri secun-

dum Joannem : « In principio eratVerbum*. »Et de hice

ibidem ipsemet Joannes testatus est, inquiens : « Et lux in

» tenebris luxit, et tenebrae eam non comprehenderunt ^. »

Quid autem hoc est, nisi quod Christus luxit luce sua in

medio popuh domus Israel; populus autem Israel non

comprehendit lucem Christi, quia non credidit in eum, si-

cut scriptum est : « In propria venit, et sui eum non rece-

» perunt ^ » Et ipse Dominus noster vocavit eos tenebras,

dicens Discipulls suls : « Quod dico vobis in tenebris, dlcile

» in lumine. In gentibus lucebit lux veslra ^ » Illas enlm

receperunt Evangellum Christi, qui datus est in lucem

gentium. Dicit etiam Apostolls suis : « Vos estis lux mun-» di ^ » Iterum : « Sic luceat lux vestra coram homlnibus,

» ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem ves-

» trum, qui in coelis est^. » Et iterum significans de seipso,

quod sit lux vera, ila DiscipuIIs suis : « Ambulate, inquit,

» dum lucem habetis, ut non vos tenebrae comprehen-

» dant*\ » Et rursus dicit eis : « Credite in lucem, ut filii

» lucis sitis**. » Et iterum : « Ego sum lux mundi *\ » Tumetiam : « Nemo accendlt lucernam, et ponlt eam sub mo-

* Isai. XI, 2. —2 Ideni, xi,ix, 6. —* Psal. cxviii, io5. —* Joan. i, i. —5 Ibid.5. —eibid. 11. —7 Mntth. x, 27. —« Id. v. 14. —9 Ibid. ifi. —10 Joan. xn, 55. —n Ibid, 56. ~ ''2 Td. vni, 12.



5>6o S. JACOBI MSUIEM

» dio, vel sub leclo, vel operit eam vase; sed pouit eam su-

» per candelabruni, ut quilibet videat lumen incernae*. »

Lucerna aulem accensa ipse Chrislus est, sicut etiam Da-vid affirmat : « Lucerna pedibus meis verbum tuum, et

)) lumen semitis meis^. » Et iterum Osea propheta : a Ac-

» cendite vobis lucernam, el quffirile Dominum\ » Domi •

nus etiam nosler inquit : « Mulier quae habet drachmas

» decem, si perdiderit drachniaui unam, nonne accendit

» lucernam, et everrit domum, et quaerit diligenter drach-» mam quam perdidit ^? » Quaenam vero mulier illa est, nisi

IsraeHlicus populus, cui datum est Testamentum decem

praeceplorura? Ille autem perdidit primum lllud prascep-

tum, de quo Deus eum commonuit dicens : a Ego sum Do-

» minus Deus vester, qui eduxi vos de terra ^gypliorum^ »

Oum autem hoc primum praeceptum illi perdidissent, nul-

ium corum quae post illud sequebantur implere potuerunt,

quia novem alia praecepta a primo ilio pendebant, et fieri

non poterat ut adorarent idolum Baal, et noveoi alia prae-

cepta servarent; quoniam perdiderunt primum praeceptum,

perinde ac mulier quae drachmam unam ex illis decem ami-

sit. Ecce igitur Propheta monet eos dicens : « Accendite

» vobis lucernam, et quaerite Dominum^. » Proplieta etiam

Isaias : « Quaerile, ait, Dominum dum inveniri potest, in-

)) vocate eum dum prope esl; derelinquat impius viam

» suam, et vir iniquus cogitationes suas'. » Accensa fuit

iucerna, ct ilU per eam non quaesiverunt Deum suum; ejus-

que iux in tenebris illis luxil, et tenebrae eam non vice-

runt; et fuil lucerna posita super candelabrum, et qui in-

tus in domo erant non viderunt ejus lumen. Quid autem

lioc est quod dicitur, Lucerna posita fuit super candela-

^ Luc. viii, 16 ; xr 55. Malth. v, i5. Marc. iv, 21. —' Psal. cxviii, io5.

—* Ose. X, 12. —^ Lnc. xv, ^. —' Exod. xx, 2. Deul. v, 6. —^ Osec, x,

12. —' Isai. i.v, 6 ei -.



SERMO I. DE FIDE. 261

bnim, et qiii in domo erant lucem non viderunl ? Crucifi\o

ibi Christo Domino, mox tota domns lenebris operta est

super illos ; cum enim crucifixissent eum, lux illis obscu-

rata est, luxitque inter gentes : quippe ab hora sexta, qua

cruci ailixerunt eum, usque ad horam nonam, tenebrae fac-

tae sunt per universam terram Israelitarum, et sol occidit

meridiano tempore, et obtenebrata est lerra in die plenae

lucis, sicut scriptum est a Zacharia prophela : « Erit in die

» illa, dicit Dominus, extinguam solem tempore meridia-» no, et obtenebrabitur terra in die plenae lucis *. »

IX. Sed revertar ad ea quae a principio dicere institui

de fide, super eam scilicet aedificari oninia opera bona, el

hinc in altum exurgere atque extolli aedificium. Quod au-

tem de hujusmodi sedificio dixi, non alienum aliquid a san-

ctis Scripturis atluli : nam Apostolus scripsit in Epislola

prima ad Corinthios : « Ego ut sapiens architectus funda-

» mentum posui, et unusquisque acdificat super hoc funda-

7> mentum. Est qui aedificat aurum, et argentum, et lapides

«pretiosos; et est qui aedifical lignum, fcenum, stipulam;

» et in novissima die igne examinantur aedificia ^. » Au-

rum, et argentum, et lapides pretiosi servantur in medio

ignis; etlignum, foenum,stipuIa accenduntur, inflamman-

tur et igne comburuntur. At quidnam sunl aurum, ar-

gentum et lapides pretiosi quibus construuntur aedificia,

nisi bona opera fldei, quae servantur in medio ignis? namin firmis ac probis aedificiis inhabilat Christus, et ipse con-

servat ea in medio ignis. Videamus et intelligamus id ex

trium puerorum exemplo, quod ideo nobis exhibuit Deus

in hoc mundo, ut ex eo praevideantar et praenoscantur, cer-

taeque apud nos sint promissiones futuri saeculi : percipia-

mus, inquam, id ex tribus illis pueris juslis qui immissi fue-

runt in ignem, et non sunt combusti, Anania, Azaria et

* Zacli. XIV, 6, 7. —2 1 Cor. iii, 10.



2U'2 S. JA.COUI MSinKM

Misaei*. Eos igitur ignis uon combussit, quia construxe-

runt acdificia proLa et firma, contempseruntque mandatumquod praeceperat Nabuchodonosor rcx, et non adoraverunt

statuam auream quam fecerat. In illos aulem qui trans-

gressi sunt praeceplum quod fecerat Dominus Deus, iliico

accensus est et exarsit ignis, atque eos interemit, et cxusli

sunt sine misericordia. Combusti etiam sunl Sodomitae in-

star ligni, foeni et stipulae^. Ilem combusli sunt Nadab et

Abiu, quoniam praiceptum transgressi sunt'. Item com-Lusti sunt ducenti et quinquaginta viri qui oiFerebant in-

censa *. Similiter combusti sunt duo principes, et centum

"viri cum eis, q*iia accesserunt ad montem ubi Eiias inhabi-

tans sedebat; ipse autem igneo curru in coeios ascendit ^

Tum etiam combusti sunt viri obtrectatores, quia foderunt

foveam viris juslis ^ Itaque igne examinantur justi perindeac aurum, et argentum, et iapides pretiosi; iniqui autem

comburuntur igne instar ligni, foeni et stipulae; fiunt enim

jgnis pabuium, sicut etiam dixit Isaias : « In igne dijudicat

» Dominus, et in eo examinat omnem carnem ^ » Et ite-

rum ait : « Fgredientur, et videbunt cadavera virorum ini-

» quorum et praevaricalorum, quoniam vermis eorum non» moritur, et ignis non extinguitur; et erunt ilii in exem-

)) pium et documentum omni carni ^ » De hujusmodi aedi-

ficio, ejusque fundamento, haec quoque declaravit nobis

Apostoius dicens : « Fundamenturo aiiud nemo polest po-

» nere praeter id quod positum est, quod est Ghristus Je-

» sus^. » Et de fide, quae spei est conjuncta cum charitate,

iliud etiam docuit : « Haec tria sunt quae stant et manent,

» fides, spes et charitas. » Et insuper de fide exposuit no-

bis, quod ipsa prima est quaeponitur in fundamento.

* Dan. III, 22,91, 92 et 90. —2 Q(.„, xix, 24, 25. —^ Lcvit. x, 1; xvi,

1..\uni. iii,

4 ; XXVI, 61. —^

Idem, xvi, 35. —^

4 R<^g- '>^"'*

"»'^. —

• ^mn. XVI, 47, 49. —' Isai. lxvi, 16. —* Ibid. 24. —'^ i Cor. 111, 1 1.



SERMO r. r»E FIDE. 2G5

X. Et quiclem sacriflciuin Abel propter fidem ejus {*uit

acceptum : Henoch, quia placuit fide sua, translatus est a

morte in vitam : et Noe eadem fide ereptus cst a diluvio

aquarum : et Abraham propter fidem suam justificatus est,

ct reputala est fldes ejus in justitiam : et Isaac eadem fide

fuit dilectus : et Jacob fide sua conservatus est : et Joseph

propter fidem suam tentatus est in aquis adversitatis, et

creptusest a tentatione, posuitque Deus testimonium cnm

illo, sicut et David dixit:

« Testimonium posuit cum Jo-» seph*. )> llem Moyses fide sua miras fecit virtutes. Ete-

nim fide sua percussit et interfecit vEgyptios virga deccm

plagarum; et fide scidit et separavit mare, et trajecit po-

pulum suum; et fide immisit hgnum in fontem amarum,

et dulces factse sunt aquae; et flde fecit descendere manna

in saluritatem popuh sui; et fide extendit brachia sua, et

vicit Amalecb, sicut et scriptum est : « Fide stabant extensa

» brachia Moysis usque ad occasum sohs^. » Et fide asceii'

dit ille in montem Synai bis jejunans quadraginta dies : si-

mililer eadem fide percassit et interfecit Sehon et Og, re-

ges Amorrha3orum.

XI. Admirabile et magnum est, charissime, hoc mira-

culum quod fecit Moyses in mari Rubro, cum divisrne sunt

aquae per fidem. Etenim non secus ac montes excelsi, et mu-

rorum lapideorum instar compeditae stabant aquse in allis,

ct hinc et illinc in profundo maris mollis aquarum natura

inslar lapidis consistens manebat, et limitem non transibat;

ita creaturoe mutaverunt naturam suam, et creaturae ralio-

ne destitulae obtemperaverunt; vehementcs enim fluctus

consurgentes subsistebant, et aspicientes quodammodo ex-

pectabanl tempus ultionis, donec transiret Israeliticus po-

pulus, et quasi admirantes jussum pra3stoIabantur. Tuncapparuerunt fundamenta aetcrnalia et profunda abyssorum,

* Psal. Lxxx, 5. —2 Exod. xvii, 1 2.



2G4 ^. ÂCOBI 5ISI1JEM

quae antea et ab initlo firma et immota constiteranl, illico

exsiccata sunt. Elevaverunl porlac capita sua sursum, et

sursum elevatae sunt portae aeternales, et veniens intravit

columna nuLis et illuxit omnibus caslris, et ingrediens

transivit populus per fidem, et facta sunt judicia verilatis

in Pharaone, et in exercitu, et in curribus, et in equis ejus.

Ita et Josue, filius Nave, fide divisit flumen Jordanis, et

trajecit filios Israel, sicut et in diebus Moysis.

XII. Scito, charissime, fluvium Jordanem ter divisum

esse; primo per Jesum filium Nave, secundo per Eliam, et

deinde per Ehsaeum*. Siquidem sacra Scriptura nobis ma-

nifestum facit, ab ea parte trans Jordanem quae est civilati

Jericho ex adverso, elevatum esse Eliam in coelum; ideo-

que cum Ehsaeus redivit, necesse est pcrcussisse et divisisse

Jordanem, eoque transmisso, filios prophetarum civilatis

Jericho obviam illi exivisse. Populus etiam Israeliticus

transivit flumen Jordanis in diebus Josue filii Nave, et fide

subvertit muros Jericho, qui corruerunt et eversi sunt sine

labore. Insuper eadem fide Josue superavit et interfecit

unum supra trigiuta reges, et terram sortc divisit in haere-

ditatem filiis Israel. Fide etiam extendit manus suas in coe-

lum, et fecit stare solem in Gabaon, et lunam in campo

Elonitarum, et steterunt compedili ad cursus suos ^ Om-nes quidem patres nostri justi fide cuncta efTecerunt, et

fide sua corroborati sunt^ Nam et beatus Apostolus testa-

tus est de omnibus, quod fide convaluerunt : et Salomon

dicit : (i Multi vocali sunt viri misericordes; sed vir credensw ubi invenietur* ? » Et Job dixit : a Innocenliam ego a me» non expeliam, et in veritale fidei meae firmus stabo*. »

XIII. Et Dominus noster vivificans et vivificalor omni-

bus qui accedebant adeum ut sanarentur dicebat : Secun-

• 4 t^*'g- "1 » »• —^ J«JS. X, 12. —* Ilcbr. XI, 54. —* Piovtrl). xx, 6 —Job, xxviij 5, 6.



SERMO I. DL FIDli. 265

duui lidem tuaai erit tibi *. Et cum caecus ad Jesum venit,

ait illi : » Gredis c|uod possiai sanare te? » Respondit :

«

Eliam, Domine, credo^.

» Et fides sua oculos ejus ape-ruit. Et viro cujus filius infirraabatur dixlt Jesus : « Grede

» tu, el vivet fdius tuus. » Et respondit ei vir ille : « Gredo,

» Domine; adjuva incredulitatem meam*. » Ubi autem cre-

didit, filius ejussanatusest. Et itemGenturiocumaccessiset

ad Jesum, secundum ejus fidem sanatus est puer ejus, quo-

niara dixit : « Dic tu verbo, et sanabitur puer meus ^. » Etmiratus est Dominus superejus fidem, et secundum fideui

suam factum est illi. Et archisynagogo deprecanti Domi-

num pro filia sua, Jesus ait : « Fidenler crede, et vivet fi-

» lia tua ^. » Et credidit ille, et vixit filia ejus, et surrexit.

Et cum morluus esset Lazarus, dixit Dominus noster Mar-

thae : « Si credideris tu, resurget frater luus; » inquit Mar-

tha : « Etiam, Domine, credo ego*. » Et resuscitavit eumDominus post quatuor dies. Et Siujon, qui Petra vocalus

est, propter fidem suam merito vocatus est petra. Et cumIradidit Dominussacramentura baplismi ApostoIis,ait illis :

« Omnis qui crediderit et baplizalus fuerit, salvus erit;

» qui vero non crediderit, condemnabilur '. » Ilerum dixit

Apostolis : « Si habuerilis fidem, et non haesitaveritis, ni-

» hil est quod non possitis facere ^ » Et dum ibat et ambu-

labat Dominus noster super aquas tlucluum maris, Petrus

ivit ad eum super aquas; cum vero haesitavit in fide sua,

coepit mergi, et vocavit eum Dominus « modicae fidei ^ »

Et Apostoli nihil aliud petierunt a Domino nisi hoc : « Ad-

» auge nobis fidem ; » et dixit eis Dominus : « Si invenero in

» vobis fidem, et monles movebunlur a facie vestra*". » Et

insuper eos ita monuit : « Nolite haesitare in fide vestra, ne

* MatUi. IX, 28. —2 jj XX, 29. Marc. x, 46. Litc. xvni, 55. —' Maic.IX, 22 et 2?. — ^ Mallh. viii , 8. Luc. vii, 7. —^ Marc. v, 36. Liic. vni,

5o. —6 Joan. xi, 24, ^5, 26, 27. — ^ Maic. xvi, 16. - » Matth. xxi, 21.

Marc. XI, 22, —9 Matth. xiv, 3i. - " £,je. xvu, 5.



sGG s. JAConi xMsiiiENi

» Ibrte mergaiuini in mundo *; » instar Simouis, qui cumliaesilare incohasset, coepit mergi in medio maris. Et ile-

rum dicit eis Dominus : « Hoc signum erit credentibus :

» linguis novis loquentur, dcemonia ejicient, et super aegros

» manus suas imponent, et benc habebunt^ »

XIV. Accedamus itaque, charissime, ad fidem, quia ejus

virtutes mullae sunt : fides ahquos elevavit in coeium, et

vicit aquas dihjvii, et muUipHcavit partus steriiium, et ab

ore gladii eripuit, et efovea

eduxit, etpauperes divites et

magnos eflecit, et salvavit persecutionem palientes, et fecit

descendere ignem de coelo, ct divisit mare, et scidit pe-

Iram, et dedit aquam ad potum sitientibus, et esurientes

satiavit, et mortuos ad vitam revocavit, et ab inferis re-

duxit, et fluctus fecit quiescere, et sanavit infirmos, et vicit

exercitus, et subvertit muros, et obturavit ora leonum, et

extinxit flammam ignis, et humiiiavit superbos, et exaUa-

vit humiles. liae omnes virtutes factae sunt per lidem.

XV, Fides autem haec est, ut credat aliquis iu Deumomnipotentem, qui fecit coelum, et terram, et mare, el

omnia quai iii eis suut; et fecit Adamum secundum simi-

litudinem imaginis formas suae; et dedit iegem Testamenti

Moysi ; et misit de Spiritu sancto in Prophetas ; et demummisit Christum in mundum. Ilem ut aliquis credat in re-

surrectionem vitae mortuorum, et ut credat in sacramen-

tum lavacri : haec est fides Ecclesia?. Insuper necesse est

ut abstineat homo ab observatione temporum, et a reii-

gione observante sabbalum, et a festivitatibus neomeniae

annuisque solemnitatibus, et a magia et astrologia praesti-

giisque magicis, et a maleficio, et a secta haeretica, et a per-

versis machinationibus,et a deceptoriis maligni^sque verbis,

* NuUibi iii Evangeliis repcritur. Forlasse S. Jacobus rcspexit ad \ciha

Marci XI, 20.2 Marc, x\ I, 17.



SERMO I. Dli FiDK. 267

et a blasphemia, et ah adullerlo, a luxuria, et a colnquiiia-

lione cantuum; tum caveat ne falsum perhibeat teslimo-

nium, et ne slt bllinguis. Haec sunt opera fidei cjua^ posita

sunt super Inpldem, qui est ipsemet Christus, et super eumextruuntur omnia aediflcia.

XVI. Sunt quidem, charissime, multa alia dicenda de

fide; sed pauca de multis scripsi in memoriam dilectionis

luae, ut intelllgas et facias intelligere, et credas et facias cre-

dere. Et cum legeris et docueris, eris in opere instar terrae

fructiferae, in qua ceciderunt semina bona et dedit fructum

centesimum, sexageslmum et Irigcslmum*. Et cura iveris

tu ad Dominum tuum, vocabit te bonum etstrenuum ser-

vum, quia flde tua fructus multiplicati sunt, et intrabis tu

in regnum Domini tui Jesu Ghrisli.

SERMO SEGUNDUS.

DE DlLECXrONE.

I. Unlversa Lex et Prophetas in duobus mandatis mira

quadam consplratione pendent, sicut Dominus et Salvalor

nosler dixit^. Apud eum vero qui non vult ea mandata

audlre, Lex et Propheta inutiles et frustra sunt, et nihil ad

eum hortandum, aut alliciendum, aut commonendum va-lent. Itaque Domlnus noster, « In his duobus mandatis,

» aity universa Lex pendet et Prophetae. » Disposuitque ut

Lex et Prophetaj penderent in his duobus mandatis, nem-pe, ut « Diligat unusquisque Dominum Deum siium ex

» tota anima sua, et ex tota virtute sua, et ex tolis substan-

* Matll). XV, 21, Luc. XIX, 17. —2 Mattii, xxu, 4o.



268 S. JACOBI MSIBEM

» tiissuis; etsimut diiigat proximum suum sicut scipsum*.»

II. ]\am si lu ipseadexamen venias duorum mandalorumiii quibus pendet omnis vis Legis el Prophetarum, cognos-

ces, si hacc iusita essent in cordibus el in menlibus homi-

num, nec Lege nec Prophetis omnino indigerent, sicut scri-

ptum est, quod « Lex juslo non est posila, sed injustis^ ; »

et quidem pro iniquis et impiis posila est Lex. Et si justi-

tia veritatis stetisset et mansisset apud homines, non esset

opus nobis Lege. E diverso, nisi Lex posita esset, virlus Dei

non ostendisset in omnihus nalionibus omnia mirabilia quaj

manifestavit. Cum transgressus est primus homo manda-

lum, mors intravit in munduui, et virtus Dei manirestata

est, quia omnes resungent eo tempore quo tollet potestatem

mortis. Propter iniquilatem quae fuit in diebus Noe, appa-

ruit virtus Dei in aquis diluvii. Et in Abraham, quia veri-tatis justitiam servavit, quae erat ex ipsa Lege, antequam

Lex pcsita esset, manifestata fuit virtus Dei per justitiam

veritatis. Et ille cui Lex non erat posita, ostendit in semet-

ipso operaLegis, etejus justititC veritatis opus nonfuit Lege :

ita et Isaac et Jacob ejus filiis necesse non fuit ut Lex jus-

titiae poneretur, quia pater eorum praecepit eis ut operaren-

tur justitiam et facerent acquitatem, sicut et scriptum est, et

Dominus Deus dixit de Abraham : « Scio quod praecepturus

» sit fihis et domesticis suis ut custodiant omnia praecepta

» et mandata^ » Ilidem Joseph cuslodivit justitiam veri-

tatis, quae erat ex Lege, et non consensit dominae suae; co-

gitavit enim in mente sua dicens : « Quomodo faciam hoc

» enorme malum, et inveniar reus coram Deo*?» Et Moy-

ses quoque custodivit juslitiam veritatis, quae erat praescri-

pta in Lege, quando renuit et noluit vocari filius filiae Pha-

raonis : propterea dignum fecit eum Dominus ut per eum

* Deiit. VI, 5. iMatlh, locu cilato. —^ i Tiiii. i, 9. — ' Genes. xvm, 19.

— '' Ideni, XXX IX, u.



SERMO II. liE DILECTIONE. 'iGo

Le<êm daret populo suo. Omnibns igitur his (|ui oslende-

runt in seipsis opera Legis, el justitiae veritatis, non est po-

sita Lex; quia ipsi revera luerunt lexsibi ipsis,

IIL Et cum advenissent tempora Legis, supperaddita illa

fuit propler praivaricalionem, apparuitque additamentum

factum fuisse. Et quare factum est hoc additamenlum ?Non

propter justitiam veritatis, sed propler vocationem gen-

tium S quoniam priusquam esset Lex, et ante Legem fuit

illa, hoc est, justitia; Lex aulem data est tanquam quidamcustos et paedagogus, donec veniret illud semen in qno be-

nedicendee erant omnes gentes. Nam verbum jurisjurandi

quo poilicitus est Abrahae,idem est ac tbedus seu Testamen-

tum promissionis, cum a Domino diclum est ei : « In se-

» mine tuo benediceniur omnes gentes^. » lloc verbum, in-

quam, est ipsum Testamentum, seu pactum promissionis,

quae quadringenlis et Iriginta annis ante Legem facta est

Abrahae. Significabat autem quod gentes benediccndae erant

in Christo. Lex vero post quadringentos et triginta anuos

posita est. Nam eo tempore quo Abraham ratam accepit

promissionem, erat ocloginta quinque annorum * ? Et ab

illo tempore usque ad lempus quo ingressus est Jacob in

terram /Egyptiorum, elapsi sunt anni quasi ducenti quin-

que; et a tempore ingressus Jacob in terram iEgypliorum

usque ad tempus exitus popuH Israehtarum e terra /Egyp-

tiorum perMoysem,suntanniquasiducenli viginliquinque.

IV. Tempus autem quo habitaverunt fihi Israel in terra^gyptiorum, scriptum est fuisse quadringentorum Irigin-

ta annorum. Cur autem, cum ducentos et viginti quinque

annos habitaverint filii Israel in terra ^gyptiorum, ascri-

pti eis sint quadringenti trigiuta anni '' ? Profecto, quia

eo tempore quo dixit Deus : « Scito praenoscens quod pe-

* Galat. 111, 19, 24. — ^ Gencs. xxii, 18, — ^ Ideni, xv, i6. —' Exod.xii, 4o.-



9.70 S. JACODI MSlBliJyl

» r<;grinum futuruQi sit scmen tuum in terra non sua, ct

» subjicient eos servituti.etafiligent quadringentis annis*,»

etquo

dictum est Abrahae : « Sic erit tibi semen^, » fide

impressa sunt hojc verba in corde Abraha^ ; sicut et scrip-

tum est : « Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad

» justiliam^ » Sermo igitur ille subjectionis, quo ei praedic-

tum est, In terra iEgypti subjicientur et servient, illico in-

situs est in corde Abrahoe, et tum coepit ille moereri in

mente sua et dicere : Quomodo semen meum erit in sub-jectione servitutis ? factusque est animus Abrahae servus in-

serviens in terra ^gypli. Ita Isaac el Jacob angebantur de

ista servitute, et spiritus eorum fuit serviens in terra ^gy-pti : quoniam praedictio servitutis facta est semini Abrahai,

loDge priusquam illi nascerentur; pra^cessit enim verbum

Domini nativitatem Isaac annis quindecim; et praidiclio

servitutis prior est ingressu eorum in terrara -/Egypti du-

cenlis quinque annis. Promissio igitur qua dictum est : ^ In

» semine Abrahae benedicentur omnes gentes^, » prior est

constitutione Legis quadringentis triginta annis. Promis-

siones autem non potuerunt impediri neque irrilae fieri a

Lege ; sed Lex tanquam additamentum aliquod superaddila

fuit verbo promissionis, donec lempus ejus venit et imple-

tum est.

V. lleservatum est igitur verbum per mille septingentos

nonaginta quatuor annos : nam ex quo facta est promissio

Abrahjje, usquequo ipsa advenit, tempus quo reservata esl

fuit mille trecentorum sexgianta quatuor annorum post

impositionem Legis, et ante Legem quadringentis triginla

annis. Cum autem venit, abrogavit observanlias quae erant

ex Lege, et plene prorsusque Lex et Prophetae impleti sunt

iii his duobus mandatis, de quibus Dominus noster locutus

* Gen. XV, i3. Art. viit, 0. —2 Qc.n, xv, 5. —^ rioni. iv, 5. Cal. in, 6.

Gon. XV, G. —* Giilal. 111, 18.



SERMO II. DK DILFXTIONE. 2^1

osL Idooque scriptiitn cst : « Onines Prophctai ot Lex us-

» que ad Joannem Baptislam prophetaverunt ^ » Et Domi-

nus noster dicit : « Non veni solvere Legem et Prophetas,

» sed confirmare et adimplere^. » Et ilerum scriptum est :

« Verilas Legis per Jesum facta est ^ »

VL Et quid deerat Legi et Prophetis ? Lidlgebant ut con-

firmarentur et adimplerentur : quoniam deerat eis Testa-

mentum confirmatum, hoc est, verbum illud promissionis.

Quippe non erat obsignatum testamentum quod factum est

per Moysem, donec adveniret hoc ultimum testamentum

quia illud primum desuper nuntiatum est, hoc autem sub-

ler signaculo munilum. Et morluus est qui condidit testa-

mentum, et deinde confirmata sunt duo testamenta, et

fecit duo unum, et Legem praeceptorum in mandalis prae-

cepti sui abrogavit,et

necessitas Legls abrogata est In ad-ventu Dornini noslri : et obtuHt semetipsum pro sacrificiis

iilis quae erant ex Lege : et traditus est ille tanquam ag-

nus ad immolandum pro agnis propltiationis ; et immola-

tus est pro nobis vitulus saginatus, ne indigeremus ofFerrc

vitulos agri. Venit, et ascendit in crucem, ne requireren-

tur a nobis vicllmae et sacrificia. EfTudit sanguinem suumpro omnibus hominlbus, ne requireretur a nobis sanguis

brutorum. Litroivit ille in tabernaculum sanclorum non

manufaclum*, et fuit sacerdos el mlnister sanctorum ab

illo tempore ex quo abrogavit observantias Legls. Et ab

illo tempore quo ligaverunt eum, ligalae sunt quasi vin-

cuHs annuae eorum festivitates. Et quia ausi sunt judi-

care Justum, Deus ademit illis jura judlclorum : et qula

contempserunt auctoritatem ejus et imperlum, abstullt ab

eis dominium et regnum; quoniam venit ille cujus est reg-

num. Et fuit ipse sacrificium vivum pro nobis, et vlctimas

et sacrillcla eorum abrogavit; et fucrunt filii Israel slne

iMatth. XI, i5. —2 Id. V, ij. ~ 3 Joan. i, 17. — ^ Hebi. ix, 11 et 12.



'^72'

S. JACODI MSinKM

sacrificiis cl sine nltari, et sine eo qui induebat vestes sa -

cerdolales et incensum olTcrebat corani Domino *. Et ab-

lalaj sunt ab eis visiones et ProphetcT, quia non audierunt

raagnum Prophetam. Et adimpletum est prlmum testa-

mentum per hoc uUimum testamentum. Senuerunt et in-

veterata sunt opera Legis, et conversa sunt in corruptio-

nem. Ab eo tempore quo datum est novum, abrogatum est

vetus. At vero non solum ex ipso tempore adventus Do-

mini uostri spretae et repudialae sunt victlmae et sacrlficia

eorum, sed etiam ante hoc tempus non placuerunt Deo

viclimae ipsorum, sicut et scriptum est : « Non ego man-

» duco carnes taurorum luorum, neque sanguinera hirco-

» rum tuorum poto; sed immola Deo sacrificium laudis, et

» redde Alllssimo vota tua ^. » Et iterum dicit Scriplum :

« Cor sauclum quacrlt Deus ^ » Et rursus ait Dominus :

« Non placuerunt mihi victimae, et holocausta sacrificio-

» rum nolo *. » « Sacrlficium Deo spiritus contribulatus*. »

Et per Isaiam : « Non est, inquit^ mihi opus mullitudine

« victlmarum vestrarum*. » Et rursus dicit eis Deus per

Prophetam : « Odi et sprevi calendas et solemnltates ves-

y> tras, et non ampfius odorabor futura Incensa vestra'.

»

VII. Verbura autem Illud quod dixlt Domlnus et Salva-

tor noster, quoniam in duobus mandatis pendent Lex et

ProphetcT, pulchrum, bonum, congruum et conveniens est,

dicente Ipso Domino nostro : « Apex unus a Lege et Pro-

fl phetis non prfcteribit, donec omnla fiant'. » Accepit ille

Legem et Prophetaset conclusit,acsuspcndit eos in duobusmandalls,et nihil ex els abrogavit. Nam sl perpenderls bene

\erbum Illud, in eo vera est observatlo Legis, et id omne

q!iod scripturo est in Lege sub hoc verbo cotnprehenditur :

« Diliges Dominum Deum tuum ex tota anima tua, et ex

* Osfc, III, 4- —^ Psalni. xi.ix, i3, i^. —' Prov. xi, 20. —* Jerem. vi,

20. —* Psal. L. —6 Isai. 1, 11. —' Ibid. 4. —^ Matlh. v, 18.



SERMO II. DE DILECTIONE. S^S

» tota vitrtute tua, et ex omnibus substantiis tuis *. » Etenim

omne opus ideo faciendum in Lege erat, ut accederent ad

diligendum Dominum Deum suum, et ut unusquisque dilige-

ret proximum carnis suaetanquam semetipsum. Itaque haec

duo mandata sunt supra omnem legem. Et quidem si con-

sideraveris et inspexeris Legem, invenies in principio illius

sic scriptum : « Ego sum Dominus Deus tuus qui eduxi le

» ex terra iEgyptiorum : non facies tu tibi similitudlnem ali-

j) quam imaglnum ^ » Gum aulem aliquis non facil sibi alium

Deum pracler illum, existit jam inde sub isto verbo in quo

pendent Lex et Prophelae. Et memenlo me scripsisse tibi

quodjustisposita nonestLex:quippequI observat veritatem

justltiae, supra jussum mandalorum et supra Legem et Pro-

phetas constltiitusest. Atque ita lirmum manet et verum est

verbum quod dixit Domlnus nosler, nempe : « lota unum,

»aut unusapex non praeleriblt a Legeet aProphetis^ »Quo-

niam ea conclusit consummavitque in duobus mandatis.

VIII. Audi nunc explicationem eorum quae superius po-

sita sunt. Si enim dicatur : Quare scriptum est habitasse fi-

lios Israel in vEgypto quadringentos Iriginta annos*, cumannuntiatum sit Abrahse id futurum per quadringeatos an-

nos ^?et cur superaddlti sunt triginta anni? Oslendam tlbi,

charlssime, quomodo hoc factum sit. Cum elapsi et impleti

fuissent quadringcnli anni, mlssus est Moyses, ul Israelitas

salvaret eo tempore quo virum illum -^gyptium occidit et

percussit.Illi

aulem contempserunt salvatorem suum. Etfugit Moyses, et abiit in terram Madian, et fuit ira furoris

superfdios Israel; adeo ut manerent et perseverarent de-

inde in illa servitute in terra yEgyptiorum aliis triginta an-

nis. Dixerunt enim Moysi ; « Et quis constituit te princi-

» pem vel judicem super nos^*? » Et cum contempsissent

* Deut. VI. Matth. xxii. —2 Exod. xx. —^ Matth. v. —^ Exed. xi/, 4o.— * Gen. XV, i3. Act. vir, 6. — ^ Exod. n, i4.

XXV. 1



5^74 S* JACOBI MSIIIENI

salvalorem suum, ira furoris Domini Dei detinuit insuper

eos illic trlginta annis. Et deinde cum multiplicnlae fuissent

angustiae tribulalionis eorum, eos Dominus Deus e terra

i^gypliorum eduxit. Ex his autem quae fecit Deus, suam

longanlmitatem manifestavit, volens ut illi corrlgerentur de

contemptu quo despexerunt Moysem, et ut complerentur

peccata iniquitalis Amorrhaeorum* ; ideoque supra anno-

rum mensuram quam praedixit Abrahae, adjecit populo tri-

ginta annos ^. Atque ila erga xVmorrhaeos ionganimis fuit,

parcendo peccatis eorum per sepluaginta annos, triginta

in terra iEgypliorum, et quadraginta in deserto. Deinde

cum impleti essent quatuor centum triginta anni, et com-

pleta essent peccala Amorrhaeorum, duxit et inlrodu-

xit Israel in terram promissorum donorum. Id enim scias

velim» charissime, Deum nulla lege teneri ; tempus enim

nonnunquam quod est lcngum contrahit et minuit, et tem-

pus quod est breve ac modicum interdum producit et au-

get. Imprecatus est et maledixit homlnibus in diebus Noe,

dicens : « Erunt dies vilae homlnum cenlum viginti anni^ »

Et delens interemit eos anno sexcentesimo vitae Noe, ac

proinde dempsit viglnli annos, Et iterum scriptum est, cuminiquilates regni Ephraim mullipllcatae essent, et regnavis-

set super eos Jeroboam fillus Nabat, qui praevaricatus esk

et fecit praevaricari Israel; et cum peccala peccalis addi-

dissent, dixit Deus per os Isaiae prophelae : « Post sexaginla

»

quinque annos deficiet regnum Ephraim a populo illo*.»

In annis Ochoziae sermo factus est, et anno quarto Ezechiae

regis venit et irruit super eos Salmamsar rex Assyriorum",

et ante eum Theglatphalasar", et duxerunt eos captivos in ter-

ram suam '. Regnavit Achas sexdecim annos, et anno quarto

Ezechioe regis dominati sunt super eos regcs Assyriorum ^:

* Gen. XV, 16. —2 Ib. i5. — ' Id. vi, 5. —Ms. vn, 8. —* 4 Rfg- xvii,

5; xviii, 9. —6 Id. XV, 29. —' i Par. v, 26. Job, 1. —H Reg. xvi, 2.



SERMO If. 1)K DILliCTIONE. 2^5

elapsi sunt viginti anni tantum, et Ephraim defecit in Israel.

Quadraginta igitur quinque anni eis iraminuti et detracti

sunt, et quam Deus per Prophetam praenunliaverat et prae-

finiverat, constitutam teinporis mensuram non complevit.

IX. Hoc autem non ideo quasi futuri nescius sit Deus,

cum dixerit ita futurum, et postea aucti vel diminuti sunt

anni. Sciebat Deus ad quam mensuram anni perventuri es-

sent ; verum enim propter clementiam misericordiae suae

dedit iocum poenitentiae ut horaines non haberent, quid

possent respondere. Sed homines ilii longanimitatera et in-

dulgentiara Dei conlemnebant, et cum audireut muita post

tempora Dei iram super eos venturam, peccare cornm eo

audebant dicentes : c Quidquid Prophetae isti dicunt, in tem-

» pora remota prophetant*. » Itaque cum in hunc modumsecum cogitare homines coepissent diebus Ezechielis pro-

phetae, dicit Dominus ad Ezechieiem : « Vivo ego, dicit

» Dominus, factor voiuntatis; non ulterius tardabo verba

» mea, sed quod dico, iilico conficlam et impiebo ^. » Id

autem, ut dixi, ideo factum est, quia prius constituit eis

temporis mensuram, spatiumque poenitendi eiargitus est :

iiii autem spreverunt ionganimitatem Dei, et non conversi

sunt ad poenitentiam ; ideo mutavit postea Deus tempus

positum et stabiiitum. Hoc autem non quasi nesciens fecit,

scd sicut et scriptum est : « Vae iiiis qui efficiunt se mise-

» ros; vos autem noiite efficere vos miseros : mendacium

» ne decipiat vos. » Et iterum dictum est per Jeremiam pro-

phetam : « Si dixerim de popuio et regno : Eveiiam, des-

» truam, subvertam, disperdam, et dissipabo; et converta-

» tur popuius iiie a peccatis suis; et ego poenitentiam agam» super sermones meos, et avertam ab eis nâia quae iocu-

» lus sum contra eos^ » Et iterum dicit : « Si dixero de

» popuio et regno : iEdificabo, et piantabo; et iile perpe-

* Ezech. XII, 7—" ^ Ibid. 28. —' Jerem. xviii, 7.

18.





SJiRMO II. DK DILECTIONE. 277

» solvite, et solvemini*. » Et ileruai dicit, nobis timorem

et terrorem incutiens : « Si non dimiseritis filiis hominura

» delicta eorum quibus deh'nquunt in vos, nec Pater coe-

» lestis dimittel vobis peccata vestra ^ » Illud praiterea mo-

nuit Discipulos suos, dicens : « Si peccaverit frater tuus ia

» te, dimitte ei : et quamvis septies peccaverit in te in una

» die, dimitle ei ^ »

XII. Et cum ha^c audisset Slmon, dixit ei : « Quolies si

» peccaverit in me fraler meus, dimittam ei ? usque sep-

» ties? » Respondit ei Dominus : « Non dico tibi usque sep-

» iies, sed usque septuagies septies*. »Quamvis, inquit,qua-

dringenties et nonagies peccaverit in te una die, dimitte

ei. Fuitque similis benefico Patri suo, qui per totidem annos

venia propitiationis Jerusalem pepercit. Nam cum filii Is-

rael caplivi ducti fuissent in terram Babyloniorum, casti-

gavlt eos ilhc per septuaginta annos; et conversus ad cle-

menliam misericordiae sune, eos congregatos reduxit iii

terram suam per manum Esdrae scribas, et veniam propi-

tiationis adauxit, amphavitque super eos ad septuaginta

usque hebdomadas, qua; erant singula; annorum septem,

inchadens in illis quadringentos et nonaginta annos. Posteavero cum efTudissent sanguinem justum, amplius propitia-

tio veniae non fuit peccatis Hierusalem, sed tradidit eamDeus in manus inimicorum suorum, qui eam diruerunt,

subverterunt, et non reliquerunt in ea lapidem super lapi-

dem, neque reliquerunt fundamenta ejus Domino, nec am-

phus dictum est filiis Edom quod acciperent retributio-

nem, quia non ultra clamaverunt super Jerusalem, dicen-

tes : « Exinanite, exinanite usque ad fundamentum in ea ^ »

Sed Deus in dimidio diei suae dimisit eis post quadringen-

los nonaginta anuos, et sustulit peccata eorum, et deinde

* Luc. Ti, 5j. — * Marc. xi, 26. M tth. vi, 14, »5; xvm, 35. — ^ Luc.XVII, 54. —* Matlh. xnu, 21, 22. t^salm. cxxxti, 7.



278 S. JACOBl NISIBENI

(liruit et suLverlit Jerusalem, et tradidit eam in manus ex-

traneorum. Propterea vivificator noster sic proecepit ut in

una die homo fratri suo quadringonties et nonagies dimittat.

XIIJ. Non videatur tibi, charissime, intellectu diflicile

quod scripsi tibi : « In dimidio diei suae » dimisit Deus Je-

rusalem, quia sic loquitur David in Psalmo oclogesimo no-

no : « Milie anni ante oculos Domini tanquam dies hester-

» na, quae praeleriit \ » Quia et doctores nostri sapientes sic

dicunt, quod in similitudinem septem dierum positus est

hic mundus a Deo, el in consummatione sex mille annorum

dissolvelur mundus iste, et erit sabbatum Dei in similitu-

dinem diei sabbati, qui est post sex dies. His autem con-

sentanea sunt quas significavit et indicavit nobis Salvator

noster de die sabbati, dicens : « Orate, ut non fiat fuga ves-

» tra in hiome vel sabbato ^. » Et iterum Apostolus dicit :

(t Itaque relinquitur sabbatum Dei : festinemus ergo in-

» gredi in illam requiem^ »

XIV. Ga^terum quoad dimittenda aliorum peccata, Do-minus noster orandi modum Discipulos suos docens, ait :

« Dicite : Dimitte nobis peccata noslra, ut nos dimitti-

» mus debitoribus nostris*.

» Et alibi monet : « Cum offers

» munus, et ibi recordatus fueris quod habes in raente

» aliquod odium vel adversitatem contra fratrem tuum,

» relinque munus tuum ante altare, et vade reconciliari

» fratri tuo, et postea veniens offeres munus tuum ^ » Nelorte dum adhuc orat homo, et dicit : « Dimille nobis pec-

» cala nostra, ut et nos dimittimus debitoribus nostris, »

capiatur in verbo oris sui, et dicat ei ille qai recepit ora-

llonem : « Si tu non dimittis fratri tuo, quomodo ego di-

» mittam tibi ? » Et remanebit oratio tua hic in terra. Et

insuper perhibet nobis Dominus exemplum viri qui voluit

* f.sal. i.xxxix, 4- —^ Malth. xmv, ao. —* Hebr. iv, 9. —<* Matth. vi,

12. —^ Idcui, V, 20. ^4.



SERiMO II. DB DILECTIOINE. '279

ralionem ponere cum servis suis*. Et cum coepisset ratio-

nem ponere, oblatus est ei servus qui debebat ei decem

millia talenta : et cura eum premeret,et stringeret, ut ex-

solveret quidquid ei debebat, ille autem cum non posset

reddere debita Domino suo, jussit Dominus absolvi eum,

et dimisit ei omne debitum. Sed servus ille in malilia sua

non recordatus est indulgenliae Domini sui, et non memi-

nit quam multam et magnam miêricordiam clementi^

suae ipsi exhibuisset : nam egressus inde invenit unum de

conservis suis, qui debebat ei centum denarlos; et tenens

suffocabat eum dicens : Redde illico quod debes mihi : et

non admisit preces socii sui, qui rogabat eum, sed tenens

duxit eum et clausit in domo carceris. Et quia ille non di-

misit conservo suo modicum, cum ipsi dimissum faisset

multum,tradltus

estin

manus tortorum,ut torqtierent

eum donec redderet universa quae debebat domino suo. His

autem talia Ghristus subjungit : « Sic et Pater meus coe-

» lestis faciet vobis, si non remiserilis unusquisque fratri

» suo^. »

XV. Vide etiam, dilectissime, quanti charitatem faciat

Aposlolus: «^mulamiuiautem,aiX charismata meIiora\»Deinde excellentiorem viam nobis demonstrans, inquit :

« Si habuero prophetiam, et noverim mysteria omnia, et

» habuero omnem scientiam, et fidem, ita ut montes trans-

» feram, charitatem aulem non habuero, nihll sum. Et si

5) distribuero in cibos pauperum omnes facultates meas, et

1) tradidero corpus meum ita ut ardeam, charitatem autem» non habuero, nihil mihi prodest*. » Et addlt : « Gharitas

» patiens est, benigna est; charitas non cemulatur, non est

» ambitiosa ; charitas non inflatur ; charitas non confundit,

» non quaerit suam solam requiem, sed multorum; charitas

» omnia suffert, omnia sustinet; charitas nunquam exci-

* Matth. xvin , 2J. —^ Ib. 55. — ^ 1 Cor. xn, 5i. —̂ Id. xin, 2 rt seq.





SiiRMO II. DE DILECTIONE. 28

perdere animamejus. Osleiidlt, inquam, charitalem David;

cum enim Saiii traditus esset in manus suas, non occidit

eum, sed reddidit bonum pro malo *. Et Ideo non defuit bo-

num domui ejus. Domui autem Saiil, quia reddidlt maium

pro bono, non defuit malum ; et invocavit Deum, et non

est exauditus, et cecidit gladlo Phllistliaeorum et : planxit

David amare super eum, et antlcipans, multo prius quam

daretur, implevit mandatum Domlni nostri dicentis : « Di-

» ligite inimicos vestros, dimitlite et dimlttctur vobis; »

ita et David dilexlt et dilectus est, dimisit et dimissum

est ei. Et slmiiiter Eliseus parem dllectionem exhibuit :

cum enim hostes advenissent, et approplnquarint ad ca-

piendum ct aflligendum eum, ille benefecit ei»s, quippe

panem tt aquam posuit ante eos, et dimisit eos a se in

pace ^. Et implelum est verbum quod scriptum est : a Si

» esurierit inlmicus tuus, ciba iilum; sisitlt, potumdailii^ »

Et Jeremias propheta pro iiiis qui {)rojecerunt eum in fo-

veam, et assldue cruciaverunt eum, preces offerebat coram

Deo. Imitationem utlque horum operum, quse prius facta

sunt, docult nos Domlnus Saivalor nostcr, praBcipIcns ut

diiigamus nos invicem, et oremus pro his qui oderunt nos.

Si autem inlmicos nostros praecepit nobis ut dlilgamus, et

ut pro iilis qui oderunt nos orcmus, qals polerlt stare et

respondere in die magna ? quoniam ecce fratres nostros

et membra nostra odio prosequlmur. Nam de corpore Ghri-

sti

omnes nos sumus, et membra ex membris ejus. Itaqueilie qui odit unum ex membris, a toto corpore alienatus

est; et qui odit fratrem suum, separatus est a fiiiis Dei.

XVII. Fecit prius Saivator noster quod suos docuit, et

re praestltit quod deinde verbis incuicavit : nam reconci-

liavit inimicitiam nostram cum Patre, et adeo diiexit nos

* i Reg. XXIV, 4 , 5 et seq. ; xvi, 7, 8 et seq. — ^ 4 Reg. vi, 22. —* Id,

XiV, 21.



282 s. JACOBi msibe:hi

ul innocentiam suanî traderet pro noxiis, et beneficus pro

improbis contumelias susciperet, et dives pro nobis pauper

fieret; etcum

esset vila, utpro mortuis moreretur,

et

morle sua vivificaret mortalitatem nostram. Et Filius Do-

mini omnium Dominus pro nobis suscepit similitudinem

servi*. Et ille cui omnia parebant, subditus factus est, ut

Bos absolveret a servitute peccati ^ Et pro nimia charitate

sua dedit nobis beatitudinem pauperum spiritu, et nuntia-

vit pacificis quodfient fratres ejus et vocabuntur filii Dei'.

Et promisit humilibus quoniam ipsi possidebunt terrani.

Et annuntiavit lugentibus quoniam ipsi consolabuntur. Et

praedixit esurientibus quoniam saturabuntur in regno ejus ;

et qui lugent, quod laetificabit eos donis suis. Et promisit

misericordibus quoniam ipsi misericordiam consequentur ;

et qui sunt mundi corde, quoniam Deum videbunt. Et nun-

tiavit eis qui persecutionem patiuntur, quoniam ipsi ingrc-

dientur in regnum coelorum. Et iis qui persecutionem passi

fuerint pro nomine ejus, promisit beatitudinem, et requiem

in regno suo. Et reparavit terrenam naturam nostram, et

fecit nos sai veritatis, etêripuit nos ab esu Serpentis *. Et

vocavit nos lucem mundi, salvavit nos a potestale tene-

brarum ^. Et ex malis bonos, et amabiles ex aborainabilibus

fecit *. Et fecit nos participes viri boni qui profert bona ex

thesauro suo; et eripuit nos ab eo qui eruit malitiam e

corde suo. Propler nimiam charitatem suam sanavit plagas

infirmorum'; et curavit servum Cenlurionis propter ejus

fidem ^ ; et fecit virtute sua ut silerent et qaiescerent fluc-

lus maris '. Et fugavit legionem daemonum gratia sua".

Et misericordia sua sanavit fdiam archisynagogi **. Et pa-

* Phil. II, 6, 7. —^ Luc. II, 5i. —* Alallh. v, 3 et seqq. Luc. vi, ae et

.«^cqq. —' Matth. v, ut. Maic. ix, 49. Luc. xiv, oj. —* Malth. iiv, i4-

—® Id. xni, 52. —' Id. ix, 55. Luc. vi, 19. —^ Matlh. viri, 5. Lur. vii,

1 .

—^ Matth. viii, 26. Marc. iv, og. Luc. viii, a4. —*** Matth. vm, 3i.

Marc. V, 9. Luc.vm, 5o. —*'Matth. ix, 25.



Slil\MO II. Dl£ DILECTIONK. 285

ritermundavitmulieremab immunditiasanguinis*. Aperuit

oculos duorum caecorum, qui ad eum accesserunt ^. Et

dedit Discipulis potestalem contra omnes dolores et infir-

mitates ^ Et per eos revocavit nos a via Gentium et Sama-

rilanorum, et dedit nobis virtutem benignitate sua, ne li-

meamus cum steterimus coram principibus hujus mundi *.

Et divislones graliarum misit in terram ad spirltualem mul-

torum aedificationem ^ Et pepercit propter misericordiara

suammulieri

consciae magnorum peccatorum^ Etdignos

nos fecit per gratiam suam, ut fiamus templum habitatio-

nis ejus, servando corpora nostra diligenter ab omni inqui-

namento; et expulit a nobis spiritum immundum, et fecit

nos habilaculum deitatis suae \ Et seminavit semen suum

bonum, ut demus fructum centesimum, sexagesimum, et

trigesimum \ Et positus est ille in mundo tanquam the-

saurus qui absconditus sit in agro ^ Et ostendit magnitu-

dinem virtutis suae, quando projecerunt eum ex alto in

profundum, et nihil praevaluerunt in eum*\ Et saturavit

afllictos esurientes ex quinque panibus et duobus piscibus;

et manducaverunt ex illis quinque millia virorum praeter

mulieres et pueros*\ Et manifestavit mngnitudinem illius

qui eum misit. Et propter nimiam charitatem suam exau-

divit mulierem Ghanaaaeam gentilem Syram, et sanavit fi-

liam ejus ab infirmitate*^. Et secundum polestatem illius a

quo missas est, solvit etiam linguam viri muti et surdi *\ Et

caeci viderunt lucem, et benedixerunt illum a quo missus

est **. Et cum ascendisset in montem orare, ejus luce victi

iMatth. IX, 20. Maic. v, 22. Luc. vm, 45. —2 Matth. ix, 27. —» Id. x,

i.Marc. 111, i5; VI, j. Luc. ix, i. —* Matth. x, 19. Luc. xir, 11. —^ Eph.IV, 8, 12. —fi Joan. viii, 11. — ' 1 Cor. iii, 16, 17; vi, 19. 2 Corinth. vr,

iG, 17, 18. —8 Matth. XIII, 3. Marc. iv, 3. Luc. vm, 5. —^ Matth. xm,44 " Luc. IV, 29, 00. —" Matth. xw, 19. Joan. vi, 9. —*2 Matth. xv,

22. Marc. VII,24. —

»3

ibid. 32. —i^

Matth. ix, 3o, 5i; xx, 3o. Marc. x,46, Luc. xvm, 35, 45.



284 S. JACOBI Kisrr.i^M

et superati sunt splendores solis*. Et manifeslavit excellen-

tiain virtulis suae iu adolescente quem vexabat spiritus im-

mundus, qui secundum jussum verborumejus auiugiens ab

ilio exivit^. Et proposuit nobis exemplum ad imilandum, ut

elliciamursimilesparvulis,etintremusinregnumcoelorum\

Dixit, et docuit de parvulis, ne quis eos spernat; quoniam

Angeli eorum semper vident faciem Patris, qui in coelis esl*.

Et insuper restituit perfectam sanitatem viro paralytico

qui triginta octo annos egerat in infirmitate sua, et multi-

plicavit commiseralionem clementiae suae erga eum, et sa-

navit ipsum \ Et jussit nobis ut relinquamus hunc mun-dum, et ad eum convertamur *. Et manifestavit nobis, quod

illequi diligit hunc mundum non polest placere Deo,exem-

plo viri illius divitis qui confidebat in divitiis suis', et

Texemplo viri qui sumptuose et splendide quotidie epulaba-tur, et moriens sepultus est in inferno^ Et conduxit nos

tanquam operarios.. ut laboremus in vinea sua^; quoniam

ipse est vinea veritatis. Totum hoc quod fecit Salvator

noster, propter nimiam charitatem suam praeslitit nobis, ut

et nos fiamus socii et parlicipes passionis Ghrisli, et haben-

tes dilectionem ad invicem, impleamus haec duo mandata,in quibus pendent universa Lex et Prophetae.

* Matth. XVII, 2. INIaic. ix, 2. Luc. ix, 39. —^ Mallli. xvu, 14. Marc.IX, 16. Luc. IX, 34. — ^ Malth. XVIII, 5. —^" Ibid. 10. — ^ Joan. v, 5 et

s(-qq. —^ Mattii. x, 07; xi, 28. Luc. xiv, 20. Joan. — ^ Luc. xii, 16. —* Id. XVI, Kj. —«Malth. xix, 1.



SERMO Jll.' 285

SEllMO TERTIUS.

DE JEJUNIO.

I. Jejunla sancta Deo accepta sunt, et manent in depo-

sito tanquam ihesaurus in coelo; et sunt arma conlra Ma-lignum, et scutum contra ncuta ignea tela hostls. Non ha^c

ego quasi aliquid ex meote ac sentenlia mea profero; sed

jam ante sacrae Litterie id nos docuerunt, quas testantur

jejunia semper adjumentum eis praestitisse qui pie sancte-

que jejunaverunt. Jejunia itaque, charlssime, non in eo so-

lum sita sunl, ut quis ex pone et aqua vival; sed multis

aliis modis observantur. Est enim qui abstinet a pane et

aqua, donec esuriat et sitiat. Et est qui abstinet ut perfectus

fiat in castitate, et esurit et non manducat, et sitit et noa

bibit : et hoc jejunlum prae omnibus excellens est. Abstinet

alius a carne. et vino, et variis cibis. Et est qui verbls ab-

stinet, ponendo ostium ori suo ne deficiens noxia verba

proferat. Est etlam qui abstinet, ne in peccatorum conge-

riem prolabatur, ac profllgetur. Et est qui abstinet a pos-

sidendls facultatibus, ut in laboribus manuum se exerceat.

Et est qui abstinet lecto, ut sit vigil ad orandum. Et est qui

abslinet rebus hujus sa.xuli, ne prosternatur ab inlmico. Et

est qui abstinet a mundana Iselilia, ct manet in luctu, ut

Domino suo in labore certaminis placeat. Et est qui com-

plectitur haec omnia, et facit ex eis unum jejunium. Cumabstinet aliquis cibis donec esuriat, quamdiu abstinet ab

esca et potu, vocatur ille jejunans ; si aulem modicummanducet et bibat, solutum est ejus jejunlum. Itaque non

ille jejunare dicendus est qui identidem aut particulalim





SERMO III. DE JEJIISIO. 287

quidem Moyses jejunlum cum sanctltate eo tempore quo

ascondit in montem, et revertens Legem populo suo attu-

lit.

Namconfortatus est jejunio suo per quadraginta dles

et quadraginta noctes ; et acceplt glorlam magnam quando

descendlt, sedit enlm super faclem ejus glorla Domlni, et

avertit furorem Ira3 Domlni Dei a populo suo, et non perie-

runt. Quemadmodum jejunavlt Moyses, jejunavit et Elias

vir fortis, cum persequeretur eum Jezabel et fuglens pro-

fectusest usque ad montem Horeb, jejunio quadraginta dle-

rum in locum in quo locutus est Deus cum Moyse*. Illlc

apparuit ei Dominus Deus, et praeceplt el dlcens : « Vade,

» et unge lu Jehu fillum Namsi, et Hazael, ut sumant vin-

» dlctam ex fillls Israel ; et Eliseum fdlum Saphat, ut stet in

» loco tuo ^. » Et laetatus est apparltione Domini sui, quamjejunio promeruit, sicut et laetatus est Moyses, qui, cum bis

jejunasset quadraglnta diebus, descendit cum tabulis Tes-

tamenti digito Dei scriplis. Isti autem duo vlri in jejuniis

suis sancli et perfecti fuerunt.

III. Praeterea oslendam tibi jejunium iniquitatis, et ef-

fusionis sangulnls, quod non est acceptabile. Id quidem

imperavlt Jezabel, quae delurbavlt Achab et subvertit Is-

rael; scrlpslt lltteras nomine Achab, et mlsit ad Jezrahe-

litas vlros Inlquos, et qui inlquae Jezabel auscultabaut. Et

in illls iniquitatis litteris ita locuta est : « Praedicate jeju-

» nium, et adducite, et facite sedere Nabolh inter piima-

» rios popull; et facite sedere duos viros inlquos contra

» eum, et testimonlum perhlbeant de eo et dlcant : Blas-

» phemavit Naboth Deum et regem; et lapidetur et moria-

» tur*. » Quod autem, charissime, eis scripsit ut duo viri

lestimonium dlcerent contra Naboth, veluti ex sanctae Le-

gis prsescripto id els praecepit : namque in Lege scriptum

est ut nullus moriatur ex ore unlus testis, sed duorum*.

*5Reg. XIX, 8. —̂ Ib. i5, 16, 17. —* Id. xxij^, 10. —̂* Dan. xvii, 6; xix, i5.



288 S, JACOBI MSIUEM

Ilem scriptum est : Manus testis erit prima ad lapidandum

eum, et deinde totius populi *. Et icsuper eis jussit ut tes-

timonium perhiberent eum blasphemasse Deum et regem :

et hoc eliam veluti ex Legis mandalo praecepit, quoniam

Lex dicit : « Omnis qui Llasphemaverit nomen Dei, lapida-

» bitur; quia ausus est maledicere et blasphemare nomen» magnum^. » At Jezabel curse non erat nomen Dei, sed id

faciebat propter avaritiam Achab, qui concupiverat vineam

Nabolh ; non enim meminerat Achab quod scriptum est

in Lege : « Non concupisces tu quidquid est proximi tui '. »

O Jezabel, quae subverlisti Achab, quinam Deus est ille

quem blasphemavit Nabolh ? num cujus tu destruxisti al-

taria? an ille cujus interfecisti Prophelas ? Et quem regem

blasphemavil? forsan eum qui sibi arrogavit et voluit ra-

pere ha^redilatem Naboth ? Sed tu, Jezabel, quare noluisti

audire illud qucd scriptum est in principio mandatorum

Legis : « Non adorabis Deum aUenura\ » Jezabel enim

adorabat idolum Baal. Et iterum legilur : « Non elTundes

» sanguinem justum in lerra quam dabit libi Dominus Deus

» tuus ^ » Jezabel, debebas menle recolere quod scrip-

tum est : « Terrne in qua effusus fuerit sanguis, non erit

» propitiatio, sed effundelur sanguis ejus in ea *. » Timen-

dum tibi erat id omne, o Jezabel, priusquam zelares zelo

intquitatis, quando asseruisti Naboth blasphemasse Deum,

quem non blasphemaverat. Nam etiam alibi in Scriptura

dicitur : « Quicumque cffuderit sanguinem, fundctur san-

» guis illius^ » Verumlamen Jezabel iniqua provocatrix

fudit sanguinem juslum Nabolh; propterea in loco in quo

effusus est sanguis justus in jejunio iniquitalis, quod prae-

dicari jussit, effusus est sanguis Jezabel, et comederunt

eam canes. Sanguinem etiam Achab, quia andivit consilium

* Drut. xiii, 9 ; xvit, 7 —^ Jjev. xxiv. — ' ExoJ. xx, Jj. Deut. v, 31.

—*• E\otl. XX, 0. —' Dr'ul. XIX, 10. — ^ I^<'?» "'5 21. — ' Genrs. ix, 6.



SEllMO III. 1)E JEJLNIO. 289

ejds, caues linxerunt^ el ila Jezabel elegit, et accepit sibi

cx Lege quod sibi prodesset in ruinam animnc suce, cum

nulla iu re essct illa Legem servalura. Vos, viri iniqui Jez-

rahelitoe, quomodo vel quare admisislis lilteras in quibus

scriptum erat jejunium iniquitalis, et testlmonium injus-

litiae et effusionis sanguinis? quonam lempore auditum est

a vobis, jejunatum fuisse ad effundendum sanguinem jus-

tum? quare vos non rejecistis litteras iniquilatis, et testi-

monium injustitioe? Propterea juslo judicio sumpta est vin-

dicta retributionis de Achrb, et de Jezabel propter justuiu

sanguinem Nabolh, quem fuderunt : et justo eliam judicio

ultio sumpta est de Jezrahelitis, quia auscultaverunt Jeza-

bel. Prophelavit de eis Osea, dicens : « Adhuc modicum,

» sumam vlndiclam sanguinis de Jezabel per manum Je-

» hu*. » Et qnidem Jehu vlndicavit sanguinem Naboth in

Jezabel, et in Achab, et in domum ejus, et Jezrahelitas

percussit, interfecit, et occidit ore gladii sui in domo idoli

BaaP. Et advenit super eos sanguis Naboth, sicut et dixit

Jehu in die el in hora redditionis et retribulionis vindicla;;

inquit enim : « Vespere ego vidi, ait Dominus, sanguinem

» Naboth, et sanguinem fdiorum ejus, ut fiat in eo vindicia

» retributionis *. » Et ita jejunium quod observaverunt Jez-

rahelilae, fuit in condemnalionem.

IV. E diverso observaverunt Ninivita^ jejimium sanc-

lum, etiamsi Jonas prajdixisset eis subversionem ; sic enim

scriptum est : « Cum audissent illi praidicationem Jona^,

» proedicaverunt jejunium quolidianum et orationes conli-

» nuas, et sederunt super saccum et cinerem, et expolia-

» verunt se vestibus mollibus, et pro illis induti sunt sacco :

» fecerunt infantes abslinere ab uberibus matrum suarum,

» et ovem et bovem pascuis \ » Et insuper addilur nunlia-

tumfuisse regi Ninivitarum : « Et quod rex surrexit

desolio

* Ose. I, 4« —^ 4 I^cg. IX, 10. — ^ Ibid. 2G. — ^ Jon. ni, 5.

XXV. 19



290 S. JACOIU NISIBKNI

» suo, ct slelit, et abstulil coronam a capile suo, et indulus

i est sacco,et sedit in cinere*. » Et proclamare fecit in Nini-

ve citate sua, dicens: «

Ex ore regis et principum ejus, ho-» mines, et jumcnta, etboves, et pecora non gustent quid-

» quam, nec pascanlur, et aquam omnino non bibant ; sed

» operiantur saccis homines, et jumenta simul, et clament

» ad Deum precibus ex omni corde suo. Fortasse placabi-

» tur Dcus, et ignoscel nobis, et avertal a nobis furorem

» irae suae, ne pereamus^. » Et scriptum est : « Respexit» Deus, et vidit opera eorum, quia conversi sunt de via sua

» mala. Et pcenituit Deum super vehementia mandati sui,

» et transtulit ab eis iram furoris sui, et non perdidit eos. »

Et non dicitur : Respexit Deus, et vidit jejunia eorum, quia

abstinuerunt a pane, et ab aqua, et quia induti sunt sacco,

et sederunt in cinere; sed dicitur, « quia conversi sunt de» via sua mala, et de malitia operum suorum. » Porro rex

Ninivitarum ita edici et promulgari jussit : « Et converta-

» lur omnis homo a via sua mala, et a rapina quae est in

n manibus ejus. » Et fuerunt accepta jejunia quac servave-

runt cum sanctitate, et placuerunt Deo; et non fuerunt eo-

rum jejunia inslar jejunii Jezrahehtarum, qui in jejunio

sanguinem justum fuderunt.

V. In omnibus jejuniis, charissime, praestantior semper

est abstinenlia a peccatis, quam abslinentia a pane et aqua

et potior esl quam humihare seipsum, et contorquere col-

lum suum quasi circulum ; et melior est quam indui sacco,

et sedere in cinere, sicut dixit Isaias propheta : « Hominem» abstinere a pane et aqua, et indutum sacco sedentem-

» que in cinere plangcre, utique res est laudabilis, pul-

» chra et decens : sed mullo melius est hominem humiliare

» animam suam, et solvere nodum cordis, nempe injusti-

» tiam, et dilacerare scripturam iniquilatis*. » Et deinde :

* Jon. 111, 6.-2 IljiJ. j. _ 3 ijjai, ,vi,,, 5.



SERMO Iir. m JEJUMO. 2<JI

« Tunc temporis orietur lumen ejus quasi sol, el current

» ante eum jura juslitlae, el erit ills quasi hortus irriguus

» plenus undique ubertate, et frucluum copia usque ad

» summum ; et eril sicul fons aquarum, cujus non deficiunt

» aquae*. » Non autem, quando aliquis jejunal, erit similis

Iiypocritis, qui humiliant se et tristem faciem suam osten-

tant, ut manifestum faciant jejunium suum ^.

VI. Ecce etiam auctores haereseon, fraudulenti invento-

res malorum, jejunant, et permanent in peccatis suis. Nul-

lus autem Dominus est, qul mercedem eis retribuat. Quis

enim est qui det mercedem haereticas sectrc Marcionis? cuni

ille Condilorem noslrum beneficum non fatealur : vel quis

dabit mercedem rctribulionis seclae ValenlinianorumPquo-

niam Valenlinus multos conditores praedicat animae suae,

et dicit quod Deus perfectus nullius unquara ore enarra-

lus est, et nullius hominis cogilationes assecutae sunt eum ;

vel quis dabit retribulionem servili sect£e Manichaeorum.

qui inhabitanles sedent in tenebris, instar viperarum, et

basiliscorum, et serviunt astrologiae, ac magicis artibus

sectse Chaldaeorum, erroribus Babylonicae terrae?

VII. Ecce hi omnes jejunant, et nan sunt acceptabilia

jejunia eorum. Ad h?ec audi, charissime, et ostendam tibi

jejunia acceptabilia, quoe servaverunt Mardochaeus et Es-

iher : jejunia enim eorum fuerunt clypeum salutis uni-

versae genti populi sui; et contrita est jactantia superbi^

Aman, qui eos angebat, et iuiquitates ejus conversae suntin caput suum, et conversae sunt in eum cogitationes ini-

quitatis suae, et judiciis quibus voluit condemnare dam-nalus est, et qua mensura metiri voluit mensum est ei, et

secundum cogitationes suas faclum est ipsi, ct funibus pec-

catorum suorum ligatus est : et gloriatus est, et superbivit

in subllmitale sua, ct nihil ei profuit; etversutia ipsius

* Isai. LviM, 6 et seqq. —^ Matth. vi, 5.

19-



'2(y2 S. J\C01U MSIBF.iM

non salvavit eiuu; et quia astutus faclus est in malo, in

eodcm caplus est; et in superbia arrogantiae suae cecidit,

et corruit, et gloria honoris ejus ablata est ab eo; et pul-

chritudo aetatis ejus corrupta est, et virtus potentiae ejus

infirmata est; et ictibus quibus voluit percutere percus-

sus est, et vulneribus quibus voluit vulnerare vulneratus

est. Etenim volnit ille inlerflcere omnes Judaeos qui erant

sub potestate domini sui Assueri regis : sed fuerunt jejunia

Mardochaei et Esther tanquam clypeum, et exceperunt

acuta jacula iniqui Aman. Ipse autem in iniquitate sua im-

plicalus est, et ensis intcrfector intravit in cor ipsius : et

arcus quem letenderat in iniquitate, confraclus est, slcut

scriptum est de impiis : « Gladius eorum intret in corda

» ipsorum, et arcus eorum confringatur *. »Id totum ovenit

et impletum est super Aman, quando paravil crucis pati-

bulum Mardochaeo et fdiis ejus. Pependit ex illa ipse Amanct ejus iilii, et incidit in foveam quam fecit; et captio quam

nbscondit apprchendit pedes ejus; et laqueus ejus paratus

cstipsi, et ipse incidlt in instrumenta iniquitatis; et inler-

itus ejus fuit in saecula saeculorum.

VIII. Cur autcm, dilectissime, Aman petiit gratiam a

rege, ut perirent omnes Judaei ? scilicet quia voluit vindi-

care fdios gentis suae, et delere nomen filiorum Israel, sicut

et dclela est memoria Amalech sub coelo. Remanserat enim

ex Amalecitis Aman, sicut et scriptum est : « Aman fdius

» Amadati, qui erat de stirpe Agag^.»

Cum adhuc in aularesis Assueri Aman in honore ac aeslimatione esset, Mar

dochaeus ad rcgiam januam quotidio morabatur pro Es-

iher, quam sibi in filiam adoptaverat. Siquidem cum ad

eum venissent, accipientes illam adduxerunt ad Assuerum

rcgem, eique placuit prae omnibus virginibus aequalibus

guis; et ingressa sedit in solio loco reginae Vasthi : et Mar-* Psal. XXXVI, i5. —2 Esther, iii, i



SKRMO III. Dli JKJUNIO. 29'^

clochaeus quolidie summo mane vcniebat, seduloque ad ic-

giuin oslium assideLat. Amau vero crat dignltate secundus

ab Assuero regc, et in tolo cjus regno summo in pretio ac

honore habebalur. Et quicuinque morabalur ad oslium rc-

gis, videns Aman inchnabat se, et adorabat eum. liac igi-

lur capla occasione, voluit sumere vindictam de filiis po-

puli gentls Mardochaci, ut nlciscerelur in eis Amalecitas,

quia crat ipse ex gente Agag regis Amalecitarum *, qucm

Saiil ad Samuelem adduxit, et Samuel propheta occidil

coram Dco ^. Et Mardochaeus erat cognatus g^nlis Saiil ex

eadem tribu Benjamin ex liliis Cis\ Itaque quia Saiil per-

cussit et inlerfecit Amalecitas in ore gladii sui, ideo Amanvoluit sumere vindlctam gentls sua3 de fillis Israel, et ul-

cisci mortein Agag in Mardochaeo. Et insanum caput ne-

sciebat quod definitum fuerat eo tempore de Amalech, ut

deleretur memoria ejus sub ccelo. Scrlptum est enim di-

xisse Deum in diebus sanctis ad Moysen : « Dic tu Josue fi-

» lic Nave, ut eligat sibi viros pugnatores, et ineat cerlamen

» belli contra Amalech '. » Et cecidit,et subversus est Ama-

lech in signo Crucis, cum Moyses brachia exlenderet. Et

cum interfecti et inlerempti essent omnes qui slelerr.nt inacie, superstites fuerunt qui in domibus suis remanseranl;

tum Dominus Moysi : «Scribe, inquit, hoc ad monimentum» in libro, et Irade in manum Josue filii Nave, delens enim

» delebo ego memoriam Amalech sub coelo ^ » Et hac lon-

ganimitale sua utens Deus pepercit Amalecitis, ut si forle,

iis auditis quae scripla erant in Libris sanctis, converlercntarad eum, et ipse eorum misereretur. Nain si conversi fuis-

sent ad eum, fuisset locus eorum poenitentiae, sicut datus

est locus poenitentiae Ninivitis, quando praedicata fuit super

eos subversio, et ostenderunt ilii poenitentiam, et aversus

* Elher, III, 1. —2 j i\^.g_ XV, 02. —"" Eslhcr, 11 , 5. — '' Exod. xvit, 9.

— ^ Ideii), XII, 14.



•294 S. JACOni MSIBEM

cst ab eis furor irae; et sicut porrecta est dextera Gabao-

nitis, et non fuerunt interfecli cum Chananaeis * ; et sicut

rlala est manus Rahabae, quia credfdit-. Ita Amnlecitarum

admissa fuisset poenitentia, si credidissent : nam per qua-dringentos annos Deus eis pepercit; hcc autem universo

tempore elapso, cum vidlsset eos non fuisse conversos, ir-

ruit super eos furor irae suae. Et cum ca tempeslale in do-

luinio regni firmatus essel Saiil, dixit Deus ad Saiil per os

Samuel : « Recordor quidquid operatus fuerit contra vos

» Amalech, cum exiretis vos a terra yEgyptiorum, quo-

» modo obviam venerit gladio hostih; nunc vade tu, et in-

» lerfice iniquum Amalech in ore gladii \ » Et profeclus est

SaUl,et interfecit Amalecilas. Sed quia fecit Saiil miseri-

cordiam super Amalech, dimiltens eos qui cladi superfue-

runt, ideo ejectus est e regno suo. Et ipse Aman erat ex

iis qui reliqui fuerunt de genle Agag, quibus pepercit Saii!.

IX. Reprehendunt autem aHqui IMardochaeum, dicen-

les : « Quare non assurgebat Aman venienti, cum euna vi-

» deret ? quoniam tum in toto regno gloria et honore omni-

» bus pra*cellebat. Et quid ei nocuisse^ si honorasset eum?» Imo si Mardochaeus surrexisset Aman venienli, ille non

» cogitavisset haec mala super Mardochacum et gentem

» ejus. » Ita loquitur qui rem lolam bene cognilam per-

speclamque non habet. Mardochaeus, uti vir justus et in

Lege doclus, ita se gessit respiciens ad Saiil parentem

suum, qui eo quia fecisset misericordiam super Agag pa-

renlem Aman, ejectus es te regno, et venit ira super eum :

quare si Mardochaeus honoravisset Aman, ira furoris facta

fuisset super ipsum, sicut facta fuit super Saiil. Nam Ama-

lcch, charisfime, cum exercita inslructo ad pugnam aole

omnes alias gentes obviam venit Israel. Hujusmodi vero

consilium coepit Amalech exeundi, praeliandi, interficien-

* Jos, IX, i5. —2 1(1. u, 12; vr, 17. —* 1 K«'p. XV, 2.



SIiftMO III. £»15 JLJUNIO. '2(jb

ilique filios Jacob, ut aboleret benedictiones Isaac, vehe-

menler verllus ne cogeretur servire filiis Jacob. Etenim sic

(lixit Isaac ad Esaii : « Jacob fralri tuo servies; si poslea

» conversus fueris et poenituerit te, auferetur juguni ejus

» a cervice tua*. » Slquidem sciendum esl Amalech fillum

fuisse concubinae Eliphaz filii Esaii^, et nolulsse obedire

liliis Jacob. Cur autem, charissime, dixit Isaac ad Esaii :

« Fralri tuo Jacob servies ' ? » id modo llbl aperiam manlfes-

tumque faclam. Esati enlm accepit uxores ex fillabus Cha-

naan \ cui mula imprecatus maledixlt pater ejus Noe, di-

cens : « In servitute fratrum tuorum eris ^ » Itaque cumscirent Abraham et Isaac quod Chananaei maledlcli et exe-

crati erant, non acccperunt uxores neque sibi neque fillis

suls e fillabus eorum, ne maledlctum semen Chanaan mls-

cerelurcum semlne Sem benediclo

aNoe.

ProptereaAma-

lech filius Ellphaz filii Esaii, abolere volens maledictiones

Noe et benedictiones Isaac, arma movit, et pugnavit con-

Ira filios Israel ". Et Deus tum juste decrevit de Amalech,

ut deleretur memoria ejus per filios RacheF. Primus enlm

inivit contra eum pugnam, certavilque Josue fillus Nave,

ex cognatione Joseph ^ Et delnde ex fillls Bcnjamin Saiil.

rieliqulas vero Amalecitarum contrivlt et perdidit Mardo-

ch.eus jejunio suo. Ex omnibus igitur filiis Esaii Amalech

voluisse bellum gerere conlra fillos Jacob, et memoriamejus prorsus deletam fuisse, audisti : observa autem quo-

inodo jejunio Mardochael et Esther deturbatus est Aman e

dignltute sua, et delelae et abolltae sunt reliqulae Amaleci-larum, et accepit Mardochaeus honorem gloriae Anian, et

constitutus est Domlnus et prlnceps in universo regno re-

gis Assueri ; et Esther loco Vasthi regina facla est ^

i

• (jines. XXVII, 4o. —'^ Id. xxvi, 10,12. i Paral. 1, 35. —' (jlcn, xxvu,/|0. — ^» Id. XXXVI, 2. — s Id. IX, 25. ~ ^ Ibid. 26. — ' Exod. xvm, 14.

—" Dcul. XV, 19 9 Estlier, 11, 1 j.



2 9^ S. JACOBI NISIUEM

X. Daniel quoqiie jcjunavit tres hebdomadas pro populo

genlis suaeS ne aliud lempus servilulis in lerra Babylouio-

rum super septuaginla annos adderetur. Et per jejuniura

viginti et unius dierum cxaudita est oratio ejus corani

Deo. Et quidera eodem pians tempere surrexit Gabriel :

ipse enira erat qui suscipiebat quolidie orationes ejus. In

subsidium autem et in adjutorium Gabriel venit etiam Mi-

chael princeps; et restiteruut araijo principi Persarura vi-

ginli et uno diebus, el opem tulerunt Danieli propter cjus

jejunla. Id scilo, charissime, Gabrielera esse qui ofTert pre-

^ces coram Deo. Ideo, cum oravisset Daniel, venit ad eumGabriel, el corroboravit et confortavit eura, dicens : « Ex-

» audilas sunt preces tuae coram Deo, et ego veni juxta ver-

» ba tua : confortare, vir optabilis ^ » Et oranle Zacharia

venit etiara adeum Gabriel, ut nuntiaret nallvitatem Joan-

nis, dicens : « Exaudltie sunt preces luae coram Deo '. » Ille

preces etiam Mariae obtuht coram Deo, et annuntiavit ei

nativitatem Christi, inquiens : « Ecce invenisli lu gratlam

» et mlsericordlam coram Deo'. » Sed quomodo invenlt

illa gratiam et miserlcordiam coram Deo, nlsi per jejunia

et preces? Gabriel enira suscipiebat preces sanctas, et of-

ferebat coram Dco. Michael vero prlnceps et dux fuit fdiis

Israel; hic est ille de quo dlxit Deus ad Moysen : « Ecce

» Angelus meus proeiblt ante faciem tuam, et interimet ha-

» bitatores terrae^ » Et hlc ipse est qui apparuit jumento

Balaam, cum iret ul malediceret Israel. HIc etiam est qui

apparuit Josue filio Nave, habens gladium nudura in manu,et stabat in campo Jerlcho clvitatls : et Josue cura eum

vidisset, veritus an esset unus ex inimlcis suis : « Ex nobis

» es, inqait, an ex hostibus nostris? » Respondit ei MI-

chael : « Ego sum dux exercllus Dei, et nunc venl*. » Ipse

* Dan. X, 2. —2 II). 12. —* Luc. i, i5. —^* Ibid. oo. —^ Ezecli. xxin,

37) ; xxxii, 7)\ ; xxxiii, 2. —^' Jos. v, ir>.



SERMO III. DE JEJUMO. 297

aulcm subverlit iuurum civitalis Jericho coram Josue fillo

Nave*. Et insuper inlerfecit coram eo unum supra Iriginla

reges^. Et hic interfecit millia milHum exercitus Êthyo-

pum coram Asa rege^ Et hic percussit et inlerfecit in cas-

Iris Assyriorum viros quasi centum ocloginla quinque mll-

Ha * precibus Ezechiae regis, adjuvanle eum Isaia % qui

gloriosus fuit in Prophetis. Et cum filii Israel ducti essent

captivi in Babylonem, et hic ipse Michael cum eis abivit,

et pro eis pugnabat^ Quare autem, dilectissime, Daniel

unum supra et vingiuti dies jejunavit % et orabat Deum, et

deprecabatur, et ante hoc tempus non legitur eum jeju-

nasse? Scriptum quidem est quod, eversa destruclaque

Hierusalem, septuagesimo anno post eversionem Daniel

propiieta preces obtuHt coram Deo, ne scilicet ullra sep-

tuaginta annos leinpus eorum commorationis in illa servi-tute protraherelur. Elenim, quemadmodum lempus a Deopraenuntiatum imminutum est generationi ilh quce fuit in

diebus Noei ita anipliatum et productum est fdiis Israel u\

terra yEgyptiorum, diminutum vero fdiis Ephraim. Dubi-

lavit autem Daniel ne forte pro peccatis populi perman-

suri essent illic plus quam septuaginta annos, quos prasdi

xerat Jeremias. Et adjuvabant eum Gabriel et MichaeP :

Michael quidem, ut ipsi quies esset in eis, cum reversi fuis-

sent in regionem suam j Gabriel autem, ut multipncarelur

fruclus orationis eorum in templo illo sancto, et frequen-

larentur sacrificia qua3 ofTerrent quotidie coram Deo. At

enim princeps regni Persarum nolebat ut separaretur sanc-

tum semen Israel ab idololalra Persarum regno, quod ilh a

Deo commissum erat : nam quamdiu Israelitae erant illic,

viri justi erant inter eos, et ille in ipsis laetabatur. Vide igi-

* Jos. VI. —2 Id. XII. — ' 2 Paial. xiv, 9 et seqq. —^ 4 Reg. x>\, 35.

2 Paral. xxxu, 21. —^ Isai. xxxvii, jn fin. —^ Dan. ix, 21. —7 ijjjj^ ^^

—^ I (J . X , 1> , 3 1



298 S. JACOill MSIBEM

lur quaiUum valuerunt sancta et electa jejunia Danielis,

ut amoverint captivitatem a populo suo, completis sepiua -

giuta annis. Dux autem castrorum noslrorum major est

Gabriele, et excellenlior Michaele, el fortior principe Per-

sarum, quoniam ipse est Dominus Jesus Christus vivifica-

tor nosler, qui dv3scendit et assumpsit humanitatem nos-

Iram, passus est, et tentalus est in carne illa quam ex

nobis accepit; qui et potest adjuvare eos qui lentantur. Et

jejunavit ille pro nobis, et vicit adversarium nostrum, el

jussit orare semper, ut per jejunii sanctitatem in sanclo-

rum requiem perveniamus.

SERMO QUARTUS.DE ORATIONE.

I. Sanctitas cordis est oratlo excellentior omnibus oratio-

nibus quas alta voce aliquis effundat; et silentium adhibi-

lum in pura mente majus est quam quajlibet clamosa vocis

elatio. Itaque, charissime, intende mihi cor tuum et cogi-

tationes luas, et audi virtutem orationum sanctorum, et

vide quomodo, qua via et ratione clari et illustres virtute

fuerint coram Deo primi justi per orationes suas, et quo-

modo sacrificium eorum per ipsam orationem fuerit sanc-

tum et acceptabile. llla enim sedavit diluvium, mullipUca-

vit partus sterilium, et subvertit castra ; illa manifestavit

secreta ; illa divisit mare; illa scidit Jordanem; illa inhi-

buit solis cursum, et stare fecit lunam; illa interemit coin-

qninatos; illa descendere fecit aquas, et coelum clausit;

illa eruit a fovea, eripuit ab igne, salvavit e mari : virtutes

enim cjus suul mulla}, etmagnic; quemaduiodum el mul-



sj;nMO IV. Dji on.iTio.NE. 299

tae sunt virtutes sanctorum jejuniorum. Ilaque, sicul ex-

posui in superiori sermone, et docui te quae ad jejunia per-

tinel)ant, ita me non piget nunc de oratione sermonem

inslituere.

II. Primum oninium, ob cordis sanctitatem, fuit accep-

tum coram Deo sacrificium Abel, et fuit reprobalum sa-

crificium Cain *. Sed quomodo et unde nobis compertum

fit sacrificium Abel acceptum fuisse, et Cain improbalum?

etquomodo

rescivitAbel quod acceptum

fuerit sacrificium

suum? e diverso Gain quomodo intellexit munera sua re-

jecta fuisse ? Id quoad polero, te docebo certumque red-

dam. Non ignoras, dileclissime, quod tum acceptum ag-

noscebatur sacrificium coram Deo,cum scilicet descendens

ignis de coelo illud consumebat. Cum autem obtulissent

Abel et Cain munera sua, descendit ignis vivus qui in mi-nisterio erat ante Deum, et consumpsit munus Abel; et ad

munus Cain, quia non erat sanctum, non appropinquavit

neque atligit. Et inde cognovit Abel quod acceptum fuerat

sacrificium suum ; contra autem Cain intellexit spreta fuisse

munera sua. Et id quidem merito evenisse testatus est fru-

ctus cordis Cain, qui ostendit eum dolo plenum fuisse ad

occidendum fratrem : nam quidquid conceperant coglta-

tiones ejus, id operatae sunt manus ipsius. Atque ita sanc-

titas cordis Abel fuit ejus oratio.

III. Nunc autem, charissime, exponam libi quomodo in

omnibus sacrificiis quae accepta et grata Deo fuerunt, des-

cenderit super ea ignis atque consumpserit. Cum obtulisset

Manue, pater Sampsonis, sacrificium, descendit ignis et as-

sumpsit illud; et in eadem flamma elevatus est Angelus in

coelum, qui loquebatur cum eo^. Et Abraham, cum ei prae-

ceptum est, accepit vitulum triennem unum, et arietem

Iriennem, et turlurem, et columbam unam; et deferens in

^ Gen. IV, 4. — ^ Jiid. xm, 20.





SERMO IV. DE ORATIONii. 3o I

riiin, qaot virlutcs pcr eaiii fucloc (uerlnt. Cum oravissct

Abrahani, reduxit quinque reges captivos; et oralionibus

ejus peperit slerilis; et virlule precuni suarum accepit pro-

missionem quod in semine suo benedicerentur gentes. Et

Isaac oslendit virtutem oralionis, qulaoravit pro Rebecca,

et illa genuit; et pro rege Abimelech, et ira Del ab eo

aversa est. Et pater noster Jacob oravit In Bethel, et vidit

portam coeli, et scalam quae elevabatur in excelsa*. Quod

autem vidit Jacob, mysterium est de Domino noslro Jesii

Christo : porta enim cceli cst ipse Ghristus, sicut el dixit

« Ego sum ostium vita^; omnis qui intrat per ine, vivit in

» selernum ^. » Et David dixit : « Hoec porta Domini, jusli

» intrabunt in eam'. » Scala quoque mysterium Domini est,

quia per eam elevantur et ascendunt homines jusli ab hu-

mililale in celsitudinem. Est etiam scala symbolum et fi-

gura Domini, qui erectus est in similitudinem scalae. Et di-

cit Scriptura : « Dominus innixus stabat cacumini scala)

» desuper*. » Nam omnium Dominus Christusest, et sicut

dicit B. Apostolus : « Caput Christi Deus \ » Vocavit au-

lem Jacob nomen loci, « Doraum Dei^; » et erexit illic ti-

tulum lapideum in testimonium, et fuditoleum super eum.

Quod mystice fecit, significans fore ut lapides suscipcrent

unctionem. Genles enim, quai crediderunt in Christum,

uncta) sunt; sicut et praedixit de illis Joannes inquiens :

« Potens est Deus de lapidibus istis suscilare filios Abra-

» hae ' : » et ita in oratione iila Jacobi vocatio gentium

pra^monstrata fuit.

V. Considera, charissime, quot mysteria abscondita erant

in visione quam vidit Jacob : vidit portam coeli, quae est

ipse Christus; et vidlt scalam, mysterium crucis : uuxit

titulum lapideum symboIumS et figuram gentium; et vo-

* Gen. xxvjii, 12. —2 Joan. x, 9. —' Psal. cxvn, 20. — ^ Gen. xxvii/,

\7).~ 3 1 Cor. xr, 5. —̂ Gen. xxviii, i<S. —' M;ilth. iii, 9. —' Gen. xxviii, 9.2.





SJiRMO IV. D£ ORATIONIi. OOJ

» loco ubi duo vel Ires congregati fucrinl in uomine meo,

» illic sum et ego inter eos *. » Porro cum homo collegerit

se in nomine Christi, ecce Christus habitans est iu eo,

et Deus habitat in Christo; proinde idem homo fit quo-

dammodo unus composilus ex tribus; ipse, et Chrislus

qui habitat in eo, et Deus qui habitat in Christo; sicut et

ipse Dominus nostcr dicit : « Ego in Patre meo sum, et

» Pater meus in mc est : et ego et Paler meus unum su-

» mus". » Ilerum ait : « Vos estis in ine, et ego sum in

» vobis*. »Et iterum dicit ic Prophetis : « Habitabo in els,

» et ibo ad eos*; » et in hunc sensum accipi a te possunt

verba superius allala, qufe di\it Vivificator nosler*. Ego

enim oslendam tibi, charisslme, quod eo tempore quo

seorsum soH orabant patres illi nostri justi, Deus erat in

eis. Cum oravisset Moyses in monte illo solus, seorsum

erat ipse; numquid non fult exauditus? imo vero exaudi-

tus fuit, et sedavit furorem irae Dei sui. Et Ellas in monte

Carmelo solus seorsum ab allis erat, et oratio ejus miras

patravit virtutes : oratlone ejus clausi sunt coeli, et rur-

sum oratione ejus soluta sunt vincula illorum; et oralio

ejus rapult eum e manu mortis, el erlpuit eum ab inferls;

et oratio ejus abstulit pollullonem et medio Israel; e ora-

tlo ejus evocavit ignem ter de coells, semel super altare,

et bis super principes qulnquagenarios, et ignls ultus est

eum : flexis genibus oravit, et exauditus est Illico; et qua-

dringenti qui stabant et clamabant voce alla et clamosa,

non sunt exauditi, quia in nomlne idoli Balaam clama-

bant : et Elias unus solus eral, nlhllomlnus longe ac multo

magis exauditus est. Et cum oravisset Jonas ab imls inte-

rioribus piscls, slatlm exaudltus est quamvis esset solus.

EHseus quoque oravit, et suscitavit mortuum, et rreptus

* Matth. XVIII, 20. —* Juan. xiv, lo, 1 1 * Ibid. ao. ~ * Ezecli. xiii i

10. Zach. II, 10. Exod. XXIX, ^h, —* Matlh. xviii, 70.



004 S. JACOni MSIB£NI

csl c manibus maloriim qui insunexerant in euni : non

cnim in visione soluni et specie tantum fuit quod v idit ^

sed revera copiosus exercilus circumdcderat ipsum. Dixit

autem discipulo suo : « Plures sunt noLiscum quam cum» illis " : » nam quamvis soli viderentur, haud tamen soli

erant. Ex his autem quae hactenus dicta sunt, intelligere

potes verbum Donrîni dicenlis : « Ubi duo vel Ires congre-

» gali fuerint in nomine meo, illic sum et ego inter eos. »

VIJ. Ilaque, sicuta

me supratibi

dictumest,

quotiescum-que oras, praebe cor tuum sursum et oculos tuos deorsum,

intraet tu intus in homlneminteriorem, et ora in occultoad

Patrem tuum qui in coeHs e^t. Nam eorum omnium quoc in

hoc sermone de oratione scripsi, summa haic est : Oratio

cum fuerit sancla, erit acceptahs; quando autem non est

sancia, non est acceptabiUs. Nam sunt quidam inler nosqui frequenler precantur, et faciunt longas oraliones, et in-

curvant semetipsos, et exlendunt manus suas; sed efFeclus

oralionis longe absunt ab eis. Orant quidem ahqui oralione

quam docuit Dominus noster : « Dimitle nobis peccala nos-

» Ira, ut et nos dimltlimus debitoribus nostris^ » O qui sic

oras, memento quod hostiam offers in conspectu Dei ; vide

ne erubescat qui ofTert orationem tuam, veluti sacriflcium

coinquinatum. Tu oras Deum ut dimitlat tibi, et profiteris

quod et tu dimiltis. Cogita primo in mente tua, an dimit-

tas, ne inveniaris mendax coram Deo dum dicis, Dimilto,

non dimitlens : non est Deus ut homo, qualis tu es, ut men-

tiaris ei. Si homo pcccet in fratrem, pelit a Domino pro-

pltialionem: si autem quls peccet in Deum, a quo propi-

liatloneai pelet ? Noli condemnare teipsum orallonc tua.

Audi enim verbum Domini noslri dicentis : « Si er";o of-

» fers miinus tuum ad allare, et ibi recordatus fueris quia

» iValer tuus habet aliquid adversum te, reiinque ibi munus* 4 l^Po ^'» '^>) '7- —^ Ibid. i6. —' Mattu. vi.



SERMO IV. DK ORATIONE. 3o5

» tuum ante allare, et vade prius reconciliari fratri tuo, et

» tunc veniens olFeres munus tuum *. » Ne igilur, dum oras,

odium quod adversus aliquem habes, in mentem redeat :

nam id tibi notum certumquesit,

quod oratio tua relinque-lur ante altare, et quod nolet ille qui orationem ofFert, eara

accipere et elevare a terra ; examinat enim munus tuum,

an sit coinquinatum. Si fuerit oratio sancta, elevat et ofTert

in conspectu Dei; si autem invenerit in oratione tua te di-

centem : « Dimitte mihi, dimitto et ego, » ita tibi, qui oras,

respondebit ille qui orationem elevat : « Primo diuiitte tu

» debitori, et deinde ego elevabo orationem tuam ad Do-

» minum, cujus debitor es. » Dimitte tu centum denarios

secundum tuam paupertatem, et Dominus, cui tu debilor

es, dimittet tibi decem millia talenta secundum magniludi-

nem divitiarum suarum; et non computabit tecum usuras

et fructus usurarum. Si tu libens volens dimiseris, tum ille

accipiet munus tuum, et elevabit, et attollet secum; si au-

lem tu non dimittis, sic dicet tibi : « Ego munus pollutum

» et coiuquinatum ante thronum Sanctitatis non offeram

» sed ecce tu venturus es illuc ad reddendam rationem de-

» biti tui, et munus tuum tecum feres : » et relinquet mu-nus tuum et abibit. Audi tu quid dicat Propheta : « Male-

» dictus ille cujus sit in grege aries tcner, pinguis et pulcher,

» et vovebit, et ofFeret Domino infirmum ^. » Agesis, inquit

Propheta : « OfFer illum Principi tuo; numquid suscipiet

» de manibus tuis? numquid aliquid dissimulabit libi ^ ? »

Debes itaque tu dimitlere debitori tuo antequam ores, et

deinde orare; et cum oras, ascendet oratio tua sursuro in

conspectu Majestatis divinae, et non neglecta relinquetur

in terra.

VIII. Dicit Dominus per Prophetam : « Haec est requies

» mea ; date requiem afflictis *. » Fac tu igitur, o homo, re-

*

Matth.V, a5.

—^

Malach.i,

24. —^ Iljid. 8.

—* Isai.

xxvm, 12.

XXV. 20



OoG S. JACOUI NISIBEM

quiem Deo, el doii carebis lu venia propilialionis. Da re-

quiem IriLulatis, et ciba pauperes, et visita infirmos; et

hacc sunt oratio. Profeclo faciam ut hoc inleUigas, dilec-

lissime, hominem semper orare cum facit Deo requiem.

Scriplum est enim : Cum fornicaretur Zamri cum muliere

Madianitide, vidit eum Phinees fdius Eleazari, et ingressus

est isle in cubiculum eorum, et percussit et interfecit illic

ambos; et mors eorum imputata est ei in orationem*. Tes-

latur de hoc David : « Surrexlt Phinees, et exoravit, et re-

» putatum est ei ad jusliliam in generationem et generalio-

» nem usque in sempilernum^. » Tu autem, dilectissime, si

forle tibi aliqua agenda superveniant, quoe sunt secundum

voluntatem Dei, cave ne dicas, Primo orabo, quia hora ora-

tionis est; vel si ahquid hujusmodi petat quispiam ad fores

tuas, vehs prius absolvere orationem tuam : num eris sine

omni peccato, dum detrimentum patitur is qui ad fores

tuas instanter opem a te efflagitat ? Debitor ulique invenie-

ris Deo in oratione requiei, quae est reipsa vera oralio. Audi

lu verbum quod dixit Apostolus : « Si nosmetipsos dijudi-

» caremus, non judicaremur^ » Attende igitur, quseso,

quod cgo tibi dicam. Si te oporteat abire in longinquam

viam, et conlingat aesliva hora exardescere siti, pervenias-

que ad ahquem ex fratribus, et dicas ei, Da mihi requiem,

liberans me a sili quae vehementer me cruciat; ille autem

libi respondeat, Adhuc est hora orationis, sine ut prius

orem, et deinde veniam ad le; et antequam ille orationem

fmiat et veniat ad te, tu ex siti moriaris : quodnam eorumquae dlcta sunt, videtur tibi potius esse ? ire ad orandum,

an vero requiem praebere desiderio animae tuae ? Item si des

te in viam tempore hiemali, et superveniat tibi imber, vel

nix, et verseris in discrimine angustiae frigoris; et in hora

orationis pervenias ad fratrem tuum diiectum, et eodem

* Niim. XXV, 7. —2 Psalm. cv, 5i. —^ 1 Gor. xi. 5i.



SERMO IV. DJi ORATIONE. Soy

iiiodo respondeat tibi, et tu ex frigore moriaris : quae ulililas

oralionis ejus? nam laboranti, aillicto, et vitam desideranti

requiem non praebuit. Dominus noster cum proposuisset

exemplum, alque imaginem extremi judicii, oslendissetque

qui judicandi sunt invicem a se dividendos, slatuendos-

que, alios a dextris, alios a sinislris suis, sic ait eis qui a

dexlris sunt : « Esuriebam, et cibastis me; sitiebam, et

j» polavistis me ; hospes eram et collegistis me *. » Contra

aulem dicet eis qui a sinistris sunt; et quia haec non fece-

runt, ibunt in supplicium : et qui a dextris sunt ibunt in

Regnum. Pulchra est oralio, si sint bona opera orantis :

acceptabilis est oratio, si sit requies in ea : exauditur ora-

lio, si orans aliis dimisisse inveniatur : dilecta est oratio,

si sit munda a dolo : efficax est oratio, si virtutes Dei perfi-

ciantur in ea.

IX. Quod autem scripsi tibi, euin orare qui facit volun-

tatem Dei, ea mente dixi, quia id bonum ac praestans esse

agnovi, non vero ut negligas aut relinquas orationem, imo

ut magis incumbas in eam, et non taedeat te orare, sicut et

dixit Dominus noster : « Orale sine laedio ^ » Yigilans igi-

tur eris, et promplus ad orationem, et removebis a le

somnum et socordiam, et vigilabis nocte ac die, et noli

esse negligens. Ego autem ostendam tibi tempora et diversa

orationum genera. Hasc vero sunt postulationes, bencdic-

tiones, et gratiarum actiones : posluiationes, cum pelil

aliquis misericordiam pietatis peccatis suis; gratiarum ac--

tiones, cum gralias agit Patri coelesti; benedictiones, cumbenedicit ei pro omnibus operibus suis. In periculis igitur

et angustiis tuis ofFer ei orationes postulationum. Et eo

tempore quo cibum datum a bonitate ejus sumis, laudans

gratias age ei qui illum tibi elargitus est. Et cuui plena est

aiens tua gaudio exultationis, redde ei gloriam beaedictio-

* Matth. XXV, 35. —^ Luc. xxi, 36.

20s



3o8 S. JACOBI ?(ISIBKXI

nis. Et omnes oraliones luae discriminatim ordinalae erunt

in conspectu Dei. Observa aulem quoniam David dislinctis

teuiporibus sic orabat, et aiebat : « Surgam, et confitebor

» tibi propter judicia ct juslitiam tuam^ » Et in alio Psal-

mo dicit : « Laudale Douiinum de coelis, et laudate cum» in excelsis ^. » Et ilerum dicit : « Benedicam Domino in

» omni tempore, semper laus ejus in ore meo ^ » Et non

uno eodemque modo orabat, sed diversimode. Ego aulem,

charissime, exislimo quod quidquld homines petunt puro

et sincero corde, det eis Deus. Sed qui cum malitia offert,

non phicet ei, sicut et scriplum est : oporlet ergo, qui orat

et precatur, ut bene mundet munus suum, ne inveniatur

in eo macula, et deinde offerat illud, ne munus ejus relin-

quatur hic in terra^* At quid est munus, nisi oratio, sicuti

superius scripsi ? David ait : « Immola Deo sacrificium lau-

» dis, et redde Altisslmo vota tua ^ » Oratio sancta potior

est omni oblatione. Esto igllur promptus ad oralionem,

ipsa enim loqultur Deo pro te. Etenim huc perlinent quc-e

scripla sunt ab Isala propheta, quando exprobravlt filils Is-

rael peccata eorum, et vocavit eos prlncipes Sodomorum

pro filiis quos Deus genuit et nutrivit ^; illi enim mutave-

runt honorem glorlae suae in scandalum. Nam prius dlcit

de illls : « Fllios genui, et nulrivi : » Et delnde vccat

« principes Sodomorum et popull Gomorrhaôrum '. » Et

cum noluissent audlre vocem Prophelae, praedlxll eis :

« Terra vestra deserta, civitates vestrae succensae igni \ »

Postea cum acceplssent, oblullssenlque munera ut selpsi

expiarent, non fuerunt eorum muuera accepta, quoniam

multipllcatae sunl iniqultates eorum; quemadmodum dc

domo Heli sacerdotis alibi dicit Scriptura : « Non amplius

* Psalni. LVi, 9, lo, ii. —^ Pâl. cxlviii, i. —* Psalui. xvxiii, i. —^ Maitli. V, 25, 24. —* Psalm . xlix, i4. —* Isai. 1, 12. — ^ Ibid. 10, —Ubid.



SliRMO IV. DE ORATIONE. SoQ

» exp/abuiitur iuiquilales douius Heli iramolalionibus ct sa-

» crificiis *. » Et ideo ad lilios Israel, cum violavissent man-

dala, clamat Isaias : « Quo mihi raullitudinem victima-» rum vestrarum, dicit Dominus ? Plenus sum, satis est

» mihi. flolocausta arietum, et adipem agnorum, et san-

» guinem vitidorum et hircorum nolo videre. El omnino

)> nolo vos mihi praesentari. Quisnam quaesivit haec de ma-

» nibus vestris^? » Illi autem ad euDi : « Et quare, inqaiunty

» Deus non quaerit? et cur non acceptantur munera nos-

» tra? » Respondit eis Propheta : «: Manus enim vestra;

» sanguine plenae sunt'. » Reponunt illi : « Quaenam ergo

» erit nobis expiatio ? » Dicit eis Propheta : « Lnamiiii,

» mundi estote, auferte malum cogltationum vestrarum ab

» oculis mcis : qulescite agere perverse,discite bene facere,

» quaerite judicium, subvenite oppresso, judicate pupiilo,

» et defendite viduam \ » Et illi ad Prophelam : « Gura fe-

» cerimus haec omnia, quid erit nobis ? » Respondet ipsis :

« Sic dicit Dominus? Cnm feceritis ha^c, venile, ct collo-

» quamur. » Sed quomodo loquentur homines illi cum Deo,

cum in sermone illo talia dicantur : « Quamvis mulliplica-

» veritis orationem vestram, non exaudiam : manus enim

» vestrae sanguinc plenae sunt*. » Profecto id ex iis quae

statim ibi subduntur, inlelligimus : « Cum abluti fucritis,

» et loculi fuerimus invicem; si fuerint peccata vestra ut

» fuligo laquearis, tanquam ruber vermicul js tincti essetis

» in eis, velut lana albi erilis^. » Porro non mundabuntur,

nisi abluti fuerint in aquis lavacri baptismatis, et accepe-

rint corpus et sanguinem Ghristi. Sanguis sanguine expia-

tur, et corpus corpore mundatur, et peccaia aqua abluun-

tur, et cum majestate oratio loquitur. Et vide, charissime,

quoniam rejecta sunt jejunia et munera, et pro eis clecta

* i Ue^. III, i^. —2 isj^; ^ 1 i^ V2, —3 Ibid. i5. —'' \\n<\. i5, ij. —

• Ibid. i5. -^ ibid.



3 10 S, JACOBI MSIBEM

est oralio sancta. Vacabls igitur tu orationibus sanctis, c!

in precibus ac postulationibus laborabis, et inilio omnis

orationis tuaB orabis oratione Domini nostri, et servabisquidquid cgo scripsi tibi. Et semper, cum oras, memcnto

amicorum tuorum; et mei haec scribentis : memenlo pec-

catoris servi Dei in oralione tua, ut ab eo qui est distrlbu-

lor bonorum, mihi et tibi abundanter donetur.

SERMO QUINTUS.

DE BELLO.

f. Tenet me nunc ac sollicitat cogitalio mysterii de tur-

Lulenta commotione quae prope est ut his temporlbus fiat

per exercitus congregalos ad interltura. Tempora jam anle

definila sunt a Deo : tempora quidem aedlficalionis et pa-

cis in diebus bonorum et justorum complentur; tempora

etiam malorum multa sunt, quae in dicbus malorum et ini-

quorum perficiuntur. Nam ita scriptum est : « Verba pa-

j) ruta sunt fieri bona, et beatus erit per cujus manus ve-

» nerlnt : malum quoque paratum est fieri, et vaB illi per

» cujus raanus venerit illud*. » Venit bonum super popu-

lum Dei, et beatltudo penes eum mansit per cujus manus

venlt. Excllala est aflllctio cl calamltas super exercitum

pcpuli manu mali, superbl et arroganlis : et vae ! mansit su-

per eum per cujus manum excltata est calamlfcas. Nulli alli

causae, charlssime, imputare vells malura, quam improbls

hominibus. Nam tempus istud anle dccretura est, et jam

advenlt dies consuramationls ejus.

* Matth. xviit, ~.



SERMO V. DE «ELLO. 3 l I

II. Quonlam igilur teaipus hoc malorum est, myslerium

audi quod ego libi dicam. Scriptum est ; « Omne quod

» in nobis hominibussubhme

est,atominatio

estanle

» Deum \ » Et ilerum scriptum est : « Omnis qui se humi-

» Haverit exaltabitur ; et qui se exaUaverit humiliabltur^. ^

Et Jeremias propheta dicit : « Non glorietur fortis in for-

» titudine sua, et non glorietur dives in divitiis suis^. » Et

B. Apostolus dicit : « Qui gloriatur, in Domino gIorietur\»

Et David dicit : « Vidi impium superexaltalum, et eleva-j> tum, sicut cedros Libani. Et transivi, et ecce non erat; et

» quaesivi eum, et non est inventus locus ejus^ » Omnisqui superbivit, hamiliatus est.

III. Superbivit Gain contra Abel, et occidit eum ; et fuit

Cain vagus et profugus in terra ^. Et superbiverunt Sodo-

mitae contra Lot, et cecidit super eos ignis de cojIo, et

subversa est civitas ^ Superbivit Esaii contra Jacob, et

persecutus est eum; Jacob autem benedictiones et primo-

genituram ejus accepit^ Superbiverunt fdii Jacob contra

Joseph, et prcni in terram adoraverunt eum in terra ^gy-pti^ Superbivit Pharao contra Moysen et populum ejus,

et mersus est ille in mare cum exercitu suo*\ Superbive-

runt Dathan et Abiron contra Moysen, et vivi descende-

runt in iufernum**. Superbivit Goliath super David, et anls

ipsum cadens prostratus est*^ Persecutus est Saiil David,et

cecidit gladio Philistaeorum *^ Superbivit contra DavidAb-

salon, et in praelio occidit eum Joab **. Superbivit Benadab

contra Achab, et traditus est in manus Israel*^ Blasphe-

mavit Sennacherib Ezechiam et Deum**, et exercitus ejus

* Luc. XIV, 1. —2 Ibidem, ii. —' Jerem. ix, 20. —* 2 Cor. x, 17. —^ Psal. xxxvi, 55, 56. —^ Geo. iv. —' Idem, xix. —^ Ideui, xxv, xxvir.

—9 Id. xxxvii, XMi. —ô Exod. xiv. — ** Num. xvi. Deut. xi, G. Psal.

cv, 17, i8. —^' 1 Reg. xvii, 42; XIX, XX, xxiii. — *^ Id. xxxi. —^* a lieg.

XVII, xviii. —** 3 Reg, XX. —*<* 4 R^g- xvin, i3. 2 Paral. xxxii. i4. Isai.

xxxvi.



3l2 S. JACOHI MSIR1-5I

in cadavera milituin redactus esl : egressus est enim unus

ex Angelis, et percussit in castris Assyriorum cenlum oc-

togiuta quinquemillia*. Superbivit Achab contraMichaâm,

et iniquitas in caput ejus ascenclit ^ Superbivit Jezabel

contra Eliam, et comederunt eam canes in ha^reditate Jez-

rael ^ Superbivil Aman contra Mardochaium, et conversa

est iniquitas ejus in caput suum. Superbiverunt Babylonii

conlra Danielem, et miserunt eum in lacum ieonum; Da-

nielvero innoxius et omni crimine solutus inde

egressus

est, illi autem pro eo ceciderunt*. Iterum superbiverunt

Babylonii, et male locuti sunt de Anania ejusque sociis ; et

projecti sunt illi in caminum ignis : isti vero innocentes

probati exiverunt, et flamma ignis comedit qui conlra eos

obloquebanlur ^

IV. Dixit Nabuchodonosor : « Ascendam sursum in coe-

» lum, ct supra nubes pcnam sohum meum, et habitabo in

» moutibus excelsis in lateribus Aquilonis *. » Pronuntiavit

de eo Isaias : « Pro eo quod exaltatum est cor tuum, post-

» hac descendcs in infernum, et omnes qui viderint te ad-

» mirabuiitur '. » Et Sennacherib sic loquebatur : « Ascen-

» dam in montes excelsos, et intrabo in partes Libani ; ego» ipse faciam aquaeductum, et bibam aquam, et in ungidis

» equorum meorum exsiccabo profunda fluminum'. » Et

quia ita superbivit, de eo similiter Isaias dixit : « Numquid» potest extolli securis sine co qui scindit lignum ? aut ex-

» altabitur serra secans lignum siue trahente? aut elevabi-

» tur virga sine aliquo elevante'?» Tu, ait, quis es, Sen-

nacherib ? nisi veluti securis in manu scindentis lignum, et

êluli serra in manu trahentis, et virga in manu viri ele-

' l.âi. xxxvK, 56. 4 Reg' XIX, 7)3. 2 Par. xxxii, 21. — 25 Reg, xxi, »7,

7)j. 2 t'ar. XVI iT, 26, 35, o^. —' 3 Reg xix, 2. 4 R»'g. ix, 35. 56. —* Dan.\j, 12, 24. —» Id. III, 22. —« Isai XIV, 14. —' Ibid. i5, 16. —*4 Reg.XIX, a5, 24. Isai. xxwn, 24, 25. —' Isai. x, i5.



SERMO V. Dlt BELLO. 5lO

vantis eam ad coiTeclionem : nam baculus es percutiens,

et uiissus es super iniquitalem populi, ut in captivitatem

eum ducas, et prsedam ex eo accipias; ideo conculcasti tu

omnes gentes tanquam lulum plalearum. Gum autem haec

omnia feceris, quare elevatus es super eum qui habet te in

manu, et superbivisli conlra eum qui per le caedit, et exal-

talus es super eum qui per te secat, et exprobrasti civitati

ejus sanctae, et dixisti habitatoribus Hierusalem : Non po-

lest Deus vester salvare vos de manibus meis? et ausus es

dicere : Quis est Dominus Deus, qui salvet vos de manibus

meis * ? Propterea audi sententiam Domini dicentis : Sub-

vertam Assyriam in regione sua,et super monles mcos con-

culcabo eam ^ ; et cum eversa et conculcata fuerit, spernet

et contemnet eam fiba Sion ; movebit super eam caput fdia

Hierusalem, et dicet : Nunc sane interroga cui exprobra-veris, vel quem irritaveris, aut super quem elevaverls vo-

cem tuam et superba erexeris oculos tuos ^ ? nonne in Sanc^

lum Israel, cum per legatos tuos exprobrasti et blasphemasti

Dominum Deum tuum ? At vide quid faciam : « Imponam

» frenum ori tuo, et injiciam capistrum sub mentum tuum,

» et faciam te reverti fracto corde, quoniam elato venisti*.»

Et mors ei iliata est per manus amicorum suorum, et in

domo refugii sui, illic peremptus est, et prostratus voluta-

tus est in sanguine ante idola sua ^ Decebat quidem, cha-

rissime, hujusmodi hostiam offerri ante ea simulacra, adeo

ut in domo adorationis suae esset corpus ejus simulacro-

rum suorum monumentum.V. Item elevabatur et extollebatur aries, et pugnabat

contra occidentem, contra aquilonem et contra austrum,

ct superavit ac subjecit bestias multas quae non potuerant

ei resistere, donec accederel et adveniret hircus caprarum

* Isai. XXXVI.4

têg' xviu.

—^2

Par.xxxii.

4 tleg,xix. —' Is. xxxvu,

3 2. —^ Ibicl. 29, —* 4 êg. XIX, 37. Isai. xxxvii, 36. Job, 1, ai.



3l4 S. JACOBI IVISinEM

ex occidente, qiii percussit arietem et contrivit cornua ejus,

et valde eum humiliavit*. Aries est rex Medorum et Persa-

rum, nempe rex Darius; et hircus est Alexander, Philippi

Macedonis fihus. \ idit Daniei arieteni in oriente ante por-

tam turris Susarum in civitate Elamitarum super fluaien

Ulai, et venlllabat cornua contra mare et contra austrum,

et omnes beslioe non poleraut ei resislere; et hircus ca-

prarum egrediebalur e civitate Graccorum, et se elevavit

atque erexit super arictem, et contrivit duo cornua ejus,

magnum et porvum^ Et cur dicitur, « conlrivit duo cor-

» nua ? r> quia subjugavit duo regna, quorum rex Darius

erat, parvum ^ledorum, et magnum Persarum. Veniens

enim Alexander Graecus, Darium regem ^Medorum et Per-

sarum occiJit. Ita aulem dixit Angelus Danieli exponens ei

visionem : « Aries quem tu vidisli, regnum Medorum et

» Persarum est : et hircus, regoum Graecorum^ » Ex eo

tempore quo contrita sunt duo cornua arietis usque ad

hodiernam diem, elapsi sunt sexcenti quadraginta octo

anni.

VI. At quamvis cornua arielis prorsus contrita faerint,

ccce erigitur et extoUitur contraquartam

bestiam,quae

fest

terribilis et fortis nimis, cujus dentes sunt ferrei et un-

gula? aeneae : comedit et comminuit, et reliqua pedibus

conculcat*. aries habens cornua contrita, recede a bes-

tia illa, et noli provocare, ne te comedat et comminuat.

Contra hircum aries resistere nequivit, et quomodo con-

Ira terribilem besliam stare poterit? Etenim os ejus loqui-tur magnalia, et quidquid ei obviam venit, super illud in-

sidet lanquam leo super escam : qui irritat leonem, fit ejus

praeda; et qui excitat bestiam, comedit eum; et qui ad

eam accedit, sub pedibus ejus cadit, ejusque pedibus con-

culcalur. Nam bestia non moritur donec sedeat Antiquus

* Dan. VIII, 2.-2 Ibid. 2. —2 Ibid. 20, 2 i. —^ Id. vii, 7.



SERMO V. DE UELLO. . 3l5

«lierum in ihrono suo, et veniat anto eum Filius hominis,

et accipiet potestalem, et deincle vulnerabitur bestia, et

peribit corpus ejus, et fiet regnum Filii hominis regnum

saeculorum, et dominium ejus a generalione in generatio-

nem *.

VII. Desiste tu, o homo, qui exaltaris; noii gloriari, si

divitiae elevaverunt cor tuum. Tu non es melior Ezechia.

ille vero quia gloriatus est de thesauris suis coram Baby-

loniis, ablaiae sunt ei omnes divitiae, et translata; sunt Ba-

bylonem ^ Si vero gloriaris in fdiis, abducentur a te cap-

tivi ad bestiam, sicuti captivi ducti sunt fdii Ezechiai regis,

et facli sunt eunuchi in palatio regis Babyloniorum. Et si

de sapientia tua gloriaris, non est aliquid majus principe

Tyriorum, cui tamen ecce exprobrat Ezechiel dicens :

« Numquid tu sapienlior es Daniele ? An omnia nosti ar-r> cana in sapientia tua ^ ? » Num vero superbis in annis mul-

lis regni tui, et quia multiplicati sunt, elevatum est cor

luum? Porro non sunt plures diebus principis Tyriorum;

nam tenuit ille regnum temporibus viginti duorum regum

Juda, quorum anni sunt quadringenti et quadraginta. Et

cum multiplicati fuissent anni regis Tyriorum per haec om-nia tempora, sic ait in corde suo : « Deus ego sum, et in

» calhedra Dei sedi in corde maris *. » Dicit ei Ezechiel :

« Homo es tu, et non Deus ''. » Donec sine macula ambu-

lavit princeps Tyriorum in medio lapidum ignitorum, erat

mvsericordia super eum ; quando autem elevatum et exal-

tatum est cor ejus, occidit, et perdi*dit eum Gherub obum-brans.

VIII. Et quidem quid sunt lapides igniti, nisi fdii Sion et

Hierusalem? Primis temporibus regum Juda, in diebus Di\-

vid et Salomonis fdii ejus, Hiram erat amicus domus Is-

1 Dan. vn, 9.

—2

^j^gg^ ^x, 12, 18. — ' Ezecb. xxviii, 5.

—^ Ibid. 2,

— 5 Ibid. 4.



3lG S. JACOni MSlIiliM

r-nel : cum auleni caplivl abducli essent ex terra sua, Ix-

talus est, et percussit terrarn, et pedibus conculcavit eam,

ct non rccordatus est amicitia? domus David. Idcirco autem

dixi quod lapides igniti vocati sunt filii Juda : Dam Jere-

mias propheta in lamentationlbus higens ita eos alloquitur

•( Filli Sion inclyti, et amictl auro prlmo*. » Et paulo ante

de ipsis dlxerat : « Quomodo dispersi sunt lapldes sanctua*'

» rli in capile omulum platearum? » Lapides aulem sanc-

tuarii illi erant qui In terra ejus projecti stabanl; et in his

lapidibus accendebatur ignls Ille de quo Jeremias propheta

alt : « Fuerunt sermones Domlni in corde meo tanquam Ig-

» nis qui accenditur, et inflammabltur circa ossa mea ^. »

Et ilerum dicit Deus Jeremiae : « Ecce dabo verba mea in

» ore tuo tanquam ignem, ct populus iste erlt tanquam lig-

«num^ » Et rursus : « Verba, inquit, mea egrediuntur

» tanquam ignls, et lanquam ferrum quod incidit petras *.

Ilaque cum Hiram princeps Tyriorura ambularet inter Pro-

phetas fdios Judae, qui vocati erant lapldea igniti ^ ambu-

labat in medio lapidum ignitorum.

IX. Illud etiam ei dlctum est : « Fulsti tu cum Gherub

» uncto et obumbrante. «Gherub unctus et obumbrans vo-catus est rex Israel, qul unctus erat oleo sanctuaril, sicut

et Jeremlas dlcll : « Spiritus orls nostrl unctus Domlni, cui

» diximus : Sub umbra ejus vivemus Inter genles *. » Sub

umbra regls habitabant JudaÎ, dum adhuc rex stabat In

caplte eorum : cum autem cecidisset corona capltis eo-

rum', fueruiit Illi sine umbra. Si autem aliquis dixerit

quod haec de Ghristo dicla sunt, audiat quod ego non con-

tentionis sed verltatls amore respondeo, et consentlet de

rege dicta fulsse. Ita Jeremias de populo : « Vae nobis, in-

w quit, quia cecidit corona capitis nostri ^ » Ghristus aulem

* Jerem. iv, 2. —^ Id. xx, S, 9. — ' lclem, v, i4. — * Id. xxiii, j-g. —^ Ezech. xxTn, 14. _. 6 Jcrem. iv, 20. — ' Thr. Jer. v, 16. — » Ihid.



8ERM0 V. 1)K BELLO. 01 7

non cecidit, quia surrexit tertia die : at rex cecidit ex domo

Juda, nec amplius imperium eorumque regnum erectum

est. Ezechiel vero itidem de Hiram dixit : « Occidit et per-

» didit Cherub obumbrans*. » Cherub qui occidit et per-

didit eum, est Nabuchodonosor rex. De labore autem quo

laboravit ille super Tyrum, ita scriptum est : « Et non est

» dala merces exercilui ejus ex Tyro, sed pro labore quo

» laboravit superTyrum, data est ei lerra TEgyptiorum^ »

Quare autem non est data merces Nabuchodonosor regi e

Tyro? quia mare absorbuit muUiludinem ac magnitudinem

divitiarum Tyri, et non adeptus est eas Nabuchodonosor,

quando occidit et perdidit ejus regem Cherub obumbrans,

nempe Nabuchodonosor rex. Duo Gherub sunt unus unc-

tus et obumbrans, et alter obumbrans et non unctus. Su-

pra dicit: «

Fuistitu

cum Cherub,et uncto, et obumbran-

» le' : » et inferius dicit : « Occidit et perdidit te Cherub

» obumbrans *: » et non diclt, unctus, quia Nabuchodono-

sor non erat unclus, bene quidem David, Salomon et alii

deinceps reges post eos. Et qua de causa vocatus est Na-

buchodonosor rex obumbrans? nisi quia in visione arbo-

rem vidit, « sub qua habitabant omnes gentes, et in ramis» ejus conversabantur omnes volucres coeli, et ex ea vesce-

» batur omne animal habens carnem ^ » Elenim exponens

ei Daniel somnium quod viderat : « Arbor, ait, quam vi-

» dlsti in medlo lerrae, tu es, et sub te habitaverunt omnes

» gentes'. »Proplerea ipse est Clierub obumbrans, qui oc-

cidit et perdidit principem Tyriorum, quia laetatus est su-

per captivitatem fdiorum Israel, cum abducti sunt ex lerra

sua : et quia elevatum et exaltatum est cor ejus. et ideo

destrncta est etiam ipsa Tyrus ; atqae ila perinansit septua-

ginta annis, sicut Hierusalem totidem annis in desolatione

* Ezech. XXVIII, 16. —2 Id. xxix, i8, 19. — ^ ij^ xxvui, i4. —' Hîtl.

i6, —"^ Dan. iv, y, — c ibid. 17, 19.



3l8 S. JiCODI MSIBEM

perseveravil. Dicit Isaias de ea : a In oblivlone erit Tyrus

» sepluaginla annis, sicut dies regis unius, et fornicabitur

» cum omnibus regnis quae sunt, super faciem terrae*. »

X. O qui te exlollis et exaltas, superbia cordis tui non

te decipiat ; ne dicas ; Ego egrediar et ascendam super uni-

versum orbem, et super terribilem bestiam. Non vulnera-

tur bestia per manum arietis cujus contrita sunt cornua :

hircus cnim contrivit cornua arietis, cum efFeratus est

in eum. Nam cum filii Japhet regno politi sunl, occide-

runt Darium regem Persarum ^: nunc quarta beslia reg-

num obtinuit conlra tertiam; nonne igitur devoravit et se-

cundam ? Secunda et terlia beslia est ex filiis Japhet ; quarta

aulem ex liliis Sem, scilicet ex filiis Esaii, qui fuit ex filiis

Sem. Nam quando vidit Daniel visionem quatuor bestia-

rum, vidit primam defiliis

Cham semen Nembrod, nempeBabylonios; et secundam de Medis, et de Persis qui sunt

filii Japhet; et terliam dc Graecis, fratribus Medorum; et

quartam de fdiis Sera, qui filii sunt Esaii. Et fuit consor-

tium filiorum Japhet cum filiis Sem. Ablatus est autcm

principatus a minori ex filiis Noe Japhet, et datus est ma-

jori filio Sem, et usque adhuc peimanet, et permanebit in

ssecula saeCulorum. Et cum completum fuerit tempus prin-

cipatus filiorum Sem, accipiet regnum Princeps qui est ex

filiis Judae, cum secundo advenerit. Porro in visione Na-

buchodonosor regis, quando vidit staluam quae erecta sta-

bal anto eum, caput staluac erat ex auro puro, manus, pec-

lus et brachia dc argenlo, et venter et foemora ex aere;

tibiae autem ferreae; et pedum quaedam pars erat ferrea,

qucedam autem lictilis \ Ait vero Daniel regi : a Caput ex

» auro tu es*. » Et quare dictus est ille caput aureum?

quia sermo Jeremiae prophelae impletus est super eum di-

centis : « Galix aureus cst Babylon in manu Domini, qui

* Isai. xxiii, i5. —'^ Don. vm, 7. —3 Idcm, 11, 5i, 32. —^' Ibid. 58.



SERMO V. DE BKLLO. SlQ

» iiieLriat omnem tcrram de viao ejus^; » tum cliam qtiia

inilium et caput omnium regnoruai Babel vocala est, si-

cut et scriptum est : « Hoc est principium regni Nembrod

» BabeP. » « Manus aulem, et pectu^, et brachia statuae de

» argenlo^ » ostendunt regnum quod est priori huaiilius,

videiicet regnum Darii, qui regnum minoris ponderis acce-

pit. Ponderatum est enim regnum domus Neaibrod, et in-

ventum esl deficiens, et deficiens accepit rex Darius : pro-

ptereaejus regnum humiliusatque inferius essesignificatur.

Nam defecerat iliud, et non fuerunt sub ejus dominio viri

universae terrae. « Et venter, et foemora ex aere*. » Et addi-

tur : « Reo;num lertium dominabitur super totum orbem^;

quod est regnum fdiorum Javan ex Japhet. In regnum fra-

Irum suorum ingressi sunt fdii Javan ; quippe Madai el Ja-

van erant fdii Japhet®

: demens erat Madai, et deficiens in

regimine regni, donec venit Javan frater ejus, qui erat sa-

piens et prudens, et regnare sciebat. Dominatus est enim

Aiexander super orbem. « Et tibiae et pedes statuae ex fer-

» ro^ : » hoc est regnum fdiorum Sem ex Esaii, quod est

forte sicut ferrura. Dicit enim Scriptura : « Quomodo fer-

» rum conterit, scindit et comminuit : similiter comminuet,» et scindet et domabit omnia ^ » Et ioquens de pedibus

et digilis, quorum una pars erat ex ferro, et altera ex testa,

dixit : « Non adhaerebunt, nec miscebuntur invicem : Nam» ex uno semine erunt, sed nequaquam invicem conjungen-

» tur, quemadmodum ferrum non miscetur teslae ^ » Hoc

autem praemonstravit de quarto regno r quoniam in regno

filiorum Esaii rex regni gubernator non assumebatur e fi-

His ex regia stirpe natis; sed congregati fiiii Esaii in civi-

tate quadam constituebant domum consiiii; et inde ex

magnatibus civitatis virum sapientem eiigebant rectorem

* Jerem. li, 7. —^ Gen. x, 10. — ' Dan. n, 02. —^" Ibid. — * Ibid. 09.

—" Gen. X, 2. —7 Dan. 11, 33. —» Ibid. 4- ~ ^ Ibid. 43.



320 S. JACOBI NISIBE-M

regni, ne, cum ponderaret eos doininus regni, inveniren-

tur deficienles, et auferretur ab eis regnum, quemadmo"

dum ablalum est regnum domus Nembrod, et Iraditum est

Medis insipientibus. Rex aulem qui creabatur, prolem prae-

cedentis regis occidebat, et haudquaquam invicem con-

jungebanlur. Itaque genus illud hominum pracsignatum

fuit in tesla mixla ferro, ut et discordia et crude^litas eo-

rum his signis indicaretur; quapropter qui rcx eligebatur,

revera innitebatur radicibus ferreis. Propheta autem prae-

dixit, quod in diebus regnorum illorum suscitabit Deus

» de coelis regnum, quod in aeternum non destruetur et non

j> transibit*, » quod est regnum regis Ghristi.

XI. Et paulo supra inquit : « Videbas ergo quod lapis

» unus abscindebatur sine manu hominis, et perculiebat

9 statuam super ferreos pedes, et deinde dejiciebat^. » Et

non dixit quod super caput percutiebat, neque super ma-

nus, pectus et brachia, ueqae super venlrem et foemora,

sed super pedes : nam ex tota statua pedes tantum et tibias

lapis adveniens invenit. Et in iis vero quae postea ibidem

subjiciuntur, nempe quod « una simul conterebantur et

» comniinuebantur ferrum, et oes, et argentum, el aurum,prtemonslratur regnum Cbristi, qui humiliat regnum quar-

tum, ac proinde totam statuam brevi tempore comminuit,

Statua totus mundus vocatus est, et caput Nabuchodonosor

rex : manus, et pectus, et brachia, rex Medorum et Per-

sarum; el venler, et foemora, rex Graecorum; et tibiae, et

pedes, regnum fdiorum Esoii. At lapis, qui perculiebat sta-

tuam et comminuebat, et a quo implcbatur omnis terra,

est regnum Ghristi regis, qui facit ut transeat regnum il-

iud, et ipse regnat in saecula saeculorum \

XII. Item audi de aha visione quatuor bestiarum quae

ascendebant de mari * ; et erant terribiles, una altera ter-

1 Dan. 11, 44. —2 ibid. 54. —5 Ibid. 35. —* Id. ?ii.



SI:RM0 V. DE BELLO. 5'2 1

ribIiior:ethaecformaspecierumquashabebant. «Prlmaquasi

» leo, et ala3 ejus velati aquilae. Et aspicicbam donec evulsae

» sunt aquihnae alaj ejus, et descendens slelit super pedes» suos, quasi super pedes hominis, et cor hominis dalum

» est ei *. » Secunda « simihs urso, et transiens slelit illa in

» parte una ; et tres costoe erant in ore ejus et in faucibus

» ejus ^. » Et tertia « quasi pardus; et erant ejus ala3 quatuor

» et capita quatuor^ » Et quarta « bestia terribilis, admirabi-

» lis, et forlior primis : denies ejus fcrrei, magni, et ungu-» lae a^neae : comedebat, comminuebat, et reliqua pedibus

» suis conculcabat\ »Mare magnum hic mundus est. Qua-

luor bestiae sunt quatuor regna qua) superius memorala sunt.

XIII. Prima bestia est rex Babyloniorum, qui assimila-

lus est leoni. Nam scripsit Jeremias : « Ovis oberrans Is •

» rael, leones disperserunt eum : primo coraedit eum rex

» Assyriorum ^ » Sed Babyloniorum rex rege Assyriorum

fortior faclus est, quem idcirco leonem vocavit Jeremias;

de quo et Daniel dicit : « Alae aquilae erant. » Sic enim scri-

ptum est de Nabuchodonosor, cum exlvisset in desertum

cum besliis : « Creverunt crines capillorum ejus sicut aqui-

» lae^ » Et sequitur in prophetia Danielis : « Vidi quoniam

» evulsae sunt aquilinae alae cjus : et descendens sletit super

» pedes ejus tanquam homo, et cor hominis dalum est ei ^»

Primo in visione statuae significatus est rex Bybyloniorum

in auro, quod preliosius est omni eo quod a^slimatur in

terra ; et in visione bestiarum significatus est in lcone, qui

forlior est omnibus bestiis; itidem significatus est in aqui-

la, quae prae omnibus avibus pernicitale praedita est. Quid-

quid scriplum est de eo, impletum est. Dicit de illo Do-minus : « Ego dedi jugum ferreum super collum genlium,

» et servient regi Babyloniorum septuaginla annis ^ Bestias

» Dan. vii,4. —2 Ibid. 5.~3Ibltl. 6. —^" Ibid. — 5 Jerem. r, 17. -,^ Dan, jv, 5o. —' Id. vji, 4. —^ Jer. xxvm, 14.

XXV. 2 j



22 8. JACCEI MSIBEM

» deserli, et aves coell dedi ei in servitutcrn*. » Cum faclus

esset iile rex instar aurel capitis, serviorunt ei honilnes

lanquam regi. Et cum egressus csset in deserlum, servie-runt ei bestine lanquam leoni. Et cum crevissent capilll

ejus, et facli essent quasi aquilac, aves servierunt ei tan-

quam aquiloe. Et cura elevatum esset cor ejus, et non ag-

novisset e ccelis esse sibi poleslatem, ablatum est jugum

lerreum e collo omnium hominum, et egressus est ille cum

bestiis, et pro corde regis dalum est el cor leonis. Et cumelevatus esset super bestias, ablalum est ab eo cor leonis,

et datum est el cor avis. Et cum crevissent alac ejus, et fac-

tSB essent quasi aquilai, et elevatus esset ille super aves,

aquilinae etlam alae subindc ei avulsag sunt. Sed cum agno-

vissct Aliissimum dominari super regna hominum, et cui

voluerit dare ea, tunc daium est ci cor sapiens, et coepit

bencdicere Deo, tanquam homo ^.

XIV. Bestia secunda « similis urso, qucTe stelit in nna

» parle^, » est regnum Medorum, et Pcrsarum, quod in

Oriente firrnatum stelit. « Et tres coslac in ore ejus, » sl-

quidem cornibus ventilabat aries conlra aquilonem, et me-

ridiem, et occidentem per tres ventos coeli; hcs tres ventos

tcnebat,et per hos cornibus ventilabat aries ad inslar Irium

costarum qui erant in ore ursi ; donec hircus occldeniij

percusslt arielcm, et evulsit coslas ab ore ejus. Bestia au-

tem terlia similis pardo : « Et crant quatuor alaj avis in

B laleribus ejus, et quatuor capita *. » Bestia tertia est Ale-

xander Macedo; quoniam erat vi et velocitate pracdltus,

quasi pardus. « Et quatuor alac, et quatuor capita besti.ne,

quia ilie regnum quatuor amicis suis divisit, ut post eum

rcgnarent. Ipse aulem cum in Asiam venisset, victo atque

occiso Dario, post eum Orientis imperium obtinuit. De bes-

lla autem quarta dicitur : « Terribilis, et adminibilis, et

i Jer. XXV, u. —̂Dan. iv,5i, 32, 55,34- —' M. vin, 4. —* Id. vii, 6.



SJiRMO V. DE BELLO. 0'20

» fortiorcst : comedebat et comminuebat, et reliqua pedi-

» bus suis conculcabat^ » Haec regnum filiorum Esaii sig-

nificat. Poslquam enim Alexander Magnus imperium Asiao

adeptus est, fundatum est regnum Gra^corum, quia Alexan-

der nalione Graecus erat ; et in eo visio terli^ bestias imple-

ta est, qiine vicit secundam; tertia vero beslia superala est a

quarta. Regnavit aulem Alexander duodecim annis : et de-

inceps fuerunt alii reges Graicorum. Nam post Alexandrum

septemdecim reges extiterunt; et anni sunt ducenti sexa-

ginla cx Seleuco Nicanorita usque ad Plolemaeum. Fuerunt

eliam ab Augusto Seleuciani reges viginti scptera, et anni

eorum sunt ducenli nonaginla tres. Dccem autem et octo

Severiani. Praeterea Propheta Daniol : « Gonsiderabam, t?i-

r>quil, decem cornua quae erant in capite bestiap^. » Decemcornua fuerunt decem regna illorum temporum. Et deinde

addit : « Gornu unum parvulam egrediebatur inter decem

» corjiua, et tria evulsa sunt a facie ejus ^ »

XV. Accepto enim confirmatoque sibi regno, Antiochus

subjecitsibi tria regna; et elevatus est conlra Sanctum ex-

celsum, et contra Hierusalem, et polluit locum sanctilatis,

el cessare fecit victimas et sacrificia per unam hebdoma-

*dam et dimidium hebdomadae, qua; sunt decem anni et di-

raidium. Et advocavit inlroduxitque meretrices in domumDomini, et ne Lex observarelur iiiipedivil; occidit et per-

didit homines justos, et dedit corpora eorum in escam

avibus coeli et bestiis terrie : et impletum est quod dixit

David : « Dcus, intraverunt genles in hacreditatem tuam,

» poUuerunt templum sanctum tuum, fecerunt llierusalem

» tanquam ruinam. Posuerunt morticina servorum luorum

» escas volalilibus coeli, et carnes sanclorum tuorum bestiis

» terrae. Effuderunt sanguinem eorum lanquam aquam in

» circuitu Hierusalem, et non erat qui speliret*. » Hoc au-* Dan. vri, 7. —2 |bid. 8, 20. —^ Jbi;l. _ ^ Psal. lxxviij, 1, 3,3.

21.



0'24 S. JACOBI MSiBEM

lcm implelum est, quando occisus est vir senex, et lumen

dierum, et seplera filii B. Samunae; quando Judas ejus-

que fralres cum suis liabilantibus in speluncis et in caver-nis terras, arma ceperunl. Per id lempus maximum bellum

ijessit cornu iilud contra sanclos, et praevaluit iu eos, et

verba blasphemiac locutus est contra Excelsum Anliochus

vir iniquus. Et mutavit lempora, el annos, et abrogavit foe-

dus Abrahac, et solvit sabbalum quielis, et praecepit Judaiis

ne circumciderenlur. Propterea Daniel dixit : « Pulabitur

» mutare tempora, subvertere Legem. Et traditum est in

» manus ejus usque ad leropora temporum, et dimidium

» lemporis ^: >/ hoc est, unam hebdomadam et dimidiam,

(juae sunt decem anni et dimidium. Et ilerum dicit : t Et

» ihroni positi sunl, et judicium sedit, ut potestas ejus au-

?. feralur, et conleratur, et dispereat usque in finem ^. »

Supervenerunt enim Autiocho terribiha judicia, judicia de

ccelo, et infirmatus est infirmitale pessima, foetenli et insa-

nabili' : nam adeo fcetidus factus est, ut nullus ei appro-

pinquaret. Yermes scaluriebaut et exibant ab co, et come-

debant carnes ejus, eo quod anxit et allhxit vilem ex Jacob.

Jlaque foelidae faclae sunt carnes ejus adhuc vivenlis, quia

foetere fecit morticina habitatorum JJierusalem, et jacere

insepulta. Et ideo coutaminatus cst in seipso, quia pol-

hiit sanctuarium Dei. Oravit ille, et non est exaudilus, quia

non audivit ipse gerailura sanctorum quos occidit. Scripsit

epistolas, et misit ad Judaeos, et vocavit eos amicos ; et non

est misertus ei Deus, sed diris doloribus cruciatus interiit.

XVI. Ilem dicitur : « Acceperunt regnum Sancti Ex-

» celsi^ » At quid hac de re dicemus? Numquid lilii Israel

acceperunt rcgnum Altissimi? absit; vel cum illo populo

venturus est in nubibus coeli? sed mujto ab hinc tcmpore

Deus recessit ab eis. Dicit enim de ipsis Jeremias: «

Argen-1 D.nn. VTi, 25. —^jIj.q, 26.-^2 Mach. ix, 5 ct seqq. —

* Dan, vi/, 18.



SEIIMO V. DE BELLO. 62i)

» lum reprobura et spretum vocavl eos, qula Deus projecit

» et sprevit IIlos. » Et iterum dlcit : « Non ullra-adjlclam

» resplcere eos *. » Et Isaias inqult : « Recedite, exlte, et

» pollutum Illic nolile tangere ^ » E diverso de sanctis Al-

tisslmi sic alt : « In saecula saeculorum haeredilabunt reg-

» num^ » Illi aulem paululum quieverunt a solvendis rc-

gum et principum tributis post mortem Anllochi, donec

peraclae et impletae sunt sexaginta duo hebdomades. Tumvero venit Filius hominls nd eos liberandos, et illl eum nonreceperunt; venlt ut acciperet ab els fructum, et el non

dederunt, quia vlnea eorum fult ex vinea Sodomorum et ex

planta Gomorrhaeorum. Vlnea, ferens splnas, plcna fuit

dumelis. Vinum eorum foctum est acelum, et fructus eo^

rum fel. Non polerat spina fierl mollis, neqne ax:etum re-

dire in naturam vini, neque fel convertl Innaturam mellis.

Anticipavit judiclum Deus per Isalam, et sodere feclt ad-

versus eos judices viros Judaeos*, quia Ipse plantavit in eis

vineam electam novam, muris et turri custodltam^ Judi-

ces autem iidem ipsi sunt qui factl sunt sedere super sedes

duodecim, ut judicent duodecim trlbus IsraeP. Et Ita dicit

ad Judices : « Judlcate Inter me, et inter vlneam meam.

» Quld ultra, inqult, debebam facere vlneaemeae, o virl ju-

» dlces, et non feci el' ? » Quonlam ecce planlavi eos novam

plantara electara, et facti sunt mihl tanquam vinea extra-

nea; sepivi eam el munlvl muris, hoc est, coelorum vigl-

llbus; erexi lurrlm, nempe templum sanctilalls; torcular

extruxi, lavacrum sacerdotum; et immlsi super illam plu-

viam, id est verba Prophelarum ; pastinavi, el excidi eam

ex operibus Amorrhaeorum; sleti, et expectavi ut tempus

advenlret, et ferret mihi uvam iustitiae; venit et attulit spi-

* Jer. vr, 00. —2 Isai. lii, ii. —^ Dan. vii, 18. —'* Isai. v, 5. —5 Ibitl.

2. —^ Malth. XIX, 28. Luc. xxii, oo. —'^

Isai. v, 4.



326 S. JACODI NISIBENI

nam et trlbutum, peccata et inlquiiates : sleti, et expectavi

ut invenirentur in ea justitiae, et inventa est iniquitas : ex-

pectavi vocem Kquitatis, et factus est in ea clamor injusti-

liae. Sed audite, viri judices, quid faciam ego vineae meae.

Destruam muniliones, et faciam ut ab exercitu conculce-

lur : subverlam turrim ejus, et erlt in direplionem : ponam

vineam meam desertam, non amplius pulabitur, et non pur-

gabilur, et non fodietur : germinabit et multiplicabitur in

ea spina tanquam in terra incuUa : mandabo nubibus meisne pluaut super eam imbrem : recedent virtutes coelorum,

quae sunt munimenta vineae : subvertetur turris, hoc est

locus eorum refugii : deslruetur fossa, nempe lorcular pur-

gallonis peccatorum ipsorum. Dum erat vitis sine macula,

nequcquam fuit materiaad opus idonea : nunc autem cumfacta sit pabulum ignis, et deserta, quomodo inserviet in

malerlam operls? ambos ramos ignis consumpsit, et me-

dlum deslruclum est *. Duo rami duo regna sunt, ct me-

dium eorum, Jerusalem. Missl sunt ad eos a dooiino vineae

servi multi, et occiderunt eos, ct nullum fruclum dederunt

ilbs ut ad domiuum ferrent. Post servos missus est filius

dilectus, ut acciperet ab eis fruclum : ilii comprchende-

runt eum, et traxerunt extra vineam, cxcisoque ramo ex

dumetis Tineae, in eo illius manus infixerunt : csurivit ille,

et peliit ab els cibum, et dederunt ei fel ex fruclu vineae;

sitivit, cl dederunt ei acelum, et nolult blbere : et fecc-

runt coronam ex spinis vineae, et posuerunt in capile filii

domini vincae. Ex eo tempore, quia vlnea praebuit hujus-

mcdi fructum, evulsit et projecit eam dominus suus in ig-

nem,et plantavit in ea vltes frucllferas, quae dant fructum

el laelificant agricolam. Vinea Chrlslus, et Pater ejus agri-

cola; vills aulem, qui bibunt ex callce ejus. Porro aila vi-

*

Erech. xv, 4.



SERMO V. I)li BELLO. 02

nea plantata est pro vlnea illa, et in primo adventu suo

regnum dedit filiis Esaii : et fdii Esaii servant regnum ei

qui ipsis dedit.XVII. Ilaque regnum saeculorum haeredilat populus san-

ctus, qui loco et vice primi populi electus est. a Provocavit

» illos in eo qui non estpopulus, et in genle stulta irrilavit

» illos*. T> Et liberavit populum suum sanclum peculiarem.

Nam omne quod foederatum est cum Deo, cxemplum est a

Iribulis regum el principum. Quamvis aliquis idololatra et

ex genlibus servus sit, eadem hora qua accedit ad foedus

Dei, lit liber. Contra iiii permanent in servilule servientcs

inler genles. At vero de sanctis sic ait : « Haeredilabunt

» regnum quod sub coelo est^ : » si aulem de illis haec dicla

sunl, quare serviunt inter genles ? quod si responderint :

Nondum factum, sed fiet : cccc regnum quod accipit Fi-

lius hominis, coeli et lcrrae regnum est. Jam scripti sunt

fdii regni, et acce])erunt ejus pignus in hoc mundo : alque

ideo interea nequaquam se alicui subdere vult exercilus

Regis qui venturus est, et regnum suum reccplurus, sed

servat deposilum ejus cum honore, ne, cum venerit qui

abrogat regna, veniat super illos cum ira. Nam quando ve-

nerit is cujus est rcgnum, in secundo advenlu suo, assu-

met sibi quod dedit, et erit ipse rex in saecula saeculorum.

XVill. Antea dedit coronam et regnum filiis Jacob, et

subjecit eis filios Esaii, siculi et dixit Isaac ad Esaii : « Fra-

» tri luo servies ^ » Et cum non bene egissent in regno illo,

abslulit illud a fdiis Jacob, et dedit filiis Esaii, donec ille

veniat cujusest regnum, et reddant deposilum ei qui ipsis

tradidit, et non amplius ei obsi^tanl ; sed oblemperabit cus-

tos regni ei cui obediunt omnia. Proplerea regnum hoc fi-

liorum Esaii non tradetur in manus fortiter aggregati exer-

citus, qui vult exire superillud; quia regnum Datori suo

* Deul. XXXII, 21. — !i Dan. vn, i3, 22, 27. —^ Gen. xxvji, 4o.



^28'

s. JACOBI NISIBENI

servalur. Qaod aulem scripsi tibi, charissime, regnum fiHo-

rum Esaii Datori suo servari, noli hac de redubius haerere :

nam vinci nequit illud regnum ; vir enlra fortis, cui nomenest Jesus, venit in exercitum, et totus Piegls exercitus ar-

ma ejus habet. Considera enim, expende et vide quoniam

et in illa descriptione universi orbis cum eis ipse descrlptus

est*. Et nomen quod scrlptum est in descrlplione universi

orbis, fit ipsis in adjulorium : et signa et prodlgia ejus valde

muha sunt in r^glone illorum, et ipsi induti sunt armisejus, et non superabuntur in bello. Quod si dixeris mihi

Quare lempore regum qui antea fuerunt vicla est aliquando

Leslia, et superata PMagnales et reges qui erant tunc tem-

poris in regno fdiorum Esaii, noluerunt accipere secum in

bello virum qui descriptus fult cum els in illa descriplione

universi orbis : propterea cessit bestla paululum; sed ne-

quaquam interfecta est,

XIX. At, quod dixi tibi, charisslme, de iis quae scripta

sunt in Daniele, haudquaquam totum est, ncque exhausta

suntomnia. Quare si quls dc his quasstionem aliquam mo-

verit, slc illi respondebis : Non sunt obsignala verba haec.

Nam verba Dei neque exhauriuntur, neque fine et mensura

aliqua obsignantur. At menti hominum si licet aliquid pro-

ferrc, ad suum usque llmitem se extendere potest, nec

iiltra progredi, quia fieri non potest ut allquid insuper ad-

dat, vel mlnuat. Magnltudo Dei sinc numero et sine men-

sura est. Si accipias aquam a mari, nihil apparet deficere;

et si tollas granum unum ex arena, numerus ejus non mi-

nuitur ; ct si volueris numerare astra co&li, nequibls nume-

rum eorum colllgere; et si ex igne ignem accendas, nihil

ei detrahis. Si acceperis spiritum Christi, nequaquam Chri-

slo aliquid deerit; si Christus habitet in te, haudquaquam

ille in leconcIudilm\ Si ingrediatur radius pcr

fenestras

* Lur, II, I, 2.



SERMO V. DK IJJiLLO. 029

domus tuag, nequaquam totus sol ad te advenit. llaec au-

tem omnia, quoe tibi exposui, verho ejus firmata sunt; il-

lud insuper tibi notum sit, quod nemo unquam verbum Dei

comprehendet universum,ejusque mensuram conlinehit et

complecletur. Propterea neuliquam pro his pertinax ob-

stileris, et dices ita esse, et nequaquam aliter; sed a mehaec accipies, ut ea doceas fratres nostros cum convenerint.

Non audies eum qui deridet verba fratrum suorum; et

quamvis dixerit sua esse sapienliora, lamen noliaudire ser-

mones ejus. Quod autem scripsi tibi de isto exercitu qui in

bellum descendit, non ita tibi significavi, quasi aliquld re-

velatum mihi fuerit; sed atlende quod positum est in prin-

cipio epistolae, nempe quod omnis qui se exaltavit humi-

liatus est. Itaque si exeat exercitus, et vincat, hoc scito,

quod admonitio Dei sit; et insuper quod, etiamsi vincat,

tamen justo Dei judicio condemnabitur. Demum illud libi

notum sit, quod bestia tempore suo vulnerabitur. Tu au-

tsm interea, fraler, feslina, ilerum dico, feslina peterc mi-

sericordiam, ut Cat aedificalio et pax super populo Dei.



.1)00 .*. JACOKI MSlBi:M

SERMO SEXTUS.

DE DEVOTIS.

I. Verum est verbum hoc, quod dico, et omni acceptione

dignum; oporlet expergisci hoc tempore a somno, et ele-

vare cor noslrum super brachia noslra ad Dcum in coelis,

ne forte repente veniat Palerfamilias, et, cum vcnerit, non

inveniat nos vigilanles. Observemus tempus Sponsi, ut in-

grediamurcum eo in ihaiamum; prgeparemus olcum lam-

padiLus noslris, ut occurramus ei in lcetitia; pratparemus

vialicum mansionibus nostris in angusla et arcta via; exua-

mus nos veslimenlis immundis, ut induamur vesle nupliali.

Negotieniur talenlum fjuod accepimus, ut vocemur servi

boni et fideles. Frequenler oremus, ut transeamus loca

pavoris et limorls; mundcmus corda noslra ab iniqnilate,

ut videamus Excelsum in gloria sua. Simus misericordes,

sicut et scriplum est*, ul misereatur noslri Deus. Slt pax

inter nos, ut voccmur fralres Christi. Esuriamus jusliliam,

ut saturemur in mensa Piegni. Simus sal vejilalis, ne effi-

ciamur esca Scrpentis. Expurgemus semina nostra a spinis,

ut pro uno cenlenos fructus reddamus. Collocemus aDdifi-

cium noslrum super firmam pelram, ne commovealur a

fluclibus et a venlis. Simus vasa utlha Domino noslro;

quacslum faciamus in omnibus quoe nobis dala sunt, et ven-

damus possessiones noslras, ut emanus margarilara Chri-

stum, et ditemur. Reponamus ihcsauros noslros in coelo,

ut cum iverimus, aperiatur nobis et loelemur. \isilemus

Dominum in infirmis, ut vocet nos, et staluat o dextris

1 Luc. VI, 56.



SERMO Vr. DK DEVOTIS. 35

8uis. Odio prosequamur corpora nostra, et diligamus Ghri-

stum, sicut et ille dilexit nos, et traditus est pro nobis. Ilo-

norificemus Spiritum Christi, ut gratiam recipiamus ab eo.

Simus extranei, et aheni ab hoc mundo, sicut ct Ghristus

non erat ex eo. Simus mites et humiles, ut possideamus

terram vilae. Simus semper in ministerio ejus, ut ministret

nobis in tabernaculo illo sanctilalis. Oremus ad eum cumsanclitate, ut preces nostrac intrcnt anle majestatem Divi-

nilatis.Siuius participes passionis

ejus, ut etper

resurrec-

lionemejus vivamus. Accipiamus signa ejus in corporibus

nostris, ut a lerribili ira furoris eripiamur.

II. Quando spiritus tenebrarum appropinqual sanctis,

illi efliciuntur lux; et quando velociter instar jacuH volat

sicut serpens supcr eos, ilH efliciuntur sal, ut nuUum eorum

comedere possit. Et si appareat eis ad instar aspidis et ba-sihsci, iUi efliciuntur similes pueris. Et si ingrediatur ad

eos per concu])iscentiam escarum, vincunt eum jejunlis,

exemplo Salvatoris noslri, Et si velit pugnare cum eis con-

cupiscenlia oculorum, elevaut oculos suos in excelsa coelo-

rum. Et si velit dolis ac fallaciis eis noccre, illi aures suas ei

occludunt. El si aperla pugna velit eos aggredi, induuntur

armis, et ei resistunt. Et si in somnis vult illis supervenire,

expergiscuntur, vigilant, benedicunt, et orant. Si aulem

per opes et divilias lenlat eos, iili eas distribuunt pauperi-

bus. Si vero dulcescit illis, eum non guslant, quia amarus

esse dignoscitur. Si demum libidine allicit eos, soh seor-

sum habilant, et non concupiscunt quae hic sunt.

III. Ingressus est fallaciis muliebribus ad Adam, et de-

ceptus est in innocentia sua. Venit ad Joseph per ejus do-

minam, et Joseph agnovit maliliam fraudulentiae ejus, et

noluit ei aures pracbere. Per mulierem pugnavit cum Sam-sone, donec abstulit ab eo devotionem. Primogenitus erat

Ruben omnium fratrum suorum, et per uxorem patris sul



352 S. JACOBl MSIlJlilHI

valnus ei intulit. Aaron erat pontifex magnus Domus Is-

rael, et propler Mariam ejus sororem oblreclavit et aemu-

lalus est Moysi. Missus est Moyses ut educeret populum atcrra ^gyplicrum, et accepit secum admonitricem ma!o-

rum, et profcctus est : occurrit Dominus Moysi, et voluit

occidere eum, qui, advocala uxore, reverli eam fecit in

Madian*. Yicit David in omni Lello quod gessit, sed per fi-

liam Evae inusla est ei macuia. Decorus erat Amnon el pul-

cher aspeclu, sed alligavit eum concupiscentia sororis suse,

et occisus est ab Absalon. Exaltalus et magnificatus est Sa-

lomon super omnes reges, sed in diebus senectutis sua& uxo-

res subverterunt cor ejus. Per Jezabel filiam Elhbaal mul-

liplicaiae sunt iniquitates Achab ^. Quando Satan tenlavit

Job per filios et possessiones, non potuit eum superare :

abiit, et sumpsit arma sua % nempe filiam Evae, qua sup-

plantavit Adam ; aggressus est eum, et ait per os foeminoe :

« Blasphema Deum^ : » sed ille aspernatus est consiiium

ejus. Rex Asa abominatus est execrabiles ritus, cum per

malrem ipsius Satan voluit eum decipere : nam Asa agno-

vit ejus fraudem^ et matrem e regi.ne majestatis gradu de-

jecit, et idola cullus sui concidit ^ Major erat Joannes om-

iiibus Prophelis, et occidit eum Herodes postquam sallavit

Herodiadis filia. Ecce dives erat Aman secundus a reore,

et consilio uxoris suae pcrdere Judaeos voluit. Princeps Iri-

Lus erat Zamri de stirpe Simeon, et subverlit eura Chosbi

filia regum Madian. Pro una muliere ceciderunt de Israel

viginli quatuor miliia una die.

IV. Propterea, fratres, omnis vir devotus et sanctus di-

ligit solitariam vitam. Si aulem velit mulier fidelis sicut

ipse habitare cum eo, expedit ei potius ut manifeste uxo-

rem accipiat, quam uri per concupiscentiam. Et mulierem

* Exod. XVIII, ?.. —23 Rpg. xvr, 01. —' Job, 1. —Mtl. 1 1, y. —^ 3 ncg.XV, II. — ^ Il)i(l. i3.



SliRMO VI. Dt DEVOTIS. ^J,-)

item decel, si a solilario nou separclur, ut palain viro nu-

bat. Caiterum mulierem cum muliere decet habitare, et

virum cum viro convenit esse. Et cum viro qui vult se ser-

vare in castitate ct sanclilate, uxor ejus non habitet, ne

rcvertatur iterum in idem, et adultcrina ibrnicatio ei im-

putetur. Gonsilium hoc itaque decorum et bonum est,

quod ego do mihi et vobis, charissimi, sohtarios, et eos

qui non accipiunt uxores, et virgines, qua3 non nubunt vi-

ris, et illos qui dilexerunt sanclilatem, quod certe pul-chrum et decorum est, quamvis humunitas acgre patiatur,

convenit solos habitare ; sicut et scripsit Jeremias prophe-

ta : tf Beatus homo qui acceperit jugum tuum ab adoles-

» centia sua, et sedebit solitarius, et tacebit, quoniam sus-

» cepit in se jugura tuum\ » Oportet igltur diligenter

curare ut qui accipit jugum Ghristi, illud in sanctitate

servet.

V. Nam scriptum est, charisslme, de Moyse, quod ex

quo apparuit ei Sanclus, dilexit et ipse sanclilatem; et ex

eo tempore quo sanctificatus est, uxor ejus non amplius ei

ministravit. Sed scriptum est quod Josue fdius Nave minis-

ter et serviens erat Moysi a juventute sua ^» Et similiter de

Jcsue scriptum est, quod ex tabernaculo non discedebat ^

Manus autem mulieris ministrabat non in tenLorio horae,

quia non permittebat Lex mulieres teatorium horai ingre-

di ; sed quando veniebant ad orandum, in ostio tabernaculi

orabant, et deinde recedebant, Et sacerdotibus prajceplum

fuit ut tempore minislerii sui uxores suas non cognosce-

renl. De Elia scriptum est, quod aliquando habitabat in

monte Garmeli, et aliquando in convalle Gariath^ et minis-

trabat ei discipulus ; quia vero cor ejus erat in ccelo, vola-

tilia cceh ferebant ad eum cibum. Et quia similis factus est

vigilibus coelorum, illi attulerunt ad eum panem et aquam,' Jer. 111, ">.-. —2 Dent. i, 58. —^ Exod. xxxin, 1 1. —* 5 lU^g. xix, 21.



334 '• JACOBI NISIBENI

quando fuglit a facie Jezabel. Et demum quia omnem cu-

ram et cogltalionem suam posuit in ccelo, igneo curru in

coelum raptus cst, et illic fuit habilatlo ejus usque in sae-

culum. Elisceus aulem ambulavit, vesligia persequens ma-gislri sui, et in coenaculo mulieris Sunaniilidis habilabal,

et disclpulus cjus minislrabat ipsi. Sic dixit mulier Sunami-

lis : « Prophcta Dci sanctus est, et Iransit per nos frequcn-

» ter; sicut decet sanclitalem ejus, facianius ei ccenaculuin

» unum, et necessaria minislerii in eo'. » Sed qua^nam ne-

cessaria Elisaeo erant in coenaculo illo ad ejus ministerium ?

lectus dunlaxat, et mensa, et sclla, et candelabrum. Quid

pra^terea de Joanne dicam ? qui neque inter homines ver-

satus perfccte servavit virginltalem, et recepit spiritum

Ellae. Beatus vero Aposlolus dicit de se et dc Barnaba :

Numquid non habemus poleslatem manducandi et biben-

di,et mtdleres circumducendi nobiscum^? diclt aulem, sed

non facit, quia neque convenit neque decct.

VI. Notum quldem, fratres, ct compcrtum nobis esl,

quod a principio per mulierem apertus est aditus Hosti ad-

versus honiines, et usque in fiuem p3r eam insidias moliri

nunquam desinet. Ea est armatura Diaboli, et per eam pu-

gnat conlra eos qui concupiscenlias suas morlificant : et

pcr eam jugiter cantavlt ; nam ipsa quidem fuit iilius lyra a

prima die. Peream posila est malediclio Legis, et per eam

patefactus est aditus morli : dolorlbus enim parit filios, et

tradit morli. Et propler eam maledicta cst terra, ut ger-

minjjret spinas et tribulos : sed posleaquam vcnit B. Maria,

evulsa3 sunt spinae et sublalus est labor. Maledicta quidem

fuit ficulnea, et humus cfTccla est stcrilis ut sal : scd male-

dictlones confixae sunt in ligno Crucis; mucro gladii abla-

tus est a facie arboris vilae. Paradisus annuntialus est elec-

lis : virglnes et sancti dant fructum. Arbor vilne dala est in

* 4 R*^g- 'V,f),

10. —2 , Qor. IX.



SF.RMO VI. DE DEVOTIS. 535

cibum fidellbus et voluntalem Dei facienlibus osllum aper-

tum est. Exiit fons, et rericil silienles; inslructa est mensa;

nupliac paralac sunl; mixtus est calix salutis. Parata est l?e-

iitia, prope est sponsus ad discumbendum. Apostoli invi-

taverunt; vocali sunt mulli. Electi, proeparale vosmetip-

sos; lux qua3 orta est jucunda et pnlchra est; veslis qUcC

non consumitur in promptu est ; clamor appropinquat

sepulcra aperiuntur, mortui per soecula et humo obruti

resurgunt, et vivi exultanles obviam eunt Regl. Muhitudoconvenit; lubai sonus convalescit dicenlis : « Surgile : »

urgent vigiles coilorum, et inslanl. Thronus judicii collo-

calus est; qui laboravit exultat; qui infirmatus est timet :

impius judicium i'ef(igil; pueri, qui sunt a dexteris, IcTlan-

tur ; et qui sunt a sinislris, flent et lugent. Qui sunt in luce

exultant, et qui sunt in tenebris gemunt, rcfrigerlumque

pelunt linguis suis. Assentaliones et bljndiliae praetereunt,

et verilas regnat; pGenilentiaj non est amplius locus in hoc

mundo; hiems propinquavit,.Tstas Iransiit; sabbalum quie-

lis advenit, labor cessat; nox Iransil, lux regnat, et aculei

mortis conleruntur, et in vitam immcrguntur : qui fuit pro-

bus laetatur, oxultat, et benedicit; qai non acceperunt

uxores, vigiles coelorum eis ministrant; qui jejunaverunt,

in sanclilale Allissimi quiescunt.

Yll. Omnes solitarios, hoc cst ascetas laetificat Unlgeni-

lus, qui est in sinu Patris sui : non est illic mas nec foemi-

na, nec scrvus nec liber ; sed omnes sunt filii AUissimi; et

omnes virgines sanctae quoe spoponderunt seipsas Ghristo,

illic accendunt lampades suas, et cum Sponso inlrant in

ihalamum ejus. Omnes quoe perseverant in deponsalione

Christi, ese procul sunt a maledictionibus Lcgis, et absunt

a poena punitiouis fdiarum Evse : non nubunt, ne accipiant

maledictiones, et sint in doloribus; et nihili aestimant mor-

lem, quia fdios non relinquunt, et pro viro mortali habent



556 S. JACOJJI MSIBEM

sponsum Chrislum, qui eis, quia non generant filios, dat

nomen quod esl noraine matris filiorum et filiarum prae-

stantius. Et pro lamentationibus fdiarum Evae, canunt can-

tus spiriluales coelestis Sponsi. Nuptiae filiarum Evae du-

rant seplem dies; at harum Sponsus manet in aeternum.

Ornatus filiarum Evne ex panno, qui consumitur et cor-

rumpitur; vestis autem earum in aeternum permanet. Spe-

cies fillarum Evse senio vitiatur et marcescit; species aulem

illarum in tempore resurrectionis renovalur. virgincs,

quae spopondistis vosmelipsas Ghristo, cum aliquis ex Legis

doctoribus, qui votum habent, dixerit alicui ex vobis : Per-

mitte ut habilem tecum, ut tu ministres mihi ; sic ei re-

spondebis : Yiro Piegi despondata sum et ei ministio. Iras-

cetur mihi, et scribet mihi htteras repudii, et ejiciet me a

domo sua. Et dum petis tu honorari a me, et cuin ego ho-

norata fuero a le, mognum ulique ahquod malum super-

veniet mihi et tibi. Noli ponere ignem in sinu tuo, n«3 com-

buratur vestis isla quam paravit Sponsus illis quae intrant

ad ejus nuplias; sed eslo tu solus, et para thesaurum ; et

ego sola maneo, et paro mihi oleum, ut inlrem cum pru-

dcnlibus, et non exclusa maneam extra cum fatuis virgi-

nibus.

VIII. Audi tu, charissime, jam ego tibi ostendam quid vi-

ros votum habentes, virgines et sanctos deceat. Ante omnia

opus est homini cui jugijm Domini impositum est, ut fidem

suam firmam servet, sicut et scripsi tibi in prima epistola

mea ; praclerea, nt propensus sit ad jejunia et ad preces, et

ardeat in dilectione Christi, et ut sit mansuetus, et pacillcus,

et humilis, et sit aflabilis in sermonibus, et ut habeat men-

tem puram erga omnem hominem, et considerate proferat

verba sua,et claudat os suum ne loquatur verba inania, sed

amoveat a se immoderaios risus et cachinnos, ornatusque

veslium abhorreat; minime autem ei convenit colli2;cre ct



SERArO Vr. DE DEVOTIS. SS^

crispare capillos, ungi unguentis suavibus, discumbere in

nupliis, iiidui veslibus pretiosis, indulgere vino. Insuper ar-

ceat a se omnem mentis arrogantiam, sibique interdictum

sciat aspicere sponsos coniptos et ornatos, et indui vestibus

mollibus ad oslentationem. Necessarium quoque est ut re-

moveat a se linguam fraudulontam, et exuat omHem invi-

diam et contenlionem, abjlciatque a se labia dolosa. Imo

expeilit ei ut verLa quae alicubi de homine absente dicun-

tur, non audiat, nullamque eis fidem prius adhibeat quamexaminaverll, ne peccet, Scurrilitas turpls macula est, et

omnlno eam mente concipere non licet. Nunquam det mu-

tuum eo animo ut acclpiat mercedem coutrahatque usu-

ram; sed odio habeat avaritiam. Injnriam sustineat potlus

quam faclat. Submoveat a se hypocrisim, et verba jocosa

non proferat : non conlemnat hominem ad poenitentiam

redeuntem; et non derideat fratrem suum jejunantem, et

eum qui non polest jejunare non confundat : ubi auditus

est, arguat ; ubi autem non audltur, honorem suum nove-

rit. Hora qua excipiuntur ejus verba, Io(juatur; quando

autem secus, in silentio maneat. Nunquam de genere ac

stirpe sua honorem sibi arrogans, laudet seipsum. Ei qui

timet Deum revelet secreta sua, ab homine autem malo

custodiat seipsum. Neminem laedat, neque etiam inimicum

suum; sed enixe curet ut penitus non sit ei aliquis exosus.

Cum aemulatur alterum in bono, ipse etiam atque etiam

crescat inbonitate, ne propter aemulationem detrimentum

incurrat. Si opes habet, tribuat pauperibus, et laetetur : si

autem non habet, non contristetur. Cum homine oblo-

quente non loquatur, neque cum viro calumniante confa-

bulelur, ne detraclionibus seipsum involvat. Et viro blas-

phemanti non se adjungat, ne Dominus per ipsum blas-

phemetur. Abslineat se a maledicentia, et proximo nonXXV. '

2 2



'^38 S. JACOBI MSIBEM

aduletur. Haec omiiia decent solitarios qui suscipiunt ju-

gum coelesle et fiunt discipuli Christi, ut Magistro suo as-

similentur.

IX. Accipiamus nos exeraplum, charissime, a Vivifica-

lore nostro : dives erat, et pauperem se eflecit; excelsus

erat, et humiliavit majestatem suam. Nam qui habitabat in

excelsis, non erat ei locus ubi caput suum reclinaret; et

qui venturus est in nubibus, sedens super pullum ingres-

sus est Hierusalem; et qui erat Dcus ct FiUus Dei, formam

servi assumpsit; et qui erat requies laborantibus, ipse de-

lassatus est labore itineris; et qui erat fons et reficiebat

sitienles, sitivit et peiiit aquam ad bibendum; et qui erat

pleniludo et saliavit esuriem nostram, ipse esurivit, quaudo

exivit in desertum ut tentaretur; et qui erat vigil et non

dormiebat, dormivitet sopitus est in navi et

inler fluctusmaris ; et cui ministrabatur in tabcrnaculo Patris sui, ipsi

minislraverunt manus hominum; et cujus manus curabant

et sanabant omnes infirmos, clavis transfixae sunt; et qui ex

ore suo bona proferebat, datum est ei fel in escam; et qui

nulH nocuit et neminem ofTendit, passus est flagelia et sus-

tinuit opprobria; et qui erat vivificator oranium mortuo-rum, tradidit semetipsum in mortem crucis. Omne hu-

militalis exemplum exhibuit Yivificalor noster in se ipso;

humiliemus itaque nosmetipsos, fratres. Dominus noster

cum venit, humana nostra conditione longe superior erat,

et tamen ambulavit hic in nostra natura : stemus nos, et

maneamus in humihtate naturae nostrae, ut in die relribu-

tionis faciat nos conôrtes naturae suae.

X. Accepit a nobis Dominus noster pignus, et abiit, et

refiquit nobis pignus de suo, et elevatus est. Ille qui non

indigebat, propter indigenliam nostram factus est indigens.

Quod nostrum est ilHus erat ab initio; quod autem erat



SERMO YI. DE DEVOTIS. 50C)

illius quis nobis daret? Firmum est quidquid promisit : « In

» loco, aity ubi ego ero, et vos eritis *. » Illud quod a nobis

accepit, cum honore et gloria est apud ipsum; el suum,

quod accepimus, dignum est ut honoretur et glorificetur.

Nostrum in honore est apud eum, quasi non in nostra na-

tura; id quod ejus cst honoremus in natura personae suae :

si honoraverimus, non auferet, et accipiet a nobis quod de-

dit nobis; sed si contemnemus pignus ejus, auferet, et ac-

cipiet illud quod suum est, et privabit nos etiam eo quodpromisit nobis. Nutriamus Regem Filium, qui est apud

nos; quoniam pignus pro eo accepit a nobis. Qui in ho-

nore habet Regem Filium, a Rege multos accipit princlpa-

lus. Noslrum, quod est apud eum, cum multo honore se-

det; corona enim redlmivit, et sedere fccit a dextris Regis.

Al nos, qui sumus paupcres, quid faclemus Regls Filio, qui

ost apud nos P nullius rei nostraj indiget. Sed paremus ei

lempla nostra, ut cum consummata fuerint tempora, et

abiveritad Patrem suum, non queratur de nobis quod de-

honoravlmus eum. Quando venlt ille ad nos, non erat quid-

piam ejus ex isto noslro; neque quidpiam nostri erat ex

illo suo, quamvis ambse naturae essent reipsa ejus et Patris

sui. Tempore quo annuntiabat Gabriel beatae Marioe quae

genuit eum, Verbum, quod in excelsis erat, descendit, et

venit; et Verbum caro factum est, et requlevit in nobls;

postea abiit, et redivit ad eum qui miserat ipsum. Accepit,

et tulit secum quidquid inde non attulerat; slcut Aposto-

lus dicit : « Eduxit, et fecit nos sedere secum in coelesti-

)) bus^. 1) Et cum profeclus esset ad Patrem, misit ad nos

Spiritum suum, et dlcit nobis : « Vobiscum sum usque ad

)) consummallonem saeculi^ » Ghrlstus sedet a dextris Pa-

tris sui, et simul Ghristus habitat in hominlbus; sufFicIens

est supra et infra saplentia Patris,et habitat in multis. Unus

* Joan. XII, 26. —2 Ephes. u, 6. —^ Matlh. xxvui, 20.

22.



54o S. JACOBI KISinEKI

quidem est, et tamen cum omnes de eo accipiant, non mi-

nuitur; sicut et scrlptum est: « Partiar eum inter multos*.»

Quamvis iiiter multos divisus sit, tamen a dextris Patris

sui sedct, et dum a dextris Palris sui sedet, etiam in nobis

est, et nos in ipso ; sicut et dlxil : « Vos in me estis, et ego

» in vobis sum^ : » et in alio loco dicil : o Ego et Paler

» unum sumus^ »

XI. Quod si aliquis, qui ha?c cogitatione assequi et men-

tecomplecti

nequit,adversatus

fuerit,dicens

:

Cum unussit Chrlstus, et unus sit Paler, quomodo Christus habitat

ejusque Pater in homiuibus lidehbus? et quomodo homi-

nes justi fiunt templa I>ei, et Deus habilat in eis? Si is-

tud ita est ut ad singulos fideles singuli Chrisli advenlant,

et Deus qui est in Christo ; ergo dii multi sunt, et Chrisli

innumerabiles. Audi tu, charissime, quomodo respondereoporteat. Qui ita loquitur, ex iis quae videntur haec intelli-

gat. Nam nemo est qui ignoret quod sol in coelo fixus est,

et radii ejus per lerrarum orbem disperguntur, multasque

inlranl per porlas et per fenestras domorum : et quocum-

que pervenit ahquis ex radlis solis, quamvis palmo minor

sit, vocatur ille radius sol ; et cum in muUa loca sol radios

effundat, radii illi omnes vocanlur soles : et lamen sol totus

in ccelo est. Quce cum ita sint, num vero soles multi erunl?

Similiter et aquoe maris ingentes sunt; si autera parlem

ahquam, vel minimam, ex eis accipias, pars lamen iila vo-

catur aqua marls; et cum partilus eam fueris in millia

vasa, eodem nomine aqua marls vocatur. Et cum accen-

deris ignem per multa loca, et unde acclpis et accendis

non deficit, et uno eodemque noraine ignis vocatur; nec

quia per plura loca dislribuis, in multa nomina transit. Et

cum acceperis pulverem ex terra, et projecerls per multa

loca, pulvis non deficit, neque tu mullis cum nominibus

* Joan. I, 16. —2 lclem, xiv, ao. —^ Ibid. 1 1.



SliRMO VI. UE IJEVOTIS. 54

vocas. Sic Deus et Christus, cum sint unum, in multis ho-

niinibus habilant, et simul ipsi tolaliler in coelis sunt, ni-

hilque eis deirahitur. Nam sicut sol in cibIo nulio modo de-

ficit duni virtus ejus in lerra versatur, quanto magis virtus

Dei ita eril! quoniam et sol virtute ejus creatus est. Item,

charissime, in mentem tuam revoca quod scriptum est : cumgravarelur ]\Ioyscs sohis castra duccre, ait ci Dominus :

« Ecce accipio de spirilu isto qui tecum est, et immitto in

» septuoginla viros senes *. » Et accepit de spiritu Moysis, et

repleti sunt eo sepluaginla viri ; et Moysi nihil defecit, nec

visum est ahquid ex ejus spiritu sumptum fuisse. Et beatus

Apostolus dicit : « Distribuit Deus de spiritu Cliristi, et im-

» misit in Prophelas; et nuUum passus est Christus delri-

» mentum^ : » non enim ad mensuram aHquam dedit ei

spirilum Paler. His autem probe intellectis, poles tu asse-

rere quod Christus habitet in muhis hom nibus, et quod

Christus, quamvis dislributus slt inler multos, nnllum de-

Irimentuni patiatur. Nam de spiritu Chrisli acceperunt

Prophelae eo modo quo accipere poterant : el insuper de

spirilu Christi efTusus est hodie super omnem carnem^, et

prophelant filii cl fihae, seniores et juvenes, servi et an-

cilla^; et a Chrislo derivalus est in nos, Christus aulem ia

coelo est a dexlris Patris. Elenim Christus non ad mensu-

ram accepit spirilum; sed Paler dilexit eum, et dedit om-nia in mauus ejus, et super ihesauros suos constiiuit eumDominum : dicit Joannes : « Non ad mensuram Pater de-

» ditspiritum Filio suo \

»

Et Dominus noster dicit: «

Om-» nia tradila sunt mihi a Patre meo^ » Et itirum dicit :

«Paler quemquam non judicat; sed omne judicium dedit

» FiHo suo^ » Et Apostolus ait : « Omnia subjicientur

» Christo, praeter Patrem suum, qui subjecit ei orania. Et

* Nuin. XI, 17. —2 1 Corinth. xii. Ephcs. iv, 11. — s ^ct. ii, 17. —* Joan. iii, 54. —* Matth. xi, 27. —^ Joan. v, 27.





SERMO VI. DE DEVOTIS. 343

pueri; et Savatori nostro benedixeriint, dicenles : « Ho»

j) sanna. «Elisaeus maledixit Giezi discipulo suo; et Salvator

noster maledixit Judae. Elisaeus unum morlaum revocavit

in vitam, et Salvalor noster tres. Ossa Elisaii suscitaverunt

mortuum, et Salvator noster descendens ad mortuos vivifi-

cavit et suscitavit eos. Et mulla signa sunt quaj lecit Ghri'

sti spiritus, quem Prophetaj ab eo susceperunt.

XIII. Profecto et nos, charissime, de spiritu Ghristi ac*

cipimus, et Ghristus habitat in nobis; sicut dixit Spiritus

sanctus ex ore Prophetae : « Habitabo in eis, et ibo ad eos*.»

Praeparemus ergo templa nostra spiritui Ghristi, et non of-

fendamus eum, ne abeat a nobis. Recordare quod Aposto-

lus monet, dicens : « Nolite contristare Spiritum sanctum,

» in quo baptizati estis in die expiationis ^ ; » quia ex ipso

baptismo accipimus nos Spiritum sanctum : illico enim

cum invocant sacerdotes Spiritum, aperit coelos, et descen-

dit, et fertur super aquas, et induunt eum qui baptizan-

tur. Nam ab humanis generationibus longe est Spiritus :

cum veniunt hoirines ad generationem aquae, tunc acci-

piunt Spiritum sanctum. In prima generatione generatur

spiritus animalis, qui confirmatur in ventre hominis, etbinc mortalitas : at in secunda generatione baptismi acci-

piunt homines Spiritum sanctum ex ipsa Divinitate, et nulla

est mortalitas. Gum enim moritur homo, sepelitur cum iis

qu3e uaturaliter accepil, et sensus aufertur ab eo; et Spi-

ritus coelestis, quem recepit, abit in principium suum ad

Ghristum. Iterum dicit Apostolus : « Gum exiverimus a

» corpore isto, cum Domino nostro erimus*. » Ad Domi-

num nostrum Spiritus Ghrisli abit, quem recipiunt spiri-

tuales ab illis aquis ; et spiritus animalis sepelitur in prin-

pio suo, et sensus corpore adimitur. Qui servat Spiritum

Ghristi in sanctitate, cum abit ad Ghristum, sic dicit ad

* Zach. II, 10 ; viii, 8. —^ Ephes, iv, 3o. —^ i Thess. iv, i6.



544 *• JA.COBI MSIBEJil

cum : « Corpus ad quod ego prorectus suui, suscepit et in-

» duit me; iii sanctilate servavit me. » Et Spirilus sanctus

movet Ghristum ut resuscitet corpus in quo servatus est

in sanctitate. Et insuper petit Spiritus ut aliud addatur,nempe ut resurgat corpus cuni gloria. Sed ab homine qui

accipit Spiritum ab aquis, et eum coutristat, exit et abit

ab eo antequam morialur; et abieus in suum principlum

ad Christum, accusat homineni qui contristavit eum. Et

in fine consummatlonis cum advenit tempus et appropin-

quat dies resurrectionis, Spiritus sanctus, qui servatus fuit

in sanclitate, fiduciam mognam sumit ab habilatioue illa

sua, et venit ante Christum. Stat etiam ad ostium sepul-

cri, ubi sepulta sunt corpora, quie servaverunt eum in

sanclitate, et expectat clamorem. Cum autem aperiunt vi-

giles jauuas coelorum anle Regcm, et deinde tuba canit,

et cymbala resonant, Spiritus, qui expectat clamorem, au-

dit, et stalim aperit sepuicra, et suscitat corpora quas se-

pulta sunt, ut induant gloriam quac venit cura co; et ipse

manet intra, ut corjûs resurgal; extra autem manet glo-

ria, ut ea corpus ornetur. Et innnergitur spiritus cceles-

ti;5 in corpus terrestre. Et lit lclus homo spiritus, per-

inde ac si corpus suum spiritus sit. Et immergitur mors in

vitam, et corpus immergitur in spiritum illunj : et a spi-

ritu volat obviam Regi, qui recipit ipsum cum gaudio. Et

gratum est Christo corpus (juod servavit spiritum ejus in

sanctitate. Hic autem Spiritus, charissime, quem suscepe-

runt Prophelae et nos, iion semper reperitur apud susci-

pientes se; sed est hora qua vadit ad eum qui misit ipsum,

et est hora qua venit ad suscipientem se. Audi tu quod di-

xit Dominus noster : a Nolite conteninere unum ex his pu-

» sillis qui credunt in me, ({uia Angeli eorum in c(Blis sem-

» per vident faciem Patris mei *. n Similiter etiara Spiritus

*

Matth. xviii, 10.



SliRMO VI. IDE DEVOTIS. 3^5

quolldie vadil, et est apiid Deuiii, ct videt facicm cjus. At

illum qui laedit lemplum in quo habilavit, accusat aiite

DeuQi. Profecto res ila est ut tibi dico, quoniam sic scri-

ptum csl : « Recessit Spiritus sanctus a Saiil, quem recepit

» cum unctus est : et misit Deus ad eum pro eo spiritum

» aillictionum\ » Et quando exagltabatur ille a spiritu ne-

quam, acclplebat David cltharam, et percutiebat; et acce-

debat et venlebat Spiritus sanctus, quem receperat David

cumunclus est, et reccdebat a facieejus Splrilus nequani

qui cruciabat Saiil. Sed non repcriebatur Splritus sanctus,

quem recepit Davld, apud eum semper; sed cum acciperet

et percutcret cilharam, tunc veniebat. Quinlmo, si semper

cum Davlde fuisset, non sivisset eum peccare cum uxore

Uriae. Ideo quando orabal pro pcccalis suis, ct conrueba-

tur dclicta sua ante Deum, dicebal : « Spiritum sanctum» tuum ne auferas a me ^. » Et de Elisaeo sic scriptum est :

« Dum accepit ut percuteret citbaram, tunc venit ad eum» Spirltus, et coepit prophelare et dlcere : Sic dicit Domi-

» nus : Non videbllis ventum neque pluviam, et aiveus iste

» replebitur aquis^ » Et quando venit ad ipsum mulier Su-

namilis pro iillo qui mortuus est, sic ait : « Deus celavit

» a me, et non indlcavit mihi \ » Et quando rex Israel mi-

sit ad eum ut occideret ipsum, indicavit ei Spiritus; ante-

quam enlm venlsset nuntius ad eum, ait : « Ecce misit huc

» filius iniiiuitatis auferre caput meum ^ » Et praenuntlavit

abundantiam quae futura erat in civltale SamaricC. Et ite-

rum indicavit ei Spiritus quando Giezi furatus est argen-

tum et cclavit.

XiV. Propterea, charissime, qaando Spiritus sanctus

abit ab liomine qui eum accepit, tunc pugnat Diabolus cumillo homine, ut supplantet eura et penitus separetur ab ea

1 1 Reg. XVI, 14. —2 Psal. r, i3. —3

4Rgg. ,,,^ ,5^ 15. — 4 ij, ,y, —

* Idem, VI.



34^) S. JACOBI MSIBE.M

Spirltus sanctus : nam quamdiu Spiritus est cum homine,

limet accerlcre ad eum. Et vide, charissime, quod Dominus

noster, qui de illo Spiritu natus est, non fuit tentatus ab

illo nequam, donec Spiritus, quem visibihter accepit in

baplismo lavacri, assumpsit et duxit eum in desertum, ut

lentaretur a Diabolo *. Haec uniuscujusque cura sit, ubi

sentit animam suam non ardere Spiritu, et cor suum inci-

dere in sohicitudines hujus soecuh, iUico sciat quod Spiri-

tus Dei non est apud ipsum, et caveat ne supplantetur ab

inimlco. Fur domum non effodit, nisi videat patremfami-

has ablre; ita et Diabolus non potest appropinquare huic

domui, quae est ipsummet corpus nostrum, nisi Spirltus

Christi ex eo dlscedat. Et scito hoc, charissime, nescire fu-

rem an palerfamihas sit intus, an non; sed ante attendit,

et explorat an audiat vocem patrisfamilias praecipientis, et

diccnlis, Opus esse mihi iter facere. Et cum reperit, et vi-

det quod palerfamlhas abit ad conficiendum iter suum,

tunc venit fur, et eftbdit, et furatur. Si autem audiat vo-

cem patrlsfamihas, qui reddit domesticos suos cautos, et

prascipit eis ut vigilent et custodiant, et dicit eis : Et ego

hic in domo sum ; tunc tlmet, et fugit, ne insequantur eumet capiant. Ila et Diabolus : non est praescientia in eo, ut

sciat et videat quando abeat Spiritus, et veniat ad spohan-

dum et proedaudum hominem; sed altendil, et observat

horam : an audiat ab homine illo, in quo habitat Chrislus,

quod loquatur verba lurpla, vel irascatur, rixelur, conten-

dat; tunc scit Diabolus quod Christus non est cum eo, et

venit, et perficit voluntatem suam in eo; quia Christus ha-

bitat in mansuelis, et in humihbus, et qui contremiscunt

a verbis ejus, siculi dicit Prophcta ^. Et Dominus nosler

dicit : « Qui ambulat in mandatis meis, ad eum nos veni-

j» mus, et mansionem apud eum facimus, » At si audiat ab

* Matlh. iT, —5 Psal. cxviii ; cl alibi.



SERiMO Vr. DE DEVOTIS. 3^7

illo homine quod vigilat, et orat, et meditatur in lege Do-

mini die ac nocte; tunc discedit, quia scit quod Ghristus

est cum eo. Si autem dicas : Quotuplex cstDiabolus? quo-

niam ecce cum multis certat. Audi tu, et intellige ex eo

quod supra scripsi tibi de Christo, quod distributus est in-

ter multos, et quidpiam ei non deficit. Domus in quam per

fcneslras parvulus radius inlrat, tota lucida est : et homo,

si modicum aUquid ex Diabolo intret in eum, totus obtene-

bratur. Audi tu quod dicit Apostolus, quod Satanas trans-

llgurat se in Angelum lucis* : quid mirum est, si ministri

ejus varii sint tanquam ministri justiliae ? Et Domlnus etiam

dixit discipulls : « Ecce do vobis potestatem calcandi om-

» nes virtutes inimici^. » Et manifcstum faclunt Scripturae,

quod sint ei exercitus et nequitiae ministri, qulbus sicuti

adversus Jobpotestatem

ei fecltDeus

ut pugnaret, ita nunc

eos dimitlit ad currendum per hunc mundum, et bellum

ejus gerendum : tamen nequaquam bellat palam, qula dala

est potestas contra eum tempore adventus Domlni nostrl;

sed raplendo raplt, et furando furatur.

XV. Exponam, charisslme, verbum quod diclt Aposto-

tolus, et in quo nequam secta haerellcorum scandallzatur.« Est corpus anlmale, et corpus splrltuale^ » Nam paulo

ante : « Factus est, ait, prlmus homo Adam in animam vi-

» ventem, et secundus Adam in spiritum vlvlficantem*. »

Et deinde : « Sicut, inqult^ portavimus nos imaglnem

» Adam terrenl, Ita et portemus imaglnem Adam coeles-

» tls \ » Adam terrenus est ille qui peccavlt : Adam autera

coelestls, vivlficans Dominus noster Jesus Ghrlstus. Qui re-

ciplunt Splritum Chrlstl, fiunt In similitudinem Adam coe-

lestis, qui est ipsemet vivlficans Domlnus noster; quia ani-

malis immergitur In spiritualem, sicuti supra scripsi. Homo

* 2 Cor. XI, 14. — ^ Luc. X, 19. —s1 Cor. xv, 4i- —^ I&idciu, 45- —

* Ibid 49.



^^^ S. JACOBI MSlBJilSI

auleiii cjui conlrislat Spirilurn Christi, in resurrectione'

animalis esl, quia Spiritus coeleslis non est apud eum; id-

eoque spirilusqui est animalis in illum immergi nerjuit; sed

cum resurgit, manet in nalura sua, exutus Spirilu coeles-

ti : et quia dcrisit Spirilum Chrisli, in die i!la nudus deri-

debitur. At qui honoravil Spirilum, et servavit illum in san-

ctilale, in illa die servabit eum Spiritus sanclus, et fiet ille

omni ex parle spiritus, ut non invcnialur nudus, sicut et

Apostolusdicit : aDummodo vostili,non nudi inveniamur*.»

Et iterum dicit : « Omnesquidem resurgemus, sed non om-» nes immutabimur'\ » Iterum dicit : « Oporlet corrupti-

» bile hoc induere incorruplionem, et mortsle hoc induere

» immorlalitatenn Cum aulem mortale hoc induerit im-

» mortalitalem, et corruplibile hoc incorruptionem, lunc

» implebitur sermo qui scriptus est : Absorpta est mors in

» vicloria \ » Ilerum dicit : « Repcnte in ictu oculi resur-

» gunl mortui sine corruptione, et nos immutamur''. » Et

ii qui inimutantur, induunt imaginem Adami coeleslis, et

liunt spiriluales : at qui non immutantur, manent anima-

les in nalura facli Adami lerreni, et permanent in hac terra

in profundo et imo ipsius. Post haec rapiuntur spirituales

in ccelos, et facil eos volarc Spiritus quem induerunl, pos-

sidentque regnum quod erat paratum eis ab initio : anima-

les aulem in lcrra manent in gravitate corporum suorum,

et descendunl in infernum; illic erit eis fletus et slridor

dentium. Hacc ideo scripsi, charissime, ut in memoriam

utriusque noslrum revocarem. Ama ergo tu virginitalem,donum coeleste, et consorlium cum vigilibus coelorura. Nonest quidpiam quod comparetur illis qui virgincs sunt ;

Chrislus habitat in cis. Tempus aestivum venit, et rami fi-

culneae lact» sunt moHcs, et protulit ficus folia; signa quae

dcdit Dominus noster, adimpleri incipiunt. Dicit : « Surget

* 2 Cor. V, 5. —2 idcm, xv, 5i. —3 ibid. 55, 5i. —* Ibiil. 52.



SERMO VI. »]•: DEVOTIS. 549

» gens contra gentem, et regnum adversus regnum ; et

» erunt Aunes, et gladius, et peslilenlia3. et terrores de coe-

» Io\ » Ila3C autem omnia ecce in diebus noslris perQciun-

tur. Lege hoc lotumquod scripsi tibi, tu et fralres qui Deo

se dicarunt; ne auteni haec contemnendo irrideas, cave.

Qui Isedit et deridet fratrem suum, impletur super eumsermo qui scriptus est in Eângeho : iiam in eo, cum vellet

Dominus nostec auferre vSensum avaritiie a Pharisoeis, tra-

ditum csl : « Quia erant avari, deridebant iUum ^ » Et nunc

quicumque hoc idein facere vult, deridant euin. At tu, di-

lectissime, lege, et <disce, et propera faccre. Et cura libi

semper sit de lege Dei. Et cum legeris tu epislolam hanc,

collige te iii mente tua, dilectissime : surge, ora, et me-

mento mei peccatoris in oratione lua.

SERMO SEPTIMUS.

DE POENITEJNTIA.

I. Unus solus innocens est in ouinibus generalionibus,

qui induit carnem, Dominus noster Jesus Ghristus; sicut

et ipse testimonium perhibet de se ipso dicens : « Ego vici

» mundum \ » Et Propheta testimonium perhibuit de eo,

« quod non fecit iniquitatem, neque doius inventus est in

» oreejus*. » Etbealus Apostolus dicit : « Eum qui nescie-

p bat peccalum, pro nobis peccatum fecit Pater ^. » Et quo-

modo eum fecit peccatum? nisi quia tulit peccatum nos-

trum,non quod ipse peccatum fecerit, sed quia illud cruci

affixit. Iterum Apostolus : « Multi sunt, aitj qui carrunt

*

Liic. XXI , 10. —"^

\(\. XVI, i4. —^

Joan. xvi, 55. —^*

Malach. xi, 6,—^ 1 Cor. V, 21.



55o S. JACOJII KISIBJiM

» in slaillo; sed unus est qui altingit scopum*. » Et nullus

alius est in omnibus filiis Adag, qui ineat pugnam, et non

cadat, et vulneretur. Nam ab eo lempore quo Adam prc-c-

ceptuin transgressus est, regnabat peccatum, et multosprofllgabat el degluliebat, multos vulnerabat et occldebat,

donec venit Dominus noster, qui tulit et affixit illud cruci :

et quamvls affixum sit cruci, tamen stimuli ejus perma-

nent, el multos pungant, donec fiat finis consummatlonis,

et conterantur stimuli ejus. Nullum malum nullusque do-

lor est cui remedlum et curallo adhiberi nequeat, si sa-

piens medlcus advocetur : qui autem vulnerantur in certa-

mine noatro, remedium habent poenlteniiae, qua vulneribus

suis imposita curantur. medlci discipuli sapientls Medici

nostri, acciplte vobis remedlum quo infirmorum vulnera

curentur. Pugnantes in bello ab iis qui adversus eos cer-

tant vulnerantur, sed si medlcum saplentem habeant, vul-

neribus suis sanandis medelam inveuiunt. Et medicus cumsanat vulneratos In bello, magua prajmla, gloriam et ho-

norem a rege consequitur. Ita, charlssime, qui sudat et la-

borat in bello noslro, si ab hosle aggrediente percutlatur,

necesse est praibere ei medlcinam pcenitentlae, cum mulli

ad poenitentiam et compunctionem, non autem ad mortem

vulnerentur : quonlam Deus non spernit poenitenliam agen-

tes. Dicit Ezechiel propheta : « Nolo ego mortem peccato-

» rls, sed ut convertalur a via illa mala, et vivat^ »

II. Qui vulneratus est in bello, non erubescit tradere

semetipsumin manus sapientis medici, quonlam propter

magnitudinem pugnae in qua cerlavit vulneratus est : et

cum sanatus est, non spernit eum rex, sed connumerat ip-

sum inter veteranos mililes exercltus sui. Sic hominem

quem percutit Diabolus non decet erubescere conliteri

dellcta sua, et ab eo fugere, et petere medlcinam pocnilen-

* 1 Cor. —"^

Ercxli. XXX ni, ii; xviii, 20.



SERMO VII. DE PQENITEXTIA. 55

liae : qui enim erubescit manifestare vulnera sua medico,

ejus corpus, putrescentibus et tabescentibus vulneribus,to-

tuni inllcitur. At vulnera ejus qui non erubescit sanantur,

et iterum revertitur ad pugnam. Qui autem morbum exi-

tialem contrahit, nequaquam sanari sperat, neque amplius

armis quibus exutus est indultur. Qui vincitur in belio nos-

tro, ci spes salutis erit, si dixerit : Peccavi, pelens pocni-

tentiam. Qui autem erubescit, nequit sanari, quia non vult

aperire vulnera sua medico, qui accepit duos denarios, et

ex eissanat omnes vulneratos, Et vos qui discipuli estis Me-dici nostri, cum praediti sitis sananti virtute, cavere opor-

tet ne impedlmento silis quominus qui indigent medicina

sanentur. Sed ei qui ostendit vobis vulnera sua, medicinam

poenitentiae adhibebitis. Et qui erubescit manifestare ma-

lum suum, vos eum monete ne illud vos celet. Et cum ma-

nifestaverit vobis, nolite in publicum eflerre, ne propter

eum, et qui innoxii sunt, ab inimicis, apud quos in odio

sumus, noxii et crimlnosi aestimentur. Leglo in qua vulne-

rali multi cadunt, prae cffiteris ab hostibus desplcitur. Et

qui sani sunt, cum socios inter se reperiunt, plagis iilorum

medentur, non autem eas manifestant inlmlcis suis : namsi aliter fecerlnt, inter omnes mllites infames habentur.

Et rex ductor exercitus irascitur eis qui infamiam exer-

citui suo insperserunt, eosque gravibus tormentis plagis-

que cruciat, duriusque tractat quam qui vulnerati sunt in

bello. Si autem sauciati noluerint prodere vulnera sua,

medici nequaquam puniendi sunt quod eos non sanave-

rint. Quln imo accepta vulnera doloresque suos neque ar-

mis obtegcre atque occultare potcrunt, qula lelhalem mor-

Lum in corporibus suis contraxerunt : nam tabido et exltiali

morbo laborantes, si audeant armls Indui, inilo certamlne,

cum arma membris incalueiint, vulnera eorum recrudes-

cent, et ipsi interibunt. Repertls deinde cadaveribus eo-



352 S. JACOBI NISIBEIVI

rum qui vulnera sua absconderunt, in ipsorum dedecus at-

que opprobrium, nolum omnibus nianiiestumque fiet eos

celavisse dolores plagarum suarum; neque cadavera eorum

digna censebunt sepultura, aestimantcs eos pravos, pervi-

caces et araentes fuisse. At vero, qui indicavit vulnera sua

et curatus fuit, caveat ne, ubi vulnus acccpit et sanatus

est, iterum vulnerelur : nam sanare eam partem in qua se-

niel alque iterum aliquls vulneratus est, sapianti medico

difliciJe; quia vulnera cicalricum haud faciie curantur : et

etiamsi ilerum sanetur, difTicile tamen arma induere pote-rit; si aulem induere conatus fuerit, et vulneretur, peccan-

di consuetudinem contrahet. qui induistis arma Christi,

discite certamen inire, ne, culpis debilitati, irnbecilies si-

lis in pugna. Adversarius uoster astutus est, vafer et dolo-

sus; sed arma ejus debiliora sunt armis nostris. Opus nobis

est ut aggrediamur et ultro feramur in hostem, factique vi-

giles spoliemus euui, capiamusque arma cjus dum adhuc

dorniit, nulliusque esse roboris ac virtulis ostendamus. At

vero cum nos aggreditur, converlamur ad eum qui omnia

videt, ut arceat illum a nobis.

111. At vobis, qui jam vulnerali estis, consilium do, et

dico : ne erubescatis dicere : Debilitati sumus in bsllo. Ac-

cipite medicamentum sine pretio, et convertimini, et slate,

antequam pereatis. Reducam in menlem vestram, o me-dici, quidquid scriptum est in libris sapientis Medici nos-

tri : non enim prohibet poenilentitim. Nam cnm peccavit

Adam, vocavit eum ad poenitenliam, dicens : « Ubi es,

» Adam * ? et ille peccala sua abscondit ab eo qui scrula-

tur corda, et excusavit se quod Eva eum decepisset. Et

qula confessus non est peccata delictorum suorum, senlen-

lir. mortis lata est contra eum et contra generationeni ejus.

El Cain quia erat plenus dolo, ab co niunera Deus non ac-

* Grn. III, (),

I



SERMO VII. DU POGNITENTU. 355

cepit; poenitendi vero, si vellet, gratiam fecit, qua ille usus

non est. Dixit enim ei Deus : « Si acceptus fueris, suscipiam

» munera tua; si autem acceptus non fueris, peccata tua

» pcrdent te*. »Et occidit fratrem suum ex dolo cordis sui,

et fuitvagus et profugusinterra. Gentibus autem quae erant

in diebus Nce centum viginti annos ad poenilentiam agen-

dam concessit, et in consummatione centum annorum de-

levit et occidit illos. Yides ergo» dilectissirae, quanlum

prodest confiteri, etexpergisci ab iniquitate. Et quidem Ni-

nivitae, qui adauxerant peccata sua, quia crediderunt proe-

dicationi Jonae quando annuntiavit eis subversionem, et

conversi sunl ad poenitentiam, misertus est eorum Deus. At

vero fdii Israel cum multiplicavissent iniquitates suas, vo-

cavit eos Deus ad poenitenliam, et noluerunt poenitentiam

agere. Dicit enim pcr Jeremiam : « Poenitentiam agite, filii,

» poenitentiam agite, et medebor languoribus vestris^. » Et

iterum intimavit in auribus Jeremiae, dicens : « Gonvertere,

» filia, agens poenitentiam'. » Et rursus ad filios Israel :

« Gonvertimini, convertimini a viis vestris malis, et a ma-

» litia operum vestrorum^. » Et insuper dixit adpopulum :

« Si conversus fueris ad me, convertam te, et stabis tu antc

» me^ » Et etiam exprobravit eis, dicens : « Dixi, quod

» convertentur ad me habitatores Jerusalem ex omni corde

» suo, et non sunt conversi^ » Et iterum verba super eos

fecit, et revocavit in mentem eorum quidquid scriptum est in

Lege : et voluit solvere Legem, dummodo poenitentiam age-

rent, dicens : « Tanquam si acceperit vir uxorem, et uxor

» egressa fuerit ab eo, et fuerit viri alterius; quod si roor-

» tuus fuerit vir qui accepit eam, vel dimiserit eam, et mu-» lier reversa fuerit ad virum suum primum, et vir ambu-» laverit et acceperit postquam polluta fuerit illa : ecce

1 Gen. IV, -. —2 Jer, xviii, \i; xxv, 5 ; xxxv, i.5. —^ Id. ii^f 12; \v, i,

—^ Id. XXXV, 5. —5 Idem, xv, 19. —^ Id. xxxv, i5.

XXV. 2 3



55-}- S. JACOni MSIliEM

» poUulione pollultur terra llla *. Et nunc accepl te mihi, o

» Jerusalem, el tu fuisli mlhi; et egressa es a me, et pro-

» fecla fornicata es cum lapideis et hgneis idohs. Nunc con-

» verlere ad me, et acceplo te; propter poenitentiam luam

» solvo Legem ^. »

IV. Vos autem, qui pcenitentiam »gitis, nohle iis lerreri

quae durius in Scripturis scripta occurrunt. Id enim Spiri-

tui Dei conveniebat, ut nos hoc modo cauliorcs redderel.

Cautionem igitur formidinis et timoris docuit, Iradiditque

Ezechieh prophelaB, dicens ad eum : « Si in omnibus die-

» Lus suis operatus fuerit homo judicia et justitiam, et in

» fme dierurn suorum iniquitaleni : in illa iniquilale sua

» morietur. Si autem operatus fuerit in omnibus diebus viloe

» suae iniquilales, et conversus fuerit, et fecerit judicia, et

» operatus fuerit jusliliam : salvabit animamsuam

*. » Uni-

co hoc sermone reddidit justum cautum, ne peccet et par-

dat labores suos; et spcm pracbuit iniquo, ut rehnquat ini-

quitates et vivat. IIoc autem est quod dicit ad Ezechiclem :

Quamvis cgo spem iniqui abscindam, tamen tu ila eumterrebis, ut sibi consulcre et providere facias. Et cum con-

fortando conforlo justum, tu formidinem et timorem po-nes anle rjus facicm, ut caveat. Qunndo dico peccilori :

IMorle morieris, et tu ncn annuntiaveris ei, peccator in ini-

quilate sua morietur; sed sanguiuem ejus de manu tua re-

quiram, quia non clamavisti ad eum *. Si aulem iniquus

compunctus f.ierit, vivet,quia cautus et providusfactus est;

et tu salvabis animam tuam. Et quando dico ad juslum :

Vita vives, et ille in hoc confidens fuerit, dcbes tu cautum

eum reddere, nc eleveuir et peccel. Ille enim vivet, quia

sibi cavit et providit; et lu salvabis aniiiiam tuam. Jlerum

audile, pcsnilentes, Deum cxtendenlem ad vos quodam-

paodo manum, et ad se vocantem : n^m pcenilenliie locum

* Jer. ni, i. —^ Ibid. 5. —* E7.ech, m, 18; xxxm, 4- —'^ JbiH.



StRMO VII. IJI- POE.MTliNTIA. OO^

pFc-ebcns, clamat per Jeremiam ; « Si dixero pro populo

» et regno : Evellere, et destruere, et suLvcrtere, et dispcr-

»dere; et conversus fuerit populus ab iniquitate sua; et

» ego avertam ab eo mala quae cogitavi adducere super

» eum. Si autem dixero super uaam gentem, et regnum :

» yEdificare, et plantare; et illa gens in hoc confidens fue-

» rit, et fecerit mala coram me; et ego avertam ab ea bona

» quae volui adducere super eam, et in peccalis iniquitatis

» sua3 disperdam eam*. »

V. Audile ct vos qui habelis claves portarum coelorum,

et reseraie porlam poenitentlbus, et sequimini ea quae dixit

beatus Apostolus : « Si repenle aliquis ex vobis offendi-

» culum passus fuerit in aliquo delicto, vos qui spiriluales

» estis, lalem firmate in spirilu lenitatis^. wAttendite insu-

per ne quis veslrum cadat in tenlationem. Timebat, et ter-

refactus Apostolus dicebat de seipso : « Fortasse ego, qui

» aliis praedicavi, prorsus reprobus inveniar^ » Quicum-

que igitur ex vobis, aiebat '', alicujus delicto offensus fue-

rit, nolile eum lanquam inimicum judicare, sed tanquain

fratrem dilectum corrigere, ne cum separatus a vobis fue-

ril, suscipiatur a Diabolo. Iterum ait : « Oporlet nos, qui

» potentes sumus, portare debilitatem infiraiorum ^ » Et

rursus dicit : « Ne qui potens est cffendalur et maculetur,

» sed polius sanetur ^. »

VI. Poenitenles autem, vobis ilerum dico, nolite abjicere

remedium quod vobis datum est ad saluleui : sic enim in-

quiunt Scripturae : « Qui confitenlur peccata sua et absli-

» nent se ab eis, miserebilur Deus super eos'. » Observa eumjuslum qui dissipaverat subslantiam suam : cum conversus

ad palrem suum venit, gravisus est pater, et mactavit vi-

tulum saginatum, et la^tatus est poenitentia et conversione

*

Jcrem.xviii,

7. —^ Galat. vi, 1.

—* 1 Cor. viu,

27. —'^

Galat. v. —* 1 Thess. 5. —^' Gal. vi, 2. — "î Joan. i, 9.

25.





SLmiO VII. DE POENITBNTIA.. 35^

lcrc populum, ita orabat et deprecabalur : « Dimitte delicta

)) populi tui, quemadmodum dimisisti eis ex die qua egressi

» sunt de terra ^gypticrum, usque ad hodiernum diem*. »

Et dixit ei Dcus : « Dimissa sinl secundum verbum tuum ^.

Similes estole, o poenitentes qui quaeritis veniam, Aaroni

summo sacerdoti, quando seduxit populum in cullu vituli

comedentis foenum; confessus est peccata sua, et dimisit

ei Dominus^ David inilium re2:um Judae confessus est de-

licla sua, et dimissa suut ei. Et Simon, caput Discipulorum,

qui negavit Ghristum, dicens, Non vidi, et anathematiza-

vit, et juravit se eum nescire ^ ; ut primum conlritionem et

poenitentiam obtuht Deo, et lavit peccata sua lacrymis fle-

lus sui, suscepit eum Dominus noster, fecitque illum fun-

damentum, ct vocavit eum petram aedificii Ecclesiai. No-

lite fieri amentes et stulti sicut Adam, qui erubuit confiteri

delicta sua. Nolite assimilari Cain, qui, quando eum Deus

punivit de fratricidio, interrogatus respondit : « Nescio ego

» ubi sit Abel, quia non eram cuslos ejus ^ » Nolite cogita-

tionibus arrogantiae cfTerri, et assimilari genli corruptrici :

et nolite addere iniquitates super iniquitates, et multipli-

care peccata vestra, excusantes vosmelipsos cum sitis rei.

Aspieite patres primaevos, etiamsi justi essent, nihilominus

in humilitale conlinebant semetipsos. Sic aiebat Abra-

bam : « Pulvis et cinis sum ego ® ; «et ponebat se sub infir-

mitate. Et David aiebat : « Homo, sicut foenum dies ejus'. »

Et Salomon dicebat et annuntiabat : « Si justus vix salva-

» bitur; iniquus autem et impius ubi invenietur * ? »

Yll. Rogo te, charissime, per misericordiam Dei, ne ex

eo quod scripserim tibi, Deum non spernere poenitentes,

vigorem disciplinae dissolvas, adeo ut poenitentia indigeas.

1 i\um. xiv, 18, 19. —2 Ibidem, 20. —' Exod. xxxii. Deut. ix, 20. —'' Matlh. XXVI, 74. Marc. xiv, 71. Luc. xxn, 60. Joan. xviii, aS. —^ Gen.jv, 9.— « Idcm, xvm, 27. — 7 Psal. cij. —« Prov. xi, 3i. 1 Petr. iv, ig^



o58 S. JACODI NISir.f.M

Siquldem in primis curandum est ne libi necessaria sit poe-

nitenlia : haec enim manus porrecta est peccatoribus ; justis

aulem non est opiis. Elcemosyna pauperibus distribuilur,

divites &utem ea non indigent; homini qui nudus effugit a

lalronibus oporlet dare vcslem, ut cooperial nudilatem pu-

doris sui. Omnc quod habes noli perderc; forlasse muilumlaborabis in qua^rendo ilkid, et incertum est an invcneris;

et si invenias, perinde non erit ac illud quod ante habebas.

Neque enlmfieri

polest ut peccalor per poDnitenliam acque-tur illi qui ab omni culpa purus est. Conlende ad excelsa et

subliuiia, ut ab inflmis quam longe recedas. iMuni te bonis

armis, ne vulnereris in bello. Cura ne indigeas pharmaco,et

labores eundo et venlendo ad mcdlcum. Et quamvis sana-

lus fueris, lamen cicatricesapparebunt. Si aulem pceniten-

lia libi opus fuerit, noli esse siuiilis lerrae sterili ac deserlae,

adeo ut pravitatis nota tibi inusta remaneat; sed enilere

ultra poenllentlam. Homo cujus vestls lacera est, debet

eam resarclre : et quamvis valde bene perfecerlt, lamen

quisque eam agnoscit. Homo cujus munllio cl sepimcn-

tum deslruclum est, magno labore reaidlficat illud : et

quamvis reaedificatum luerit, tamen sepes deslructa voca-

tur. Homo cujus domum furcs eflbdiunt, edlcitur miser,

et spolialus remanot, et pcrdlt quod mujio labore congre-

gaverat. Arbor fruclifera, si incldatur, prius mnlto tem-

pore gcrminat ac florescil, quam fructum suum afferat. Et

qui aperlt ac deslrult stagna fonlium suorum, in irrigando

ajrro laborat et de{i\lii:;alur, donec ea rursum obslruat ac

muniat; et quamvis bene munierit, timet ne aquae mulli-

pllcalaj recens munita demolianlur. El qui anle lempus

vindemiat vineam suam, denles ei in acerbis uvis come-

dendis obstupescunt. Et facies ejus qui furatur erubescit;

et dum aliquls miserctur ejus, angitur et laborat. Et qui in

colenda vinea remissus est, capite deinisso mercedem suam



SliRMO \H. Dli POHIMTJiiNTlA. 55^

accipit, et majorem exigere nequit. Qui reprimil fervo-

rem adoIesceiUiae sune, L-ctatur apud Anliquum dierum;

et qui non potat aquas furto sublalas, quiescit super fon-

tem vila;.

VIII. qui invilali estis ad Lellum, audite sonum tubae,

et confortamini. Dico etiam vobis qui tenetis lubas islas,

sacerdoles, pra^sules et sapientes, clam^te et diclle uni-

verso populo isli : Qui timet recedat a bello, ne franj;at

animum fratrum suorum xque ac suum. Etqui plantavit

vineam, revertatur ad opera sua, ni3 sollicitudine illius dis-

tentns remissius agat in bello. Et cui promissa est uxor, si

vult eom accipere, redeat.et cum uxore sua lailetur. Et qnl

aedificavit domum,revcrlalur ad illam,ne forle animo reco-

lens eam, non pugnet slrenue et forliler. Solitariis conve-

nit pugna, quia respiciunt ea quae sunt anle, el non reco-lunt ea quae sunt relro : anleriora intuentur, omnemque

praedam sibi accipiunt, et quae uliiia sunt seclanlur. Insu-

per dico vobis qui canilis tuba isla, cum baec omnia annun-

tiaveritis, obscrvate refugos, et accinctis providete, et du-

cite, et facile ut descendant ad aquas examinis ii qui seipsos

offerunt ad pugnam. Nam quis sit forlis ac validus, aquae

examinis probant, et quinam sint debiles et iufirmi, inde

dignoscuntur, quoniam aquae probalionis eos manifeslant,

Conside»â, charissime, mysterium hoc, cujus lypus et ima-

go in Gedeone ostensa et praemonslrala est : nam cumcongregaret ille exercitum ad pugnam cerlaminis, coepe-

runt scribae annunliare verba Legis, sermones quos supra

ego tibi retuli : tunc mulli ab exercilu discesscrunt; et cummansisscnt qui elecli sunt ad bellum, dixit Dominus Ge-

deoni : « Accipe, duc, et fac istos descendere ad aquam,

» et proba istos illic. Omnis qui festinaverit bibere aquam» lingua sua, fortis et aptusest ad pugnam belli; qui autem

» ceciderit in umbilicum et ventrem suum, ut bibat aquam.



36o 8. #ACOBI NISIBEKI

» sohitus et remissus est in incessu suo ad Lellum *. » Mys-

terium hoc magnum est, charisslmc, quod praemonslravit

Deus Gedeoni, ostendens figuram baplismi, et mysteriumLelh', et imaginem soHtariorum. Prcemonstravit enim et

nunliavit de miUtibus delectis, ut eos in aquis Gedeon pro-

baret; et cum probasset, ex viginti mille viris trecentos

ad pugnandum in bello elegit. Id autem consentaneum est

verbis Domini nostri dicentis : « MuUi sunt vocati, pauci

• vero electi ^. » Propterea oportet vos qui tubis islis cani-

tis, praecones Ecclesiae, ut clametis, et annuntietis om-nibus electis Dei ante baptismum, et annuntietis eis qui

elegerunt se ad virginitatem adolescentibus, et iis qui sauc-

titatem sequi et se Deo dicare volunt : Quicumque ergo

continere se nequit, et ad conjugium animo propendet,

accipiat uxorem ante baptismum ; intrabit enim temere in

bellum istud, et cadens vulnerabitur. Et qui timet cominus

cum hoste confligere, abeat e pugna, ne forle frangat cor

fratrum suorum, perinde ac suum. Et qui dihgit possessio-

nes, ab exercitu discedat, ne forte, cum necesse est eummanus conserere, tum mente recolat possessiones suas, et

fugiat : elenim qui fugam capit in bello, infamis sit; qui

autem non se accinxit, et adhuc non est indutus armis, si

discedat, non vituperatur : at quicumque accinxit semetip-

sum, et indutus est armis, si a bello discedat, omnibus lu-

dibrio ac derisui est. Qui omnibus spohat seipsum, is ap^

tus est ad pugnam, quia nihil inde animo recoHt ut, bello

rclicto, ad illud revertatur. Intimetur igitur et denunticr

tur universo clero, ut eos qui electi sunt ad bellum du-

cant, et ofTerant ad aquas baptismi, et probent; et post

baptismum, periculum faciant, et experiantur qui fortes

sint, qui vero auimo sint soiuti et remissi : decet enim

fortes hortari ad pugnam; ct qui suat soh.ili ot remissi,1 Jiid. vii, 4. — ^ Mattb.



sr.RSio vir. Dii poenitentia. 5(3

ut palam et manifeste a beilo reccdant, ne forte cum su-

pervenerit eis angustia asperitatis belii, furentur arma

sua,et fugiant, et vituperentur. Dicit Dominus Gedeoni :

« Duc, et fac eos qui eiecti sunt descendere ad aquam il-

» lam, et proLa, etc. *. wMagnum, inquam, mysterium lioc

est, charissime, quod praemonslravit et significavit Deus

Gedeoni inquiens : « Quicumque lambuerit aquam suam,

» tanquam canis, decet eum ire ad bellum ^. » In omnibus

bestiis quae domeslicaa sunt hominibus, nulla alia est quae

adeo diligal dominum suum et servet custodiam ejus die

ac nocle, sicut canis : et quamvis dominus percutiat eum,

tamen ille ab ipso non recedit : et quando exit in venatio-

nem cum domino suo, et videt irruentem in eum leonem

terribilem, Iradit se in morlem pro domino suo. Ita fortes

qui discernuntur ex aquis illis, sequuntur dominum suumtanquam canes, et tradunt seipsos in mortem pro eo, et

pugnas ejus pugnant fortiter; servant custodias ejus, et la-

trant contra fures tanquam canes, meditantes legem die ac

iiocte; et diligunt Dominum nostrum, iingunt vulnera ejus,

cum accipiunt corpus ejus, et ponunt super ocuios suos, et

liugunt eum lingua sua, quemadmodum canis lingit domi-

num suum. At illi qui non meditantur legem Domini, vo-

cantur canes muti, quoniam iatrare nequeunt : et omnes

qui non sunt propensi ad jejunia, vocantur canes petulan-

les, qui satiari nesciunt : et qui importuni sunt in petenda

eieemosyna, accipiunt panem fiiiorum, et projiciunt cani-

bus. Insuper ait Dominus Gedeoni : « Qui cadunt in ven-

» trem ut bibant aquam, non eant tecum ad beilum, ne

» cadant et vincantur in beilo; quoniam dederunt indicium

» subversionis, maie bibendo aquam^ » Propterea, dilec-

tissime, convenit eis qui bellum aggrediuntur, ut pravis

1 Ji.d, vii,4. -2I!ad. 5. — 3 Ibid.



36i 5. JACOIil MSlBliJil

hcniiniLus non assimilenlur, el in bono opere remissi nonsint, ne et ipsi a helJo aufugiant, et opprobrio sint omnibus

commiliionibus suis.

IX. lilud ailende, dilectissime, non ideo quia dixi ct

suasi libi ex Scrlpluris Dcum non spernere poenitenles,

coniidas in hoc et audeas peccare. Et non polius, quia

dixi : Rcmillelur illi qui vuhieralur si ex animo pocnileat,

ID menle habeas opus ei esse qui peccavit, ut omnes dies

ejus sint in hiclu, quippe qui in ahum gradum ehilus inde

decideril. Scrvus enim qui peccavit in dominum suum, im-

mutat veslem suam ut reconciiielur ci dominus; praivenit,

ct coram eo se sislit, ut ipsum aspiciat : et videns eum do-

minus sibi pracslo semper adesse, et jussibus obsequenlem,

dimissis dchclis, ei reconcihalur. Porro si servus dicat do-

mino : Peccavi libi, domine, miserelur ejus. E diverso si,

cum pra^varicatus fuerit, dixeril : Noquaquam ego peccavi,

auget iram domini sui. Memenlo fdii qui dissipavit sub-

slanliara suam : nam, cum confessus fuissct palri, dcbita ci

dimisit. Et mulieri peccalrici, habcnli multa debila, cumacecssisset ad Dominum noslrum,miscrtus cjus dimisil ipsi

peccala multa. Et cum Zachams publicanus peccalor con-

fessus fiiisset peccata sua, dimisit ei Dominus nosler. Ipse-

met Salvalor noslcr dicit : « JNon veni vocare juslos, sed

j» peccalores ad poenitenliam *. » Dominus nosler morluus

est pro pcccaloribus, et non fuit in vanum mors ejus. Et

Aposlohis de se ipso dicit: «

Eram blasphcmus, perscculor» et conlumeiiosus, et miscrtus est mei Deus\ » llerum di-

cil : « Christus pro me est mortuus^ » Ovem quae de tolo

grege periit, quaesivit dominus suus, et invenit, cl de ea

inventa laclatus est*. Gaudium fit vigilibus ccelorum quan-

* Matlh. IX, 15. _ ai Timolli. i. — * Galat. 2. —* Matlh. xviii , la.

Liic. XV, 4, (1.



SJinMO VIF. 1>£ POEAJTI-WTIA. 5(J5

do peccalor ab iniquilate sua reverlitur. Non vult Pater

coeleslis ut pereat unus ex pusillis illis qui erravcrunt, et

quibus opus est poenitenlia. Guni quis ex nobis incidit iii

inlirniilatem, omnes ei compuliamur : et cum qais offen-

(liculum j>atilur, conlrislemur pro illo.

X. Cuin uni membrorum noslroruni aliquid noxium ac-

ciderit, angamur in vulncribus ejus donec sanelur. Gumunum ex membris nostris glorificalur, lolum corpus glorio-

sum et decorum est; et quando uni membrorum noslro-rum dolor aliquis advenil, totum corpus morbus et Iremor

occupat. Qui scandalizat unum de pasiilis istis,. projicia-

tur in mare, habens lapidem molarem suspcnsum de collo

suo. Qui gaudet d^ malo fratris sui, illico illius inflrmitas

ei ascribitur. Ejus qui calcat fralrem suum pede, non ex-

piabunlur peccala. Derisori plagarum non esl sanatio; et

ei qui flagellat proximum suum non dimiltuntur debita *.

Qui fodil foveam alleri, ipse incidet in illam : qui devolvit

lapidem, in se ipsura volvet. Qui oflendiculum patilur in

nocte non dicat : Unusquisque, perinde ac ego, errel ac of-

fendat. Et dives qui redigilur ad paupertatem, non dicat :

Omoes, simililer alque ego, inopinanler opprimanlur eges-

tale. Nam si ejus exaudiantur desideria et pelitioues, quis

ejus indigentiae subveniet ?

XI. liacc omnia scripsi libi, charissime, quia in sajculo

hoc noslro plwrcs sunt qui, asceticam vilam eligenles, se

Deo volo consecrarunt. Et certamen habemus ac bcllum

gerimus conlra hoslem, qui praÎiatur conlra nos, conatur-

que ut itcrum ad velerem conditionem reverlamur, quia,

recuperata noslra liberlate, ab eo exivimus. Sunt vero ex

nobis qui superantur et vulnerantur : horuui autem aliqui

se debitores ac reos agnoscunt, et justificarese manifesla-

lis realibus deliclorum suorum curant : alii vero eamen-

* Mattli. xxiv, 49-



364 S. JACOBI NISIBENI

lis pervicacia sunt, ut nolint accedere ad pcenltenliani; et

pro pudore suo secunda morte moriuntur, et non recolunt

scrulatorem secretorum. Est etiam aliquis qui confiteturpeccalum, et ei poenitenlia non conceditur. O dispensator

Christi, praebe poenitentiam in nomine Christi; et memento

ly, quod Dominus tuus non spernit poenitentes. LoHumseminatum est in agro, et dominus agri non permisit scr-

vos colhgere loHum ex Iritico, usque ad tcmpus messis.

Missum est rele in mare, et pisces non ehguntur donecexeat rete. Et servi acceperunt argentum a domino suo, et

servum nequam judicat dominus ejus. Trilicum et palea

mixta sunt simul, et dominus areae separat et permundal.

Muhi vocati sunt ad nuplias, et eum qui non habet vestem

dominus ejus mittit foras. Prudentes et falua*. simul sunt,

et dominus thalami scit quam introducat secum.

XII. pastofes, discipuli Domini noslri, pascite oves et

deducite caute; corroborate debiles, conllrmate infirmas,

sanate segras, et scrvate pingues domino gregis. NoUte assi-

milari insipicntl pastori, qui in amentia sua neglexit pas-

cere oves; et arefactum est ejus brachitmi, et excaecatus

oculus, eo quod dixerit : Quae moritura est, moriatur; et

quae perltura est, pereat; et quae comesura est, comedat

carnes sociarum suarum. Quando venlet Magister pasto-

rum, reum judicabit pastorem insipienlem et ignorantem,

qui non bene curavit oves slbi commissas. Et qui pascit

oves et deduclt caule, vocatur ille servus bonus et fidelis,

quia servavit et obtulit coram Pastore oves plane speciosas

et pingues. praesules, attendite bene, et deduclte popu-

lum vestrum cum omni charltate, ne forte supervenlat gla-

dlus hostllis, et occldat aliquem ex illis : ipse enim in pec-

cato suo morietur, sed sanguis ejus e manibus vestris

requlretur. Quod si postquam monueritis pereat homo illo,

in pcccato suo morietur, vos autem ncquaquam puniemini.



SERMO VII. DE POENITENTIA. 365

O oves pingucs, nollle superbe mlnari, ferientes et pcrcu

tientes infiruias, ne condemnemini a magno Pastore nos-

Iro, quando venlct. Audi hanc veritalem, quae allicit poeni-

tentes et aggregat justis. Mundus iste, mundus gratlae est;

et usque ad consummatlonem finis sui, est in eo iocus

poenitentiae. Appropinquat tempus quo gratia transeat, et

veritas regnet. Poenitentia non est in tempore illo, quia vo-

luntate ejus suo lempore gratia dominata est. Et cum ad-

venerit tempus judicii, non vult recipere poenitentes : qula

poenitentiai terminus posltus est et impletus, et deincepsnon ampllus est ei locus. Lege, charissime, et disce, ag-

nosce, et vide quoniam hac in re omnes allquo modo indi-

gemus : multi enim sunt qui currunt in stadlo, sed vlr for-

lis et virtute pra^dltus solum attingit scopum ; omnis autem

homo secundum labores suos mercedem accipit.

SERMO OCTAVUS.

DE RESURRECTIONE MORTUORUM.

I. Impugnatur quotidie mortuorum resurrectio : Quo-

modo, aiunt, mortui resurgent? et quo corpore redibunt?

quoniam ecce corrumpitur et consumltur corpus, et ossa,

cum longa tempora effluxerint, comminuuntur, conterun-

tur, et non apparent. Et si intres, inquiunt, in sepulcrum

ubi centum mortui sepulti sunt, puglllum pulverls vix in-

venies. Alli vero, qui in ejusdem rei cogltationem veniunt,

ita obloquuntur : Sclmus nos qaod mortui resurgunt; sed

induuntur corpore coelestl et formis splrltuallbus. Quod

si non ita est, aiunt, hi ipsi centum mortui qui in uno se-



56G S. JACOBI N!S1B£>"I

pulcro sepulti siint, et progressu leraporis nihil eorum re-

manet, cum resurgent niortui, quodnaui corpus, cum nul-

lum sil, induunt? utique coelesle.

il. Amens certc et insipiens est quicumque in mentehanc cogilalionem revolvit, inquiens : Cam mortui in se-

pulcruui illati sunt, ahquid erant; et postquam multa lem-

pora Iransiverunt, in nihiksm redacti sunt : cum vero ad-

venerit lenipus resnrrectiouis mortuorum, quomodo quod

ent nihil fit aliquld, quemadmodum prius erat, veterique

nalurne superaddilur renovalio ? amens qui hocc cogitas,

audi quid dicat Apostolus stultum similem lui in medium

adducens, et ita redarguens : « Insipiens tu, quod scminas

» non vivihcatur, nisi prius morialur. Et quod seminas, non

» idem corpus quod gignendum est seminas, sed nudum gra-

» num, ut pula tritici, aut hordei, aut aliorum seminum :

» et Deus dat i!li corpus, sicuti vult, unicuiqjc seminum

» proprium corpus*. «ilinc igitur, stulte, crede quod unus-

quisque mortuorum corpore suo induetur. Nunquam tu

seminasti hordeum, et messuisti Irilicum; et nunquam

plantasti vilem, et germinavit tibi ficulnea : sed omnia juxta

principium suum renascunlur. Ita idem corpus quod cadit,

resurgit. Et quoniam prius corpus corrumpitur et consu-

milur, ex similitudine iila seminum convenit tibi id crede-

re, hoc est eo mo«lo quo semen, cum cadit in terram, pu-

Irescit prius et corrumpitur, et ex illo eodem pulrefacto

germinat, floret et cnascitur fructus. Nam locus in quo se-

mina non sunt sala, fructum non aflert, quamvis campusille opportunnm pluviam imbiberit. Et ex sepulcro in quo

non est sepuitus niortuus. in resurrectlone morluoruni homonon egreditur, quamvis et totus sonus tubne insonuerit in-

tus. Quod si, uli dicunt, animae juslorum ascendunt in

coelum et induuntur corpore ccelesti, naturae quidem coe-

* 1 Clor. XV, 7-)(y.



SERMO Vlir. 1)K RESURRECTIO.\£ MOUTUORUM. 36^

lestes in coells sunt, et ille qui suscitat moiiuos in coelo hn

Litnt; qiiomodo ergo ille (.dvenicns suscilabit moiHuos ex

lerra isla? el cur nobis scriplum est, « quod vcniel tempus

» quando mortui audient vocem Filii hominis, etexibuntcf> monumenlls suis*. » Non igitur e coslis descendit corpus

coelcste inlrans in monumentum, ct ilerum egreditur, ut

fliunt insipienles. Sed qiiare dixlt Aposlolus : « Aliud cor-

» pus cceleste, et aliud C(>rpus terre^tre^. » Qui id oppo-

nit, audiat et aliud quod ait ibideni Apostolus : « tlst corpus

» spirituale \ » Et ilerum : « Omnes, inqiiit, rcsurgemus,

» sed non onmes immutabimur ^. »Ilerum : « Opnrlct cor-

» rupllblle hoc induere Incorruplionem, et mortalo Iioc

» induere immortalilatem^ »Et rursus : « Omnes nos mani-

» festqri oportet anle Irlbunal Ghrisli, ut referat unusquis-

» que proprla corporls prout gessit, sive bonum, sive ma-» lum^. ))Et ilerum : « Quid facient, ait^ qui baplizantur

» pro mortuis ? Si omnino mortui non resurgunt, ut(|uidet

» baptlzantur pro illis''? » lnsuj)er : « Si resurrectio morluo-

» rum non est, neque Ghristus resurrexit^ Si autem Ghri-

» stus non resurrexlt, inanis est ergo prncdlcalio nostra, in-

» anis est et fides veslra ^: invenimur aulem et falsi lestes

» Dei, quoniam testlmonium dlxlmu» adversus Deum,quod» suscltaverit Chrlslum, qucm non suscllavitsi morlul non» resurgunt*''. »SI ergo mortui non resurgijnt, neque est ju-

dlcium. « Mdnducemus, et bibamus, cras enlm moriemur.

» Noliic, ait, seduci : corrumpunt mores bonos colloquia

» mala *^ »lllud quod dixll Aposlolus : « Allud corpus coe-

yt leste csl, et aliud corpus terreslre, » ita a te inteliigendum

est. Gum resurglt ccrpus jusli, et immulalur, vocalurillud

coelesle; scd quod non immutalur, corpus vocatur juxla

naturam suam lerrestre. Sed audi haec alia, quae illis si-

* Joan. V, 2S. —2 i Cqj.^ XV, /(.o. — ^ Ibid. 44. —4 Ibid. 5i. —5 Ibid.

—6

2 Cor. V, 10. —'

Id. XV, 9,9. —8

Ibid. 16. —5

Ibid. i^. — 10 Ibidi5. - iUb.52, 35.



568 S. JACOBI MSIBrMI

milia sunt : alibi cnim ipse Apostolus : « Homo spiritualis

» omnia judicat,et ipse a nemine judicatur*. » Iterum dicit:

« Qui spirituales sunt, spiritualia cogitant; qui autem car-

» nales sunt, carnalia^. » Iterum : « Cum essemus, ait,

» In carne, passiones peccatorum, quffi per Legem erant,

» operabantur in membris nostris, ut fructificarent mor-

» ti\ » Itidem : « Si est, inquit, in vobis spiritus Chri-

» sti, estis vos in spiritu ^. » Haec omnia locutus est Aposto-

lus de homine qui indutus est corpore, et operatur opera

spirilus. Ita et in mortuorum resurrectlone juslorum cor-

pora Immutantur. Et forma terreslris immergitur in coe-

lestem, et vocatur corpus coeleste : sed quod uon immu-

tatur, vocatur terrestre. Sed latius de hac resurrectione

mortuorum, quoadpossum, te docebo. Ab inltio, cum for-

masset Deus Adam, ex pulvere creavit et suscltavit eum :

quare si, dum nlhil erat Adam, fecit eum, quanto facIHus

erit Deo, cum fuerit, rursus ilium suscitare ? qnoniam ecce

semen ejus quodammodo seminatum est in terra. Profecto

si faceret nobis Dcus quae fierl facilia sunt, non viderentur

nobis magiia opera sua. Sunt homlnes Ingeniosi, mira opera

efficientes; et ad horum operum Imperltl obstupescunt, etmirantur quomodo facta slnt; et opus sociorum suorum

difficile videtur in oculis eorum : quanto magls opera Dei

debent illls esse admlrabiha? Deo non est aHquid magnumsuscitare mortuos. Dum semen non erat semlnatum, ger-

minavlt lerra quod non ceclderat in ea ; et dum non erat

foeta fruglbus, gcnuit In vlrginltate sua. Quomodo igitur

erit difficile ut terra ea producat quorum scmina sata sunt

in ea, et ut jam gravida gignat ? Quonlam ecce tempus

partus ejus appropinquavit, sicut et Isaias dicit \ At vero

fortassc nobis reponent : Quls audlvlt, aut quls talia mira-

* 1 Cor. II, i5. —2 Roiii. VIII. 5. — 3 jd^ y,,^ 5^ —i, IJ^.ni, vin, (). —' Isai. XXVI, ij.



SERMO VIII. Dfi KESURRECTIONE MORTUOP.UM. 669

bilia vidit unquam.. lerram universum hominum genus uno

foetu gignere ? Adam non erat satus, et natus est : et non

erat conceptus, et genitus est. Nunc generationes ejus se-

minatae sunt, et expectant pluvias, et germinabunt. Et ecce

terra praegnans est multis, et proxima est partui.

III. Omnes patres nostri spe sperabant resurrectionem,

et ad eam properabant, sicut et dixit beatus Apostolus :

« Qucdsi eam civitatem unde egressus est Abraham spera-

» bant justi, et eam menle recolebant, aderat tempus re-

» vertendi ad eam unde exlerant; sed meliorem intenden-

» les optaverunt, id est coelestem^ » Et expectabant ut cito

hinc separarentur, et proflciscerentur illuc; et ex his quae

mox tibi dicam, probe intelliges quod sperabant resurrec-

tionem. Jacob pater noster cum moreretur, adjuravit Jo-

seph filiumsuum,

dicens ei : « In sepulcro patrunimeorum

» sepelles ine, ad Abraham, et Saram, et Isaac, et Rebec-

» cam^ »Et quare, dilectissime, nolult Jacob in terra M^j-ptiorum, sed cum patribus suis sepeliri? Utique quia prai-

monere voluit quod speraret resurrectionem mortuorum,

et ideo ut, cum fieret clamor et insonaret vox tub£E, resur-

geret prope patres suos, et in die resurrectionis non com-miscerelur iniquis, qui revertimtur ad infernum. Ita et Jo-

seph adjuravit fratres suos, dicens eis : « Cum recordatus

» fuerit Deus vestri, asportate ossa mea vobiscum de loco

» isto^ » Et fecerunt fralres quod jusserat Joseph, et adju-

rationem centum viglnti quinque annis custodiverunt. Nam

cum postea exercitus Domlni e terra iEgyptiorum egressi

sunt, tunc tulit Mcyses ossa Joseph; el visa sunt ei pre-

tiosa ossa viri justi, et meliora ab eo oestimata sunt auro

et argento quae fdii Israel iEgyptiis abstulerunt. Et fuerunt

ossa Joseph in deserto quadraginta annis. Et cum defunc-

'' Hebr. xi, i5. — "^ Gen. xr,vii, 29. —^ Id. l, 24. Exod. xiir, 19. Flebr.

XI, 23,

.\xv. 24



3-0 S. JACOni NISIBEM

lus per id tempus fuissct Moyses, hocres eorum fuit Josue

lilius Nave *. Meliora eriim videbantur ei ossa Joseph palris

sui omiiipraeda terrae quam suLjugavit. Etquarededit Moy-

ses Josue ossa Joseph? quia erat ille ex genere Ephraim,

et ipse sepelivit in terra illa, ut ibi, tanquam ihesaurus,

ossa Joseph recondita essent. Gum aulem moreretur Ja-

cob, benedixit fiiiis suis, qui patres tribuum fuerunt, et

praemonslravit quod eventurum erat novissimis tempori-

bus, dicens adRuben

: « Ruben, primogenilus filius meus

» es tu, forlitudo et principium filiorum meorum : cum du-

» ritia incessisti; in durltia petulantiae gessisti lemetipsum,

» contumeliosus fuisli in me : tanquam aqua, non ebullies

» sursum. Ascendisti cubile patris tui, maculasti stratum

» quod ascendisti ^. » Ab eo tempore quo defunctus est Ja-

cob, usque quo mortuus est Moyses, elapsi sunt ducentitriginta tres anni. Tunc vero Moyses curavit in sacerdotio

suo expiationem facere pro Ruben, qui dcliquit et peccavit

dormiens cum Bala concubina patris sui ; ut, cum resurgs-

rent fratres ejus, non deesset ex numero eorum. Dicit ita-

que in principio benedictionum suarum : « Vivet Ruben, J|

p et non morielur, et erit ille in numero computationis^» flCum advenisset tempus ut ipse Moyses requiesceret ad pa-

tres suos, turbatus et conlristatus est; et petebat a Domino

suo, et rogabat ut ullra transiret, et terram promissam as-

piceret\ Et quare, dilectissime, tristis erat vir justus? Non

quod non transiret et videret terram illam donorum, sed

quodnon iretet sepeliretur cum patribus suis,sed sepelien-

dus esset in terra inimicorum, et in terra Moabitarum. NamMoabitai conduxerunt Balaam filium Beor, ut imprecaretur

ct malediceret Israel. Propterea Moyses desiderabat ut iu

lerra illa non sepeliretur, ne venirent Moabilae, et aperirent

eepulcrum, et extraherent ossa ejus et dispergerent. Deus

^ Jos. XXIV, 3a. —2 Gen. xlix, 5. —^ Deut. xxxiii, 6. —* Id. ui, ao.



SER.IIO VIII. DE RKSURRECTIONE MORTUORUJI. 0^1

autem maxlma beneficia tribuit Moysi : nam duxit et ele-

vavit eum super montem Nabo, et ostenJit ei omnem ler-

ram,eamque quodammodo coram ipso adduxit, ejusque as-

peclui subjecit*. Et cum oculos circumtulisset Moyses per

omnem terram, aspexit montem Jebusaeorum, et prcTpara-

tum locum requiei. Et tristalus est, et flcvit, cum vidisset

sepulcrum quod est in civitale Chebron, locum ubi sepulti

erant patres sui, Abraham, Isaac et Jacob, quia sepelien-

dus non erat apud eos, et ossa sua non apponenda ad ossacorum, ut cum eis resurgeret in dieresurrectionis. Et post-

quani vidit omnem lerram, conforlavit eum Dominus, di-

cens : Ego sepoliam le, et occuliabo, et nemo sciet sepul-

crum tuum. « Et mortuus est Moyses juxta jassum Domini

» et sepelivit eum Dominus suus in monle Moabitarum con-

» tra Pliogor, ubi peccavit Israel : et nemo scivit sepul-

)) crum ejus usque ad hodiernum diem^. » Dominus, cuna

Moysis sepulcrum occullavit, duo ei beneficia praestilit :

unum, ne inimici invenirent et extraherent ossa ejus e

sepulcro, et dissiparent; et alterum, ne homines populi

genlis suae scircnt, et sepulcrum ejus locum adorationis

constituerent, quoniam tanquara Deus habitus est ille in

oculis populi. Hinc aulem inteilige, charissime, qua de

causa, cum eos reliquit et ascendit in montcm, dixerunt :

« Moysi, qui eduxit nos de lerra iEgyptiorum, nescimus

» quid acciderit*. »El fecerunt sibi imaginem viluli, et ad-

oraverunt eam ; et non meminerunt quod Deus eduxit eos

per Moysen, forti manu et brachio excelso. Propterea gra-

tiam fecit Deus Moysi, occullans sepulcrum ejus, ne scul-

perent sibi ejus imaginem, alque ei sacrificia offerentes, in

peccalis suis transforrent ossa viri justi.

IV. Ipse autem Moyses alibi etiam manifeste praenuntia-

vil resurreclionem mortuorum ex ore Dei, dicens : « Ego* Njim, XXVII, 12. Deut. xxxiv, 2, —2 Ibid. 5, 6. —^ Exod. xxxn, 1,

24.



^72 S. JACOlil NlSIBliNI

» mortifJco, et vivifico*. » Ilem Anna In sua oralione in-

quit : « Dominus mortificat et vivificat, deducit ad infcros

» et reducit^ » Et Esaias propheta : « Vivent, ait, morlui

» tui et cadavera eorum resurgent : experglscentur, et lau-

» dabunt, qui dormiunt In pulvere\ » Et jam ante David

praecinuerat, dicens : « Ecce mortuis facis tu mirabilla : et

» gentes procerae resurgent, et confitebunlur tlbi, et nar-

» rabunt in sepulcris gratlam miserlcordlae Utve\ » Et quo-

modoquldemnarrabunt gratiam miserlcordlaeDcIPnisicumaudierint vocem tubne, et sonum fistulae, quae insonabit ab

excelsis, et erit terrae motus, et aperientur sepulcra, et re-

surgent gentes procerae cum gloria, et narrabunt in sepul-

crls unanlmlter, et dlcent : « Magna esl gralia haec quam

» concesslt nobis : qula abcissa erat spes nostra, et denuo

» facta est nobis spes : semlnavimus in corruptlone, et re-

» surrexlmus cum glorla : sepulti sumus In mortalitate, et

» resurrexlmns cum virtute. » Haec est gratia quam narranl

in sepulcrls.

V. At vero non verbls solura, dileclissime, locutus est

qui suscllat mortuos, sed et rebus ipsis et factis id ostendit

nobls Deus, mulllsque modis testatus est, ne ob increduli-

lalem punlamur. Per Eliam mlrabill prodlgio oslendlt quod

mortui vivunt, et resurgent qui dorraiunt in pulvere, cum

mortuum filium vlduae mullerls Propheta suscltavit et de-

dlt matri suae ^ Et slmiliter Elisaeus ad vltam revocavit fi-

lium mulierls Sunamllldls% ut certum ac firmum allerum

testimonium resurrectlonis haberemus. Et super ossa Elisaei

projecerunt mortuum, et vixlt". Atque ita tertium testi-

monium nobis datum est. Etlam per Ezechleiem prophe-

lam declarata est manlfeste resurrectio, et vivificatlo mor-

tuorum, quando eum assumpslt Deus et duxil in quemdam

*

Deut. xxxii, ?>9. —2

i ij(.g^ ,,^ 6, —3

i^^\^ xxvi, 19. —*

Ps. lxxxvii,n, 12. — ^ 3 Rcg. xrii, 21. —^4 Rpg. i'?, 3i. —"^ Ul. xiu, 21.



SERMO VIII. DE RESURRECTIONE MORTUORUM. 3^^

canipum, ct ostendit ei cumulos mullorum ossium, dicens

ei ; « Fili hominis, putasne vivent ossa ista? » Respondit

Ezechiel : «

DomineDeus, tu nosli hoc. »

Tumita Deus ad

eum : « Fili hominis, vaticinare de ossibus istis pacifice

» cumulatis, dicens eis : Audlte vos verbum Domini*. »Et

cum Propheta fecisset ea audlre verbum Domini, factus est

sonilus et commotio, et congregata sunt qu?e erant disso-

luta et contrita. Et vidit ea Propheta, et stupuit, quia ex

omnibus partibus celeriter veniebant facie ad faciem adinvicem, et os ad os singula singulis jungebantur. Dum ad-

huc stupefactus stabat ille, videbat quod et nervi suis junc-

turis committebantur, et universa ossa arida carne imple-

bantur, et singula corpora cutem induebant, et cutis induta

pilis ornabatur; sed adhuc spiritus non erat in eis. Iterum

jussit Dous Prophetae, dicens : « Vaticinare super spirilum,

» vocabis tu super ista spiritus, et dices : Irruant a quatuor

» parlibus spiritus, et impleant corpora mortua, et revi-

» viscant^. » Et cum fecisset ea audire alterum illud quo-

que verbum, venerunt et inlraverunt spirilus in ea, et vi-

xerunt, surrexerunt, steteruntque super pedes suos, et facta

suntagmina exercitus grandis nimis valde.

VI. Et quare non uno ilk) primo verbo rcsurrexerunt

mortui, et completa est resurrectio simul ossium et spiri-

tuum, sed uno verbo ossa juncta sunt, et altero spiritus

advenerunt? Id propterea factum est ut reservaretur et fie-

ret perfecta resurrectio solum per Dominum nostrum Je-

sum Ghristum, qui una voce, uno rerbo suscltabit omnes

generationes Adae : non quod ponderosum et ingens quo-

dammodo foret verbum illud, nam modicum seu abbrevia-

tum erat vocandum. Profecto notum et compertum habes,

quoniam et Elias, et Elisaeus, quando suscitaverunt mor-

tuos, haudquaquam uno verbo susoitaverunt; sed oraye-

* Ezech. XXXVII. 3. —2 Ibid. g.



^74 S- JACOBI MSIllEM

runt, et deprecati sunt, et mullis horis tardaverunt prius-

quam mortui resurgerenl. Profecto eliam Dominus noster

in primo suo adventu tres mortuos suscitavit, utIrium

tes-

timonium certum haLeretur; sed singulos binis verbis sus-

cilavit : filius vidiiae mulicris binis verbis vocavit, dicens :

« Adolescens (tibi dico), surge*; » ct revixit, et surrexit^

Et filiam archisynagogi bis vocavit, dfcens : « Puelia (tibi

» dlco) , surge ^ ; » et redivit in eam anima ejus, et surrexit.

Et quando mortuus est Lazarus, profectus est ipse ad ejussepulcrum, oravit, et clamavit voce magna oris sui, dicens :

« Lazare, veni foras ' ; » et revixit, et exivit ex sepulcro.

Quod autem libi dixi, binis verbis hos mortuos suscitatos

fuisse, ideo factum est quia dua^ resurrectiones in ipsis fieri

debebant : una ilia prima, quag tum facta est; secunda,

illa quae futura est. At vero in ilia resurrectione in qua om-nes homines resurgent, nec amplius morientur, uno verbo

Dei, quod emittitur per Christum, resurgunt omnes de-

functi illico, in ictu oculi. Non enim debilis aliquis et in-

firmus est vocans per illud verbum : nam uno vcrbo vocat,

et fdcit ut audiant omnes fines terrae, et expergiscuntur et

resurgunt defuncti. Et non redit inane verbum ad eumqûi emisit, sed sicut scriptum est per Isaiam prophelam,

ubi verbum suum assimilat Deus pluviae et nivi, diccns :

(! Quomodo descendit imber vel nix de coelo, et illuc ullra

» non revertLtur, sed inebriat lerram, et irrigat eam, et ger-

» minare eam facit, et dat semen serenti, el panem come-

» denti *: sic erit verbum meum, quod egredietur de ore

» meo ; non revertetur ad me vacuum, sed faciet quaecum-

» que volui, et prosperabitur in his ad quae niisi illud^ »

Imber quidem et nix non revertuntur in ccelum, quoniam

voluntatem ejus qui eos misit exequuntur in terra : sermo

1 Luc. VII, 14. —5 Maic. V, /m.— * Joan. xi, 43. —^^ Isai. — * Psalin,

*."», 10.



SERMO VIII. DE RESURRECTIONE MORTUORUM. 3^5

aulem quem Deus mittit per Christum, quoniam ipse est

verbum, reverlilur ad eum virtutc multa; nam quando ve-

nit et fertur, descendit inslar imbris et nivis, et germinant

in eo qui seminati sunt justi, et reddunt fructum. Et rever-

titur sermo ad missorem suum, cl nihil est ex eo vacuumet inane ; sed ut loquitur coram eo qui misit : « Ecce ego,

» et filii quos ta dedisti mihi *. d Et de voce ista qua mortui

vivunt, perhibuit testimonium Salvator noster, dicens :

« Veniet tempus quo mortui audient vocem Filii ejus, et

)) exibunt e sepulcris suis ^. » Quemadmodum et scriptum

est : « In principio erat vox^ ; » quoniam ille ipse vox est,

et verbum. Nam iterum dicit Scriptura : « Verbum caro

» factum est, et requievit in nobis'^, » Et hoc ipsum ver-

bum vox est Dei, quae clamat ab excelsis, et suscitat mor-

tuos.Praeterea demonstravit etiam Dominus

Sadducaeis

fu4«ram resurrectionem mortuorum, quando proposita pa-

rabola de muliere quae habuerat septem viros, dixerunt ei :

« Ecce mulier haec fuit omnium : in resurrectione mor-

» luorum, cujus ex illis erit® ? » Ipse autem eis respondit :

« Valde erratis vos, et nescitis Scripturas, neque virtutem

» Dei. Qui enim dlgni habebuntur saeculo illo, et resurrec-

» lione ex mortuis, neque nubent inulieres, neque viri du-

» cent uxores, quia mori nequeunt. Nam tanquam Angeli

» ambulabunt,et tanquam filii Dei. De resurreclione autem

» mortuorum non legistis vos unquam in Scripturis, quo-

» niam Deus dixit ad Moysen in rubo : Ego sum Deus

» Abraham, Isaac, et Jacob : et ecce Deus noii est mor-» tuorum, quoniam omnes vivunt ei ® ? »

VII. Et quidem sunt etiam aliqui qui, dum hic vivunt^

apud Deum moriuntur. Praecepit et comminatus est Deus

Adae, dicens : « In quocumque die comederis ex ligno illo,

* Joan. XVII, 9 ; xviii, 12. — ^ Idein, v. —* Ideni, i, < " * Ibid. i4>

—* MaUh. xxu, 38. ~ <* Ibid. 29, 59.



376 S. JACOIJI NISIBiiNI

39 morte morieris*. »Etposlquamtransgressusestpraeceptum,

vixit nongentis triginta annis ^ ; scd Deo mortuus eral ille in

peccatis suis. Gertum tibi sit peccatorem vocari mortuumdum adhuc vivit, id enim ostcnditur tibi ex eo quod scrip-

tum est ab Ezechiele propheta ; « Vivo ego, dicifc Dominus,

» implens voluntatem, quoniam nolo ego mortem peccato-

» ris morlui^ » Et Dominus noster respondit homini qui

dixit : Permitteme ire, et sepelire patrem et matrem meam,et veniam ad te : « Sine ut mortui sepeliant

mortuos suos;» tu autem vade, et annuntia regnum Dei ''. » Quomodo au-

iem haec intelligenda putas, o dllectissime? Vidistine un-

quam mortuos sepelire mortuos ? quomodo surgent mortui

ad sepeliendos mortuos ? Sed accipe horum verborum sen-

sum. Peccator, dum vivit, mortuus est apud Deum : et jus-

tus, quamvis mortuus sit, vivit apud Deum. Haec mors tuasomnus est, dilectissime; sicut et David ait : « Ego dormivi,

» et soporatus sum, et exurrexi \ » Et iterum dicit : « Exur- -

» gent dormientes in pukere^ ))Et Dominus noster de filia

archisynagogi : « Puella haec, aity non est mortua, sed dor- 1» mit '. »Et de Lazaro dixit Discipulis : « Lazarus amicus

» noster dormit, sed vado ut a somno excitem eum ^ » EtApostolus : « Omnes, inquit, dormiemus, sed non omnes

z: immutabimur^ »Et iterum dlcit : « De dormienlibus non.

» contristemini. »

VIIL Oporlet nos timere secundara inortem, quae plena

est fletu oculorum et stridore denlium, gemitibus, angus-

liis et tribulationibus; illam, inquam, mortem quaj inhabi-

tat in tenebris exterioribus. Beati quidem erunt fideles et

justi in resurrectione mortuorum, quia spem tunc habe-

bunt resurgendi, et accipiendi praemia bonorum operum.

1 Genos. II, 17.— 2 1(1. V, 5, 4- —^ Ezech. xvm, 2'^, 02 ; xxxiii. 11. —* Malth. viM, 22.

—6

Psal. m, 6. —^

Dan. xii, 2. —'

Mallh.ix, 24. —

" Joan. XI, u. _ 9 i Cor. xv, 5i.



SERMO VIII. Dli RESURRF.CTIOINK iMORTUORLM. 677

Sed iniquis, qui non crcdunt in resurrectionem illam, \ce

undique iJlis reservalum est : melius esset eis si penltus non

resurgerent, sicut se non resurrecturos credunt. Nam ser-

vus cui a domino suo decreta sunt tormenla et vincula,cum

dormit, nollet unquam exurgere; scit enim, cum primum

factum fuerit mane, se vinctum fore ut torqueatur a domi-

no suo. At servus bonus, cui promisit dominus suus prae-

mia, sedet et cupldus diem expectat, qula, cum mane adve-

nerit, prtTsmia a doQiino suo accipiet:

etsi

dormlat,in

somno videt dominum suum, quasi donantem sibi pr.-emia

promissa; et lagtatur in visione sua, et gaudens exultat.

Somnusautem iniqui amarus est, quoniam anxlo et solliclto

est animo dum advenit mane, el fractum est cor ejus in

cogitatione sua. Justi autem dormiunt, et somnus ipsorum

dulcis est die ac nocte : et longam noctem non sentiunt,

sed tanquam una bora vldelur in oculis eoram, et in tem-

pore matutino exurgunt et laetantur. Somnus autem iniquo-

rum grav.is est et onerosus super eos, et assimilantur viro

qui incidens in febrem ardentem et in infirmltatem gravem,

in leclo suo huc illuc frequenter volvitur, aestuatque per

totam noctem : ita implus terrore perculsus timet maneillud, quoniam reus slstendus est coram Domlno suo. Et-

enim fides nostra docet quod, quando dormlunt homines,

animae eorum qui sunt justi eunt adDeum; illorum autem

qui sunt peccatores, ad gehennam. Sicut dixlt Apostolus :

«Cumablverimus a corporeisto,apud Dominum erlmus*.

Memento quod hoc idem attigi in sermone de solltariis ^

inquiens quod Spiritus, quem reclpiunt justi, vadit ad Do-

minum, in princlpium suum coeleste, usque ad tempus re-

surrectionis : revertitur deinde, ut induat corpus in quo ha-

bitavit; et semper interpeilal Deum, cupiens ac desiderans

y i Thcss. IV. —2 Seiin. vi, de Devolis.



OjS S. JACOlil MSlBiiNI

resurrecllonem corporis in quo inhabitavit, ut fial consors

bonorum, siculi particeps fuit virlutum.

IX.Verum

enim ilerum ofTendiculum patiuntur sectae

hacreseon, machinationes malorum, ex eo quod dixit Vivi-

licalor noster : « Nemo ascendit in coelum, nisi qui descen-

» dil de coelo, qui erat reipsa in coelo ^ »Et dicunt : Ecce

Dominus noster lestatus est quod corpus lerreslre non as-

cendil in coelum. Sed vim ac sensum illorum verborum

indocli atque imperiti non percipiunt : nam ibi docere vo-luit Domlnus nosler Nicodemum, qul vlm ac sensum eo-

rum quae locutus ei fuerat non intellexerat; proplerea

dlxlt ei Dominus noster : « Nemo ascendit in coehim et de-

D scendit, ut enarret vobis quid illic sit. Si quod ex terra

» ista erat dixi vobis, et non credidislis mihi ; quomodo si

» dicerem vobis quod In coehs est, credetis^? »Nam nullus

leslis, Inquit, inde descendit mecum, ut perhibeat testlmo-

nlum de his quae in coells sunt, ut crederetis : asoendit enim

Ehas Illuc, et non descendit, ut leslimonium perhiberet

mecum, atque Ita teslimonio duorum cerlum haberetur.

Atvero,charissime, nullum sit libi dubium de resurrectione

morluorum; quoniani os ejus In quo vlta est testimonlum

perhibuit, dicens : « Ego morlifico, et cgo vivifico : » et ex

uno ore illa duo mors et vita exierunt. Quemadmodum cer-

tum est quod morlificat, et ipsimel videmus; ita certum

apud nos et omni fide dignum esse debet quod rursum nos

vlvificabit. Ilaque quidquid credendum ostendi tibl, accipe

et crede, ut in die resurrectionis resurgas Inlegro corpore,

et a Domino tuo mercedem et retribulionem fidei tuse reci-

plas, et in lis quae credidistl laeterls atque exulles.

* Joan. III, i3. —2 Ibid. 12.



SEI\MO iX. Dli IIUJIlLITATfi. O79

SERMO NONUS.

DE HUMILITATE.

I. Bona est humilllas omni lempore. Ab omnibus angustiiseripit eos qui eam amplectuntur; et fructus ejus plurimus

est, mulla enim parit bona. Ex illa oritur simpllcitas, qua

Noe plicuit Deo et salvatus est ab eo; sicut et scriptum est;

« Yidi le juslum et simplicem in generatione hac*. »Muita

sunt praeconia humilitatis; dicit enim Scriptura : « Mites

» possidebunt terram, et habilabant in ea in saecula saecu-

» lorum ^. » Ilem dicit Dominus per Isaiam prophetam : «In

» quo requiescam, vel in quo habilabo, nisi in mitibus, et

» in humilibus, et qui contremiscunt a sermone meo ^ ? »

Iterum dicit : « Melior est humilis spiritu, et humilis oculis,

» eo qui accipit civilalem'^. » Et ilerum : « Justitia humilis

» deducet eum^ » Et de Moyse viro lideli scriptum est

a Humilior erat omnibus filiis hominum qui erant super

» terram ^ » Humililas signum et indicium est bonitatis et

pietatis. Mulla sunt dona quae per humilitatem acquirunt

qui diligunt eam : misericordia enim reperitur in humili-

bus; humilitas est habitaculum sanctilatis; disciplina apud

humiles invenitur, et eorum labia eructant scienliam. Sa-

pienliam et inlelligenliam dat huinililas, et exultationem

adipiscuntur humiles. Si qua^ris sobrietatera et palientiam,

in humilibus inveniunlurj et illis vita solitaria (hoc est as-

cetica) congruit. ximabilis est humilis, et duiciasunt verba

*

Gen. VII, 1. —2

JVIatth. v, 4. —*

Isai. lxvi, 2, —*

Prov. xvi, 19, 5?,~ * Id. XXIX, 20. —* Nurn. xn, 5.



3cO S. JACOBI NISIBKNI

illlus, et hilaris est facies ejus : ridet, et laetatur. Dilectio

ornat humiles, quia sciunt ambulare in illa. Humiles et mi-

les servantur ab omnibus mahs, et exultant facies eorum inbonilate cordls sui. Loquitur humilis, et decet ipsum : labia

ejus rident, et non auditur loquela ejus. Timet humilis

animi aversionem, quia illa partus est invidiae. Quandoau-

dit humilis verba malitia?, obturat aures suas, ne inlrent in

cor suum. Gogitatio humilis generat omnia bona, et solertia

ingenii ejus ad ea pertingit. Bibithumilis disciplinam doc-Irinae tanquam aquam, et intrat sicut oleum per inleriora

ejus. llumilis est aliis demissior, cor aulem ejus in excel-

ijis : et illic ubi sunt thesauri sui, versantur cogilationes

cjus. Oculi vultus ejus aspiciunt terram; oculi vero mentis

ejus, in sublimibus et supernls. Formidat humilis jugiter

ne verbum vindictae et detractionis sibi exeat adversus ali-

quem. SoIIicitus est humilis in lege Domini, et ab ea acci-

pit medicinam quam exquirit. Laetatur humilis de bono

proximi sui, et repulat proximum suiim sicut seipsum. Ac-

cedit humilis ad superbum et arrogantem, et captivat et

alligat mentem ejus. Deslruit humililas arces munitas, et

avertit furorcm et inimicitiam.

IL Vicit humilitas flacob furorem Esaii fratris sui, et

quadringentorum virorum qui erant cum eo. Et vicit humi-

litas Joseph iram fratrum suorum, qui invidia et odio eumprosequebanlur. Et vicit Moyses humilitate sua et subju-

gavit omnem superbiam Pharapnis. Vicit humilitas David

eiationem Goliath, qui aggressus est eum indignatione sua.

Vicit humilitas Ezechiae jactantiam regis Sennncherib, qui

minalus est et blasphemavit. Vicit humililas Mardochaei

omnem fastum gloriae Aman. Et vicerunt Daniel et fratres

ejus humilitate sua viros impios obloquentes de ipsis.

IIL Humiles longe absunt ab omni invidia, aemulationcniala ct conlentione. Abomiuabilis est in oculis corumeh-



SJiRMO IX. rvE IIUMILITATE. 58

lio superbla?, efc duriliam iuobedlentiae non partlcipant,

Amovent a se mendaclum, et alieni sunt a maledicentla :

repellitur et rejlcltur ab els hostilltas, quia lilli oedificatio-

nls sunt : amovent et eliminant e medlo sui levitatom, quia

vigllanles sunt super bonum nomen suum. Dolos nesclunt,

quonlamingenultatem et sinceritatem dlllgunt. Quietl sunt,

qula sperant requiem. Alienl facti sunt ab hoc mundo, et

remota sunt ab eis convlcla. Exosi sunt In oculis eorura

homlcldae. Ilorrea cordlum eorum plena sunt ihesaurls bo-

nis. Mundae sunt cogitatloiies eorum a dolo. OcuII cordium

eorum asplciunt excelsa, et dlrigunt aspectum in pulchri-

tudlnem Domlni sui, et exultant. Corda eorura concipuuit

bona, et labia eorum parlunt fructum bonum. Amorcmbonum Domini sui receperunt, et evellunt et abjiclunt a sc

spinas pravas : et semina eorum dant fruclum cenluplum,

quia irrigant ea ex fonte vitae. Planlata est in medio eorum

animl demissio, ct fructificat fidem et dilectlonem. Induunt

Chrlstum tanquam vestem pretiosam, et custodlunt eam ab

omni coinquinatlone. Habitat iu eis Splritus quem accepe-

runt; dilectus est eis, et non contrlstant illum. Ornant

templa sua Regl qui venturus est, qui intrat et habltat in

mitibus et humillbus. Ponunt aedlficia sua super Hrmum la-

pidcm, et non llment fluctus et ventos. Lucldi sunt tan-

quam sol. Prajparant lampades Regi venienti, et expectant

intrare in thalamum ejus\ Acciplunt argentum et nego-

tiantur, ut possideant decem civitates^. Libenter extrahunt

et dlstribuunt facultates suas, et non reponunt argentumnec abscondunt. Corpore, quod videtur, ambulant super

terram, et cogltatlones eorum intentae sunt ad Dominum.

Incedunt et ambulant per vlam sanctam, et intrant per por-

tam angastam Regnl. Se arcte astrlngunt in servanda lege;

student et soliiclti sunt in ea jugiter. Sunt in mundo tan-

* Matth. XXV, 7. —2 L„c, îx, 16, 17.



08a S. JACOUI MSIBLM

quam extranei, et expectanl civitatem illam quae in coelis

est. Elevalae sunt cogilationes eorum, et positae sunt in ex-

celsis, et in domum sanctam quae sursum est festinant in-

gredi. Aperiunt oculos suos, et intuentur desuper, et vident

Sponsum se praeparantem. Eunt illuc semper eorum An-

goli, et accipiunt et deferunt aedificalionem et pacem. Scri-

pta sunt nomina eorum in libro vitce; orant et suspirant,

ne ex eo deleantur ; munera offerui^t, jejunia et preces ei

qui scribendi et delendi poteslatem habet ; super corda

sua scribunt legem ejus, ut scrlbantur ipsi in libro illo qui

est ab asterno : delent peccata sua jugiter, ne nomina eo-

rum deleantur ex libro vitae. Amant angustias hujus vitae,

ut condonenlur eis tormenta quae sunt aeterna. Linguas suas

instruunt in canticis spiritualibus, ut laetenlur in reglone

illa unde suavis voxlocutionis egreditur : niluntur aspicere

regionem illam, et tenentur ejus desiderio, et suspirant ut

desiderium compleatur. Hi sunt amici submissionis, et

amatores eorum quorum multa est erga omnes mansue-

tudo.

IV. Humiles sunt fdii Allissimi, et fratres Chrisli. Ipsc

cum annuntiatus est, per salutationem venit ad nos; el pro-

pter humilitatem Maria suscepit illum : quando Gabriel sa-

lutavil beatam Mariam, dixit ei : « Salutatio tibi, benedicta

» in mulieribus*. » Et salutatio peperit fructum, et concep-

tus est intra eam partus amoris. Et benedixit et exaltavit

Dominum, quia respexit humilitatcm ancillce suaj, et non

respexit superbos et arrogantes : nam Excelsus exaltat om-nes humiles, eosque respicit, ut salutalionis boiia ad eos

deveniant. Porro cum Christus nalus est, docuerunt nos

vigiles coelorum humilitatem, ita benedicenles ct canentes:

a Gloria in ccelis, et salus lerraj, et spcs bona filiis homi-

)) num^. » Et cum docere nos vellet Dominus humilitalem

* Luc. I, 28. —2 I Jcnr)^ 1,^ i^.



SERMO IX. DE IIUMILITATE. 385

in adventu suo, sic ait ; « Qul percutit le in maxillam iuam

j) colaphis, praebe ci et alteram*. Et quicumque te angaria-

» verit mille passus, vade cura illo et alia duo^. Et qui au-

» fert libi vestinientum, tribue ei etiam tunicam tuam^ »

Ha3C quidem, qua3 dixit Salvator nosler, hiimiles exequi

possunt. Celsitudo et gloria non convenit humili; neque

corona regni in capite pauperis. llumilem qui elevatur odio

prosequitur eum Dominus. Pauperem qui assumit sibi co-

ronam, interficit eum rex, quia gloria et sublimilas regem

solum decent : nam gloria ejus est, et celsiludo natura? ip-

sius convenit. Insignia regni regem decent, iion viles ac ig-

nobiles. Exosus et odibilis cst omnibus, qui non discernit

conditionem suam. Propterea, dilectissime, quidquid Deus

non vult esse apud nos, et diligit ut apud se sit, non repe-

riatur in nobis; sed apud ipsum maneat quod suum est, et

nos maneamus in statu nostro. Nos decet humilitas, et eumgloria et celsitudo ; ipse quod suum est habeat, et nos nos-

trum; nobis autem dedit humilitatem. Et quidquid ille non

dedit, non usurpemus. Imo vero etiamsi aliquid dederit

nobis, probando probat nos : qui vero usurpat aliquid quod

non est suum, stultus et fraudulentus habetur ; qui autem

stat et manet in gradu humilium, exaltat eum Altissimus

in regione glorise suaj.

V. Non potest homo duobus servire. Non est communi-

calio inler elationem et humililatem, nequc societas inter

iracundiam et mansuetudinem, nec consortium inter iner-

liam et diligentiam, et Inter sollicitudinem et Iranquillita-tem. Qui perciplt bic voluptatem deliciasque suas, privabi-

lur eis in saeculo venturo. Et omnis qui diligit humilitatem,

elevabitur et exaltabitur in regione gloriae. Dives, qui indue

batur purpura, superbivit et elatus est ; cura autem mor-

tuus est, cecidit in tormenta : et Lazarus, qui humiliavit

1 Matth. V, 39. —2 Ibid. 4i. —* Ibict. 4o.



584 S. JACOBI MSIBENI

semelipsum, exaltc)tus est, et veniens sedit in sinu Abrahce.

Pharisaeus et Publicanus siniul in Templo orabant : Phari-

saeus elatus est, et justificavit semetipsum, et abiit, et de-

scendit in domum suam damnalus; et Publicanus, qui

humiliavit semetipsum, descendit in domum suam justifi-

catus. Malum est contrarium bono, et tenebrse luci, etbe-

nignitati hostilitas : humilitas contraria est invidiae et aemu-

lationi, et silenlium altercationi. Nulla malo vls est ad

obsistendum bono : et tenebroe, cum venit hix, fugiunt : et

dulcedo peUit amaritudinem : et mansueludo vincit simul-

tatem : et silentium extinguit rixas. Tenebra3 non opponun-

tur obscuritati, neque odium hostilitati; neque invidia

obstat aversioni, neque fel odit amaritudinem : sed mali

invident bonis, et impii justis; et saperbi efferuntur super

humiles; et raendaces spernunt veridlcos; et insipientes

contemnunt sapientes; et in quo iiullus animi candor.est,

odlo ublque habet sinceritatem : et qui induit elationem, hu-

milis exosus est ei, tanquam homicida : et cujus manus pa-

ratoe sunt ad iniquilatem, odit hominem justum : et cujus

os plenum est mendacio, veracitas exosa et foeda est in ocu-

lis ejus.

VI. Contra invidiam nulium remedium, nisi silentium et

patientia : sed relributionem pessimam recipiunt invldi.

Pro eo quod invidit serpens Adae in Paradiso, tres male-

dictiones suscepit in poenam et punitionem suam. AbstuHt

Deus ab eo pedes, et gressus est super umbilicum ventris

sui : privavit eum esca sua, et dedit ei pulverem in cibum :

posuit eum inimicum, et calcabilem fecit homlnibus^ Et

Cain occidit Abel ex invidia, et recepit maledlctionem in

seplimum aevum, et fuit vagus et profugus super terram^

Esaii invidit Jacobo humili, et Jacob primogenita et bene-

diciiones ejus accepit; et excelsus humili obedlvit^ Et qui

* Gcn. iw, i4, i5. —2 Id. IV, i5.— * Id. xxv, 3i; xxvii, 5.



SERMO IX. DE IIUAIILIT4TE. 585

ex odio in viderunt Joseph humili, adoraverunt Joseph ex-

ahatum*. Et Pharao, qui invidit llebraeis, et pueros eoruminlerfecit in aquis, judicio quo judicavit retributionem pec-

catorum suorum recepit ^. Et quando Core cum sociis suis

invidit Moysi, venit super eo retributio mala : infernus ape-

ruit os suum, et deglulivit eos ; et ignis accensus esl, ct so-

cios ejus consumpsit. Et quando Aaron et Maria inviderunt

Moysi, rainatus est Sanctus eos interficere^ : et Maria appa-

ruit candens lepra septem diebus ^. Et quando Saiil invidit

Davidet odio prosecutusest, recessitab eoSpiritussanctus,

et turbavit, et cruclavit eum spiritus nequam^ Et quando

Achab invidit Nabolh, et eum occidit, ubi efTusus est san-

guis Nabolh, sanguinem illius hnxerunt canes ^ Et Jeza-

belem, quaj persecuta est Eham et nequaquam potint ei

nocere, canes devoraverunt ', et Elias elevatus est in cce-

lum ^ Et obloqnentes qui inviderunt justis comedit flamma

ignis, et jusli ab ea erepti sunt^ Et Ghaldaei qui male jo-

cuti sunt de Daniele, inciderunt in foveam quam ei fode-

rant **. Et Aman qui invidit Mardochseo et populo ejus,

morlem crucis subivit cum filiis suis^*. Et durum et insi-

pienlem populum, qui non recipit Regem Christum, e re-gionibus suis evulsit et dissipavit : ipse autem quasi reci-

piens coronam, in sedem suam rediens, coram eo inimici

ejus interficientur. Uiec omnia diligenter scripsi tibi, ut

certum tibi esset quod punitionis poenae, quibus puniendi

sunt, acriler exiguntur ab humilibus e manibus impiorum.

VII. Prseterea, charlssime, id persuasum libi sit, quodin quocumque qui inquinatus est impietate, inviJiae pra-

vilas inhabitat, et regnat spiritus immundus quo agitatus

* Gen. xxxvii, 26 ; xlv, 1. — ^ Exod. i, 22 ; xiv, 20. —^ jymi^, xv,, 5i

—*Id. xu. —^ i Reg. XVI, 14^ —^3 Ileg. xxi, 2; xxii, 38. —^ Id. xsx,

2. —84 Rcg. 11, 11; IX, 56. —3 Dan, iii, 22. —^^ Id. v/, 24. —*' Eslh,

VII, 10 ; IX, 6.

XXV. 2 5




fuit Saiil. Nam quando David pulsabat cytharam proSaiil,

ut quiesceret, Saiil invidia qua plenus erat exagitatus, li-

beratorera suum perculere volebat. Sed apud quem inve-

nitur humilitas, inhabitat in eo Spiritus milis et mansue-

ttis, et fit domus habitationis Ghristi. Et repetam quod

superius scripsi, bonos non invidere maHs, sed malos bo-

nis. Nunquam visum est quod divites invideant pauperi-

bus, neque pii impiis, neque justi iniquis, neque pueri aedi-

ficationis destructoribus, neque veridici mendacibus, neque

rccli perversis, neque honesti calumniatoribus. Proplerea

sequere humiHtatem, quas vincit invidiam et expelUt ini-

miciliam ; et adjunge ei silentlum et palientiam, ut pro-

legaris contra perversilalem. Diligehumilitatem, et adipis-

cere sobrielatem ; et patientiam annecte eis. IMuUi diligunt

humilem ; elatum enim et supcrbum etiam iniqui, qui suntcjus simlles, odlo habent. Aversare furorem, et absline ab

omni macula et coinquiuatione; quia Deo exosa sunl. Noli

iiae reserare ostium, nempe os tuum : et faciem tuam noli

in varias formas ob iracundiam immutare : et noH ei tra-

dere hnguam tuam, ne enascantur ex ea fruclus maH. Foe-

lus irae non oriantur, pravaeque cogitatlones in ortu s«o eli-

minenlur.

yUL Si quando exarserit ira in te, erit tibi tanquam ca-

ligo. NoH ergo ei concredere Hnguam tuam, et noH Hnguae

tuae tradere omnes cogitationes quae ascendunt super cor

tuum; sed intusin horreo cordis tui sepeH eas. Bonum cumconciplt cor tuum, praebe Hngua tuae : et sic os tuum edis-

cet verba bona. \olvatur verbum incorde tuo multis die-

bus, et si videris dignum esse, trade illud Hnguae tuae; sin

secus, moriatur in corde tuo,et in cogitationlbus tuis sepe-

Hatur. Custodi Hnguam tuam a falso testimonio, ne accen-

das ignem in corpus tuum. Dominus tuus qui inhabitat in

te, bene custodiatur ; et noH introducere ad iUum quae sunt



SERMO IX. BE I1U3IILITATE. ^Sj

ei inlmfca. Solus seorsum vult haLitare in homine, et upud

eum cujus prava3 sunt cogitatlones non manet. Dillgat si-

lenlium lingua tua, qua vulnera Domini tul lingis ; caveant

a discordia lobia tua, quibus Regem Filium oscularis. Exore tuo inane ahquid non exeat, ne seipse subducat, et a

te discedat. Amabis humilitatem, quia similis est ea muro

ferreo; dlhges sobrielatem. et fructus benlgnitatis : anima

enim ejus qui comedit ex els, satlatur, et laetatur, et exul-

tat. Omnis arbor ex fructu suo cognoscitur ; ct cogltationeshominis ex ore ejus manifestantur. Nam sapiens ex lingua

illius qui appropinquat, ipsius cogitationes agnosclt : quo-

niam ex illarum reliquiis eloquuntur labia. Vir timens

Deum, solum bona loquitur ; et quando audit verbum scur-

rllitatls, non intendit auditum suum ad illud; et verbum

malum non loquitur os ejus : cogilatio enim ejus non con-

cipit quod abomlnabile est; et his deiectatur quae in lege

Domini sui meditatur. Hi sunt fructus arboris bonae. Et

hominem mala cogitantem ex labiis ejus internosclt sa-

piens ; si solum loquitur verba ludrica, et amara, et verba

contemptus et blasphemiae, ille qui audit ea cognoscit quod

conceptione mala concepta sunt, et delnceps enata sunt;

omnia enim, priusquam oriantur, concipluntur. Recordare

quod dlxit Salvator noster : « Arbor bona bonum fructum

j> facit, et arbor mala fructum malum fert. Non potest ar-

» bor armara faccre fructum dulcem, neque arbor dulcis

» ferre fructum amarum. Ex ipso enim fructu cognoscitur

» arbor*. » Ita et vir bonus ex bonis thesauris qui sunt in

corde ejus extrahit, et loquitur bona ; et vir malus ex ma-lis ihesauris qui sunt in corde suo extrahlt, et loqultur

mala : qula ex iis quoe intus rellqua sunt, loquuntur labia.

Si in arbore sunt mille fructus, ex uno potes agnoscere to-

tam arborem. Si gustes fructum unum ex arbore cujus

* Malth. iir.

25.



588 S. JACOllI MSir.KM

iVuclus dulcis el suavis esl, cupil auima lua omnes fruclus

illius arLoris sola comedere. Ita virsupiens, quando appro-

pinquat homini malo, illico cognoscit eum ex verbis suis :

si videat abominanda verba ejus esse et prava, non vull

amplius audire : si accedat ad hominem saplcnlem, el gus-

let verba ejus bona, et dulcia, et plena sclenliaj et intelli-

gentiae; ex eadem hora vult omnia verba ejus audire el

discere. Itaque hominem qui dicitur humilis, ex sapore

ejus dignoscit sapiens. Nam qui videri vult snpiens el quie-

lus et humilis, et cor ejus cogitat mala, specicm quideni

gerit humilis inler honiines, ct veluli sapienlis cogilanlis

bona; sed similis est iVuctui amaro qui speciem habeat iVu-

ctus mali cotonei, quoniam aspectus ejus similis est malo

cotoneo, sed sapor ejus amaritudinem faucibus ingerit.

IX. Dilige, charissime, humilitatem, cujus odor suavis

est et sapor dulcis. Humilis est in celsitudine; sed ejus cor

in inferioribus manel, et amabilis est excelsis. Si humilibus

acciderit humile aliquid, non contarbantur : nam in gradu

et conditione sua, in qua stabant, permanent. Sed magna

est subversio snperbi qui non humiliat seipsum, quando

humile aliquid ei advcnit, quoniam in superbia sua non se

humiliat. Amici humilis multi sunt, et non est numerus

eorum qui de valetudine ejus inlerrogant. Gloriam cjus

multi narrabunt, et ejus humililas cooperit maculas delic-

lorum suorum. Quod est in corde suo, nemini dicit. Slal

humihs, et medilaturin sapientia, et

mensejus

occupataest in excelsis et supernis. Verbum humilis audiendura est,

quia excogitat et profert illud in stalera. Anguli cordis

ejus pleni sunt lliesauris bonis, et lingua ejus parturit fru-

ctum dulcem. Humilitas fons pacis, et aquae aedificationis

exeunt ex ea. Dilexil Noe humililatem, et ipsa eripuit eum

a diluvio aquarum. Et accessit ad eam Abraham, et faclu»

est haeres terrae vilae; quia cecidit coram Domino Deo, ek



SERMO IX. DE HUMILITATK. SScf

humiliavit seipsum tanquam pnlverem et cinerem. Et edu-

calus cst Isaac in humililate, et obediverunt ei regcs, et

amaverunt foedera ejus. Jacob, virsimplex, domi in fami-

Ha enutritus, recepit a palre benedictionem Esaii fralris

sui. Et singuli ex primis illis patribus noslris erant liumi-

les, miles et pacilici. Et Excelsus exaltavit humiles, et hu-

miUavit elatos, et venire fecit eos in contemptum. Dilexit

Job humililalem, et de ejus innocentia perhibuit testimo-

nium Dominus : invidit ei iniquus Satauas, sed ipse hos-

lem et adversarium juslorum confudit. Exaltavit DominusJob, quia confirmatus est in innocentia sua, sicut os ejus

lestimonium perhibuit.

X. Dilige, charissime, virtutem humilitalis, quae ex ori-

gine corporeae nostra? condltionis indita nobis et conve-

niens est. Nam justitia est, cum allquis humiliat seipsum.Origo enim Adae est ex pulvere terrae, et Dominus impo-

suit ei mandatum, ut cuslodiret illud. Nam si custodisset

quidquid ei praeceptum fuerat, in naturam excelsam per-

duxisset eum Dominus : sed quia voluit adipisci celsitudi-

nem quae naturffi ejus non conveniebat, convertit eum

Dominus in originem humilitalis suae. Profecto hac de re

tcstimonium perhibuit Salvator noster, dicens : « Omnis» qui se exaltaverit, humiliabitur*. » Exaltavit se Adam, et

reversus est in terram in primum originis suae principium :

addita enim erat illi gloria, et obediverant illi omnia. Sal-

vator noster, qui humiliavit se, recepit gloriam suam, ct

alia insuper superaddita est : sed Adam, qui elatus est, hu-

miliatus est, et maledictiones humiHtati superadditae sunt.

Propterea, charissime, oportet ulique et convcnit hominidiligere humilitatem, et slare, et manere in statu et con-

ditione sua : nam radix humihtatis in terra plantala est, et

emolumcnta fructuum ejus pro magnitudine profunditalis

* Mallh. xxiir, 12. Luc. xiv, 11 ; xviii, i4.



590 S. JACOBI NlSlRExM

suae exoriuntur : fructus autem ejus desiderabiles sunt,

quia generat tranquillitatem, et modesliam, et mentem

suavem ac mitem. Humiles sunl simplices, palientes, ama-biles, et innocentes; sinceri, et docti, et sapientes, et pro-

vidi, el prudentes; pacati, et misericordes, et contrili, et

indulgentes; penitissime intelligenles, et tranquilli, et de-

cori. Qui diligit hanc arborem cujus sunt hujusmodi fruc-

tus, beata anima ejus, quia in requie est, et in eo inhabi-

tat is qui habiiat in mitibus el in humihbus.

SERMO DECIMUS.

DE PASTORIBUS.

I. Sedent pastores in cnpite gregis, et cibum vitae ovibus

distribuunt. Ule habet curam de ovibus pascui sui, qui pro

eis vigilat et laborat : et discipulus est Pastoris nostri boni,

qui dat animam suam pro ovibus suis. Et qui non pascit

gregem suum, similis est mercenario, quia nulla cura est

ei de ovibus. Similes eslole, o pastores, primis pasloribus

justis. Pavit Jacob oves Laban, laboravit, vigilavit, cuslo-

divit, et mercedem accepit. Ait Jacob ad Laban : « Ecce

» viginti annis fui tecum : oves tuae et caprai steriles non

» fuerunt : et gregem ovium tuarum nunquam comedi, ne-

» que ego duxi ad te fractam et debilitatam ovem; quoniam

» a manibus meis exigebas illam. Die aestu urebar, diluculo

» gelu algebam : fugit somnus ab oculis meis*. » Videte,

pastores, pastorem hunc, quantam curam habuit super

oves pascui sui : vigilabat nocte ad custodiam, et vigilabat

* Gen. XXXI. 58.



SERMO X. DE PASTORIUUS. 3^1

et laborabat die ad pascendum. Jacob pastor, Joseph pas-

tor, et fratres ejus pastores; Moyses pastor, et Amos pas-

tor : hi omnes pastores sunt, qui bene paverunt et deduxe-

runt oves. Et quare, dilectissime, ilh antea pastores fuerunt,

paveruntque oves, et deinde electi sunt ut homines pas-

cerent, nisi ut prius discerent qualem curam impendere

oportet in pascendis ovibus, et quantum vigilandum et la-

borandum est pro cvibus suis. Et cum didicissent ofEcium

pastoris, electi sunt ad munus ducis et rectoris hominum*

Pavit Jacob oves Laban, et laboravit, et vigilavit, et bene

duxit; deinde duxit fiUos suos, et praebuit eis exemplum

officii pastorahs. Et Joseph pascebat oves cum fratribus

suis; et in terra iEgyptiorum factus est dux popuH, et eos

gubernabat tanquam pastor bonus gregem suum.

II. Moyses etiam pavit oves Jelhro; et ab illis ovibus as-

sumptus est ut pasceret populum suum, et tanquam pastor

bonus eas duxit. Ferebat Moyses baculum super humeros

suos, progrediebatur in capite popuH quem ducebat : et pa-

vit quadraginta annis, et vigilavil, et laboravit pro ovibus

suis, pastor bonus et solHcitus, Et cum veHet Dominus de-

lere populum pro peccatis eorum, quoniam adoraveruntvilulum comedentem foenum, Moyses orabat et petebat a

Domino, dicens : « Si dimittis peccata popuH hujus, dimitte :

» si autem non, dele me de libro tuo qucm scripsisti*. »

Hic est paslor bonus, qui tradidit animam suam pro ovi-

bus suis : hic est dux probus qui posuit animam suam pro

pecoribus suis : et hic est pater misericors, qui misertus est

super fHios suos et nulrivit eos : et hic est doctor sapiens,

qui docuit discipulum suum ducere gregem, nempe Josue

fiHum Nave, virum fortem et animosum, qui ducebat gre-

gem universa castra fdiorum Israel, occidit reges, et domuit

terram, et proebuit loca pascua et irrigua, et distribuit et

* £xod. xxxn, 3i, 52.



39'2 S. JACOlil MSIBI-M

dedit hobitationes et ovilia ovibus suis. Simililer pavll Da-

vid oves gregis sui, et ab ovibus eicvatus est ad pasceudum

populum suum; et pavit eos in simjjlicitate cordis sui,et in

sapientia manuum suarum duxit eos. Quando autem cxor-

sus est recenscre et numerare greges ovium suarum, exivit

in eas furor irai Dominl, et coeperunl illae occidi : tum vero

tradidit David anlmani suani pro ovibus suis, et oravit, di-

cens : « Domine Deus, cgo peccavi, quia numeravi populum

» hunc : eril manus tua conlra me, et conlra domum pa-

» tris mei : oves htE innocentes quid fecerunt* ? »Profecto

omnes boni pastorcs ita ponebant animas suas pro ovibus

suis.

III. At paslores qui nuilam habuerunt curam de ovibus,

ii mercenarii erant,* quoniam semetipsos solum pascebant.

Propterea ita compcllat eos Propheta, dicens : « pastores

» qui dissipatls et perditis oves pascui raei, audite sermones

» Dominl. Sic dicit Domiuus : Ecce ccngrcgabo oves meas,

fl quemadmodum paslor congregat greges suos in dicbus ca-

» liginis et turbinis, et requiram oves meas a manibus ves-

» tris. O pastores insipientes,qui pinguiacomeditis,preliosa

» induitis, saginata concidltis, ct ovcs meas non pascitis :

» infirmatum non sanastls, et debilitatum nou corroboras-

» tis; fractum non ligastls, cl afllictum non estis consolati;

» quod abjectum est non reduxistis, et quod pcrierat non

» quaesivistls, et pingue ct snginatum non custodistis : sed

» vi et dcceptione eos vexabatrs; et vos quod pulchrum et

» delicatum pascui erat prlus comedebatis, deinde quod» remanserat pcdibus contcrebatis, et ungulis veslris con-

» culcabatis; aquas dulcesel puras bibebatis,et reliquampe-

D dibus turbabatis; et oves meae comedebant quod concul-

» caverant pedes vesLri, et aquas a vobis lurbalas et unguh's

» veslrls inquinalas bibebaut^ » lli sunt paslores moli et

* 2 Ileg. xxiv, \-. — 1 Jeiein. x.viii, 2. Ezecli. xxxiv, 2.



SERMO X. DE PASTORIUUS. 5()5

mercenarii, qui neque paverunl oves, neque bene duxerunt,

neque eripuerunt a lupis. Cum venerit Paslor magnus ma-

gister pastorum, congregabit oves suas, et visitabit greges

saos, et advocabit pastores illos, et petet ab eis rationem,

et eos ex operibus suis condemnabit. Eos autem qui pave

runt bene oves laetificabit Magister pastorum; et eos possi-

dere jubebit vitam et requiem. pastor male pascens, cu

jus dexiero brachio et dextero oculo commisi oves meas;

tu vero dixisti de ovibus illis : « Quod moriturum est moria-

j» tur, et quod periturum est pereat, et reliquum devoret

» corpus socii sui ^: propterea ecce excaeco dexterum ocu-

» lum tuum, et confringo dexterum brachium iuum, ut

» quod non duxit fidcliter, arefiat ^ Yos, homines, oves pas-

» cui mei estis, et ego sum Dominus Deus vester, et dein-

»ceps pascam vos in pascuis

irriguis et pulchris '« »

IV. Pastor bonus Iradidit animam suam pro ovibus suis.

Et insuper dicit : « Et ah*as oves habeo, et illas decet me» adducere huc, ut fiat unum ovile et unus pastor. Et Paler

» meus ideo dilfglt me, quia ego animam meam pono pro

» ovibus*. » Tum etiam inquit: « Ego sum ostium ovium.

» Omnis qui per me introierit, salvabitur : ingredietur, et

» egredielur, et pascua inveniet ^ » Assimilamini, o pasio-

res, hulc Pastori bono, qui est caput iotius gregls. Quan-

tam curam habult pro ovibus suls ! accessit ad longinquas,

reduxit errantes, sanavit infirmas, corroboravil debiles, al-

ligavit coufractas, et custodivit saglnatas, et iradidlt ani-

mam suam pro iliis. Et elegit et erudivit Disclpulos virtuie

eximlos, et greges omnes in eorum manus iradldit. Dixii

Simoni Petro : « Pasce pecudes mcas mlhi, et agnos meos,

» et oves meas^ » Et pavit Simon, et complevit tempus

suum, cl tradidit vobis grcges istos, et abiit. Pascile et

* Zach. XI, 9. —2 ibid. ij. —3 i^^/ecli. xxxiv, i5, 17. —^ Joan. x, iG.

—* Ibid. 9. —fi Id. xxr, i5.





SERMO X. ])E PASTORIBUS. OCjS

verenter allari serviant. Et Levltis, qui accipiunt decimas

suas, non est ulla portio in Israel. paslores, discipuli

magni Pastoris, rogo vos, nollte assimilari mercenariis,

quia mercenarius non curat de ovibus : sed vos similes es-

tote miti Pastori noslro, qui plus oves amavit quam ani-

mam suam. Guslodite juvenes, sublevate virgines, fovete

agnos, et in sinu vestro nutrite eos. Et cum iveritis ad Ma-

gistrum pastorum, offeretis ei omnes oves vestras bonas et

perfectas; et dabit vobis quod promisit, inquiens : « Ubi

» ego ero, et vos iilic eritis\ »Haec pauca satis sint de ovi-

bus et pastoribus. In anlerioribus sermonibus, charissime,

scripsi et revocavi in mentem tuam quae necessaria sunt ut

oves gregis recte incedant : in hoc autem scripsi tibi de pa-

storibus, ducibus gregum. Ut quidem in memoria tua sint,

haec scripsitibi,

de quibus meinterrogasti in dilecta epis-

lola tua.

VI. Dispensator sumpsit me, et duxit in domum regii

thesauri, et ostendit mihi illic divitias multas : qui accipit

ex ilio, ditatur et dilat : apertus est omnibus quaerentlbus

eum; et cum ex illo mulla acceperint, non minuitur. Et

cum dederint ex divitils quas acceperunt, magis illae mul-tipllcantur. Et qui acceperunt, gratls dabunt, slcuti et gra-

tis acceperunt. Prelio nullo venditur, quia non est quld-

quam quod, quanti iilud, tanti valeat. Nec thesaurus deficit,

neque acclpientes satiantur. Bibunt, et sitiunt; manducant,

et esuriunt : qui non sitit, non potest bibere; et qui non

esurit, non potest manducare. Esuries ejus plures satlat;

et sitis ejus aperit fontes aquarum. Homo accedens ad cul-

lum Dei, simllls est vlro sltlentl accedenti ad fontes : blbit,

et satiatur; et ex fonte illo aqucC non deficlunt. Profeclo

terra, quamvis bibat, tamen iterum sitit; fons aulem non

mlnuitur ex decursu suo. Sic est sclentia Dei : nam cum* Joan. XII, 26.



396 S. JACOlil MSIBBNI

omiies accepcrint ex ea, nihil deest; nuliisque creatis rebus

ipsa concluditur et continetur. Nec qui accipit, cessat ac-

cipere; et cum dederit, nihil ei deficit. Gura accenderis lu-

cernam tuara ex igne, muUas lucernas ex illa accendes :

nec ignis, cum tu ex eo accipis, deficit; neque lucerna tua,

quae accendit multas, minuitur. Nullus homo polest exhau-

rire omnes thesauros regios; neque, quando sitiens bibit

ex fonte, aquae ejus deficiunt. Gura steterit homo super

monlem excelsum, non pertinget ocuhis ejus ad proximmnet remotum; et cum numeraverit stellas coelorum, ncqui-

bit ille virlutes earum assequi. Ita cum accesserit ad cul-

tum Dei, haud omnia poterit percipere. Quamvis muUummuitumque sumpserit, nihil imminutum remanet. Et cuiii

dederit quod accepit, iiiud neque exhauritur neque consu-

mitur. Et memento, charissime, in priori sermone de fide

me ad te scripsisse quod, qtii accipit gratis, debet ille dare

sicuti accepit; quemadmodum et dixit Dominus noster :

« Gratis accepislis, gratis date*. » Qui proliibet sumi ex iilo

quod accepit, et quod acccpit aufertur ab eo. Proptcrca,

charissirae, quantura potui in pracsens accipere ex iiio the-

sauro qui non deficit, raisi cx eo ad te. Et cum miserim ad

lc, totus thesaurus est apud rae. Nam nunquam deficit, quia

sapientia Dei est. Dispensator autem est Dominus noster

Jesus Christus, sicut et ipse testatus esl, dicens : a Omnia

» data sunt mihi a Patre meo ^. » Et cum ipse sit dlspcnsator

sapientiae, rursus ille idem ipse est sapieutia, sicut et Apo-

sloius dixit : « Ghrislus virtus Dei est, et sapienlia '. » Et haec

quidem sapientia distributa est muitis, et nuila ex parte di-

minula, sicut pauio supra dixi tibi : quia ex spiritu iilo

Cliristi muiti accepcrunt, et Christus in nihiio defecit.

VII. Deccm sermones scripsi ad te, quemadraodum a

me posluiasti, et de quibus a te interiogalus sum ca libi



SERMO X. DE PASTORIBUS. 5()7

exposui : quidqiiid petiisti a me, prajstiti tibi; quidquid po-

lui disserere ac explanare, hoc totuiii libi maniteslavi. In-

cumbe tu his jugiler, et atlende ad meditationem, et ad

lectionem Scripturarum quae in Ecciesia Dei leguntur. Haj

decem breves lucubrationes quas tibi mitlo, invicem a se

ipsis lumen accipiunt, et invicem super seipsas aediflcan-

tur : et noli eas a seipsis separare; nam omnes inter se con-

junctas, consociatasque ex eodem fonte, aflluenter ad tc

scripsi. Lege, et disce tu, et fratres nostri qui votum fece-runt et crediderunt nobiscum, ut longe sit ab eis turpitu-

do, et improbitas, sicuti et supra scripsi tibi. Mementoquodcumque ego tibi significavi, non ita quidem accipias

velim quasi inhis quoe loculus sum absoluta et consummata

perfeclio contineatur; neque enim sufficiunt : sed ea au-

dies a me libenti animo, et fralres nostros juniores eademita docebis, ut inslruantur. Omnia autem qua3 audisti, et

ad spiritualem aedificalionem pertinent, cum aediflcalione

suscipe : nam qui aidificatum ab altero evertit, et quod

aedificat subversione subvertetur, et aedificare nequibit.

Ego, tanquam incisor lapidum, lapides obtuli in aedificium,

ut sapientes architecti scalpant, aptent, ct poliant ad aedifi-

candum. Et omnes operarii qui opem et adjumentum prae-

bent, et laborant in aedificio isto, mercedem a Domino do-

mus recipient.



5^8 S. JACOHI NISir.ENI

SERMO UNDECIMUS.

DE CIRCUMCISIONE, CONTRA JUDÔS.

I. Cum benedlxisset Deus Abrahae, et constituissct eum

caput omnium credentium justorum et sanctorum, voluit

ut esset paler non unius populi, sed multarum gentium, di-

cens ei : « Non vocabilur nomen luum Abram, sed Abra-

» ham,quia patrem multarum genliumconstitui le '. wErgo,

fratres mei dilectissimi, qui cousiderat quid significetsermo

iste, et scrutatur funditus veritatem quoe in eo conlinelur,

intelligit quid dicendum sit de antiquo illo populo, qui se

suasque laudes memorans superbit, gloriaturque esse se-

men Abrahae^

II. Illud autem non intelllgunt, quod vocatl sunt prlnci-

pes Sodoma^ et populus Gomorrliae : a Pater tuus Amor-

» rhaeus, et mater tua Cethaea; argcntum abjectum, fdii

» rebelles^; »et quod : « Exasperantes fuistis vos, ex quonovi

» vos '; » et quod : « Ex vlnea Sodomorum plantaria eorum,

» et vitis eorura ex Gomorrha. Uva eorum, uva amaritudi-

» nis; et racemus eorum amarltudinis et fellis ^ »Et in eo-

dem canlico teslimonium perhibuit de populo qui venturus

erat ex gentlbus, dicensIbi : «

Provocabo vos In eo qui non» est popuhis, et in genle stulta irritabo vos^ »Et conlra

eos protestatus est Sanctus etiam per Esalam prophetam di-

cenlem in canllco suo : « Vineam planlavi et operatus sum,

» et attulit mlhi spinam pro uva \ » Et iterum per Jere-

* Genes. xvii, 5. —^ îatlli. m, 9. Joan. viii, 09. — ' Ezcch. xri, 45.

Jcr. VI, 3o. Deut. ix, 24« —'Ezech. xn, 9. —^ Deut. xxxii, 32. —^ Ibid.31. —" Isai. V, 2.



SER.MO XI. Dfi CIRCUMCISIOiVE. 099

Hiiam : « Ego, ait^ plautavi te vineaai, et palmitcm fracti-

» ferum, ad semen prolis veritatis; quomodo autem con-

» versaesinamaritudinem, tanquam vinea amatrix extranei,

» el alienigena * ? » Iterum testatus est Ezechiel de vinea ista,

« Ramos, inqidens, comedit ignis, et medium ejus vasta-

» tum est^. »Quia tanquam vilis in vinea planlati erant pa-

ires vestri, vinea et palmites erant ad semen veritatis : et

conversi sunt et declinaverunt filii in opera contaminata efe

polluta Amorrhaeorum. Gam autem ex omnibus gentibus

plures operali sint juslitiam, et coluerint veritatem, ipsi

nomlnati sunt fiUi, et ha^redes Abrahoe patris illorum. Et

fdii Abrah?e,cam patraverint opera turpia et contaminata

alienigenarum gentium, facti sunt Sodomitae, et populus

Gomorrhae; sicut locutus est de eis Isaias, dicens : « Au-» dile sermones Domini, principes Sodomorum et populi

» Gomorrhae ^ » Quod si res non ita se habet, veni, et os-

tende mihi tu, sapiens archisynagoga, qui fuerint populi

et principes Sodomae et Goniorrhae in diebus Isaiae? quo-

niam in diebus Lot urbes illae ira Dei eversoe sunt et com-

bustoe, et in aeternum amphus non aedificantur. Et quidem

Ezechiel recenset iniquitates Sodoraae, et nominat eam so-

rorem Jerusalem, dicens ei in sermone suo : « Soror tua

» Sodoma, et fdiae ejus nonne operatae sunt opera iniqui-

» talis, sicut lu operata es cum fdiabus tuis ? Et iniquitas

» Sodomse et filiarum ejus haec est, quoniam non porrexe-

» runt manum pauperibus et egenis. Et cum viderim opera

» haec in eis, odio habui eos *. » Cum ergo Sodoma et Go-

morrha cum iniquis civibus suis longe ante destructae es-

sent, ad quos dixit Isaias : k Audite, principes Sodomoe et

» popuh Gomorrhae, » nisi ad eos quos ita nuncupavit et

vocavit, quia fecerunt et amaverunt opera Sodomorum?

Jam circumcisi erant, et contaminati sunt; electi erant, et* Jeiem. ir, 21. —2 Ezech. xix, 12, —^ Isai. i, 10. —^ Ez.ech. xvi, 46.



400 S. JACORI NISIBEM

reprobali suiit. Et gloriabantur, dicenles ; Nos circumcisi

sumus, et clari et conspicui prae omnibus gentibus.

III. Profeclo id plane manifeslum unicuique est qui in-

lelligit, quod, si circumcisio sit sine fide, nulla in ea utili-

tas esl, nuUum emolumenlum : quia fides fuit prius con-

ciliatrix et pronuba sanclitatis, et deinde circumcisio data

est Abrahac in foedus et in signaculum electionis: sicut et

dixit ei Deus : « Ilaec quidem est observalio foederis mei,

» circumcidebitis omnem masculum^ » Donec placuit Da-tori suo, et observala est circumcisio una cum pracceptis

Legis, fuit illa fructuosa. et utilis : cum vcro Lcx amplius

servata non est, a circumcisione nullam receperunt ulili-

tatem. Jeroboam fdius Nabat ex filiis Joseph, ex genera-

tione Epbraim, circumcisus erat, sicut Sanctus prascepit

Abrahae, cavitque Moyses in Lege : et reges omnes Israeli-

tarum qui ambulaverunt in via iniquitalis JeroLoam, cir-

cunicisi erant; sed propter impielatem nulla eorum recor-

datio fuit apud Deum. Quam igitur utilitatem accepit Je-

roboam fillus Nabat per circumcisionem, et omnes reges

Israelilarum qui ambulaverunt juxta vias ejusPNon utilis

cerle fuit nec profuit Manasse lilio Ezechiae% propter cu-

jus peccalorum mullitudinem non potuit ultra Deus par-

cere Jerusalem.

IV. Omnibus quidem saeculis mandata aliqua hominibus

dedit Deus, et foederis seu pacti conditiones, et signa quae

in generationibus et gcneralionibus hominum juxta placi-

tum voluntatis suae, et singula suis temporibus observata

sunt, et deinceps muiala transiverunt. Praecepit Adae ne

comederet ex arbore scientiae boni et mali; et quia non

observavit praeceptum foedcris, reus factus est. Enoch au-

tem fuit accepius coram Deo, non ex eo quod custodierit

praeccptum de arboris fructu ,*

neque id propter adhuc vi-

* Gon. XVII. 10, —^Paii;!. xxxir;.



SERMO XI. UE CinCUMCISlONE. 4^^

veiis translatus est, sed quia credidit. Eadem certe res non

est fides, ac obedientia praecepti non comedendi ex arbore.

Noe, quia servavit mansuetudiuem et justitiam, ereptus est

ab ira aquarum diluvii; et percussit Deus foedus cum eo et

cum generationibus ejus, promittens fore ut augerentur et

mulliplicarentur. Et posuit in foederis signum arcum in

nubibus, mediatorem inter Deum et terram, et inter om-

nem carnem. Ex omnlbus foederibus et pactionibus quas

pepigit Deus cum hominibus, non fuit circumcisio Abrahae

quae una prae aliis omnibus sanctilatem aliquam contineret

nam cum Deus elegiteum, non per circumcisionem vocavit

et elegit, et constituit ut fieret pater omnium genlium, sed

per fidem; et deinde post fidem jussit circumcidi. Si enim

per circumcisionem donata fuisset vita, prius Abraham cir-

cumcisus esset, et deinde credidisset : et si ulihtatem vitae

aeternae praestitisset circumcisio, Scriptura ostenderet Abra-

ham prius circumcisum esse, et deinde credidisse : et si

utiUtatem vitae aelernae praestitisset circumcisio, Scriptura

doceremur quod Abraham piius circumcisus est, et deinde

circumcisio ejus reputata fuit ipsi ad justitiam. Sed sic scrip-

tum est:

« Credidit Abraham in Deum, et fides ejus repu-» tata est ad juslitiam*. «Porro oranes qui crediderunt ex

flde, non autem ex circumcisione, ulilitatem adepti sunt.

Abel, Henoch, Noe, Sem et Japhet non per circumcisionem

facti sunt chari Deo, sed singuli eorum quia custodierunt

pacta quae mandaverat Deus, et crediderunt. Nam unus et

idem est praescribens pacta omnibus nationibus in omnisaeculo, secundum voluntatem suam. Melchisedech erat sa-

cerdos Dei excelsi, et benedixit Abraham in praeputio suo,

nondum enim erat clrcumcisus. Atqui manifestum est quod

qui minor est, a majore benedicitur, quia eo praestantibr

est ^.

* Roni. IV, 5. —2 Hebr. vii, 7.

XXV. 26



402 S. JICOBI KISIBHM

V. Cliarisslme, attende itaque, et ostendam tibi quare

data sit circumcisio. Gum credidisset Abraham, et egressus

esset ex terra Chaldaeorum, et venisset et habitasset in Cha-

ran, non jussit Sanctus eum circumcidi; et cum moramfecisset in terra Chananaeorum viginti quatuor annis, non

est circumcisus,* quoniam non habebat filium benedictio-

nis, unde reges et justi et sacerdotes et uncti nascituri

erant. Sed cum esset nonaginta novem annorum * ostendit

et manlfestavit ei Sanclus in consummatione centesimi an-

ni^, quod fdius ei nasceretur, et postea ipse circuracisus

est. Cum autem centum esset annorum^, el natus esset fi-

lius ejus Isaac, jussit eum Sanctus circumcidere carnem

praeputii fdii sui in signum et confirmationem foederis^;

ut, cum muhiphcaretur semen ejus^ distingueretur et sepa-

raretur ab omnibusnalionibus inter quas habitaturi erant,

nec commiscerentur cum poUulione operum illarum. Ila-

que in praepulio suo cum esset nonaginta novem annorum

Abraham, et circumcidisset Ismael fdium suum tredecim

annorum, et vernaculos suos, et emptitios suos, circumci-

sus ipse est in die illa, sicut iocutus est cum eo Deus; et

deinde post circumcisionem natus est fllius ejus Isaac, et

circumcisus cst die octavo. Et servata est circumcisio in

semine Abrahae, in Isaac, et in Ismael, et in Jacob et in

filiis ejus, et in Esaii et in generalionibus ejus centum no

naginta annis, donec ingressus est Israel ^gyptum. Et in

iEgypto observaverunt fdii Israel circumcisionem centum

viginti quinque annis, donec exierunt in desertum. Et cumvidisset Lolh quod circumcisus esset Abraham patruus

suus, circumcidit et ipse fdios suos postquam sejunctus est

a patruo. Et postmodum eorum posteri circumcisionis mo-

rem rclinuerunt sine fide.

VI. Si itaque vita ex circumcisione est ; ergo vitam

» Gen. XVII, i. —2 Ibid. 17. —» Ibid. 24. — ^- Id. xxi, 5. — ^ Ibid. 4.



SERMO XI. DE CIRCUMCISIONE. 4^^

adepti sunt et filii Ismael, et filii Geturae, et filii Esau,quo-

niam ecce et hi carne circumcisi sunt : sed in circumci-

sione sua adorabant imagines idolorum et simulacra Diaboli.

Jeremias propheta ostendit nobis manifeste quod quicum-que sine lide circumcisi sunt, immundi et incircumcisi re-

putati sunt; et circumcisio ab ira Dei eos protegere ac sal^

vare non potuit ; nani dixlt : « Ecce visitabo super omnes

» circumcisos praeputium eorum, super /Egyptios, et super

» Juda, et super Edom, et super filios Ammon, et super 11-

» lios Moab, et super omnes habitantes in deserto, et super

» omnes nationes quae raserunt facies suas; quia omnesgen-

» tes incircumclsse sunt carne, omnis autem domus Israel

» inclrcumcisi sunt corde *. » Si autem ex circumclslone

sanctitas allqua fuisset, quare Juda connumeratur cum^gyptiis, cum Edomltis, cum Moabltis, cum Ammonltis,

et cum habitanllbus in deserlo « qui radunt facies suas^, »

fdli Agar, et filii Ceturae? Et quidem negari nequit quod

circumcisio eorum facta est prseputlum; quonlam ecce et

super Judam adducit judiclum coacervatum, et sententiam

jrae, sicut et super rellquos omnes clrcumcisos sine fide.

Porro cum vidisset Sanctus quod dlcereut : Ideo nos vitam

habemus, quia sumus filli Abrahae, et sumus circumcisl, et

cervicem suam jugum succutlentem non subjlciebant jugo

obedlenliae legis ; locutus est eis per Prophetam, dicens in

sermone suo : « Glrcumcldite praeputium cordlum vestro-

» rum, et nolite esse durae cervicis ^ » Et notum ac certum

est, quod ei qui non clrcumcidit praeputium cordis sui, cir-

cumclslo carnis nihll prodest, quemadmodum non profuit

omnibus circumcisis in pollutione.

VII. Sed ut cognoscas, charissime,quodcircumcIsio data

sit in slgnum foederls, ut Israelltlcus populus distinguere-

tur, et secerneretur a coinquinatis gentibus, adesis nunc* Jerem. ix, 25. —^ ibid. 26"; xxv, 20; xi.v/it, 32. — ' Deiit. x, i6.



/4O4 ^- JACOBI NISIBEM

et vide. Cum eduxit Deus Israelitas ex ^gyplo, et ambu-

laverunl per desertum quadraginta annis, non sunt circum-

cisi, quia illic erant ipse unus ac solus populus, et seorsum

degebant, et non erant mixli cum gentibus : postea vero

Deus circumcidi voluit ilerum semen Abrahan. Non aulem,

quod omnes gentes Dei non essenl, ideo separavit etelegit

sibi peculiare semen Abrahae clrcumcisi ; sed quia omnes

lêntes in iniquitate colebant idola, idcirco sprevit et con-

tempsiteas propter impia opera sua. Et elegit illcs sibi per

circumcisionem in populum, non quidem ut ipse sil)imet

indicaret et demonstraret illos esse semen Abrahae, quia et

cum non circumcidebantur, ipsc plane ecs notos ac cogni-

los habebat; sed ut illi agnoscerent seipsos, nec latere pos-

sent, vel maiis dolis fraudeque abscondi, quod haud diffi-

cile contigisset si essent incircumcisi. Gonlra vero, si quiseorum deprehendebatur vel idololatra, vel adulter, vel ve-

lerator, aut fur, vel facere aliquid conlra Legem; et aliqui

eorum ejusmodi criminum rei, audaces et impudentes pu-

niendi erant, nullum habebant eflugium, negando, dicen-

doque, Non sumus filii Abraha3, ut evllarent pnenas puni-

tionis, et judicium senlentiamque mortis quae scripta est in

Lege contra illos qui in talibus deliclis reperiuntur. Naui

circumcisus qui invenitur transgressor Legis, et perpelrat

aliquod ex his malis, non ea se potest tergiversatlone occu-

lere, quod non sit ipse ex semine et generatlone Abrahas :

quare si convincatur reus et criminosus, separatur a clr-

cumcisis, et decernuntur in eum pcenae puuitionis, duro et

absque acceptione personoe judiclo, pro meritis suorum de~

lictorum. Quippe, nisi in hunc finem data fuisset circum-

cisio, oportuisset eos et in deserto circumcidi; sed quia

sejuncti et separati erant a gentibus, et soli et solltarii scor-

sumerant, ideo non sunt circumcisi. Et cum transiluri cs-

sent per Jordanem, pragcepit Dominus Josue fiiio Nave,



SliRMO XI. DE CmCUMCISIONE. l^G^

(licens : « Redi, et circumcide iterato filios Israel*. » Et

quare imperavit circumcidi eos iterato? quia circumcisi

erant semel in cordibus suis; de qua circumcisione loqui-

tur Propheta : « Circumcidite prneputium cordium vestro-

p rum, et nolitc esse amplius durae cervicis ^ » Obtemperans

Josue, iterum eos circumcidit, signumque impressit iterato

in carne : « Postquam omnes circumcisi sunt ^, » inquit Scri-

ptura, testimonium perhibens circumcidisse Josue omnes

mares qni nati sunt in deserto \ quia omnes erant incir-

cumcisi.

VIII. Agesis, et vide, dileclissime, et obstupesce super

haec, quoniani qui circumcisi egressi sunt de ^gypto mor-

ttii sunt, deleti sunt, el perierunt in deserto, quia propter

impietatem peccatorum suorum exasperaverunt sanctum

verbum Dei, et ei non crediderunt. Id aulem sane manifes-

lum est : nam si credidissent, non fuissent prohibili ingredi

in terram illam donorum. Et ex sexcentis millibus qui egressi

sunt de yEgypto, Josue vero filius Nun et Caleb duntaxat

vixerunt, et ingressi sunt in terram, et possederunt eam.

Qui vero nali sunt in deserto, quia crediderunt, cum non

essent circumcisi, vixerunt, et fucti sunt digni ingredi iii

terram Promissionis; et circumcidit eos Josue, dum intra-

bant in terram alienigenaruin : et haec circumcisio reputata

est eis secunda; sed quare? quia cum crederent, jam cir-

Gumcisi erant corde, propterea, ul dixi, circumcisio illa re •

putata est secunda. E diverso cumulatlm inducta est ira

super omnes circumcisos carne, qui crant in proeputio cor-

dis, connumeratis eliam et comprehensis iEgyptiis, qui non

erant ex semine Abrahae; hoc est, una cum ^gypliis super

Ammonitas, et Moabitas filios Lolh filii fiatris Abrahae, tum

eliam super Edomitas filios Esaii, et super habitantes in

deserto, qui raserunt facies suas^ filios Ismael et Geturac,

1 Jos, V, 2. —2 Jerem. iv, 4« —^ J^s. v, 8. —^" Ibid. 5, 6.



4o6 S. JACOr.I NISIBENI

et super Judam et semen Jacob : hi enlm omnes sunt ex

semine Abrahne.

IX. yEgyptii enim circumcisionem sine fide a filils Israel,

qui habitaverant inter illos, tum etiam a Joseph accepe-

runt : nam cum natos sibi filios Manasse et Ephraim Jo-

seph circumcidisset, dldicerunt e-t illi a Joseph circumci-

dendi ritum, etcircumcidi cocperunt: quippe Josepii summoimperio supremaque poteslate /Egyptiis dominabatur. Sunt

quidem aUqui, dilectlssime, qui dicunt quod fdia Pharaonis

cum invenlsset Moysen, ex signo illo foederis lu carne eumnovit quod esset ex fdlis Israel. Sed non est ita, slcut ex

Scrlptura intelhgere hcet : nam foedus et paclum Mosaicae

circumcislonls non erat apud ^gyptios signum aHquod cer-

tumque indicium quo Hebraeorum Hlli ex ^gyptlis simili-

tercircumclslsdlscerni possent. Etenim qui ignorantiEgyp-

tios circumcisos fuisse, ediscere ac percipere idpossunt ex

Jeremia propheta*. Itaque filla Pharaonis cum invenisset

Moysen, et vidisset eum deportari ab aquis fluminis super

sahentes undas, agnovit et intellexit eum esse ex fiHis He-

braeorum, quia pra^ceptum non fuerat iEgyptiis ut infantes

suos projlcerent in flumen, sed Hebraeis. At vero, si per

circumclslonemmanifestabanturetdistlnguebanturnebraii,

eo quod yEgyptii non essent clrcumcisi, ilU non Hculsset

Moysen nutrire in domo Pharaonis; quia, cum adhuc in-

fans esset, facile et omni momento inspici et agnosci po-

tuisset signum fffideris in carne ejus; neque fdia Pharaonis

ausa esset transgredi jussum palrls sui, constituens in terra

iEgypli arbitraria potestale allam quasi legemsinepraecepto

Pharaonis.

X. Praeterea hoc loco dicam tibi, charissime, aiiquid

etiam de fillis Cetune ; quoniam et illl confmes erant filiis

lirael. Cum itaquc, inito inter se foederc, congregali essent* Jeicni. IX, 26.



SEllMO XI. DE CIRCUMGISIONE. lyOJ

ad prsellandum Madlanitae filil Cetura?, et filii Cedar, gens

Ismaelitica In diebus Gedeonis fdii Joas, conali sunt redigere

Israel in servitutem tributi; sed traditi sunt in manus Ge-

deonis. Hoc autem dixl libi de filiis Geturae, quia istorum

et filiorum Ismael habltatio fuit in deserlo; sicut scriptum

est, « quod habitavlt in deserto, et dldicit vlrtutem arcus,

» ut manus ejus esset contra omnes, et manus omnium con-

» Ira eum*. »Et habitatio filiorum Ismael contermina fult

habltationi omnlum fratrum suorum : nam ex oriente habi-taverunt Edomitte fdii Esaii; et Ammonitae et Moabilae con-

lines fuerunteorum e regione partls septemtrlonis; et etiam

filli Geturaj confines fuerunt ex parle orlenlis cum Edomi-

tls filils Esaii. Nam quando Abraham dimlslt iilios Ceturae,

primo in orientem dlmisit : filli autem Agar acceperunt

omnem terram austrl ^ Et Edomllae filii Esaii ex parte

orientall habitaverunt usque ad civitatem Bozor, seu Bos-

ra. El cum pervenissent filii Israel usque ad Cades Gai-aba-

rim, seu Jejabarim, miserunt nunlios pacls ad regein Edo-

mitarum, ut transire eis liceret per Illorum terram; IUi

autem non permlserunt^. Recedens igitur discessit illlnc

Israel, et transiens juxta Edomltarum confinia, abstulitels

clvltatem Bosra in deserto, et separaverunt eam In civitatem

Refugli sccurilatis. Qui autem persuaderi sibl desiderat ci-

vitatem Bosra ^ antea fuisse Edomilarum filiorum Esaii, at-

tente audiat prophetam Isaiam, quemadmodum viderit ille

Sanctum glorlficalum, praellantem, et venientem de Edomtinctis vestibus suis de Bosra ^ Nam Sanctus percusslt et fu-

gavlt eos, tanquam calcans torcular, el sumpsit vindictam

retributionis de fdlis Esaii, qula non receperunt fratrem

suum, et servaverunt In aeternum odium irae suae. Qui au-

tem sibi non persuadet quod clvltas Bosor, seu Bosra, obe-

1 Genes. xvi, 1 2 ; xxi, 20. —2 Id. xxv, i, 2, 6. —3 Num. xx, xxi, 1

Judic. XI, 17. —4 Deut. iv, 43, Josue, xx, 8; xxi, 27. —& Isai. lxiii, 1.



4o8 S. JACOBI NISIBENI

diret Edomitls in tributo servitutis, intelligat id etiam, si

vult, ex libro Creatlonis*. Nam cum regnarent reges in

Edom, narratur regnasse Jobab filium Zara de civitate

Bosra. De Edomitis similiter praedixit Isaias : « Ecce dcscen-

» dit (^ladius meus) super Edomitas, et super populum

» reum in judicio ^ » Et David dixit : « In Edom solvam

» corrigiam meam\ » Quia Edomitarum seu Idumaiorum

populus ex slirpe Esaii nulla animi commiseratione motus

est, sed perpetuum servavit odium et iram, et non sivit utpopulus Israeiiticus, frater suus, per fines suos transiret;

et ideo reus factus est in judicio. Cum autem filii Israel a

filiis Esaii fratribus digressi essent, miserunt nuntios ad

Moabitas filios Loth, ut eis transitum per flnes suos permit-

terent, et nou audiverunt eos neque commiserati sunt;

quin imo conduxerunt Balaam filium Beor, ut maledice-ret eis *. Et quia non permiserunt eos transire per fines

suos, neque audiverunt neque niiserati sunt, praecepit San-

ctus Moysi ne intrarent Ammonites et Moabites in popu-

lum Domini, neque etiam post decem saecuia, quia non

praebuerunt panem amicitiae Israeli in itinere ilio, et resti-

lerunt eis in furore gladii sui ^ Sed de iEgyptiis et Edomi-lis, jussit ne Israel expelieret eos : vEgyptios quidem, quia

habitavit in terra eorum; Edomitas autem, quia fratres ip-

sius Israel sunt. Haec autem omnia diligenter a me recen-

sita sunt, ut ostenderem tibi, et scires, et inteiligeres Is-

raeiem coiiterminum fuisse fratrum suorum habitationi, et

versatum esse in vicinia filiorum Iiominum, et fiiiorum Ce-

tuiae, ex quo Abraham largiLus est munera, et dimisit Is-

maelem fiiium suum, ne esset Israael cohacres cum filiis

Isaac filii Abrahae. Porro si circumcisi sunt filii Ismaei, fiiii

Ceturaeet filii Loth% Ammonitae,Edomitae et Êgyptii : ergo

* Genes. xxxvi, 53. —2 i^gj xixiv. 5. —* Psalin. lix, 10 ; cvri, 10. —Num. XXII, XXIII. —5 Deut. xxiii, 3. — ^ Genes. xxv, 6 ; xxi, 10.



S1:RM0 XI. DE CIRCUMCFSIONK. lÔC)

et ipsi merlio superbienles et elali de circumcisione glo-

riabuntur; quoniam ecce et illi revera circumcisi sunt, ad-

orant tamen imagines idolorum et simuiacrorum multo-

rum. Jam itaque manifestum est quod nulla sit utililas

circumcisionis sine flde; sed quicumque circumcidit prae-

putium cordis sui, et credit, vivit etiam, et est fdius Abra-

liae : et impletur verbum illud quod dixit Deus ad Abra-

ham : « Dedi te palrem gentibus multis \ »

XI. Omniafoedera et

pacta, seu testamenta, mutatasunt

et Iransierunt : nam primum mutavit Deus testamentum

et foedus initum cum Adam, et deditaliud Noe; dedit iti-

dem aliud Abrahae, mutavitque illud Noe; deditque de-

mum aliud Moysi. Haec autem cum non fueriut servata,

dedit aliud in novissimo aevo foedus, quod noo erat abro-

gandum, nec immutandum, nec finiendum. Foedus Adae,ne comederet ex arbore; foedus Noe, arcus in nubibus ; foe-

dus Abrahae, cum antea propter fidem eum elegisset, fuit

circumcisio, nota et signaculum seminis ejus; foedus vero

Moysis, agnus paschalis populo edendus. Omnia aulem

haec foedera inter se similia non sunt. Circumcisio vcro,

quam voluit, et quam dedit in foedus et signum, eadem ipsa

est quam enuntiavit Jeremias, inquiens : « Circumcidite

» praeputium cordium vestrorum^. » Si autem verum est

foedus quod Deus inivit cum Abraham, verum et fidele est

illius signum, nec licet illud contemnere, nec ejus legis-

latorem, de iis quae sunt extra legem, vel de iis quae sunt

intra legem. Dedit etiam Moysi testamentum cum paclis et

observalionibus; et cum non observassent legem primi tes-

tamenti, abrogatum est, promisitque se daturum alterum

testamentum : et dixit quod non foret sicut primum '.

Profecto unus est dator amborum : testamentum autem

quod promisit se daturum\ hoc est ut omnes cognoscant

* Gen. xvu, 5. —̂ Jer. iv. —' Baruc. xi, 55. —* Jei. xxxi, 5i et seqcj.



4lO S. JACOBI NISIBENI

ipsum a parvulo usque ad senem*. Et in hoc lestamento

non est circumcisio carnis signacukiin, et indicium in

populo. Scimus quoque, charissime, quod unumquodqueteslamenlura quod Deus lege lata conslituit, servatum cst

juxta ordinem lemporis sui, sicut et phicuit voluntati ejus.

Et deinde immutatio facta est, sicut et dixit Apostolus^,

quod primo, et ante omnes similitudines et allcgorias Le-

gis firmatum cst verhum Dei. In omni tempore sapientibus

et peritis ac intelligentihus manifestum et notum fuit, quodomnis homo quicumque est ex foedere iilo, et posthahita

circumcisione mentis, in luxuria, impudicitia et immun-ditia sua cireumciditur, non intelligit, nec percipit vftr-

hum quod dixit Apostolus, nempe : « Utinam ahcissi ah-

V cinderentur illi qui turhant vos\ » Porro verax est Deus

nosler, et valde fidelia sunt pacta mandalorum ejus. Et

omnia pacta, in quo verificanda erant^ firmata sunt et fuere

fidelia : et qui circumcisi erant corde, circumciduntur ite-

rato in Jordane cum veritate in haptismo lavacri propitia-

tionis in remissionem peccatorum.

XII. Nam Josue filius Nave populum iterum gladio cir-

cumcidit, cum transiret Jordanem. Jesus Salvator noster

gentes quae crediderunt in eum iterum circumcidil in cir-

cumcisione cordis : haptizantur enim in haptismo lavacri

expialionis, et circumciduntur gladio, qui estverhum Dei,

quod acutius est gladio ancipiti. Josue duxit populum in

terram promissionis ; at Jesus Salvalor noster promisit ter-

ram viventium omnihus haptizatis ip Jordane veritatis, qui

credunt et circumcidunt praeputium cordis sui. Josue dis-

posuit et erexit lapides in lestimonium Israeli : et Jesus

Salvator noster vocavit Simonem petram veritatis, et sta-

luiteum testimonium fidele inler genles. Josue celehravit

Pascha in campo Jerichoîn terra maledicta et impreca-* ilcbr. vni, 8, 9. 10. —2 Galal. iii, 17. —nd. v, 12. —'' Jos, v, 10.



SERMO XI. DE CIRCUMCISIOiNE. ^H

tioni tradita, et comedit populus cx frumento illius terrae.

Et Jesus Salvator noster fecit Pascha cum Discipulis suis

in civitate Jerusalem cui maledixerat, praenuntians fore utlapis super lapidem non remaneret; et dedit postea panem

Sacramentum vitse. Josue declaravit reum Achan, quia fu-

ratus est et abscondit argentum humi in lentorio quo mo-

rabatur : et Jesus Salvator noster dedit talenta ad lucrum.

Josue occidit gentes immundas : et Jesus Salvator noster

everlit Diabolum cum exercitu suo. Josue fecit stare solemin coelo : Jesus Salvator noster obscuravit solem ih meri-

die, quando crucifixus est. Josue fdius Nave salvator po-

puh ; et Jesus Salvator noster, Salvator mundi. Beati cir-

cumcisi corde in pra^putio cordis, et baptizati aqua in

secunda circumcisione ! nam fiunt haeredes cum Abraham,

qui caput est credeutium et pater omnium gentium, quo-

niam repulata est ei fides sua ad justitiam.



4*'-^ S. JACOBI NISIhfiiM

SERMO DUODECIMUS.

DE SABBATO^ COIVTRA JUDÔS.

I. Praecepit Dominus Moysi servo suo dc die sabbali, utobservarent eum filii Israel,dicens : « Sexdiebusoperabitur

j) servus luus : septimus aulem dies sabbalum retpiies Do-

» mini Dei tui. Sex enim diebus fecit Deus coelum et ter-

» ram, mare, et omnia quae reptant in eis; et requievit ia

» die septimo. Propterea benedixit Deus diei septimo, et

» sanctiiicavit eum*, » quia in eo requievit ab omnibus ope-

ribus suis quae fecit. Et ideo hauc legem dedit eis : « Requies-

» ces tu, et servus et ancilla tua, bos et juraentum luura \ »

Et addidit : « Requiescet advena, et pcregrlnus, et iiierce-

» narius, et omne animal quod laborans defaligalur in h!i-

» militate servitutis \ » Itaque de hoc die sabbali, cha

rissime, pro quo gestiens superbit et gloiialur populus

Judaeorum, dicens : « Ex hoc vita est, quia observamus

» sabbata et feslivitales paschales, » quantum polero, cu

rabo ut paucis te instruam, perinde ac feci de circumci-

sione et de feslis paschahbus.

II. Sabbatum constitutum est, non quia ex eo mors ac

vita sit, ut comperitur ex iis quae praecepit Moyses, et ipsi

Judaei flhi hominum testantur, qui quando sabbatum trans-

grediuntur dictitant se transgredi legem suam. Siquidem

quandoque observatum est sabbatum, ideo quia datum fuil,

veluli in requiem popuh, et non hominura duntaxat, sed

eliam brutorum.Nam

dixit : « Requiescct bos, et jumen-

* Exod. XX, 9. —2 ij^ xxiii, 12. —* Otul. V, 14.



SERMO XII. DE SABBATO. 4l5

» lum, el omne animal\ » Porro si pro morle et pro vila,

vel pro peccato et justitia posita est Jex de sabbato, qure

utib"tas est bruto in ejus observatione? vel quodnam detri-

mentum est in illius transgressione ? Ecce videmus quodiisdiebusquibus peragit aniraal brutum opus servitutis, et

operoso labore defatigatur, amplius meretur : nam eo lem-

pore quo operatur et laborat jumentum cum conatu ferens

onus, et palienter opus faciens, et boves sedulo arant, <juia

defatigantur, non vacat eis quodammodo lempus ad palran-

da pcccata. Sed die sabbati, quia vacant jumenta, et bo-ves, ct omnia bruta, singula in lurmis suis sine delectu

fornicantur, commiscenturque matrlbus, sororibus et om-nibus cognatione carnis sibi conjunctis. Haec autem nec eis

crimini dantur, iiec redarguuntur nec condemnantur quod

haec perpetrant in die illa sabbati; quoniam hujuscemodi

est ingenium et nalura bruti. Agnosce itaque et scito quorl,

sicut non imputantur in peccatum brutis quae perpetrant

lurpibus hisce commixlionibus, ila neque justilla aliqua

aut meritum eis tribuitur. Nam retributio justorum me-rilorum in sseculo futuro in resurrectione mortuorum fit

eis qui operantur opera juslitiaj; brutorum autem resur-

rectio nulla est, ideo neque accipiunt retributionem sab-

bati observati, neque veniunt ad judicium. Et sicut de aliis

praeceptis non est imposita lex brutis ut ea observarent, Ita

neque ex sabbato ulla est illis utilitas : nam Sanctus jussit

in Lege sua : « Non moechaberis^; » brutum autem audac-

ter et sine ulla exceptione et delectu moechatur et fornlca-

tur. Dictum est in Lege : Maledictus omnis qui accipit in

uxorem sororem suam omnesque alias sanguine conjunc-

tas^; haec autem omnia, quae vetita sunt, patrantur a bru-

tis. Item scriptum est : « Non occides * ; et brutum animal

* Exod. xxni, 12. Deiit. v, i3. 2 Exocl. xx, 14. — ^ Levit. xviii,

y. —*

Ibid.2.



4l4 S. JACOBI MSIUENI

propter rudltatem et ferltatem suam occidit socium suum,

et comedlt carnes ejus. Scriplum est etiam : « Omnia macta

» et comede ; sanguinem aulem non comedes *: » et animal

linglt sangulnem, et suave ei videtur carnem immundamcomedere. Jam si ulilitas aliqua esset ei in observatione

sabbati, primo Lex prohlberet brutum ab his omnlbus im-

mundltlis, ut deinde justlficaret illud in observallone sab-

batl. Haec omnla scripsl, ut scires et certo leneres sab-

balum in requiem dalum fuisse omnibus creaturis quae

operantur et defatigantur in operibus defatlgationis. Nnra,

nisi propler requiem datum esset sabbatum creaturis iUis

corporeis quae operando lassantur, necessarium conve-

nlensque fuisset ut, cum ea quoque creata sint quae in

opere suo non defatigantur, data quoque eis esset lex ob-

servandi sabbatum, ut ejus observatione sanclificarentur.

Sed ecce videmus quod sol gradltur, luna et stellae cur-

runt, nubes instar jaculi volanles expanduntur, aves lu-

dunt in aereis regionibus, fontes perenniter emanant, undae

sallunt, earumque fluctus fluctibus cumulantur; fulgura

ex vehementi impetu currunt, et illumlnant terram; toni-

trua si convenienti tempore obmutescant, mox vi repenlina

perstrepunt; arbores fructus germinant; arbusla, plantae

et germina omniumolerum hllarescentia vlrescunt; et om-

nia in rebus juxta genus suum producendis firmiler perss-

verant : et ex caeteris rebus nulla est quae quiescat die sab-

bati, praeter homines, et bruta, quae sub servitute sunt

laboris defatlganlls eos.

III. Porro si sabbatum datum esset ad juslitiam asse-

quendam, oportuisset dari Adae, ut servaret, et jnstlfi-

caretur per illud, prlusquam daretur Israeli, et non prae-

ccptum arboris scienliae boni et mali. Sed qula Deus non

imposuit Adam opus laborls ante transgressionem proece-

* Dent. xii, 23.



SEIIMO XII. DE SABHATO. 4'^

pti, non dedit ei sabbatum,- sed post transgressionem prse-

cepti praescripta sunt ei opera sudoris et laboris, ut sudaret

in colenda lerra tanquam reus et criminosus, in quem

sententia mortis pronuntiata erat. Et si ex observatione

sabbati esset justitia, Enoch per illud placuisset Deo, et

justi omnes qui ejus similes fuerunt.

IV. Etenim Noe non observavit sabbatum, et tamen dl-

xit ad eum Deus : « Vidi te justum, et sanctura, et imma-» culatum in generatione ista *. » Itaque non in observa-

tione sabbati justificatus est, sed quia ssrvavit integrita-

tem vila3 immaculatae in sa^culo illo corrupto; sicut res ipsa

comprobavit. Neque enim matrimonium contrahere vo!e-

bat : nam animadverlens generationem Seth cum male-

dicta generatione Gain commixtam fuisse, secum statuerat

uxorem non ducere, ne filios susciperet qui commisceren-

tur cum gener&tione illa, et simul cum illa et ipsi maledi-

cerentur. Cum autem vidisset Deus cor ejus quod esset

sanctum et immaculatum, voluit ut ex eo esset secundum

fermentum multiplicalionis, procreationis hominum : de-

creverat enim delere et inlerimere inlquos. Apparuit igitur

Deus Noe, cum esset quingentorum annorum, et dixit :

« Vidi te sanctum et immaculalum coram me in genera-

» tione hac ^ Nunc fac tibi arcam ligneam, ul sit tibi veluti

» arx ad quam confugias, ct in qua servari possis, quia de-

» lendo delebo omnes homincs propler peccata eorum^. »

Cum audisset Noe, qui erat quingentorum annorum, hoc

mandatum,duxit defiliabus

Seth,ex benedicto semine jus-torum,uxorem, etgenuit tres filios Sem, Gham et JaphetÊt

monuit filios ne ducerent uxores ex fdiabus Gain, sed elegit

eis uxores ex fiHabus justorum, quando ingressuri erant

in arcam, ut servaretur ex eis semen super faciem terrae,

et fieret pater regum et justorum. Praeclare autem deinon-

1 Gen. VII, 1. —2 Ibid. — ^ i^\^ y,^ ^^ j j _ z,],}^ v, 5i.



4l6 S. JACOBI KISIBENI

slratum est, quod per euin transivit spiritus sanctitalis,

adeo ut et Chrislus Salvator mundi et abrogalor maledic-

tionam Adaj ex semine ejus nasceretur. Genuit igitur Noii

Sem patrem justorum anno quingentesimo secundo vitae

suae; et cum genuisset tres filios , coepit aedificare arcam :

et coelibes servavit filios nonaginta seplem annos, et postea

dedil eis uxores. Ingressus igitur est Noe cum suis in ar-

cam, cum esset sexcentorum annorum, et Sem filius ejus

nonaginta septem annorum; et manserunt in arca duode-

cim raensibus et decem diebus usque ad diem exitus. ExNoe factus est secundus mundus; et recle ambulavit, ste-

litque firmus in proposito suo, s<3rvans se immunem a con-

taminatione in saeculo illo corruplo. Et non quia servavit

sabbatum, nequc quia circumcisus fuit, justificatus est, sed

exeo quod dixi et ostendi tibi. Ex Noe aulem ortum habiiit

vir fidebs caput justorum, Abraham, observator Legis,

qui servavit praecepta Legis cum non esset ei adhuc impo-

sita Lex. Et genuit Isaac filium benediclionis, et Jacob pa-

triarcham generationum et tribuum populi. Isti autem

palres et patriarchaj justi fuerunt, et non servaverunt sab-

batum ; sed juslificati sunt per fidem, et virtulibus clarue-

runt : sicut et scriplum est : « Credidit Abrahani Deo, et

» repulatum est illi ad justitlam*. » Et Isaac et Jacob fdii

ejus ambulaverunt in lege et in praeceptis patris sui, et jus-

tificati sunt per fidem, et non per sabbatum. Et Joseph in

lerra ^gypti non iA observalione sabbati justificatus est,

sed innocentia sua justus vocatus est, qui cum domina sua

decoram ejus in flore aetatis pulchritudinem concupiscenle

noluit peccare in Deum. Si propter moriem et vitam cons-

titutum esset sabbatum, et in eo positum esset peccatum

vel justitia, his quos dixi justis mandatum fuisset ut illud

servarent, et viverent. Verum enim ideo hoc sabbaluui

* Rom. IV, 3.



SERMO Xn. DU SABBATO. 4 '7

praeceptum est, ut cjuiescant servi et servae, et advena ot

peregrinus, et mercenarius et jumentum, nemne ut qui fa-

tfgantur quiescant.

V. Profeclo cura est Dco de omnlbus creaturis, feris,

brutis, avibus, et sylvestribus belluis. Moyscs iterando Le-

gem suam dixit ad populum : « Sex annis seminabis, ut

» comedant pauperes populi tui, et reliquum edat bestia

» agri*. » Et pro avibus dixit : « Si inveneris nidum passe-

» ris vel in arbore, vel super lerram, in quo stent mater et

» ova vel pulli, et sedeat mater super ova vel puilos, non

» accipies matrem cum ovis; sed dimittes matrem abire, et

» accipies ova libi; et prcpter hoc benedicet libi Dominus

» Deus tuus^. » Et David : « PuIIis, inquit, corvorum in-

» vocantibus eum ipse dat cibura et escam : hominem et

» jumenlum vivificas tu, Domine^ » Et Job : « Quis fecit,

» ait, onagrum campeslrem liberum ad ambulandum, et» accepit ab eo jugum Iributi obedientiae? Nam fecit deser-

» tum domum habilationis ejus, et agrum salsuginis locum

» receplaculiejus^. wEtiterum : « Pullisaquilarum prasparat

» cibum. » Et rursus David de avibus et jumentis i « Om -

1* nia, inquity a te expectant, ct tu das illis escam in lem-

» pore. Das tu illis, et vescuntur : aperis manum tuam, et

» imples illa. Avertis faciem tuam ab els, et turbantur^. »

Et Isaias dixit : « Illic congregabuntur milvi ad invicem ^. »

Nam ipse imperavlt imperio oris sui, et splritus Domini

congregavit eas, et manus Domini divisit cuique earum

mensuram sortis haGreditatis. Ex his igitur observa, et per-

cipe, qiianla cura sit Deo de omnlbus crealuris suls; et ni-

hil fallit et praelerlt sapientiam ejus oblivisci nesciam. Pro-

plerea monuit et praecepit ut eis essei requies die sabbali.

VI. iVttende, et audl iterum quid dlxerit Scriplura : « Sex

* Exoi. ixiii, 10. —2 Deut. xxn, 6. —^ Psal. cxlvj, g. —^ Job, xxxix,

5. —^ Psalm . ciii, 2j. —^ Isai. xxxiv, i5.

XXV. 2 7



4j<^ s. jacobi msirf.m

» (liebus fecil Deus coelum et terram, et dic septimo requle-

» vit ab omnibus operibus suis : propterea benedixit diei

» septlmo, et sanctificavit illum*. » Porro quid dicemus ad

ha3C? vel quomodo inlelligemus quod requievit Deus die

septimo? Audi, et ostendam tibi, non quia Deus defaligatus

sit eo quod laboraverit in operibus sex dierum, ideo requie-

vit die septimo; absit a le ha^c opinio; sed vis et sensus

verborum est, quod sex diebus perfecit omnia opcra sua,

et die seplimo cessavit ab omnibus operibus suis quae fecil.

Audi probationem, quod Deus non faligetur. Dixit enim

David : « Non dormit neque dormitat, qui cuslodit Israel ^.

At qui non dormit et non dormitat, neque laborando de-

fatigatur. Simlliler ad fdios Israel locutus est Isaias : « Quo-

» nlam cecidit in corda vestra cogltatio haec, quod noa

» posslt Deus salvare vos. Numquid messem messui, et de-

» fatigatus sum ? vel non iiabeo virtutem eripiendi ? quo-

» niam ecce increpatlone mea exsicco mare, et facio flu-

» mina slcut desertum, et foelent pisces defectu aquarum :

» et induo ccelos tenebris, et facio vesllmenta eorum tan-

» quam colorem sacci. Sicut exsiccavi mare Piubrum in

» diebus palrum vcstrorum; dlvisi Jordanem, et feci eos

» transire. Et nunc poteram salvare vos; sed in inlquitate

» vestra vos venundati estis, et cum non fatigarer, fecistis

» me defallgari^ » Sicut etiam Malachias prophela : v De-

» lassari, inquitj vos fecislls Domlnum sermonibus ves-

» tris *. » Insuper audi, et cognosce quod Deus non fatigatus

neque laboret, imo quod confirmet omnia opera sua. Namscrlptum est : « Verbo Domlni coÎI firmali sunt, et spi-

» ritu oris ejus omnis virtus eorum^ » Adamum fecit ma-

nibus suis, et non est scriptura quod fatigatus sit in opera-

tione sua. Et omnes creaturas cum fecisset verbo oris sui,

* Gencs. n, 2, 5. —2 Psal. cxx, 4. — ^ Isai. xl, \u, r,.

—* Maiacti. it,

jr. —* Psal, XXXII, 6.



SERMO XII. DE SABBATO. 4^9

dixit, et facta sunt; dixit, sed de laborc et fatigatione men-tionem nullam fecit : sed slc audivinius : « Cessavit Deus

» ab omnibus operibus suis,et requievit die septimo*. » Atsi Deus, qui non faligatur, requievit et cessavit ab operi-

bussuis; quanto magis debuit requiescere ille qui manensin servitule obnoxius est defatigalioni? Etiam Isaias pro-

pheta alio loco^ affirmavit de Deo, quod non fatigetur efc

non laboret, et quod non sit indagatio altissimai sapientlac

ejus. Et alibi Deus dixit de peccatis populi : « Fecisti me» delassari peccatis tuis; tt fecisti me laborare"'. » Jam vide

qualiler modo scrlbit quod non fatigetur, et modo quod

non dormitet, et de peccatls eorum dicit : « Fecisti me la-

» borare. » Omnia verba Scripturarum bene scripta sunt,

et sapicntes assentientes audinnt et intelligunt, juxta dic-

lum Apostoli, quod lex bona sit, sed si quis inlelligens le-

gal illam *. Nam etiam propheta Osea dixit, « quod recta

» sit vla Domini, sed iniqui labuntur, et ofTendlcuIum pa-

» tiuntur in ea : justi aulem pura mente ambulant in ea,

» et delectantur^ » Porro hujusmodi esse videtur sermo

ille, si verbolenus Intelllgatur, quod quieverit Deus ab ope-

ribus suis. Nam dementes pulant quod defatigatus fuerit

Deus et laboravit. Ita etiam cum vellet delere et iiiteri-

mere homines propter multam impietatem peccalorum eo-

rum, dixit : « Poenllet me quod fecerim eos ^. » Age in-

super, et audi Apostolum dicenlem : Quod si non ita est,

« quomodo judlcabit Deus hunc mundum ^ ? » Sed audi

demura, charissime, accipe, et disce id de sabbato quod

dixi tibi de circumcisione, sclllcet in ejus observatione

frustra et inanller gloriantes illos superbire.

\ll. Nam neque Jesus filius Nave fecit eos quiescere

die sabbati, dum pugnaret contra civitatem Jericho; quem-

(ien. M, 2, —2 isai. v, 27. —* Malach. ir, 27. —^ i Tim. 1, 8. Rom.vir, 12. —^ Osr^. XIV, lo. —" Gen. vi, 7. — ' Rom. iii, G.

27.



l\'^0 S. JACOBI MSIBF.M

admoduiii leslatur Aposlolus, diccns : « Nam sl Jesu' di

» Nave praeslilisset eis requiem, niliii aliud diceret ille de

» die sabbali; at vero, ecce remanet sabbalum Dei*. » EtMachabtei sabbatum custodienles, cum occiderentur. ab

hostibus suis, ceperunt consilium communi voluntate, ut

pugnarent et inirent certamen polius quam servarenl sab-

batum : el inde ibi sabbutum solverunl. Etiam sacerdolcs

in ipso templo solvebant sabbatum, et erant sine crimine^ :

nam in ipsa die sabbali oflerebant sacrificia, mactabantvictimas, incidebant hgna et igne comburebant, el quod

solverint sabbalum non reprehendebantur, quia sic jussum

erat ut facerent. Quod si sacerdotes admonitores populi

bolvebant sabbatum, praeserlim in ipso templo, unde exi-

bat propltiatio omniuin peccatorum, et nullum eis imputa-

tum est peccatum; quare gloriantes superbiunt in custo-

diendo sabbalo, quod datum est ad requiem, sicut dixi

libi ?

VIII. At veroagesis,etaudi quale sabbatum,quo nomlne

requies significaturquamDeus imperat servari. Isaiasdicit

a Illa est requies mea, cum feceritls requiem afflictis\ «Et

iterum ait : « Qui autem servabunt sabbatum, et non sol-

j) vent, sunt qui firmi et slabiles sunt in pacto mandatorum

» meorum, et ehgunt quod ego volo \ » Profecto isti non

solvunt sabbalum : siquidem Deus polHcitus est et promi-

sit se eis requiem suam daturum. « Dabo eis, inquit, locum

» et habitaculum in domo mea et in vallo meo, et nomeu

» quod melius est filiis et filiabas*. » Porro nlhil prodest

sabbatum peccatorlbus, ncquc furibus, et fornlcatoribus,

et komicldls, « sed iis qui, ut ait, quaerunt quidquid ego

» volo, et abstinent a maleficiis ; » in his ulique inhabilat

Deus, et in eis, juxta eloquium Prophetae : « Inhabitabo, ct

* Hcbr. IV, 8. —2 Mallli. xn, 5. —* Isai. xxYiit, 12.—* Id. lvi, 4. —«Ibi-.^ 5.



SERMO XII. Dli SABBATO. 4^1

9 quiescara in eis. » In diebus quoque Isaioc illi servabant

sabbatum, et ambulabant juxla opera coinquinationis alie-

uigenarum gentium, et juxta opera Sodomie et Gomorrhac,

et dicebant-genlibus superba locutione : « Abi, secede a

» me, quoniam cgo sanctus sum*. wPropterea dixit Domi-

nusper Isaiam : «Hoc totumaccensio estirae meae,et inflam-

» matio ignis senipiterni accensi. »Itaque accipiens proje-

cit eos a terra illa sua, et dispulit et dispersit eos per omnes

gentes, quia non servaverunt reqniem voluntatis Dei, et

servaverunt sabbatum corporaliter. Nos autem servemus

sabbatum Dei, ut faciamus requiem voluntatis ejus, ut in-

tremus in sabbatum requiei; quia per eam sabbatum agunt

coelum et terra, et quiescunt, et cessant creaturae omnes.

Et ne simus pravi cordis, fugientes, vertentes pharetram,

et fiamus transfugae, juxta ea quae monuit Salvalor,«

Ne» fiat, inqiiiens, fuga vestra in hieme neque sabbato^. »Et

Apostolus dixit, « quod usquemodo restat adhuc sabbatum

» Dei \ » Haec quidem sunt quae opus esse duxi ut ad te

scribcrem de sabbato, contra eos qui superbientes in illo

gloriantur.

* Isai. Lxv, 5.-2 Matth. xxiv. —' Ilibr.iv, 9.

j|3M..KlO'j



4*^2 S. JACOBI MSiniilÎ

SERMO DEGIMUS TERTIUS.

DE CIBGRUM DELECTU.

I. Mens ct cogitalio iguari et rudis hominis huc illud ver-

titur, duLius atque incertus de quibuscumque cibis qui in

os ingrediuntur, etsi non possint polliiere hominem. Nain

qui hujusmodi animi infirmitate laborant, ila secum lo-

quuntur : Deus discrevit et selegit, ostenditque Moysi servo

suo* et indicavit, quidquid hcitum est mandacare, et quid

iUicitum, quidve pollutum ; et monuit eum de animalibus,

et avibus, et etiam de piscibus maris, juxla genus suum.

Idcirco, charissime, quoad potero, paucis tecum hac de re

agam.

II. Cibi nihil juvant eos qui ipsis abstinent, nihilque no-

cent ilhs qul eos adhibent eisque utuntnr. Elenim sancto

ore suo ita Deus teslalus est : « Non quod inlrat in os coin-

» quinat hominem; sed quod procedit ex ore, hoc coinqui-

» nal hominem ^. »Et hoc dixit Salvalor noster, ut cbstrue-

ret os Pharisa3orum et Saducacorum, qui jactabundi et

snperbientes gloriabantur de lavacris et baptismis, et lo-

lione manuum, et electione ciborum. Acc3ssit enim tum ad

eos, gravilerque objurgans, ait : « Pharisaei caeci et amen-

» tcs, quare lavatis vos exteriora calicis et paropsidis, intus

» autcm pleni cstis peccatis et rapinis? et simites estis vos

» scpulcris dealbatis, quae foris apparcnt hominibus spe-

» ciosa, inlus vero plena sunt ossibus mortuorum et omni

» immunditia^ » Atque ita, re omni exposita atque oesti-

*

Levil. XI.—2

Malih. xv, ii. —^

Id. xxin, 35, aG.



SERMO Xlir. DE CIBORUM DELECrU. (^'ih

mata, demonstravit nullum esse emolumsntum a varlis im-

mersionihus et lavacris, statutisque abstinentiis servandis.

Et dixit els : « In corde fiunt cogltationes malitia^; et mala

» illa quae exeunt ex corde coinquinant hominem, et non

» cibi : nam cibus vadit in venlrem, et exinde per alvum

» foras emittitur, et nequaquam coinquinatur homo per il-

» lum^ ))Siquidem omnes clbos bonos et suaves, qui fau-

clbus delicati vldentur ob odorem, speciem et saporem,

comedithomo, eisque utitur, sedfauces solumsentiunt eo-

rum suavitatem et gustum : inde autem reclpit eos stoma-

chus, et dividit vires virlutls eorum in ventrem et membra

corporis : cum vero esca descendit intus, suavis odor in ma-

lum ac foctidum vertilur, et amabills species in tetram ac

deformem, et delicati sapores in pravos immulantur; et

quod rellquum est, emitlitur foras per alvum. Et quamvishomo edat panem vllem et secundarium, cujus ncc species

sit bona, neque sapor suavis, neque gratus aspectus, haud

dissimlli separatione in corpus hominis diirunditur, tribuit-

que vires et robur membris, quce aere circumdantur, et

inde simlllter per alvum foras emittitur : et accidit ut e

suavibus cibis fiat foetldior odor quam e vulgaribus. Abomnibus autem hujusmodi cibis nec peccatum est neque

justitia.

Quare B. Apostolus rerelllt eos qui gloriabantur in escis,

et hoc sensu ac menle elati improbabant et approbabant ci-

bos, dicens eis : « Cibi nos non commendaut coram Deo.

» Non enlm, sl edamus, habeblmus utilitalem allquam; ne-

» que, si non edamus, habebimus nocumentum aliquod^. »

Porro, quemcumque clbum et quodcumque edulium edat

homo, si ea mensura ac modo quo licitum est, et sine cra-

pula utatur creaturis Dei, imo cum justltia, reclltudine et

fide suscipiat dona ejus, nullum peccatum ^t nullum de-

* Matth. XV, 17, 18, 19. —2 1 Cor, viii, 8.



4'>^4 ' S. JACOBI MSlEE?ri

llctum est in eo. Conlra vero, si terram eoat, quasi serpens^

et in clbo ex venenis serpentis composito perseverel; nul-

lum inde est ei emolumentum, et nulla utilitas : namque

creaturoe Dei Lonae sunt, et nlhil est immundum et contem-

ptibile in eis; et sanctificantur verbo Dei per preces. Et

hoc, charissime, dixit Apostolus contra filios populisui,

cum vidisset eos conlaminatos et contemptibiles putare ci-

bos gcatium. Nam filli Israel non communicant cum gen-

tibus per omnia, et in omnibus cibis quos illae

comedunt,et vinum quod gentes mittunt in torcularia, ipsi non bi-

Lunt ; quippe nationes gentium super omnia torcularia et

areas hoslias oflerunt, et commemorant nomen idolorum

suorum; propterea Hebr.Ti non communicant cum illis in

omnibus cibis : sed ila sapiunt qui mente debiles atque in-

firmi sunt. Quare Apostolus abstulit errorem eorum quiin hac sentenlia firmi slabant, et ait : « Omnes cibi verLo

» Dei sanctilicantur per orationes*. » Nam homo qui utitur

crealuris Dei, et, anlequam manducet aliquid ex eis, sanc-

tllicat, et glorificat, et benedicit, orat et commemorat no-

ineu Condiloris creaturarum, per spirituales ejus orationes

illae sanctificantur et purificanlur, et expelluntur ab eis vir-

tutes Malignl. Et iierum dicit Apostolus : « Si quis infide-

» lium vocal vos, ct vullis ire; omne quod voLIs apponilur

» manducale, nihll inlerrogantes propter conscientiam^. »

Propterea, charissime, quantum potero, plane id libi os-

lendam, Sanctus Deus noster elegit designavitque cibos et

escas, non quod in eis posita sit justitia aliqua; sed propler

Hebraeorum lascivlam el gulam, industri quadom solerlia

legem de his consliluit, ut ab earum rerum cultu et adora-

tione Israelitas avocaret quas peccantes in terra /Egyptio-

rum coluerant. Nam ab initio, quando fecit homlnem, raan-

*Roni. siv, ij, 20. 1 (]or, x, oo, oi. i Tim. iv, i, ?., .5. Tit. i, i5. —* 1 (Jor. X, 27.



SERMO XIII. DE CinOKUM DELECTU. 4^5

tlavit Sanctus Adse. et deinde semini ejus, lalia dicens :

« Ecce dedi vobis animalia, et aves, et omne genus peco-

»ruai campi

:

eflundelis sanguinem eorumsuper terram,

» et manducabitis illa, et tanquam olus habebitur vobis :

» tamen solum sanguinem non edetis, sed efTundetis in ter-

» ram, tanquam aquam*; quia sanguis est spiritus anima-

» lium, ct omnium avium ^. » Hoc mandatum dedit Deus

in primo saeculo, el non demonstravit eis discretionem ci-

borum : nam si esset aliquod peccatum et praevaricatio in

cibis, primum Adam et Evam docuisset Deus eligere et

discernere sanctum a pollulo, sicut admonuit eos de san-

guine. Et siuiiliter Noe et filiis ejus idcm de sanguine proe-

cepit \ et nullum ciborura discrimen assignavit. Scimus

enim quod justi, qui fuerunt a primo saeculo usquc ad

Moysen, qui delectum et separationem ciborum filios Is-

raei edocuit, tolo illius temporis spalio omnia quae non

abominatur et horret homo, libere et sine exceptione ede-

bant absque peccato. At ideo mandavit filiis Israel utdiscer-

nerent et separarent cibos,quia retro conversi sunt, et de-

relicto Deo patrum suorum, declinaverunt in adorationes

el cultus -/Egyptiorum, qui bovem et vitulum adorabant. Id

autem hoc loco planius edisseram. Gum advenissent fratres

Joseph ad eum in i^gyplum, dispensalorem suum parare

eis prandium magnum jussit : hora autem prandii postquam

discubuerunt, scriptum est Joseph manducasse solum seor-

sum, et fratres ejus solos seorsum; nam Êgyptii non po-

lerant manducare panem cum Hebrasis, quia acslimabant

se pollui si cum eis ederent \ Elenim filii Israel, priusquam

migrarent-in Êgyptum, manducare solebant carnem vitu-

lorum et ovium, minime autem /Egyplii, quia colebant ilia

el tanquam numina liabebant. Cum ilaque Jacob venisset

in ^gyptum, Joseph assumpsit sccum quinque ex. fralribus

* Geu. I, 28, 29. —2 Levit. xvn, 14. —^ Gen. ix, 3. — '• Id. xmii, 3a,



426 S, JAC015I MSIBKKI

suis, et ducens eos ut sisteret corani Pharaone, hcec singu-

hs eorum enixe prnccepit : Cum interrogahit vos Pharao

fjuod opus exercelis, vel cui arli operam datis, sic ei res-

pondehitis : « Paslores sunt servi tui, pascentes oves, et do-

» mini armentorum, et nos et patres nostri *. » Nam si vos

ita dicetis, fovehit vos alque honore afTiciet, quia pastores

estls numinum /Egypliorum; eL dahit vohis honum et no-

hilem locum, apricam terram, ut oves in ea maneanl, ter-

ram Gessen, et demiltet et relinquet vos,neque assumet

quemquam ex vohis ut jussibus suis suhjiciat, conslituatque

super opera sua, Sicut et in Scriptura hahelur, quod « Ah-

» jectus rcputahatur apud /Egyplios omnis paslor pascens

» oves ^. » Et simihter scriptum est quod, cum dixit IMoyses

Pharaoni : « Ihimus, et ofleremus sacrificium Domino Deo

») nostro in deserto ^, » ait ei Pharao : « GoHte Dominum» Deum veslrum hic in terra /Egypliorum *. » Respoudit ei

Moyses : « Nos non possumus perllcere sermonem istum;

» nam si ofTeramus sacrificium oves iEgypliorum coram

» eis, lapidahunt nos ^ » Et ilerum scriptum est, « quod con-

» tra simulacra i^gyptiorum fecit Dominus judicium irae,

N » quando percussit et occidit ormenla ovium et jumento-» rum grandine ®. » Quippe /Egyptii in honore hahehant

greges ovium et jumentorum armcnta, et ea non comede-

hant, quia adorahant. At esca iEgypliorum usque ad ho-

diernum diem est caro suina, et pisces, quibus eorum lerra

ahundat : sicut dixerunt fiiii Israel dum desideraverunt ci-

bum, dicenles : « Recordamur nos piscium quos coraedeha-

» mus in iEgypto gratis, cum odoriferis coepis, et alliis, et

» porris, et cucumerihus, et peponihus '. » Et filii Israel se-

cundum consuetudinem illam yEgyptiorum amhulanles,

cihos eoruni comcdehant, et idola adorahant.

*

Gen. VLvi, 54 ; xi.vii, 5. —2

|,i xlvi, 04. —^

Exod. iii, iS;v,

1, 2, 3.—<* Id. viii, 25. —5 Ibjd. 26. — ^ Id. IX, ao el scq. —' ûm. xi, 5.



SERMO XIII. Dli CIBORUM UELECTU. 4^7

V. Jam vero id raclam, ut intelligas certoque scias eos

in lerra yEgyptiorum idololalrice inserviisse, et simulacra

eorum adorasse. Nam Jesus filius Nave cum morli proxi-

mus esset, vocavit filios Israel et dixit eis : « Eligite hodie

» quem vos colilis : utruni idola quae coluerunt patres vestri

» Irans fluvium Thare pater Abrahae et avus Nachor? an

» vero idola quae coluistis vos in lerra iEgypliorum? Ego

» enim, doraus et famiha mea, cohmus Dominum Deum, et

» ilhim solum adoramus*. » Et responderunt : « Dominum» Deum colemus, et ipsum solum adorabimus, quoniam

» ipse est Deus noster ^. » Et ut certior factus credas ovem

ct taurum adoravisse Israelitas in terra /Egypliorum, at-

tende et percipe. Quando Moyses moratus est in monte,

declinaverunt illi a Domino in adorationem idolorum : de

©mnibus autem rerum imaginibus nullam aliam fecerunt

ad adorandum, quam imaginem et simiiitudinem vituli,

quem solebant adorare in Êgypto; et coacta magaa turba,

et conventu facto, convivati sunt, et ad pristinos mores re-

deuntes fecerunt ludos ante caput vituli. Et Roboam filius

Nabat, quando a Dei cultu eos avocavit, fecit caput vituli,

ut illud adorarent, sicut adorabant in ^gypto. Cum autemSanclus glorificatus vidisset quod usque ad illud tempus

mundati ncn essent a fermento ^gyptiorum, et in eadein

mente ac sensu idololatriae persisterent, jussit Moysl ut se-

ligeret et dlscerneret els escas; et conlaminata deciaravit

qu£E eis snncta erant in ^gypto; et jussit ut comederent

quae ibi adorabant, et de quibus propter stullam et perver-sam eorum mentem non edebant. Et sacrilicium quoque

quod offerebant coram eo, jussit ut ofFerrent ex iis quae in

yEgypto colebant. Insuper animadverte etvide quod, quam-

vis separaverit et munda declaraverit els multa animalla,

tamen non jusslt ut ex omnibus illis cfTerrent sacrlficium,

* .los. XXIV, 14. —^ Ibid. 16, 17,



428 s. jAcoiii msibe:<(i

sed solum de ovibus et de pecoribus. Quapropter tibi per-

suasum habeas velim, dileclissirae, quod frustra, iramerito

et inaoiter gloriantur Israelitae de delectu ciborura.

VI. Accede, et dic mihi, o scriba et sapiens doctor po-

puli : si enira apud Jsraelera pollutio censebalur langere et

edere quidquid Lex pollutum declaraverat, quare Naza-

raiiis Samson, nobilis et forlis pugnator Israelis, ab im-

munda bestia, nempe ab ore ieonis, ad eura accedens

coliegit mei * ? Ibat et redibat raanducans mei quod distil-

iabat et descendebat super manus ejus, nec delicto et op-

probrio datum est ei opus illud : non est enim scriptum

quod fuerit ille pollutus. Et cura ostendisset robur forti-

ludinis suae per raaxillam asini, et congessisset uiagno cu-

muio thoraces alienigenarum, sitivit, et oravit coram Deo,

dicens : a Doraine Deus, tu fecisti fortitudinem lianc raag-

» nam per manum servi lui; et ecce nunc aestuans siti mo-» rior^. » Et exaudivit Deus preces ejus, et exivit aqua ex

maxilla illa asini : bibit, saluratus est, et exlinxit silim. Si

itaque delictum aliquod vel pollutio erat in maxilla asini,

quoniam a iege poUuta et iraraunda deputata est, quare exi-

bat aqua ex ilia ut Nazarêus biberet ? Si enim hiuc poiluicensebatur, oportebal et conveuiebat aquam cxire e pelra,

sicut educta est in deserlo filiis Israei; vel ex terra, sicut

educta est Agar, et bibit Ismael. Insuper si imraundilia

aiiqua est in cibis, nulla certe est inter omnes aves irapu-

rior et iramundior corvis, qui tamen tollentes carnem et

panem ferebant Eiiae sancto prophelae, dura obsconditussedebat in vaile Carith '. Et undenara ferebant corvi ci-

bum Eiiae, nisi ex Jerusalem? nam porliunculam ejus par-

tis quam reponebant sacerdotes cx portione sancluarii, li-

denter tradebant unguibus corvorum, a quibus accepta

ferebatur Elioe jussu Dei excelsi. Et reputalus est mundus* Ju<!. XIV, (;. —2 ](]rni, XV, iS. —* 5 Kcg. xvn, G.



SEhMO XJII. DB CIBORUM DliLECTU. /J^Q

cibus Elloe, quem ex ore corvi accipiebat, ijempe ab ave

illa quae contaminata Uabetur*. Profecto plane intelligis ac

cognoscis, charissime, ut omnem causam et occasionemHebraiis Deus adimeret, ne adorarent caput vituli et idola

iEgyptiorum, propterea elegisse ct discrevisse eis cibos, et

jussisse ut ex iis offerrent sacrificia quae venerabantur et

colebant in lerra iEgypti. Quoniam non indigebat Deus

holocaustis sacrificiorum; sed ideo inslitula sunt sacrifi-

cia, ut hac via et ratione avocarentur ab adoratione idolo-

rum, imaginum, et simulacroriim genlium; ne cum intra-

rent eorum terras et miscerenlur cuui eis, adorarent et

colerent idola et imagiues eorum, sicut adoraverunt idola

iEgyptiorum cum yEgyptum ingressi cum eis mixti sunt.

Proplerea obligavit et constrixit eos ut ante altare ejus

offerrent sacrificia, et immolarent holocaustorum hostias.

Et quamvis frequenter eos allocutus sit atque admonue-

rit, nihilominus declinantes ab eo, adoraverunt et colue-

runt idola gentium, et subverterunt et corruperunt vias

suas; sicut et Moyses dixit eis : « Scio ego vere quod post

» mortem meam corrupli corrumpemini vos, et declinabi-

» tis ab ista via quam vobis praecepi : et eventura sunt vo -

» bis ingenlia mala in flne dierum temporum ^. »

YII. Deum autem eorum festis, sacrificiis, thuribus et

hostiis non indiguisse, sed hcTC omnia imperata fuisse ut ab

idololatria avocarentur, ex eo utique percipies, quod, cumdecHnassent, et terga Deo vertissent, et legibus atque ins-

titutis sacrificiorum quae eis dederat uti coipissent ad im-

molandum idolis genlium, idololatrici cultus servitium ob-

euntes, deorumque simulacra adoranles, ila Deus loculus

est per Prophetam :« Quid inler me et vos, et multitudinem

» viclimarum veslrarum? Sic dicitDominus : Jam saliatus

» sum, satis est mihi. Holocausta arietum, etadlpem agno-

* Levit. XI, i5. —2 Df-ut. xxxi, 29.





SER510 XIII. DR CIBORUM DELJtCTU. 4^1

tis : « Quss est vox hscc oviuni, qiiam ego audio* ? » Rcs-

pondit ei Saiil : « Pepercit excrcitus istc pulchritudini

» ovium islarum, et adduxerunt ad oflerendum sacrih-

» cium Domino Deo tuo ^. » Ait Samuel : « Ecce obedire

» praeceplis acceplabihus est victimis; et perficere ver-

» bum cum obedientia, adipe taurorum et hircorum^»

Et ilerum ait : « Non vult Dominus holocausta peccato-

» rum. » Et ilerum scriplum est : « Non expiabuntur pec-

» cata et iniquilales domus Heli hoiocaustis et victimis us^

» que in aBlerna temporum*. » Et ilerum scriptum est :

« Non placent Domiuo multitudines arietum, neque deceai

D miliia armentorum et gregum vituiorum : sed pro his om-

» nibus ego oslendam libi, fiii hominis, quod bonum etutile

» esl tibi, et quod Dominus Deus tuus exigit a te, ut facias

» justilias, et quasras fideliter veritatem, et promptus sis

» ire post Dominum Deum tuum^. » Et quando Deus con-

tempsit et sprevit holocausta et sacrificia in diebus Isaiae,

« Ostendam, inqult, tibi quid sit illudquod quaero a te :

» Quiescite agere perverse, discite benefacere, quacrite ju-

» dicium, subvenite oppresso, judicate pupiiio, et defendite

» viduam. Et venite, et arguite me, dicit Dominus ; si fue-

» rint peccata vestra ut coccinum, quasi nix dealbabuntur;

» et si fuerint rubra quasi vermiculus, velut lana alba

» erunt". » Et Micheoc : « Nolite, inquit, ofFerre obialionem

» super altaremeum, quia vos non placetis mihi, dicit Do-» minus \ »Et Daniel dixit Nabuchodonosor : « Peccata tua

» eleemosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis su-

» per egenos, et non holocauslis et victimis ^ «Sprevit ita-

que Dominus Israelem et sacrificia ejus, sicuti dixit Jere-

mias : « Argentum abjectqm vocate eos, quia sprevit Do-» minus illos '. »Et iterum :« Educ ilios, ait Dominus, a

i 1 Reg. XV, i5. —2 Ibid. 5. —3 Ibid. 22. —^ 5 Reg. 11, 27. —& Mich.VI, 7, 8. —6 Isai. I, iG. — ' Mich. vi. —^ Dan. iv, 24. —" Jer. vi, 3o.



43^ S. JACOBI MSIIJKISI

» facie mea, et cxeant. Etsi dixerinttibi : Quo ibifJausPdi-

» ceseis : Agladio in gladiura, a fame in famem, a captivitale

» in captivitalem, et a pesle in pestem*. » Et rursus apud

eum scriptum est : « Amplius non addam respicere in eos. »

Et per Isaiam ait : « Separamini ab eis, et pollulos vocale

» ipsos^. » Et iterum per Jeremiam dicit Dominus ; « Reli-

» qui domum meam, reliqui lia?reditatem meam, dedi di-

» lectum meum in manibus hostium'. »Et alio loco scrip-

ium est : « Dedi filiae populi mei scripturam repudii. /> Et

iterum apud Oseam : « Fecit Dominus transire a Sion pas-

» cha et sabbatum*. » Et per Ezechielem exposuit et osten-

dit eis miseriam suam, et dedit eis holocausta ct sacrificia,

si forte in functionibus eorum obeundis occupati et detenti

minuerenl peccala sua. Nam cum paulo ante eis dixisset :

« Dedi, inquity eis pra^cepla et judicia; ostendi et mani-

» festavi eis ut, si faceret homo ea, viveret per illa ^ » Post-

ea subdit : « Dedit eis mandata non proficua, et judicia per

» (juae non viverent : et contaminaverunt se in primitiis et

» indiiinis donis suis, et in oblalionibus holocaustorum et

» victimarum ^ »0 siukc et diflicilis ad credendum et in-

telligendum, scriba Legis et doctor populi, induc animum

tuum et crede : nam dura os sanctum testatum est quod

dederit mandata et judicia inuiilia et non bona, quid stupet

petulans facies iua? el quid recalcilras, et perfricta fronte

impugnas? Nam ecce propter peccata et iniquitatem tuam

dedittibiDeushoIocaustaetvictimas.etseparavitetdiscrevit

libi cibos. De quibus autem mandatis et judiciis revera di-

xit Ezechiel, quod qui faceret viveret vila ^? et e contrario

de quibus mandaiis vere ait : Dedi vobis mandala non uti-

ha et non proficua, in quibus non viverent? Prorcclo prae-

cepta el judicia salutifera et vivificanlia utique sunt illa

* Jer. XV, 1,3. —2 Isai. i.ii, u. —* Jerem. xii, 7. — ^" Ose. u, 1 1. —' Ezecli. XX. 11. —^ [l.id. 20,

.">i .

—"

Ilyid.



SERMO XIII. DE ClB01\Ur\l DELECTU. 435

quae primum scrlpla sunl; ct certum et justum judicium

justificalionum, quod eis servanclum proposuit, sunt de-

ccm sancta pra^cepla quac Deus exaravit manu sua, et de-

dit Moysi ut doccret ea : et quando conllaverunt caput

\ituli, et verterunt terga, et declinaverunt ab co, tunc

addidit, et Iribuit eis praecepta et judicia inutilia; sacrifi-

cia, et legem leprosi, et seminiflui, et menstrualis, et par-

lus, et iie quis tangerct mortuum, et sepulcra, et ossa, efc

occisos, et ut pro omni peccato ofTerretur sacriftciian, efc

pro omnibus immundis pollutionibus membrorum; et ex

his siugulis di?;it et prajcepit ut liomo fieret immundus us-

que ad vesperum, et aquis ablueretur. Profecto propler ea

omnia quae scripta sunl, nec una dies est in qua Israel sifc

immunis a peccalis,sed omnibus annis et dicbus temporum

suorum in peccatis et in immunditia jacent ac versantur,

efc in ea consumunlur : eodemque in stala pereunl, et ex

lege illa juslificari nequeunt, nisi quis faciat ea omnia quas

scripta sunt in Lege ut vivat. Sed manifestum est quod ne-

mo possit ea servare et facere. Itaque Dominus noster vi-

dens ea esse gravia, vocavit nos, inquiens : « Venitc ad me,

» qui laboratis et fatigali estis, et qui habetis oncra gravia,

» et ego reficiam vos : tollite jugum raeum super vos; ju-

» gum enim ineum suave est, et onus meum lcve*. wFalea-

mur igilur abundantiam misericordiae Domini qui abstulit

a nobis durum et grave jugum, et dedit nobis jugum suumsuave et leve. Charissime, ego scripsi tibi haec ut

in memo-ria tua sint cum populi Judaeorum in superbiara elati se

jactant et gloriantur mundos ab immundis cibos discernere

atque eligere : nam in his tribus valde gloriantur, in cir-

cumcisione, et in observanlia sabbali, et in deleclu cibo-

rum. Itaque de his tribus, quantum asseculus sum, scripsi

tibi, et persuadere conatus sum. Et de aliis etiam, quan-* Mallh. XI, 2S.

XXV. 2 8



434 S. JACOr.I KlSlBtNI

lum Deus dederit nobis, cum opportunum el congruumfueril, scribam, caque tibi explanare conabor.

SERMO DECIMUS QUARTUS.

i DE PASCHA.

Jussit Sanctus Moysi ut facerent pascha die deciT,ia

quarta primi mensis, et ait : a Dic filiis Israel ut accipiant

» sibi agnum anniculum. Sument ex agnis et ex haedis, et

» facient festivitalem magnam, Pascha Domini : et sument

» agnum die decima mensis, et servabunt usque ad deci-

» mam quarlam diem illius mensis : et immolabunt agnum

» ad occasum solis, et aspergent ex sanguine ejus super

» ostia aedificiorum et domorum suarum, ne noceat eis

» Angclus cum transibit per terram /Egypti ad disperdcn-

9 dum. Et comedit ygnum omuis populus festinanler. Sic

» autem comcdent illum renes suos cingenles, calceamenta

» habenles in pedibus, tenentes baculos in manibus. Et non

» comedent ex eo crudum, nec coctum aqua, sed assum

»igni; et exlra domum nihil educent de illo, et os non

» franijent in eo *. » Et ita fecerunt filii Israel, et comede-

runt pascha decima quarta die primi mensis, qui est ille

idem meusis qui dicitur Mehecus, mensis florum, mensis

primus mensis anni. Age itaque, et observa, charissime,

caeremonias quas servandas praescripsit Sanctus cum face-

rent pascha, et quomodo monuit eos de omni ritu pas-

chah : nam dixit eis ut in una domo comederent, et extra

domum nonextraherent quidquam de eo. Insuper consi

i Exod. XII, 5.



SER3I0 XIY. DE PASCIIA. ^35

dera qiiomodo locum celebratlonis paschatis prasscripsit

eis Moyses, « Cum intraverltis, inqmens, m terram quamj» dabit vohis Dominus, et fecerltls pascha suo lempore, ne» audealls facere pascha in quacumque ex civitatibus et

» vlcis vestrls, sed in loco quem elegerlt slbi Dominus Deus

» vesler. Comedelis itaque pascha, et comedetis coram Do-

» mino Deo veslro vos, et domestici vestri, et cum gaudio

» exultabltls in festivilate Paschae vestri *. » Et iterum sic

eis praecepit, dicens eis : « Advena alienigena et mercena-

» rlus non comedet ex pascha illo. Et servus emptltius tuus

» cum clrcumciderit praiputlum carnis suae, tunc comedet

» de pascha^. »

II. Grandla et admlrabilia sunt mysteria hiec, charis-

slme. Si enim in terra sua cum essct, Israel non audebat

facere Pascha, nlsi solum in Jerusalem, hodie autem cumdispersus sit per omnes natlones et Ilnguas, inter incircum-

cisos et pollutos, et comedat panem suum cum pollutlone

inter gentes, sicut dlctum est de eis apud Ezechielem pro-

phetam, quando Deus in imaglne ac signo id praemon-

slrans jusslt ut comederet panem suum cum pollutlone,

et ita eum Propheta deprecatus est : « Domine Dominan-

» tium, non comedit anima mea commune, neque unquam» intravit in os meum cibus pollutionls^ » Et ait ei Domi-

nus : « Signum quod ostendl tibi hoc est, quod comedent

» filil Israel panem suum cum pollutione inter gentes, ad

» quas dlspergam eos^.

» Quomodo, Inquam, si Israel, si-

cut superius dlxl, in terra sua non poterat comedere pas-

cha, nisi coram Domino in Jerusalem; hodie quomodoaudet celcbrare mysterlum Paschae inter extraneas gentes?

Insuper poteslatera celebrandi Paschatis ademplam eis

fuisse, per Prophelam Deus teslatus est, de illis dicens :

* Dciif. XVI, 5. (1 rt 5»'qq. Nuui. ix, 2. —2 T^xo'l. xii, 4^- —^ K/.ech. iv

14. —"Ihia .5.

28.



436 S. #ACORI NISIBEM

« MuUos dies sedebunl filii Isracl sine sacrificio et altarl,

» ct sine sacerdote qui induebatur amictu ad imponen-

» dum thus \ » Et iterum dixit ad Jerusalem : « Dissipabo

» Jerusalem, et feslivitates Paschatum ejus, sabbata et

» kalendas ejus. Et non glorientur uUra de arca fcede-

D ris^. » Iterum ait : « Dissolvens reliqui domum vestram

» desertam'. » Et iteruin ait : « Non recoletur amphus no-

» men IsraeP. » Et rursus iisdem fere verbis Moysi eadcm

prasnuntians mullo anle de illis per cumdem Moysem di-

xerat : « Probabo eos in gente ignobili, et in gente stulta

» irrltabo illos^ » Nunc itaque veni, et interrogobo te, o

Scriba sagax, et sapiens doctor populi, qui non intelligis

verba Legis. Ostende mihi quando hoc impletum est, quod

Deus probaverit populum suum in gente ignobili, et in po-

pulo stulto irritaverit illosPPorro haud negabis, per po-

pulum istum, qui est ex gentibus, impletum esse verbum

Scriptune, quod utique Moyses ex littera Legis tibi signifi-

cavit. Quapropter si facis Pascha alicubi in regione pere-

grinationis tuae, in praevaricalione Legis insolescens facis

illud.

III. Nam libellus repudii scriptus est, et datus est vobis :

Quod si non credis, audi Jeremiam prophelam dicenlem :

« Relinqaam domum meam, relinquam hsereditatem inter

» inimicos meos : grex discolor avium faclus est mihi hac-

» reditas mea ^ » Porro quid est grex discolor avium, in-

terroso te, o sagax et sapiens magister? Grex discoloraviuiD est Ecclesia genlium. Jam vide quare vocet eam

gregcm discolorem avium : quoniam ex multis nationi-

bus et linguis aggregata est, et remotis gentibus vicinas

conjunxit. Si non credis quod genles fuerint hasreditas

Domini, audi iterum quomodo loculus fuerit Jeremias,

* Osc. i'.:, 4.— ^ Isai. i. — ' Jer. xii, 7.— '' Ibid. 11. —^ Dcut. xxxii,

-1. —6 Jer. XII, 7, 9.



SERMO XIV. DE PASCHA. 4^7

cum ex persona Domlni compcllans vocat gentes, et de-

spiciens spernlt Israelem, ita ad eos dicens : « Slate super

» vias, et vldete, et interrogate de semitis hujus mundi, et

» vldete viam quae est Lona et ambuiate per eamdem ; et

7) dlxlstis : Non ambulablmus nos*. » Et ilerum ait : « Gon-

» stltui super vos speculatores, et audietis vocem tubae; et

» vos dixlslis : Non audiemus. » Et cum non audlssent fdii

Israel, aversus est, et praenunllans de eis, inqult : « Jam» deinceps audite, nationes genlium ; nosce et scilo, Eccle-

» sia, quae ego faciam eis^. »Et ilerum ait David : « Meraor

» eslo populi tui, quem possedisti ab inilio '. » Et Isaias ait

« Audite; gentes, quod fecerim; et cognosclte et scitote,

» longinqui, opus forlltudlnis meoe. »Et iterum deEcclesia,

quae futiira erat ex genlibus, Splritus sanctus pcr eloqulum

Prophelse:

« Erit, inqutt, in novisslmis diebus mons Do-7) mlni, et domus Dei in vertice montium : elevabllur, et

» exaltabitur super colles; et venient, et eonfluent ad eum» omnes gentes. Et ibunt populi multi, et dicent : Venite,

» et ascendamus nos ad monlem Domini, et domum Dei

» Jacob, et docebit nos vias suas, et ambulabimus in semi-

» lis ejus *. » Et quare dixit Isalas : « Audite, genles, quod» feeerim ; et cognosclle et scitote, longinqui, opus robur

» fortitudlnis meae. Feslinantes properaverunt peccatores

» in Sion : et terror pressurae cecidit super gentes ? » At quid

est hoc quod eloquens praediclt, quod faciet et ostendet ro-

bur forliludinis suae, et quod properantes fcstinaverunt pec-

catores in Sion, et quod immiscet timorem et terrorem

super gentes ? Hoc certe sermone advocat gentes aemulato-

res populi, et indicat remotis fortitudinem virtutis suae, in-

ducendo atque infligendo furorem irae vindictae lum, cumjudicavit condemnavilque populum suum, praeparavilque

in ejus pressura gentes in Sion, quam nominans vocabat

* Jtjrem. vi, i6. —2 Ibid. i5. —' Psal. lxxhi, a, —^ Isai. n, 2.



4^8 S. JACOBI ISISIBENI

civitatem sanctitatis, et incussit terrorem terrefacientem,

tanquam feLrilem aeslum in genles, quoE; faclae sunt pro-

phetae veritatis ; sicut e diverso dixit de Prophelis Jerusa-

lem, quod ab eis exierit fermentum gentiiitatis per omnemlerram.

IV. Audi nunc, charissime, quid dicam de hoc Pas-

chate, cujus myslerium et figura data fuit primo populo;

veritas auteai ejus narratur et annuntiatur hodic in gen-

libus; siquidem dubiae et amblguae stullorum et rudium

hominum mentes valde ha^sitant circa magnum hunc diem

primi et principahs Paschatis : dicunt enim, Quomodorecle celebramus et servamus illud? Profeclo verus ag*

nus est vivificans Salvator noster, anniculus, immaculatus,

nulla in exteriori parle mancus ct mutilus ; sicut et Pro-

phela spirituali eloquio ait : « Non est peccatum iniquilatis

» in eo, neque est inventus dolus aliquis in ore ejus* : sed

» voluntas Domini voluit humihare eum, et tradere ad pas-

» sionem crucis^. » Vocavit eum Agnum anniculum, ex eo

quod esset ille parvulus, et immaculatus a peccalo et ab

iniquitate; «îcut et dixit discipuhs suis : « Nisi conversi

» fueritis, et efficiamini sicut parvuH isti, non inlrabilis in

» regnum coelorum^ » Et Isaias ait de justis : « Senex puer

» consummabitur, et puer qui non fuerit centum anno-

» rum, maledictus morietur '.» Salvator quidem nosler co-

medit Pascha cum Discipulis suis in decima quarta nocte

illa qua captus est, et sacramentum veri paschalis praesli-

tit DiscipuHs. Nam poslquam exivit ab eis Judas, accepit

panem, benedixit, et dedit Discipulis suis, dicens eis : « Hoc

» est corpus meum; accipite,et manducato omnes cx isto'.»

Et super vinum sic benedixit, et ait eis : « IIIc sanguis meus

9 novum Teslamentum, qui pro multis elTunditur in remis-

* Isai. i.jii, 9. — ~ i Potr. 11, 22. — ' IVIalth. xviii, 5. —* Isai. lxv, 30.

—* Mattb. XXVI, 26.



SERMO XIV. DE PASCHA. i\^^

» sionem peccatorum. Ita facielis in meam commemora-

» tionem, cura vos congregati fueritis*. » Dominus autem

nosttr lioc fecit priusquam caperetur; et a loco illo, ubi

fecit pascha, et dedit corpus suum ut manducarenl, et

sanguinem ut biberent, abiit, et eo profectus est cum Dis-

cipuils suis ubi ceperunt eum. Cum ergo manducatum

fuit corpus ejus, et bibitus ejus sanguis, reputatus est esse

cum mortuis. Nani Dominus noster manibus suis dedit cor-

pus suum in cibum; et cum non adhuc esset crucifixus,

dedit sanguinem suum in potum. Geperunt autem enm ia

nocte illa decima quarta, el causa ejus ac judicium trac-

tatum est usque ad horam sextam; et hora illa sexta con-

stiluerunt eum reum, et crucifixerunt, Cum autem ipse

judicaretur, nihil locutus est, et responsum non dedit ju-

dicibus suis^ : nam poterat ([uideiii loqui et dare respon-

sum, sed non poterat bene ac recte res tota sibi conslare,

si qui reputatus est cuni mortuis loqueretur et verbum

ahquod diceret. A sexta aulem hora usque ad horam ho-

nam fuerunt tenebraj; et in hora nona tradidit spiritum in

manus Patris sui. Et fuit ipse inter mortuos nocte quae lu-

cescebat in decimam quintam, et tota die sabbati, et tribus

horis diei Parasceves : nocte vero illa, quas lucescebat in

dominicam, eadem hora qua corpus et sanguinem suum

dedit DiscipuHs suis, surrexit a mortuis.

V. Jam oslende nobis, o pcrile et sapiens sacrarum Lit-

terarum, ubinam sint tres dies et tres noctes quibus Sal-valor noster fuit inter mortuos : quoniam ecce videmus

fuisse eum inter mortuos Iribus horis duntaxat diei Para-

sceves, et nocte quae lucescebat in sabbatum, et tota inte-

gra die sabbati ; nocte enim dominicae diei surrexit. Age

igitur computa mihi probe integras tres dies et tres noc-

tes, et videamus quaenam sint; elenim inter mortem et

* Matlh. XXVI, a8. —^ Id. xxvii, 12, 14. Marc. xv, 45, Joan. xix, 9.



l{l\0 S. JACOBl ISISIBEI^r

resurrcctionem inlegra dies et nox solum intercessit. At

vero amLigi nequit quod Salvalor nosler dixit : « i^put

» fuit Jonas in ventre celi tribus diebus et tribus noctibus ;

3» sic erit Filius hominis in corde lerrae*. » Veriim enim si

lempus numerelur ex ea hora qua dedit corpus suum ad

manducandum el sanguinem ad bibendum, habentur tres

nocles dies et tres hoc modo. Nox erat hora illa qua Judas

exivit ab illis, et undecim Discipuli manducaverunt carnem

et bibcrunt sanguinem Salvatoris nostri. Jam ecce una nox

illa est quae lucescebal in Parasceve. Et inde usque ad ho-

ram sextam, qua condcmnaverunt eum, ecce fuit dios unus

et integra una nox. Praeterca tres horae in quibus fuerunl

tenebraj a sexta hora usque ad horam nonam, et tres ho-

rac postquam factas sunt tenebrae, quae alteram noctem et

diem conslituunt. Ecce autem duo dies et duae noctes.

Demum tota nox quae lucescebat in sabbatum, el tota dies

sabbati : jam vero complelae sunt tres dies el Ires noctes

quibus Dominus noster fuit inter morluos; noclc eiiim

diei dominicae surrexit a mortuis.

VJ. Porro Pascha Judaôrum est dics quarla decima, dleset nox. Et nostra magna dies passionis est Parasceve dies

decima quinta, uox et dies. Post Pascha manducat deinceps

Israel per septem dies azyma, usque ad vigesimam primam

diem mensis. Et nos tolidem diebus servamns Pascha fes-

tum Salvalorrs nostri. Illi comedunl azymum et lactucas

agrestes : et Salvator noster repudiavit calicem amaritudi-

nis mixtum felle; nam accepit, et abstuht omnem amari-

tudinis gentium, quando guslavit et noluit bibere. Porro

Judaii recolunt peccata supcr animas suas ex anno in au-

num : ct nos facimus commemorationem crucifixionis et

passionis Salvatoris noslri. IIH in Pascha cxierunt e lyran-

nide servitutis Pharaonis : et nos in die crucifixionis Do-

* MaUh. XII.



SERMO Xiy. DE PASCIIA. 44*

miiii nostri erepti sumus e caplivltate servltutis Satanee,

llli iaimolaverunt agnum ex grege ovium, et sangulne ejus

liberati sunt ab Angelo exlerminatore : et nos sangulne

Agni Filii electi erepti sumus ab operibus fcorruptionis

quae operati sumus. lilis fuit salvalor Moyses : et nobis fuit

Jesus Salvator et dux. Illis Moyses divisit mare, et traje-

cit : et Salvator noster divisit infernum, et fregit portas

ejus, cum ipse ingrediens eas aperuit, et omnibus fidelibus

suis viam munivit. Dalum est eis manna in cibum : et Do-

minus noster dedit nobis cariiem suam in escam. Illis edu-

xit aquam e petra : et nobis Salvator noster fecit aquam

vitcG fluere e ventre suo*. IHis promisit terram Ghanana^-

orum in possessionem : et nobis terram vilae donaturum se

promisit. Iliis appendit Moyses serpentem seneum, ut qui

semel respicerct in illum viveret et a morsibus serpen-

tium liberaretur : nobis vero ipseDominus noster Jesus pe-

pendit in cruce, et per eum a morsu Satanae erepti sumus.

Moyses erexit tabernaculum leslimonii, et docuit vota, et

sacrificia ad eorum peccata expianda tradidit : et Jesus

erexit tabernaculum David, et firmatum est;

ila enimipse dixit Judaeis : « Gum deslruxeritis templum hoc, in

» tribus diebus erigam istud ". » In hoc tabernoculo pro-

misit nobis vitam% et per ipsum expiantur peccata nos-

tra. Et quidem tabernacuium vocavit ilie tentorium, quod

ad horani esset; nam brevi tempcre ministravit : at nobis

est lemplum Spiritus sancti in saecula. Jam vero, charis-

sime, altende, et considera de agno Paschae, quomodopraeceperit eis Sanctus ut ilium comederent in una domo,

et non in multis domibus\ nempe in domo unius Eccle-

siae Dei. Et insuper ait : « Non conicdet ex eo advena, et

» peregrinus, et mercenarius \ » Et quinam isti suut, nisi

* Joan. vif, 58. —2 xd. n, ig. Matlb. xxvi, 6i. —' Hcbr. viii; ix, ii,

—4 lixod. xu, 4(^.-5 Ibid. 45,48.



442 S. JACOKI ÎSIBEM

studia, et voluntales mala;, quae aufenint poteslatem man-(lucandi pascha ? Enimvero Salvalor noster de mercena-

rio dixit, quod mercenarius, qui non est domiiius gregis,

quando vidct lupum venienlem, relinquit et dimiuit gre-

gem et fugit. Proeterea jussit Sanctus non coaiedere « ex

» co crudum quid, nec coclum aqua, sed lantum assum

» igni. » Hoc eliam Lene constat, et apertissimum est, quo-

niam sacrificium illud, quod offertur in Ecclesia Dei, in

igne assatur, neque coquitur aqua, neque crudum offertur

super altarc. insuper ostendit quomodo comederent illum :

« Renes, ait, accingentes, calceamenla habentes in pedi-

» bus, et baculum in manibus *. » Yalde magna in his mys-

teria sunt : nam qui manducat de Christo, vero agno, ac-

cingit renes suos fide, et induit pedes fortitudine Evangelii,et habet in mauu sua gladium spiritus, qui est ipsum ver-

bum Dei. Tunc etiam praecepit, « ne os frangeretur in

)) eo^ » lloc impletum est in cruce, quando non fregerunt

ejus crura^ Addiditpost hacc : « Servus emplitius, cum cir-

» cumcideril carnem pricputii sui, lunc comedat de pas-

» cha*. » Servus emplitius homo peccator, qui agens poe-

nitentiam emitur sanguine Christi, et circumcidens cor

suum ab operibus malis, accedit ad baptismum lavacri,

quod est perfectio el complementum verae circumcisionis,

et venit, et fit parliceps mysteriorum Dei, et communicat

corpori et sanguini Christi. Demum et iilud adjunxit : « Co-

» medent feslinanler, » lloc in Ecclesia Dei servatur; namfestinanter, cum tremore et limore comedunl Agnum, stan-

ies in pedibus suis cum reverentia. Quippe accelerant ad

comedendam vitam. ex donis Spiritus, quem acceperunt.

Baplizatus est Isracl in mari iila nocte Pasch.e in die salu-

tis : et Salvator uoster abluit pedes Discipulorum in nocte

* Exod. xii, 11. ~ 2 iij, |,3. INinu. ix, ir. —* Joan. xix, 36. —* ExoJ.

XII, /p.



SEllMO XIV. DK PASCIIA. 44^

Pascliae, oslenrlens eis sacramentum humllilatis, et baptis-

nii, et passionis mortls suae, juxta dlctum Apostoli : a Si bap-

» tizali estis cum eo, in baptismo mortis vivlte et vos cum» eo vlrtule Dei \ » Nam Salvator noster, accepta aqua, et

in pelvim ad lotionem peragendam immlssa, linleo se prae-

clnxit; et inciplens lavare pedes Dlsclpulorum, cum per-

vcnisset ad Simonem Petrum, dlxit ei Petrus : «Domine tu

» lavas mihi pedes? non lavabls in aeteruum^. » Respondit

ei Dominus : « Si non lavero ego te, non habebis partcm» et porlionem mecum. » Diclt el Slmon : « Gum ita slt,

» Domine mi, lava non lantum pedes meos, sed etiam ma-

» nus meas, et caput. » Tum respondit ei Jesus : « Qui lo-

» tus est non indiget nisi ut pedes soium lavet. » Et cumlavisset pedes Discipulorum, ad mensam accubalt, et de-

inde dedit eis corpus et sangulnem suum.

Yll. Haec pauca ego tibi scripsi, ea mente et conslho

proferens, ut quo modo respondeas Judaeis in promplu

habeas. Siquidem illi praevaricantes Legem, rltum Pascha-

lem observant, cum nullam potestatem habeant, et faciunt

sibi tabulas Legis et a cam teslamentl. Et non inteliigunt

neque percipiunt id quod praedlxerlt Prophela, inqulens :

« Non ampiius facient arcam testamenti. Neque ejus recor-

» datio in menlem cadet, neque recoletur, neque visilabi-

» tur, neque quaerelur, neque aliquid de illa erit amplius

» penitus et omnino S » Gum ergo dicitur, « Non amplius

»erlt, et non cadet in mentcm recordalio ejus, neque vi-

» sltabitur neque qua^retur de iiia; » qui eam renovare stu-

det, pracvaricator est. Et iterum alt Jeremlas : « Dlssipave-

» runt filii Israel et fiiii Juda testamentum meum *. » Et de

testamento quod daturus erat popuio Gentium, slc prae-

nunliavit : « Mlltam, aity domui Israei et domul Juda lcs-

^ llom. VI, 3, 4. Galal. iii, aj. — " Joan. xiii, G. —^ Jerem. ?ii, vG. —* Ibidem.





SERMO XIV. DE PASCnA. 44^

quac fuit decima quarta, judlc3tus est usque ad lioram sex-

tam, qua ascendit in crucem, et in ea vivus Ires horas per-

mansit. Et descendit ad mortuos vespere diei quae lucesce-

bat in die decima quinla, qucE est dies sabbali, et eadeni

ipsa est decima quinta, qua fuit ille inter morluos. El iu

nocte quae lucescebat in dominica, quae est dles declma

sexta, surrexit, et apparult Mariae Astracsensi, et duobus

Discipulis illis qui iter faciebant. lllnc autem inlelliget qui

de hisce diebus controversiam facere ac qua?sliones nec-tere amat, quod nocte quae lucescit in die decima quarta

Dominus noster fecit pascha, comedit et bibit cum Disci-

pulis suis : at vero ex quo cantavlt gallus, ulterius non co-

medlt neque bibit, quoniam ceperunt ipsum et ad tribu-

nalia duxerunt. Et sicut paulo ante dixi tibi, in declma

quinta die ac nocte fuit ille inler morluos. Itaque oporlet

nos servare hoc pascha suo tempore de anno in annum,

jejunia sancta et preces perpeluas custodire, et laudeni

benedictionum diligenler, promple et verbis maxlme de-

corls cantuum psalmorum Davldlcorum persolvere; digne

dare signaculum et baptismnm lavacri suo apto et conve-

nienti ordine, et benedictiones sanctas congrue ac rite im-

pertiri, et implere et perficere omnla quae ad pascham

pertinent. « Namque Dominus nostcr mortuus est, et sur-

» rexit, et posthac non moritur, et mors non dominabitur

» ei. Qui enlm mortuus est in peccatis, ille mortuus esl; et

» qui vivlt, vivit ad Deum ; el nos quidem mortui sumus

» cum eo*. » Si quaistlo aliqua ac sollicltudo hac de re ha-

benda est, de declma quarla magls inquirere opus erlt no-

bis quam de pascha de anno in annum. Ita ellam oportet

ut nos servemus decimam quartam omnium mensium, et

studiose custodlamus Parasceven omnlum hebdomadarum;

nam id nobis convenlens et dignum est : ita tamen ut om-* Rom, VI, g.



44^> S. JACOBI MSIBENI

iies dles hebdomadarum opporluui censeaatur nobis ad ope-

landum bona coram Domiao Deo. Demum ex his paucis

quae scripsi libi cogita, et noli exislimare quod vobis ulile

sit conlendere verborum cerlaminibus, quaa nullum habent

emohimentum et utihtatem; sed solum conlendile ut pos-

sideatis et habealis cor custodiens praecepla, et ut Pascha

suo aplo tempore et observanlias magnae soiemnitatis pas-

sionis Solvaloris noslri servetis.

SERMO DECIMUS QUINTUS.

DEJ^nGPxESSU GE^TIUM PRO POPLLO JUD.IIORUM, SEU DE

GEINTIUM VOCA.TIOiNE ET REPROBATIONE JUDiEORUM.

Jampridem et multo ante vocatae erant gentes ex om-

nibus hnguis in hrereditatem AUissimi, quam vocaretur

IsraeL Ita enim dixit Deus Abrahac : « Dedi te palrem mul-

» tarura gentium*.

» Et Moyses prophetavit, dicens : « Gen-» tes vocabuntur in montem Dei, et illic offerent sacrificia

» justitiae^. » Et in benedictione illa testimonii dixit ad po-

pulum : « Provocabo vos in populo ignobih , et in gente

» stulla irritabo vos^ u Jacob etiam patriarcha testatus est

de gentibus in benediclione illa sua, dicens ad Judam :

« Non deficiet germen de Juda, princeps et dux de foe-

» morc ejus, donec veniat cujus est regnum, et gen»les

» sperantes credent in eum*. » Et Isaias ait : « Erit in no-

» vissimis diebns mons Domini, et domus Dei in verlico

» monlium elevabitur, et exaltabitur super colles, et fluent

9 ad eum omnes gentes. Advenient populi multi, el dicent

* Genes. xvn, 5. — * Drut. xxxiti, 19. —* Ibii]. xxxn, si. — * Gcnes.

ii.ix, 10.



SERMO XV. DE INGRESSIT CxiIVTlUilf, KTC. 44?

1) VeJiile, et asceiidamus in monlem Domini, et ad domum» Dei Jacoi) : narrabit ilie noLis vias suas, et ambulabimus

» in semitis ejus; qula de Sion exibit lex, et verbum Do-» mini de Jerusalem. Faciet judicium inter gentes, et ar-

» guet populos remotos*. Et cum judicaverit et arguerit

» eos, tunc accipient consilium, et coasenlientes erunt;

» requabuntur, et emoilicnlur a durilie sua. Gonllabunt

wgiadios suos, et facient vomeres ; et lanceas suas, et fa-

» cient falces. Et deinceps non ampiius levabit gens contra

» gentem gladium, et omnino uitra non exercebuntur ad

» praelia gerenda ^. » Nam anlea gentes, quae nesciebant

Deum propter raplnae avidilatem et frauduientam avari-

liam, giadiis, et telis, et ianceis certabant : at cum venit

Christus et Dominus Saivator nosler, fregit et contrivit

beilicos arcus, et sermones pacis habuit cum nationibusgentium; conflavit gladios illarum, et verlit in vomeres, et

lanceas earum in faices; adeo ut unusquisque comederet

labores manuum, et non ex praeda vaslalrlce viverent. Et

rursus scriptum est : « Dabo gentlbus iabia ioquenlia de

» Deo, ut invocent omnes nomen Domini \ » Nam prius ora

eorum praeparata non erant, et non invocaverunt nomenDomini; quoniam iabia earum Iionorabant et giorificabant

idoia manu sua facla, et aiienigena, et invocabant ea. Et ite-

rum Zacharias propheta ait : « Gonjungentur Domino for-

» tes, et muitae nationes gentium*. » Et Jeremias propheta

praedixit palam et manifesle de genllbus in sermone iilo

suo, dicens : «Gentes relinquent scuiptiiia sua, ciamabunt,

» praedicabunt, et dlcent ; Idola iila mendacia et failacia,

» quae palres nostri fccerunt nos possidere, nihil sunt K »

II. Idem Propiiela praemonuit populum suum, inqulens :

« State in transitu viarum, et interrogale de semltis hujus

* Isai. n, 2.

—* Micti. iv, 5.

—s

Sophon. iii, 3. —*

Zach. ii, ii. —* Jercni. xvi, 19.



44^ S. JACOBI KISIBENI

» muiidi; vidctc quac via sit boiia, et aiiibulatc io ea *. » At

illi dura, perlinaci et obstinala voluntate sua respoude-

ruut, diceutes : « Nequaquam ituri sumus, neque profecto» ibiaius ". »Et ait eis ilerum : a Gonstitai super vos specu-

» latores benc spcculantes, ut audialis vocem buccinae^ »

Pieponunt autem illi : « Nequaquam eam sumus audilu-

n r[\ » Id autem manifeste declaravcrunt in diebus Jeremiae,

quando annuntiavit eis sermones Domini : illi responde-

runl, dicentes : « Sermones quos dixisti nobis in nomine» Domini noii audimus, sed facimus volunlatem animarum

y> noslrarum, juxta omnes sermones qui exeunt ex ore nos-

» tro, utofTeramus incensa idolis alienigenis^ » Et cum vi-

disset quod neque semel attenderent, conversus est ad gen-

tes, ita eas alloquens : o Audile, gentes, et agnoscat \Lc-

» clesia quae est in illis, et audiat terra plenitudine sua^. »

Cum vidissefc quod procaciter resisterent, et insolenter re-

sponderent, tunc reliquit eos, sicut per Prophetam dixit :

c Pieliqui domum meam, et dimisi haereditatem meam, dedi,

» dilectam mcam in manu inimicorum, et pro ea turma dis-

» color avium facta est mihi haereditas mea '. » Illa enini

turma ipsa est Ecclesia gentium, quae ex omnibus nationi-

bus congregata est. Ut vero plnnius scias quod firmiter et

vere reliquerit Synagogam, Isaias iterum : « Dereliquisti,

» ait, populum tuum Jacob \ r> Et vocavit eos Sodomitas

et Gomorrhaeos. Et vocavit gentes pro eis, et nominavit

eas populum Jacob, inquiens : « Domus Jacob venite,am-

» bulemus in iucem Domini, quia populus Jacob dimissus

» et derelictus est; et facti sunt illi principes Sodomae, et

» populus Gomorrhas, pater Amorrhûs, et mater Gethaea.

» Gonversi sunt, ct facli sunt vinea diligens extraneos, et

» planta extranea, quia uva eorum uva amaritudinis, et

* Jrrem. vi, 16. —* Ibid. —' Ibid. 17. —^ Ibid. —5 Ibid. —« Ibid.

18, 19. —' Id. XII, y. —' Jsai. 11, G.





45o S. JACOBI MSir.KM

tloneiii eorum Ezechicli*. Idem qiioque de eis priEdicavil

Osee in sermone suo, quando vocavit eos fornicatores et

adulteros. Nam quod de populo Israel inquit, ut auferret

« fornicalionem suara a facis sua ; » idlpsum eliam de po-

pulo doraus Juda dlxit, ut aufcrret « adullerium suum de

» medio uberum suorura ^ » Et ut scias quod de ambobus

populls locutus est Prophela, quod sint adulteri et for-

nicalores : Nisi ulique abstulerit fornicaliooem et aduUe-

rium ab uberlbus suis, « conslituara eara, inquit, nudam,

» ignomlnlosam, et rehuquara eam lanquara puerum re-

» center natum ex utero, et lanqnam in die in qua ascen-

» dit de lerra /Egyptl^ » Ila ulrumque eorum populum,

populum Israel fornicalorem, et populura Juda adullerum

vocavit; populum aulem gentium, populum sanctura et fi-

dclem, quoniam descendit et stelit, et fult Domini. Quare,

inquit, descendit ? quia utique descenderunt a superbia sua.

Iterum vocavit eos Ezechiel, Ahlam,et Ahhbam*. Et ulrum-

que popuhim eorum vocavit duos ramos vineoe, quos co-

medit ignis. Iterum dixit David de genllbus : « Doniinus

»numeravit gentes in Scriplurls*.

»

Gentcs igitur hlterlsconsignalne sunt in Scriplura. Observa autem, charisslrae,

quonlara prlus scripta est vocatio popuh gentium. Namquando peccaverunt ihi in deserto, dixlt Deus Moysl :

« Permilti*. raihi ut deleani popuhnn hunc, et constituam

» te in populo mullo majorl quam illo ^ » Et qula non ad-

venerat lempus gentium, et alius futurus erat Salvator

earum, Moyses non consensit ut ipse (ieret salvalor et

ductor populi gentium, etiarasi esset major populo Is-

rael. Nam lu magna et ampla glorla decebat ut Fillus Dei

dux et salvator lieret, et munus illud acciperet, sicul ait

Isalas : a Parum est hoc, ul fiat mihi servus, et faciat florere

* Ezech. viiF. —2 Ose. ii, 2. —' Ibidem. — ' Exech. xxiii. —' Psalm.

Lxxxvi, 6. —^ Exod. XXXII, 10.



StRMO XV. DE INCiRESSi; Gl^NTIUM, ETC. /\t) l

» mllii populutii Jacob, et erigat populuin Israel. Sed dedi

» le in lucem genlium, ut ostendas et manifesles salutem

» meam usque ad extremum terrae*. » Et ilerum ait : « Au~» dile me nationcs, et atlendite gentes, quoniam lex posita

» est ante me, et jusiificationes judicii mei lumen sunt gen-

» tibus^. » Et David ait : « In auditu aurium audient rae filii

» alienoruin, et ipsi filii alienornm impedienlur, et claudi-

» cabunt a semilis suis^ » Profecto gentes audiverunt, et

declinaverunt a semilis cultus simulacrorum, idolorum,

alienigenarum, et imaginum. Si aiitem dicant : « Eas vo-

» cavit filios alienigenas, » ipsos vero vocatos fuisse filios

et ha^redes, siquidem de eis ex persona Dei dixit Isaias :

« Filios genui et enutrivi, ipsi autem spreverunt me* ; »

el alius Propheta : « Ex /Egypto vocabo filium meum* ; »

et ad Moysen Sanctus glorificatus * « Dices, inquity Pha-

» raoni : Dimitte filium meum, ut colat me". » Et iterum :

« Filius meus primogcnilus IsraeP. »

Iir. Veruni enim genles sunt quae audlverunt Deum, et

claudicaverunt, et impeditae sunt c seuiitis suis. Et Isaias

quidem ait: « Vocabis nationes, quas nesciebam; et populi» nescientes ad te conversi voluntalem tuam facient*. » Et

iterumail: «Audiveruntgentesquidquidegofeci;etnoverunt

» remoli virtutem fortitudinis meae^ »Et de Ecclcsia populi

gentium ait David : « Recordaie populi lui, quem possedisli

» abinitio*". )>Et itcrum: «BenediciteDominoomnespopuIi,

» et laudate naliones nomen ejus; quoniam invaluit niiseri-

» cordia ejus super nos. » Et rursus : « Domini est reL:;num,

» et ipse dominatur super populos**. »Et Joel : « In diebus,

» inquit, novissimis mittam spiritum superomnem carnem:

» et nemo docebit civem suum et fratrem , dicens, Agnosce

* Isai. xi.ix, G.

—2 IbicleiT), 60. —' Psal. xvii,

45, ^6. —'^ ]s.'ii.

», 2.^ Ose. u. — ^" Exod. vm, i. — ' Idem, iv, 22. — * Jsai. lv, 5. —* Ibid.

11. — '" P.sal. I xiiM, 2. —•

*' Psal. XXI, 29.

29.





SERMO XV. 1>£ INGRliSSU GENTIUM, ETC. 4^3

osl coclum a rore et pluvia, donec propter id inortui guiit

filii Saiil ; et deinde placatus respexit Dominus lerram cummisericordia, et benedixit hajredilali sua3*. Et Uahab, mere-

trix ex Jericho, cum domo patcrna etcum familiaribus ha-

buit hajreditatem in IsraeP. Et Obededom, ex oppido Geth

alienigena,recepit in domo sua arcam Testamenli Domini^

et magnifice et honorifice glorificata esl apud eum plusquam

apud omnem Israel, et benedictus fuit ipse et domus ejus a

Domino\AchisrexGetha3us, cibavitDavidlemporepersecu-^

tionis,etglorilicatum cst nomen ejus et seminis ejus. Et Ab-

demelech Chusaeus, vir fidelis et credens, extraxit Jeremiam

a lacu in quem projecerunt eum filii Israel et pueri populi

sui ^ Hoc illud est quod ait Moyses : « Advena et peregri-

» nus qui sit in te, erit melior et superior te : et depressus

» deprecatus descendes, humiliatus, in incurvationem in-

» curvatus ^ » Illi demiserunt et projecerunt Jeremiam in

lacum, et Abdemelech advena et peregrinus ex Ghusaîs a

lutoso et profundo lacu extraxit illum. Et Ruth, mulier Moa-

bilis, ingressa et immixta est populo ': ex semine ejus orti

sunt reges, ductores ac reclores populi a quibus natus estSalvator gentium *. Et Uria Hethasus, ex polluto populo,

magnus et strenuus erat inter eximios et optimos pugnalo-

res David^ : et quia dolo occidit eum David in pugna Ara-

monitarnm, in illum sententia lata est, eaque pcena punitus,

ut gladius ca^dis in domo ejus non deficeret*".

V. Illud etiam dixit Isaias de Salvatore nostro : « Dedi te

» in foedus populi, et in lucem gentium *^ » Profecto cumadvenit lux et Salvator gentium, impeditus est Israel ne

amplius adorarel idola et simulacra, et impletum est pac-

ium foederis cum eis initi a Deo. Propterea dixit Moysss :

^

2 Ueg. XXI, 1 cl SKqq. — ^ Jos. vi, 25. —^2 Reg. x, ii. —*

i Reg.xxvii. —5 Jcrcni. xxxvin, 7. —^ Dcul. xxvin, 4^- —' Ruth. i, 4; 'V^j iS->

^4 ct seqq. —* Mallb. i, 5.—^ 2 Reg. xi, o, —*" Id. xii, 10. —^* Is. xlii, SJ



4^4 5. JACOni MSIUENI

« Provocabo vos in nalionibiis ignoblIIbus,et iii genle slulla

» irritabo vos *. » Provocati quidem a r.obis, el ex nobis, non

amplius adorant idola extraneorum, ne vituperentur, et dc-

spiclantur, et spernantur a nobis. Nam nos reliquimus idola

et slmuiacra , et nominavimus ea mendacia quse relique-

runt nobis patres nostri. llli autem fracti corde irritati sunt

in provocationem aemulationis; quia intravimus, et facti su-

mus hseredes pro eis. Ai impletum est pactum foederis

quod cum eis factum est, hoc est, ne adorent idola extra-

neorum» Et quamvis non receperint Christum, tamen per

nos provocavit eos, et ipse factus est nobis lux et vita ; si-

cut praedicavlt in Evangelio suo, dicens : « Ego sum lux

» raundi ^. » Et itsrum : « Credite, dura vobiscum est lux,

»

ne compreheudant vostenebrae

\»

Et rursusait : «

Am-)) bulate in luce, ut filii hjcis sitis *. » Et ilerum scriptum est

de eo : « Lux in lecebris lucebat, et tenebroe cam non com-

» prehendebant. » Hoc est foedus quod initum est cum po-

pulo gentiura, et lux quae orta est omnibus gentibus; haec

impedivit et eos fecit discederc a perversis semitis suis.

Sicut et scripttim est : « In adventu ejus erunt prava in di-

» recta, ei aspera in vias planas. Et reveiabitur gloria ejus,

» ei videbit omnis locus vilam et bona Dei ^ »

VI. Haec pauca commemoravi libi pro gentibus. Namgloriantes superbiunt Judaei, dicentes : «Nos sumus populus

» Dei, et fiiii Abraliae. » Sed nos audiamus Joannem cla-

mantem : « Nolite superbire, dicentes : Pater nosler est

» Abraham : quoniam polens est Deus de lapidibus istis

» suscitarc filios Abrahae ^ » Et Salvator noster vocavit eos

fdlos Cain, et non filios Abrahae; et Apostoius dixit: «Piami

» infructuosi cl luctiferi fracti sunt'. » Et nos in locum eo-

rum inserii sumus; et fucti sumus socii et parlicipes pin-

* Deut. XXXII, 21. —2 Joan. vnr. — ' Ideni, xir, 3.5. —^ Ibid. '>€. —5 Luc. III, 5. —* Joaa. vm, 55, 09. Mallh. iii, 9. —' Rom. xi, 17.



SMRiMO XV. »ii INGRKSSU GENTJCM, ETC. 4^^

guedinis olivae. Ergo non gloriemur, neque peccemus, ne et

jios infructuosi et fracti inveniamur; ecce enim insertione

inserti sumus. Haec aulem sunt qune responderi possunt

conlra Judaeos, cum gloriantur dicentes : « Filii sumus

» Abrahae, et sumus populus Dei. »

SERMO DECIMUS SEXTUS.

DEMOiVSTRATUR QUOD CHRfSTUS SIT FILIUS DEI,

I. Exponam iibi quc3e responderi possunt adversus Judae-os, qui populum gentium redarguentes : « Adoralis, in-

» quiunt, et colitis virum natum, et hominem crucifixum;

9 et vocalis hominem Deum. Et cum nemo sit filius Dei,

» dicitis quod Jesus isle crucifixus sit Fiiius Dei. » liaec

autem suadere etiam contendunt, dicentes : « Dixit Deus :

» Ego sum Deus, et non est alius praeter me*. » Et iterura

ait : « Non adorabis tu deum alienum ^ » Ergo, conclu-

dunt, contra Deum slatis vos vocanles hominem Deum.

II. Propterea, charissime, quoad imbecillitas mea per-

miserit, argumenta el raliones, quibus id quod asserimus

demonstrari potest, adducam. Nam, elsi concedamus eis

quod Christus homo duntaxat sit, nihilominus nos haud

alio honore eum cohmus, nec alio nomine nuncupamus,

quam quod ipsi ad hominem honorandum adhibuissent, et

quo nomine vocassent et coiuissent. At enim nobis pro

vero compertum est, certoque persuasum, quod Dominus

noster Jesus est Deus, et Fiiius Dei, et Fiiius Regis, Lu-* D«ut. xxxii, "9. —3 Exod. xxxiv.





SERMO XVI. DKMONSTRATUR QUOD CTIRISTUS, tTC. l\^"-

de ipsis scriptnm esl : « Filii cstis vos Domini Dci vestri*. »

Et dc Salomone dixit Dominus : « Et ipse mihi filius, et

t ego ero ei pater ^. » Itaque vocavimus Ghristura hunc

Dei Fihum, quia per cum nos Deum cognovimus : sicut

Deus vocavit Israel fihum primogenitum; et sicul dixit dc

Salomone : « Erit flUus meus. » Vocavitque eum Deum,

quemadmodum Moysen nomine dei et filii sui donavit. Et

David inquit de illis : « Ego diceham, quod estis Angeh',

» vel filii Excelsi omnes^ » Et cum improbi facti fuissent,postea de iUis : « Sicut homines, inquit, morimini, et si-

» cut unus de principihus caditis \ » Porro nomcn Dcitatis

in magno honore habitum est; sed cui voluit Deus, Iri-

buit illud. Nomina autem Dei multa sunt et honorifica : itn

enuntiavit nomeii suum Moysi, dicens : « Ego sum Deus

» patrum vestrorum, Deus Abraham, Deus Isaac, et Deus» Jacob. Hoc est, ait, nomen meum in aeternum. Et hoc

» est memoriale ex generatione in generationes ^ » Vocavit

quoque nomen suum : « Ahiah, Saharah, Elisade, et Ado-

» nia, Zauth. » Ilis nominibus vocatus est Deus : et cumesset magnum et gloriosum nomen Deitatis, tamen justos

illos servos suos iilo donavit. Et cum ipse sit Rex mngnus,

et nomen Dei et Regis magnum et gloriosum sit; tamen

sine invidia dedit illa filiis hominum, creaturis suis.

IV. Etenim Nabuchodonosor hominem impium ex orc

Prophetae sui vocavit regem regum, dicens per Jeremiam :

« Omnis gens et regnum quod non curvaverit collum

» 3uivn sub jugo Nabuchodonosor servi mel regis regum,

» gladius et fames el pestis veniet super illos ^ » Et cumipse sit Rex magnus, non prohibuit nomen r.>gis a filiis

hominum. « Et cum ex eo omnis paternitas sit% » lamen

patres vocavil fdios hominum, dicens ad populuni : « Pro

1 Deiil. XIV, 1. —2 2 ii^.fT vi(, i^. 1 Par. xxii, lo. —^ Psalni. i.xxxi, 6.— '' ibid. 7. —^ Exod. 111, i5. — 6 .lcrcni. xxvii, 8. — " Eplies. m, i5.



458 «. JACOBI KISIUEifl

» palribus luis erunt filii lui ^ » Et cum ejus essent priu-

cipalus et polestales, dedit principatum etiam filiis homi-

ijum, uuicuiquo super proximum suum. Et cum ei soli

debtrelur adoralio dominalus, concessit ut ea ad hono-

rem uterelur unusquisque hic in mundo erga proximum.

Quamvis enim horao adoret iniquos et impios, et illos qui

iihnegaverunt ipsam ejus gratiam; tamen noii improbatur

a Deo, etsi de adoiatione praeceperit populo suo dicens :

« Non adorabilis solem et hinam, neque omnem mililiam

» coeli, neque omnes creaturas quae sint super lerram, in-

» chnanles vos cimi voluntale eas adorandi ^. » Observa

igitur redundantem misericordiam, et graliam beneficaB

iniserisordiae Condiloris noslri ; quia non prohibuit a filiis

hominum nomina Deitatis, et nomen adoralionis, legni,

principatus et poleslatis. Etenim ille ipse est Pater totius

mundi, et praj omnibus creaturis suis honorificavit, orna-

vit, exahavit et glorificavit filios hominum : nam formavit

hominem sanclis suis manibus, et inspiravit in eum spi-

raculum vitae ; et ab initio ipse factus est nobis domus,

et refugium habilalionis, et habilavit in nobis, et requie-

vit in nobis. Nam per Prophetam ait : o liabitabo in vo-

w bis, et requiescam in vobis *. » Et Jeremias propheta

inquit : « Templum vos Dei estis, si bene et ad placilum

» lecerilis opera et vias vestras\ » Et David ait : « Do-

» mine, refugium factus es nobis a generalione in genera-

» lionem. Priusquam montes fierenl, aut formarelur terra

» et orbis, a saeculo usque in sasculum tu es Deus ^ » Sed

quomodo hcec inlelhgenda sunt? nam unus Propheta ait :

« Domine, refugium factus es nobis a generatione in gene-

» rationem ; » et aller ait : « Habilabo in vobis, et requies-

» cam in vobis. » Primum et ante omnia ipse factus est no-

* l'::cil. xi.iv, i;. —2 Dful. iv, 19. —* Zacl). Ji, 10, ii. —* Jer. vn, 4»

5. —* Psal. Lxxxix, 1.



SERMO XVI. DBMOxXSTRATUR QUOD CUUISTUS, ETC. /\5g

bis refugium habitalionis ; deinde habitavil in nobis, et re-

quievit in nobis. Et sa|)ientibus ambo inleilectu facilia sunt,

et vera esseagnoscuntur. Etenim David

ait : «

Doinine, re-» fugium factus es nobis a generatione in generationem.Pri-

» usquam monles fierent, et Ibrmares terram et orbem. »

V , Nam hoc utique scis, charissime, quod creaturae su-

periores et inferiores prius formatai sunt, et deinde post

eas omnes homo. Cum enim cogitasset Deus condere mun-

dum hunc cum omni ornatu et pulchritudine sua, primoconcepit et depinxit quodammodo in cogitaticne sua Ada-

mum, et deinde concepit creaturas; sicut scriptum est :

« Priusquam conciperentur montes, et terra pareret * »

partus generationis ad seminandum et crescendum. Namhomo esl senior et prior conceptione quam creaturae, sed

creatura3 productione praeceduiit Adamum. Conceptus est

Adam, et conceptus manebat in cogilatione Dei; et dumcouceptus hoaio retinebatur in cogitatione illa, Deus verbo

oris simul in communi creaturas omnes formavit : et cuni

perfecissel, complevisset et ornasset mundum hunc iii

structura ornatuum suorum, et nihil esset incompbjtum,

tunc genuit Adamum ex idea illa quam cogitatione con-

ceperat, et creavit et formavit hominem manibus suis. Et

Adam vidit mundum hunc extructum, et ornatum> et con-

stitutus est princeps super omnia quae Deus fecerat. Namquemadmodum homo habens filium unicum, et voiens ei

nuptias parare, spondet ei mulierem, et deinde asdificat ei

cubiculum, omnique ornatu parat et instruit, omniaque

fdio suo necessaria pragparat, et deinde celebrat nuptias

et constituit hlium super omnia opera sua : ita fecit Deus

cum Adamo. Propterca dixit Propheta : « Priusquam con-

» ciperentur montes, a saeculo et usque in saeculum tu es

»

Dominus^

; »

nequis

cogitaret et opinaretur quod esset* Fsal, LXXXIX, !.• —îbij^ 2.



40o S. JACOBI KISlIiENI

alius cxlraneus Deus, vel anlca, vcl poslea, slculi et ail pe^

Isaiam : a Ego sum primus, ct ego sum novissimus^ » Namposleaquam concepissel Deus Adamum in cogitalione sua,

creaviteum, el inspiravit in eum spiraculum vittc, ct deinde

dedit ei seientiam perspicacis discretionis , ut discerneret

inler malum et Lonum, et ut sciret Deum fecisse ipsum.

£t quia apud Factorem suum longe nobilior erat homoomnibus aliis creaturis, depictus et efTormalus est Deus in

mente, et cogilalione hominis; et factus est ille lemplum

Conditoris sui, sicut et scriplum est : « Templum eslis vos

» Dei -. » Et Deus ipse alt : « Habitabo in eis et requies-

» cam '. » At in menle illorum filiorum Adae, qui nesciunt

factorem suum, Deus non habilat, neque in cogilalionc

eorum depingitur, neque concipitur; sed tanquam brula

reputali sunt coram eo, et tanquam caderaj creaturae. Jam

ex his intelligant ct fateantur homines deceptcC mentis,

quod neque insolens, neque extraneum et alienum cst,

quod vocaverimus nos Christum Filium Dei, quoniam ecce

omnes filios hominum ipse concepit et genuit in cogita-

tionesua.

Et tandemadmoniti ccdant ordini

quem Deus/constiluit, qui cnm Deilalis nomcn haberel, nomen Dei

ctiam justis suis impertivit.

III. Adoramus aulem Chrislum, quoniam per eum cog-

novimus Deum. Confusi igilur, et demisso in lerrara vultu,

humilienlur; quoniam poliutis et impiis hominibus hujus

mundi incurvanlur, et eos adorant et magnifice et hono-rifice glorificanl. Attamen ob hujusmodi adorationes nemo

eorum conlcmptus, aut reprehensus est, quia Deus conces-

sil filiis Adne ut hujusmodi adorationis honore colerent et

honorarent magnales, ct eos qui sunt alii majores et prac-

slanliores. Quare si adorant impios, ct adorationis cultu eos

honorant qui ob impielatcm suam nonnunquam nomiini-

* Isai. xij, i. —2 Zacl!. n. —* Jcr. vn, 3.



SERMO XVI. DEMONSTRATUR QUOD CIIRISTUS, ETC /{Gl

Jim Denm blasphemanr, et Deum tanfjnam factorem suum

non venerantur; et tanien ut ipsi opinantur, et judicant,

iiullumsibi adorationis honore eos colentibus

peccatumct delictum est : cjuanto magis oporlet et convenit ut nos

ndoremus et glorificemus Jesum, qui deceptas mentes nos-

tras converlitex omni adoratione inanis erroris, et ostendit

nobis unura Deum Palrem, et factorem nostrum et rerum

omnium ! Colamus ergo eum, et benedicamus, adoremus,

et serviamus ei. lllud etiam iterum inteHigant, quod reges

hujus mundi vocant seipsos deos, nomine Dei magni; et

licet apostatae et blasphemi sint, prosternunt se homines

ante eos, et adorant, et colunt ipsos, et honore magno non

secus ac idola et scuiptilia prosequuntur; et tamen nec

puniunt eos leges nec reprehendunt, neque aliqua culpa

et peccatum ipsis ascribitur. Exemplum praebet Daniel,

qui adoravit apostatam et blasphemum Nabuchodonosorera,

et non est reprehensus. Adoravit et Joseph Pharaonem, et

non est scriptum quod male fecerit, vel aliquod peccatum

ei attributum fuerit. At nos vere credidimus quod Jesus sit

Deus et Filius Dei; et per eum nos Patrera ejus cognovi-

mus, et ab orani adoratione idolorum nos cohibuit et revo-

cavit. Profecto nos nihil habemus quod ejus amplitudini et

raajestati conveniat. Quo igitur alio poterimus compensare

id quod ei debemus ob passiones quas propter nos tulit,

nisi adoratione reddaraus ei gloriara et honorem pro alUic-

tionibus angustiae quas tulit propter nos ?

VII. Praeterea possumus nos, imo conveniens est illud

insuper ostendere,quod jam oIim,cum Jesus promissus est,

vocatus est per Prohetas Filius Dei. David ait : « Filius

» meus es lu, et ego hodie genui te\ » Et Isaias inquit :

« Parvulus natus est nobis, et factus est principatus ejus

» superhumeru/n ejus : et vocabitur nomen ejusAdmirabi-

1 Tsal. 11, 7.



4^2 S. JACOBI MSlllE.NI

» lis,etDax,el Deus forlis mundi.etPrlnceps pacls,admul-

» tiplicanddin, dilalanduin principatum ejus; et pacis ejus

]) non mensura iieque numerus*.

» Vcni ergo, et dic mihitu, o sapiens doctor Israel : quisnam est ilic qui nasciturus

erat, cujus nomen Genitus, et Filius, Admirobilis, etDux,

Deus fortis ScTcidorum, Princeps pacis, ad multiplicandum,

extendendum principalum ejus, et pacls ejus non est finis

et numerus ? llaque si vocavimus Christum Filium Dei, Da-

vid id nos docuit, qui jampridem vocuvit eum Dei Filium.

Audivimus quoque Isaiam prophetam, dicentem quoniam

<]ata est poleslas ei super humerum ejus : et quidem acce-

pit ille crucem suam, et egressus cst de Jcrusalem. Quod

autem parvulus nasci deberet, idem Isaias dixil : « Ecce

» virgo concipiet, et pariet fiiium, et vocabitur nomen ejus

» Emmanuel. Nam est Deus noster nobiscum ^. »

VIII. Quod si dicas quod adhuc non venit Ghristus, ad-

versus ea quae oblocutus es, respondebo tibi : Gerte quod

veniat scriptum est : et scriptum est quod in adventu ejus

gentes sperabunt, et credent in eum '. Eccc ego ex genti-

bus audivi quod venturus sit Ghrislus, et priusquam veni-

ret anticipavi, et credidi in eum, el per eum adoro DeumIsrael. Forsan cum veniet objurgabit me proptcr hoc, quia

anlequam venisset anlicipavi et credidi iu eum ? Verum

enim, stulle et ignorans, Prophelas utique non sinunt le

hoc dicere, quod adhuc non venit Christus. Daniel redar-

guit lesermone

illo suo, in quo dicit : « Post hebdomadas

» sexaginta duas veniet Ghristus, et morielur. Et in adventu

» ejus destruetur civitas sancluarii, et fmis dierum ejus in

» ca^de et devastatione : » et alt : « Usque ad consummatio'

» nem abbreviationum sedebit super dcsolationem \ » Tu

aulem speras et expeclas quod in advcnlu ilio suo Israeiem

ex omnibus reglonibus terrarum orbis congregabit, et quod* Isai. IX, G. —2 Tf]f.„|^ v,,^ , J^ —} Aîg. Ji, 8. —^ l);in. ix, 2 5.



SEilMO XVI. DliMO^STRATUR QLOD CIIRISTUS, KTC. /^f)0

Jerusalem sedens super clesolallone ruisiisnBdilicabilurcum

plaleis suis. Et Daniel teslatus est (|uod,cum venerit Clin-

stus et mortuus fuerit, Jerusalem deslruetur, et quiescet,

et permaneLit desolatio usque ad consummationem sajculi

abbreviationum. De passione autem Chrisli inquit David :

« Foderunt manus meas et pedes meos, et cognoverunt

» omnia ossa raea. Ipsi inspexerunt et viderunt me, divise-

» runt vestimenta mea inlerse,et super vestemmeam mise-

» runt sorlem ^ » Et Isaias ait : « Eccc apparens manifesla-

» lur servus meus,et exaltatus elevatur et glorificalurvalde,

» ita ut admirarentur multi super eum. Alia est species

» ejus quam viri, et pulchritudo slatarse ejus, quara fdio-

» rum hominum ^. » Et deinde ait : « Sancliilcabit genera-

» tlones multas, et reges stupefacti admirabuntur eum^ »

Et iteruin eodem loco : « Ludit, inquit^ et egredltur, tan-» quam puer ante faciem, et tanquam radix in sitibunda

» terra *. » Et prope linem sermonis sui : « Ille moritur

» pro peccatis noslris, et palitur propter iniquitalem nos-

» tram. Disciplina reprehensionis nostrae perficitur super

» eum : et in clcatricibus vulnerum ejus sanablmur \ » At

quibus vulneribus sanati sunt fdii hominum ? David nouest occisus : nam in senectute cum pace mortuus est, et se-

pultus est in Bethlehem. Si autem de Saiil dicta sunt : ille

in montibus Gelboe occubuit in certamine cum alienigenis.

Si dicant quod foderunt manus et podes ejus, quando cor-

pus ejus suspenderunt super muros Bethsan ®; certe prê-

dictio tum impleta non est super Saiil : nam quando fo-

derunt membra ejus, cssa ejus non senserunt crucialus

corporis sui, quia erat mortuus. At vero inquit David : « Fo-

» derunt manus meas et pedes meos, et cognoverunt oin-

» nia ossa mea \ » Prosequens inde sermonem ait : « Deus,

*

Psal. XXI, 17. —^

Lsai. Lu, 10. —*

Ibid. i5. —^*

Jd. i.m, ?.. -»

Ibid.5. —* 2 Reg. XXI, 1?.. 1 Rog-. XXXI, 9, 10, 13. —' Psal. xxi, 17.




» ad adjuvandum me inspicc, et cripe a gladio animam

» meam. » Et Christus quidem ereplus est a gladio, et

egressus est ab inferis; stetit, et surrexit tertia die; et re-

spexit Deus ad juvandum eum. Saiil autem clamavit ad

Dominum, et non exaudivit eum : et interrogavlt per Pro-

phetas, et non respondit *: lapsus est in errorem gentium,

et interrogavit Pylhonem ^: cecidit, et superatus est ab

alienigenis, et occidit seipsum acie gladii sui^ Et iterum

ait David in eo sermone : « Narrabo nomen tuum fratribus

» meis : in medio ecclesioe laudabo te *. » At super Saiil

quomodo impleri potuerunt ha3C omnia ? Et iterum inquit

David : « Nec dabis sanctum tuum videre corruplionem \ »

Verum enim haec omnia impleta sunt super Chrislum,

quando venit ad ilios, et non receperunt eum, sed condem-

navcrunt inique per falsos testes, suspendenles super li-

gnum corpus ejus; nam injectis in eum manibus, clavis

confodientes manus et pedes ejus in cruce confixerunt, et

omnia ossa ejus cognoverunt. Et in die illa factum est ma-

snum miraculum, quia obscurata est lux in meridie, juxta

prophcliam Zachariae dicentis : « Dies illa nota erit Domi-

»no, non dies neque nox : et in tempore vesperi erit lux^ »

Quae dies est illa quae per miraculum in tenebras atque in

lucem divisa est? nam « non dies neque nox, et in tempore

» vesperi facta est lux : » ulique non est, nisi dies illa cru-

cllixionis. Quippe tenebra3 factoe sunt in meridie, et tem-

pore vesperi facta est iux'. Et iterum ait : « Dies illa erit

» frigida et amara ^ » Nam, quemadmodum tu ipse profe-

cto non ignoras quod frigus erat in dic illa, et accenderunt

ignem, et calefaciebant se ; et Simon Petrus venit, ct apud

cos stetit ^: similiter scriptum est : « Giadius surget super

* i licg. xxviii, 6. —- Ibid. 7. —5 Idem, xxxi, 4- —^* Pâl. xxi, 20.

Psal. XV, 10. — " Zacli. xiv, 6, 7. —' Matlh. xxvii, 4-^. —^ Anios, vii:,

jj, 10. Zachar. xiv, 6. —^

Matlh. xxvi, 5j. Marc. xiv, 55. Luc. xxii, 54.Joan. wm, iS,





466 S. JAGOBI MSIEENI

quod Jcsus noii sil Fillus Dei, ct quod male eum nos voca-

vcrimusDeum, FiliumDei, Regem, et Primogenitum om-

nium creaturarum.

SERMO DECIMUS SEPTIMUS.

DE VrRGINITATE ET SANCTITATE, CONTRA JUDvEOS.

J. Opportunum est et necessarium, dilectissime, ut ser-

monem insliluam contra Judaeos dc virginitatis volo, et de

sanctitate in qua vivimus. Propter enim turpitudinem suam,

et luxuriosam incontinenliam corporum suorum, ea offen-

duntur populi Judacorum, et verLis et exemplis commo-vent et dejiciunt mentem stultorum et ignarorum homi-

num, qui allecti trahuntur, et veluli captivi in assensum

eorum impuritalis ahducuntur. 9«icunt siquidem : Quando

formavit Deus Adam, henedixit ei, et ait : a Crescile, mul-

» lipHcamini, generate, et replete terram*. »Et Noe simili-

ter Deus henedixit, dicens : « Mulliplicamini in terra, et

» propagate generalionem^. »Et hencdixit Ahrahae his ver-

bis : « Suspice coelum, et vide, et numerans enumera stel-

T> las, si poleris assequi enumerando numerum earum'; »

et suhjiclt : « Sic erit semen tuum. » Et ad Israel ait : « Nonj> erit tihi vir luctuosus, et mulier slerilis''. »Et iterum ad-

didit, inquicns : « Non erit in terra veslra infoecundus, et

9 carens prole*. »Ahrahae quidem cum henediciione dedit

Isaac : et Isaac ohlulit preces pro Fiehecca, ut parerct : et

hcnedixit Jacoh, ut multiplicarelur semen ejus : et Auna

* Genes. i, 2S. —2 Ideixi, n, 7. — ' Id. xv, 5. — ^" Id. xxvi, 4, î- —* Exod. xxiii,

26.



SERMO XVII. DE VIRGINITATE, ETC. 4^7

flevota cum lacrymis petiit Samueiem, et eum conceplt; et

quae erat sterilis, per generationem ei multiplicata e.st pro-

les ; et omnes jusli generationem prolis cum benediclione

susceperunt. Vos vero, inquiunt, quod non est jussum a

Deo facilis, et cum steiililatem cohlls, excludentes et im-

pedientes generaiiones et Lenedictiones justorum, recipitis

maledictionem. INec enim vos viri ducitis uxores, nec vos

mulieres nubitis, et odistis generationem in benedictione,

quse data est a Deo. De liujusmodi eorum sermonibus,

cbarissime, quantum in me est, te doccbo.

il. Primum quidem Adce benedixit Deus, et ait : « Cres-

» cite, et multiplicamini in lerra. » Ideo aulem benedixit,

ut repleretur hominibus mundus; ex generationibus enim

ejus formandi erant omnes : at cum multiplicati essent, ita

corrupti sunt per impietatem, et peccatis iniquitatum sua-

rum voluntatem Condiloris sui eo adduxerunt, ut eos fe-

cisse ipsum pceniteret; ideo lerribiii judicio delevit eos per

diluvium. Dic jam mihi, Israelita adversarie, quam utilita-

lem habuit benedictio Adoe? Gorruperunt fdii ejus vias

suas, et deleti sunt per diluvium; et in ipsis germinantis

naturaj initiis conjugia fcedaverunt, et contaminali sunt,

et extincta est benedictio in iniquilalibus peccatorum. Kdiverso Noe cum esset parvo numero, nec ejus proles aucla

et multiplicata fnisset, aedificavit altare, et accepit misera-

tiones Sancti; et exigua paucitate sua fuit melior universo

saeculo corrupto, et ex eo formatus est secunfkis mundus :

nani iterum benedictus est, ut cresceret et rauUipIicaretur,ita ut repieret mundum, ct propagarentur filii Adac. Post-

quam autem multiplicati, corroborati et per generationem

propagati fuissent, oblili sunt Dei; et adoraverunt sculp-

tilia omnes gsnerationes et linguae quoe fuerunt ex scmine

Noe; et contempserunl Deum, et tanquam gutlam aquae,

et veluti nuUius momenti ac pretii reputaverunt. Solum5o.




autcm seiiiina juslorum non perierunt, et ccnvaluernnt

coram Deo. Itaque quam ulllilalem habuit benedictio per

decem saecula ante diluvium? vel cui utilitali fuit Sodomi-

tis? quoniam deleti sunt, et vita eorum interem})ta est igne

el sulphure. Et extincta est benedictio in peccalis iniquo-

rum. Quod bonum et quam utilltatem reportavit benedic-

tio sexcentorum millium qui egressi sunt de iEgypto ? et-

enim perlerunt in deserto, quia provocaverunt Sanctum

excelsum. Et quod lucrum et quse, ulilitas ex benedictione

fuit generationibus pollutarum gentium quas Josue inter-

fecit? benedictio ulique versa est in maledlctionem. Quamutiiitatem attulit Isratil benedictio, cum semina generatio-

num ejus lanquam stellae multiplicata sunt? nam gladius

caedls et furor bellorum saepe contrivit eos.

III. Elenim Deo unus justus magis acceptus est, el co-

ram eo plus valet, quam decem centena millia millium im-

piorum et iniquorum prae quibus Noc electus est; et me-

lior aeslimatus est coram Deo, quam decem corruptissima

saecula quae fuerunt ante eum. Et Abraham habilus est

coram Deo melior et praeslanlior decem saeculorum homi-

nibus qui eum praecesserunt ,* et qui ex eo nati sunt, Isaac

et Jacob, fdii donationis, mcliores et praestantiores aesti-

mati sunt coram Deo omnibus Amorrhncis, inler quos ha-

bitaverunt. Et Joseph coram Deo melior et praestanlior ha

bitus est universo populo Pharaonis. Et Moyses, magnus

propheta Israel, melior et praestantior reputatus est coram

Deo sexcenlis milllbus quos eduxit de ^gypto, qui pervi-caci inobedientia sua irritaverunt Dei voluntatem, et in

terram donorum ingredi nequiverunt.

IV. At de virginilate et sanctilate insuper illud tibi de-

monstrabo, in numeroso illo populo eam majori in pretio

ac honore habitam fulsse coram Deo, plusquam multiplices

eorum gcnerationes qui inutiles fuerunt. Nam Moyses ma-



SERMO XVII. f»E VIRGINITATE, ETC. 4^9

gnus propheta,. dux tolius Isracl, ex quo locnius est Do-

minus cuin eo, dilexit sanclitateni, et coluit sanctuni, et

repudiavit consortiunv vitae hujus mundi et generationis

ejus, et caehbem vitam duxit, et mansit solus, ut piaceret

Domino suo. Nihil apponas, sapiens doctor populi, sed

attende mecun), et videamus ulrum ab eo tempore quo-

locutus est Deus cum Moyse, obiyerit ille opera conjugii.

Quod si perfricta fronte afTirmaveris, ego sane non cedim

obstinatae vohinlati turbidae perversionis luaj; quia ecce lu

vis esse poUutum Prophotam sancium propler lascivam

turpitudinem tuam. Profecto si exercuisset illc opera con-

jugii, non poluisset slare in ministerio cultus supremae

majestalis magni Domini : siculi sane non poiuit Israel

suscipere sancta mandata, et audire verba vivifica quae lo-

quebatur Sanctus cum Moyse in montc, priusquam Moyses

sanctiflcaret populum tribus diebus; et deinde Sanctus

cum eis loqui dignatus est. Quippe dixit Moysi : « Descende

» ad populum istum, et sanctifica eos Iribus diebus *. » Et

descendit, et dixit eis Moyses : « Cavete ne accedat vir ad

» uxorem suam^. » Et cum sanclificati essent, postmodum

terlia die apparuit Sanctus in terrore majestatis, el in glo'

ria magniludinis, et in sono vehementiae,resonantibus subi-

tis fragoribus, horribilemque vocem emittenlibus lonitruis,

et crebro celeriter discurrenlibus ardenlibus fulminlbus, et

ignilis scinliilantibus fulgurationibus : moti sunl monles;

steterunt et se continuerunt in loco suo sol et luna, sin»

guli a gressibus suis. Ascendit M^yses in montem Sinai';

progrediens ingressus est in nubem turbine mixtam, et re-

cepit Legem proeceptorum. Vidit Moyses spiritum raagnifi-

centijB, et decorem pulchriludinis : Irepidavit, et terrefac-

tus est, et contremuit; nam vidit sanclilatem mystcriorum

Excelsi, qui descendens et subsislens slelit supra monlei^* Exod. XIX, 10. —2 ibid, i5.



4^0 S. JA.C01iI NISIBENI

cum virtule et majestate magna : ipse autem stupore cor-

reptus est coram honorifiGa setle Dei excelsi. Ministrabant

ei decem centena millia Angelorum, et mille chori atque

exercitus vigilum velaLant faciem suain ante lucidissimum

ac lerribilem aspectum ejus, et currebant volanles veiocis-

sirais alis, et clamantcs dicebant : Sanctus ! Sanctus ! et glo-

rilicabant Majestatem. Prompti erant et parati, celeres ac

veloces in cursibus suis : pulchri, gloriosi et decori, lucidi,

speciosi et amabiles currebant, dicentes : Sanctus! etglori-ficabant, et implebant jussa Majestatis ejus. Ascendebant,

et descendebanl per aereas regiones, canquam fulgura ce-

lera et velocia aspectum fugienlia. Moyscs loquebatur, et

Deus vocem ejus audiebat. Stabat die illa Israel correplus

limore, ac tremore perculsus : perterriti ac pavore con-

cussi omnes ruebant in faciera suam, nec poterant per-

ferre lerribilera metum Excelsi Dominatoris Domini. Coepe-

runt autem dicere ad Moysen : a Vultu pleno gloriae suae

» non loquatur nobiscum Deus, ne interempti pereamus*. »

qui reluclaris ac repugnas his, ac difficultates in mente

tua nectens moribus nostris oflenderis, audi. Si una hora

lantum loculus est Deus, et Israel sanctificatus per tres

dies non potuit audire sermonem Dei, licet non ascenderit

in montem, et non intraverit in nubem, gravi ac vehe-

menti lurbine perturbatam : Moyses vir prophela, oculus

ac lumen tolius populi, qui jugiter stabat coram Deo, et

cum eo os ad os loquebatur; quomodo potuisset res tantas

alque hujusmodi obire, easque ad (inem usque perducere

et complere, si permansisset in operibus conjugii? Et si

Deus, quia Israel per tres dies solura sanctificatus esl, lo-

cutus est cum eo, quanto digniores erunt qui assidue om-

iiibus diebus suis sunt sancti el vigiles, qui sunt puri et

parati ut slcnl in conspectu Dei ! Noune hos amplius dili-

* Exod. XX, 19.



SEUMO XVII. DE VIGINITATE, ETC. 4?!

get Deus, ct implebit eos spirita suo? sicut ait, dicens :

« Habitabo in eis, et ibo cum eis*. ;> Et Isaias ait : « Adj) quei« respiciam et habitabo, nisi ad mites et humiles, et

» qui timent serniones meos^? »

V. Neque dubitandum est quod valde amabilis et pre-

liosa sit virginitas coram Deo. Praecepit Sanctus sacerdo-

libus fihis Aaron, qui ministrabant coram eo, ne quis eo-

rum uxorem duceret viduam, fel dimissam, vel fornicatione

pollutam; sed acciperet virginem ex populo illo, quae non

esset commixla cum alio. Profecto vides quod polluta sit

vidua prae virgine. Insuper si melius est matrimonium

quam virginita^ et sanctitas, quare opus erat prceparare

Israelem et sanctificare tribus diebus, ut deinde Deus cum

60 loqueretur? vel quid necesse erat sacerdoti accipere vir-

ginem, et ad viduam et ad repudiatam non accedere? Et

quare continuit seipsum Moyses, et per quudraginta annos

sanctificatus est abstinendo ab uxore sua? Nam si aliter ab

ipso factum esset, alios utique filios ex ea suscepisset, prae-

ter Gersam et Eliezer. Certe scio me haud opiuione mea

falli : utinam non esset natus Zambri ! naai propter ejus

fornicationem una hora de Israel viginti quatuor mdlia ce-

ciderunt\ Utinam non esset formatus Achan in utero ma-

tris sune, qui fuit anathema in castris Israel*! Et ulinam

stetisset et mansisset Heli in sanctimonia sine conjugio,

et non genuisset Ophni et Phinees, qui contaminaverunt

sacerdotium et ambulaverunt in crapula^! Et quae utilitas

fuit ex filiis Samuelis, qui non observaverunt Legem Do-

mini, ct non ambulaverunt in semitispatris sui*? Multi quo-

que sunt his similes, quibus melius fuisset si nunquam nati

vel geniti essent. Moyses dilexit sanctitalem, et dilectus est

a Deo, qui sanctus est, et ostendit ei splendorem gloriae

* Exod. XXIX, 45. — 2 lyaj^ Lx-'i, 2. —* Niim.- xxv, 9. — '' Jos. vn, i5

25. —5

I Reg-. II, 111, IV. —<>

Id. VII, 5.



4^2 S. JACOBI NISIBENI

suae. Et Josue filius Nave amavit virginitatem, et habltavit

in tentorio Tabernaculi, ubi colebatur Sanctus. Et Elias

excolluit virginitale, et habitavit in Jeserto in raontibus, et

in pelrarum forarainibus; et tulit eum Sanctus in regionem

sanclorum, ubi non est turpitudo nec amanlium inconti-

nenlia. Et Elisaûs slelit, et mansit solitarius in castilate;

et signa magna et mirabilia fecit Deus per eum. Et Jere-

mias ait : « In die Domini non concupivi *: » et Dominus

praecepit ei, dicens : « Non ducas tibi uxorem, et non fiant

I tibi filii et filiaj ^. sAt de Jeremia respondet quidem Ju-

dcTcus : Ideo praecepit ei Dominus ne acciperet uxorem, et

ne generaret filios et filias, quia dixit Deus quod mala

morte morerenlur, nempe fame^ O quantum a vero aber-

ras, qui haec opinaris ! ille qui praestilit misericordiam Je-

remiae in oculis regis Babyloniorum, filios quoque cjus, si

quos genuisset, poterat eripere a gladio et fame : et quidem

Ezechicli fecil Dominus graliam beneficentiaj suae, et amo-

vit ab eo tristiliam oculorum in plagis suis, et repente ab-

stulit et projecit ab eo jugum detrimentosum. Sin autem

secus quam ego sentis, ostende mihi lu, o doclor, quod

Josue fdius Nave acceperit uxorem et genuerit filios. Idemmihi demonstra de Elia et de EIisa3o ejus discipulo. Quae-

nam eis domus vel proprium habitaculum in mundo fuit?

etenim in descrto, in monlibus et in speluncis habitabant,

patientes anguslias et persecutiones; et nulla eis uxor, sed

discipuli eorum ipsis minislrabant. Animadverte autem

quod cum Giezi, discipulus Elisaei, pervcrtisset mentemsuam, et inclinasset animum suum in bona hujus terrae,

et concupivisset pcssessiones et uxorem et filios, Elisaeus

eum punivit, dicens : « Gum hoc feceris, Giezi, lepra Naa-

)) man indueris in sempiternum. » Si quod contendis mihi

ex Scripturis probaveris, accipiam et credam : si vero ex

* Jcioin. XVI, iG. —- Ihid. 2. — * Ibid. 4-



SERMO XVII. Dli VmGINITATE, ETC. 47^

anlmo ac volunlate tua falsum et inane mlhi oblruseris,

totum rejiciam et reprobabo. Ad quld enim falsa suasione

tua sanctum et verum vis fuisse pollutum?

VI. De conjugio, quod Deus instituit, abslt a nobis ut

male senliamus : nam scriptum est : « Vidlt Deus omnia

» quce fecit, et erant valde bona \ » Verumtamen ita res

comparalae sunt, ut earam una alteram excellaL Formavlt

Deus coclum et terram, et melius et excellenllus cst ccelum

quam terra ; creavlt tenebras et lucem , et melior et prae-

stantior est luxquam tenebrai; et feclt diem et noctem, et

melior et proestantior est dles quam nox; et fecit solem et

lunam, et lux solls splendidlor est luce lunae; et dlsposuit

stellas coeli et locls suis aptavlt, at stella una iucidior est

altera in lumine suo; et fecit Adamum et Evam valde bo-

nos, sed mellor est Adam quam Eva : et constituit conju-

gium ad generaliones mundl, et quidcm valde prodest; sed

virglnitas melior est conjugio. Et mundus iste, quem fe-

cit Deus, bonus est et excellens; sed postmodum, cumdescendlssent super terram pluvia), germlnavit spinas et

Iribulos.

VII. Adam in caelibi vita sua erat innocens et bonus;et

cum ex eo producta est Eva, deceptus est et transgressus

est praeceptum. Et fdii Seth boni et honesti erant in gene-

rallonibus suls; cum autern fulssent commixti cum filiabus

Cain, deleti sunt per diluvlum. Speclosus erat Samson in

Nazaraeatu et In virglnitate sua ; sed fornicatione sua Naza

raeatum foedavit. Decorus erat David in integritate sua ; sedconcupiscenlia Bethsabeae transgressus est Legem, et exde-

cem tria praecepta violavlt : « Non concupisces; non occi-

» des; non furtum facies. » Pulclicr erat Ammon In virgi-

nltate sua; sed quia sororem suam viliavlt, occidit eumAbsalom. Laudabills erat Salomon in continentla sua; sed

\ Ccn. I, 7)1.



4^4 S. JACOBI MSIBENI

jam senex nlmla concuplscentla mulierum aversus est a

Deo.

Ylll. Audivimus a Lege : a Relinquet homo patrem suum» et malrem, et adhajreblt uxori suae; et erunt duo in carne

» una *.)) Profecto magna et grandis est prophelia ha3C, ho-

rumque verborum, « relinquec patrem et matrem propter

» uxorem, » forle et lahs sententia est : cum adhuc homonon duxit uxorem, dihglt et honorat Deum patrem suum,

et Spirllum sanctilatls matrem suam, et non est in eo amor

alienigenai; al posleaquam duxit uxorem, rehnquit patrem

et malrem snam, et depravatur, et Inficitur mens ejus hoc

nmndo imphcata. Nam sensim abaUenantur cor et mens

et cogilaliones ejus a Deo, et depravatus adhacret huic

mundo : eum amat, et eum amplectltur, sicut vir diligit

uxorem suam. Et ait : « Erunt duo in carne una. » Et verum

est hoc; nam cum vlr et muHer fiunt una caro et una mens,

tum a patre et a matre Illa sua separat ac dividit homo

mentem et cogitationes suas. E diverso homo qui non ad-

huc duxit uxorem, et manet sohtarius, uno spiritu unaque

mente Inhaerpt patri suo.

IX. Gharissime, haec scrlpsi tibi de virglnitate et sancti-

tate. Nam audivi ego a viro Judaeo, qui exprobravit cuidam

ex fratribus noslris qui In clero sunt, dicens : « Vos polluti

» eslis, qui non ducitis uxores; nos autem sancti sumus,

» quia generamus, et muUIpHcamur, et crescimus, et effici-

» mur habitatores et haeredes mundi : » ideo scrlpsi libi

hunc sermonem. Verum enlm de virginitate et sanclitateetiam antea scripsl, et plura significavi tibi, in sermone de

iis qui se Deo devoverunt, oslendens quam pulchra et ama-

bills sit virginitas, si quis eam studiose colat et integre ser-

vet; sicut et Dominus noster ait : « Non unusquisque attin-

» git illam, sed quibus data est ^ » Et Apostolus ait : « Si ex

* Gen. II, 24. —2 Maltl). xjx, 11.





47^^ S. JACOBI MSIBENI

SEllMO DEGIMUS OCTAVUS.

BEFUTATIO, ADVERSUS JUDÔS DICENTES PROPEDIEM

SYNAGOGAM INSTAURANDAM ESSE.

I. Sermo Dei sanctus factus est ad Moysen, et misit eumut educoret populum suum de/Egypto, ex domo servilutis,

ex tyrannide Pharaonis. Et ait ei : « Dices ad Pharaonem :

3 FiHus meus primogenitus Israel, dimitte eum, ut colat

» me*. » Et cum eduxisset eos ex /Egypto signis et porten-

tis in manu forti et brachio excelso, et in visionibus gran-

dibus, et traduxisset eos in deserlum, et fuisset dux eorum

quadraginla annis, duxit eos in terram donorum, et fecit

eos transire Jordanem, et possidere terram, occisls et de-

lelis ante faciem eorum illius habitatoribus. Habitaverunt

autem in ea quadringenlis et quadraginta annis, usque ad

illud tempus quo Salomon aedificavit templum sanclilatis;

et insuper aliis quadringenlis annis, usqae ad tempus quo

dominatus est in eos rex Babyloniorum. Nam, multiplica-

tis eorum peccatls, dispcrsit et dissipavit eos per orbem

lerrarum; quoniam non audiverunt Prophetas quos misil

ad eos. Et cum fuissent in Babylone septuaglnta annis, re-

cordatus est iterum pacti cum patribus eorum, et prredica-

vit eis per Prophelas suos ut converlerentur et exirent de

Babylone. Et cum impleti essent septuaginta anni juxta

prophetiam Jcrcmiae, oravit Daniel, et huniiiiter orans pre-

ces obtullt, ut converterct Dcus captivitatem eorum, et mi-

scricordiam haberet super cos. Et suscitavit Dominus spi-

* Exotl, III, iS; V, 1.



SERMO XVIII. ADVERSUS JUD/EOS. 4/7

rltum Cyri regis, qui vocem imperii sui per iotum rcgnum

emisit, intimavltque, dicens : « Si quis est qui stet et va-

» ieat ex omni populo Domini, et Deus suus sit cum eo, re-

» vertalur et ascendat in Jerusalem quae est in Judaea*. »

Ilii autem, quia mixti erant cum gentibus, aedificaverant et

plantaverant, et possessiones acquisiverant in terra capli-

vitatis suae, noluerunt omnes exire; sed alii exierunt, et alii

remanseruiit. Deus vero, qui non ignorabat quam prave

colligati et impllcati essent in terra Babylonis, nequaquam

coegit eos ut exirent de Babylone. Et quidem sine coac-tione proposult eis exltum Cyrus rex Persarum. Quando

autem ex /Egyplo eduxit eos Deus perMoysen, nisi neces-

sitas ex tyrannide Pharaonis invaluisset in eos, noluissent

exire de yEgypto : sicuti dixerant Moysi, quando cum con-

temptu adeunles, et murmurantes de eo in deserto, alebant

« Haec verba sunt qua; dicebamus iibi in /Egyplo : Sine

\) nos manere in servitule /Egyptlorum. Quia bonum crat

» nobis in /Egypto ^. » Et jam vide, ct attende, quod, quam-

vis oppressi essent, tamen de servitulis angustiis nolebant

exire ex /Egypto, donec eos graviter alllicli Êgyptil impu-

lerunt ut egrederentur e terra ipsorum. Nam cum vldis-

sent inortuos fuisse omnes primogenltos suos, cocperunt

cogltare, et dlcere : « Forte omncs moriemur* : » et co-

egerunt Judoeorum populum exire de terra ipsorum, sicut

et scrlplum est. A Babylone quoque, si fuisset qui coegis-

set eos, exiissent omnes usque ad unum.

II. Ilaec autem tibi scribo, quia inani spe efTerunlur Ju-

daei dicenles : « Prope est iempus quo ex nosira disperslone

» rursus congregablmur; »quoniam Propheta ait : « Non re-

» linquam ex eis inter gentes "*. » Dicunt itaque : Congrega-

bit Deus tolum populum nostrum, qui hodle dispersus est

per omnes genles. Contra vero, dilectissime, quantum erit

* Exod. I, 3. —2 i(j. XVI, 3 ; xvii, 3. — ^ Ibid. 12.— '' Jer. xxix, 14.



^7^ S. JACOBI NISIRENI

iii me, oslentiani tibi non esse amplius Israeiem congre-

gandum iii scmpllernum ; quamvis id fulurum confidant,

qnasi omnes Prophetae spem hanc Israeli dederint. Audite

igitur omnes doctores et disputatores Israel : Deus nulU legi

subjeclus est; et nemo est qui ei praesideat; et non est ali-

quis qui impediat eum in opere, quodcumque efficere velit

nam ait per Prophetam : « Si dixerim super genlem et re-

» gnura, i^dificare, et plantare; et postea fecerit illo mala

» in oculis mels : et ego ilerum mutabo verbam meum quod

» promisi ut facerem ei, et in peccato et in iniquitate Ipsius

» perdam eum. Quod si iterum dixerim super exercilum

» et regnum, Ut eradlcem, et destruam, evertam, et dlsper-

» dam; et fecerlt bonum In oculis mels : et ego averlam

» malum ab eo, quod cogltavi ut facerem ei *. ^ Et Isaias

ait : « Vae qui praedatur! vos er2;o nolite praedarl, aut lo-

» qui mendaclum : quando enlm vullls praedarl, praedabun-

» tur vos; quando vullis mentiri, menlientur vobis ^. » In

his omnlbus non est qui resislat voluntati Dei. Jam scripsi,

et ostendi tibl, quod Dcus non sibl complacuit in eis; ita

nec iMoyses, neque alil omnes Prophetae. INam Moyses ait

eis : « Vos exasperalores estls coram Domlno a die ex quo» novi vos^. » Et slmlliler inqult : « Popuius pravae cogita-

» tationls, et stullus ''. » Itidem ex persona Domlni : « Ipsi,

» ait, irrliaverunt me in diis suis, et in idolis suis zelare me» iecerunl; et ego provocabo eos in eo qui non est popu-

» lus, et In gente slulla irritabo illos ^ » Et rursum ipse

iMoyses dlxlt : « Scio quod post mortem meam destructi

» destruemlni vos, et declinabilis a vla hac quam praecepi

» vobls. Et evenient vobis raaia multa in fine dicrum lem-

» porum^. Et ecce in vita mea, dum eram vobiscam, exa-

» speraslls Domlnum'. » Et per Oseam altDominus : « Oc-

* Ezccii. XVIII, j. —2 jâi^ XXXIII, t. —' Deut. ix, a^- —*Id« xxxii, 6,

28. —' lljid. a 1 . — c IJcn), xxxi, 29. —' IbiJ. 27.



SERMO XVIII. A»DVERSUS JUDJEOS. 4 79

» cidi prophetas, et irilerfeci eos in sermonibiis orls mci;

» et vos, filii Israel, non eslis conversi ab iniquitatibus ves-

» tris, a temporibus dierum patrum vestrorum^ » Et eo-

dem loco paulo ante : « Gratia vestra quasi nubes matutina,

» et sicut ros matutinus cil"* praitcriens \ » Et Jeremias :

« Quia aLominf.bilfcS facti sunt mihi, mala inducam super

» eos ^ » Et iteriim per Oseam : « Intraverunt ad Beel-

» phegor, et posuerunt vola incurvationis confusione plc-

» na \ » El per eumdem prophetam : « Quasi avis avolat

» gloria ipsorum ab eis. Quamvis genuerint et enutriverint

» filior, lamen absque llberis eos faciam in hominibus, et

» occidam concupiscentiam viscerum eorum *. » Et Jere-

mias ait : « Argentum vile vocabitis eos, quoniam Domi-

» nus sprevit eos ^ » Et per Oseam ail Dominus : « A domo» mea extraham eos, ct non amplius adjiciam misereri su-

» per eos '. » Quid aulem habent illi quod respondere pos-

sent ? nam ibidem Prophela : « Sprevit, inqidt, eos Do-

» minus, quia iion audiverunt eum ^ » Et iterum : « Erunt

» erranles errabundi inter gentcs^. » Et rursus : « Juxta

» ubertatem terraa sua3, ita muliiplicaverunt altaria et aedi-

» ficaverunl idola*". » Et ilerum : « SuscipietEphrem con-

» fusionem, et Israei confundetur in cogitationibus suis**. »

Et iterum : « Circumdedit meEphrem doIo,et Juda et do-

» mus Israel mendaclo^^. » Et paulo post : « Devastavi te,

» quis praDcrit tibi ? » et deinde : « Dedi tibi regem in ira

» mea, et abstuii eum in furore meo*^ » Et Michaeas ait :

« Non elevabilis capita vestra sursum, et non ambulabilis» recta statura : surgite, et ambulate, quia hic non est re-

» quies mea **. » Et iterum : « Confundentur qui vident, et

» confundentur sciscilatores, consulentes pythones, et ope-

* Ose. VI, 5, 7. —2 lljid. 4. —3 jer_ xt, 11. —^ Ose. ix, 10. —^ ibic].

11, —^ Jer. VI, 5o. — ' Ose. ix, i5. — ^ Ibid. 17. — 9 Ibid. — ô Ideni,

X, 1. —1» Ibid. 6. ^- 12 id. XI, 12. —15 id. xiu, 11. —1'' Mich. 11, 5, 10.



4^0 S. JACOBI MSIHEM

» rient onines labia sua, quoniam non exaudit eos Deus *. ^

Et quare ait de consulentibus, et de videnlibus visiones,

quodconfundentur ct cooperient labia suaPQuia hrec plaga

est absque sanatione.

III. Nam scriptum est in Lege, quod cum fuerit leprosus

in Israel, veste conteget labia sua, et induetur curto indu-

mento, et in capite suo babebit capillos albescentes, et ex

tra castra erlt locus hubltationis ejus, et pollutum vocabit

seipsum omnibus diebus in quibus habuerit lepram^. Pro-

plerea Propheta qui praedlcat mendaclum labiis suis, reci-

pit pktgam Iepra3, et omnlbus diebus sedet curvatus, con-

fuslone replelus : tanquam Ozias, rex de domo Juda, quia

volult rapere sacerdollum, exilt in eum lepra a sanctuario,

et pcrcussit eum inlra oculos ejus, et sedit in domo curva-

tus ct confusioue repletus omnibus diebus vitae suae^ Et fuit

commotio in omnl populo; slcul ait Zacharias : «Fugietis,

» sicut fugistls in motu qui fuit in diebus Ozine regis Ju-

» da *. » Sedcnim observa, et vide quod ab ipso inilio ex quo

fuerunfc reprehensi, se non correxerunt : nam per Prophe-

lam Deus aii : « Percussi vos aeslu et grandine, et multltu-

» dincmhortorum veslrorum comedit acrugo; et tamen

» non estis conversi ad Domlnum ^ » Et iterum : « Everti

T> eos, sicut evertlt Deus Sodomam et Gomorrham °. » Et

oslendit, et manifestum fecit quod eis nulla amphus spes

supeiest : « Cccidit, et devoluta est, et non addet amplius

» sur2;ere virgo ista Israel '. » Et insuper addit : « Decidens

» derelicta est in terra, et non est qui erigat eam^ » Etrursus : « Per omnem plateam ululatus et fletus, et per

» omnes agros dicent : Vae M » Nam sprevit, et projecit eos

a facie sua; propterea ait : « Odi et sprevi vestras annuas

*Mich. III, 3.— 2 Levit. xiii, i*).—* 2 Par. xxvi, 19, 20, 21. —* Zacli.

XIV, 5. — ^ Anios, IV, 9. —6 Ibiflf-ii), II. — ' Idem, v, 1 . —* Ibid. 2. —9 Id. V, \u.



SP.RMO XVIII. ABVlillSUS JUD.^ÔS. 4^1

» fcslivitatesj et non accepto odorem thurium vcslrorum*.

» Non placuerunt raihi sacrificia vestra, neque respexi spe-

» cies oorum^. » Et iterum : « Nam quadraginta annis in

» deserto hohicausfa et sacrillcia oblulistis inihi, fihl Is-

» rael ' ? » Et quia rehcturus erat eos, dlxit Jeremias ; « Re-

hqui doinum meam et haereditatem meam \ » Et ilcrum :

Dedi fihae haereditalis meae hbeikim repudii ^ » Et quia

superbienles gloriantur, dicentes : Nos sumus popuhis Dei;

locutus est ad eos Prophela, inquiens : « Ecce quasi fihi

j Indorum putati eslis mih;, filii IsraeP. Ecce eduxi Israel

» cx terra /Egypli, et ahenigenas ex Cappadocibus, et So-

» domam de Gethim, et ocuh Domiui dominorum super

» iniquum regnum, et disperdam illud a facie terroe '. »

Inlelhge aulcm et agnosce, quod quasi alienigenas repu-

taverit eos. Et Jeremias ait de ihis : « Ego plantavi te vi-

» neam ad seinen prolis veritatis, et tu conversa es, et

» rebellasti contra me, lanquam vitis aliena et ab exlraneis*

» plantata *. » Et Moyses : « Vinea eorum de vinea Sodoni.i;

» et de vite Gomorrhae; uva eorum uva acerbitatis, et bo«

» trus eorum plenus amariludine fellis \ » David autem :

« Vineam, inquU, quam transtulisti de ^gypto, inspexisli

» eam, et plantasti radicem ejus. Et perdidisli gentes, et

» plantasti eam*°. » Et cum peccavissent, et iniquitatem fe-

cissent, ait : « Exterminavit eam aper de silva, et singula-

» ris ferus depastus est eam **. » Et Ezechiel : '< Duos ramos

» ejus comedit ignis, et medium ejus destructum est*^.

Et addlt, « quod dum omnino intacta erat vinea, non erat

» ulilis ad opus; nunc vero, quoniam comedit ignis, et de-

» structa est, quomodo erit ulilis ad opus**? » Et ds vinea

hac dixit Isaias : « Benedlcam dllecto meo, vineae mecc di-

* Amos, V, 21. —2 Ibid. 22. —' Ibirl. 25. — ^ Jerem. xir, 7. —5 jjÎI, 8. —^ Id. xxm, 14. —' ibid. 39, 4o. —^ Id. n, 21. —^ Deut. xxxn,

32,— 10 l'sa!. Lxxix, 9. —1' Ibid. i\. —*2 Ezecb. xv,4. _ «5 Ibid. 5.

XXV. 3i



4 *2 S. JACODI MSIBEM

» lectae. Plantavi viiieam in loco dileclo, in loco ubertatis,

» iii loco pretioso : sepivi, miinivi, munclavi, putavi, mol-

» livi, palis excelsis ornavi, plantavi vineam electam, lurrim

» erexi, torcular extruxi : cxpectavi ut faceret mihi uvas,

» et fecit mihi labruscas *. » Cum autem fecisset labruscas,

destruxit munitionem sepis, et fuit illa in rapinara; subver-

tit murum, et fuit in conculcationem ; demisit, et reliquit

incultam et desertam ; mandavit nubibus ne pluerent supcr

eam imbrem. Et propterca dixit Prophetis : a Vê illis qui

9 extruunt Sion sanguine, et Jerusalem iniquitate ^! » Iti-

dem scriplum est : « A Prophetis Jerusalem egressa est

» idololalria per omnem terram '. » At vero de genlibus

Isaias : « Erit, inquit, in novissimis diebus mons Domini,

» et domus Dei in vertice monlium excelsorum, et fluent

» ad eum gentes, et ibunt populi multi, et dicent : Venite,

» et ascendamus ad montem Domini, et ad domum Dei Ja-

» cob, et docebit nos vias suas, et ambulabimus in semilis

» ejus : quia de Sion exibit lex, et verbum Domini de Je-

» rusalem \ » Et cum exivisset Lex de Sion, et ad eum ad

quem debebat profecla cst, ait : « Judicabit inler genles,

» et arguet iiationcs multas remolas ^ » Judaeis aulem idemIsaias propheta : « Separamini, inquit, ab eis, et pollutos

» vocabitis eos, quia sprevit cos Dominus^. » Et ilerum :

« Sprcverimt bona sua, lanquam pannum comestum a ti-

» nea. » Et rursus : « Irali discedenl a semitis suis, ct a

» Domino Deo noslro contremiscent et timebunt. »Et simi-

liter : « SufTocabo fumo populum luum, el pueros tuos oc-

» cidet gladius. » Et demum : « Vae civitati sanguinis, plenae

» mendacio, et plcnae omni iniquitatc, quia non est impedi-

» ta ab ea factio magna'. » Michoeas quoque ait : « Menlilus

» est Juda, et patrata est pollutio in Israel et in Jerusalem,

* Isai. V, i. —2 Jiaiâc^ ,,^ 12 — 3 Jcrem. xxnr, i5. —* lâi. n, 2. —* Ibid. 4« —^ Isai. Mi, 11. —7 JValium. iii, 1.



SERMO XVIH. ADVliRSUS JUD.EOS. /jSS

)) quia polluit Juda sanctuariuui DoQiini *. » Et iasuper in-

quil : fl Declinavistis a via, el fecistis niultos apostalare a

» Lege, et inipedivislis paclum Levi : et ego a^stiniavi vos

» abjeclos ct coDlemptos cum gentihus, quia non servavis-

» tis viam meam^. » Et de genlibus ait : « Gonvertam atl

» eas labia fidelia % » Similiter Judasis iMalachlas : « Tafidio,

inqiilt, aflecislis Dominum sacrihciis vestris*. » Et ile-

rum : « Vos, fdii Jacob, non destitistis a malis, a dlebus pa-

» Irum vestrorum, et non servastis prajcepla mea ^ »

IV. Prccterea adverle, charissime, bis duntaxat Deum e

caplivitaLeIIberasscIsraeIem,semelab /Egypto per Moysen,

iterum a Babylone per Esdram, juxta prophetiam Aggati et

Zachariai. Nam ait Aggaûs : « ^di/lcate domum hanc, et

» acceplabilis erit mihi, et glorihcabor in ea, dicit Domi-

» nus ^. » Et iterum : « Ego vobiscum sum, et Spiritus meus

;; habitat in medio vestri; nolite limere. JNamque sic ait :

» Dominus fortis \ » Et rursus : « Iterum ego moveo coelum

» et lerram, mare ct aridam. Et movebo omnes gentes : et

» venient, et ferent desideria cunctarum genlium : et im-

» plebo domum istam gloria. Et erit gloria novissima domus

» istius magna plus quam prima*.

» lloc totum locutus est

Aggaeus in diebus Zorobabel, et cum Zacharia inslanter ac-

celerabat aedificationem domus^ Quia ait Zicharias : « Re-

» vertar ad Jerusalem in misericordiis, et aedilicabo domum» meam in medio cjus. Et oedificabit Dominus Sion, et eli-

» get Jerusalem **. Et zelatus sum Jerusalcm ct Sion zelo

» magno; et ira magna irascar super gentes quse molae ve-

» nient**. Et in platels sedeblt Jerusaiem in multitudlne ho-

» minum et animallum quae erunt in medio ejus. Ego ero

» in ea, dicit Dominus, tanquam murus a^neas, et in gloria

*Malach. ii, ii. —2 Jbid. 8.— ' Id. i, ii; ii, &,j. — '• Id. ii, iTi. —5 Idem, III, -. — ^ Agg. I, 8. —' Ibid. i5. —** Id. ii, 7, —^ i Es(!r. v, i

ft scqfj. — '" Zach. 1, 16, 17 ct scqq. — ^^ Ibid. i^-

3i.



484 S. JA.C01]! NISinENI

» ero in ea *. » El iterum ait : « Eia ! fugite de terra isla

» Aquilonis, dicit Dominus : quoniam in quatuor venlos

» cceli dispersi vos. Porro revertimini in Sion erepli liabila-

» tores fdia) Babyloniorum^ » Et iterura: « Haereditabit Do-

» minus Judam portionem suam in terra sanctitatis suaB,et

» acceplabit iterum Jerusalem \ » Et : « Manus Zorobabel

j> fundaveruntdomumistamêtmanusejusperficienteam*.»

Hoc prsedixit Zacharias. Et cum congregnli essent ex Ba-

bylone, impleta et consummata sunt omnia, et non esl, si-

cut ipsi dicunt, quod adhuc congrcgabuntur : quoniam se-

cundoHberavitDeusIsraelem. Nam dicitlsaiasquod adjiclet

Dorainus secundo manum suam ad possldendum residuum

populi sui, quod relictum est ab Assyriis, et ab Êgypto, et

ab yElhiopia, et ab Elam, et a Sennar, et ab Eraath, et ab

illis remolis Insulis^ Porro si credendum est eos esse con-gregandos, quare dixit Isaias quod adjiciet Dominus se-

cundo manum suam ad possidendum residuum populi sui,

quod rellctum esl? Elenim si adhuc eis salus e captivitate

conslltuta et reservata est, Jicebat Isaiae dicere quod adji-

ciet Dominus tertlo manum suam ad possidendum residuum

populi sui, ncn autem dicere, ex dispersione ad possiden-

dum secundo. Audi insuper quod dicam tibi de oratione

Danieiis. Oravit Danlel coram Deo suo, et devotis supplica-

tionibus postulavit pro fdils populi sui, ut reverterentur et

exirent cx Babylone : quippe erat ipse propheta, et super

verba Prophetarum aedificabal. Etenim cum populus duc-

lus fuisset captivus in Babylonem, extiterunt inter illos

prophetaj falsi, qui prophetabant cum mendacio et iniqui-

tate,et dicebant : Sic dicit Dominus : « Post duos annos ego

» frangam jugum Nabuchodonosor regis Babyloniorum ex

» coUo om*nium nationum^ o Tunc cum audisset Jeremias

* Zach. II, 4? 5. —6 Ibid. 6. —2 jfj^ y,,,^ 5 — 3 if\ ,^.^ 9. — ' Isai. xt,

ii, —^Jerem. xxvjn, 11.



sr-RMO xviir. abversus jud.eos. 4^5

prophellam pseudoprophetarum, misit epislolam Babylo-

nem, dicens : « Nolite audire pseudoprophetas islos, quia

» sic dicit Domiuus : /Edificate domus, et habitate; plan-

» tate hortos, et comedite fruclus eorum; ducite uxores fi-

» liis vestris, et date viris filias veslras. Nam mansuri estis

» isthic septuaginta annis, deinde isthinc revertemini * ? »

V. At vero Daniel, quoniam plenus erat Spiritu, certo

persuasus vera esse quae prasdixerat Jeremias, cum impleti

essent sepluaglnta anni, obtulit preces pro eis, anno primo

Darii regis filii Artaxerxis ex genere Parthorum^, qui reg-

navit in regno Chaldacorum : « Ego Danlel, inquit, cum» complerentur septuaginta annl desolatlonis Jerusalem,

» elevavi oculos meos sursum ante Domlnum Deum, et

» oravi, et confessus sum peccata mea et peccata populi

» mei Israel, faciebamque obsecratlones cum suppllcationi-

» bus anle Domlnum Deum meum pro monte sanclo ; et

» dura adhuc ego in oratione hac perscverarem, venit Ga-

» brlel, quem vidi In vlsione prlus. Vcnlt de coelo, et leti

» git me in tempore sacriflcii vespertini; locutus est mihi,

» et alt : Daniel, nunc venl ut docerem te : ab exordio pre-

» cum tuarum egressus est sermo et decretum; ego autenx

» veni ul indicarem tibi qula amabills es. Perclpe sermo--

» nem hunc, et Intelllge. Septuaginta hebdomades abbre-

» viatae sunt super populum tuum, et super urbem sanclam

» tuam, ut consummetur praevaricallo, et fmem acclpiat

» peccatum, et deleatur inlquitas, et adducatur justltla sem-

» piterna, et impleatur visio et prophetla, et ungatur Sanc-

» tus sanctorum. Scito ergo, et animadverte. Ab exitu ser-

» monis, ut iterum aedificetur Jerusalem, usque ad Ghristum

» ducem, hebdomades septem et hebdomades sexaginta

» duae erunt. Et rursum aedlficabltur plalea et muri in an-

» gustia temporum. Et post hebdomadas sexaglnta duas oc-

* Jereni, xxjx, 5, 8. — ^ Dan. is, i.



486 S. JACOIJI >'ISIBE>I

» clfleliir Chrislus ; et iion crit ejus populus qui eum nega-

» turus est. Et civilatem et sanctuarium dissipabit populus

» cum duce venturo : et finis ejus vaslilas, et post finem

» Lelli slatula desolalio. Confirmabit aulem pactum mullis

» hebdomada una : el in dimidio hebdomadis deficiet hos-

» lia el sacrificium : et erit in Templo abominalio desola-

» lionis*. » Dixil ergo ei Angelus : « Septuaginta hebdoma-

» des abbreviataj sunt supcr populum tuum, et super urbem

» sanctam tuam. »

VI. Septuaginta hebdomades sunt quadringeuti nona-

ginta onni, qui elapsi sunt ex tenipore quo Daniel obtulit

preces usque ad uUimam desolalionem Jerusalem, quae non

nmplius asdificabilur. At vero ibidem diciUir : « llebdoma-

» des septem, et iterum aedificabitur Jerusalem. » Illpe au-

tem seplem hebdomades complecluntur temnus illud cap-

tivilalis quo per Esdram sub Dario rege Partho jacta sunt

fundamenta Templi, et ejus aedificalio impedila est a Ju-

daeorum inimicis in diebus Darii, et Artaxerxis, et aiiorum

regum Persarum, et permissum non est illud aedificari ct

perfici. Id auêm ostendam tibi ex sacri Eloquii verbis; sic

enim scriptumest a

Zacharia propheta: «

Egovidi

can-» delabrum, et septem lucernae super illud, et septena ora

» lucernarum ^; » hoc est, quadraginta novem, quot anni

sunt seplem hebdomades. Et in eadem prophctia : « Hoc

» esl verbum Domini super Zorobabel, non in exercitu,

» nec in roLoio, >ed in spiritu meo\ » Et paulo inferius le-

gitur : « Manus Zorobabel fundaverunt domum istam, et

5 manus ejus perficienl eam^. » Onmes autem dies ex quo

posita sunt fundamenta domus Domini, usque ad diem con-

summationis aedificii, prorsus quadraginta novem annos fa-

ciunt, et hae septem hebdomades ex illis septuaginta sunl.

Et haec est visio septem lucernarum candelabri, quarum

* Dal. IX, 2 et scqq. —2 Zacli, iv, 2. —^ Ibid, 6. —* Ibid. 9.



SERMO XVIII. ADVERSUS JUDiEOS. 4^7

quadroginta novem ora fuerunt, quae sunt quadraginta no-

vem anni : et hoc est verbum Domini quod fuit ad Zoroba-

bel. Et post has seplem hebdomadas aedificationis domus

in diebus Zorobabel, tunc aedificatur Jerusalem : deindesexaginla duae hebdomades, donec veniat Ghristus et mo-

riatur.j Nam sexaginta duae hebdomades sunt quadringenti

triginta quatuor anni. Et quare supra in prophetia DanieHs

ait : « Septuaginta hebdomades abbreviatae sunt super po-

» pulum tuum, et super urbem sanctam tuam* ? » Et in-

fra : « Erunt illae septem el sexaginta duae% » quia detra-

hendi sunt anni ilU quadraginta novem. Inferius autem iii-

quit : « Kebdomas una, et in dimidio hebdomadis deflciet

» hostia et sacrificium \ » Ecce hebdomas una ex iUis

septuaginta, in qua defecil volum et sacrificium. Itaque

numerati sunt septuaginta anni, pro tempore quo Judaei

manserunt in Babylone. Quievit deinde eorum terra omni-

bus septuaginta hebdomadum diebus, in quibus non am-

phus abducli sunt in caplivitatem. Post haec attende, et

inteUige quod post has hebdomadas venit Ghristus, et

mortuus est complendo visiones et prophetias; siquidem

primo Jacob pater noster, cuni benedixit Juda : « Noa de-

» (iciet, inquity sceptrum de Juda, dux et princeps de foe-

» more ejus, donec veniat ille cujus est regnum *. » Jamigitur cerlo agnoscis, charissime, et percipis quod impleloe

et consummatae sunt hebdomades, et habuerunt finem vi-

siones et propheliae, et facla est abscissio et abrenuntiatio

de Juda, et ecce destructa est Jerusalem, et dispersus et

dissipatus est popuius ejus per omnes nationes, et sedent

Filii Israel sine sacrificio et sine altari. Et usque ad con-

summalionem abbreviationum deslrucla erit.et sedebitJe-

rusalem super desolationem. Deslructa est vinea, et fecit

spinas et tribulos, et duos ramos vineaj comeditignis; sepes

*

Dcan.IX,

2|. —2 Ibid.

25. —^

Ibid. 27. —^"

Gen. xlix, 10.



488 S. JACOBI NISIBEM

vlnese, quoe turris Instar erat, corruil; turris habeus murumfirmum eversa est; funditus destruclus est puteus, et lor -

cular ad formam lavacri. Spretum est argentum, et factum

est inutile, et non est adhihitum ad opus. Libellus repudii

scriptus*, et datus est Hierosolymis. Hunc brevem sermo-

nem misi ad te, ut resistas ac respondeas quando necesse

fuerit, et ita corrobores menles eorum qui audiunt, ne as-

sentiantur verbis eorum qui turbas excitant. Nam illi per-

suaderi nolunt, ut dicit Scriptura : « Conclusit et coarclavit

» eos, ne audiant et ne intelligant, ut supcr omnem homi-» nem miserealur Deus^ s Nam ail de*illis : « Populus hic

» labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me \ »

Et dicunt ad Jeremiam : a Verba hcec, quac tu dixistl in

» nomine Domini, non audiemus nos '. » De visionibus Da-

niells, quantumego assecutus sum, charissime, tibi scripsi.

Id aulem observes velim, quod erat annus tertius Cyri re-

gis quando Danieli Gabriel exposuit quidquid eventurum

erat ejus populo. Et ipsi verbum revelatura cst, et inquit :

« Verum est verbum, et mngnum est virlute^. » Et intel-

ligens quae pra^dicebantur in visione illa : « Sedi, alt, in

» luclu trium hebdomadarum diebus, panera desiderabi-

» lem non comcdi, et caro et vinum non introierunt in os

» meum *. u Insuper attende, et vide, quod quando terlio

anno regni Cyri vidil Dnniel visionem hanc, erat vigesimus

quartus dies primi mensis Mareri, nempe post duos annos

ex tempore quo promulgatum est In ejus regno edictum

jussionls ut reverterentur caplivi in Jcrusalem. Erat autem

prlma dies Daril filii Arlaxerxis', cum ille obtulit preces

coram Deo suo, et impleti sunt septuaginta annl juxta prae-

dictionem verborum Jeremiaj : quod, slcut rerum historla

manifestum facit, contigit primo anno Darii Medi; nam

* Jer. VI, 29, 00. —* Isai. vi, 9, 10. —^ MuUh. xv, 8. —' Jer. vi, 17.

— ' Dan. X, 12. —• Ibid. 1. — ^ Id. ix, 1.



SERMO XVIII. ADVERSUS JUDÔS. 4^9

cum occidisset Baltassarem, ejus loco regnavlt : sed exigao

tempore regnum relinuit ille , nam ob eo abslulit Cyrus

Persa. Et quare primus Darius habuit regnum ? ideo, sicut

jiobis videtur, ut impleretur visio quam exposuit DanielBaUassari : « IJaGC est interprelatio sermonis islius, et lec-

» tio scripturaj istius : NumeraviTj ^stimavit, poinderavit,

» ET EXPosuiT. Numerando numeravit Deus regnum tuum,

» et abstulit illud. Appensus est in statera, et inventus est

» minus habens. Divisum est regnum tuum, et datum est

» Medis et Persis \ » Propterea Darius primus regnum ob-tinuit, et deinde Gyrus Persa, ut impleretur visio.

* Dan. V, 26.

naim Ht^ mm-rm



49^ 9' ÂCCJU ISlSIIJliNI

SERMO UNICUS (4).

De advcrsitate, et scliismalibus qiice fiunt alicubi inpro-

vinciis; et de superbia, arrogantia; et de pu^na cer-

taminis elationis capitalis principatus.

Acclpimus consilium menle communi, quasi congregati

slmus oinncs occulla concordia, scribere epislolam hanc

ad omnes fralres noslros ecclesiastlcos dispersos per pro-

vinclas, eplscopos, presbyteros et dlaconos, el omnes clc-

ricos Dei cum cunctls generationlhus suls, amablles et op-

labiles, prasclpue qui sunt SceH et Tisponi, in Domino Deovlviricatore, qui per Christum suum vlv Ificavit nos, et remo-

llonem noslram admovit sibi ; quibus omnibus salus valde.

I. Demonstramus vobls, fratres et dllecli nostri, ct quasi

oslendimus vobls, et faclmus vos ut recordemlni nostri, de

evenlu qui accldlt annls et diehus noslris. Nam propter

multlludlnem, et vehemenliam, et amaritudinem pcccalo-

rum nostrorum, obtenebrala^ et obscuralne sunt menles

nostraj ah ipsa saplenlia; neque per exhortatlonem exclta-

mus nosmetipsos, ut respiciat super nos Deus : sicut et ait

per Prophetaui suum : « Convertimini ad me, et convertar

» ad vos*. » Et Osee alt : « Sumite super vos luctum, et

» convertimi ad Dominum Deum vestrum ^. » Et Isaias :

« Qiioerite Domlnum, et cum Inveneritis, invocate eum.

» Et quando propc est, dehnquat peccator vlas suas, et vir

» iniquus cogltatlones suas. Quaerite Dominum, et invenie-

» lur vobis; si autem derehqueritis eum, dcrehnquet vos'.»

* Zach. 1,3. —2 Osc. xiv, 3. — * Isai. lv, 6.



SERMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. l{(jl

Et David ait : « Dominus de habilaculis prospexit, ut vi-

» deat si sil aliquis inlelligens qui requirat Deum. Oaincs

» declinaverunt simul, et inuliles facti sunt : et nulius erat

» qui faceret dulcedincm, neque unus*. > Jeremias ait :

« Quaesivi ego in popuio meo virum unum qui sepiret se-

» pem, et resarciret pro terra, ne corrumperem eam; et

» non inveni^. » Et ilerum dixit ad Jeremiam : « Vado, et

» dic viris Juda, et habitatoribus Jerusalem : Quoiisque

» non accipilis admonitionem' ? » Et iterum ait per Pro-

phetam : <^ Vocavi vos, et non audistis :<clamabilis ad au-» res alta voce, et non exaudiam vos. » Et ilerum scriptum

est, quod non erat aliquis quem poenileret de peccalis, et

diceret, Quidfeci? jam introgressi sunt, et stelerunt hic

, in populo nostro primalu principales.

II. Nam reliquerunt Lcgem, et gloriati sunt in iniqui-

tate : adepti sunt divitias, et occupavit eos parcitas ava-ritiae : mutuum dederunt cum usura, et exegerunt cumfceneralionibus. Et non erat qui recordaretur Scripturae,

dicentis : « Non accipies usuram et foenus " ; » et illius : Qui

vult habitare in tabernaculo Domini, pecuniam suam noii

dat ad usuram; et illius : Qui non acceperit merccdem

usurae, et non exegerit mutuum cum fcenoro, et aliquam

exillis contaminalionibus iion fecerit quas numeravit Eze-

chiel^ Porfo sunt aliqui in hoc tempore, qui vim fecerunt

pauperi cum malitia, depravaverunt jura juslitiae, et fece-

runt convcntionem cum hypocrisi : justiflcaverunt reos

pravos, et culpaverunt justos jurisperitos: dilexerunt di-

vites immunes, et odio prosecuti sunt pauperes alllictos;

paverunt seipsos ; disperserunt et dissipaverunt oves : ob-

tenebravit et excaecavit iJios mundus hic ; assentati et blan-

dili sunt muneribus, jura corrumpentibus;manifeste perse-

* rsal. Lii, 3. —'^ Jerem. v, i. —3 Id. xxxv, i3. — ^ Lev. xxv. Deul.xxiii. —* Ezech. xvMi.



4^2 S. JACOCI NISlRliM

culi sunt verltatem; oderunt reprehensionem certitudinis,

amplexi sunt impietatem iniquitatis; facli sunt crudeles io

humiles et in simplices, amatorii et tranquilii in gioriosos,

in ambitiosos et iu superbos. Obtenebratum est lumen in

diebus eorum, faclum est insipidum sal veritalis, obscurata

est disciphna juslitiae, Iransierunt ordines legum : inutilis

facla est vinca fruclirera, quae erat plena racemis, cum sa-

gacibus el fertilibus palmitibus et arbustis; germinaverunt

et apparuerunt spinae et Iribuli. Dormitaverunt et dormie-

runt homines communiler. Seminavit Malus zizaniam no-civam : accumulati sunt fluctus cumulatim spumantes;

convaluerunt et vehementes facli suut gurgites ex illis in-

solenlibus fluctibus; ceciderunt et eversi sunt aurigoc, pul-

Jidantes et velociter currentes currus decliuaverunt; im-

mersi sunt in profundum somnum duces navium, submer-

sae sunt naves cum eis. Plicatae sunt leges et sigillata sunt

lestimonia : factus est sacerdos sicut populus; princeps pe-

tit oblalionem, et judex dicit, Ferlo ad me munus. Magnus

loquitur voluntalem animoe sua2 : spernunl et contemnunt

paupcres, et impediunt et arcent aillictos terra) : a^quant et

mordent dentibus suis, et pra^dicaut pacem aedificationis;

et quos non projiciunt in infernum, halitus oris ipsorum

praedicant super eos certamen turbationis : aspernantur et

conlemnunt jura, et pervertunt et corrumpunl omnem jus-

lam et fortem recliludinem : aedificant et conficiunt Sion

per sanguinem, et Jerusalem per peccata iniquitatis. Patri-

archae ejus muneribus judicant; prophetae et saeerdotes

ejus mercede docent; prophetae ejus argento prophetant,

et sperant in Domino, et dicunt : Ecce Dominus apuJ nos

est, non venient super nos mala. Propterea obscurata est

nox eorum, ct obtenebrata est ad interrogandum datorem

responsi. Pleni sunl indignatione furoris, inflati et tume-

facti malcvolentia:

diligunt ignominiam derisionis,et

vo-



8ERM0 UNICUS. Dfi ADVERSlTATE, ETC. /îjO

lunt inutilitatem maculoe scnndali. Dulcis et jucundus est

serrao detractionis de se invicem, sicuti si quis comedat

mel dcliliosum et incredibili modo sugat favum mellis. Gor-

ruit et labefacta est veritas : egressa est, et tradila est fugije

reprehensio securitatis : mutata et levia reddita sunt gra-^

via preliosa. Spreti et contempli sunt doctores docenles :

vocaverunt bonum malum, et malum bonum; oestimave-

runt lucem ienebras, et tenebras lucem; nominav6runt

amarum dulce, et dulce amarum. Sapientes sunt in oculis

animarum suarum, et prudenles juxta volunlalem menlis

suse. Justificant reos propler munera, et justitiam justi pa-

lam persequunlur. Visiones occullx crraverunt, et pro-

pheliae invisibiles et immanifestaj sunl.

III. Ilaec opera operati sumus nos, et hoc totum accedit

nobis, juxla malam et iniquam injustitiam : amaras et sini-

strae compensationes redditionis* Nos dispersi, et in praedam

projecli, et persecutionem passi. Qui miserebantur tribuero

nobis, jam a nobis poslulant ut demus eis modicum et plus :

quia nos.odio prosecuti sumus nos invicem, frustra mulli-

plicati sunt nobis odio prosequcntes; quia flagellavimus,

factisumus

derisio opprobriorum; et spretisumus, erasi

sumus a substanliis, et contempti sumus : et quia mentiti

sumus in oculis omnium, et quia superbivimus, victi su^

mus, et in pravitatem cecidimus ; et quia calumniati su-

mus, privali sumus omni re; et quia recusavimus, convicti

sumus de caecitale. In hujusmodi operibus ambulaverunfc

aliqui ex nobis, o amabiles nostri : jura non judicant, et

partem certitudinis non inquirunt; et non est qui recorde-

lur sermonis Prophetae, dicentis : « Quaerile justitias, et

» bene facile defraudatis*. »

IV. Porro Deus secundum copiosas miserationes dedit

suasiones suas fiiiis hominum secundum quamiibet cau-

* Jerrm. xxii, 5.



4^4 S. JACv^^ni NISIBEXI

sam, seciindiini dellcla prcTlcrila ; et ingressns est cum filiis

honiinuiT) in IriLunal judicii. Et cum esset sui arbilrii et

sunc polestalis, lamen nemincm violenlavit : namque inquit

de faclo Isaias prophela : « Surgit Bominus ad judican-

» dum, et paratus est ad judicandum populum *. » Et ait :

« Inlrabit Dominus ad tribunal judlcii cum principibus et

» senibus populi, quia combusserunt vineam, et congrega-

» venmlad prnedam rapinam pauperum ; nocuerunt populo,

» el confuderunt imbecilles et aflllclos. » Et Jeremias ait :

« Judicavi vobiscum, dicit Dominus, sicut et judicavi cum» patribus veslris. » Et Michaeas ait : « Judicat Dominus

» popidum suum, et arguit IsraeP. » Et Isaias : « Proj e

» sunt judicia vestra, dicit Dominus, et cogilaliones veslrae

» appropinquaverunt ad Rcgem Jaeob \ » Et Moyscs dixit

ad Isracl : « Scribas et judices conslilues in omnibus nalio-

» nibus luis, et judicabunt popidos secundum jura jusli-

» tiae^ » Et ait : « Non accipies munera, neque accipe perso-

» nam hominis cum injustilia ; sed pauperera sicut divitcm

» audies, ut henedicat tibi Dominus Deus tuus^. n De lcr-

ribili judicio Sodomitarum, fuit longaminis beneficus Deus

noster in iilo suo parcere, et accipiens dabat suasionemAbrahae suo dileclo, in illo sermone suocum illo, quod non

fiat judicium cuin ira. Et iterum fccit decretum respon-

sioni Ezechielis, de nimio ct terribili judicio, quando mo-tiis ct cgrcssus est corruptor qui corrumperet Jerusalcm ^.

Et ccepit Propheta cum supplicalionibus conqueri, dicens :

« Sed quare hoc? cur facis occisionem omnium carnalium» qui remanserunt, parvum residiium de Israel ' ? » El ille

sumcns dabat tunc suasiouem,manifcstansei conlaminatio-

nem viginli virorum. Et suasus est Propheta, et habuit in

se; ct accedens laudabat ccrla et justa slatera probala ju-

* Isai. III, i5. — 2 MJch. iv, /). — ' Isai. xi,i, 12. — ^* Exod. xviii, 20.

Deut. 1,12. —* Id. X. —^ Ezpch. ix , 1 2. - ' Ibid. S ft xi, i3.



SERMO UiNMCUS. DK ADVKRSITATK, ETG. 4^5

dlcia, (llcer.s, in illo sernionc suo : « Digne, ct cerlc rcci-

» j)iunt jusias conipensaliones redditioiiis^ » Et ofTercbat

suasiones Joiiae, cnm j^crminarct hedera, et cum ille do-

luisset s'j}/er illa arcfacta et exsiccata. Et ait ad eum : « Tu» doluisli super ista hedera, qua3 mane «êrmiiiavit et mane

» aruit : et quomodo ego non parcam Ninive civilati mng-

» nae, in qua sunt phjsquam ccntum viginli milha hominum» inscientium, et puerorum pusillorum, qui nesciverunt

» quid sit inler dexteram et sinislram suam, et muUitudi-

» nes jumentorum ^? » Et cum vohjisset evcrtere vineam ad

formam campi slructam, quia ilha tuht spinam et Iribulura

pro uva, sumpsit et fecit sedere judices viros Juda ct habi-

iatores Jerusalem, et ait ad eos : « Judicate inter me et vi-

» neam meam^ »

V. Et jam videte, amabiles mci, copiosas miserationes

benefici Factoris nostri, qui dum perdit malos in ira, vi-

vificat et eripit justos immaculatos. Jam occidit et perdi-

dit saeculum in diebus Noe, quia impii facti sunt in iniqui-

tale sua ; eripit autem Noe cum domesticis, secundum

clemontissimas miserationes suas. Et everlit et desolavit

Sodomam cum iniquis civilatibus; eripuit autera Lot a

desolatione eversionis. Cum occidisset et perdidisset in

iEgypto primogenilos yEgyptiorum, eripuit primogenitos

Israel. Et in diebus Ezechielis cum corrupisset civitatem,

scripsit intra oculos virorum justorum, et eripuit eos et

non perdidit frustra cum iniquitatc *.

VI. Porro hodie comperiuntur in populo isto nostro viri

judices, qui putati sunt sapienles in oculis animarum sua-

rum, quasi praescientiam quamdam habeant illi. Nam dumadhuc homines non sunt ingressi in tribunal judicii, apertc

expediunt judicium, et constituunt reos. Sed hoc valde ma-

lum est : nam quamvis etiam habeant ilh pracscienliam,

* Ezech, IX, 9; XI, i5. — ' Jf)n. iv, 10. —^ Isai. v, 5. —^ Ezech. ix, 4-



4 9^ S. JACOni MSIIlliM

tamen in Irlbunali illo jadicii sui non lantum aliquos scicn-

tes dexteram et sinistram constiluunt rcos, sed etiam pue-

rcs, et roelus mullos qui adhuc sunt in ulero matris suae et

adhuc non sunt nali, et pauperes, et afilictos, et habentes

votum sanclitatis, muUiludinem et decena miliia popuH.

Et jam invenlus est apud nos quidam fraler Dosler qui li-

gavit coronam, et posuit in cupite; et factus est dominus

ornatus coroua, et hgator dlademalis; et lerra ejus nec

scivit neque sensit de eo : et cum noluisset Regnum reci-

pere cum, profectus est ad aha remota et longinqua regna,

et petiit ab îs catenas et vincula , et coepit distribuere ci-

vitatibus et regno suo. At nos expeclabamus et speraba-

mus, quod pro cafenis quas peliit rex recenter coronatus

a regibus sociis suis, oporleret eum petere ab iihs dona et

honores, et dislribuere magnalibus et provinciahbus et ci-

vitatibus suis, pro catenis et vincuhs. Jam sapiens audiat,

et percipiat; quia hoc totum ideo scripsimus ad amabiles

noslros : quia rex cum ponit coronam in civitale ipsa sua,

et accipit regnum a magnatibus suis, consensu omnium,

quando omnes voluerunt eum, cum inlrat in domum ihe-

sauri sui, accipit dona et honores muhos, et dislribuit om-nibus magnalibus suis, et procstat jussum iibertatis per

omnem potestatem regni sui ; et accipit catenas ab omni-

bus in carcere positis, qui sunt per lotum dominium, et

absolvit hgatos, et extrahit impeditos; et facit tranquillila-

lem pressis, ct renovat suos omnes : quia recepit rccenler

regnum, et poslea sperat confidenler quod firmalus et cor-

roboratus sit in regno illo suo, et habueril regnum totius

terrai suae. At pejora sunt dclicta hccc deliclo Jeroboam,

ct in scientia judices isti rudlores sunt pucris consiiiariis

Roboam. Jam audile, amabiles nostri, quia si acciderit et

fuerit rex magnus, et conslituerit dispensalores supcr om-

nes facultales suas et super domum suam, et ipse dispen-



SERMO UMCUS. DE ADVERSITATE, ETC 4^7

sator per insiplenliam lapsus fuerit, et dedltus inani gloriae

superbierit super socios suos, et minislros regios cum ar-

rogantia contcmpserit, et cum inlquitate non habcntcs de-

licta ceperit, et ligaverit eos, et percusserit, et ipse causasjuxta juru non examinavit, neque quaesivit neque scivit

utrum essent rei an justl, et ex deteniorlo et carcere iilo

servi appellaverlnt, et perlte ostenderlnt domino suo, dl^

centes : Dispensator iste tuus, soclus noster, ligavit nos

cum malltla, et non judicavit nos cum inlerrogatlone et

probatlone, et non corripuit nos juxta digna dellcta. Jamvos quid dicltis, fratres nostri ? Numquid laudablt et ho-

norabit dlspensatorem illum dominus ejus? At nos hoc

scimus, quod removeat a potestate sua dlspensatorem qui

socios suos cura malilia hgat et spernlt; et slculi se gessit

cum soclis suis, ita slmilia in se experletur. Namque Piex

sic nobis scripsit, dicens : Quo judicio judicatis vos, eo ju-

dicant vos; et anlicipale admonuit.

VJ. Nam superbla et arrogantla plurimos subverlit. Pro-

pler supcrbiam suam egressus est Adam a Paradiso, et fac-

tus est pulvis et cibus Serpentls. Et Cain ob superbiam

occldit fralrem suum, et factus est vagus et profugus in

terra. Et Gham, quia superbivit et flageilavit patrem suum,

maledictus est, et factus est servus servorum fratrum suo-

rum. Et Esaii propler arrogantiam suam perdidit prlmo-

genituram primatus sui. Et Pharao, quia exasperatus est et

superblvit, submersus est in mari cum exercltu. Et fiiii

Heil, quia superblverunt super populum, contempti sunt

a sacerdotio ilio sancto. Et Goiialh de Get, jactantia sua

quam habuit super David, depravatus est, et eversus est In

superbla lila sua. Et Abimelech filius Gedeonis, quia super-

bivit super fratres suos, et occidit iilos, succubuit, et sub-

jacuit maledictionibus Joatham fratris sui. Et Absaioni,

quia superbivit et rapuit regnnm patris sui, miserrimc evcr-

XXV. 5 2



498 ?. JACOBI MSllJEM

sus est coram servis David. Et Adonia filius llaggith, quia

furatus est regnum, non guslavil nec fruitus est regno illo

suo. Et Achilophel dalor consilii malorum, per se ipsum

depravavit superLia sua. Et Jeroboam filius Piabalh, ser-

vus Salomonis, quia immisit schismala in populo illo, rc-

liquit malam memoriam sui in Israel. Et Achab filium

Amri convicit avaritia sua, et recepit vindiclam ab exercitu

in hacredilale illa. Et rex Edomitarum, quia superbivit

super Achab, fuit potentior ligans dimissore. Et Aman,

quia superbivit super Mardochaeum, recepit malam reddi-

lionem crucis cum filiis suis. Et ossa Babyloniorum qui

oblocuti sunt de Daniele, comminuerunt leones. Et Judas,

quia tradidit Salvatorem nostrum, cum mola a^l animam

submersus est in abysso maris. Hos omnes quos numeravi

vobis, superbia eorum depravavit; sicut et scriplum est

« Superbia hominis humiliabit eum; et qui babet men-

)» lem humilcm, mulliplicat sibi honorem et honorificen-

» tiam *. »

VIII. Jam videle, amabiles mei, quoniam successu tem-

porum secundum quodlibet saeculum fecit Deus virlules

raaximas per homines sapientes, ut conciliaret et faceret

pacem inler divisos; et non solum per viros, sed eliam per

mulieres. Mulier Thecuita conciliavit Absalom cum David,

consilio et adminiculo Joab. Et per mulierem facla est pax

in Israel, cum rebellavit Seba fdius Bochri a David : et mu-

lier sapiens habuit loqui cum Joab ex muro illo, et ait ei,

dicens: dicebat antea : « Prius interrogabant prophetas, et

» deinde occidebant. Num ego sola digna sum vindiclae in

» Israel, ut ecce velis perdere malrem cum puero^?» Et

ait : « Absit ut faciam islud : sed vir quidam nominc Seba,

» filius Bochri, levavit manum suam contra regem David;

)) tradite istum uobis extra, et recedemus nos hinc^ » Et

* ProT. XXIX, 20. —2 a Beg. xx, 18. 19. —' Ibid. 20, 21.



SliRMO UNICUS. DE ADVKllSIT ATE, ETC. ^99

inulier fngressa est, el locula est cum omni populo : et ab-

scidit caput Seba, ct projecit illud ex muro illo ad Joab. Et

facta esl aedificatio in Israel per mulierem. Et Debbora

facta est maler, et regit Israel secundum jura justitiae, Et

Jahel uxor Haber Cinaei, sagax valde, extinxit gloriam Si-

sarae, ducis exercitus Azor, quando clavum posilum supra

tempus capitis ejus, percussumque malleo defixit in cere-

brum. Hi Ginaei soceri Moysis, de quibus ait Balaam lilius

Beor in prophetia illa sua, dicens : « Firmum est asylum

» habitaculi sui, et nidus *uus positus in cavernis pelro-

» sis *. » Et Rebecca, mater justorum, fecit pacem inter

Esaii et Jacob, dum misit eum ad Laban. Et Salvator nos-

ter Rex magnus conciliavit tolum munduni cum Patre suo :

cum essemus peccalores, ipse suscepit delicta noslri om-nium, et factus est Angelus et nuntius pacis inter Deum et

creaturas : cum essemus peccatores et rebelles, ipse petiit

a nobis ut reconciliaremur cum eo, sicut ait Apostolus,

dicens :« Ipse factus est Angelus pacis, et ipse conciliavit

» nos cum Patre suo^. »Nam sic dignum et aequum erat ut

nos praevaricatores et peccatores peteremus et rogaremus

eum ut conciliarctur nobiscum Conditor noster : at pro no-bis ille ipse petiit a nobis ut conciliaremurcumeo. Vc^rum

ille ipse, qui fuit solutor et destruclor malorum nostro-

rum, suscepit in se poenas punitionis malae redditionis.

IX. Nam consilio Serpentis Adam egressus est a Para-

diso illo : cujus poena punilionis est amara et dura : sump-

sit ab eo cibum ejus, et dedit ei lerram : et cecidit in ter-,

ram, et serpsit in umbilico suo ; et privavit eum pedibus,

quibus corrupit; et cucurrit, et irruit in Adamum : come-

dit terram omnibus diebus suis, usque in saiculum, quia

decepit ille Evam per escam; et fecit eum inimicum, et

posuit caput ejus ad conculcationem. Jam juxta simililu-

* Num. xxiv, 21. —2 2 Cor. v, i8.

32.



500 S. JACOBI MSIBKM

dinem Serpentis, qui decepil Adamum, surrexerunt et slc-

terunt in medio noslri aliqui seductorcs et turbatores,

mali et duri, dolosi et iniqui, fabricatores peccatorum et

deslructores justitix, plantatores impietalis, et evulsores et

eradicatores gratiac et misericordioe, nutritores zizanii, et

depcrditorcs et dissipatores tritici, inimici et contemptores

sanctorum, benedictores et blanditores iniquorum; amici

et benedictores superborum, maledictores et exosores hu-

milium; laudatores et verificatores mendacia loquentium,

accusatores et blasphematores veridicorum ; auctores pec-

catorum et impletorcs iniquitatis, conceplores et genitores

vcrborum corruplionis ; huc et illuc loquaces et maledici,

e^âcuati et facti inanes gratia, pleni et repleti mendacio.

Non habent fruclum in extremilatibus ramorum ad opus

ciborum, quia infecli sunt veneno serpentis. Porro quam

utilitatem lucrata est adversitas? vel quae utilitas fuit invi-

diae eorum qui moliti sunt mala? Divislt Cainum ab Abel

dilecto suo. Adversitas maledixit Cain et vendidit Joseph,

occidit Pharaonem, persecuta est Jacob, submersit Core et

perdidit socios ejus, intcrfecit Zambri, pcrsecuta cst Za-

char, dementem fecit populum, subvertit Sisaram, occiditJabin, turbavit Salil, delevit Amalech, et projecit ad con-

culcationem Goliath; penitus abstulit Absalom, et occidit

Adoniam ; fecit iniquum Roboam, et divisit populum ; ever-

titGabaa, et delevit gladio habitatores ejus; turbavit Sen-

nacherib, et eduxit per gladiura castra ejus; reddidit reum

Aman; flagellavit obloquenles; eradicavit Israel, et disper-

sit eum per omnes nationes. Hos omnes invidia et adversi-

tas perdidit.

X. Picdeamus ad Salvatorem nostrum, qui dixit nobis :

« Hoc est praeceptum meum, ul diligatis invicem*. » Et

Apostolus ait : « Nemini quidquam debealis, nisi ut invi-

^ Joan. XV, Ti.



SBnMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. 5oi

» cem (liligatis *. » Et dilectionem magls honoravit, et ait :

« Si fecerim omnia placila ct boiia, ct dilectionem non ha-

» buerim, nihil mihi profuit^. » Dilectio arguit immundl-

lias : dilectio deletpeccala, el longe est a jactanlia : dilec-

tio sejuncta est a superbia, et distal ab advcrsllate : dilectio

elongata est ab invidia : dilectio disjuncta est a divisioni-

bus schismalum : dileclio aliena est ab avaritia : dilectio

declinat, et secedit a flagellis : dllectio evadit a malis. Namdecori, et optabiles, et amabiles sunt fructus dilectionis :

dilectlo erlpuit Noe a diluvio, et vivificavit Rahab a gladlo

Josue; exallavlt David, et delevit peccata ejus; salvavlt

Ezechiam a manlbus inimicorum; justificavlt Aza, et pur-

gavit Osiam : dllectlo extlnxlt ignem fornacls ab Anania et

a fralribus ejus; eruit a lacu Danielem, et eripult Esther

et Mardochaium a manlbus Aman. Dilectio vinclt odium,

et delet peccata iniquitalis, et elongat impietatem, et facit

Iranslre invidlam, et impedit a<lversilatem; solvlt inimici-

liam, et conciliat iratos, et frangit brachia malorum. Dilec-

tionis multi sunt amicl, et copiosa sunt beneficia gratia>

ejus. Dilectio exosos inlmlcitia concillat, et unit divisos.

Dilectlo sufTert turbationem, opprobria, conlemptum ct

detractlonem. Bileclio patiens est, diHglt silenlium, diligit

humiles, diliglt parvulos, dillgit sapientes, diliglt jejunia,

preces et eleemosynas; diligit slmplices, mltes, rellgiosos

et poenitentes; diliglt pueros pacis, miserelur et complec-

titur,congr8gat et admovet, laetificat et conforlat. Dilectio,

in conlemptu sui ipsius,inliaGret menli sui et suiFert : tole

rat commolionem, et silet, et humiliat se. Dileclio non

amat iram, non loetatur de dlvisionibus; non videlur ei

dulcls invldia, non est solliclta de diebus, nec obsecratur

de annis. Dileclio est longanima et toIerans,possidens men-

tem firmauj et lranc{uillam,et habons cogitalionem et sea-

* Uojii. xiii, 8. —2 1 Coi . XIII, I.



5oa S. JACOBI NISIBIilVI

sus suos deiiilssos. Dilectlo nec spernit, nec vlluperat, nec

deridet, nec est ambitiosa, nec jactal, nec est arrogans,ne-

que superbit. Dilectio videt se ipsam,et scit mensuram or-

dinls sui. Dilectio est traaquilla, etsilens,et constans; tes-

tlmonium habet de mente, diligit omnem hominem, et di-

ligitur ab omni homiue. Dilectio concipit aedificationem, et

generat pacem ; educit et ponit bona; curat et cogitat di~

gna bonorum. Dilectio non vincitur a malo. Dilectio lux,

dileclio sal, dileclio fons, et oculus bonorum. Dilectio forma,

et lapis lucidus; margarita boaa, et lapis preliosus, et idea

omnium. Dilectio studet sapientiae, et optabilia sunt lucra

gressuum ejus. Dilectio mens sanitatls, cogitatio ampla, in-

ventio spei, mos perfectus, et consilium fidele. Beatus qui

possidet dilectlonem, quia per eam perficiuntur fructus

suaves. Dilectlo longe est a contentione, quia ipsa nociva

est pacl.

XI. Rex orbis terrarum, adoramus te, qula longanimis

es super creaturas tuas. Manifesti sunt ante te omnes oc-

culta operantes, et scis cogitationes omnium hominum.

Mulli sunt fxpostataj a te, et multi blasphemant le, et ac-

clpiunt vestem pabulorum luorum, et defraudant te in

operibus tuis; et tu beneficus et longanimis ad omnes ho-

mines. Non judicasli nos ante judicium tuum; non corri-

puisti nos, neque reos constitulsti; et non removes bene-

ficia graliarum tuarum a malis. Facis solem tuum oriri, et

mittis pluviam tuam, et spiras austrum dulcedinis tuae, et

cibas, nutris, et facis Iranquillilatem, et prasbes pabulum.

Relicti et laxali sunt mali, mlxti cum bonis in hoc mundo,

et zizanium cum tritico,et peccatorescum justis,etrei cumsanctis. Propter triticum servatum est zizanium usque ad

tempus messis; et propter bonos rellctl sunt mali usque ad

consummationem; et propter justos stant et maneut iniqui

usque in finem ; et proptcr certosnon

judicantur apostatae



SliRHIO UNICUS. DE ADVERSITATE, KTC. 5o3

nsque ad diem judlcii. Nain si inveiiti fui^sent decem justl,

salvarenlur quinque civitates propler eos : propter Loth

non est subversa Segor. Et si inventus esset in diebus Jere-

miae sustentator ruinie qui sepivisset sepem, fortasse noudestructa fuisset Jerusalem ; sicut et stelit Moyses susten-

tator popull; et Jesus filius Nave sepivit sepem; et Eze-

chias obtulit preces devotas; et Aza obtulit supplicationem

precibus; et Josias mundavit terram a contaminatione ; et

Daniel revertit captivilatem populi ; et Mardochaeas mon-stravit forlitudinem virtutis. Et singull ex juslisillis stete-

runt in slngulis temporibus in jussu illo populi, et obtule-

runt preces cum suppIicatIone,et obtinuerunt miserationes

Excelsi.

XII. Et jam hoc tempore quis erit vir ingeniosus, et sa-

plens medicus, ut sit in jussu, et seplat sepem ? ne implea-

tur super nos verbum Prophetae, exprobrantis pseudopro-

phetas populi, et dicenlis : « Tanquain vulpes fuere Prophetas

» lui, Israel, per rulnas; quia non steterunt in jussu, neque

» sepiverunt sepem domus IsraeP.» Beatus medlcus inge-

niosus, qui fert remedla et fatigatur apud inflrmos. Specu-

lator sapiens et ingeniosus annuntlet populo ensem gladii

approplnquantem et vcnientem. Et pugnator pugnans per

vlm, fortis et utilis, roboretur in probatione illa, ne depra-

vetur in ludo stadii. Et sapiens et industrius caementarius

fodiat fundamentum, ne structura ejus muUitudlne fluc-

tuum cadens subvertatur. Et operarius robustus congreget

fruges ex aeslivo, ne fiat Indlgens in hiemali. Vigil prlncepsjanitorum non vincatur a somno, ut, cum pulsaverit domi-

nus suus, illico aperiat ei. Et negotlator et intimidus mer-

cator vendat facultates suas, et emat magnam margarltam,

per quam ditascere valeat. Et vigllans dux navls custodiat

eam rectam, ne submergatur navis et perdat merces cum,

* Eiecli. xii/, 4-



5c!4 S. JACOUl KISir.E.M

lucris. Et peritus auriga stringat et construat currum suuniy

ne cadens confringatur, et caiiset dolorem. Et liictator bo-

nus prompte certet in probatione stadii, ne amittat coro-

nam suam, et fiat derisio sociorum suorum. Et dispensator

probe videns adininislret socios suos, et non insipienler

lactus iners dicat in corde suo : Ecce dominus meus tar-

davit venire. Et operarii adjutores fatigentur in vinea, ut

custodiant superadditum cum vigilantia oculorum. Et pa-

ranympbi prajparent veslem nuptialem, ut, cum venerit

dominus, intret cum eo in thalamum. Et adjutores paupe-

rum distribuant facultates suas, et mittat thesauros suos in

mundum, in quem tendere nituntur. Et puerf pacis extin-

guant turbationes adversitatis, ut fiant digni fieri filii Patris

cceleslis. Et clangentes tuba, canentesque buccina, annun-

tient exercitui, ne requirantur amanibus eorum

animae

captivorum et cadentium. Et bgati populi scdeant in mu-

nito et in occulto jejunantes, seque parantes, expectent

redditionem. Et habenles claves aperiant januam iniquis,

neclau<Ialur janua Regni conlra eos. Et mortui huic mun-

do, et clongali separalique a concupiscentia, abstineant in

hoc mundo ab omni deturbativa voluptate. Et generati exaqua, ac salvati pretioso et inaEstimabifi sanguine, caveant

ab igne et a tenebris exterioribus. Et armali thorace mit-

tantur cum exercitu, ne fiant derisio omnium suorum so-

ciorum. Et qui expectant clamorem, parent lucernas suas,

ne fiant indigentes instar virginum slultarum. Et aedifican-

tes turrim numerent et ponderent sumptus lurris, ne fiant

derisio viatorum. Et paslores suspecti suspicionemque ha-

bcntes, sint oculati in greges suos cum attentione, ut acci-

piant reddilionem a summo Pastore illo. Et accipientes ar-

gentum ostendant utiHtatem et lucrum crumena?, ne sint

in tenebris cum servis pravis et inutilibus. Et homines sanae

mentis spoHentur passionibus infirmitotum, et non formi-



SliRMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. 5o5

dent a motu flucluum cumulalorum. Et invitati ad nuplias

parent doles et adjutores, et induantur veste digna thalami.

Et moeslitiam habenles sufierant opprobria. Et virgines

prudentes praeparent lucernas suas.

XIIJ. Perveniamus ad nos ipsos, amabiles mei, per labo-

rem, et faligationes, et vigiHam, et petitiones, et jejunia,

et preces, et devotas supphcationes; forte cito transibimus

ex hoc mundo, et inveniemur rei in certo judicio Dei. Non

negligamus quidquam in ministerio Sancti, ne spernamur

ab eo ; sicut et ait per Prophetam : « Quia sprevisti tu Le-

» gem Dei, sprevimus te a sacerdolio illo *. » Et iteruni

scriptum est : « Gloriantes spernam, et contemptores mei

» spernenlur^. » Jam videte quamnam redditionem acce-

perint sacerdotes qui conlempserunt ministerium ejus. Na-

dab et Abiu, sacerdotes Sancli, habentes amictum, orna-tum deauralum, induti purpura et bysso, coronati, habentes

ralionale et torquem, ofTerentes sacrificia et expiantes Is-

rael, magistri populi, et sanctificantes gentes, cum ingressa

fuisset in eos modica plena negligenlia inertia, contempse-

runt ministerium Sancti, et tulerunt extraneum ignem in im-

portuna hora : accensus est ignis a thuribulis illis eorum, et

combussit eos; et extraxerunt et projecerunt eos extra cas

tra. Ophni et Phinees quoque, fdii Heli sacerdotis, quia

magniflcaverunt semetipsos plus quara mlnisteriam quod

committebatur eis, et acceperunt digna a populo de ordi-

nata fornicatione,et contempserunt mulieres quas veniebant

orare in tentorio oITicii; et Heli paler eorum non corripuit

eos acriter et dure acerbis verbis, sed remissis et solutis

verbis punivit eos : nam cuni audivisset a populo murmu-rationem quod pessime procederent sacerdotes, magister

vocavit, et ait eis : « Filii mei, quinam est isle rumor quera

» audio de vobis ab ovnni populo isto, quod spernatis vos

* Ose. IV, 1. —2 j R(?g. II.



5o6 S. JA.COBI MSlllENI

)) populuiii Dei? non esl rectum quod audio. Nam, inquit^

» si vir peccat in virum, a Doinino petit; si aulem peccet

n in Dominum, a quo pelet*? » Haec est remissa et solula

correptio reprehcnsionis : nainque corripuit filios suos, et

siluil; et ab illa corrcptione ejus non receperunt corrcctio-

nem. Heli vir sacenlos, caput et patriarcha populi, cumnon audiverint fiHi tui, viri impii, non Hcebat tibi sacerdo-

lium.quo fungebaris, communicare peccatis quoe patrabant

filii tui. At manifestum et evidens est quod ad oculos po-

puli corripuerit eos, et non ex toto corde suo. Propterea

cautos reddidit nos Salvator noster, dicens : « Quod si ocu-

)) his tuus scnndalizat te, abscinde et projice abs te; vel

» manus tua, vel pes tuus^; » quia hcec membra pretiosa

sunt in corpore : oculus videt, manus operatur, et pes am-

bulat. Et ait : Si haec membra faciunt te aposlatam, abs-

cinde et projice ea abs le. Et si tu solus, non sit additum

ex vita illa. Et Moyses itidem admonuit, sicut Salvator

noster : « Si filia tua, vel uxor tua, vel omnis amicus luus,

» ut anima tua amabilis; vel aliquis ex his exhorletur le,

B dicens : Relinque Dominum, et veni, eamus et colamus

» idola aliena; noli exaudire, et noli assentire : et noli par-» cere, et noli abscondere eos, sed lapidibus lapidentur, et

» nioriantur^. » Et Salvator noster itcrum docuit : « Qui

» non diligit mc plusquam patrem, et matrem, et animam

» suam, non polest esse racus discipulus *. » Moyses ait

« Dilige Dominum Deum luum cx lota anima tua, et ex

» tota virtule tua, et plusquam omnia tua ^ » Docueruntnos Scripturae sacrae ut fcstinantes inclinemur in eas, ut

diligat nos Deus et ducat nos in regnum suum gloriosum.

Jam pro peccatis filii Aaronis induti sacris vestibus, glo-

riosi, et dicati sanctilati, projecti sunt extra castra sine in-

* 1 ViV\i. H, 24, 25. — 2 Matth. V, aq. —3 Deut. xjn, 6, 8, 9. —^ MallU.

X. 07. —* Deul. VI, 5.



SERMO UNICUS. DE ADVERSIT ATE, ETC. So^

dulgentia in locum pollulionis. Et pro iniquitate filiorum

Heli cecidit populus in ense gladii Philistaeorum, et capta

est arca testamenti ; et asportarunt et inlroduxerunl in

Azotum in custodiam Dagon, in domum contaminatio-nis. Et iterum Oza sacerdos, quia contempsit ministerium

arcae, desolavit Dominus in eo desolationem, et morluus

est. Et quinam quidem fuit contemptus Ozae, amabiles

mei? nisi quia portavit ille arcam plaustro ; transgressus

est Legem, et fecit quod non praecepit ei Moyses. Nam

cum Patriarchae oblulissent in sacrificium festivitatis Ta-bernaculi officii vitulos et vitulas, praecepit Sanctus Moysi

servo suo, dicens : « Accipe ex istis, et trade Levitis, ut

» his vitulis operentur opus tabernaculi officii, filiis Ger-

» son, et filiis Merari*; » sed ait : « Filiis Caath noli da-

» re ; quia obsequium sanctuarii committitur eis, ut hu-

» meris suis portent cum honorificentia, honore et caute-

» la^. » Et id scitis vos, fratres mei, quod arca lestamenti

nunquam fuit posita super plaustrum, ut portaretur, us-

que ad tempus quando primates alienigenarum miserunt

eam, et posuerunt eam super plaustrum, et junxerunt

ad illud duas vaccas lactantes vitulos. Et cum suscepis-

sent et recepissent fdii Israel, deposuerunt illam Levilae

ex plaustro illo, et posuerunt eam in domo Aminadab in

Gabolh, secundum consuetudinem portandi eam humeris

suis, sicut et jussit Sanclus Moysi. Et Oza non inlellexit.

Nam et Jesus fllius Nave, cum transiret per Jordanem, jus-

sit sacerdotes portare, et anteire populum, ul daret locum,

et divideretur Jordanes. Tamen el ex eo non intellexit Oza,

et recepit certam sententiam judicii ircis. Et David timuit

asportare ad se arcam testamenti Dei, et tulerunt eam in

domum Obededom Gelhaji, qui erat ex alienigenis illis, ex

* Num. vir, 5. —^ Jbid. 9.



5o(S S. JACOBI MSIBlilHI

populo polluto, et non ex Israel. Et ex hoc sciemus quod

is qui non honorabat arcam teslamenti Dei immergebatur

in dolores et in plagas amaras, sicut percussi sunt alieni-

genae in sccretiori parte natium; et exclamaverunt Accaro-nitac clamore msgno, dicentes : o Revertatur arca in Gelh *.

Tunc temporis sciebat quidam Gelhaeus nomine Obede-

dom, cum ahenlgenae in tempore illo cepissent et tuHssent

arcam, et fecissent arca3 dotes sacriliciorum. Et mortui

sunl Ophni et Phinees, contemptores niinisteriorum cuUus.

Et limuerunt, et perterriti sunt aUenigenae, et honorave-runt arcam Dei. Et cum mitterent illam, honorificis donis

sacrificiorum miserunt eara; et aestimata erat in ocuhs eo-

rum tanquam magnus Deus : nam et prius cum vidissent

eam venire ad ^castra illa, ckmaverunt, dicentes : « Vae I

» quid fuit nobis? Ecce Deus venit in castra Hebraeorum.

» Gonforlamini, et corroboramini, stale fortes, et nohte ti-

» mere, viri robusti pugnatores ahenigenarum; quia hic est

» Deus qui percussit ^^gyplum diversis plagis ^. » Et jam

videte, amabiies nostri, quod Obededom ille Gelhaeus, quia

ingressa est in domum cjus arca testamenti, recepit bene-

dictionem. Et cum eduxisset David ex domo Obededom

arcam in civitatem Sion, jussit sacerdotibus, ct portave-

runt illam super humeros suos. Et ipse David pedes ve-

niebat, et choream ducens instar saltantium, saltabat anto

arcam, et exuUabat gaudio magno. Et^lichol fiha Saiil de-

spexit eum, et merces despectus ejus fuit sterihtas uleri.

liasc, amabiles nostri, necesse fuiJ scribere vobis, ut redu-

camus in memoriam vestram et nostram, quod, quia nos

contempsimus obsequium cultus Sancli, venerunl et acci-

derunt nobis hi omnes eventus in hoc tempore; et quia

non honoravimus et non magnificaviraus eum, facti sumus

* 1 [\eg. V, 11. —2 Id. IV, S.



SKllMO UMGUS. DE ADVERSITATE, ETC. 5off

opprobriuni subsaniiationis coram inimicis noslris, et con-

tcmpti sumus, sicuti dixit : « Gontcmptorem mei conlem-

» psi *. »

XIV. Obtenebrala est mens nostra propter superbiam,

et superavit nos raalitia avaiitiae. Facti sunt in derisuni

fontes sapienlia;. Ceperunl caliginosai tenebrae angulum dis-

ciplinae. Per avaritiam et superbiam ingressi sunt homines

in mundum. Per superbiam, malitiam et cibum peccavit

Adam, et exivit ex Paradiso. Reliquit et laxavit Sanctus

ante Adamum omnes arbores Paradisi, quae ferebant et ha-

bebant fructum benedictum in extremitatibus ramorum

suorum. Et ait ei : « Ex omnibus comedes, de ligno autem

» scientiae boni et mali non comedas,ne moriaris ^. » Et non

fuit sufficiens lascivae avaritice lotus Paradisus, melior et

speciosior omni ierra in qua nunc seminati sunt filii Adae.

Et omnes justi sunt parati in fine quiescere in illo, quando

aufertur potestas avaritiae; sicut et ait Salvator noster ei

qui a dextris erat : « liodie mecum eris in paradiso volup-

» tatis^. » Ilera ait per Prophetam : « Jusli hnereditant ter-

» ram, et habitant in ea in aelernum *. » Et non possident

illam a generatione in generationem, quia Irnnsiens trans-

it, sicut et scriptum est : « Gcelum tanquam fumus trans-

» ibit, et terra haic tanquam vestis consumetur ^ » Et Do-

minus noster dixit : « Goelum et terra transibunt, verba

» aulem mea non praeteribunt *. » Coelum hoc supra nos,

quod nuncupatur firmamentum, transit; et terra ha3c sicca

consumitur: at terra vitae, et

coelum supra firmamentumnec consumuntur nec Iranseunt. Et lerra illa tota et Pa-

radisus loius non fuit sufFiciens parcae avaritiê quae ingressa

e&t in Adaraum; adeo ut concupiverit, ut et de quo ad-

monitus fuit acciperet et coraederet. Et propter avaritiam

* Isal. xxxiij, 5. —^ Genes. ir, iC, 17. —* Liic. xxm, 43. —•^» Psalnj,

jcxxvi, 11. —^

% Petr. in, 10. —^

Matth. xxiv, 55.



.5lO S. JACOBI NISIBEXI

vendidit Esaii primogeniluram, et decidit a Lenedictione.

Et propler malignilalem Pharaonis destructa est lerra

^gypli; et non fuit sufficicns avaritiae ejus totus populus,

quem tenebat sub tributo servitutis, sed et voluit ctiam

Israel projicere in servitutem humiliationis. Et filii Aaron,

quia malignati sunt, conlempti sunt a sacerdotio. Et quia

fdii Israel concupiverunt escam parcitatis, quandoque do-

minata est in eos mortifera indignalio irae, et serpentes et

variae allae plagae. Et Achar propter insatiabilem concupis-

centiam avaritiae lapidatus est, et periit a populo suo. Et

ipsos sacerdotes filios Heli avaritia mahgna perdidit a vita.

Et Saiil electus rex populi, quia praevaricatus est in ana-

ihemate Amalech, cecidit et abcissum est regnumejus ab

eo. Et Achab fihus Amri, rex Israel, concupivit et rapuit

vineam Nabolh; cecidit in bello illo in Ramath Galaadita-

rum. Et Giezi, discipulus Elisaei, per avaritiam suam indu-

tus est lepra. Avaritia occidit mullos, et orbavit eos vita

sua. Judae proditoris, qui fuit unus ex illis duodecim, ava-

ritia non fuit repleta, quia furabatur : is cum accepisset

pretium triginta argenleorum, per avaritiam separatus est

a Discipulis illis sociis suis. Et Ananiam avaritia ipsius su-peravit, et facla sunt in eo miracula ante pedes Aposlolo-

rum. Et non fuit sufficiens avaritiaj totus mundus : nam reges

omnium nationum et linguarum irritat, et non fit satis unicui-

que eorum potestas regni sui. Congregant et aduniunt exer-

citum, praeliantur et pugnant inler se; praedantur et incen-

dunt civitates,et in praeda accipiunt provincias alterutrius;

redigunt in captivitatem, et possident, et nihil satisesteis;

laborant,fatigantur, et discunt bellum ; subverlunt civitates,

faciunt venationes; ascendunt, et perveniunt usque ad ex-

celsa; nitunlur,ct descendunt usquead abyssum,ut fortasse

repleatur avaritia, et non repletur. Crescentibus divitiis,

crescit avarilia, et ollluenlibus possessionibus corroboralur



SERMO IJNICUS. DE ADVERSrfATE, ETC. 5ll

tiupiditas. Satis estpauperi annona diei ; dives autem curat

omnia mullorum annorum. Veslis lacera satis est paupe-

ribus; avaritia autem habens vestem discolorem omnium

colorum, omnium provinciarum, stat mera nudis membris.Lectus pauperum terreus, et satis est eis; lecti autem divi-

tum ihroni decorati pretiosis ornatibus ex omni genere co-

lorum, et hoc parum est avaritiae. Potus pauperis aqua, et

ea satis est; dives autem bibit vinum multorum annorum,

et sitiens stat stupldus. Possident diviles aurum et argen

tum, et liunt eis in ofTendiculum, et eo moriuntur. Fugit

somnus omnium avaritioe deditorum; somnus autem pau-

perum est Iranquillus, et quietus, et securus. Cogltat af-

flictus praebere ex pane suo egenis; dlves autem stat in

magnis curis, utrum inveniat aliquem imbeciliiorem se, ut

degkilire eum valeat. Beatus vir quem non vicerunt do-

lores avaritiae : beatus homo qui studuit scientijE, quae pla-

cet Deo; quia per illam disclndunlur radlces avaritiae.

XV. Et de hoc quod scripsimus vobis, amabiles noslri,

vos ex vobis plane scitls quod causa avariliaj fremuerunl,

odium habuerunt, et aemulall sunt qui habent potestatem

doctoratus hic in populo nostro. Etnonfuit proportlonatuui

studium nostrum gressibus nostiis. Obllque ambulavimus,

et sinistre correcti sumus. Etiam super sanctam imposltlo-

nem manuum, quam recipiunt a nobis, propter nomen so-

lum certant. Et non statim usquam allcubi invenitur, si

quis quoerat quis sit timoratus Dei ? sed quis antiquior im-

positione m&nuum? Et quando dlcunt quod iste sitanli-

quior, aiunt ei : Tibi ilcet in primo loco dlscumbere. Et

non est aiiquis qui recordetur verborum Salvalorls, qui

dabat vae Scribis et Pharisaeis, dicens : « Vae vobis, qui ama-» tis cathedras in foro, et primos recubltus in ccenls^ et vo-

» cari ab liominibus : Rabbi, Piabbi*. » Fratres mei, nomina

* Liic. XI, 45. \



5l2 S. JACOr.I MSIBKM

Don (lucunt in vilam, el non eripiunt a morle ; sicut non eri-

puerunl Nabalh, et Abiu, et Ophni, et Phinees; sed juxla

nomen opus est bonis operibus. Nam opera sine nominibus

eripiunt fatigalos suos ; at nomina sine bonis operibus nul-latenus sunt proficua et uliJia; sicut et superius scripsimus.

Et fratres nostri gloriati sunt nomine quod recipiunt, li-

gare, et absolvere, et honorari per illa : et dicit eliam, Ej;o

habeo polestatem. Et jam hodie impletum est verbum Pro-

phet.T,d{centis: a?Jagnu5 loquitur voluntatemanimaesuae^»

£t iterum : « Oves mece dlspersa^ sunt,ex eo quod non esset

» pastor^» Et iterum :« Paverunt pastores semetipsos, et

» gregem meum non paverunt '. » Et iterum : « pastores,

» qui perdilis et dispergitis oves pascune meai ^ » Et iterum :

« In pascua bona pascimini vos, et quod manet concultatis

» pedibus vestris. Aquam ex nive bibitis vos, et quae manet

» turbatis pedibus vestris; et ovis mea pascilur eo quod cal-

» caverunt pedes veslri, el bibit aquara turbatam quam vos

» addidislis *. » Iterum : « Pinguia ovis manducatis, et lanis

» operimini, et gregem non pascilis ; sed subditis eam cum» malignitate. » paslor qui nescivit honorem sui ipsius I

tu quis es, qui judicas servum qui non est tuus? nam si

stat, domino suo slat; si aulem cadit, domino suo cadit.

Si autem non potest justificari, quare peccas peccare? si

autem superbis in me, et dicis : Doclor et corrector sum

egosuper le; et quando non accepto te, ligas nie; cum tu

sis gloriatus, in superbiam elatus, el factus ambitiosus. El

quomodo doces : « Diligite alterutrum, » cum sis plenus in-

dignalione irae et odio ? et quomodo doces me : Si quis ac-

cipiat tuum, noli exigcre, cum tu exigas tuum et accipias

etiam mercedem cum usura ? et quomodo doces me : Hu-

miliare, cum tu sis jaclans, petulans ct impudicus ? et quo-

* Mich. Tii, 5. —2 tzcch. xxMV, 5. —* Ibidem, S. —* Ihidcm, 9. —*

] I)id. 18, 19. —*

Josi. III, 2J.



SERMO UMCUS. DE ADVERSITATE, ETC. 5l3

modo (loccs me : ReJinrjue mmidum, cum lu sles cadens et

sullbcalus inler nos ? et quomodo doces me : Redde le Iran-

quillum pauperibus, cum lu immaniter persequaris paupe-

res socios tuos ? et quomodo doces : Relinque odium cor-

dis lui, cum tu ecce tenueris in te vetus fermentum cumvindicta ? et quomodo doces : Fac pacem cum fratre luo,

cum tu ecce lurbatus deturbes populum multum? Si au-

tem viderim in te fructum deordinatae iniquitalis, dicis

milii : Injustus et iniquus sum, lu sequere verba mea. Qui

docet et facit, magnus vocabilur. Accepisti, suscepisti, et

involvisli argentum : commissa3 sunt libi claves; tu non in-

tras; et qui vcniunt et volunt intrare, non sinis, Ecce fac-

tus es tu oculus corpcris caecus, et corpus Uium obtenebra-

lum est, ex eo quod non esset oculus. Factus es tu caecus,

et totum corpus tuum obfuscatum est et denigratum:

eccejam facta est mixtura. Quoniam coecus caecum ducis, et vis

projicere te totum in foveam. Sal cum iit insipidum, proji-

citur foras. Et servus qui involvit argentum, e\it in lene-

bras exteriores. Et dominus dispensatoris qui torquet socios

suos, exigit a manu ejus. Et oculus indocti pastoris excoe-

catur, et brachium ejus exarescit. « Sacerdotes non dixe-

» runt, Ubi est Dominus ? et juris periti non moverunt me j*

» et pastores mentiti sunt mihi. Et ex prophetis ipsis Hiero-

» soiymae exivit idololalria per omnem terram. Et principes

» populi mei collegerunt racemos in eo, et mulieres domi-

» natae sunt in eum. » Dominum itaque nos non limuimus :

rex quid faciet nobis, vae nobis ! qui evenlus acciderunt no-

bis? nam aliqui reliquerunt Legem, et gloriantur in pecca-

tis. Et non esl nobis ratio sedere, tacere et stupere cumadmiratione. At tu, qui es doctor, dicis mihi : Veni, et esio

consors mecum, et adjutor in operibus quae ego operor.

Jam ergo, doclor, ad te impletum est verbum Domini nos-

Iri, qui ait : « Circuitis et mare el aridam, ul faciatis unumXXV. , 53



5j4 s. jacobi nisibeni

» proselytum; el cum invenialur alicubi, facilis cum hnere-

» fleni gehennne*. » Prophela menlilus est, et decepit so-

cium; et quia audivit verLa ejus, traditus est in manusleonis, et fre«ît eum^. Et cum erravissent sacerdotes et

prophetai muiti in diebus Achab, remanserunt Deo seplem

milha virorum qui non flexerunt genua sua ad adorandum

idola BaaP, et non sunt secuti in perdilionem iniquos sa-

cerdoles et cnccos praesules; quos nequc Elias sciebal. Jam

quod Roboam divisit regnum, ego sequor euin ? et quodille rehquit Deum suum, ego habeo viam cjus? absit. Eripe

me, Deus, ab cis.

XVI. Et dicis mihi : Ego sum dlgnus, et elegit me Deus

ineus, et unxit me regnare super pueros popuh mei. ho-

nio, audi cuni persuasione. Juravit Deus, et pollicilus est

Phinees filio Eleazari, ut fieret paclum sacerdotii ejus, et

fihorum ejus in aGternum^; et ministravit ille sacerdoliuin

omnibus diebus judicum, quasi trecentis sexnginta quln-

que annis : et deinde stetit lieli. Et cum transilsset ilell et

iihi ejus juxta digna Legis, mutavit Sanctus promisslonem

doni sui, et ait ad Heli per Prophelam : « Ego sic dice-

)) bam, quod tu et domus patris tui ininistrelis coram me» in aeternum : deinceps absit, dicit Domlnus. Nam glorlfi-

» canles me glorificabo,et contemnentes meconlemnam^»

Et Isaac paler noster voluit bcnedlcere Esaii prlmogeni-

tum suum ; Jacob autem electus est ex utero matris suae, et

accepit benedlctionem; sicut et pra^nunliavit Fiebecc^, di-

cens : « Major serviet minori*. )) Et elegit Sanctus Saiil ut

fieret rex ; et quia non fecit secundum voluntalem ejus, ele-

glt David et sprevit Saiil. Et jam ornant et pncbent nobis

fratres nostri insipidam responslonein, quaj non coordina-

tur, dicentes : In malo hoc tempore conslituit nos pra?sules

* Matlli. xxiii, i5. — * i) Rejj. xin. —' IbiJ. xix, —^*

iViiii). xxv. —' 1 Ueg. 11, r)o. —* Genes. xxx, ao.





5lG S. J.VCOBI MSIBENI

rorum populi sui, pluries renuit, ita ut uiagno labore mi-

serit eum in /Egyptum, et fecerit per raanuni ejus signa et

portenla. Vel an respicimus in allitudinem slaturae ejus,

sicuti Saiil? vel an in pulchriludiuem faciei, sicut Eliab?

vel in perfectam staturam et pulchritudinem, sicuti Absa-

lom? Ecce noluit Dominus respicere in pulchritudinem

staturae et faciei, neque in superbos et iii arrogantes; quia

ait Samuel : « Dominus scrulatur corda, et homo ocul.s

» videt ^ » Et Aposlolus inquit : « Elegit Deus stulla mundi,

» ut per ea confundat fortia ; ct elegit ignobilia, et contem-

» ptibilia, et inulilia, et ea qua^ pemlus non sunt, ut ea quae

» sunt destnieret, ut non glorielur omnis caro in conspectu

» Dei, a quo vos facti estis ^. » Et Jeremias inquit : « Non

» glorietur fortis in fortitudine sua, et dives in divitiis suis,

» et robustus in valore suo; sed qui gloriatur, in Domino

» glorietur \ » Nam filii hominum, crealurae sunt Dei, et

non est in conspeclu ejus servus et liber, dives et pauper;

sed quicumque colunt eum, pares, a^quales sunt ante euni.

Et si secundum multitudinem verborum et loquacilalem

glorientur filii hominum, tamen neque per illud justificari

possunt; namscriptum esl : «

Secundummultos

sermones» non exaudit Deus *. » Et vir eloquens nequit justificari

ante eum per verba sua; nam scriptum est : Traducit ser-

mones a sagacibus, et in mentes senum stuporem immit-

tit% cum multis aliis quae scripla sunt.

XVII. Sed jam, fralres noslri, sequimini pacem, et con-

tendite studere aedificationi concordiae, et facienles ob-mutescere, extinguite mala iniquitatls; transmittite hoslili-

tatem odii, et facite annuntiationibus concordare amaros.

Quippe uon convincitur veritas ab iniquitate, neque supe-

ratur certitudo ab impielatc, neque siletur pax a contra-

* i Roj^. XVI, 7. —2 1 Cqc^ i^ 27, 28, 29. —* Jcicni. ix, 20. — ^ Matlli.

Ti, 7. —^ Isai. XXIX. 14. 1 Cor. 1, 19.





5i8 S. JACOni MSIRKM

gros, erexit curvalos, et clcdlt pedes claudis. Abstulit do-

lores nostros, et unxit vulnera nostra. Sanavit languorem

inrirmilolis nostra?. Approximavit remotionem nostram,

congregavit dispersionem noslram, et fecit nos pueros con-

venlus sui. Fecit nos divites paupertale sua, sanavit nos in-

firmitate sua, curavit nos crucifixione sua, et afflictionibus

et laboribus suis reddidit nos tranquilios. Et quia sustinuit

ille haec omnia propler uos, dedit illi Paler ejus nomenquod est majiis et excellenlius omnlbus nominibus, ut Ilec-

tatur omne genu ipsi nomini Jesu, non tantum coeleslium,

sedeliam lerreslrium * ; et cum flectuntur el adorant, di-

cant quod Dominus Jesus Christus sit in gloria Dei Patris

sui. Et ille est Domlnus et Judex virorum et mortuorum,

sicut el ait in Evangelio suo, dicens : « Pater neminem ju-

» dicat, sed omne judicium dedit Fillo suo^. »Merces verolaborum Salvaloris nostrl hasc est, nempe nomen majus et

excellentius omnibus nominibus; eo quod domuerit mun-dum liunc rebellem, et statuerit in aedificatione concordiae.

Et qui participant cum eo, et faciunt aedlficationem pacis,

iiunt fratres et fllii Dei, et possident regnum : ministranl,

cl mlnistratur els a vigilibus coelorum, qui sunt sine rancoreet sine invidia, siuc fatigatione el sine labore, sine somno et

sin^j cessatione, et exullant, jubllant cum peccaloribus de

peccalis poenitentiam agentibus. Amabiles noslri, non dis-

camus Litleras divinas ut legamus tantum, sed etiam ut facia-

mus. Et jam sic nobis videntur res, quod, quamdiu manet

homo ia odio et iu hoslilitate, oratlones ejus non sunt acce-

ptubiles, et prcces ejus non sunt exaudibiles,et sacrificium

ejus de terra non elevatur, et eleemosynae ejus non fiunt

in expiatlonem peccatorum. Nam quamdiu aedificatlo pacis

non est in medio, aperla est janua malorum, increpatioet

correctio reprehensionis; et non est jus, et iDterrogatio, et

* i'liil. II, 10. —^ Joan. v, 22.



SliRMO rRICl'S. UE ADVtRSlTATE, ETC. 5 9

probalio examinis. Percussum est Irilicum cum palea; mix-

lurn el confusum est zizanium maii. Germinant spinse, et

multiplicantur lurbalores; corroborantur irrisores, et mul-

liplicanlur conlemplorcs ; non est reprchensio nec correc-

lio congrucnliae, nec sunt sapores ferculi sapientiai. Insipi-

dum et liansaclum est sal. Obscuratus et obtenebratus est

oculus. Ablata et sublata est merces cuni lucris, et non est

pax intranlis el exeuntis. Hunc fructum procreat hostilitas.

Jam nunc videntur virtute praedili et separantur, et sejun-

gunlur robusti el utiles; el omnes martyres subita promp-liludlne transeunt per solemnem probationem. At eis qui

fatigantnr in aedificalionem, et student ad pacem, servata

est merces et retributio multa. Hi sunt qui stant in destruc-

lo, et reparant destructum, et Iradunt semetipsos in labo-

rem futigationum pro populo suo, et scripti pingunlur iu

bonam memoriam cum operariis fortibus et virtute praedilis,

XVHI. In variis saeculis, amabiles nostri, juxla singula

lcmpora congrui, secundum voluntatem benefici Gondito-

ris uoslri, honoravit et magnificavit humlles, arrogantes

autem contempsit et sprevit; exaltavit et glorificavit demis-

sos, humihavit autem et depressit ambitlosos; adpauper-

tatem et ad inopiam redegit divites, elevavit autem et pro-

movit pauperem ; debilitavit forles, et corroboravit et ditavit

debiles; comminuit et subverlit viros ex magna prosapia,

et replevit et suscitavit debiles et deficientes. Exaltavit Seth

minorem pro Gain primogenito, et Noe pro Adam, secun-

dum patrem mundi hujus, Isaacum pro Ismaele, Jacob

pro Esaii, Joseph pro Ruben, Ephrem pro Manasse, Elea-

zarum et Ithamar pro Nadab et Abiu, Josue et Galeb pra

exploraloribus sociis eorum, Samuelem pro Heli, David

pro Saiil, et Salomonem pro Adonia, et Roboam pro Jero-

boam, Mardochaeum pro Aman, Danielem et fralres ejus

pro sapientibus Babyloniorum, et gentes pro populo. Iti-^



520 S. JACOlll NISlBliM

dem et mulieres exaltavit : Sarai pro Agar, quae peperit

primogcnitum; Rachel pro Lia, Annam pro Phenenna, et

Esther pro Vaslhi. Et prophetia et jura judiciorum tradita

sunt in manus muherum in variis temporihus, cum voluit

Exallalor humihum : jMarla prophetissa, et Anna prophe-

iissa, llolda prophetissa, et Elisabelh prophetissa. Maria

prophelissa genuit caput Prophelarum ; et Debbora prophe-

tissa rexit Israel in diebus Barac. Et nemo sprevit volun-

lateni Dei, et benefici Filii ejus : nerao enim discrevit jura

ejus, et vije ejus non eunt in examen, et nemo sumit men-

suram jurliciorura ejus, et consilia ejus non comprehen-

duniur.

XIX. Nara grandia sunt opera Dei, et profunda, et ad-

mirabilisestmens consiliorum ejus. Pendenlessunt coelisine

columnis, et firmata est terra haec sine turribus. Gongre-

gavit aquas ductas ad horreum in maribus in quibus stant

aquoe. Clausit et arcuit venlos et turbinem in horreo vo-

luntatis suae. Projecit firraamentum per medium, divisio-

nem aquarum et aquarum. Divisit et discrevit aridam a

mari. Fixit 'uminaria in firmamento. Ut cumulum statuit

montes super terram. Divisit et separavit diem a noctc, et

hiemem ab a?state. Ligavit et strinxit arenam, terminum

maris; et arcuit et projecit mare Oceanum; et undae in

masnos cumulos redactae, non transeunt terminum. Sol

amhulavit sine pedibus, et luna sallavit cum mutalione.

Volant nubes sine alis, et spirat ventus sine pennulis. Mo-

ventur aqua3 sine spiritu, et pcndet lerra super aquas. Etaquae congregatae sunt sub fundamento abyssi. Non est vi-

sio ventorum, neque examen aeris aetherei. Non est fornia

similitudinis coelorum; nec visibiles, nec manifestae sunt

nubcs ad visionem examlnis. Vincentes et ingentes sunt

beslire maris; admirabiles et stupendi dracones sunt in eo,

Choreas ducunt anguli c(>gitationum, et extensae sunt alae



SliR.MO UNICUS. ])E A.DVERSITATE, ETC. 52 1

inenllum; et inquiriint et langunt sensus intelligibilium.

Inluenlur oculi cordis, ct inccdunt ac gradiunlur pupillae

audibilium, ad videndum et ad scicndum scrutalionem, et

non pcrveniunt ad omnes comprehensiones.

XX. Quis scivit locum scientiae ? vel quis pervenit ad

radices sapientise? vel quis intellexit mansionem et habila-

lionem intelligenliai ? Abscondita est illa ab oranibus vi-

ventibus, et a cogitatione omnium carnalium : et non in-

trat in pretium cum auro omnium rudium. Patens relictus

est ihesaurus ejus petentlbjs. Glarior est lux ejus sole, et

radii ejus splendidiores et pulchriores sunt splendore lunae.

Et scrutantur et tangunt illam abyssi cogitationum, et ac-

quirunt eam sensus mentium, haireditantque illam horrea

sapientiae. Nam quorum patenlia sunt horrea cordium ip-

soram, inveniunt eam; et quorum longe extenduntur ala;

mentium ipsorum, haereditant illam : habitat in homine

proficuo, et plantatur in corde sapientis. Radices ejus fir-

matae sunt in slagnis fonlium ejus, et acqulrit in ea thesau-

rura invisibilem. Volant, et ascendunt cogitationes ejus ad

celsitudines omnium excelsorum; et velociter feruntur, et

descendunt fumi mentis ejus in abyssum omnium tenebra-rum. Considerata sunt in corde ejus mirabilia slupendo-

rum, et oculi sensuum ejus vident transitus et exlrema

marium. Detentae et clausne sunt omnes facturae in mente

cogitationum ejus, et anguli morum ejus apti sunt ad reci-

piendum. Templum magnum est Facloris sui, et ingressus

habitat in co Rex excelsorum. Elevat mentem ejus in ex-celsa, et facit cogitaliones ejus evolare in tabernaculum

sanctilatis, et ostendit ei thesauros omnium variorum co-

lorum, et facit penelrare mentem ejus admirabili visione,

et captivat mentem ejus in omnes conditos sensus suos, et

oslendit ei quidquid nescit, Atlendens aspicit mundum il-

lum, et slupefactus admiratur super visione qua omnia vi-



'>2 2 S. JACOBI MSIBEM

(Jenlur. Inccdentes currunt vigiles omnes in minislerium

obsequii ejus; et Seraphim dicunt, Snnclus ! in honoremgloriae cjus : volant velocibus alis suis, amicti splendidis,

decoris et candidis veslibus suis; cooperiunt facies suas ex

timore majeslatis ejus, ct in cursibus suis leviores sunt

aereis ventls. Recta esl sedes Majestatis, et ordlnata ac pa-

rata sunt jura in tribunali judicii. Directai sunt sedes jus-

lorum : judicant iniquos in dic judicii. Gum videt sapicns

in meule sua mundum, in quo multi ihesauri, iunc eleva-

lur mcns ejus, ei cor ejtis concipit et parit omnia bona, et

incumuit ct meditalur omnia jussa cum cautela. Yisio

formae ejus super ierram, et radlces cogltailonum ejus sur-

sum cl deorsum. Vclocior est mens ejus sole, et radli splen-

dorum ejus velocius volant quam serpentes citissime perve-

nientes : ala; tanquam beue volantcs ex omni parte. Firmus

est sapiens in cogitatlonibus suis. Parvus et debilis est spe-

cie sua ; et immissus repletus est a magno et nimio thesauro

illo. In nocte tenebrarum illuminatur, et mitlit mentem

suam per omnes parles. Inquirunt, et explorant cogltatio-

nes ejus omnia fundamenla, et fcrunt ad eum ihesaurum

scicnllaj. Ipse quod non audivit aurlbus suis, videt, etq«]od non videt sentit et scii. Gogltationes ejus transeunt

omnia maria, et cumulalse undoe non putantur ei vehemen-

les. Sine navi et slne nauils sunt gressus ejus, et majores

ac praeslantlores sunt ihesauri negoiiationis ejus. Gum dat

de suo, non deficlt; ei pauperes dilescunt ex ihesauro ejus.

Non est mensura mentis ejus; qula Gondllor ejus abscon-dltus habiiat In eo. In loco in quem ingredliur Rex, et ha-

bllat cum ministris obsequii, quis valet enumerare libi

thesauros ejus? Nam mulii sunt sumptus et fruges tau-

quam Regis; quoniam non est ei indigentia.

XXI. Audite iiaque, amablles nostri, quoniam reduco

in veslram et In nostram memoriam quoniodo omnes crea-



8ERMO UNICUS. DF. ADVERSITATE, ETC. S-iS

luroG impleant voluntalem Dei, et imlla resistat jussui ejus,

et singuloe earum non diflerant praeceptum ejus; quia ad

iiutum jussus ejus statim perficiunt voluntalem ejus. Filii

autem bominum singulis lemporibus (lilTcrunt, et non per-

liciunt jussum volunlatis ejus : nec vidsnt, nec audiunt,

nec intelligunt, neque percipiunt. Nam Sanctus per Jere-

miam exprobravit filiis Isrrel,et ait eis ; « Non limetis me,

» neque a facie mea conlremiscitis, dicit Dominus. Ego enim

«jposui arenam terminum maris immulabilem, et intermi-

» nabilem legem in oelernui.i. Pugnat, et cerlat, et quid-

» quam nequit facerc. Elevanlur et cumulanlur fluctus, et

» non perlranseunt mollitiem arenae^ » Gor autem populi

hujus rebellanset exasperans,et noluerunt exaudire jussum

praeceptorumejus. Jam videte mlrabilia mixta portentisstu-

pendis : nam mare arena ligatum est et strictum, et fluctus

obsessi sunt et impediti per jussum, et omnes gurgites ex

vcrbo jussus fra^nali fraeno; cumulantur, et ascendunt

iisque ad ccelum," et laborant, et descendunt usque ad pro-

funda abyssi, et termiuum qui impositus est eis, non trans-

eunt. Quod si dicat aliquis quod in germlne naturse sute li-

gati sunt, inlefligens sciat,exeo quod faclumest in

diebusNoe, quando commota est ira per aquas diluvii. Accepit

verbum a facie abyssi profundae magnae, et sejunxlt jussum

a ligata arena; et eruperunt aquae aflluentes et non con-

senticntes, et rumpenles substructionem translerunt ter-

niinos. Et aperlae sunt cataraclaj coeli, et perforatum est

profundum firmamenti aquarum mediationis ; el factumest judicium certitudinis in iniquis. Nam profundum fir-

niamenti positura est mediura inter aquas superiores et in-

feriores, ut dividerent aquas ab aquis. Et ordinavit et po-

suil in eo luminaria, et vocavit ea ccelos. Et congregavit

aquas a facie terrae in unum locum ; et slationes aquarum

* Jcrem. v, 22.



5^4 S. JACOBI MSIBEM

in horrea redaclarnm vocavit maria; ct aridam vocavit ier-

rnm. Fecit judiciura cerlitudinis in impiis; et occi<lit et

delevit amaros corruplores, ct praeceplorum transi^resso-

res. Tunc deinde reversas sunt aquae inferiores in abyssuni

l^rofundi inagni; et stelil arena terrainus, servans praccep-

tum volunlatis imperii. Et impeditae sunt cataractae coeli,

aquae superiores firmamenli acccperunt locum pcr jussum;

et roundus hic sedit, et aedificatus cst inler aquas : aquae

superiores firmamenti, et aquie inferiores abyssi; ctaquaj

mullae, quK impedilre sunt in nubibus; et fraenatae sunt in

jussu voiunlatis ejus, Et non so!um aquae impleverunt vo-

luntatem ejus; sed eliam omnes creaturae perpetuo confes-

lim implent voluntatem ejus. Aquae in diebus Noe, et ignis,

et tenebras, et bruchus, et locusta, et j^rando, et omnes

plagae in ^gyplo per Moysen. Item obedivit sol et luna, et

lapis grandinis, jussui Josue, quando dixit : Sol in Gabaon

slet, et luna in campo Aialon. Et quare stelit sol in Ga-

baon? nisi quia Gabaonllae fecerunt refugium , Deum Is-

rael; et egressi sunt conlra eos reges Amorrhaeorum, do-

nec perderet et occideret eos Josue, stante sole et manente

luna. Et fecerunt jussum ejus stellae coelorum, et pugna-verunt ex singulis locis. Et dederunt certamen belli conlra

Sisarnm Madian, in diebus Debborae. Et fecerunt volunta-

tem ejus etiam belluai deserti, quando egressi sunt ursi, et

laceraverunl pueros, generaliones impiorum. Et leones per

jussum servaverunt Danielem in lacu. Et iterum fecit vo-

lunlatem ejus piscis qui devoravit Jonara, et itcrum evo-

muit in aridam. Et rursus fecit voluntalem ejus vermis in

percussione illa hcderae, tentorii Jonas, et percussit eam.

Aer ajslus per praeceptum arefecit illam. Eliam corvi mi-

nistraverunt Eliae in valle Carilh. Iterum fecerunt volun-

tatem ejus pisces multi, quando Aposloli Salvaloiis noslri

ceperunt per miracula. Et aller piscis dcdit slaterem pro



SEUMO UNICUS. DE ADVERSITITE, ETC. 5^5

Domino noslro et Simone discipulo. Et c^jeli, et lerra, et

omnes crcaturae faciL.ît voluntalem ejus omui tempore, ct

iiulla ex eis distulit jussum pra3cepli ejus.

XXII. Sed apud Adam solum inventa esl transgressio

praecepli : ex prima die et usque in flnem transgieditiu'

jussum pra3cepti. Porro quae amaritudo, amabiles nostri,

iuajor est hac? nam ad causas concitatiouis, contentionis

et contrarietatis exiverunt aliqui in populo isto nostro, pe-

lulantes, maligni et exasperati, contemptores et convicia-

tores, maledicentes, vindicatores, invidi, perlurbatores,dediti passionibus, et avari. Gaudentes de fractione, et

volentes scandala macuke, odio prosequuntur veritatem, et

persequuntur certitudinem : raptores, fraudatores, menda-

ces, et contemptores sociorum; {irmati in contaminalione,

el confidentes in iniquitate; derisores bonorum, et congre-

gatores utile quoerentium; despectores certitudinem quae-

rentium, et amatores contentionis : turbse concordes, turbae

contendentes, rixas suscitantes, coiigregationes consentien-

tes, concipientes peccata, et parlurienles iniquitatem et

raendacium ; vagabundi, loquaces, admonltionem refutan-

tes, correctionem expellcntes, pleni indignalione, difficiles

mente, obstinati voluntate, odio prosequentes, elati et su-

perbi, deturbatores, raptores, fraudalores et adulatores;

evulsores verborum, implicatores sermonum, avari et pol-

luti; deceptores ad perdilionem, ebrii et epulones; menda-

cesetdolosi; odium servanles, vindiclam occultanles, cor-

ruptionem amantes,reddenles mala pervindlctam, prompti

et celeres ad contenlionem, pleni dolo, privati gratia, dan-

tes argentum, et vendentes ad usuram. Operarii mali, mer-

cenarii pravi, comedunt in nomine Domini, honorantur in

nomine Domini, et invocant nomen ejus, et a verbis ejus

inanes evacuati sunt. Hi sunt operarii dolosi, argentum in-

volventes, inuliles et infructuosi. lii sunt servi maIi,socium





SF.RMO UINICUS. UE A.U\ ERSIT ATIi; , ETC. 5 '/7

(locti dolosi, labefactanics voluntales, et concitantcs bci-

lum. Ili sunt nuntii turmam facientcs, discordiam seminan-

tes, abnegationem petentes, et regcs provocantes. Hi sunt

pharmacmn mortis, et venenum serpentis basilisci. Hi sunt

inimici Crucis, abnegati ab ipsa Cruce, et exosi Chrislo.

Hi sunt filii hostilitalem generantes; et hi sunt iructus schis-

matum.

XXni. Amabiles nostri, filii aedificationis, vos estis lux

mundi, sal terrae, et oculus corpcris. Vos estis pueri tha-

lami, semen bonum, et aedificium rupis. Vos eslis sapien-

tes aedificanles, fundamentum ponentes, maculam inqui-

rentes, et genimina a nobis. Vos estis operarii utiles, horrea

implentes, et segetes congregantes. Vos estis negotiato-

res sapientes, accipientes argentum, et utilc lucrum os-

tendentes. Vos estis operarii, mercedis digni, recipientesmercedem, superaddita petentes. Vos claves habentes, an-

geli fideles, tibicines tuba clangentes. Vos estis dispensa-

tores, administratores, utres novi, et vestis gloriae. Vos es-

tis apostoli, occasio ornalae sponsae, et lux splendore decora

contra tenebras nigratas. Vos estis filii pacis, fratres Chri-

sti, et templa Spiritus. Vos estis probati cursores, laboran-

tes, fatigati in stadio, et recipientes coronam propter vigi-

lantiam oculorum. Vos eslis vitis in vinea, semen tritici,

faciens fructum centesimum. Vos estis lucernam accen-

dentes, adipes pingues, intrantes per angustam porlam re-

gni. Vos estis filii dexlerae alae, viatorcs per arctam et an-

gustam. Vos eslis salvati per Crucem, redempti corpore

el sanguine Christi, praecones veri, duceutes per aquam.

Vos estis odor suavis, qui olet per tolum hunc mundum.

Vos estis nova conspersio, fermentum sine vetuslale. Vos

estis parauymphi, et novam vestem habentes, digni discu-

bitu. Vos estis jugum tollenles, sedcnles in silentio, liguti



28 S. JACOBI NISIBEM

populo, Vos eslis generalio Ecclesiae, nutrientes filios, con-

greganles gregem.

XXIV. Vos eslis pastores virlule praediti, pascenles gre-

gein in pascuis bonis, et Salvator noster Jesus princeps

pastorum, lux in tenebris, et lucerna super candelabruin;

quia iiluminavit mundum hunc, et expiavit peccala eorum.

Et ille ipse est margarita magna, et bona, et nos negotia-

tores : vendamus lacultates noslras, et emamus illain. llle

est tbesaurus in agro, et nos invenientes eum illic, gravisi

sumus, et possidemus eum. Ille est fons vitce, et nos silien-

les bibimus ex eo. llle est mensa, plena bonis et saturilale,

et nos esurientes comedimus, et gavisi sumus. Ille est porla

regni, quae est uperta venientibus et ingredientibus. Ille

est vinea gaudii, unde bibunt lugentes, et obliviscunlur

dolorum suorum. Ille est vestis et tunica gloriae, qua in-

duti sunt omnes virtule proedili. IUe est vinea vera, et pa-

ter ejus agrlcola, et nos vites plantalae in ea. Ille turris, in

qua multi aedilicant : numeremus expensas ejus, ut oediii-

cemus et perficiamus. Ille est sponsus, et Apostoli occasio

sponsae, ut nos parenius dotem. llle est scala sursum tol-

lens : conemur et fatigemur, ut per ipsum ascendamus adPatrem ejus. Ille est subtilis et arcta via : sequamur semilas

ejus, ut perveniamus ad portum tranquillae pacis. Ille est

Sacerdos, sanctus IVlinister : et nos fatigemur ut elBciamur

celebres pueri ejus. Ille est Rex ex progenie magna, qui

profectus est accipere regnum : honoremus et magnifice-

mus parvilatuin ejus, ut socios et participes faciat nos ia

inagnitudine illa sua. Ille est praeco et missus Excelsi : au-

diamus mandata ejus, ut eillciamur pueri consilii ejus. Ille

est granum habens ramos multos, faciensque fructus plu-

rimos; quia parvus seminatus est, et factus est arbor mag-

gna el fortis. Ule ipse est primogenitus, nalus ex Maria : M






iTior, iu ensem gladli, el omnis populus ejus; et concupis-

cenlia iuvidiae odii, filii Jacob vendiderunt Joseph fralrem

siHim Arabibus. Concupisccnlia lascivia; hortata est do-

inina Joseph; ille aulem evasit, et salvus factus est, non

obteaiperans desiderio ejus. Coucupiscentia libidinosae tur-

pitudiuis perierunt Sodomitae, et quia tendentes irruerunt

in ignem, combusti sunt et exhausti bunt in fornace irae.

Concupiscentia furoris submersus est Pharao in mari cum

exercitu. Concupiscentiacrapulae lerrae

iEgypli, perieruntlihi Israel in descrto. Concupiscentia amoris ovium impe-

diti sunt Ruben, Gad et Manasse, et non sunt ingressi cumfratribus suis in terram donorum. Concupiscentia suppel-

leclilis avaritiae, et ebrietatis, combusti sunt Nadab et Abiu

in tentorio ofTicii; et concupiscenlia avaritiae et furti tur-

bavit Dominus Achar per Josue. Concupiscentia dissolutae

sorditalis Ztimbri fiHi Salu, ceciderunt ex Israel viginti

qualuor miUia in una hora. Causa peccati contentionis et

iniquitatis, occidit Abimelech fdius Jerobaal septuaginla

fratres suos. Concupiscentia Dalilae mulieris merelricis, in-

firmatus est Samson a fortitudine illa saa, et elongatus est

ab eo Nazaracatus ejus. Concupiscentia contaminationis

virorum Gaba, ceciderunt ex Israel et Benjamin sexaginta

quinque millia in ense gladii. Concupiscentia avaritiae filio-

rum Heli, contempti sunt, ceciderunt et exierunt a sacer-

dotio illo sancto. Et propler concupiscentiam parcendi

Amalech, disrupit Dorainus regnum Saiil. Propter concu-

piscenliam Thamar sororis Absalom, mortuus est Amnonprimogenilus David. Ex superbia concupiscentiae Adoniae

filii Haggith, non fuit utilis in reguo illo David. Et concu-

piscentia multitudinls mullerum, dcclinavlt cor Salomonis

a Deo suo. Et propler concupiscenliam dellcti Roboam,

dlvisit Doniinus el dlsrupit regnum ejus. Et propter con-

cupisccntiam conlenlionis Jeroboam, fiiii Nabat, ceclde-



SERMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. 63l

iûnt ex Israel per Abiam quinque miliia in una die. Et

propter concupiscentiam vineae Nabolh, cecidit Achab ia

Lello Ramoth Galaad. Et propter concupiscentiam argenti

Naaman, indutus est Giezi lepram, etiam semen ejus in

aeternum. Et quia concupivJt Ezcchias gloriari in thesauro

suo, captivac factsc sunt possessiones ejus cum filiis in Ba-

bylonem. Et propter concupiscenliam blasphemiae Sen-

nacherib regis, cecidit exercitus ejus gladio Excelsi. Et

concupiscentia cordis Nabuchodonosor rex ejectus est a fl-

liis hominum, et fuit cum bestiis deserti. Et concupiscen-

lia divitiarum quas afFectavit Aman, voluit perdere natio-

nem Hebraeorum. Concupiscentia ponendi foedus et pactum

iniquitalis, oblocuti sunt de Daniele. Et concupiscenlia fur-?

li, Judas fuit Iraditor Regis Christi. Et concupiscentia exa-

sperationis Israel, aspernati sunt Christum et inficiati sunt

de regno ejus. Et sunt plura quoque, praeter dicla, similia

his quse scripta sunt; in variis casibus direcli et posili sunt

laquei et tendiculae dolosae. Et mitlit retia sua, tanquam

sagax piscator. Captivat, et ducit in perditionem juxta in-

lentionem suam. Et dulces sunt concupiscentiae ejus. Et

non ducit violentia, sed decipiendo et fraudolenliis. Et vi-

detur dulcis et suavis, elsi major sit amaritudo ejus amari-

tudine fellis. Quando aliquis iratus reconciliatur proximo

suo, ille luget et flet, quoniam evasit a necessitale obtem-

perandi ei : Iristis et moestus cst propter pacem, et tan~

quam spiritum suum diligit lumullum turbulentiae. Et in

omni occasione mittit escam stjam, ut capiat. Ponit la-

queos suos tanquam sagax et sapiens venalor, et decipit.

Congregat ad se oranes cohabilatores. Latae sunt viae ejus,

et Iranquillae sunt semitae ejus : et eunt, et ludunt apud

eum omnes pueri turbationis. Vident eum omnes sapientes,

et caveiit ab ipso, et non implent voluntalem ejus. Namsciunt quod sit astutus. Et abscondilos laqueos ejus vident

54.




sapienles, et missa relia ejus manifesta sunt ante ipsos.

Non credunt deceplionibus ejus, et in omnem escam ejus

expuunt; sciunl enim quod sit amara.

XXVI. Per hoc quod scribo ad vos, amabiles noslri, et

nos ipsos comraemoramus ; et non quod in aliquo indigea-

lis discere a nobls, sed sicut admcnitores et adjutores. Si-

cut scriptum est : « Frater adjuvans fratrem suum, tan-

» quam murus munitae civitatis *. » Et Aposlolus ait : « Ad-

» jutores et admonitores sumus gaudii veslri^.»

Itcrumait : « Illi fuerunt vobis mauum dantes, et sociantes in re-

» gno Dei ^ » Et iterum ait : a Non est talis in vobis, neque

» aliquis sapiens, qui possit facere pacem inter fratres ^. »

At sapientes et timentes Deum , quamvis verbum sapiens

et utile audiant etiam ab indoctis et rudibus, suscipiunt et

acceptant illud sine verecundia et contemptu. Moyses vir

prophela, ac dux totius popuU Israel, suscepit et accepta-

vit bonum et utile consiUum a Jethro sacerdote Madian :

et nomen Jethro scriptum est in Lilteratura illa sanctorum ;

et firmatum est ac stelit cousihum ejus in populo Israel us-

que in saecula temporum. Si ergo ahquis pugnans releicte-

tur contra haec consilia nostra,et nou festinans currat post

pacem ; intelhgens sciat a casibus iUis qui prius evenerunt

nam, instar horum, inventi sunt aUqui amentes et insipien-

tes in diversis saecuUs, qui non audiverunt rectum et dig-

num consiUum, et post tempora propter suas transgressio-

nes vexati sunt maUs. Gum peccasset Adam , vocavit eum

Deus ad poenitentiam, et non suscepit; sed latens confidit

in excusationibus, dicens : « Eva decepit meS* » et non

compunctus et contritus in mente sua egit poenilentiam. Et

cum occidisset Cam fratrem suum, locutus est cum eo Do-

minus, ut compungeretur, et contritus ageret poenitentiam

* Prov. XVIII,19. —

2 2Cor.

I,

4- —'^ Coloss. iv,

4« —^ 1

Cor.vii, 5.

— * Gen. III, 12.



SERMO UNICUS. TlE ADVERSITATE, ETC. 555

iile autem cucurrit , el fecil terga confidenliae falsam excu-

sationem, dicens se noii vidisse eum. Et traduxit Sodomi-

tas ad probationem experimciiti per Angelos , ut forte in-

telligerent, et agerent poenitentiam; illi autem oLstinata

resistentia sua steterunt, et manserunt in insipientia illa,et

perierunt, et exterminati sunt, et penitus deleti sunt ex

combustione ignis et sulphuris. Pharaonem admonucrunt

magnates ejus, dicentes : Perdidisti Êgyptum tua perti-

naci resistentia; et non audivit sapientes suos*. Et admo-

nuerunt Roboam seniores,qui regnaverunt cum patre ejus;

ille autem sprevit consilium sapientum, et audivit juvenes,

puerilem mentem habentes : hinc divisum est regnum, et

factus est ipse ad contemptum» At, o vos fralres nostri sa-

pientes, edocti a Deo,non verecundemur neque confunda-

mur in quaerendo pacem, et in currendo ad fedificalionem

concordiae.

XXVII. Nam invidia et contrarietas tumultuavit et tur-

bavit regna, destruxit et evertit civitates, delevit et inter-

emit populos, subvertit ad figuram campi rura et agros,

projecit in cadavera devoluta occisos multos, et muilipli-catus est per eam ensis in occidendo, absque parcendo.

Invidia et contrarietas separavit et sejunxit ab invicem fra-

tres amatos, et persecuta est eos de civitate in civilatem,

lapsos, alieuatos a quibuscumque provinciis, factos vagos,

et naufragium passos a ferventibus domesticis : et quamvis

abierintad terrestres, et viderent solem istum tardationum;lamen cognationi suae tanquam mortui pulabantur. In-

vidia demolita est, et separavit viros ab uxoribus. Per eametiam filii magna locuti sunt super patres suos. Et dis-

junxit amicos ab amicis, et confidentes, clementia ple-

nos, a devotis legitimis, et prsestitit eos hostes obloquen-

tes. Turbavit et reddidit virum contrarium proximo suo.

*Exod. X, 7.



534 S. JACOBI MSIBEM

Separavit duos a tribus, et tres a duobus. Occidit vir pro-

ximum suum per lioguam, et corrumpit eum pravissimo

ore sine misericordia. Odium invidiae facit gigni ab homineustionem et litubalionem. Indumentum horrei cogitatio-

nes malitiac, et incalescit, et veterascit in ventre ejus vetus

fermentum iniquitatis. Facit coucipi corrrupliones, el gigni

fructus amaritudinis. Facit somnum arctum vigiiare in noc-

tibus longis. Mutat commiseralionem amici in inimicitiam,

et iii contemptum devoti amici. Quod si repente quando-

que cadat bona cogitalio in mentem ejus, extraxit et eruit

eam a corde ejus Malignus. Piantat radices ejus in angulis

dolo plenis cogitalionum suarum, et percutit palos ejus in

materiis cogitalionum morum suorum. Congregat et defert

ad eum fluctus multos, et intrant, et nidificantur in mente

ejus. Illapsa seminatur generatio Maligni; et alienatus vi-

detur ei utiiis sermo sapientum. SufTocabile eflicitur ei se^

men bonum, sicut et sulTocatur triticum a spinis illis. Defi-

ciunt menti ejus fructus bonilatis; et evcllit, et eruit a

corde ejus semen bonum. Conslituit Malignus foris cogita-

tionum ejns exploratorem, custodes suos,et alterant

men-tem ejus deceptionibus mullis. Tanquam aquae lenes insen-

sibiliter intrant, et obdurant cor ejus, tanquam rupem et

petram duram : nam cum cadat in eum semen bonum, ra-

pit et accipit illud, et radices ejus arescunt, et siccantur

ad dolendum de fructu. Surgit, et orat secundum sempi-

ternam consuetudinem : incipit, et perficit, et signat ora-

tionem suam; cor aulem ejus non senlit quidquid dixerunt

labia ipsius. Ad studium vigiliae promptum est os ejus; cor

aulem ejus evacuatum bonis illis. Traducit a mente ejus

studium spiritus.et mens ejus obliviscitur quod heri di-

dicit. Aliquando quandoque, cum recolat mente sua, vol-

vit unam post aliam saltem centum cogitationes; Malignus

autem urget el corroborat mentcm ejus. Cogitalio Dolosi



SERMO UNICUS. 1)E ADVERSITATE, ETC. 635

stat firma in mente ejus, et cor ejus natat tanquam in mari

oquae profundae. ObteneLralum est cor ejus, et nigrata est

cogitatio ejus; et deliravit, et insanivit mens ejus. Tangitur,

et contaminatur; et Malignus apprehendit manum ejus, et

facit eum currere ab incessu in incessum, et agit et ducit

eum per semitas erroneas et per vias devias. Et eruit, et

abjicit a facie oculorum ejus omnes bonas cogitationes, et

suggerit ei suas pessimas. Gonfortat eum, dicens : Noli au-

dire persuasiones, et noli ponere pravitatem super te,con-

ficiens concordiam. Ridet Malignus super eum, in decep-

tione illa sua; quiaacquiriteumsuumservumobsequentem:

ilie autem nescit quod sine pretiis emptus sit, et non vide-

tur ei quod mens sua luxurians deliraverit. Superat eumartificiosissimis industriis, et projicit ei escam tanquam

avibus : laetatur cor ignorantis avis, videntis escam anle os-

tium tendiculae relictam et manenlcm; accedit carpere, et

comedere simplici ignorantia sua : currit instrumentum,

et captivat eam. Jubilans exullat sagax venator de soler-

tia sua, quod non fuerit inanis industria sua. Ita etiam ho-

minem qui amat invidiam et contrarietatem Malignus inflat,

et implet euni, et intumescit ex fructu amaritudinis; et de-

cipit, et capit illum tanquam avem; et projicit ei escam,

et captivat eum sagaci opere. Et quajido capit eum dulci-

bus deceptionibus, docet eum persuasiones non auditas ab

illo. Discit judicia, et laborat; purificat verbis tribunaiis,

et tenet. Congregat in menle sua nocivas persuasiones. Re-pente obliviscitur bonorum quoe didicerat, et transeunt re-

cordationes suae a corde ipsius; mentionesautem malorum

suorum servatae manent in ventre ejus, tanquam thssauri

in arce custoditi et in occulto absconditi. Et confortati ac

corroborati sunt aprini nervi Maligni in mente ejus, et vix

magnolabore eripiuntur rostra ejus tanquam Ieonis,acada-

vere suo. Sagax medicus raullis medicamentis evellit rostra



536 S. JACOBI NISIBEN!

a corde illo ejus : nam secundum dies prolongandi, quot

malae cogitatlones sunt in ipso homine, glgnunt in corde

ejus fructum malorum ; et lingua ejus nutrit turbulenlaspersuasiones. Dulcis est concupiscentia Maligni, et decep-

toria mens ejus; et finis ejus amarior veneno serpentis. Et

non est medicina sanationis, omnis semel odium in corde

suodetinentis,nisi pax. Etsi aliquiscompellitfratremsuum,

et defraudat dilectum suum, et adsunt fructus pacis, et

transeunt iterum; et illic duplicantur et iterantur venena

invidiae, et amplius non recoluntur, et non cadunt in men-

tem.

XXVIII. Amabiles nostri, sufficiunt nobis peccata pro-

pria : non scandalizentur multi scandalo noslro. Accidit

frater dilecto suo : projicit faciem suam deorsum, et pri-

vat eum salutatione pacis. Si repente alicubi accidit ei eth-

nicus iniquus, antequam ille salutet praevenit et adorat

eum, cum salulatione interrogans. caecitas obtenebralac

mentis! o dormitus cum somno mortis ! Quam responsio-

nem habebimus nos? Si accidit itaque nobis vir nequam,

dives et impius, adoramus, et sciscitamur de valetudine

ejus; salutaiio autem fralrum et dilectorum nostrorum

propter invidiam Maligni elongata est a nobis. Dominus

noster praecepit, dicens : « Diligite ad invicem *. » Et bea-

tus Apostolus cautos nos fecit de charitate. Et Moyses fun-

damentum Prophetarum ait : « Noli odisse fratrem tuum

» in corde tuo, ne pecces^. » Et aliqui ex nobis odio pro-sequuntur corde, et lalrant labiis. Dominus noster aperuit

ante nos ihesaurum suum magnum, plenum omnibus bo-

nis : in illo charitas, in illo pax, in illo cura sanationis, in

illo sanctitas modestiae, in illo varietates omnium colorum,

bonae, et splendidne, et pulchrae. Et fecit Dominus dispen-

satores suos snper omne gazophylacium. Et iterum posuit

* .loan. xr, 12. —2 j^cv. xix, 7.



SERMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. So^

in manibus dispensatorum calenas, et domum carceris

cum carceratis ; et dedit eis potestatem ligandi et absol-

vendi. Dispensatores abstulerunt, et reliquerunt dilectio-

nem, et misericordiam, et pacem, et omnem ihesaurum in

communi ; et elegerunt, et acceperunt catenas, et vincula;

et facti sunt carcerarii, et ccngregatores, et carnifices, et

compeditores pro dispensatoribus ab omnibus inveniendi

et optimi thesauri. Qui ingreditur ligalus est, et qui exit

excommunicatus est. Et qui peccat et delinquit ex parte

illa Dei, et praestat obedientiam aliquam principibus car-

ceris, absolvunt eum a catenis iilis, et dicunt : Deus est

misericors et parcens, expiator peccatorum; veni, et intra

confidenter ad orationes. Qui autem delinquit ex parte eo-

rum, quamvis delictum sit etiam parvi momenli, dicunt

ei : Ligatus et maledictus es in coeio et in terra; et : Vae

vae illi qui cum eo loquatur! Jam videtur nobis, fratres

nostri, quod Rex videns dispensatores suos fuisse corrup-

tos, fuisse transgressos legem, et mutavisse praeceplum

jussi quod dedit esse, et executos fuisse inclinatlonem suac

voluntatis, vinculis quae dilexerunt ligeteos, et sanguinem

servorum suorum exigat a manibus eorum, et removeat

eos a thesauro illo suo, nec misertus eorum, neque par-

cens ipsis, Dominus noster docuit, dicens : « Si peccaverit

» in te frater tuus, corripe eum inter te et ipsum solum ;

)> et si poeniteat eum, demitte ei. Si autem non audierit te,

» adhibe tecum unum vel duos, ut in ore duorum vel trium» testium stet omne verbum. Quod si non audierit et eos,

» dic in ecclesia in conspectu populi. Si autem non audie-

» rit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus : quia non suscepit

» persuasiones admonitionis *. » Sed qui est inter nos nec

corripuit co£'am duobus vel tribus testibus, nec dicit in

ecclesia, nec format judicium, neque expectat opprobria

* Matth. xxviiii, i5.




murmuralionum ; sed sine hls omnibus dicit : Ligavl, et

maledixi. El ait ilerum Dominus nosler : « Si septuagles

)) septies deliquerlt in una die, dimitle ei^ » x\t quis homo

est qui sic frequenter delinquat in una die? Si enlm qua-

dringenties et nonagles peccat In dle in proximum suum,

tamen praecepit Dominus dimittcrc ei. Nos aulem neque

per quadringentos et nonaglnla dies diniiltimus saltem una

vice unum deHctum, et mortui sumus per odium iu hoc

peccalo, prneler aUa et alia dehcta.XXIX. Fratres noslri, pauca haec verba aedificatlonis et

pacis, propler hunc lumullum qui accidit inler nos hic in

hoc lempore, scripsimus ad vos; ita ut efficeremur parti-

cipes et consortes salutationls veslrcTe et fratrum nostro-

rum, in variis locis in quibus turbatio haec et divisiones

schlsmatum pervenerunt ad eos. Quod si allquis non ac-

ceptet haec verba mea, tamen nos non fraudamur, nequc

eflicimur contumeliosi. Nam quandoque inventi sunt mali

et iniqui homines, qui obstilerunt et eis, propler eorum

doctrinam, quorum non est dlgnus hlc mundus. Contume-

hose spreverunt et conlempserunt eos, et restiterunt con-

sihis ipsorum. Murmuraverunt contra Moysen, et obslitit

ei populus implorum. Et fralres genlls suae odlo prosecuti

sunt Jeremiam, et projecerunt in lacum, cum reprehende-

ret eos propter peccata ipsorum. Obstiterunt ei, dicenles :

« Vir iste non vult pacem popuH hujus, et laxat manus vi-

» rorum pugnantium^. » Etiam ex Babylone miserunt pseu-

doprophetae Hierosolymam ad sacerdotes, dicentes : « Go-

» hibete, et impedite Jeremlam a prophetla \ » Ille cuiii

vidisset turbationem, et scissuram invidam, sclsslonem fa-

cientem, quia non acceptabant increpationem ejus, coepit

dicere : « Cogltavi ne loquerer in nomine Domini, et non

3

commemorarem sermonesejus.

Et factumest os

meum1 M.iftli. xvjii, 2;>. — ^ Jer. xxxviii, 4- —* Ifl. xix, 27.



SliRIllO LNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. ^Sq

» quasi mixtuiii flamnia, acceiisum in ossibus meis; et volui

9 suslinere, et non sustlnui, neque potui *. » Et aliquando

praecepit Dominus Ezechieli, dicens : « Et ecce ligant te ca-

» tenis, et ligant te astanlem caute. Et cum praestiterint tibi

» ita, obmutesce tanquam mutus; et noli esse eis reprehen-

» sor; quia jungo ego linguam tuam palato tuo ^. » Et quan-

doque in orationibus horae ait : « Apertum est os meum, et

» non tacebo ampHus^ » Et ad Amos dixerunt : « Noli tu

» prophetare in nomine Domini, et noh docere domum is-

» tam rebellium*; » et ille non fuit prohlbltus a prophelia

illa sua. Et quando Baruch filius Neriae scribebat sermones

sanctos ex ipso ore Jeremlae, cum audisset rex Sedecias, com-

bussit eos igne; quia scripserat ineis reprehensionem incre-

pationls. Et Jeremias scripsit iterum, et addidit etiam in eis.

Illi autem neque iliud acceptaverunt, neque poenitult eos

peccatorum suorum, et receperunt poenas punitlonis, se-

cundum dignum dellctorum transgresslonls legis, per ma-

num regls Babyloniorum. Et ilerum alt Deus de omnibus

prophetis, dicens : Percussi, et excldi Prophetas meos, et

interfeci eos in sermonlbus orls mei; et tamen filii Israel

non sunt conversl a peccatis illis suis. Et Salvalorem nos-

trum pueri populi sui vocaverunt Samaritanum, ct nun-

cupaverunt eum Beelzebub, putantes eum arreplitlum ;

ille aulem tacebat, et tolerabat. Et Paulum, cum doceret,

vocabant inaniloquum et aheniformem ^ Et non tantum

non acccptabant eos, sed etiam verberlbus et plagis tor-

mentorum cruciabant eos, etiam usque ad mortem. Sur-

rexit populus in Moysen, ut lapidaret eum. Et Michaeam

misit Achab in domum carceris. Et Jeremiam projecerunt

in lacum luto mlxtum. Et Ezechlelem posuerunt in vln-

culis stricte ligantibus. Et Salvatorem nostrum ceperuntj

* Jer. XX, 9. —2 Ezccli. iii, 25. —^ Psalm. lxxvii, 2. —^* Aaios, vu, 12;^

i5. —* Act. xviK



54o S. JACOBI NISIBENI

conlempserunt, constitueruiit reum iniquitatis, et suspen-

derunt in ligno. Et Paulus aliquando ligatus, et aliquando

lapidatus; quandoque positus in sporla , et demissus deniuro. lios omnes conlemptus a manibus filiorum populi

sui sustinuerunt, et nequaquam facti pigri contrislaban-

tur in afllictionibus angustiae suae; quia aedificium eorum

positum erat super verum fandamentum. Et pauci asper-

nati sunt eos; multi aulem reccperunt, et vixerunt ver-

bis eorum; et ipsi bonum nomen suum reliquerunt de ge-

neratione in generatiouem. Dominus noster seminans, et

nos terra fertilis ad recipiendum semen, et ad exhibendum

fructum centesimum. Seminans implet manum suam, et

seminat in campis suis. Est quod cadit inter spinas, et est

quod cadit in pelrosa, et est quod in via, et inde carpit

illud avis. Et dimidium cecidit in lerra fertili et fructifera,

et crescens dedit fructum centesimum, sexagesimum et

Irigesimum. Et jam videte quod una pars ex quatuor illis

partibus salvata sit, et dederit fructum. Nos ilaque, ama-

biles nostri, quamvis debiles et peccatores simus, tamen

primi enixe tendentes aedificamur super hoc fundameii-

lum; et ab ipso illo fermento accepimus; et semen Domini

nostri cecidit in campis terrae nostrae ; et ab ipso raagno

Principe negotiatorum acceplmus argenlum. Et super om-

nem carnem immissus est Spiritus sanctitatis, et bencficia

gratiae ejus non sunt ab aliquo prohibita. Quod si aliquis

alicubi repente derideat nos, et quod scripsimus non sus-

cipiat, nobis non fit aliquod nocumentum, et ei non flt

aliquod emolumentum, et verba noslra ostendunt emolu-

menta utilitatum audientibus. Non enim aliquid alienum

a Lege scripsimus ad vos; neque thesaurum furlivum ac •

cepimus portare ad vos, sed ab ipso semine ct ferraenlo

Scripturarum sacrarum.Nam argentum plcnum

rubiginc,

ct maculosum, in omnibus locis ad quos venit non acccp-



SLRMO UNICUS. DE AD^ÊRSITATE, ETC. 5.j-

•tatur; neque vetus fermentum admitlitur, et miscetur cumnova farina. Namque ulres veteres non habent vim susti-

nendi virtutem vini; et pannus novus super lacerum vesti-

mentum, scindit illud : et vinea bene curata praebet fructum,

et non dolet : et cor obduratum, tanquam dura petra, are-

facit germen seminis : et aedlficium positum super arenam,

laeditur a diluvio aquarum pluvialium, et corruens subver-

titur a ventis surgentibus : et sal insjpidum efficitur esca

serpentis:

et pisces inutiles piscator projicit foras : et murusnocivus in congrua hora evellitur radicitus : et palea a tri-

lico in fme ehgitur, et sepaâtur : et pravi operarii in hora

mercedis confunduntur : et virgines amentes et fatuae,

quibus deest et deficit oleum, veniente sponso, orbantur

tempore emendi : et dispensator vexator sociorum, ve-

niente domino, recipit vindictam judicii : et servus malusqui abscondit argentum, veniente illo qui dedit ei, numerat

mercedes cum eis quae desunt : et princeps janitorum dili-

gens somnum, in hora vigiliae invenitur evadens ab ipsa

vita : et rex sapiens ante bellum mitlit nuntios, et pelit

pacem. Haec pauca quoe scripsimus vobis, amabiles nostri,

si quis derideat, nequaquam aspernor eum; quia ex internis

cogitationibus extrahit illud, et conceptum cogitalionum

parturit et generat : nam omnis homo ex thesauris cogita-

tionum suarum educit, et loquitur. Namque qui non habet

aurum, quid poteril dare tibi ex thesauris suis? sed vir

divesj qui possidet omnes thesauros, inde eruit, et dat pe-

tentibus suis. Et vir pauper ex suis illis extrahit stannum,

et plumbum mixtum cum aUis deformioribus et abjectis

sociis. Omnis arbor fructifera, tempore aestivo pullulanles

ornatos flores emillit. Et vitis dolorifera eveilitur radicitus

ab illa vinea, et efficitur ad opus combustionis. Et vilem

fructiferam, plenam et ornatam racemis, purgat dominus

ejus, et addit, et operatur eam cura culturoe. Et vinea ger-



542 S. JACOBI NISIliENl

nilnans, ct proferens dolorem, est ex vinea Sodomitarum,

habens uvam amaram, el saporem fellis. Non carpit aliquis

uvam ex spina, neque ficum a tribulo. Nam arbor bona

pra^bet fructum bonum, et arbor mala fructum malum *.

Nequit arbor dulcis praebere fructum amaruni, ncque ar-

bor amara fructum dulcem. Vir bonus ex cogitationibus

bonis cordis sui extrahit, et loquitur bona; el vir malus ex

cogitationibus malis extrahit mala. Nam ex illis quse in

horrco congregata sunt loquuntur labia, siculi et docuit

Salvator nosler. llomini qui plenus est turbatione videtur

quod nullibi sit thesaurus major et amplior eo qui est

illius; et quando venit et pervenit pax, facit transire con-

trarietatem, et impedit tumultum perturbationis, et ex-

inanit illum, exlrahens malum ex thesauris illius.

XXX.Fratres nostri^ mundus hic nequaquam deficit

et habet defectum in aliquo; sed plenus est pulcherrimis,

coloratis, et variis nalionibus, bonis et malis, divitibus et

pauperibus, dulcibus et amaris, luce et tenebris, justis et

peccatoribus, certis et iniquis ; et res omnes conlra invi-

cem ad invicem firmatai stant. Et non est hic in mundo

isto totalitas perfectionis, donec veniat separator, et divi-

sor, purgans paleam ab ipso tritico, et evellens zizanium

radicitus in communi. Sed hodie seminatum est zizanium

cum tritico, et miscentur boni cum malis, et non sejun-

guntur manifeste jusli a peccatoribus, et certi ab iniquis,

et insipientes a sapientibus. Sed lunc jubet Dominus mes-

sium, et congregant trlticum, et evellunt zlzanium; sepa-

rant et sejungunt justos ad vitam sccculorum, et peccatores

ad tenebras exteriores. Et cum Sponso intrant virgines

prudentes, et impediuntur fatuaj et amcntes. Et accipitur

orgentum a servis illis malls. Et servi uliles possident civi-

iates singulas, et omne quodquserunt inveniunt in pelitionc

1 Mallb. VII.



SliRMO IINICITS. DE ADVERSITATE, ETC. 5/^0

sua. Omnis homo congregat semen defaligationum suarum.

At de vobis, fralres nostri, conridenter speramus quod ince-

dentes primi enixe curratis post pacem, et per induslriasfaciatis transire tumultus, et turbam turbationis et conlra-

dlctionis, odium, et invidiam, et divisiones schismalum.

Nam omnis homo cum stat in malis congregatis, non videt

animam suam, sicuti neque potest videre fociem suam. Atnobis sic bene visum est, quantum et percepimus hic in

hoc tempore, commemorare vobis mores et incessus pri-

morum, quod quam boni sint, probi et virlute prsediti,

perfecti et utiles ; et quanto magis mali sint, amentes et

insipienles, impii et iniqui, ii qui lapsi sunt in tumultum

turbationis. At fdii aedificationis et concordlae, diligite pa-

cem cum amore sollicitae commiserationis, ut accipiatis

relributionem ab ipso Domlno salutls, et efilciamini dlgni

simlHtudinum quas dedit Salvator noster, dicens : « Beati

» pacifici, quoniam filli Dei vocabuntur*. »

XXXI. Scripta est hsec epistola mense maii, anno qui

erat sexcentesimus quinquagesimus quintus Alexandri filii

Philippi Macedonis, et qui erat trigesimus quintus Sapuri

regis Persarum. Sit in bona memoria qui perfecit et scri-

psit, et qui audlt et suscipit cum assensu bonum donorum,

et prompte et celeriter currit in aedificationem concordiae,

et non suscitat turbalionem contrarietatis. Nam fihi con-

trarietatis nominantur, et vocantur filli Gain. Pjieri autem

pacis, fratres Ghristi, fiUi Patris Goelestis, possessuri sunt

regnuro.

1 Matlh. V, .

!*«?> e o*<?K





S. ANTONIUS,ABBAS.

S. ANTONII ABBATIS

AD FRATRES SUOS EPISTOLiE.

XXV. 35







548 S. AKTONIUS.

immortalitate spem in sinu suo repositam haberet.

Scripsit ^gyptie plurimas Epistolas, qua? in Grae-

cam linguam primum translatae, ex Graeca deinde

in Latinam ita a Sarazio versae fuerunt, ut propterintricalam verborum seriem, non facile possint in-

telligi : aliae ad Constantinum Magnum; aliae ad Ar-

senoitas, quanquam secunda tantum ad Arsenoitas

proprie dirigatur, caelercC vero ad omnes in genere

fratres; aliae ad Balacium ducem, aliae ad sanctum

Theodorum Tabennensem : quarum iilas hic excu-demus quae non leguntur apud S. Athanasium in

Vita B. Antonii, Regulam et Sermones, utpote evi-

denter spurios, omnino praetermittimus.

Septem S. Antonii Epistolce excusse fuerunt Parisiis i55i,

curante Symphoriano, Coloniae i536 cum Dyonisii Garnuten-

sis commentariis , Basiliae i55o in Micropresbytico, et i555 in

Orthodoxograpliis;rursus autem in Bibhothecis Patrum Pari-

siensi, Coloniensi, et Lugdunensi; ex qua posteriore nuuc il-

las excudendas assumimus.

Yide pro Galhca versione D. Guillon, tom. v, p. 36 1 et seqq.



BEATI ANTONII ABBATIS

AD FRATRES SUOS

EPISTOLiE.

EPISTOLA PRIMA.

DE DIVINA VOCATIONE , ET MULTIPLICI CORPORIS MOTU.

I, Primum saluto vos in Domino. Existimo autem animas

quascumque apprehenderit gratia Dei vocantis ad praedi-

cationem suam per verbum proprium, habere tres modos,seu masculos seu foeminas. Quidam enim per lestamenta-

riam legem et inditum in eis semel bonum a prima sui con-

ditione pertingere verbo Dei ad eos morati non sunt, sed

perrexerunt parati cum eo, sicuti et nosler progenitor Abra-

ham, cui primo, quia porrexit indaginem Deus per testa-

mentariam legem, apparuit dicens : « Exi de terra lua, et

» de cognatione tua, et de domo patris tui; et veni ad ter-

» ram quam ostendero tibi*. » At ille in nullo haesitans,

paralus fult in vocatione. Hic aulem iigura erat primae vitae

hujus institutionis, quse nunc usque persistit in eis qui ejus

sequuntur vestigia. Unde et iterum si animae sic sustineant

et ila egerint, facile easdem virtutes assument, eo quod pa-

rata sint corda earum repleri Spiritu Dei. Et haec institutio

prima.

II. Huic vero secunda existit de iis qui audiunt scrip-

tam legem testificantem eis universa supplicia quae pecca-

toribus praeparantur, et annuntiantem de sanctis promis-

sionibus ad eos qui proficiunt, quibus et per testimonia in=

' Gcn. XII, i.



55o S. ANTOXII ABllATIS

scriptae legls sobria voluntas existit, et per hanc quaesierunt

intrare in vocatione vocantis. Sic et David testificatur di-

cens : « Lex Domini immaculata, convertens animas*. » Et

in hoc eodem loco : « Declaratio, inquitj sermonum tuo-

j) rum illuminat, et inlellectum dat parvulis ^. » Sed et

aliaquamplurima,de quibus modo non possumus enarrare.

III. Porro terlia institulio est, in qua duris cordibus saepe

vitia et in peccati operlbus permanenllbus, aliquolies be-

nignus Deus infert labores ad increpandum, donec seutiant

per aerumnam, et poenitentes ex toto, accipientes et ipsi

virtutes quemadmodum et illi de quibus praedixi. Hae igitur

sunt introductiones tres in animabus quae ad poenitudinem

veniunt, donec adlpiscantur graliam et vocationem Filii

Dei. Sed puto quod eos piimus vocet Spiritus qui ingre-

diuntur ex toto cordecertamen, et ordinant semetipsos ad

sustlnendum in omni luctatione Adversarii donec devin-

cant eum. Prseslat vero eis et lenitate in omnibus juvans

eos Splritus, ut indulcentur h\ illis opera poenitentiae. Ponlt

eis terminos per modum quemdam poenitudinis in corpore

et anima eorum, usquequo doceat eos etiam converslonismodum ad Conditorem proprlum, Deum. Necnon et prae-

bet eis violentiae compulsionem in anlma dlscurrentem et

corpore, ut utraque sanctlficari queant; ut eodem modohaereditatem utraque sumaut : corpus quidem in jejuniis

crebris et vigiliis alque solertia, miuisterils quoque quae

faclt in corpore. Conandum hoc in omni fructificatlone

carnali.

IV. Splritus quoque poenilenliae deductor elBcitur, et in

istis tentant eum in his, ne qua sit inimlcitia ad converten-

dum forte retrorsum. Tum vero ille deductor Spirllus inci-

pit adaperire anlmae oculos ad poenitentiam exhlbendam;

et ut sanctificetur etiam sensus distractlonem intermediam

* Psal. xviii, 8. —2 Psal. cxvni, i5o.



AD FKATRIiS SUOS EPISTOLA I. 55l

praebet, incipiens doceri a Spiritu sanctificare corporis et

animoe poenitentiam, sensu edocto per Spiritum deducen-

temnos ad iilud animae corporisque agendum, qui sancti-

ficans omnia ac distractionem praebens ut carnis misceatur

fructus ad universa corporis naturalia ex quibus transgres-

sio fuit, et adducit unumquodque corporum naturalium ad

priorem condilionem, non habens aliquid alienum aut hos-

tile spiritus. Gorpus siquidem rehgatur sub poleslatem sen-

sus doctum a Spiritu secundum eloquium Pauli : « Ob-» culco corpus meum et in servitutem redigo*. «Quoniam

vero sensus antea semetipsuai sanctificat in escis et potatio-

nibus a sopore, semel ac simpliciter in cunclis motibus

suis, quique et naturalem copulam segregaverunt sanc-

tificationi propriae.

V. Reor autem tres corporis motus existere. In ipso

enim est naturale corporis concretum illi, quod tamen non

operatur aut efficit aliquid sine animae voluntate, nisi quod

judicat in corpore solum. Nam et alius motus existit ex

pastu corporis multorum ciborum ac potuum, ex quibus

adinflatio sanguinis orta, per escas oppugnat totius animae

corpus epularum sumptione permotum. Ob hoc et Aposto-

lus ait : « Nolite inebriari vino in quo est luxuria ^. » De-

inde Domino nuntiante discipulis suis in Evangelio, dici-

tur : « Yidete ne quando graventur corda vestra in esca et

» potu, sive deliciis'. «Inquirentibus praesertim mensuram

sanctificationis debitum est istud elTerre : « Gastigo corpus

» meum, et in servitutem redigo *. » Tertius vero motus est

spirituum malignorum tentantium per livorem, ac volen-

tium flaccidiores efficere eos qui conantur sanctiflcare se-

metipsos. Veruratamen si in iisdem Iribus modis sustineat

anima semetipsam teslimoniis quibus Spiritus docuerit

sensum, sanctificabitur in utroque ab illo languoretriformi.

* 1 Cor. IX, 27. —2 Ephes. v, 48. ~ * Luc. xxi, 34. —* i Cor. ix, 27.



55'2 S. AISTOIVII ABBA.TIS

Sin vero dimlserit semelipsum sensus a leslimoniis quibus

Spiritus testificatur ei, tuuc maligni spiritus supersederunt

congregationi corporis, et oppugnant illo motu usque dumanima fatigetur et incipiat requirere unde auxilium veniat;

conversaque re apprehendat Spirilus testimonia, ac sane-

tur. Tunc eliam ei dat quod unica sit requies postulanda a

Deo, et quia sic fit pax ejus.

VI. Haec autem asserui ad poenilendum in corpore et

anlma, et qualiter oportet mundari eam; cumque sumpse-rit tale certamen, tunc nuntia Spiritus adsunt, et incipit

discernere et jam aegritudines animales quae accedunt et

per proprias voluptates. Tunc si quidem erit participallo

Spiritus cum sensu, per custodiam mandatorum quae ei

tradidit; et docet eum curare omnem languorem propriae

animai, unumquodque eorum discernens ei permixtioneaccepta in corpore naturalium ac reliquorum quae sunt pe-

culariler ei extra corpus a capite usque ad pedes, propriam

voluntatem permixlam habens in illis, et oculis quidem

terminum ut recte confidenter conspiciatur, nihil ultra pe-

regrinum gerentes. Deinde ut aures audiant in pace, nec

oblectentur amplius obtrectationem ac contumelias spiri-

tuales audlre; sed potius ut omnium correctionem et mi-

serationem incessuram prae omni desiderent possessione.

Quoniam in illis aegrotabat prius, deinde rursus ut linguam

propriam doceat sanctitatem, quoniam hujusmodi languor

insederat ei dudum, ut quibus aegrolabat, ex ipsis semper

aliquid loqueretur, tardans linguae promenda organo, ut-

pcte extanti sibi. Hic ergo languor tardantius magnificatus

est illi lu hoc membro quod est lingua. Unde et Jacobus

Apostolus testificatur : « Si quis videatur religiosus esse

» non refraenans propriam linguam, semetipsum fallit, et

j) hiijus rellgio vana est*. » Idemque tibi ait : « Et lingua

* Jacob. ij 26,



AD FRATBES SUOS EPISTOLA I. 563

» parva pars est maculans lotum corpus^; » et alia multa

quae non possum adjicere cuncta. Quod si prsevaluerint

sensus sumere ab Spiritu, ipse prius sanctificabitur, ct

tandem perscrutans sermones, tradet quidem propria; lin-

guae, sed nihil habentes pravum, aul animoe voluntarium,

per quae verbum Salomonis implebitur dicentis ; « Mei ser~

» mones dicti sunt a Deo, nec est in illis aliquid pravum

» atque perplexum ^. » Idem rursus in alio loco ait : « Lin-

» gua sapienlium sanat ^ ; » et alia quamplurima.

VII. Deinde iterum manuum motus intra me sl erant all-

quando motae in qulbus non oportebat, animce voluptali-

bus; sed nunc el Splritus unus termlnat sensum, ut in

sanctitate, in orationibus et mlsericordils moveantur, hu-

jusmodique opera perficlant. Quin etlam In his illud elo-

quium compleatur orationum causa prolatum : « Eleva-

» tio manuum mearum sacrificlum vespertlnum *. » Idem

alibi Salomon ; « Et quia manus fortium ditantur^ » Sic-

que postmodum ut Ipsam escam ventrls et potum emun-det, etlam slc ad satietatem eis utatur. Aut si aliquando

illls anlmse voluptas paululum in deslderiis fuerlt,conside-

rans quod nonnulll in satietate escae vel potus daemonlbus

obtemperarint, de quibus Spirltus per David ait ; « Su-

» perbo oculo et insatlabili corde, cum hoc non edebam \ »

Nam et Isti, si Iterum Domini Inquislerint sanctitatem,

etiam Spiritus rursum terminat els eadem sanctimonia, ut

moderate et sufficlenter ad sustlnendum corpus utantur, etultra non habeant in eo concupiscentiam aut voluptatem.

Sicque eloquium PauII complebllur dicentls ; « Sive come-» ditls, sive bibltis, slve quid aliud facitis, omnia in glo-

» riam Dei faclte '. »

VIII. Deinde et hlc quaeper coglfationem coitus sub alvo

* Jacob. III, 5.-2 Prov. viii, 8. —5 Id. xii, i8. —* Psahn. cxl, 2. —^ Prov. x,4. —6 Psahu. c, 5. —' 1 Gor. x, 3i.





AD FRATRES SUOS EPISTOLA. II. 555

mediationibus multis, in verbo Dei, ac precibus largis, vel

in abdicationibus mundanis, in humilitate, in paupertate

spiritus; in quibus cunctis suslinentein Deus benignus as-

piciens et consideran§, et patientiam ejus iii tentationibus

perdurantem miserans, adjuvabit eam.

»/«/^V«.^«.^ «/%/%. %,'^^%/%/V«.'%^%/%^%''%^%r^««'«/^%^%/W%/-«/V%/%/^ %,'%^%.^-%%^%-^%.'%/%-^'%^%.'%^^%''*^*^"fc^^^^^

EPISTOLA II.

De vitandis insidiis Dcemonum.

I. Antonius omnibus dilectissimis qui sunt in Arsenoite

et in parochia ejus, vel qui cum illis, in Domino salutem.

Universos vos paratos abire ad Deum saluto in Domino,charissimi, a minore usque ad maximum, et a masculis us-

que ad foeminas; o fdii Israelitae, secundum sensualem

vestram extantiam. Vere etenim, filioli, grandis vobis in

generatione vestia promissio dicebat, quippe vos propter

eum qui visitationem vestri fecit, nequaquam fatigari cer-

tantes, donec vosmetipsos offeretis sacrificium Deo in omnisanctimonia sine qua nemo poterit haereditare Deum. Nampro cerlo, charissimi, magnum est vobis istud ut percon-

temini de cognitione sensuah*s extantiae, in quo non est

mascuhjs neque foemina; sed substantia tantum immorta-

lis existit, habens quidem principium, finem vero nequa-

quam; debitumque vobis erat cognoscereet de eo quomodo

omnino deciderit in tantam humilitatem et confusionem

eximiam, quae pertransiens in omnibus vobis advenit. Igi-

tur quando substantia immortahs existit non consolvenda

corporibus, hanc ob causam Deus eamdem plagam aspi-

ciens irremediabilem effectam, et quia magnificata esset

vehementer per suam indulgentiam, visitationem eorum

faciens propter propriam bonitatem ; post aliquantum tem-



556 S. ANTONII ABBATIS

poris legem posuit eis, unde et operatus est per Mosempraebendo legem. Et Moses quidem fundavlt eis veritatis

domum, curare volens eamdem validam plagamj sed per-

ficere nequivit aedificium domus. Insuper autem et omnis

sanctorum chorus collectus in unum, petiit Patris bonila-

tem de Salulari nostro,ut calcaret in terris pro noslra cun-

ctorum salute ; ipso utpole extante nostro magno et fideli

ponlifice ac medico vero, qui solus sanarc posset hanc

enormem plagam. Unde et voluntate Patris exinanivit se-

metipsum propria gloria; Deusque existens formam servi

assumpsit,lradens se propter nostra peccata. Et delicta qui-

dem nostra humiliaverunt eum, sed « livore ejus nos om-» nes sanati sumus*, » Quamobrem, dilectissimi filloli in

Domino, scire vos volo quod pro nostra stultitia « elegit

» stulta^, B et pro nostra infirmitate formam infirmitatis

assumpsit; ob quam nostram pauperiem efiectus est pau-

per, et ob nostram mortem figuram induit mortis. Ergo

quia in his ouinibus sustinuit propter nos, vere dico, dilec-

iissimi in Domino, quia non debemus dare somnum oculis

nostris, neque palpebris nostris dormitationem^ , postu-

lantes ac perurgentes Dei Patrls inaestimaLilem bonitatem,

usquequo egrediatur nobiscum, et in hoc requiem habea-

mus adventus Jesu atque virtutis, ut obsequamur sanctis

qui nos excolere festinant tempore negligenliae nostrae, ala-

critalem animorum dantes ei, ad juvandum nos in lempore

tribulationisnostrae; tunc enim

seminans parilercum

me-

tente gaudebit.

II. Nosse etiam vos cupio, filioli, quamplurimum dolo-

rem meum quem habeo pro vobis aspiclens grandem illam

confusionem quae super universos advenit, et considerans

raultum illum laborem sanctorum omnium atque gemilum

quem emittunt pro vobis semper ad Deum, cernentes la-

^ Isai. Liii, 5. 1 Pfct. II, 24. —* 1 Cor. i, 27. —' Psal. cxxxi, 4-





558 S. ANTOMI ABBATIS

etiam defeclionibus, in quibus per singula iabefacere ani-

muiri non desistunt, in universis quoque iracundiis suis et

obtrectationibus quas docent nos habere, et adversus al~

terutrum, et ut justificemus nosmetipsos in iis quae faci-

mus, et condemnationem quae seminatur ab ipsis in men-

tibus nostris etiam cum existimus singulares, cumque

faciunt nos proximum judicare, nec tamen ipso extante

nobiscum; praesumptionibus siquidem quas ingerunt cor-

dibus nostris, in supcrbia duri cordis extantes, et invicem

spernentes, amaritudinem habentes ,* omni hora vituperan-

tes alterutrum et non nosmetipsos, opinantes laborem nos-

irum et propria constare virtule, judices existentes manifes-

torum,totum intra domum nostram mutante latrone,et in

jurgiis atque simultalibus adversumque alterutrum affecti-

bus, donec sermonem proprium constare faciamus, ut per-

eamus in conspectu nostro justificati, animosilatem nobis

praebentes ac facientes studia qune lamen impossibile est geri.

Intempestive enim facientes nosresolvi,ob idquodsumus ex

illo , quod emolumenti est vobis. Propter quae ridere nos fa-

ciunt tempore fletus,et flere in tempore risus : et ut semel

atquesimpliciter dixerim, transponuntsemper e recta via inaliis quamplurimiserroribus,peromnia nos ipsos sibimet in

famulos redegerunt, quorum tempus non est in propatulo

fieri modo. Cum vero his omnibus corda nostra repleve-

rint, et inebriati fuerimus illis, tunc indulget Deus quam-

diu gerit malitia nostra, ac de reliquo visitationem nostri

facientes resolutione gravissimi corporis hujus relinquen-

tibus illud, tunc maligna opera quae gerebamus male, re-

velat nobis in corpore poenae exposito quod induti fuerimus

per indulgentiam Conditoris ; tunc etiam « fiunt novis-

» sima nostra pejora prioribus \ » Propter quod nolite af-

fligi obsecrantes benignitatem Patris, ut semper possitis

* Matih. XII, i'). Liic. XI, 26.



AD FRATRES SUOS EPISTOLA 11. 55g

habere vobiscum adjutorium ejus, docealque vos cognltio'

iiem sui, qui se bene habet.

IV. Yere elenim dico vobis, nali mei, quia vas istud in

quo sumus inhabitantes, in perditionem nobis exislit, et

domus est plena bellis. Pro certo, filioli, dico vobis quod

omnis homo illectus in voluptalibus suis, et postratus a

cogitationibus propriis, complexusque a Maligno, semina-

vit in corde; qui congaudet eis, et recipit sensu vehiti ma-

gnaexistenlia sacramenta in eo quod agit justificans se-

metipsum : hujusmodi anima coexistit mahgnis spiritibus

consih*atrix in malum; corpus quoque ilHus custodia est

horrendorum quae occultat in semetipso. Praevalebunt au-

tem advcrsus hujusmodi, quoniam non traduxit eos co-

ram omnibus. At numquid et ipsi nescitis quod non hu-

jusmodi capturas habent quas nos cognoscentes proculdubio fugiamus? Gaeterum et si qua^sieris, non invenies

peccatum eorum nec iniquitatcm corporaliter manifestam.

Corpus enim est animae recipiens malignitatem eorum;

quam cum susceperit, tunc si velit in propatulo ponit per

corpus istud in quo sumus inhabitantes.

V. Nunc itaque, filioli, non demus ei locum ullum; alio-

quin nobismet Dei excitabimus iram, et illi permiscentur

in domibus nostris irridentes nos, quoniam hoc noverunt

quod perditionis est nostrae, quae tamen et ipsa de proximo

consistit, sicuti et vita de prope. Quis enim unquam Deumaspexit, ut videns congauderet ei de re tanta apud semet-

ipsum ne forte aufugeret eum, sed ut adjudicaret etiam

velut habitanti in hoc pondere tanto ? aut quis aliquando

aspexit Diabolum oppugnantem nos, et prohibentem be-

neficia adipisci, adversantem nobis et stantem in loco cor-

porali secreto, ut praevidens fugeret ab ipso? Sed illi qui-

dem habitant in occulto, nos autem propalamus eos per

studia meUora. Quoniani igitur ex uno Greatore sunt om-



SGo S. A.NTONII ABBATIS

nes secundum sensualem extantiam eorum, in fugiendo veiô

eos a Deo, et multa diversitas est in illls eiFecta oL diversas

operationes ipsorum; i^circo autem omnia haec nomina

adjecta sunt istis, propter uniuscujusque eorum operalio-

nem : ideo et nunc quidam ipsorum vocantur Archangeli,

ahi Sedes, et Dominationes, et Potestat^s, el Cherubim.

llajc autem eis nomina sunt addita, pro eo quod Condito-

ris proprii custodierunt voluntatem. Ilem ob crimen aHo-

rum motum,necessarium fuit nominari etiam istos,propter

mah'gnas adinventiones ipsorum, Diabolum et Satanam.

Porro ahi nuncupati sunt daemones spiritusque maligni,

etiam mundi,flatus erroris, principes quoque saecuh hujus;

ahaeque complures in eisadversitates existunt. Rursum vero

et qui obviaverunt illis in gravissimo corpore isto in quo et

sumus inhabitantes, et ipsi etiam nuncupati sunt quidem,quidam patriarchae, alii vero prophetae et reges ac sacer-

dotes, nonnulh judices et aposloli, alque alii multi electi

cfTecli propter egregium motum suum. Universa autera

haec nomina ascita sunt eis, sive masculi sive foeminae, ob

diversitates operationis eorum, et juxta principatum ipso-

rum, quia ex uno sunt omnes. Propterea ergo quicumquein proximum peccaverit, in semetipsum delinquit; et qui

male fecerit proximo, semetipsum efficit malum. Itidem

qui bene fecerit proximo, sibimet hoc facit.

VI. Si vero quis erit qui aHquando peccare potuerit in

Deum, vel quis est qui eum unquam reficere queat? Quis

veroerit qui ei ministraverit aliquando; aut quis benedicat

eum unquam, ut opus habeat benediclione ejus ? Quis enim

potuit honorare illum ut ipse honorandus existit, vel quis

est qui valeat exaltare eum sicut excelsus habetur ? Quam-

obrem dum sumus vesliti gravissimo corpore isto, alieno

invitamento suscitemus Deum in nobis, ut hoc agentes

commendemus illam circa nos bonorum viscerum essea-



AD irwVTr.KS EPISTOLA H. 56

liaQi. Non aulem simus nomctipsos amantes; sin minus,

iilorura inconstanlis portionis erimus. Nam qui cognoverit

semetipsam, universos cognovit. Ideo et scriptum est :

« Qui vocavit ex nihilo ut essent cuncta*. » IIoc autem di-

centes signiflcant de sensuali natnra, qune occulta est in

hoc corruptibili corpore, extante in principio, increpanda

ab eo. Aut qui potuerit diligere semetipsum, nihilominus di-

liget omnes. Charissimi fiholi mei, quaeso vos ut non labo-

relis, neque fatigemini invicem dihgentes; sed loUite cor-pus quod eslis induli, et facite illud altare, poncntes desu-

per omnem dehberationem vestram, omnemque mahgnuminstructum rehnquite in conspectu Domini. « Extolhte ma-

» nus cordis vestri ad eum ^; » id est, sensus agendorum;

et precamini Deum ut donet vobis ihum invisibiiem et ma-

gnum ignem, qui descendens ccelitus comcdat aitare^ et

omnia qure in eo; universique sacerdotes Baalim, qui qui-

dem existunt operationes adversae, timeant fugientes a fa-

cie vestra, quemadmodum Heliae proplieta^. Tunc demumvidebis vestiîum liomints \n mari adducens specialem im-

brem,quodest Paracleti Spirltus consolatio. Dilectissimi

mei nati in Domino, fdii Israelitae sanctissimi, non opus est

bealihcari corporum noslrorum vocabula transitura; nec

enim ignoratis charitatem quam iiabeo in vobis, quia non

est cliaritas corporalis, sed spirituaiis et amans Deum.

VII. Dilecti, in hoc el repleor quod beatitudo vobis facta

sit tempore isto. Sermo igitur vobis existat judex, ac non

aestimetis periectum vestrum institutum. Quod est ergo

obsequium Dei vestram tantum operalionem exislere? Sed

est virtus quaedam cooperans vobis. Certantes ilaque vos

ipsos ofTerre hostiam Deo, continue praebete cooperanti

vobis virluti et requiem Christi Jesu*. Quoniam unita est

universo sanctorum choro, sed et mihi deterrimo habitanti

* Sap. I, i4« —^ Psalm. cxxxin, ?.. —^ 5 Reg. xviii, 38. —^* Rom. xii, i.

XXV. 56



562 S. A.NTOMI ABBATIS

in hac lutea et tenebrosa domo. Quam enlm ob causam

dissererem vobis, nisi ut requiem exhlberem? Unde et ob-

secro ut, quia omnes creati sumus unlus substantioe invisi-

bilis et initlum habentls slne fme, unice diligamus alter-

utrum; quotquot enim cognoverint semetipsos, cognoscent

quod unlus substantiae immortalis existant. Scire quoque

vos volo quod Jesus Ghristus Domlnus noster ipse Patris

verus est sensus, « in quo omnls plenltudo * » totius naturae

rationabllls efFectaest,

eorum maxime qui sunt imaglnisejus conformes efTecti, caput totius creaturae et corpus

Ecclesiae. Nam et idclrco nos omnes « membra sumus in

» alterutrum et corpus Ghristi : nec potest dlcere caput pe-

» dibus, Non vos habeo opus : sed si patltur unum mem-» brum, totum corpus movetur cum eo et patltur^. » Alie-

natorum vero membrorum corporis quae proprio non sunt

capiti sociata, sed foedltati debita, propter proprlas llbidi-

num passlones irremediabllis eorum effecla est plaga, quia

obllvlonem acceperunt principll atque fmls. In quo et crea-

turarum Genitor,-viscerIbus molus pro plcMga nostra quae

sanari non poterat nisi per solam ipsius bonitatem, misit

Unlgenltum nobis, ut per servitutem noslram servitutis as-

sumeret formam, traderetque se pro peccatls nostris*. Et

peccata quidem nostra humlliaverunt eum, sed « livore

9 ejus nos omnes sanati sumus ^. » HIc congregavit nos ex

omnibus regionlbus, usquequo resurreclionem cordium

nostrorum de terra faceret, docens cunctos nos unius esse

substanllaj, et membra alterutrum. Propterea debemus di-

llgere vehementer, quia qulcumque dilerexit proximum,

dillget animam proprlam.

YIll. Et hlc sermo manlfestus slt vobls, charisslmi nati

in Domino filii Israelitae sancli, qui paraslis vosmetipsos ad

* Coloss. II, 9. —2 1 Cor. vr, i5 ; xu, 20, 21. Ephes. v, 5o. —' Gal. ir,

4» 5. —* Isai. Liii, 5. 1 Petr. 11, ?.4-



AD FRA.T1\ES SUOS liPISTOLA II. 563

Deum ire, ofTerre vosmetlpsos hosllam Deo in omnl sanc-

tltale; quoniam nec polest hacreditatem capere quispiam

sine sanctitate. Aut numquid ignoratis, dilectissimi, quodadversarii virtutis veritati semper insidiantur? Et idcirco,

charissimi, observate ne detis « oculis somnum, aut dor-

» mitationem palpebris *, » proclamantes ad proprium Gon-

ditorem die ac nocte; si forte regrediatur vobis adjutorlum

ab excelso, quo protegente sint corda vestra et cogitatio-

nes in Christo. Nam vere, o filioli, in domo sumus latronis

inhabitantes, et in vinculir morlis extamus vincti. Pro

certo etiam dlco vobis, quod noslra negligentla et huml-

liatio, extranea commolio non nobis solls est detrimento,

sed Angells labor existlt, et omnibus sanctis in Christo

Jesu, quia nondum usque requieverunt propter nos. Vere,

nati mel, haec nostra humiliatio illis omnibus tristltla est;

sicut iterum salus et gloriatio nostra laetificatlonem eis ac

requlem omnibus praebet. Ut autem cognoscatls quia be-

nignltas Patrls non cessat, a quo motio facta est beneficils

fulciens semper usque in hodiernum, ut obnoxios faceret

nos propriae morti, quoniam in noslra sumus potestate

creati; unde et illl postulant pro nobis semper. Sed scrlp-

tum est : « Immittet se Angelus Domlnl in circuitu timen-

» tium eum, et liberabit eos^. » Ergo fdioli, sclre vos volo,

ex quo factus mundus usque nunc, unlversa quaecumque

extra virtutem fuerunt, completa malitia ipsorum et Ipsi

cognoscunt se Inter fdios esse Diaboli reputatos, propterea

quod conantur unlcuiquenostrumlngererepropriam volun-

tatem. Nam pro cerlo est quod cum se noverlt Diabolus per

superbiamet Inanem gloriam coelitus fuisse dejectum, ideo

et ille eos qui pervenerint in magnam mensuram aggredl-

tur, in primls artlfices existentes, per superbiam et inanem

gloriam, ut sint adversum se alterutrum; scientes quod per* Psal. cxxxi, 4. —^ Psal. xxxui, 8.

36.



564 ?• ANTOMI AT5RATIS

isla segregcnt nos a Deo. Et quia noverunt quod qul dile-

xerint proximum diligant Deum, ideo et illlc cum sint vir-

tutis inimici, proprium seminant fomitem simulationum in

cordc nostro, ut possideamus inimicitiam magnam adver-

sus alterutrum, ne vel de longe proximo colloquamur.

IX. In totum vere filioli, volo vos eliam istud cognoscere,

csse quamplurimos qui sustinuerint maximum certamen in

conversatlone sanclissima, sed indiscretio interfecit eos.

Vere fdloli, quia non est tantum mirandum si negligatis vos-

melipsos, quantum si, non discernentes proprium opus, in-

cidatls in mensuram Diaboli, arbilrantes quod jam vicini

Dei sitis effecti; et expeclantes fortem lucem, lenebris oc-

cupemlni. Quld enim omnino fuerat opus ut, prcecinêns se

Jesus linteo ac ponens pelvim, inferlorum sibi lavaret pe-

des * ? Sed exemplum istud efTecil significans de conversu-

ris ad proprium illud supcrumque prlncipium : Initium

quippe molus superbla existit, quoe facta est inprlmis. Et

ne si rursus post multa consistens in corde tuo, et in tota

anima tua, et in loto splrilu tuo, in tota etiam anima et

corpore tolo; non poteris liacredltatem capere regnum Dei.

Yere filioll mei In Domlno , quaeso Creatorem mcum die

ac nocte, a quo ct liabeo Splrltum commendatum, ut ape-

riat oculos cordls veslri ad cognoscendam dllectionem nos-

Iram a vobls, quam liabeo erga vos ; et ut patefiant audltus

animae vestrae ad conspiciendam confusionem propriam.

Quisquis etenim cognoverlt dedecus suum, hic demum re-

quiret et electam gloriam suam. Et qulcumque cognoverit

propriam mortem, iste iterum cognoscet etiam suam aeter-

nam vitam. Quasi prudenlibus loquor, vere fdloli, quia ti-

meo ne forte fames nos comprehendat in via, et in loco quo

poteramus diviles fieri si velimus. Volebam ante videre vos

od faciem in corpore, sed jam expecto tcmpus quod est* Joan. xiii, 4.



AU FRATRES SUOS EPiSTOLA II. 565

proj3e, Im cjuo possimus ex ipso iios contultu, allerulrum

pervldere « cum aufugeril, dolor, trislltla S » ac gemitus,

cumque super caput exullatlo exllterlt universorum. Eraut

el alia mulla quae vellm dicere, sed « sl dedero occasioiiem

» sapientior erlt ^. » Saluto omnes deslderatissimos meos

et natos in Domino, per nomen.

1.»^ •».»,'»/% «/>V^'» i^'* v*-».v-»^».>

EPISTOLA III.

De Christi in nos henejiciis.

I. Scitls gratiam Domini nostri Jesu Ghristi, quod«

prop-

» ter nos pauper factus est cum dives esset% » ut nos pau-pertale illlus ditaremur: servitus autem illius liberavit nos,

et inllrmitas ejus constituit validos. Stultitia iliius nos sa-

pienles efTecIt; sl tamen iterum, per mortem, propriam

resurrectionem faciat nostram, ut in hac possimus vocem

magnam elevare dlcentes : « Tametsi novimus secundum

» carnem, sed creatura est in Chrlsto nova *. » Yere charis-

simi in Domino, dlco voLIs quod juxla mlnutias verLi li-

bertatisjlnqua cuncti Hberi sumus efrecti,alia habeo multa

quae dlcam vobls, sed non est horum tempus dicendi modo^Saluto interlm vos omnes, charlssimi mei nati In Domlno,

fihi Israelitae sancti, secundum vestram sensualem exlan-

tiam. Vere, inquam, decebat, vobis quasi propinquanllbus

proprio Gondilori ad inqulrendam salutem animarum ves-

trarum per testamentarlam legcm, Ilcet propler multitudl-

iiem malitlae et malignitatis distlnctionem ac libidinum vo-

luptates refrixerlt testamentaria Illa icx, animaeque vestrae

sensus ofiiclo oblerint, et idcirco aequaquara potueritis ani-

* Apoc. vii. —^ Prov. ix, 9. — 2 2 Gor. vui, 9. —^* Ideui , v, iG. —~

^ Joan. XVI, 12.



566 S. ANTOMI ABUATIS

madverteresensualera et gloriosam essentiam propter mor-

tem qua corruerunt. Ideoque scriptum est in Scriptura di-

vina, quod « sicut in Adam omnes moriuntur, ita et in

» Christo omnes vivlficabuntur *. » Erga iste est vita lotius

ralionabilis naturae creatcTS in ipso secundum effigiem ima-

ginis ejus. Ipse etiam exislit sensus verus Patris. Sed imago

quidem Genitoris inversabilis c-st, quae assumpta est; prae-

ter illam vobis accidit malilia, in qua et universi mortui

sumus : extra naturam siquidem est substanliae sensualis in

Deo. Ergo omnibus,inquit,extra naturam acquisivimus do-

mum tenebrosam ac praeliis plenam. Et in hoc testificamur

vobis, quod totius vigoris scienlia deficit a nobis. Ob quam

etiam causam aspiciens genitor noster Deus infirmitatem

nostram, quod impossibiles simus effecti gestare verilatem,

ex quo hujus rei gratia bonitate propria venit visitatiouem

facere creaturarum suarum per ministerium sanctorum.

II. Obsecro vos universos, in Domino charissimi, ut intel-

ligatis quae scribovobis; quia non dilectionem corporalem

habeo in vos, sed charilatem spiritus culturae Dei. Praepa-

rate vosmelipsos ad Gondilorem vestrum ire. a Scindite» corda vestra, et non veslimenta vestra^. » Et scitote quid

possimus reslituere Domino pro cuuctis donationibus quae

dedit nobis, quique et usque et hic in ista habitalione me-

moriam nostri facit propter immensam bonitatem suam et

infinitam dilectionem non faciens nobis secundum peccata

noslra; qui et solem usque fecit ministrare nobis in tene -

brosa domo, lunam quoque ac sidera cuncta jubens deser-

vire vanitati periturae, propler corporum constabilitionem:

aliasque virtules multas nobis ministrare praefecit, quas

neque vidimus corporis oculo. Quid ergo dicemus quasi in

aliquo boni fraudemur ab eo quod ipse non fecit nobis?

Numquid Pairiarchae non passi sunt pro nobis, aut sacer-

* 1 Cor. xr, 22. —2 Joel. ii, i5.



AD FRATRliS SUOS F.PISTOLA III. 667

doles docuerunt nos? Numquid Prophetae pro nobis mor-tui non sunl, aut Apostoli persecutionem non suslinuerunt

pronobis? NumquidFilius Dei dileclus non pro nobis om-

nibus mortuusest? Ob quae universa debemus el ipsi pro-

perare ad pergendum in omni sanctitate ad proprlum Con-

ditorem, qui cernens crcaturam non posse curare plagam

qune facta fuerit Judseis, propriis videlicet membris, Pater

ipse creaturarum, sciens infirmitatem sensus eorum, est mo-tus visceribus circa eos, et secundum multam dilectionem

suam non pepercit unigenito Filio suo, sed ad nostramom-

nium salutem tradidit eum propter nostra peccata. Et ini-

quitales quidem nostrae humiliaverunt eum, « hvore autem

f> ejus non omnes sanati sumus \ » Hic congregavit nos ex

omnibus regionibus verbo virtutis suae,donec illam sensus

nostri resurrectionemefFecerit,docens nos alterutrum exi-

stere membra. Docet idcirco universis nobis properantibus

ad proprium Gonditorem, exercere habiludines nostras ac

sensus officia ad agnoscendam dignilatem boni malique dis-

crimen, ut sciatis omnes illas Jesu dispensationes quas in

proprio dedit affectu, similis nobis factus per omnia exce-pto peccato. Propter multam vero malitiam nostram dis-

Irictionemque maliliae et gravedinem inconstantiae nostrae,

factus est adventus ejus « quibusdam quidem stultitia, aliis

» vero scandalum^, » alteri parli emolumentum, itemque

aliis sapientia etvirtus, porro aliis resurrectio et vita.

III. Hoc quoque manifestum sit vobis,quod adventus il-

lius factus sit omni mundo judicium. « Ecce enim, ait^ ve-

j> niunt dies, dicit Dominus, et omnes scient me a minimo

» usque ad maximum eorum, et auditum faciam usque ad

» extreroum terrae, ut cmne os obstruatur, et subditus fiat

» omnis mundus Deo' : quia cum cognovissent Deum, ut

* Isai. uti, 5. 1 Petr. r, 24. —^ 1 Cor. 1, 2, 3, —' Jerem. xxxr, S/j.



568 S. A^TOMl ABJiATlS

» non creatorem proprium glorificaverunl \ » et id propler

vecordiam suam, per qunm nec potuerunt capere sapien-

liam ejus. Sed unusquisque nostrum vcndidit semelipsum

propriis voluplatibus in mala, et ipsis servus dictus est.Ob

quai ipse Jesus « exinanivit semetipsum a ^lorla, formam

»servi accipicns^», ut illius servitus nos liberaret. Stulti

fuimus, et in stullitia nostra facinus gcssimus : assumpsit illc

habitus stullitiaj, ut nos faceret sapientes. Inopes eramus, el

in paupcrtatc nostra omnis defecerat vigor a nobis : ilem ille

hic assumpsit inopiai formam,utpaupei'tatesuanos in omni

sapienlia et intellectu ditaret. Non solum autem hxc, sed

insuper et infirmitatis noslraj figuram assumpsit, ut propria

infirmilate nos robustos elTiceret, obediens factus Patri in

omnibus usque ad mortem, mortcm autem crucis; ut in

sua morte et humiiriate illam cunctorum resurreclioncm

cificoret, eumque destruerel qui morlis habebat imperium,

hoc est, Diabohim. Igilur si pro certo hberabimus nosmet-

ipsos in ejus advenlum, profecto inveniemur discipuh Jesu

et divinae hrereditalis instituemur hoeredes. Charissimi in

Domino, turbor vehementer et moveor in spiritu meo,quod nominibus amicti sumus, ct sanctorum schemata ba-

julamus in conspectu infidclium gloriantes. Sed metuo ne

iilud PauH oraculum impleatur in nobis, quo ait : » Ud-

sbentes formam pietatis, virtutem autem ejus negantes*. »

De charilate vero quam habeo in vos pro vobis ad Deum,

ut consideretis vitam vestram et ha:reciitate capiatis ea quai

non videnlur.

IV. Nam verura est, filioli, quodetiamsi demus nos ipsos

ex tota virtute inquircre Deum, nec sic quidem condigna

gratia erit. Id enim inquirimus quod noslrum existit, et

quod naturale est substantiiE nostrai \ Vere etiam charis-

* Runi. I, 1. _ 2 philip. j^ j. — s 2 Tini, iii, 5. —^» Rom. xii, i.





5^0 S. A?{TONII ABBATIS

extra naturam possldere arbitrlo llberali in quo hlc morie-

Lamur; horum causa visceribus pro nobls motus, propria

bonitale volult convertere nos ad Illud sine fine principlum,

visitalionem fecit creaturarum, non parcens sibimetipsi ob

nostram universorum salutem. Tradldlt quippe se pro pec-

catls nostris, et Inlquitates quldem nostrae humlllaverunt

eum, sed hvore ejus nos omnes sanati sumus. Verbo etiam

virlutls suae congregavlt nos ex omnlbus regionlbus ab ex-

tremo lerrye usque ad uhimum orbis, docens quod esse-

mus aherutrum membra. Quamobrem sl pro certo paravi-

mus nosmetlpsos hberos facere ejus adventu, scrutetur se-

melipsum rationablhs homo quidnam possit relrlbuere

Deo pro cunctls donis quae feclt nobls.

YI. Unde et ego quoque deterrlmus qui hanc descripsi

Epistolam, expergefactus a dormltlone mortls, plurimum

illud temporls quod mlhi fult super terram, factum existlmo

luctum et fletum, lugens quidnam possum retribuere Do-

mino pro omnibus qua) fecit mihl. In nullo enlm frustrati

sumus eorum quae nou perfecerit nobis in humllltate nos-

tra. Angelos etenim suos nobls minlstrarefecit,

Prophclas-que proprios valiclnari prcTcepit. Apostolos etiam suos no-

bis evangelizare jusslt. Insuper vero Illud omnlum insigne

est praeceptorum, quod Unigenitum suum formam servi

fecit assumere pro nobis. Obsecro Itaque, charissimi in

Domlno, vos, qui sanctorum existllis cohseredes, ut exci-

tare velltis proprias mentes in limore Dei. Sermo enim vo-

bis iste slt manlfestus, quod Joannes quidem praecursor

Jesu baplizaverit In remissionem peccatorum propler nos,

Spirltu autem sanctificatl fuerimus in Chrlsto. Praeparemus

nos ipsos nunc in omni sanctitate ad purgandam sensua-j

lem mentem nostram, ut slmus mundi In baptismate Jesu

ad offerendum nosmetipsos hostiam Deo. Hic vero Para-

cletus Spiritus, qui consolatur nos, convertit rursus ad prin-



AD FRATRES SUOS EPISTOLA III. 5^1

cipium nostrum ad recuperandas liaereditales proprias et

magisteria ejusdem Spiritus consolantis. Hujus rei gratia

« quolquot in Ghristo baplizati sunt, Glirislum ind.uunt ^; »

nec est masculus aut foemina; non est servus aut liber.Om-

nis eliam lingua corporum destruitur apud illos, accipien-

iibus cis doctrinam sancti Spiritus in iempore quo sument

haeredltatem sanctam, et adorabunt Patrem sicut oportet

in SplrUii et veritate^.

Yll. Manifestus siquidem sit vobis sermo iste,ne expec-

iare velitis judicium futurum in illa prcesentia Jesu; jam

elenim adventus iilius omnibus nobis judicium existit.

Scitote etiam quod omnes in se gestantes Spiritum, re-

spicientur et vestientur vestlmenlo illo quo sumus exuti

juxta sensualem nostram exlantiam. Nam et saspe (It vox

veniens semper a Deo Palre ad omnes illos qui in se ipsum

gerunt, dicens eis : « Gonsolamini, consolamini, popule

» meus, dlcit Dominus ; » et :'« Sacerdotes, loquimini in corde

» Hierusaiem^ » Deus quippe visitationem continuo fecit

creaturarum suarum manifestans propriam bonitatem. Et

vere, charissimi, secundum minutias verbi libertalis, in

qua liberati sumus, sunt et alia quamplurima quoe dican-

tur vobis; sed si dedero occasionem sapienti, sapienlior

erit. Deus aulem pacis det vobis gratiam discretionis, ut

cognoscatis quaecumque scribo vobis, quod mandatum sit

Domini. Gustodiat vos idem totius gratiae Deus sanctos in

Domlno usque ad novissimum fiamen. Oro autem Deumsemper pro omnium vestrum salute, in Domino dilectis-

simi. Gratia Domini nostri Jesu Ghristi cum omnibus vo-

bis. Amen.

* tiom. vr, 3. Galat. ni, 27. —2 Joan. iv, 23. —^ Isni. xl, i.



57'i S. ANTOMI ABIJATIS

EPISTOLA IV.

De duohus CJiristi prcecursoribus, et ejus adêntu in carnem.

I. Charissimls et honoraLilibus in Domino salulem.Vere

(lilectissimi in Domino, quia non in uno tempore tanlumvisitationem facit Deus crealurarum suarum, sed a consti-

tulionemundi quolquot venerant ad opificem Deum pcr tes-

tamentariam Legem, iis coadest Deus singulis in simplici-

lale, secundum gratiam per Spiritum suum. De rationali-

Lus autem naluris in quibus iljud testamenlum refriguit,et

oiTicia animorum iilorum morlificata sunt, ila ut ultra noninquirant cognoscere semetipsas secundum suam priorem

conditionem; alias irrationabiles omnino efrcclae, servie-

runt creatura3 polius quam Creatori. Idem vero Conditor,

propria bonilate noslri visitalionem cfTecit per teslamen-

tariam Legem,quoniam substanlia immortalis exislIt.Quot-

quct igitur digni habili sunt gratia, et concreverunt per

suam cardinalem legem, et cdocti sunl pcr Spiritum sanc-

tum capienles fdiorum adopliouis spirltum, his eliam prae-

valuerunt adorare Conditorem proprium sicut oporlet. De

quibus et Paulus ait, « quia nou perceperlnt repromissiones

)) propter nos *. j) In sua vero in.parlibili dileclione vclens

ipsecunctorumDeus visitationem facere refrigidationis nos-

trae ac dispensalionis, excilavit Mosen doctorem Legis, qui

daret nobis legem in littera. Et fundavit ipse nobis verlta-

tis domum quse est Ecclesia cathollca, quam creavit voleus

couvertere Deus ad primum inillum. Et quia Moses quidem

aedificavil ut praccedens, idclrconon tlmebimus

asserere

* Ilebr. XI, /»9, 4o.



AI» FRATP.r.S SUOS EPISTOLA. IV. 5^5

eumfleni lalorem Legls unimi esse ex proociirseribus; et

qula Splritns qui fuerit cum Mose, idem sit operalus et in

choro sanctorum, oranesque petierunt de Unigenilo Dei.

Ilem Joannes unus de prrrcursoribus extat, et ideo « Lex

» atque Prophetge usque ad Joannem : Regnum coelorum

» vim patitur, et violenli diripiunt iUud*. »

IL Pragvidentes auteni ii qni Spirltu ferebantur, quod

nulla creatura possit curare illam grandlssimam plagam,

nlsi sola beatitudo Dei,qul est Unigenitus ejus, quemque et

destinavit ad salulem totlus orbis, qui et est medlcus magnus

potens curare ingentem plagam sua bonitate; Pater creatu-

rarum non pepercit Unigenllo propter nos, eum pro nostra

unlversoruni salute tradens pro peccatis nostris et pro Ini-

quitatibus. Et ipse quldem semetipsum humlliavlt, sed illlus

livore nos omnes sanati sumus, verboque vlrtutls suae con-gregavitnosex omnibus regionibusab extremo terrae usque

ad ullimum orbis, faclens resurrectlonem cordium nostro-

rum a terra,* docultque nos aherulrnm exislere membra.

lll, Obsecro ergo vos, charissiml in Domino, ut intelh -

galls scrlpta, quia Dei mandata sunt. Magnum quippe nobis

cst hoc, ut advertamus menlem ad formam quam assump-slt Jesus propler nos, eo quod per omnla nobis simllis fue-

rit excepto peccato. Decet etiam ut et nos ipsi liberemus

ipsos nos in ejus adventum, et illlus slultitia nos saplentes

efTicIat, paupertas ipsius dltet, et infirmitas robustos osten-

dal, et ut ipse omnium resurrectio fiat, destruens eum qui

mortis habet imperium, Tunc enim cessabimus opus ha-

bere secundum carnem, in Jesu adventu. Namque Jesus

cooperatur nobis in bono servitlo usquequo destruamus

malltiam omnem. Tunc quoque dicet nobis Jesus : « Jam» non vocabo vos servos, at fratres"\ » Quando igitur sic

eos vocavit Deus ut acclperent spirilum fdiorum adoptio-

1 Luc. xv(, iG. —2 Joan. xv, i5.





AD FRATRES SUOS JiPISTOLA IV. 676

ne forte amicti habitu injusto paremus nobis judicium.

Ecce enim jam appropinquabit tempus, in quo piobenlur

uniuscujusque vestrum opera. De minutia vero verbi erant

alia quce scriberentur vobis, sed scriptum est : a Da sapienti

» occasionem, et sapientior erit^ » Saluto vos omnes in

Domino, a minimo usque ad magum. Deus autem pacis cus-

todiat vos universos, charissimi.

EPISTOLA V.

De Angclorum gaudio et luctu proptcr nos, et ne vitam nostram

negligamus.

I. Antonius dilectissimis natis, filiis Israelitis, secundum

sensualem ipsorum extantiam,* non enim necesse est no-

minari vocabula quae transeunt, qui filii estis Israel. Adhuc

vere nati mei, dilectio quam habeo in vos non est dilectio

corporahs, sed esl charitas spiritus culturaj Dei. Propterea

autem nec defatigor obsecrans Deum die ac nocte pro vo-

bis, ut possitis cognoscere gratiam quaj concessa est vobis.

Quia non in uno tempore visitationem facit creaturarum

suarum, sed a constilutione mundi moderatur Deus pro-

prias creaturas, per generationes singulas, expergefaciens

quemque occasionibus quibusdam et gratia. Nunc itaque,

filioH, nohle negligere proclamanles ad Dominum die et

iiocte, compellantes benignitatem Patris ut hoc donet vo-

bis adjutorium de coelo, docens vos usquequo cognoscatis

quid in se habeat. Nam, vere filioli, qui in propria nece

consistimus, habitanles in lalronis domo et manentes,

non et mortis vinculis obhgamur nunc. Quapropter ne de-

* Prov. IX, 9.



SyG S. AxNTOMl Ar.BATIS

deritis somnum oculis veslris, nec palpebris dormitalionem,

offerentes vosmelipsos sacrificium Deo m omni sanctilate,

quam nemo hoGreditare potest sine sanctimonia. Vere cha-rissimi in Domino, manifestus sit vobis isle serrao, et id

quod bonum est facielis; in quo et universos reficietis san-

clos, alacrilalem animorum prnebentes, obsequium Ange-

lorum, et laetificalionem Jesu, quoniam necdum requicm

habuerunt propter nos usque ad hanchoram; sed et mihi

delerrimo, hac habitanti in lutea domo, eamdem laetitiam

in spiritu meo.

II. Vere etenim, fdioli, quia nostra incommoditas et in-

utilitas dolorem eis omnibus pra^.bet, utuntur lacrymis at-

que gemilibus pro nobis in conspectu Conditoris, et ob hoc

cunctorum etiam Deus irascitur super opera nostra mali-

gna propter gemilum sanctorum ; sicuti iterum profectus

et emundalio nostrorum animorum, alacritatem proebet

choro sanctorum. Et utuntur prece multa atque laetilia in

exultalionc coram Creatore noslro. Ipse quoque cuncto-

rum Opifex laetalur in operibus nostris.et propter testimo-

nium sanctorum donat nobis charismata immensa. Igitur

ut cognoscatis quod Deus diligat semner propriam creatu-

ram, eo quod sit immortalis extanlia^, non est rcsolvenda

corporibus, aspiclens sensualem naturam ipse quodmortuo

omnino perrexisset in abyssum, et illud testamentarium

refriguisset. Tum idem Deus propria bonitate eamdem vi-

sitat, ex morte per Mosemaedificare volens, et

maguam cu-rare plagam,gesliens convertere eam ad pristinam concor-

diam; sed polens discessit ab eis. Adhuc insuper et omnis

Prophelarum chorus ajdificaverunt supra fundamentum

Mosis; sed nec isti valuerunt mederi ingentem plagam

membrorum suorum : cernentesque quod cessasset virtus

eorum, iterato adhuc universus sanctorum chorus collcc-

tus in unum orationes refert in conspeclu propriiCondilo-



AD FRATRES SUOS liPISTOLA V. S^^

ris, dicens : « Namquid resina non in Galaad, aut medicus

» inibi? Quare ergo non ascendit sanitas fdiae populimei?

» Domine, curavimus Babylonem, et non est sanata ; nunc

» fugiemus ab ea*. » Petenlibus cunclis benignitatem Pa-

tris de Unigenito, quod nisi ipse in terris calcaret, nulla

creatura curare possit ingentem plagam; hiijus rei causa,

bonitate propria vocem dedit dicens : «Fili hominis, facito

» tibi vasa captivitatis^ » Volunlas itaque Patris Unigenito

non pepercit pro nostra omnium saliile, sed tradidit eumpro peccalis nostris. Et iniquitates quidem noslrae humi-

liaverunt eum, sed livore ejus nos omnos sanati sumus.

Congregans ipse nos ex omnibus regionibus a summo terrae

tisque ad extremum orbis, fociens resurrectionem sensuum

nostrorum de terra, et qiiod allerutrum membra sumus.

III. Attendlte ergo, fdioli, ne forte illud oraculum Pauli

impleatur in vobis : « Habentes quidem formam pietatis,

» virtutem autem ejus negnntcs^ » Quamobrem unusquis-

que noslrum scindat proprium cor, deflens in conspectu

ejus dicens : « Quid retribuam Domino pro omnibus bo-

» nis quae retrlbuit mihi V»

Formido iterum, filioli, neforte illud eloquium implealur in vobis : « Qua3 ulilitas in

» sanguine meo dum descendo in corruptionem ^? » Vere

filioli, quia sicut prudenlibus loquor, ut intelligatis quae

dico vobis; quod nisi unusquisque vestrum exiierit omnempulverem noturne hujusmodi materice, et abrennnliaverit

et omni operationi ejus ex toto corde , expanderitque ma-nus cordis rursum ad universorum Palrem ut ipse visceri-

bus moveatuT circa laborem ejus, et donet ei invisibilera

ignem, qui comburat omnem immuncliliam ab eo, ac prin-

cipalem ipsum expurgans : tunc Spirilum suum sanctum

faciat habilare nobiscum, et sic possimus habitare apud

* Jer. VIII, 32. —* Ezech. xn, 5. —^2 Tim. ni, 5. —^ Psal. cxv, 12.

—5 Psal. XXIX, 10.

XXV. 37



678 S, ANTO>II ABBATIS

Patrem sicut oportet. Nam quamdiu fatiscimus naturali

materiae, velut inimici existimus Angelorum Dei, atque

sanclorum ejus. Nunc ergo obsecro vos, dilectissimi, in

nomine Domini noslri Jesu Christi, uti ne velitis negligere

propriam vilam,nec confundat exiguitas temporis illud sine

fme tempus, ne pellicula carnis corruptibilis ofTuscet re-

gnum inefFabilis lucis, neque condemnationibus locus exi-

tialis in Angeiis exterminet sedes.

IV. Vere, filioli, quia anima phanlasmata patitur, et spi-

ritus meus in pavore consistit quod universi nos velutgur-

gite immersi sumus, et velut ebrii musto consistimus cumunusquisque nostrum propria distrahitur volunlate, hujus

domino subjugatur nolente attollere oculos nostros ad coeli

gloriam inquirendam, et iilam sanctorum omnium opera-

tionem illustrem, ipsorum vestigiis inhaerentes. Ut ergo

sciatis quod coeli sancti Angeh, sive Sedes, sive Domina-

tiones, sive Gherubim, sive Seraphim, sive sol, sive luna,

sive astra, sive Patriarchae, sive Propheta3, sive Apostoli,

sive Diabolus, sive Satanas, sive spiritus maligni, sive prin-

cipes aeris hujus, et (ne plura dixerim ) sive masculus, sive

foemina, secundum principium creaturae sune ex uno sunt

omnes, excepta sola perfecta ac beata trinitate Patris et

Filii et Spiritus sancti. Propter bonura vero quorumdam

motum, opus fuit ut Deus horum nomina vocitaret; et se-

cundum studia ipsorum, his qui amplius profecerunt attri-

buit superexceilentem gloriam dignitatis.



AD FRATRES SUOS EPISTOLl VI. 679

EPISTOLA VI.

De Christi adventu, et ut nos ipsos cognoscamus.

I. Debet rationabilis homo paratus esse ut liberet semet-

ipsum in adventu Filii Dei, cognoscens se esse secundum

sensualem suam extantiam. Quia quicumque cognoverit se-

metipsum, cognoscet dispensationem proprii Condiloris,

vel quaecumque facit in propriis creaturis. Dilectissimi no

bis in Domino, membra nostra et cohaeredes sanctorum,

obsecro vos in nomine Jesu Ghristi facere ut prsestet ipse

vobis omnibus discrelionis spirilum ad discendum et scien-

dum dilectionem quam habeo in vobis, quia non est cor-

porahs dilectio, sed est spiritualis charitas divinae culturae.

De nominibus vero corporum nostrorum non opus est no-

minari ea; pertranseunt enim. Cognoscat autem homo id

quod verum est nomen. Propter quod et Jacob luctante

per totam noctem cum Angelo, nomen illi erat Jacob;

mane autem facto vocavit nomen ipsius Israel, quod est,

Mens videns Deum. Puto etenim non ignorare vos quod

adversarii virtulis obsideant veritatem. Unde nec uno tan-

tum tempore Deus visitat proprias creaturas, sed ab exor-

dio mundi. Nonnulli etenim putaverunt se venire ad pro-

prium Condltorem per testamentariam ipsiusLegem, edocti

ab Tllo adorare Opificem suum sicut oportet. Quoniam vero

ob passionem infirmitatis, et gravedinem corporis ac dis-

linctionem malignam refriguit testamentarium illud, et of-

ficia sensus animae lassaverunt; idcirco non potuerunt ex~

quirere, proprie secundum suam creationem, quod esset

substantia immortalis non resolvenda corporibus :

undenec praevaluit semetipsum liberare, nisi justitia.

37.



58d S. APfTONII ABBATIS

II. Hujus rei gratia aggressus est eos Deus per scrip-

tam Legem, ut doceret eos adorare Patrem sicut oportet.

Sed quoniam Deus unus existit, et secundum sensualem

essentiam in idipsum est unitas; sit ipse vobis sermo ma -

nifestus, quod omnis locus in quocumque non fuerit con-

sonantia, illic bella congerunt sibi, et judicia faciunt oriri

apud semetipsos. Videns autem Conditor quod plaga eorum

magnificata fuerit vehementer, et opus haberet remedium

Jesu medici veri (Ipse enim Unigenitus creator illorum

existit, et ipse curat eos), misit ante se instructorem do-

mus, ac ille nequaquam proficiscens abiit sibi. Itemque

Deus excitavit Prophetarum choros per Spiritum suum,

quique aedificaverunt quidem supra fundamentum Mosi ; ve-

rumtamen nec isti quidem potuerunt, sed eodem modo

derelinquentes abierunt sibi. Et ipsi cuncli Spirltum in se

gerentes perviderunt plagam quod insanabiils esset, et quia

per nullam creaturan; curari possit, nisi per Unigenitum,

qui sensus est Patris et imago ejus existit. Cujus etiam ima-

ginis effigie tota facta est creatura. Agnoscentes liquldo

quod hic Salvator et medicus exlsteret magnus, collecti

sunt in idlpsum omnes, et retulerunt orationes pro com-

membris suis, qui sumus nos proclamantes ac dlcentes :

« Numquld reslna non est in Galaad, aut medlcus non est

» ibi ? Quare ergo non ascendlt sanitas fillae popull mei?

» Quia curavlmus eam, et non est sanata ; nunc ergo ibi-

»

mus abipsis *. » Al ipse Deus superemlnenli et non simu-

lata dllectione affult nobis per sanctos suos, dlcens : « Fili

» hominis, facito tibl caplivitatls vasa ^. » Ipse quoque « in

T) forma Del exlstens, non rapinam arbitratus esse se aequa-

» lemDeo, semelipsum exiuanlvitformam servi accipiens,et

» obediens factus est usque ad mortem, mortem autem cru-

» cis; propler quod et Deus illum exaltavit, et donavit illi

* Jercm. Trn, o.i. —^ Ezech. xii, 5.



AD FRATRKS SUOS EPISTOfcA VI. 58l

» nomen quod est super omne nomen, ut in nomine Jesu

» Christi omne genu curvetur, coelestium, lerrestrium et

» infernorum, omnisque lingua confiteatur quia Dominus

» Jesus Christus est in gloria Dei Patris^ »

III. NunGergo,charissimi,sermoistesitvobismamfeslus,

quod benignitas Patris non pepercit Unigenito propter nos ;

sed tradidit eum propter nostram omnium salutem, tra-

dens ipse semetipsum propter peccata nostra. Etiniquitates

quidem nostrae humiliaverunt eum; sed « livore e]us nos

» sanati sumus^. » Ipse quoque verbo virtutis suae congre-

gavit nos ex omnibus regionibus ab extremo terrae usque ad

ultimum orbis, faciens resurrectionem sensuum nostrorum

etremissionem peccalorum, docens nos alterutrum existere

membra. Quapropter, fratres, obsecro in nomine JesuChristi, ut cognoscatis hanc tam magnam dispensationem,

quod simihs nobis per omnia fuerit, excepto peccato. Debefe

autem universa rationabiUs natura, propter quam maxime

Salvator advenit, ut dijudicet habitudinem suam et igno-

rantiam proprii sensus, distinctionemque dare inter me-

dium maU ac boni, liberari quaerens per ejus adventum,Etenim quotquot Hberi facti sunt per illius dispensationem,

ii vocati sunt servi Dei. Quod tamen necdum perfectum

est, nisi quod tantunpi in tempore suo justum existit, et de-

ducetadfdiorumadoptionem. Nam is Salvatornoster sciens

quod appropinquaretacciperespiritum fiHorum adoptionis,

dedit ut etiam cognoscerent eum docti a Spiritu sancto,

quod adventus Jesu factus sit hominibus judicium. Unde

et vos, charissimi in Domino, cognoscite vosmetipsos, ut

ad haBC et tempus possitis cognoscere,et parati sitis ofTerre

vosmetipsos sacrificium Deo.

IV. Vere, charissimi in Domino, quod tanquam rationabi-

libus vobis scribo, et qui potuistis cognoscere vosmetipsos.

* Philip. II, 16. —2 isai, nij^ 5,



582 S. ANTONII ABBATIS

Scio enim quod quicumque cognoverit semetipsum, agnos-

cet et Deum ; qui vero cognoverit Deum, agnoscet et dis^

pensationes illius, quas effecit in propriis creaturis. Mani-

festus quoque sit vobis iste sermo, quod non corpoream

diiectionem habeo in vobis, sed charitatem spiritus culturae

Dei; ejus videhcet Dei qui gloriatur in consilio justorum.

Parate ergo vos ipsos dum habetis qui pro vobis exorent,

et postulantes pro vestra salute, ut o ignem quem venit ipse

j> immittere super terram* » immittat cordibus vestris, ut

possitis exercere habitudines vestras; et det sensuum offi^

cia ad cognoscendum discernere mahgnum a bono, a sinis-

tra dexteram, a substanlia insubstantiam. Sciens enim Je-

sus quod imperium Diaboh materia facit, advocans Disci

pulos, dixit eis : « Nohte thesaurizare vobis super terram,» nec solliciti sitis de crastino, crastinus enim dies sollici-

» tus erit de se^. » Vere, fratres, scitis quod tempore vento-

rum prosperitatis omnis gubernator plaudit sibi; in contraria

vero quaeque ventorum, omnis gubernator manifestatur.

IntelHgite ergo tempus in quod advenimus, quale sit. De

minutia autem verbi libertatis erant plurima quae diceren-

tur vobis; sed si dedero a occasionem sapienti, sapienlior

» erit\ » Saluto vos a minimo usque ad maximum.

EPISTOLA VII.

I)e cognitione sui ipsius, el de Ario.

I. Antonius, omnibus dilectissimis fratribus in Domino,

salutem. Non deficio memorans vestri qui estis Catholicae

membra. Agnoscere autem vos volo dilectionem quam ha-

beo in vobis, quia non est corporea, sed est dilectio spiri-

i Luc. xn, 49. —^ Matlh. vi, 19. —* Prov. ix, 9.



AD FRATRES SUOS EPISTOLA. VII. 583

tus culturae Dei : corporum quippe nostrorum amicltia,

in insubstantia et inconstantia est, quae movetur saepe ab

extraneis ventis. Guncti vero qui timent Dominum, et cus-

todiunt mandata ejus, servi sunt Dei : sed non est in ipsa

servitute perfectio, nisi quod tantum justa tenet, seducens

filiorum adoptionem. Propter quod et Prophetaj et Apos-

toli, omnisque sanctorum chorus Deo suscepti, ut credere-

tur ei Apostoilca praedicatione per voiuntatem Patrls, vin-

cti Christi effecti sunt. Denique Paulus ait : «Vinctus Jesu» Chrlsti vocatus Apostolus*. » Scripta itaqueLex coopera-

trix fiat vobis in hoc servitlo, usquequo domlnari possimus

omni vitlo, et perficlamur inoptimo mlnisterio virtutisper

Apostolicum mandatum ^. Qula si prope fuerimus effecti ad

accipiendum, tunc dicet vobis Jesus : « Quia jam non vo-

» cabo vos servos meos, sed amicos et fratres; quia quae-

» cumque nota fecit mihi Pater, revelavi vobis^ » Quot-

quotenim proposuerunt,edocti sunt per Spiritum sanctum,

hi cognoverunt semetipsos secundum sensualem suam ex-

tantiam; in ipsa vero sui cognltione proclamaverunt di-

centes : « Non enlm accepimus spirllum servltutis iterum

3» in tlmore ; sed acceplmus splrltum fillorum adoptionls,

» in quo clamamus, Abba pater ^; » ut cognoscamus quanta

nobis donaverlt Deus, « Quia et filii sumus et haeredes :

» haeredes quidem Dei; cohaeredes sanctorum^ »

II. Fratres dllectlssimi et cohaeredes sanctorum, omnis

virtus non est aliena vobls, sed vestra existlt, si tamen in-

culpabiles sltis a mala vita, Deo autem manlfesti. « In ma-» lam enlm anlmam non intrabit Splrltus Del,nec habitabit

» in corpore subdlto peccatis : » sancta qulppe est virtus,

fugiens ab omni dolo. Vere, dllectisslmi, quia sicut ratio-

nabilibus scribo vobls et quasi potentibus cognoscere vos-

* Ephes. III, i. — 2 Philip. i, 6 et seqq. — * Joan. xv, i5. — * Rom.VIII, i5. — ' Ibid. 17.



584 S. ANTONII ABB. AD PRATRES STJOS EPIST. VII.

metipsos : quia qui semetipsum cognoverit, Deum cogno-

verit; qui vero cognoverit Deum, hunc adorare debet sicut

oportel. Et charissimi in Domino, cognoscile vosmetipsos;quia qui semetipsos cognoscunt, et tempus cognoverunt;

qui vero cognoverunt tempus, ii potuerunt statuere semet-

ipsos immohiles a diversitate linguarum. De Ario vero qui

in Alexandria surrexit et loquitur aliena verba de Unige-

nito : cui qui est et qui sine tempore est, tempus non ad-

scivit ; et ineffabilis, finem inter creaturas non dedit; im-

mobilis, immobilitatem non affixit.

FINIS TOMI VIGESIMI QUTNTI.



S. PACHOMIUS,PRIMUS TABENNENSIS ABBAS,

ET COENOBITARUM INSTITUTOR

(anno 348.)

GRiECUS.

S. Pachomius, in Thebaide an. 292 natus^ et pa-ganas inter superstitiones educatus, rejecto licet

adhuc puer idolorum vino, imo et interruptis dumpraesens adesset paganorum mysteriis, tam magnaa primis annis abstinentiae et castitatis specimina ex-

hibuit, ut magnam futurae sanctitatis spem omnibus

incuteret. Jam annum agebat yigesimum , cum mih-tiae nomen dare coactus est; sed DiospoHm ingres-

sus, tanta christianorum hic degentium benevolen-

tia est recreatus, ut Deo quem adorabant nomenpotius dare polliceretur. Mortuo autem Maximino,bellorumque tempestate sedata, non baptisma tan-

tum catechumenus suscepit, sed et Palemonem,sanctissimum in soHtudine senem, magistrum vene-

ratus, coenobiticam vitam monachus amplexus est.

Tabennense primo monasterium excitavit, ubi

centum discipulishinc et inde congregatis praefectus,

vitae coenobiticae instituta datis reguHs condidit; unde

grassante ejus fama plures ahas monachorum do-mos erigere coactus est. Imo et puellarum cceno-



586 6. PACHOMIUS.

bium sorori prGeparavit, ubi an. 4^0 quadringentisjam virginibus^ sanctissime praeerat.

Sic catholicas fidei adhaerebat, ut transeuntemAthanasium suscipere exuUaret; sic monasticara

propugnabat disciphnam, ut neghgentem mona-chum absque ulla psalmodia terrce mandarl praeci-

peret sic placebat Deo, ut morbos curaret, et posses-

sos a Diabolo hberaret ; sic apud homines celebratus

est, ut S. Macarius Alexandrinus quindecim dierumiter susciperet, talem virum invisurus : cum autera

quadragesimam simul in jejuniis tolerassent, sae-

viente morbo quo plurimi obierunt monachi, cor-

reptus et ipse Pachomius , nona die maii an. Z[\%

defunctus est.

Praeter Regulam, quae juxta titulum non tota ilH

tribuenda videtur, plures Epistolas scripserat, quas

Holstenius Romae edidit an. i66i, et Parisiis i663.

Verbis implexis et sub aenigmatis forma proferun-

tur, ideoque propter sensuum difficuhatem omittun-

tur in hac nostra Collectione, sola retenta Regula,

quam inter S. Hieronymi opera excudi curabimus.

Regula S. Pachomii excusa est tum alias sa^pius, tum prae-

sertim in Bibliothecis Patrum, ex versione S. Hieronymi.



CONCORDANTIA

BIBLIOTHECjE LATINjE cum gallica.

MX£>^

:bibliotheca LATIIÂ. BIBLIOTHECA GALLICA.

EusEBiT Pamphili Dc Tita Con- pag. Pag.

stantini. i Ejusdem analysis, t. V, aaS'—OratioadsaDctorumCcetum. igS Ejusdem analysisetfrag-

mentum, t. V, '22g etseq.

S. Jacobi NisiBENi Sermones. aSi Eorumdem fragmenta,

t, XIX, 4oi-4o5S. Antonius abbas. 5^7 Idem, t. V, 36o et seq.

aB»-0>O-£» igr-n.





••••••^•^•••^••••••«••^••—•*am*m«m»m»«M»«9fm«m»99m*mr»*n»9*m*»*

ANNOTATIONES.

Annot. (t), pag. 240.

Hanc Epistolam_, qua imaginum cultus aperte improbatur,

Eusebii esse dixerunt Iconomacbi , et orthodoxi quoque con-

fessi sunt : verum cum idem Eusebius in Historia sua Eccle-

sia^stica (lib. vii , c. xviii ) celebret mulierem Syrophoenissam

quae sanguinis profluvio hberata, statuam Christo hberatori

erexerat; idcirco a quibusdam dubitatum est^ an illa Epistola

esset reipsa Eusebii.Sed

tantum abest ut ejusmodiargumentoconstet non scriptam «am esse ab Eusebio, quod ex ea ipsa

narratione quam objiciunt appareat eumdem fuisse auctoremtum Historiae Ecclesiasticae tum ejus quam dicimus Epistolae

nam quod a muhere Syrophoenissa factum in Historia Eccle-

siastica narratur, idipsum ibidem eGvijc-î auvOsia, hoc est con-suetudine ethnica, seu usu apud Gentes jam inde antiquitus

recepto, factum esse dicitur : quem scilicet usum minime pro-

babat Eusebius , ex eo forsan excusandus quod nondum eluci-

data fuerat vera circa imagines sententia.

Annot. (2), ibid.

Videtur hic asserere Eusebius corpus Christi in gloria divi-

nitatis assumptum jam non ampUus subsistere, quod et fusius

adhuc inferius evolvit. Haec tamen moiUorem sensum possunt

accipere, quasi tantum illud a divinitate supra corporalem

mundi istius naturam fuerit elevatum , non destructa tamenmateriae substantia. Quod si hanc interpretationem non ad—mittas, errasse hic sicut aUbi Eusebius dicendus est, quod et

iUi in conciUo Nicaeno secundo exprobratum videmus. (Concil.

Labb. tom. vn,

p. 49^)



Sgo ANNOTATIONES.

Annot. (3), pag. 243.

Hic ad marginem in quodam manuscripto legitur, et quidemmerito : Fuge! totum blasphcmia; et paulo infra : impietatem!

Hinc ista Epistola lecta est in concilio Nicaeno secundo, et acri-

ter improbata.

AifNOT. (4), pag. 244-

Haec retulimus ad explicandum magis ac magis Eusebii de

Christo sententiam, de quibus ita in concilio Nicaeno secundo

dictum est : Ex kis ergo scriptis ejus ostenditur Arii ei comparium

ejus dogmata prcedicare. Yide quse de ejus fide initio diximus.

»

Annot. (4), pag. 490«

Sermonem Unicum , minime S. Jacobo Nisibeno adscriben-

dum, nihil aliud esse quam epistola synodica, multorum no—mine scripta, Nicolao Antonello certo certius visum est.

HiEc codex Armenus de quo inlatinum transtuht Antonellus,

a hbrario seu scriptore Armeno huic Epistolae annotata pra?-

ferebat

« Finita3 sunt Epistolae responsivae S. Jacobi Nisibeni ad» S. Gregorium IUuminatorem.

» Prudens Lectojl,

» Quamvis hic Sermo, qui sequitur, non sit scriptus adHlu-» minatorem nostrum; tamen quia est sermo magni Viri, non» sestimo esse inutile si subjungatur post Epistolas quas adin-

» terrogationes sancti Illuminatoris nostri rescripsit, cum multa

» ad aedificationem nostram in se contineat. »



INDEX

TOMI VIGESIMI QUINTL

EUSEBIUS.

DE VITA CONSTANTTNI LIBRI QUATUOR.Pag.

lilBER PRIMUS. —Caput I. —Prooemium. De morte imperatoris »

Constantini. 5

Caput II. De filiis ejus imperatoribus. Adhuc procemium. 4Caput III. De Deo pios principes honorante et tyrannos puniente. 5

Caput IV. Quod Deus Constantinum lionoravit. 6

Caput V. Quod triginta quidem annis regnavit, vixit autem plus

quam sexaginla. ibid,

Capct VI. Quod Dei quidem famuhis, gentium autem victor fuerit. 7

Caput VII. Comparatio ejus cum Cyro Persarum et Alexandro

Macedonum rege. 8Caput VIII. Quod orbem propemodum universum suhegerit. ibid.

Caput IX. Quod pii Imperatoris fihus imperium filiis reliquit. a

Caput X. Quod historia haec necessaria, et ad formandos moresutilis sit. 10

Caput XI. Quod sola Constantini gesta quae ad pietatem pertinent

narraturus sit. ii

Caput XII. Quod Constantinus in tyrannorum aedibus, sicut Mo-ses, educatus sit. 13

Caput XIII. De patre ejus Constantio, qui Christianos ut Diocle-

tianus et Maximianus persequi noluit. i3

Capdt XIV. Quomodo Constantius, exprobrata ipsi a Diocletiano

paupertate, aerarium impleverit, et postea collatoribus pecuniam

reddiderit. i/j.

Caput XV. De persecutione ab aliis concitata. i6

Capdt XVI. Quomodo Constantius, simulans se simulacra colere,

eos quidem qui sacrificare parati essent expulerit ; illos vero qui

se Christianos profiteri maluissent, in palatio retinuerit, ib,

Capct XVII. De affectu et amore ejusdem Constantii erga Chri-

slura. ... .__ »7



Pag.

592 INDEX.

Caput XVIII. Quod post abdicationem Diocletiani et Maximiani

Constantius primus Augustus fuit, numerosa prole insignis. 18

Caput XIX. De filio ejus Constantino, qui adbuc adolescens una

cum Diocletiano in Palaestinam venit. 19

Capdt XX. Constantinus propter Diocletiani et Galerii insidias ad

patrem revertitur. ib,

Caput XXI. Mors Constantii Constantinum filium imperatorem

relinquentis. 20

Caput XXII. Quomodo, elato Constantio, Conslantinus a militi-

bus Augustus appellatus sit. ib.

Cafut XXIII. Interitus tyrannorum brevis commemoratio. 21Caput XXIV. Quod Constantinus imperium Dei arbitrio sit conse-

cutus. 22

Capdt XXV. Constantini de Britannis et barbaris victoriae. ib.

CaputXXVI. Quomodo Romam Maxentii tyrannidc liberare de-

creverit. 23

Caput XXVII. Quod Constantinus,eornm qui simulacra coluissent

interitum considerans, Ghristianismum potius elegit. 20

Capot XXV III, Quomodo Deus oranli visiosem ostenderit in coelo

sub meridiem, crucem vidclicet lucidam cum inscriptione mo-

nente nt in hac vinceret. 24

Caput XXIX. Quomodo Cbristus Constantino in soninis visus, prae-

ceperit ut signo ad crucis formam facto uteretur in bellis. 25

Caput XXX. Fabricatio ejus signi ad crucis similitudiuem. ib.

Caput XXX i. Dcscriptio signi inslar crucis formati, quod Komani

labarum vocant. 26Capdt XXXII. Quomodo Constantinus catechumenus factus sa-

cras Scripturas legerit. 27

Caput XXXIII. De ailulteriis a Maxentio Romae perpetratis. ib.

Caput XXXIV. Quoraodo uxor praefecti, pudicitise servandae causa,

mortem sibi conscivit. 28

Capct XXXV. Caedes populi Romani jussu Maxentii. 29

Caput XXXVI. Magicae arles Maxentii, et alimentorum penuria

Romae. ib.

Caput XXXVII. Maxentii exercitus in Italia superati. 5o

Capdt XXXVIII. Maxentii interitus in ponte Tiberis. ib.

Caput XXXIX. Ingressus Constantini in urbem Romam. 02

Caput XL. De Constantini statua crucem tenente, et de ejus in-

scriptione. ib.

Caput XLI. Exultatio provinciarum, ct largitiones Constantini. 55

Caput XLII. Honores episcopis delati, et ecclesiarum extructio-

nes. 34



IND£X. 595

Capct XLIII. De Constantini inpauperes beneficenlia. 34

Capot XLIV. Quomodo synodis episcoporum interfuit. 35

Caput XLV. Quomodo insipientes toleraverit. 36

Caput XLVI. Victoriaede Barbaris relatae. 3^

Caput XLVII. Mors Maximiani , el aliorum quorum insidias Deo

revelante Constantinus deprehenderat. ib.

Capct XLVIII. Constantini decennaiia. 38

Capijt XLIX. Quomodo Licinius Orientem afflixerit. *6,

Caput L. Quomodo Licinius Constantino insidiatus sit. 3^

Caput LI. Licinii insidiae adversus episcopos, et prohibitio syn-

odorum. 4®

Capot LII. Christianorum exilia et proscriptiones. 4^

Capct LIII. Edictum Licinii, ne mulieres una cum viris io eccle-

siam convenirent. ib.

Caput LIV. Quomodo eos qui sacrificare renuissent militia solvit,

et carcere inclusos ali vetuit. 4*

Capdt LV. De iniquitate et avaritia Licinii. 45

Caput LVI. Quomodo persecutionem adversus Christianos tandem

excitaverit. 44

Capdt LVII. Qualiter Maximianus fistuloso ac verminante ulcere

perdomitus, pro Christianis legem scripserit. ib.

Capot LVIII. Qualiter Maximinus Christianorum persecutor, fu-

giens servili habitu sese occultaverit. 45

Caput LIX. Quomodo vi morbi excaecatus Maximinus, legem pro

Christianis dedit. 4^LIBER SEGUNDUS. — Capdt I. Occulta persecutio Licinii, et

caedes episcoporum apud Amasiam urbem Ponti. 47Caput II. Ecclesiae dirutae, et episcopi trucidati. 48

Capot III. Quomodo Gonstantinus Christianorum causa quos Li-

cinius persequi parabat, commotus sit. 49Caput IV. Quod Constantinus cum precibus, Liciuius vero cum

vaticiniis se ad bellum parabat. ib,

Capct V. Quid de simulacris et de Christo Licinius dixerit, dumin luco sacrificaret. 5o

Caput VI. Spectra in urbibus quae Licinio parebant visa, Constan-

tini militum Licinianos persequentium. 52

Caput VII. Ubicumque in praeliis crucis signum affuit, partam

esse victoriam. ib.

Caput VIII. Quod quinquaginta viri electi sunt qui crucem por-

tarent. 55Capct IX. Quod ex cruciferis is quidem qui fugit interfectus cst;

qui vero fideliter permanserat, incolumis evasit. ib.

Caput X. Variae pugnae, et Constantini victoriae. 54

XXV. 38



5^4 I>D£X.

Capcx XI. Fuga et magicae artes Liciaii. 54

Capct XII. Quomodo Constantinus orans in tabernaculo, victo-

riam adeptus est, 55

Capcx XIII. CoQstantini humanitas in militcs captos. 56

Capdt XIV. Iterum de oratione io tabernacLlo. ib.

Caput XV. Licinii simulata amicitia, et idolornm cullus. 5j

Caput XVI. Quomodo Licinius militibus praeceperit ne adversus

crucis sJgnum -impetum facerent. ib.

Capdt XVII. Constantini victoria. 58

Capct XVIII. Licinii caedes, et triumphi de illo acti ib.

Capdt XIX. Publica laetitia ac festivitas. 59

Capdt XX. Quomodo proconfessoribusConstantinusleges sanxerit. 60

Capct XXI. Quoraodo etiam pro martyribus et pro ecciesiarum

praediis leges tulit. 61

Caput XXII. Quomodo etiam populos recreaverit. il/.

Capct XXIII. Quod Deum bonorum auctorem prjedicavit : et de

legibus ejusdem. 62Capdt XXIV. Lex Constantini de pietate in Deum, et de Chris-

tiana religione. 65

Capot XXV. Exemplum a vetustis temporibus. iO,

Caplt XXVI. De iis qui persecutionem passi sunt, et de per^ccu-

toribus. 64

Caput XXVII. Quod persecutio bellum gerentibus maloruni cMusa

extiterit. 65

Caplt XXVIII. Quod Deus Constantinum bonorum ministrum

clegif. ib.

Caplt XXIX. Piae in Deum voces Constantini, et laus Confesso-

rum. G6

Capct XXX. Lex solvens exilio et curia, et bonorum proscrip-

tione. . 67

Capct XXXI. Itcm cos qui in insulas erant relegali. ib.

Capct XXXII. Itcm eos qui ad raetaila et ad publica opera igno-miniose damnati fuerant. 6S

Capdt XXXIII. De confessoribiis qcii militavcrant. iO.

Capct XXXIV. De iis qui ad gyuaccca vel in servitutem dati erant,

liberandis. 69

Capdt XXXV. De successione bonorum martyrum et confesso-

rum, et eorum qui relegati fueruut, et quorum bona in fiscum

rclata. ib,

Capct XXXVI. Ut deficientibus cognalis Ecclesia baereditatem

capiat, utque legata firma mancant. 70

Caplt XXXVII. Ut qui hujusmodi loca, aedcs, bortos, occiipave-

rint, ca restituant ; exceptis fructibus. «6,



' IM)EX. 595

Caput XXXVllI. Quoniodo super his libellos dari oporleat. 7 i

Caput XXXIX. Ut fiscus fundos, «des et hortos restituat ecclcsiis. -jx

Caput XL. Ut martyria et coemeteiia ecclesiis reddantur. ib,

Caput XLI. Ut qui res Ecclesiae emerunt, aut dono acceperuut,

eas restituant. ib.

Caput XLII. Sedula exhortatio ad colendum Deum. ^3

Caput XLIII. Quomodo Constantinus ea quaj legibus sanxerat,

factis ipsis confirmavit., 74

Caput XLIV. Quomodo Chribtianos ad regendas provincias pro-

moverit, et paganos sacrificare prohibuerit. ib,

Caput XLV. De legibus quibui sacrificia quidem prohibebantur,

ecclesiae vero construi jabebantur. ib,

Gaput XLVI. Epistola Constantini ad Eusebium et reliquos epi-

scopos, de ecclesiis praesidum opera aedificandis; utque vetus-

tae reficiautur, et ampliores extruantur. yS

Caput XLVII. Quod conlra idolorum cultum scripserit. 76

Caput XLVIII. Gonstantini edictum ad provinciales de falso

cultu multorum deorum. Exordium de virtute et vitio. 77

Caput XLIX. De pio ac Dei amantissimo Constantini patre, et

de Diocletiano ac Maximiano persecutoribus. ib»

Caput L. Quod ex ApoUinis oraculo qui ob justos homines res"

ponsa amplius edere non poterat, mota sit persecutio. 78

Caput LI. Quomodo Constantinus adhuc adolesctns justos esse

Chiistianos audivit. ii»

Caput LII. Quot tormentorum et suppliciorum genera adversus

Christianos excogitata sint. 79Caput LIII. Quomodo barbari Christianos exceperunt. ib.

Caput LIV. Quomodo divina ultione puniti sint, qui ex oraculo

persecuticnem commoverant. 80

Capu'^ LV. Copstantinus Deo gioriam tribuit, signum crucis con-

fitetur, et precatur pro ecclesiis, ih.

Caput LVI. Quomodo omnes quidem Ghristianos essc optavit,

neminem autem coegit. 81

Caput LVII. Gloriam tribuit I)eo, qui per Filium suum errantes

illuminavit. /6,

Caput LVIII. Iterum Deo gloriam tribuit ex ministerio totius

mundi. 82

Caput LIX. Deum laudat qui semper bona atque honesta docet, ib.

Caput LX. Adhortatio sub finem edicti, ut nemo aiteri molestiam

facessat. 83

Gaput LXI. Quomodo ab urhe Alexandria quaestiones commotaesint proi.'ter Arium. ib,

CAPUi LXII. De Ario el Mehtiqîs. 84

58.



5^6 INDEX.Pag.

Capot LXIII. Quomodo legatum cum lltteris mislt ad pacera

componendam. 85

Capdt LXIV. Constantini Epistola ad Alexandrum episcopum et

Arium presbylerum. ib.

Capct LXV. Quod pro pace continue satagebat. 86

Caput LXVI. Quomodo quaestiones in Africa excitatas com-pressit. iB.

Caplt LXVII. Quod religio ab Orientis parlibus coeperit. 87Caput LXVIII. Quomodo sedilionem moleste ferens, paccm

suasit. ib.

Caplt LXIX. Unde nata sit controversia inter Arium et Alexan-

drum ; et quod talia non erant disquirenda. 88

Capct LXX. Exhortatio ad concordiam. 89

Capct LXXI. Quod ob leves quasdam voculas pertinaciter cer-

tandum non fuit. ib.

Capct LXXII. Quomodo dolore affectus prae pietate lacr}'mas ef-

fudit : etiter quod facturus erat in Orientem, ob hanc causam

repressit. 91

Capct LXXIII. Quod post has etiam Imperatoris litteras perse-

veravit contentio. 92

LIBER TERTIUS. — Capct I. Comparatio pietatis Constantini

cum iniquitate persecutorum. gS

Caput II. Rursus de pietate Constantini, sigiium crucls libere

proGtentis. gS

Capct III. De imaglne Constantini, cui crux quidem superposita

erat, infra autem draco. - ib.

Capct IV. Rursns de controversiis in Êgypto excitatis ab Ario. 96

Capct V. De dissensione ob festum Paschae. 97Capct VI. Quomodo syuodum Nlcaeae fieri jussit. 98

Capdt VII. De universali concilio, ad quod ex omnibus provinciis

convenerunt episcopi. ib.

CapctVIII. Quod sicut in Actis Apostolorum dicitur, ex variis

gentibus convenerunt. 99

Capct IX. De virtute et aetate ducentorum quinquaginta episco-

porum. 100

Capct X. Synodus habita in palatio, quo ingressus Constantinus

cum episcopls resedit. t^.

Capct XI. Sileutium concilii, postquam Eusebius episcopus pauca

quaedam dixisset. 101

Caput XII. Constantlni ad synodum oratio de pace. 102

Capct XIII. Quodo episcopos inter se certantes ad concordlam

revocarit. io5

Capct XIV. Concors synodi sententia de fide et de Pascha. loi



INDEX. 597Pag.

Capct XV. Quomodo Constantinus vicennalibus suis episcopos

convivio exceperit. io4

Caput XYI.Muneraepiscopisdonata, etlitteraeadomnesscriptae.

io5Capot XVII. Epistola Constantini ad Ecclesias de synodo Nicaena. ib.

Capot XVIII. De consensu in celebratione festi Paschalis et con-

tra Judaeos. 106

Capct XIX. Hortatio ut niaximam partem orbis terrarum sequi

velint. 107

Capdt XX. Hortatio ut omnes decretis Synodi assentiantur. 108

Caput XXI. Episcopis discessuris consilium dat ut concordiam

servent. 109

Caput XXII. Quomodo elios cûidem hortatus sit, ad alios autem

scripserit; et de pecuniarum divisione. 110

Caput XXIII. QuomodoadiEgyptios scripserit,eosque adpacemhortatus sit. ib..

Capct XXIV. Quomodo episcopis et plebibus religiosas litteras

saepius scripsit. 111

Caput XXV. Quomodo Hierosolymis in sancto Domiuicae resur-rectionis loco templum extrui praecepit. ib.

Caput XXVI. Quomodo impii sepulcrum Domini ruderibus et si-

mulacris superpositis obtexerant. 112

Caput XXVII. Quomodo Constantinus templi materiam ac ru-

dera longissime projici mandavit. ii5

Capot XXVIII. Manifestatio sanctissimi Sepulcri. ii4

Caput XXIX. Quomodo de construenda ecclesia ad praesides et

ad Macarium episcopum litteras dedit. ib.

Caput XXX. Constantini ad Macarium epistola de aedificatione

Martyrii Servatoris nostri. ii5

Capct XXXI. Quod hanc aedem, moenium, columnarum et mar-

morum venustate caeteras ecclesias superare voluerit. 116

Capot XXXII. Ut de pulchritudine conchse, et de artificibus ac

de materia Macarius ad praesides scribat. ib.

Capot XXXIII. Quomodo ecclesia Servatoris extructa fuerit,quam Prophetae novam Hierusalem appellaverant, 117

Caput XXXIV. Descriptio fabricae sancti Sepulcri. iiS

Caput XXXV. Descriptio atrii et porticuum. ib.

Caput XXXVI. Descriptio parietum tectique, et ornatus atque

inaurationis ipsius basilicae. ib.

Caput XXXVII. Desciiptio geminarum utrinque porticuum, ct

trium portarum orientalium. 119

Caput XXXVIIl. Descriptio hemisphaerii, et duodecim colum-

narum cum crateribus. ib.

Capot XXXIX. Descriptio atrii, exhedrarum et vestibulorum. lO.

Capui XLj De numero donariorum. 120



5^8 I^DEX.

Capdt XLl. Deaedificationeecclesiaeapud Bethlehem et in monte

Olivarum. 120

Caplt XLII. Quomodo Helena Augusta, Constantini mater,

Bethlehera orandi causa profecta, has ecclesias aedificavit. 121

Caput XLIII. Rursus de ecclesia Bethlehemitica. 10.

Caput XLIV. De magnitudine animi et beneficentia Helenae. 122

Caplt XLV. Quomodo Helena in ecclesiis religiose versata sit. 120

Caplt XLVI. Qiiomodo octogenaria testamento facto, e vita de-

cessit. ib.

Capct XLVII. Quomodo Constantinus raatrera deposuit; et qua-

liter illam coluit dum viveret. la^Caplt; XLVIII. Quomodo Constantinopoli martyria construxit,

oranemque idolorum cultum abolevit. 125

Caput XLIX. Signum crucis in palatio, et iraago Danielis in fon-

tibus. ib.

Caput L. De ecclesiis quas Nicomediae et alibi extruxit. ia6

Caput LI. Quod in ioco dicto Marabre ecclesiara aedificavit. ib.

CaputLII. Constantini epistola ad

Eusebiura de Marabre. 127Caput LIII. Quod Servator noster ibidem visus Abrahae. ib.

Capct LIV. Fana et simulacra ubique diruta. 139

Caput LV. Eversio fani apud Aphaca in Phoeniee, et impudicitiae

abolitio. i3o

Caput LVI. Destructlo terapli ^sculapii ^gis. i52

Caput LVII. Quoraodo Gentiles damnatis siraulacris Deum ag-

noverunt."^ *

i35

Caput LVIII. Quoraodo apud Heliopolira , destructo Veneris

fano, primus ecclesiara construxit. i34

Caput LIX. De tumultu Antiochiae propter Eustathium excitato. i35

Caput LX. Constantini Epistola ad Antiochenos, ne Eusebium

Caesarea abstraherent; sed ut alium quaererent. 106

Capct LXI. Constantini ad Eusebium litterae, quibus eum laudat

quod Antiochiam recusaverit. 1^9

Caput LXII. Constantini Epistola ad synodum, ne Eusebius Cae-

sarea abstrahatur. i4o

Caput LXIII. Quomodo haereses excindere studuerit. i4i

Caput LXIV. Constantini constitutio adversus haereticos. ib,

Caput LXV. De tollendis conventiculis haereticorum. i^»

Caput LXVI. Quomodo, nefariis libris apud haereticos reprrtis,

plurimi eorum ad Catholicam redierint Ecclesiara. i43

LIBER QUARTUS. —Caput I. Qualiter donis ac promotionibns])!urimos cohonestavit. i4''

Caput II. Retnissio quartae partis ccnsuum. i46

(iAPUT III. Peraequalio ac relcvatio censuura. ib.



INDBX. 599

Caput IV. Quomodu in pecuniariis causis, iis qui causa cecide-

rant, ipse de suo largiebatur. i^"

Capdt V. Scytharum per signum crucis devictorum subactio. iu.

Caput TI. Sarmatae subacti, cum servi adversus dominos rebel-

lassent. i4S

Capdt VII. Variorum barbarorum legationes, et munera eis ab

Imperatore donata. *''•

Capct VIII. Quod Persarum regi qui legatos acl ipsum miserat,

scripsit in gratiam Christianorum iilic agentium. 1^9

Capdt IX. Epistola Constantini ad Saporem Persarum regem,

summa cum pietate Deum et Christum confitentis. l5o

Caput X. Contra simulacra, et de glorificatione Dei. 101

Capdt XI. Contra tyrannos et persecutores; et de captivitate

Valeriani. ib.

Caput XIT. Quod persecutorum ruinam viderit, quodque jam

ob Christianoium pacem laetatur.'

i52

Caput XIII. Exbortatio ut Christianos in Perside agentes bene-

vole complectatur. ib.

Caput XIV. Quomodo assiduisConstantini precibus pax data est

Christianis. i55

Caput XV. Quod in nummis et imaginibus precantis habitu ef-

fingi se jussit. ib.

Caput XVI, Quod imagines suas in templis idolorura poni, legc

lata prohibuit. i54

Caput XVII. Precationes in palatio, et recilatio sacrarum Scrip-

turarum. ib.

Caput XVIII. Diem Dominicum et sextam feriam honorari prae-

cipit. ib.

Caput XIX. Quomodo etiam Gentiles milites diebus Dominicis

orar€ docuerit. i55

Caput XX, Forma precationis a Constantino militibus traditae. i56

Caput XXI. In armis militum signum Dominicae crucis expriroi

jubel. ib.

Caput XXII. Studium precandi, et cultus festi Paschalis. ib.

Caput XXIII. Quomodo idolorum cultum probibuit, martyrum

autem festa honoravit. i5y

Caput XXIV. Quod rerum externarum quasi episcopum se esse

dixit. i58

CAPtiT XXV. De prohibitione sacrificiorum et initiationum, et de

abolilis gladiatoribus et impuiis sacerdotibus jNiii. ib.

Caput XXVI. Corrcctio legis adversus orbos, et legis de lcsta-

mentis. i5c)

Caput XXVII. Quod Iegem"tulit ne Judoei Christiauuni manci-

pium haberent, ulqueconciliorura decretaiataessent, et caetera, 160



600 INDEX.Pag.

Capct XXVIII. Dona in ecclesias collata, et pccuniae virginibus

ac pauperibus erogatae. i6i

Caput XXIX. Lucubrationes et declamationes Constantini. /6.

Capct XXX. Quod cuidam avaro sepulcri modum delineavit, ut

ei pudorem incuteret. i63

Capct XXXI. Quod ob nimiam clementiam irrisus est. ib,

Capct XXXII. De Constantini oratione quam ad sanctorum coe-

tum scripsif. i6.i

Capct XXXIII. Quomodo Eusebii de Servatoris sepulcro pane-

gyricas orationcs stans audlerit. . i6.

Capct XXXIV. Quod de Pascha et de sacrls cocidibus ad Euse-

bium scripsit. i65

Capdt XXXV. Epistola Constantini ad Eusebium, in qua oratio-

nem ejus de Pascha laudat. ib.

Capct XXXVI. Constantini ad Eusebium epistola de conficien-

dis sacris cocidibus. i^S

Capct XXXVII. Quomodo confecti fuerint codices. 167

Capct XXXVill. Quomodo emporium Gazaeorum, ob Christia-

iiismum , urbs facta est et Constantia cognominata. 168

Capct XXXIX. Quod in Phcenice urbs facta est Constantina, et

in aliis urbibus idola diruta et ecclesiae extruclae. '6«

Capct XL. Quod cum trinis decennalibus tres filios Cssares crea-

visset, dedicationem martyrii Hierosolvmis celebravit. 169

Capct XI I. Quod inter haec synodum Tyri haberi constituit, ob

quasdam in iEgypto controversias. »6»

Capct XLII. Epistola Constantiniad synodum Tyri congregatam. 170

Capct XLIII. Quomodo ad dedicationem ecclesla; Hierosolymo-

rum, episcopi ex omnibus provinciis convenere. 172

Capct XLIV. Quomodo per Marianum notarium excepti sint, et

pecunix pauperibus erogatse : et de donarlis ecclesiae. ijS

Capct XLV. Episcoporum in conventibus sermones, et ipsius qui

haec scripsit Eusebii. ib.

Capdt XLVl. Quod descriptionem martyrii et orationem de tri-

cennalibus coram ipso Imperatore postea recifavit. ij^

Capct XLVII. Qiiod >'ica?na quiflem synodus vicennalibus Con-

stantini, dedicatio vero basilicae Hierosolyraitanae contigit tri-

cennalibu?. ijS

Capct XLVIII. Quomodo immodlcas cujusdam iaudes aegre tu-

lerit. ib.

Caput XLIX. Nuptiae Constantii Caesaris, ejus filii. «'^

Capct L. Legatio et munera ab Indis missa. ^b.

Capct LI. Quomodo Constantinus, divlso in tres filios Imperio,

eos et rcgnaudi artc et pietatis officiis instiluit. '^•.



INDEX. 60 1

Pag.

Caput LII. Quomodo eos virilem c-etatem ingressos pietatcm do-

cueiif". 177

Caput LIII. Quod cum duobus ac triglnta annis rcgnaverit, et plus

quam sexagiuta annisvixerit,integra semper fuit valetudine. j j8

Caput LIV. De iis qui eximia ejus humanitate ad avaritiam et

pietatis simulationem abusi sunt. 179

Caput LV. Qualiter ad ultimum usque vitae diem orationes scripsit. ib.

Caput LVI. Quomodo ad bellum Persicum proficiscens, episco-

pos sibi adjunxit, et tentorium in speciem ecclcsise paravit. 180

Caput LVII. Quomodo, susceptis Pcrsarum lcgatis, festo Paschse

die cum aliis pernoctavit. 181Caput LVIII. De constructione martyrii Apostolorum Constan-

tinopoli. Ib -

Capct LIX. Descriptio ejusdem martyrii. 182

Caput LX. Quod etiam in eo templo sepulcrum sibi aedificavit. ib.

Caput LXI. Imperatoris segritudo, et orationes Helenopoli. Item

de ejus baptismo. i83

Caput LXII. Quibus verbis Constantinuspostulavit ab episcopis

ut baptismum sibi conferrent, 184

Caput LXIII, Quomodo post baptismum Deum laudavit. i85

Caput LXIV. Constantini mors die festo Pentecostes, circa me-

ridiem. ib.

Caput LXV. Militum ct tribunorum planctus. 186

Caput LXVI. Qiiomodo funus Nicomedia Constantinopolim de-

ductum est in palatium. 187

Caput LXVII. Quomodo etiam post mortem acomitibus et reli-

quis, perindc ac vivus, honoratus est. ib.

Caput LXVIII. Quomodo exercitus judicio, filii ejus Augusti sunt

nuncupati. 18S

Caput LXIX. Romse luctus ob mortem Constantini, et imagines

ei decretae. 189

Caput LXX. Quomodo funus Constantinopoli depositum sit a

Constantino. . ib.

Caput LXXI. Missa in Apostolorum martyrio celebrata in exe-

quiis Constantini. iqo

Caput LXXII. De phoenice avc. jî

Caput LXXIII. Quomodo in nummis Constantinum velut in coe-

lum ascendentcm expresscrint. j^,

Caput LXXIV. Quod cum Dcum coluisset, merito etiam a Deohonoratus est. i(,^

Caput LXXV. Quod Constantinus superiores omnes imperatorespietate superavit, 102



G02 INDEX.

COXSTAMI?:i IMPERATORIS ORATiO QUAM IIVSCRIPSITAD SANCTORLM CCETUM.

Tag.

Caput I. Prooemiiim mentioueui facit Paschae, ct quod Cbrislus,

cum multa in omnes homines beneflcia contulisset, ab iiidcni

male mulctatus est, 195

Caput II. Allocutio ad Ecclesiam et auditores, ut ignoscant et

emendent, si quid minus recle dixerit. ig5

Capdt III, Quod Deus pater est Verbi, et omnium rerum opifex ; et

quod nuliomodo res possint consistere, si diversae essent carum

causae. 196

Capdt IV. De errore eorum qui simulacra venerantur. i^j

Capot V. Quod Christus Filius Deicuncta condidit, et certum vitae

spatium singulis constituit. 198

Capct VI. De fato ; et quod falsa sunt quae de eo dicuntur : idque

ostenditur tum ex legibus humanis, tum ex rebus creatis, quae non

temere sed ordine moventur; hoc facto declarantes Creatoris prae-

ceptum. aooCapct VII, Quod in rebus quas intelhgentia assequi non possumus,

Creatoris sapientiam praedicare debemus, nec casum aut aliam

praeter Deum causam existimare. 2o5

Capct VIII. Quod quae ad usum necessaria sunt, Deus copiose sup-

peditat hominibus ; qiiae vcro ad voluptateni faciunt, modice sub-

ministrat : utrumque ad utilitatem noslram dispensans. 2o4

Capct IX. De philosopbis;, qui, cum omnia scire voluissent, opinio-

nibus lapsi sunt; et nonnulli discrimen vitae subierunt. Item de

doctrina Platonis. ao5

CapdtX. De iis qui non solum sacrae Scripturae, sed etiara philoso-

phorum dogmata respuunt ; et quod vel in omnibus fides poelis

adhibenda est, vel in nullo. a^j

Capdt XI. De corporali Domini adventu, qualis etcurfuerit. ao8

Capot XII. De his qui hoc mysterium non cognoverunt; et quod

voluntaria eorum ignoralio est : et quanta bona eos maneant qui

illud cognoverunt, ac prsesertimeos quiin confessione mortuisunt. 214

Capdt XIII. Quod necessaria sit differentia in rebus creatis ; et quod

ad bonum malumque propensio ex voluntate bominum oritur :

ideoque necessarium est judicium Dei. ii5

Capct XIV. Quod creatura immenso spatio distat a substantia in-

creata ; et quod homo per virtutem proxime ad Deum accedit. 216

Caplt XV. Quae praecepta tradiderit, ct quae miracula patraverit, el

quantopere subditis profuerit Servator. 217

Caput XVI. Quod Christi adventus praedictus sit a Prophelis; et

quod ad simulacroruin et urbium slmiilicra colentium cversio-

nem ordinatus fucrit. aaa



INDEX. 6o5

Caput XVI 1. De sapientia Mosis, quam Geiitilium sapienleu semu-

iati sunt ; item de Danielc et detribus pueris. 221

Capot XVIII. De Sibylla Erylbraea, quae in acrostichide carininum

quibus vaticinata est, Dominum et passionem designat. Est au-

tem acrostichis haec ; Jesus Christus Dei Filius, Servator, Chux. aaS

Caput XIX. Quod haec de Christo vaticinatio a nemine Chrisiiano-

rum conficta est, sed ab Erythraea Sibylla conscripta ; cujus libros

Cicero ante adventum Cliristi latinis versibus reddidit : et quod

Virgilius ejus mentionem facit, simulque partus Virginei; obscure

celebrans mysterium metu potentiorum. aa5Capdt XX. Aiii versus Virgilii Maronis de Christo, eorumque inter-

pretatio : in quibus ostenditur obscure, ut poetis moris est, indi-

catum esse mysterium. 327

Capot XXI. Quod de nudo ac simplici homine dici haec non pos-

sunt, et quod infideles ob divini cultus ignorantiam, ne ortus qui-

dem sui causam norunt. 23

Caput XXII. Gratiarum actio Imperatoris, qua victorlas et reliqua

bona sua Christo accepta fert ; et confutatio Maximini tyranni, qui

persecutionis crudelitate Christianae religionis gloriam auxerat. 23a

Capdt XXIII. De Christianorum institutis ; et quod Deus diligit eos

qui virtutem sectantur; et quod judicium ac retributionem spe-

rare oportet. »34

Caput XXIV. De Decii, Valeriani et Aureliani calamitoso vitae

exitu ob persecutionem Ecclesiarum. 235

Caput XXV. De Diocletiano, qui turpiter Imperio se abdicavit, et

qui ob Ecclesiarum persecutionem fulmine perculsus est. 256

Capot XXVI. Quod Deus causa fuit pietatis Imperatoris; ct quod

eventus prosperos a Deo poscere, eique acceptos ferre debemus;

secus autem gesla, negligcntiae notrae imputare. 2^7

EUSEBII PAMPHILI EPISTOL.E TRES.

EPISTOLA I. Ad Constantiam Adgdstam. Arguinentum. 209

EPISTOLA II. Ad Alexandhdm ALEXAjNDRmuii. Fragmentum. (Ex

Labbaeo, concil. Nicaen. 11, act. vi.) . 2^3

EPISTOLA III. Ad Edphbasionkm episcopum. Fragmentum. (Ex

eodem, ibidem. 3/J4

S. JACOBUS NISIBENUS. fi.f,kr..t^»S. Jacobds, hisibends EPiscopus. Syriacus. 2^7

SERMOIVES.Epistola S. Gregorii nostri Illuminatoris ad S. Jacohum Nisibenum. 261

Respojisio ad Epistolam S. Gregorii lUuminatoris. a53

Skrmo I. De Fide. zSi

Sebmo II. De Dileclione. 267



6o4 INDfiX*

Sebmo III, De Jejunio. jj^5

Skbmo IV. De Oratione. aqS

Skbmo V. De Bello. 5,ySebmo VI. De Devotis. 55^

Sebmo "ÎI. De Poenitentia. 5^0Skbmo VIII. De Resurrectione mortuoruin. 365

Skbmo IX. De Ilurailitate. o-o

Skbmo X. De Pastoribus. ^ 5qo

Sebmo XI. De Gircunicisione, contra Judaeos, 5gS

Sebmo XII. De Sabbato, coDtra Judaeos.îa

Sebmo XIII. De Ciborum delectu. ^22

Sebmo XIV. De Pascba. ^5|Sebmo XV. De Ingressu gentium pro populo Judaeorum, seu de

Gentium vocalione et reprobatione Judaeorum. ^^S

Sebmo XVI. Demonstratur quod Christus sit Filius Dei. 455

Skbmo XVII. De Virginitate et Sanctitate, contra Judaeos. ^66

Skbmo XVIII. Refutatio, adversus Judaeos dicentes propediem

Synagogam instaurandam esse. ^~6

Sebmo vsici;s. De adversitate, et schismatibus quse fiunt alicubi in

provinciis; et de superbia, arrogantia; et de pugna certamiuis

elationis capitalis principatus. 490

S. ANTONIUS ABBAS.S. AKTOiMDS, AWACHOBBTABLM iEGYPTlOBDM PATER. iEgyptiuS. 54*»

AD FRATRES SUOS EPISTOL^.Epistola I. De divina vocatione, et multiplici corporis motu. 5^9

Epistola II. De vitandis insidiis Daemonum, 555

Epittola III, De Cbristiin nos beneficiis. 565

Epistola IV. De duobus Christi praecursoribus, ct ejus adventu in

carnem. 5^2

Epistola V. De Angelorum gaudio et luctu proptcr nos, et ne vi-

tam nostram negligamus. ,5-5

Efistola VI. De Christi adventu, et ut nos ipsos cognoscamus. 579

Epistola. VII. De cognitione sui ipsius, et de Ario. 582

S. PACHOMIUS.S. PaCHOMIOS, PBIMOS taberneksis abbas, bt coenobitabdm ikstitctob.

Graecus. 58^

CONCORDANTIA Bibliothecae Latinac cum Gallica. 587

ANNOTATIONES. 689

txrLicrr indkx.







co

Documents

Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8