Bursa Büyükşehir Belediyesi Etüd ve Projeler Dairesi ... · Sağlıklı şehir, sağlıklı insandır inancıyla çıktığımız bu yolda, Bursa’nın sahip olduğu potansiyeli

01BURSA ŞEHİR SAĞLIK PROFİLİ

Bursa Büyükşehir BelediyesiEtüd ve Projeler Dairesi Başkanlığı

Sağlıklı Şehirler Proje Ofisi

Çalışma Yöneticileri

Nalan FİDAN

Emel İRGİL

Handan TÜRKOĞLU

Yayına Hazırlayanlar

Ercüment Yılmaz

Mehtap Taşkıran

Emine Ot

Tasarım

Burak TAŞKIN

Basım

2011

BURSA ŞEHİR SAĞLIK PROFİLİ 2010


için

dek

iler

I. BÖLÜM............................................................................................................................... 7

YEŞİLİN ADI “ BURSA”.................................................................................... ...................... 8TARİHTEN GÜNÜMÜZE BURSA............................................................................................ 12BURSA GENEL BİLGİLER...................................................................................................... 13COĞRAFİ KONUM.................................................................................................................. 13İKLİM..................................................................................................................................... 13İLÇELER................................................................................................................................ 13

II. BÖLÜM.............................................................................................................................. 15

1. NÜFUS............................................................................................................................... 161.1. NÜFUS YOĞUNLUĞU..................................................................................................... 161.2. NÜFUSUN YAŞA VE CİNSİYETE GÖRE DAĞILIMI.......................................................... 161.3 NÜFUS VE GÖÇ............................................................................................................... 171.4. DOĞUMLAR.................................................................................................................... 211.4.1. DOĞURGANLIK........................................................................................................... 211.4.1.1. DOĞURGANLIĞIN MEKANSAL DAĞILIMI................................................................ 221.5. ÖLÜMLER ...................................................................................................................... 251.5.1. YAŞA VE CİNSİYETE GÖRE ÖLÜM SAYILARI.............................................................. 251.5.2 BEBEK ÖLÜMLERİ....................................................................................................... 271.5.3. ÖLÜM NEDENLERİ..................................................................................................... 271.6. NÜFUS PROJEKSİYONLARI........................................................................................... 28

2. SAĞLIK.............................................................................................................................. 30

2.1. SAĞLIK HİZMETLERİ...................................................................................................... 302.2. SAĞLIK HİZMETLERİNİN SUNUMU............................................................................... 302.2.1. DİŞ SAĞLIĞI................................................................................................................. 322.2.2. KADIN SAĞLIK HİZMETLERİ....................................................................................... 332.2.3. ÇOCUK SAĞLIK HİZMETLERİ...................................................................................... 332.2.3.1 BEBEK VE ÇOCUKLARDA TAM AŞILILIK ORANLARI(KIZAMIK, KIZAMIKÇIK, KABAKULAK AŞISI)........................................................................ 342.2.4. ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ.......................................................................................... 342.2.4.1. VAKA SAYILARININ YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI...................................... 342.3. HASTALIKLAR................................................................................................................. 362.4. EĞİTİM ÇALIŞMALARI..................................................................................................... 382.5. İLAÇ VE ECZACILIK......................................................................................................... 40


için

dek

iler

3. YAŞAM TARZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ...................................................................... 41

3.1 TÜTÜN KULLANIMI ........................................................................................................ 83.2 ALKOL KULLANIMI ........................................................................................................ 423.3.UYUŞTURUCU KULLANIMI............................................................................................. 423.4 SPOR............................................................................................................................... 443.5. ENGELLİLER ................................................................................................................. 453.6. BARINMA KOŞULLARI .................................................................................................. 47

4. SOSYOEKONOMİK DURUM............................................................................................... 49

4.1 EĞİTİM ............................................................................................................................. 494.1.1. BÜYÜKŞEHİR BLD. ÜCRETSİZ MESLEK EDİNDİRME KURSLARI............................... 504.2 EKONOMİ, İSTİHDAM VE GELİR DAĞILIMI ..................................................................... 514.2.1 İSTİHDAM...................................................................................................................... 514.2.2 GELİR VE GİDER DAĞILIMI........................................................................................... 544.2.3 EKONOMİ...................................................................................................................... 55

5. KÜLTÜR VE TURİZM.......................................................................................................... 56

5.1 BURSA TARİHİ........................................................................................... ...................... 565.2 BURSA SEMBOLLERİ...................................................................................................... 565.3 MÜZELER VE ÖREN YERLERİ.......................................................................................... 565.4 CAMİİ VE TÜRBELER ...................................................................................................... 585.5 HANLAR ......................................................................................................................... 585.6 KALE VE KÖPRÜLER ...................................................................................................... 595.7 MÜZELER ....................................................................................................................... 595.8 SİNEMA VE TİYATROLAR ................................................................................................ 595.9 KÜTÜPHANELER ............................................................................................................ 605.10. KÜLTÜR VE SANAT FAALİYETLERİ ............................................................................. 605.11. TURİZM......................................................................................................................... 61


için

dek

iler

6. ALTYAPI VE ÇEVRE .......................................................................................................... 63

6.1. ATIKSU ARITMA TESİSLERİ ......................................................................................... 636.2 İÇME SUYU KAYNAKLARI ............................................................................................. 646.2.1. DOĞANCI BARAJI ................................................................................. 646.2.2. PINAR KAYNAKLARI ............................................................................ 646.2.3. YER ALTI SUYU ..................................................................................... 646.2. KATI ATIK YÖNETİMİ ............................................................................... 666.2.1.KENT GENELİNDE KATI ATIKLARIN BERTARAFININ SAĞLANMASI VE KATI ATIK DEPOLAMA ALANLARININ İNŞA EDİLMESİ ........................... 666.3. ÖZEL ATIK YÖNETİMİ .............................................................................. 686.3.1. DÖKÜM ALANLARININ OLUŞTURULMASI VE DENETLENMESİ ........ 686.3.2. ATIK PİLLERİN TOPLANMASI DEPOLANMASI .................................... 686.3.3. ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETİMİ ÇALIŞMALARI ...................... 686.3.4. BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN YÖNETİMİ ÇALIŞMALARI .......................... 686.3.5. ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN KONTROLÜ YÖNETİMİ ÇALIŞMALARI................................................................................................. 686.3.6. AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETİMİ ÇALIŞMALARI ......... 696.4.7. TEHLİKELİ VE SANAYİ ATIKLARI YÖNETİMİ ÇALIŞMALARI ............... 696.4. HAVA VE GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ KONTROLÜ VE DENETİMLERİ .............. 696.4.1.GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ ............................................................................. 696.4.2. HAVA KİRLİLİĞİ KONTROLÜ ............................................................... 696.4.3. DOĞALGAZ KULLANIM BİLGİLERİ ..................................................... 70

7. ŞEHİR PLANLAMA 71

7.1. ÜST ÖLÇEKLİ PLANLAMA VE 1/100000 ÖLÇEKLİ 2020 ÇEVRE DÜZENİ PLANI 711/100000 ÖLÇEKLİ BURSA İL ÇEVRE DÜZENİ PLANI YENİDEN YAPILMASI 717.2. 1/100000 ÖLÇEKLİ BURSA İL ÇEVRE DÜZENİ PLANI 727.3. 1/25000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANLARI 737.3.1. 1/25000 ÖLÇEKLİ MERKEZ PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI 747.3.2. 1/25000 ÖLÇEKLİ BATI PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI 747.3.3. 1/25000 ÖLÇEKLİ MUDANYA PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI 757.3.4. 1/25000 ÖLÇEKLİ GEMLİK PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI 757.3.5. 1/25000 ÖLÇEKLİ KUZEY PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI 757.3.6. 1/25000 ÖLÇEKLİ DOĞU PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI 75


için

dek

iler

7.4. KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİ 767.4.1. KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJE ALANLARI 767.4.1.2. SICAKSU KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ 767.4.1.3. SANTRALGARAJ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ 777.4.1.4. YALOVA YOLU KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ 777.5. YEŞİL ALAN, SPOR ALANLARI VE REKREASYON PROJELERİ 777.5.1. BURSA STADYUMU 777.6. TARİHİ KÜLTÜREL MİRASI KORUMA VE YAŞATMA PROJELERİ 78

8. ULAŞIM VE TOPLU TAŞIMA ............................................................................................... 81

8.1. KARAYOLU, DENİZYOLU, HAVAYOLU ULAŞIMI............................................................... 818.1.1. KARAYOLU ULAŞIMI .................................................................................................... 818.1.2. DENİZYOLU ULAŞIMI (BURSA HIZLI FERİBOT İSKELESİ)........................................... 818.1.3. HAVAYOLU ULAŞIMI (YENİŞEHİR HAVAALANI)............................................................ 828.2. YAYA VE BİSİKLET ULAŞIMI............................................................................................ 838.2.1. BİSİKLET ULAŞIMI........................................................................................................ 838.2.2. YAYA ULAŞIMI............................................................................................................... 838.2.3. ENGELLİ ULAŞIMI ........................................................................................................ 838.2.4. ULAŞIMDA EĞİTİM VE DENETİM ................................................................................. 838.3. TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİNDEN YARARLANMA ORANLARI ................................... 858.3.1. BURSA’ DA TOPLU TAŞIMA ARAÇ VE YOLCU SAYILARI ............................................ 8610.TOPLU TAŞIMADA YÜRÜME MESAFELERİ...................................................................... 878.4. OTOPARK KULLANIMI ................................................................................................... 878.4. RAYLI SİSTEMLER ......................................................................................................... 878.4.1. BURSARAY GÜZERGAHLARI ...................................................................................... 878.4.2. İSTASYON NOKTALARI GENEL DEĞERLENDİRMESİ ................................................ 88

9. SOSYAL HİZMETLER.......................................................................................................... 89

9.1.SOSYAL YARDIM HİZMETLERİ:........................................................................................ 899.1.1. EĞİTİM SETİ YARDIMLARI: .......................................................................................... 899.1.2. ERZAK YARDIMLARI .................................................................................................... 899.1.3.YAKACAK (KÖMÜR) YARDIMLARI ................................................................................ 899.1.4. AŞEVİ HİZMETİ ............................................................................................................ 89


9.1.5. EŞYA YARDIMLARI........................................................................................................ 909.1.6.SOSYAL YARDIM DAĞITIM MERKEZİ ............................................................................ 909.2. ENGELLİ HİZMETLERİ .................................................................................................... 909.3. ÇOCUK VE GENÇLİK HİZMETLERİ ................................................................................. 919.3.1. İGEP (İÇ GÖÇ ENTEGRASYON PROJESİ) / ÇOCUK MERKEZİ ..................................... 919.4. AİLE VE YETİŞKİN HİZMETLERİ ..................................................................................... 959.4.1.KADIN SIĞINMA EVLERİ PROJESİ ............................................................................... 959.4.2.BARINMA EVİ HİZMETİ ................................................................................................. 96

10. GÜVENLİK ....................................................................................................................... 98

10.1. SUÇ VE ŞİDDET............................................................................................................. 9810.2. AFETLER ....................................................................................................................... 9810.3. TRAFİK KAZALARI ........................................................................................................ 99

III. BÖLÜM .............................................................................................................................. 101

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ............................................................................................... 102

TEŞEKKÜR ............................................................................................................................ 103


I . Bölüm


Bursa, yeşilin ve mavinin doyumsuz uyumuyla beraber, geçmişten bugüne kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmanın getirdiği şansla zengin bir tarihi mirası bünyesinde barındırmaktadır. Ekonomik ve sosyal bütünlüğü, doğal güzellikleri, şifalı yer altı suları, yaz ve kış turizmi olanaklarıyla en güzel şekilde harmanlanmış bir şehrimizdir. Asya ile Avrupa arasında yer alması nedeniyle hem Asya, hem de Avrupa kültüründen yoğun olarak etkilenen Bursa; Hitit, Lidya, Frigya, Roma, Bizans, Selçuklu ve Os-manlı tarihinin izlerini taşımaktadır. Buram buram tarih kokar her köşesi. Şehrimize adım attığınız anda başlar geçmişe yolculuğunuz.

Şehrimiz, dünyadaki 6 Dünya Sağlık Örgütü Bölge Ofisinde, 66 ülkede, 220 Dünya kentinde ve 55 Avrupa kentinde devam eden ve gelişen “Sağlıklı Kentler” hareketinin Türkiye’de gelişebilmesi, benimsenmesi, uygulanabilmesi için bu konuya önem veren kentleri bir araya getirilmesinde öncülük ederek “Sağlıklı Kentler Birliği’nin” kurulmasında önemli bir rol üstlenen bir şehir olmanın da gururunu ve sorumluluğunu taşımaktadır.

Bizler bu kapsamdaki sorumluluğumuzun bilincinde olarak sivil toplum kuruluşları, kamu kurum ve kuruluşları ve kentte yaşayan bütün paydaşlarla uyumlu bir şekil-de çalışarak, sürekli kalkınmayı ve sürdürülebilir sağlığı yaşatmaya ve değişken-likleri en aza indirerek eşit haklarla bireyleri sarmaya çalışmaktayız.

Bir şehir sağlık profilinin, şehirde yaşayanların sağlığının ve bunları etkileyen faktörlerin nitel ve nicel açıklaması olduğunu hepimiz bilmekteyiz. Bu sebep-le sağlığın savunulması, önceliklerinin tespit edilmesi ve güvenilirlik ile kabul edilebilirliliğinin oluşturulması temel görevini yerine getirmeyi hedeflemek-teyiz.

Sağlıklı şehir, sağlıklı insandır inancıyla çıktığımız bu yolda, Bursa’nın sahip olduğu potansiyeli en iyi şekilde görebilmek ve gelişimimiz için yol haritamızı oluşturabilmek adına Bursa Sağlık Profilini hazırlamada katkısı olan herkese te-şekkürlerimi sunarım.

Kentimiz sağlığımızdır.

Recep ALTEPEBursa Büyükşehir Belediye BaşkanıSağlıklı Kentler Birliği Başkanı

Yeşilin adı “Bursa”


Dünya Sağlık Örgütü Sağlıklı Şehirler Projesi, yalnızca Avrupa Bölgesinde otuz ulu-sal ağ ve bu ağlara üye olan bin dört yüz kentin yer aldığı küresel bir harekettir. Her beş yılda bir yenilenen kriterlere göre üyeliğin yenilendiği DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı, şuan 2009-2013 yıllarını kapsayan V.Faz sürecindedir. Üye şehirler, yeni fazda da diğer süreçlerde olduğu gibi çalışmalar yürütürler.

Bu çalışmalardan şehrin nüfusunun sağlık durumunu tanımlaması açısından belki de en önemlisi Şehir Sağlık Profilidir. Şehir Sağlık Profili şehrin sağlığının geliştiril-mesi için yol gösteren bir araçtır. Güncel istatistiki verilerle hazırladığımız profil bu nedenle Bursa şehrinin sağlık durumunun aynasıdır. 2005 yılında yayınlanan IV. Faz için hazırlanmış olan Bursa Şehir Sağlık Profili, yalnızca Büyükşehir Belediyesi değil, diğer kurumlara da kaynak olmuş, yürütülen çalışmalara yön vermiştir.

Bu anlamda bu kitapta yer alan bilgiler, daha önce hazırlanan Şehir Sağlık Profilinin aslında ne kadar etkili olduğunu ve Bursa’daki gelişimi gözler önüne seriyor. Bu ya-yında sağlıktan, eğitime, ulaşımdan kültüre, fiziksel ve sosyal her alanda yer alan veriler gelinen noktayı yansıtmakla beraber gelecekte ki plan ve projelerimize ışık tutacak, kaynak olacaktır.

Bu inançla hazırladığımız profilin ortaya çıkarılmasında bizlere destek olan Bur-sa Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Recep ALTEPE’ye, Sağlıklı Kentler Birliği Danışma Kurulu Üyeleri Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Bölümün-den Öğretim Görevlisi Sn. Doç. Dr. Emel İRGİL ve İTÜ Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü Başkanı Prof. Dr. Handan Türkoğlu’na, Bursa Büyükşehir Belediyesi’nde Sağlıklı Şehir Proje ortağı olan tüm Daire Başkanlıklarımıza ve Bur-sa Valiliği’ne, İl Sağlık Müdürlüğü’ne, İl Emniyet Müdürlüğü’ne, İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü’ne, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’na, Bursa Büyükşehir Belediyespor Kulübü’ne, Bursa Su Ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü’ne, Bursa Şehir içi Doğalgaz Dağıtım Ticaret Ve Taahhüt A.Ş.’ye (BURSAGAZ), Bursa Ulaşım-Toplu Taşım İşletmeliği San. ve Tic. A.Ş. Genel Müdürlüğü’ne (BURULAŞ) teşekkür ediyoruz.

Sağlıklı Bursa’da, sağlıklı yaşam dileklerimle.

Nalan FİDANBursa Büyükşehir Belediyesi, Etüd ve Projeler Dairesi BaşkanıSağlıklı Kentler Birliği Müdürü


Şehir Sağlık Profili, daha önce hazırlanan profillerin devamı niteliğinde-dir. Şehir Sağlık Profilleri, Dünya Sağlık Örgütü Sağlıklı Şehirler Projesi’nin sürdürülebilir hizmetlerinin nitelik ve niceliğini ölçmek için kullanılmak-tadır. Şehirlerin geçmişlerini ve bugünlerini karşılaştırmak amacıyla ya-pılması istenmektedir. Bu profil, şehrimizin sağlık ve sağlıkla ilgili tüm göstergelerinin saptanması ve irdelenmesi amacıyla hazırlanmıştır.

Şehir Sağlık Profili oluşturulurken çeşitli kurumlardan Bursa ile ilgili veri-ler alındı. Bu veriler değerlendirilirken özellikle bazı sağlık verilerinin tam güvenilir olmadığı açığa çıkmıştır. Veriler değerlendirilirken bu konulara dikkat çekilmiştir.

Ayrıca, Bursa’da 2009 yılı Ekim ayında sağlık hizmetlerinin yürütülme-sinde sistem değişikliğine geçilmiştir. Geçilen Aile Hekimliği sistemine bağlı olarak sağlık ölçütlerinde ne gibi değişikliklerin olacağı önümüzde-ki yıllarda gözlemlenecektir. Herkesin kayıtlı olup hizmet alacağı bekle-nen bu sistemde ilimizde halen daha var olan aşı ile önlenebilir hasta-lıklar gibi Türkiye’nin dördüncü büyük şehrinde görülmemesi gereken sağlık durumlarının daha iyi koşullara ulaşması temennimizdir.

Şehrimizin tüm katılımcılarının ortak çaba ve verileriyle hazırlanan bu profilin Bursa’nın geleceğinin planlanmasında ve uygulanmasında önemli bir rol oynayacağını düşünmekteyiz. Ayrıca, araştırmacılar için de Bursa ile ilgili tüm verilerin toplandığı bir kaynak niteliğindedir. Profil-de saptanan sorunların gelecekte çözülerek daha sağlıklı bir Bursa oluş-turulmasına ortam oluşturması dileğiyle.

Doç. Dr. Emel İrgilUludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Bölümü Öğretim GörevlisiSağlıklı Kentler Birliği Danışma Kurulu Üyesi


Yaşadığımız çevrelerin kalitesi sağlımızı ve mutluluğumuzu etkilemek-tedir. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre yaşam kalitesi, ait oldukları kültürel yapı ve değerler sistemi ile ilişkili olarak beklentileri, hedefleri, hayat standartları ve hayata ilişkin kaygıları ile ilişkili olarak şekillenen algısal bir değerlendirme olarak tanımlanmaktadır. Öte yandan yaşam kalitesinin bireyin fiziksel sağlığı, psikolojik durumu, özgürlük seviyesi, sosyal ilişkileri ve yaşadığı çevrenin başlıca özellikleriyle etkileşimleri gibi çok sayıdaki etkenle ilişki içerisinde şekillenen, karmaşık ve geniş bir kavram olduğu da bilinmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlıklı bir çevrenin ve sağlıklı bir toplu-mun oluşturulabilmesi için gerekli olan şartlar, temiz, güvenli bir çev-re ve kamunun sağlık ve refahını ilgilendiren konularda sivil toplumun katılımının ve kontrolünün sağlanması, toplumun geneli için besin, su, barınak, güvenlik, iş ve gelir gibi temel ihtiyaçların sağlanması, kamu sağlığına ilişkin kontrol ve tedavi hizmetlerinin toplumunu her kesimi tarafından erişilebilir ve karşılanabilir kılınması, toplum genelinde sağ-lıklılık düzeyinin yükseltilmesi, hastalıkların azaltılması olarak tanım-lanmaktadır.

Tüm bu özelliklerin ne derece sağlandığının saptanması için sağlığımızı doğrudan etkileyen bu konularda yerleşmenin profilinin oluşturulması ve bu profilin yıllara göre izlenmesi karar vericiler tarafından geliştirile-cek politikalar açısından önem taşımaktadır. Yerleşme profilinin hazır-lanması Sağlıklı Kentler Birliğine bağlı belediyelerin mevcut durumun saptanması ve gelecek için sağlıklı kararlar verilebilmesi açısından ge-rekli ve yararlı olacağı açıktır.

Prof. Dr. Handan TürkoğluİTÜ Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlaması Bölüm BaşkanıSağlıklı Kentler Birliği Danışma Kurulu Üyesi


Tarihten bugüne Bursa


Yaklaşık 5000 yıl kadar önce yaşam bulan bu toprakla-ra, M.Ö. VII. yüzyılda Trakya´da Strümon nehri kenarında oturan Bitynler ve akrabaları Tnyniler İskit saldırılarına karşı koyamayınca kuzeybatı Anadoluýa göç ederek yerleşmişlerdir. Bu verimli topraklara Bitynia adını ver-mişler ve kısa zamanda sınırlarını genişletmelerine rağ-men M.Ö. VI. yüzyılda bölgede güçlü orduya sahip Lid-yalıların hakimiyetine girmekten kurtulamamışlardır. M. Ö. 546´da Lidya Kralı Kroisos, Pers orduları karşısında mağlup olunca bölge M.Ö. 453 tarihine kadar Pers İmpa-ratorluğu sınırları içine girmiştir.

Antik kaynaklar bugünkü Bursańın kurucusunu I. Pru-sias (M. Ö. 232-192) olarak göstermektedir. Kartaca Kralı Hannibal, Roma İmparatorluğu ile yaptığı savaşı kaybedince, birlikleriyle beraber I. Prusiasá sığınmıştır. Burada zafer kazanan bir komutan gibi karşılanıp, saygı görmesinin yarattığı olumlu etkiyle, Hannibal; emrinde-ki askerlerle bir şehir inşaa etmiştir. Bu şehre Prusias´ın adını vererek armağan etmiştir.

Uzun tarih yolculuğundan günümüze kadar gelişerek gelen Bursa Osmanlı Devleti nin de ilk başkenti olması sebebiyle, tarihte ayrı bir yerde bulunmaktadır. Geçirdi-ği dönemler, kültürel değişim ve etkileşimler sonucunda gerek Roma, Bizans gerekse Osmanlı ve Cumhuriyet dö-nemlerine ait yapılmış çok sayıda eser şehrin şekillen-mesinde önemli katkı sağlamıştır.

Bursa; tarih ve kültür şehri olmasının yanı sıra önemli bir şifa merkezi olma özelliğini de taşımaktadır. Roma dö-neminin önemli yapıları arasında gösterilen kaplıca ve hamamlar bugün de kullanılmaya devam edilmektedir. Kentimizin sağlık ve termal turizmi şifa bulmak için gelen misafirlere de ev sahipliği yapmakta ve kültürel paylaşı-mı sürekli kılmaktadır.

Tabii güzellikleri ile adını duyurmuş olan Bursa, Antik çağlarda Tanrıların dağı Olimpos olarak bilinen kış tu-riminde önemli bir yere sahip Uludağ gibi bir değeride bünyesinde barındırmaktadır. Pek çok keşfedilecek yer arasında Bursa ilçelerinin tabii güzellikleri, çağlayanları,

mağaraları ve otantik Osmanlı köyleri yer alır. Bugün; ül-kemizin en zengin Bizans devri mezar stelleri ve çeşitli mimari eser parçaları, seramikler, sikkeler Bursa Arkeloji Müzesi’nde sergilenmektedir.

Bursa şehri her dönemde kültür, sanayi ve ziraat merkezi olarak gelişmesini sürdüren bir il olmuştur. 2005 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi Türkiye’nin ilk ve tek kalite belgeli büyükşehir belediyesi olmuştur. Şehrin futbol ta-kımı Bursaspor 2009-2010 sezonunda Turkcell Süper Lig şampiyonu olmuştur.


Bursa genel bilgiler


YÜZÖLÇÜMÜ 11.043 km²

İL NÜFUSU2.550.645 (TUİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Nüfus Sayımı Sonuçları (2009))

İL TRAFİK NO 16

COĞRAFİ KONUM Bursa, 40 derece boylam ve 28 - 30 derece enlem daireleri arasında Marmara Denizinin güneydoğusunda yer alan, toplam il nüfusu 2009 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Nüfus Sayımı Sonuçlarına göre 2.550.645 ile Türkiye’nin 4. büyük kentidir.Bursa ili doğuda Bilecik, Adapazarı, kuzeyde İzmit, Yalova, İstanbul ve Marmara Denizi, güneyde Eskişehir, Kütahya, batıda Balıkesir illeriyle çevrilidir.

İKLİMDenizden yüksekliği 100 metre olan Bursa, genelde ılıman bir iklime sahiptir. Ancak, iklim bölgelere göre de değişiklik göstermektedir. Kuzeyde Marmara Denizinin yumuşak ve ılık iklimine karşılık güneyde Uludağ’ın sert iklimi ile karşı-laşılmaktadır.İlin en sıcak ayları Temmuz - Ağustos, en soğuk ayları ise Şubat - Mart’tır. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortala-ma yağış miktarı 706 mm.dir. İlde ortalama nispi nem % 69 civarındadır.

İLÇELERBursa ilinin ilçeleri; Nilüfer, Yıldırım, Osmangazi, Büyükorhan, Gemlik, Gürsu, Harmancık, İnegöl, İznik, Karacabey, Keles, Kestel, Mudanya, Mustafakemalpaşa, Orhaneli, Orhangazi ve Yenişehir’dir.

Tablo: Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Bağlı Belediye Nüfusu 2009

Belediye Toplam

Nilüfer 269.371

Mudanya 49.805

Kestel 37.282

Gürsu 52.333

Gemlik 90.834

Yıldırım 602.505

Osmangazi 752.155

Büyükşehir Belediyesi 1.854.285


2. Bölüm


1. NÜFUS 1.1. Nüfus Yoğunluğu

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) adrese dayalı kayıt sistemi 2009 yılı verilerine göre Bursa İli nüfusu 2.550.645 kişidir. İl, İlçe, Belde ve Köyler bu nüfus top-lamı içersine dâhil edilmiştir.

Tablo 1.1. Bursa Nüfus Gelişimi (2007-2009)

BURSA İLİ İl/ilçe merkezleri Belde/köyler

2007 2.439.876 1.979.999 459.877

2008 2.507.963 2.204.874 303.089

2009 2.550.645 2.249.974 300.671Kaynak: www.tuik.gov.tr

Tablo 1.2. İlçelere göre nüfus (2009)

Gemlik 90.834İnegöl 161.541İznik 22.574Karacabey 51.907Keles 3.681Mudanya 49.805Mustafakemalpaşa 57.097Orhaneli 7.934Orhangazi 54.319Yenişehir 29.275Büyükorhan 3.285Harmancık 4.076Nilüfer 269.371Osmangazi 752.155Yıldırım 602.505Gürsu 52.333Kestel 37.282Toplam 2.249.974

Açıklama: İl, ilçe, belediye, köy ve mahallelere göre nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, ilgili mevzuat ve idari ka-yıtlar uyarınca Ulusal Adres Veri Tabanı (UAVT)’nda yerleşim yerlerine yönelik olarak yapılan; idari bağlılık, tüzel kişilik ve isim değişiklikleri dikkate alınmıştır. TÜİK - Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) veri tabanı - www.tuik.gov.tr


1.2. Nüfusun Yaşa ve Cinsiyete Göre Dağılımı

İl Sağlık Müdürlüğü 2008 verilerine göre Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırlarında nüfusun % 23,24’ü 15 yaşın altındadır. 2007 verilerine göre bu oranın % 22,9 olduğunu düşünüldüğünde bir yıllık süre içerisinde genç nüfusun artmış olduğu görülmektedir. Genç nüfusun artışının yanı sıra 2005 yılı Bursa Sağlık Profili ile karşılaştırıldığında yaşlı nüfusta da artış olduğu görülmektedir.

Tablo 1.3. Bursa Büyükşehir Belediyesi Sınırlarında Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılımı

2007 2008BURSA Nüfus % Nüfus %0 - 364 Günlük Nüfus 36426 1,52 38158 1,681 - 4 Yaş Nüfus 135614 5,64 134619 5,925 - 9 Yaş Nüfus 184213 7,67 173557 7,6410 - 14 Yaş Nüfus 193840 8,07 181891 8,0015 - 49 Yaş Kadın Nüfusu 670635 27,91 633314 27,8745 Yaş Üzeri Nüfus 660962 27,50 626729 27,5865 Yaş Üzeri Nüfus 183179 7,62 169345 7,45

Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, www.bsm.gov.tr

2008 yılında Bursa’da nüfusun % 23,2’si 15 yaşın altında, % 7,4’ü 65 yaşın üzerindedir (toplam % 30,6). Bu durumda Bursa olgun bir nüfus yapısına sahiptir. Bursa’da bağımlı nüfus oranı % 30,6’dır. 2002 nüfus verilerinde Bursa bağımlı nüfus oranı % 31 olarak belirtilmiştir. Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırlarında cinsiyete göre nüfus dağılımı incelendiğinde erkek ve kadın nüfusunun yıllar içerisinde birbirine çok yakın bir seyir izlediği görülmektedir.

Tablo 1.4. Bursa Büyükşehir Belediyesi Sınırlarında Cinsiyete Göre Nüfus Dağılımı

2003 2004 2005BURSA Nüfus % Nüfus % Nüfus %Erkek 1097842 50,05 1126782 50,49 1146833 49,99Kadın 1095791 49,95 1104697 49,51 1147399 50,01TOPLAM 2193633 100,00 2231479 100,00 2294232 100,00

2006 2007 2008BURSA Nüfus % Nüfus % Nüfus %Erkek 1170424 50,05 1200820 49,97 1133406 49,87Kadın 1168282 49,95 1202386 50,03 1139249 50,13TOPLAM 2338706 100 2403206 100,00 2272655 100,00Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, www.bsm.gov.tr


1.3 Nüfus ve Göç

Bursa 19. yüzyıldan itibaren Balkanlardan, Kafkasya ve Rusya’dan göç alırken, 1960’lardan itibaren sanayileşme hamlesinin kentte yarattığı istihdam ola-naklarının avantajı ile yurtiçinden de göç almaya başlamıştır.

Bursa ilinin nüfusu 1927 ile 1965 arasında yaklaşık iki misli büyümüştür. O tarihlerde belirginleşmeye başlayan dış göçün büyük bir kısmını çektiğinden dolayı aynı sürede Bursa kentinin nüfusu yaklaşık 3,5 misli artmıştır. 1950-2008 yılları arasında ise Bursa il nüfusu 4,5 ve Bursa kent nüfusuysa 15 misli artış göstermiştir. Tablo 1.5’te 2000 yılı için Bursa’nın aldığı göç, verdiği göç, net göç ve net göç hızı gösterilmektedir.


Tablo 1.5. Bursa’nın aldığı göç, verdiği göç, net göç ve net göç hızı,

2000 Yılı Daimiİkametgahı

2000 yılı ikametgah nüfusu

Aldığı Göç Verdiği göç Net göç Net göç hızı (binde)

BURSA 1933732 180171 94846 85325 45,12Kaynak: www.tuik.gov.tr

Büyük bölümü Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Önemli Göç Alan Kentler Olarak İstanbul, İzmir, Ankara ve Bursa’nın Ekonomik ve Sosyal Entegrasyon Problemlerinin Çözümüne Destek Projesi (İç Göç Entegrasyon Projesi - İGEP) çalışmaları kapsamında Bursa’da göç etmiş kişilerin daha önce yaşadıkları yer-den neden ayrıldıkları sorulduğunda genel ailevi nedenler (anne babanın göç etmesi, evlilik, vb.) ön plana çıkmaktadır. Daha somut nedenler incelendiğinde, iş bulma umudu ön plana çıkmaktadır. Söz konusu kitlenin dörtte birinden fazlasının kendisi veya aile bireyleri iş aradığı için göç ettiği belirtilmektedir. Bunu, kendisi veya aile bireylerinin iş değişikliği/tayini, daha iyi bir yaşam arayışı ile güvenlikle ilgili nedenler takip etmektedir.


Bursa doğumlular Bursa kentinin 1960 öncesi olu-şan dokusu ile bugün Büyükşehir yetki alanı içinde olan Demirtaş, Mudanya, Gemlik, Çalı, Kayapa, Ak-çalar, Hasanağa ve Görükle gibi çevre yerleşmele-rinde yoğunlaşmıştır. 2000 yılında Bursa Büyükşe-hir nüfusunun yarısı Bursa ilinde doğmuştur.

Harita 1.1. İl Doğumluların Yoğunlaşma Durumu Kaynak: İGEP Arz, Talep ve İhtiyaç Analiz Raporu

Harita 1.2. İl Dışı Doğumluların Yoğunlaşma Durumu Kaynak: İGEP Arz, Talep ve İhtiyaç Analiz Raporu

Bursa dışı doğumlular Bursa kentinin 1975 sonrası gelişen kesimlerinde yoğunlaşmıştır. Doğuda Yıldı-rım ilçesi, batıda Mudanya karayolunun batı cep-hesi bu grupların en fazla yoğunlaştığı bölgelerdir. Haritanın verilerini yansıttığı 2000 yılında il nüfu-sunun yaklaşık 1/3’ü, Büyükşehir’in %40’ı başka il doğumludur.


Kaynak: İGEP Arz, Talep ve İhtiyaç Analiz Raporu

TUİK’in iller arası göç verilerine göre Bursa ilinin net göç hızı 1975-80 ve 1985-90 yılları arasında % 6’nın üzerinde seyretmiştir. Bu yıllar arasında net göç dönemsel nüfus artışının %30’unu karşılamıştır. 1980-85 ve 1995-2000 arasında ise bu oran % 27-28 civarındadır. Bu durumda Bursa kentinin 1980-85 ara-lığındaki yüksek nüfus artış hızında diğer illerden aldığı göçün yanı sıra Bursa kırsalından aldığı göçün de önemli payı bulunmaktadır.

Tablo 1.6. Bursa İli - Net Göç ve Net Göç Hızı

1965-1970 1970-1975 1975-1980 1980-1985 1985-1990 1995-2000

Net Göç* 52.370 (4) 58.720 (3) 47.430 (4) 83.640 (3) 85.320 (5)

Net Göç Hızı (Binde)** 23,72 (7) 57,89 (4) 61,0(4) 41,1 (4) 61,6(6) 45,1(6)

Nüfus Artışı 82.380 113.750 186.850 175.520 279.120 299.540**

* Parantezli ifadeler Türkiye sıralamasındaki pozisyonu göstermektedir. ** 1995 yılı nüfus tahmini ile hesaplanmıştır.Kaynak: DPT, Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin Niteliği 1965-2000; TUİKADNKS verilerine göre 2007-2008 arasında il nüfusundaki artış 68.080 iken bir yıl içindeki net göç 35.600 olarak belirtilmiştir. Bu durumda nüfus artışının yaklaşık yarısı göç kaynaklıdır ve bu eğilim devam ettiği takdirde Bursa ili ilk sıradaki göç yerlerinden biri olmaya devam edecektir.


1.4. Doğumlar

1.4.1. Doğurganlık

Doğurganlık Düzeyindeki Değişim çocuk/kadın oranına (15-49 yaş her 1000 kadın için 0-4 yaş grubundaki çocuk sayısı) göre incelenmiştir. 2009 yılı İl Sağ-lık Müdürlüğü verilerine göre, çocuk kadın oranı 271’dir. Bir önceki Bursa Sağlık Profili bakıldığında 2000 yılında bu rakamın 290 olduğu, 1960 yılında ise 551 olduğu görülmektedir. Bu da doğurganlık düzeyinde fark edilir bir düşüş olduğunu göstermektedir. Son 46 yılda doğurganlık düzeyinde yaklaşık %55 azalma tespit edilmiştir. Bursa ilinde hane başına düşen nüfus 1996 yılından günümüze kadar düşme eğilimi göstermektedir. Bu düşüş büyük oranda doğurganlığın azalmasına bağlı olabildiği gibi ailelerin yapısının geleneksel aile tipinden çekirdek aileye dönmesinden de kaynaklanabilir.

1.4.1.1. DOĞURGANLIĞIN MEKANSAL DAĞILIMI

Canlı doğum verilerinin kentte yoğunlaşmasını gösteren haritada kent merkezi ile Kükürtlü, Çekirge, İhsaniye, Ataevler gibi orta-üst gelir gruplarının yaşadığı mahallelerde doğurganlığın kent geneline göre düşük olduğu gözlenmektedir.

Doğurganlığın en yüksek olduğu mahalleler Yıldırım ilçesinde Ulus, Mevlana, Yavuzselim, Değirmenönü ve Karapınar ile tarımsal üretimin süregeldiği kırsal karakterli Mudanya ilçesinde Ülkü mahallesidir.

Tablo 1.8. Son 14 Yılda Hane Başına Düşen Nüfus

BURSA Hane Başına Düşen Nüfus

1996 4,58

1997 4,40

1998 4,28

1999 4,25

2000 4,21

2001 4,05

2002 4,00

2003 3,98

2004 3,96

2005 3,98

2006 3,90

2007 3,81

2008 3,58

Tablo 1.7. Son 14 Yılda Hane Sayısı

BURSA Hane Sayısı

1996 410419

1997 438941

1998 465120

1999 482920

2000 499616

2001 523336

2002 538068

2003 550977

2004 563071

2005 576438

2006 599730

2007 630534

2008 634535


2009 yılında toplam 32.891 doğum hastanede gerçekleşirken sağlık yardımı olmadan gerçekleşen doğum-ların sayısı sadece 109’dur. Bu sayı 1997 yılından bu yana oldukça düşmüştür. Günümüzde sağlık yardımı olmadan yapılan doğumlardaki düşüş toplumlarda doğum sırasında sağlığı tehdit edici uygulamaların önüne geçildiğini de göstermektedir.

Tablo 1.9. Bursa İlinde son 13 Yılda Doğumların Gerçekleştiği Yere Göre Dağılımı

İlimizde doğumlar çok büyük oranda has-tanede ve sağlık personeli yardımıyla ger-çekleşmektedir. Ancak yıllar içinde giderek azalmasına rağmen sağlık personeli yardımı olmaksızın da doğumlar gerçekleşmektedir. Ana Çocuk Sağlığı hizmetlerinin yaygın ol-masına karşın herkese ulaşamaması, göçle gelen toplumlardaki sağlık hizmetine ulaş-madaki eksiklikler buna neden olmaktadır. Özellikle sosyoekonomik durumu kötü olan bölgelerde bu hizmetlere daha fazla ağırlık verilmesi gerekmektedir

Harita 1.3. Bursa İli Doğurganlığın Mekansal Dağılımı Kaynak: İGEP İhtiyaç Analiz Raporu

Hastanede Hekim EbeDiğer Sağlık

PersoneliSağlık Personeli Yardımı Olmadan

TOPLAM

2009 32.891 7 41 28 109 33.0762008 33.989 18 27 2 110 34.1462007 31.064 9 61 24 99 31.2572006 28.094 7 102 29 73 28.3052005 27.156 43 123 40 101 27.4632004 25.459 56 248 111 163 26.0372003 23.626 6 326 50 198 24.2062002 25.092 30 593 77 353 26.1452001 23.621 11 661 273 316 24.8822000 21.752 10 771 251 292 23.0761999 23.057 29 937 231 330 24.5841998 23.173 10 1.354 72 376 24.9851997 23.076 16 1.489 253 483 25.317


1.5. Ölümler

1.5.1. Yaşa ve Cinsiyete Göre Ölüm Sayıları

2009 yılında toplam 7.591 ölüm gerçekleşmiştir. Önceki yıllara baktığımızda erken ölümlerde azalma olduğunu görülmektedir.

Tablo 1.10. Son 13 Yılda Bütün Ölenlerin Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı

KONU 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997

0-7 Gün E 65 58 61 54 60 71 83 103 118 105 118 148 1510-7 Gün K 46 32 44 48 47 46 54 55 58 64 81 108 1118-28 Gün E 17 12 11 24 10 19 22 11 19 18 25 33 438-28 Gün K 19 19 17 12 11 14 12 14 24 24 34 23 3229-364 Gün E 38 47 50 45 37 64 51 75 92 91 96 129 13529-364 Gün K 54 38 30 27 40 43 44 78 61 82 77 126 1141-4 Yaş E 21 19 11 35 29 36 33 34 44 39 52 45 421-4 Yaş K 18 12 19 27 17 28 30 30 32 28 45 39 445-9 Yaş E 9 11 13 18 15 14 13 23 24 15 27 31 405-9 Yaş K 6 10 11 12 10 4 9 9 14 13 15 13 1510-14 Yaş E 5 12 10 13 13 14 11 9 18 21 26 28 3310-14 Yaş K 3 3 5 13 10 10 8 12 11 8 21 16 1015-24 Yaş E 37 63 55 67 43 73 66 51 65 72 88 77 9015-24 Yaş K 31 14 30 34 31 36 29 21 37 33 58 44 4825-44 Yaş E 172 222 179 276 223 237 221 250 264 254 292 281 27325-44 Yaş K 113 125 139 183 171 121 108 136 127 133 155 129 14145-49 Yaş E 205 267 251 367 300 232 211 226 215 218 258 206 22745-49 Yaş K 123 130 122 244 240 131 131 124 109 88 129 105 12550-64 Yaş E 1.050 1.149 1.061 1.350 1.091 978 983 927 890 910 869 916 85850-64 Yaş K 627 706 675 813 805 681 582 536 530 510 568 546 54065+ Yaş E 2.610 3.085 2.967 3.027 2.668 2.557 2.341 2.279 2.318 2.193 2.082 2.054 2.09765+ Yaş K 2.322 2.697 2.675 2.851 2.459 2.420 2.239 2.115 1.997 2.104 1.989 1.847 1.875TOPLAM 7.591 8.731 8.436 9.540 8.330 7.829 7.281 7.118 7.067 7.023 7.105 6.944 7.044

K: Kadın / E: Erkek - Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, www.bsm.gov.tr 2009 yılında bebek ve çocuk ölümlerinde azalma olmuştur. Aynı şekilde ergen ve erişkin ölümlerinde de azalma gözlenmektedir. Buna karşılık 65 yaş ve üzeri nüfusta ölümler beklendiği gibi sürmektedir. Her ne kadar ölümler istatistiksel olarak dikkatlice kaydedilse de bebek ölümlerinin saptanmasında sorun-lar olabilir. İlimizde sağlık personeli yardımı olmaksızın doğum yapılması hiç kaydedilmeyen doğumların da olabileceğini, dolayısıyla doğan bu bebeklerde ölüm olduğunda ise ölüm kayıtlarına hiç giremeyeceğini düşündürmektedir. Dolayısıyla tüm gebelerin saptanarak gebe izlemlerinin sıklık ve nitelik açısın-dan yerinde ve düzgün olarak yapılmasının sağlanması gerekmektedir.


Tablo 1.12’de yıllar içerisindeki değişimleri gösterilen yaşamsal istatistikler Bursa nüfusunun kayıtlı verileridir.

Tablo 1.11. Bursa’da Sağlığa İlişkin Hayati İstatistikler

KONU 2004 2005 2006 2007 2008 2009Yıl ortası Nüfus 2.231.479 2.294.232 2.338.706 2.403.206 2.272.655 2.399.844Nüfus Yoğunluğu 205 212 216 222 210 220Genel Cinsiyet Oranı * 101,99 99,85 100,18 100,13 99,49 99,72Erken Neonatal Ölüm Hızı 4,47 3,88 3,66 3,34 2,62 3,33Geç Neonatal Ölüm Hızı 1,26 0,76 1,27 0,89 0,09 1,08Neonatal Ölüm Hızı 5,74 4,64 4,85 4,23 3,52 4,41Post Neonatal Ölüm Hızı 4,09 2,79 2,53 2,54 2,47 2,76Kaba Düşük Hızı 0,61 0,56 0,57 0,81 1,53 1,69Düşük Oranı 14,77 13,17 13,04 17,18 28,29 33,66Kaba Doğum Hızı 11,7 12,01 12,16 13,08 15,12 13,89Genel Doğurganlık Hızı 41,62 42,58 43,37 46,88 54,26 50,12Kaba Ölüm Hızı 3,5 3,63 4,08 3,51 3,84 3,16Bebek Ölüm Hızı (0-11 ay) 9,83 7,44 7,38 6,78 5,99 7,170 - 4 Yaş Ölüm Oranı 41 30,13 28,51 28,81 27,14 36,6245 Yaş Üzeri Ölüm Oranı 893,98 907,92 906,92 918,80 920,17 913,85Ana Ölüm Hızı ** 30,61 14,51 14,06 15,90 17,46 24,00Doğal Nüfus Artış Hızı 11,63 8,38 8,08 9,57 15,12 10,73Ölü Doğum Hızı 6,46 5,48 4,32 6,14 6,52 7,41Yıllık Canlı Doğum Sayısı 26.130 27.560 28.441 31.438 34362 33334Yıllık Ölüm Sayısı 7.829 8.330 9.540 8.436 8731 7591

(*) 100’de olarak / (**) 100.000’de olarak / diğerleri 1000’de olarak hesaplanmıştır. Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, www.bsm.gov.tr


1.5.2 Bebek Ölümleri

2008 Türkiye Nüfus Sağlık Araştırması (TNSA) verilerine göre Türkiye de bebek ölüm hızı binde 17’dir. İl Sağlık Müdürlüğünün bebek ölümlerini önlemeye yönelik çalışmaları neticesinde 2006 yılı içerisinde bebek ölüm hızı binde 16,64’ten binde 7,44’e düşürülmüştür. Ancak son yıllarda sağlık personeli yardı-mı olmadan yapılan doğumlar ve olası bebek ölümleri, bu konuda daha fazla önlem alınması gerektiğini göstermektedir. Gebeliklerin izlenerek doğumların sağlıklı koşullarda yapılması, doğan bebeklerin izlenmesinin yanı sıra göç ile beraber artan nüfusun getirdiği sorunlardan biri olan bireylerin, aile planlaması konusunda bilgilendirilmesi ile de bebek ölümlerinin önüne geçilebileceği düşünülmektedir.

Tablo 1.12. Bursa İli 9 Yılda Bebek Durumu

KONU 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000

Önceki Yıldan Devreden 38.985 37.704 35.511 36.233 34.510 32.972 33.515 35.583 34.699 35.963

Tespit Edilen 3.489 2.799 3.227 3.000 3.232 3.417 2.919 2.468 5.419 4.502

Başka Bölgeden Gelen 44.703 9.353 10.682 5.118 4.678 5.099 4.842 3.854 5.134 5.358

Canlı Doğan 33.334 34.362 31.438 28.441 27.560 26.130 24.258 26.186 24.905 23.068

Ölen Bebek 239 206 213 210 205 257 266 336 372 384

Bölgeden Ayrılan 45.826 8.834 10.705 5.845 4.266 4.548 4.515 4.230 5.316 6.105

Bebeklikten Çıkan 36.899 36.167 32.236 31.226 29.276 28.303 27.781 30.010 28.886 27.703

Yıl Sonu Bebek Mevcudu 37.547 39.011 37.704 35.511 36.233 34.510 32.972 33.515 35.583 34.699

Ölü Doğan Bebek Sayısı 247 224 193 123 151 169 158 205 190 202


2009 yılında 33.334 bebek doğmuş, 239’u ölmüştür. Yeni saptanan, göçle gelen ve canlı doğan bebeklerle bebeklikten çıkanlar, bölgeden ayrılanlar ve ölen-ler hesaplandığında yılsonu bebek mevcudu 37.547’dir.

1.5.3. Ölüm Nedenleri

Bursa’ da İl Sağlık Müdürlüğü verilerine göre 2008 yılında ölüm sayısı 11.297’dir. Ölüm nedenleri Türkiye İstatistik Kurumunun yayınladığı 2008 Ölüm ista-tistiklerine göre aşağıda görüldüğü gibidir. Tablodan da anlaşılacağı gibi kalp hastalığının diğer şekilleri ve lenfatik ve hematopoiyetik (kan yapıcı) dokuların urları dahil habis urlar olarak nitelendirilen hastalıklarda ölüm oranlarının yüksek olduğu görülmektedir.


Tablo 1.13. Bursa İli Ölüm Nedenleri (2008)

Ölüm Nedeni (UHS-8)

A B CToplam 11 297 6 368 4 929

1. Kolera - - -2. Tifo - - -3. Basilli dizanteri amoebiasis - - -4. Enterit ve diyareli diğer hastalıklar 5 4 15. Solunum sistemi tüberkülozu 25 21 46. Geç etkileri dahil diğer tüberküloz şekilleri 70 33 377. Veba - - -8. Difteri - - -9. Boğmaca - - -10. Streptokoksik anjin ve kızıl - - -11. Meningokok enfeksiyonları 104 54 5012. Akut poliyomiyelit - - -13. Çiçek - - -14. Kızamık - - -15. Tifüs ve diğer rickettsia hastalıkları - - -16. Sıtma - - -17. Frengi ve şekilleri 8 6 218. Bütün diğer enfeksiyon ve parazit hastalıkları 12 5 719. Lenfatik hematopoiyatik (kan yapıcı) dokuların urları dahil habis urlar 1941 1335 60620. Selim urlar ve tabiatı belirtilmeyen urlar 2 - 221. Şekerli diyabet 266 166 10622. Vitaminsizlikler ve diğer beslenme yetersizliği 13 7 623. Anemiler 7 6 124. Menenjit 4 2 225. Akut romatizma - - -26. Kronik romatizmal kalp hastalığı 32 15 1727. Hipertansiyon 245 90 15528. Kan yetersizliğine bağlı (isemik) kalp hastalığı 573 379 19429. Kalp hastalığının diğer şekilleri 3 192 1 616 1 57630. Serebro-vasküler hastalık 1 354 647 70731. Grip - - -32. Pnömoni 101 52 4933. Bronşit, anfizem, astma - - -34. Mide ülseri - - -35. Apandisit - - -36. Bağırsak tıkanması ve fıtık 13 4 937. Karaciğer sirozu 91 49 42


38. Nefrit ve nefroz 3 1 239. Prostat hiperblazisi 5 - 540. Düşük 2 - 241. Gebelik, doğurma ve lohusalık hallerinin diğer komplikasyonları. Komplikasyondan bahsedilmeksizin doğurma 5 - 542. Doğuştan gelme anomoliler 73 39 3443. Doğum travmatizması, güç doğum ve diğer anoksi ve hipoksi halleri 3 2 144. Perinatal mortalitenin diğer sebepleri 117 70 4745. Semptomlar ve iyi tanımlanmayan haller 979 574 40546. Bütün diğer hastalıklar 1 614 932 68247. Motorlu taşıt kazaları 159 114 4548. Bütün diğer kazalar 148 109 3949. Kendini öldürme (intihar) ve kendini travmatize etme (yaralama) 42 30 1250. Bütün diğer dış sebepler 23 14 9

1.6. Nüfus Projeksiyonları

Batı ve Güney Batı Anadolu’da Toplam Doğurganlık Hızı son yıllarda çok azaldığından göç hesaba katılmadığı takdirde nüfusun doğal artış hızı oldukça ya-vaşlamaktadır. Dolayısıyla büyük kentlerde nüfus büyümesinin sebebi göçlerdir. Projeksiyonlar için Bursa Büyükşehir’in 2008 yılında il toplam net göçünün % 70’ine sahip olduğu varsayılmıştır. 2008 ile 2020 arasında net göç değeri yaklaşık % 50 azalan (Senaryo 1), net göç değeri yavaş artan (Senaryo 2), hızlı artan (Senaryo 3) ve çok hızlı artan (Senaryo 4) olmak üzere dört göç senaryosu üzerinde durulmuştur. Üçüncü ve dördüncü senaryolarda net göç eğimle-rinin belirlenmesinde mevcut plan kararları etken olmuştur. Buna bağlı olarak 3. Senaryo 1/5000, 4. Senaryo 1/25.000 Nazım İmar Planları’nın 2020 nüfus kabulleri ile yaklaşık değerler itibariyle uyumludur.

Tablo 1.14. Bursa Büyükşehir Yaş Grubu Dağılımı Esaslı Nüfus Projeksiyonu

2008 2010 2015 2020

1.SENARYO - AZALAN GÖÇ Nüfus Yıllık Net Göç 1.813.000 25.100

1.901.00023.700

2.100.00018.100

2.261.00012.500

2.SENARYO - YAVAŞ ARTAN GÖÇ Nüfus Yıllık Net Göç 1.813.00025.100

1.905.00027.200

2.159.00032.200

2.437.00037.300

3.SENARYO - HIZLI ARTAN GÖÇ Nüfus Yıllık Net Göç 1.813.00025.100

1.912.00030.800

2.209.00042.900

2.593.00062.100

4.SENARYO - ÇOK HIZLI ARTAN GÖÇ Nüfus Yıllık Net Göç 1.813.00025.100

1.917.00035.600

2.316.00070.900

2.925.000106.200


TUİK’in 2009 yılı ADNKS sonuçları ise daha ziyade 1. ve 2. Senaryo ile uyumludur. Göç rakamları henüz açıklanmasa da Büyükşehir alanındaki 2008-09 nüfus artışındaki azalma bu dönemdeki net göçün bir önceki döneme göre daha düşük olduğunu göstermektedir.


Tablo 1.15. Bursa İli ve Bursa Büyükşehir ADNKS Nüfus Verileri

2007 2008 2009

Bursa İli 2.440.000 2.508.000 (2,8) 2.551.000 (1,7)

Bursa Büyükşehir 1.721.000 1.813.000 (5,4) 1.854.000 (2,3)

Büyükşehir’ in İl’ deki Nüfus Payı %70 %72 %72

Not: Parantezli ifadeler bir önceki yıla göre nüfus artışıdır.Kaynak: İGEP Arz, Talep ve İhtiyaç Analiz Raporu


Tablo 1.19. ADNKS Merkez İlçe Şehir Nüfusları

2007 2008 07-08 Artış % 2009 08-09 Artış %

GEMLİK 90.487 90.592 0,1 90.834 0,3

MUDANYA 46.352 47.178 1,8 49.805 5,6

NİLÜFER 239.056 257.248 7,6 269.371 4,7

OSMANGAZİ 723.681 739.909 2,2 752.155 1,7

YILDIRIM 574.303 592.373 3,1 602.505 1,7

GÜRSU 47.180 50.085 6,2 52.333 4,5

KESTEL 34.723 36.067 3,9 37.282 3,4

BÜYÜKŞEHİR 1.721.059 1.813.452 5,4 1.854.285 2,3

Kaynak: TUİK verileri


2. SAĞLIK 2.1. Sağlık Hizmetleri

Büyük bölümü Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Önemli Göç Alan Kentler Olarak İstanbul, İzmir, Ankara ve Bursa’nın Ekonomik ve Sosyal En-tegrasyon Problemlerinin Çözümüne Destek Projesi (İç Göç Entegrasyon Projesi - İGEP) çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen Bursa Saha Araştır-ması, Bursalıların sağlık hizmetlerinden genelde memnun olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak kentin en dezavantajlı mahallerinde değerlendirmeler diğerleri kadar olumlu değildir. Örneğin diğer katmanlarda çevresinde sağ-lık ocağı olanların oranı %93 ve %89 iken dezavantajlı katmanda %84’dür. Bu katmandakilerin %72’si Sağlık Ocağı hizmetinden yararlanmakta, %61’i fazla sıra beklediğini düşünmektedir. Sağlık personelini yetersiz bulanlar da %44 ile en fazla bu katmandadır. Sağlık ocağı hizmetinden %44 ile en az bu grup memnundur.

İGEP Kurumsal Kapasite Araştırması bu durumu teyit edecek şekilde ye-rel ölçekli sağlık hizmet birimlerinin hizmet verdikleri nüfusa göre yetersiz olduğunu ortaya koymuştur. Yıldırım’da 21.553, Osmangazi’de 16.919, Nilüfer’de 16.923, Gürsu’da 17.740 kişiye bir sağlık ocağı düşmektedir. Sağ-lık Bakanlığı’nın standardı 12.000 kişiye bir sağlık ocağıdır. Bu standardı sağ-layacak şekilde bu ilçelerde yeni sağlık ocaklarına ihtiyaç vardır. Bursa’da Ekim 2009 sonrasında geçilen aile hekimliği sisteminde de öngörülen stan-dartların sağlanması ön plana alınmalıdır.

Saha Araştırması yerinde aşılama, sağlık taraması ve aile planlaması faali-yetlerinin çok sınırlı olduğunu ortaya koymaktadır. Hane halklarının sadece %12’si mahallelerinde aşı kampanyası yapıldığını söylemiştir. Mahallesinde sağlık taraması yapıldığını söyleyenler %4, aile planlaması hizmeti verildiği-ni söyleyenler ise en üstten en alt tabakaya doğru %9, %3 ve %5’dir. Bu de-ğerler koruyucu sağlık hizmetlerinin çok kısıtlı ölçülerde verilebildiğini, bu hizmetler verilse bile halka yeterince ulaşmadığını, yerelleşmediğini göster-mektedir. Koruyucu ve temel sağlık hizmetlerinin uygun büyüklükte bütçe olanakları yaratılarak mümkün olduğunca mahallinde verilmesine ihtiyaç vardır. Bugün kamu kurumları, yerel yönetimler, yardım kuruluşları, gönüllü kuruluşlar zaman zaman kampanyalar ile özel tanımlı alanlarda sağlık tara-ması yapmaktadırlar. Bunları düzenli, sistematik ve kendi aralarında eşgü-dümlü şekle dönüştürecek mekanizmalar oluşturulması önemlidir. Geçilen aile hekimliği sisteminde de bu gereksinimlerin ne derece karşılanabildiğini gelecek yıllarda elde edilen veriler gösterecektir.


2.2. Sağlık Hizmetlerinin Sunumu

Sağlık hizmetleri, sağlığı korumak, geliştirmek, hastalananları tedavi etmek ve sakatlananları esenlendirmek amacı ile sunulan hizmetlerin tümüdür. Koruyu-cu sağlık hizmetleri ve tedavi edici sağlık hizmetleri olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca hizmet sunumu aşamasında bu hizmetler, 1. Basamak Sağlık Hizmetleri, 2. Basamak Sağlık Hizmetleri ve 3. Basamak Esenlendirici Hizmetler olmak üzere üçe ayrılır. Birinci basamak sağlık hizmetleri yataksız sağlık kuruluşlarını, ikinci basamak sağlık hizmetleri yataklı sağlık kuruluşlarını, üçüncü basamak sağlık kuruluşları ise yataklı ve yüksek tıbbi teknolojiye sahip sağlık kuruluş-larını içermektedir .

Bursa’da sağlık hizmetleri temel olarak Sağlık Bakanlığı’na bağlı aile sağlığı merkezleri, verem savaş dispanserleri, devlet hastaneleri ve üniversite hastanesi tarafından sunulmaktadır. Belediyelere ait poliklinikler ile yataklı veya yataksız sağlık kuruluşları da sağlık hizmeti sunmaktadır. Aşağıda sağlık hizmeti veren kurum sayılarının 2009 verileri belirtilmiştir. 2009 yılı sağlık profiline baktığımızda bu göstergelerdeki artışın Bursa’nın artan nüfusuna oranla sağlık hizmeti sunumundaki doğru orantısını görmekteyiz.

Tablo 2.1. 2009 Yılında Bursa’da Sağlığa İlişkin Temel Bilgiler

KONU DEĞER

Hastane Sayısı 32

Aile Sağlığı Merkezi 152

Aile Hekimliği Birimi 731

AÇS/AP Merkezi Sayısı 2

Dispanser Sayısı 9

Toplam Yatak Sayısı (Fiili) 5597

10.000 Nüfusa Düşen Yatak Sayısı 22

Yatak İşgal Oranı (%) 75

Hekim Sayısı 3670

Hekime Düşen Nüfus 695

Diş Hekimi Sayısı 720

Hemşire Sayısı 3639

Ebe Sayısı 1756

Eczane Sayısı 800

Eczacı Sayısı 892



Bursa’da Ekim 2010 tarihinden itibaren Aile hekimliği sistemine geçilmiştir. Toplan 152 Aile sağlığı merkezi bulunmaktadır. 2000 yılıyla karşılaştırıldığında 2007 yılına kadar 10.000 hastaya düşen yatak sayısında artış olduğu 2008’de ise az da olsa bir düşüş yaşandığı görülmektedir. Türkiye’de 10.000 kişiye düşen yatak sayısı 28,4 iken Bursa ilinde 24’tür. Bursa ilinde 112’si Sağlık Bakanlığı, 30’u Uludağ Üniversitesi, 334’ü özel merkezlere ait olmak üzere toplam 476 diyaliz makinesi bulunmaktadır. Hekim başına düşen nüfus 720’dir. Sağlık hizmetlerinden yararlanma ile sosyal güvenlik sistemine kayıtlılık arasında doğrudan ilişki bulunmaktadır. Bursa ilinde 637.342 çalışan (nüfusun %26,12’si), 351.924 emekli (nüfusun %14,42’si) sosyal güvenlik çatısı altındadır. Sosyal güvenlik sisteminde yer alanların bakmakla yükümlü olduğu nüfus 1.531.197’dir.

Tablo 2.2. Toplam Yatak Sayısı (Fiili)

KONU 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Toplam Yatak Sayısı (Fiili) 3.929 3.969 4.635 4.479 4.665 5112 5932 5906 5772 5597

Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, www.bsm.gov.trİlimizde 2000 yılında yaklaşık 4000 olan yatak sayısı 2009 yılında 5600’ a ulaşmıştır.

Tablo 2.3. Birinci Basamak Çalışma Sonuçları

Poliklinik Hizmetleri 2009 2008 2007

Muayene Sayısı 8.119.798 7.071.813 5.858.197Sağlık Kurumuna Sevk 55.549 49.602 108.208Sevk Oranı (%) 0,68 0,70 1,85Küçük Cerrahi Müdahale 17.853 13.100 12.878Klasik Otopsi Sayısı 44 43 64Adli Rapor Sayısı 3.870 5.985 7.134Defin Ruhsatı 1.378 1.462 1.269


Birinci basamakta muayene sayıları 6 milyona yakınken 2009 yılında bu sayı 8 milyonu aşmıştır. Aynı zamanda sevk olanların sayısı da 2007 yılına göre 2009 yılında yarı yarıya azalmıştır. Kurumlar arasında sevk zincirinin kalkmış olması sevk oranındaki azalmayı açıklamaktadır. Muayene sayısındaki artış ise halkın birinci basamak sağlık kuruluşlarını sıklıkla kullandığını göstermektedir. 2007 yılında birinci basamakta kişi başına düşen muayene sayısı 2,4 iken, 2009 yılında 3,2’dir.

Tablo 2.4. Bursa İli Sağlık Personeli

UZMAN HEKİM PRATİSYEN HEKİM TOPLAM HEKİM DİŞ HEKİMİ ECZACI SAĞLIK MEMURU HEMŞİRE EBE

1.500 1.707 3.207 455 696 1.452 2.561 1.292Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, www.bsm.gov.tr

Bursa ilinde çalışan hekimlerin % 53,2’si pratisyen hekimdir. Ülkemizdeki genel duruma paralel olarak ilimizde de uzman hekim sayısında artış olmuştur.


2.2.1. Diş Sağlığı

DSÖ’ye göre sağlık, sadece hastalık ya da sakatlığın olmayışı değil, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyi olma halidir. Erişilebilecek en yüksek düzeyde sağlıktan yararlanmak, ırk, din, politik inanç, ekonomik ve sosyal koşullar gözetmeksizin her insanın temel haklarından biridir. Bireylerin sağlık haklarına eşit ve en makul sürede ulaşabilmesi adına gelişmiş ülkelerde diş sağlığı üzerinde önemle durulan konulardan biridir. Ülkemizde ise; Sağlık Bakanlığı’nca yapılan bir araştırmada halkın % 47,11’i son bir yılda diş hekimine gitmemiştir ve yaşamı boyunca hiç diş hekimine gitmeyen nüfus oranını ise % 12,5’dir.

Bursa ilinde aşağıdaki tabloda belirtildiği üzere diş sağlığı muayene sayısı 2007 yılından bu yana düşüş yaşamıştır. Tedavi sayısındaki artış ise bireylerin herhangi bir sorun yaşamadan ilgili sağlık kurumlara gitme konusunda önceki yıllara göre pasif bir durum sergilemelerini göstermektedir. Ancak, aşağıdaki tabloda 2009 yılında tespit edilen çürük diş sayısı 534 iken 2006 yılında bu sayı 15.442 olarak belirlenmiştir.


Tablo 2.5. Son 13 Yılda Diş Sağlığı Bilgileri

KONU 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000

Muayene Sayısı 4.706 4.865 12.950 14.793 11.850 11.545 5.109 5.618 4.861 3.437

Okul Taramalarında Taranan Öğrenci 1.744 1.865 2.387 5.631 1.338 158 1.234 1.683 1.414 1.344

12-45 Yaşta Tespit Edilen Çürük Diş Sayısı 534 743 9.472 15.442 2.109 853 823 1.362 1.543 297

Tespit Edilen Diş Eti Hastalıkları Sayısı 197 59 621 745 465 230 136 182 119 126

Tedavi Sayısı 3.003 1.772 4.857 5.968 4.754 224 944 1.243 685 639

Çekim Sayısı 620 608 3.112 3.059 4.724 1.770 2.055 1.748 1.403 1.145

Sevk Sayısı 251 119 767 1.286 1.229 1.560 2.917 2.536 2.964 1.180

Flor Uygulaması 1.213 853 2.733 2.550 0 35 51 65 5.453 30.494


2.2.2. Kadın Sağlık Hizmetleri

Bursa’da gebeliği önleyici modern yöntemler kullanan 15-49 yaş grubu evli kadın oranı %42,7’dir.

Tablo 2.6. Son 10 Yılda Kadın İzlemleri

KONU 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000

Gebe 168.081 174.354 131.033 98.832 85.655 92.709 75.593 82.301 92.234 83.274Lohusa 53.419 57.261 48.887 39.838 38.434 36.201 66.188 31.716 33.132 30.36915-49 Yaş 610.850 729.441 564.425 441.769 426.481 403.335 353.190 424.910 424.156 355.492



Tablo 2.7. Sağlık Müdürlüğü 2007,2008 ve 2009 yılları ana çocuk sağlığı verileri

GEBE SAYISI

GEBE İZ-LEM SAYISI

ORTLAMA GEBE İZ-LEM SAYISI

BEBEK SAYISI (0-11 AY)

BEBEK İZ-LEM SAYISI

ORTALAMA BEBEK İZ-LEM SAYISI

ÇOCUK SAYISI (1-4 YAŞ)

ÇOCUK İZ-LEM SAYISI

ORTALAMA ÇOCUK İZLEM SAYISI

15-49 YAŞ KADIN SAYISI

15-49 YAŞ KADIN İZ-LEM SAYISI

ORTALAMA 15-49 YAŞ KADIN İZLEM SAYISI

2007 YILI 34828 131033 3.76 37678 263709 7,00 132672 268815 2.03 670635 564425 0.84

2008 YILI 38579 174354 4.52 38985 321266 8.24 135940 371044 2.73 633314 729441 1.15

2009 YILI 38071 168081 4.41 37547 308834 8.23 142981 341948 2.89 665074 610850 0.92

Kaynak: Bursa İl Sağlık Müdürlüğü

2.2.3. Çocuk Sağlık HizmetleriBursa ilinde çocuk sayısının 2009 yılında önceki yıllara göre arttığı görülmektedir. Bu veriler de çocuk eğitimi ve gelişimi konusunda verilen hizmetlerin arttırılması gerektiğini göstermektedir.

Tablo 2.8. Çocuk DurumuKONU 2009 2008 2007 2006 2005

Geçen Yıldan Devreden 135.940 132.770 134.904 136.014 136.400

Bu Yıl Tespit Edilen 11.579 4.981 4.893 3.827 2.892

Başka Bölgeden Gelen 154.515 18.978 25.253 10.542 6.979

Bu Yıl Çocukluğa Geçen 36.899 36.167 32.236 31.226 29.276

Bu Yıl İçinde Ölen Çocuk 39 31 30 62 47

Bölgeden Ayrılan 162.982 22.059 29.410 12.993 9.052

Çocukluktan Çıkan 32.931 34.768 35.076 33.650 30.434

Yıl Sonu Çocuk Mevcudu 142.981 136.038 132.770 134.904 136.014


Tablo 2.9. Son 10 Yılda Çocuk ve Bebek İzlemleri

KONU 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000

Bebek 308.834 321.266 263.709 208.124 216.423 205.101 156.635 164.851 170.624 165.487

Çocuk 341.948 371.044 268.815 220.278 228.839 187.245 170.818 182.221 156.763 163.051



2.2.3.1 Bebek ve Çocuklarda Tam Aşılılık Oranları (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak Aşısı)

Tablo 2.10. 2008 yılına göre Bebek ve Çocuklarda Aşılılık Oranları En Az 5 Sağlık Ocağı

Sağlık Ocağı 2006 2007 2008Beyazıt Sağlık Ocağı 52,27 54,46 66,31Hacivat Sağlık Ocağı 47,22 74,29 71,59Gemlik Manastır Sağlık Ocağı - 63,08 73,72Ortabağlar Sağlık Ocağı 58,62 97,31 76,04Gemlik 1 Nolu Sağlık Ocağı 40,43 73,04 77,57

Kaynak: İgep Arz, Talep ve İhtiyaç Analizi

Yukarıdaki tablo, 2008 yılında bebek ve çocuk aşılılık oranlarının en düşük olduğu 5 sağlık ocağı baz alınarak hazırlanmıştır.Beyazıt Sağlık Ocağında yıllar itibarıyla aşılılık oranında yükseliş olduğu görülmektedir. Ancak değerlendirme yapabilmek için hedef nüfusu da göz önünde tutmak gerekir. 2007 yılında Beyazıt Sağlık Ocağının 336 olan hedef nüfusu 2008 yılında 282’ye gerilemiştir. Hacivat Sağlık Ocağının ise hedef nüfusları sı-rasıyla 396, 420 ve 447’dir. Bu nedenle Hacivat Sağlık Ocağında 2006 yılına göre aşılılık oranında artış olduğu söylenebilir. Tabloda ilginç olan ise Ortabağlar Sağlık Ocağında 2006’da %58,62 olan aşılılık oranının 2007’de %97,31’e yükselmiş ardından 2008’de %76,04’e gerilemiş olmasıdır. Ortabağlar Sağlık cağının hedef nüfusu yıllar itibarıyla 348, 372 ve 576; sağlık çalışanı sayısı ise 9, 14 ve 16’dır. 2007 yılında sağlık personeli sayısında önemli ölçüde gerçekleşen artışın aşılılık oranını arttırdığı; 2008 yılında ise nüfustaki artışın sağlık ocağında görev alan personel sayısının artırılarak karşılanmadığı, personelin yetersiz kaldığı tespiti yapılabilir. Bursa’da aile hekimliğine geçilmesinden sonra bağışıklama oranlarının nasıl bir seyir izleyeceği dikkatlice değerlendirilmelidir.

2.2.4. Acil Sağlık Hizmetleri2.2.4.1. Vaka Sayılarının Yıllara ve Aylara Göre Dağılımı

Tablo 2.11. Aylara Göre Vaka Dağılımı YIL OCA ŞUB MART NİS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKİM KAS ARA1997 422 425 424 467 555 594 545 456 471 550 550 5971998 566 565 686 762 818 980 1.018 1.003 915 998 911 8891999 856 1.023 1.354 1.148 1.268 1.306 1.356 1.449 1.237 1.191 1.247 1.3402000 1.387 1.081 1.326 1.335 1.426 1.485 1.599 1.426 1.359 1.385 1.599 1.4532001 1.403 1.199 1.385 1.284 1.568 1.691 1.675 1.545 1.448 1.430 1.314 1.4132002 1.602 1.418 1.533 1.515 1.731 1.659 1.700 1.533 1.432 1.644 1.361 1.7232003 1.882 1.436 1.549 1.659 1.930 1.944 2.072 1.944 1.764 1.735 1.629 1.9202004 2.197 2.071 2.000 2.025 2.252 2.351 2.601 2.387 2.412 2.171 2.322 2.3882005 2.491 2.328 2.694 2.676 2.363 3.012 3.342 3.389 2.956 2.814 3.018 2.8022006 3.085 2.710 3.054 3.093 3.338 3.194 3.276 3.477 2.917 3.111 3.244 3.2502007 3.278 2.993 3.458 3.456 3.987 4.027 4.093 4.301 3.572 3.784 3.497 3.5862008 3.718 3.453 3.951 3.991 4.512 4.623 4.775 4.901 3.912 4.450 4.148 4.2002009 4.376 4.205 5.110 5.253 5.911 6.261 6.193 5.955 5.261 5.948 5.957 6.162



Tablo 2.12. Toplam ve Aylık Ortalama Vaka

YIL TOPLAM VAKA AYLIK ORTALAMA1997 6.056 5051998 10.111 8431999 14.775 1.2312000 16.861 1.4052001 17.355 1.4462002 18.851 1.5712003 21.464 1.7892004 27.177 2.2652005 33.885 2.8242006 37.749 3.1462007 44.032 3.6692008 50.634 4.2202009 66.592 5.549


1997 yılından beri hem toplamda hem de aylık ortalama acile başvuru sayılarında belirgin artış gözlenmektedir. Nüfusun kalabalıklaşması ve acil poliklinik-lerinin sayısının artmış olmasının yanı sıra, vatandaşların acil servislerden daha hızlı hizmet aldıklarını düşünmeleri sonucunda acil servislere başuruların artmasıyla bu yüksek ortalamalara ulaşılmıştır.

Tablo 2.13. 2008 Yılında İlimizde Tespit Edilen Karbonmonoksit Zehirlenmelerinin Aylara Dağılımı

AY BAŞVURU SAYISI AYAKTA TEDAVİ YATARAK TEDAVİ ÖLENOcak 129 68 59 2Şubat 103 35 66 2Mart 131 47 82 2Nisan 13 9 3 1Mayıs 0 0 0 0Haziran 0 0 0 0Temmuz 0 0 0 0Ağustos 0 0 0 0Eylül 0 0 0 0Ekim 0 0 0 0Kasım 107 49 56 2Aralık 45 20 23 2TOPLAM 528 228 289 11


Kentimizin coğrafik ve iklim koşullarının sonucu olarak kış aylarında karşımıza çıkan karbonmononksit zehir-lenmeleri önemli bir sorundur. Ölen vatandaşlarımızın olması nedeniyle de bu konuda hem uyarılara hem de eğitimlere önem verilmelidir.


2.3. Hastalıklar

Tablo 2.14. Ocak 2009 Aralık 2009 Bildirimi Zorunlu Olan Hastalıklar Bilgi Formu

AKUT KANLI İSHAL

BOĞMACA BRUSELLOZ GONORE HEPATİT A HEPATİT B

Kesin Vaka Olası Vaka Kesin Vaka Olası Vaka Kesin Vaka Kesin Vaka Kesin Vaka Kesin Vaka

0-11 ay

E 8 1 1 1

K 8 1

T 16 1 1 1

1-4 yaş

E 17 1 1 1

K 22 1 1 1

T 39 1 1 2 2

5-9 yaş

E 11 1 6 1

K 9 1 7

T 20 1 13 1

10-14 yaş

E 13 1 5 2

K 8 4

T 21 1 9 2

15-19 yaş

E 10 1 1 4

K 15 1

T 25 1 1 5

20-29 yaş

E 8 3 9 3 10

K 15 2 3 4 18

T 23 5 12 7 28

30-44 yaş

E 9 7 11 1 13

K 18 4 7 10

T 27 11 18 1 23

45-64 yaş

E 21 6 7 7

K 30 5 8 2

T 51 11 15 9

65+ yaş

E 10 3 4 1 16 1

K 17 2 5 16 1

T 27 5 9 1 32 2

TOPLAM

E 107 2 1 20 35 39

K 142 1 13 23 33

T 249 3 1 33 58 72

Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü


Tablo 2.14. Ocak 2009 Aralık 2009 Bildirimi Zorunlu Olan Hastalıklar Bilgi Formu (devamı)

KUDUZ RİSKLİ TEMAS

MENİNGOKOKKAL HAS-TALIK

SİFİLİZ ŞARBON TİFO HEPATİT C KABAKULAK KIZAMIK

Kesin Vaka Olası Vaka Kesin Vaka Kesin Vaka Olası Vaka Kesin Vaka Kesin Vaka Kesin Vaka Olası Vaka Kesin Vaka Olası Vaka

0-11 ay

E 1 1

K 1 1

T 2 1 1

1-4 yaş

E 20 1 14 3 2

K 10 8 2

T 30 1 22 5 2

5-9 yaş

E 66 1 1 1 13 7 2

K 36 1 14 5 2

T 102 2 1 1 27 12 4

10-14 yaş

E 97 1 1 7 2

K 24 1 1 1 5 1

T 121 1 2 12 3

15-19 yaş

E 87 1 2

K 25 1 1

T 112 3

20-29 yaş

E 110 11 1 1 1 2

K 29 5 1 5 1 2

T 139 16 1 6 3 2

30-44 yaş

E 115 21 1 2

K 41 12 1 4

T 156 33 1 5 2

45-64 yaş

E 107 16 2

K 54 6 4

T 161 22 2 4

65+ yaş

E 40 1 1 1

K 24 1

T 64 2 1 1

TOPLAM

E 643 3 1 49 1 4 4 40 12 4

K 244 1 1 24 3 1 14 29 10 3

T 887 4 2 73 1 3 5 18 69 22 7



Bursa’da 2009 yılında en çok görülen bildirimi zorunlu olan hastalık “kuduz riskli temas” olarak gerçekleşmiştir. Bunu “akut kanlı ishal” olguları izlamaktadir. Aşı ile önlenebilir hastalıklardan olan bağmaca, kabakulak ve kızamığın görülmesi de bağışıklama hizmetlerinde aksama olduğunu ve yeniden düzenlenmesi gerektiğini göstermektedir.

Tablo 2.15. 2009 Bildirimi Zorunlu Olmayan Hastalıklar Bilgi Formu

Yaş

Grup

ları

Cins

iyet

ÜSYE

A Sİ

NİZÜ

T

A.FA

RANJ

İT

A.TO

NSİL

LİT

A LA

RANJ

İT

A.BR

ONŞİ

T

BRON

ŞİYO

LİT

PNOM

İ

KOAH

ASTI

M

AKUT

OTİ

SİS

MED

İA

0 YAŞE 9298 316 5103 2599 249 2504 692 154 160 924

K 8520 265 4301 2136 193 1897 490 103 67 793

1-4 YAŞE 48261 6298 41200 36847 1971 15906 1939 855 2371 5167

K 45277 5336 38840 31644 1601 12445 1560 570 1246 4394

5-9 YAŞE 32891 11515 36353 34133 1465 10778 965 455 2034 2486

K 31679 10076 35201 31580 1312 9106 796 354 1294 2351

10-14 YAŞE 21940 10141 26809 20791 1079 5627 448 188 849 1196

K 21850 10108 26644 19681 978 4626 367 153 649 1347

15-24 YAŞE 23164 13547 29639 15048 869 5448 380 193 5 612 990

K 30306 16604 381161 18750 1334 5761 379 192 12 837 1743

25-44 YAŞE 20095 14311 30773 15147 998 8345 433 383 1125 1753 1531

K 53386 33413 76327 31434 2755 16172 895 577 1638 4476 4187

45-64 YAŞE 21810 11118 30260 10142 1087 11255 616 582 10271 3378 1215

K 39585 19870 52898 17653 1958 18003 966 647 6593 6526 2122

65+E 10323 3439 10697 3459 407 7503 388 537 16183 3356 357

K 13856 4168 14346 4465 564 8970 419 528 9571 3934 484

TOPLAM

E 187782 70685 210834 138166 8125 67366 5861 3347 27584 14513 13866

K 244459 99840 286718 157343 10698 76980 5872 3124 17814 19029 17421

T 432241 170525 497552 295509 18823 144346 11733 6471 45398 33542 31287



Tablo 2.15. 2009 Bildirimi Zorunlu Olmayan Hastalıklar Bilgi FormuYa

ş Gr

upla

rı

Cins

iyet

AKUT

ROM

ATİZ

MAL

AT

EŞ

F.KO

NVİZ

YON

SUÇİ

ÇEĞİ

KIZI

L

PROT

EİN

ENE

RJİ

MAL

N

RAŞİ

TİZM

D.E.

ENEM

İSİ

İSHA

LLER

SERV

İSİT

HİPE

RTAN

SİYO

N

GUAT

R

DİYA

BET

OBEZ

İTE TİAS

EMİ

DİĞE

R HE

MOG

LO-

BİNO

PAL

0 YAŞE 2 9 68 3 11 1068 1703 17 3 2

K 2 4 75 6 14 1038 1362 12 5

1-4 YAŞ

E 22 109 1184 16 17 45 3991 12013 21 64 6 13 7

K 24 87 1181 17 12 22 3541 10220 2 23 61 3 6 2

5-9 YAŞ

E 27 58 1887 28 11 5 2418 5870 8 24 391 16 15 7

K 26 37 1728 28 9 1 2325 4989 4 64 407 22 27 6

10-14 YAŞ

E 43 1 398 4 4 1323 4556 22 44 422 53 41 11

K 52 398 6 3 2441 3314 2 11 109 567 65 12 5

15-24 YAŞ

E 50 85 1 2 1492 6890 322 187 826 51 13 9

K 108 79 1 1 14393 4988 624 641 978 1338 83 29 14

25-44 YAŞ

E 64 38 2161 4939 15113 982 8424 77 8 4

K 310 34 1 3 34332 7131 2394 36165 6094 16013 356 42 30

45-64 YAŞ

E 120 5 3 2939 4256 132497 2494 59642 232 9 10

K 420 6 1 14889 5613 599 263096 9280 94597 507 36 9

65+E 64 3 1 2708 2274 120478 1557 35303 116 1 5

K 113 3 1 6297 2758 214077 4017 59829 185 6 4

TOP-LAM

E 392 177 3668 52 38 61 18094 42501 0 268440 5326 105075 553 100 53

K 1055 128 3504 53 36 37 79256 40375 3619 513996 20577 172817 1221 158 70

T 1447 305 7172 105 74 98 97350 82876 3619 782436 25903 277892 1774 258 123


İlimizde 2009 yılında bulaşıcı hastalıklardan en çok A.faranjit, ÜSYE ve A.tonsilliz görülürken, bulaşıcı olmayan hastalıklardan ise hipertansiyon ve diyabet kişilerin sağlık kuruluşlarına en çok başvurma nedenidir.


Tablo 2.16. Merkez İlçeler Sağlık Ocakları Anne ve Çocuk Sağlığı Halk Eğitimi Çalışmaları

Hijyen ve Çevre Sağlığı (01)

2006 2007 2008

Osmangazi 1235 1685 2394

Yıldırım 1134 1658 1263

Nilüfer 351 285 429

Mudanya 480 428 369

Gemlik 189 281 510

Gürsu 0 12 66

Kestel 38 61 308

Toplam 3427 4410 5339

Beslenme (02)

2006 2007 2008

Osmangazi 2376 3234 4668

Yıldırım 1776 2678 2296

Nilüfer 749 802 1119

Mudanya 724 672 739

Gemlik 488 558 655

Gürsu 16 16 137

Kestel 291 472 796

Toplam 6420 8432 10410

Çocuk Sağlığı ve Çocukluk Dönemi Hastalıkları (03)

2006 2007 2008

Osmangazi 1832 2097 3205

Yıldırım 1447 1921 1539

Nilüfer 701 775 939

Mudanya 587 549 567

Gemlik 384 432 491

Gürsu 15 24 83

Kestel 250 306 762

Toplam 5216 6104 7586

Ana Sağlığı ve Aile Planlaması (04)

2006 2007 2008

Osmangazi 2760 3615 2097

Yıldırım 2032 2515 1921

Nilüfer 905 802 775

Mudanya 864 714 569

Gemlik 606 616 432

Gürsu 20 29 24

Kestel 307 399 306

Toplam 7494 8690 6104

Bulaşıcı Hastalıklardan Korunma, Aşı ve Sorumlular (05)

2006 2007 2008

Osmangazi 2022 2526 3230

Yıldırım 1730 218 1522

Nilüfer 706 810 817

Mudanya 447 425 467

Gemlik 454 468 413

Gürsu 7 19 67

Kestel 207 248 662

Toplam 5573 4714 7175

Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr

Yıllar itibarıyla sağlık ocaklarının gerçekleştirdiği halk eğitim çalışmalarının arttığı görülmektedir. İlçeler bazında karşılaştırma yapıldığında ise her 3 yılda da Osmangazi ilçesinde daha fazla kişiye eğitim verildiği ortaya çıkmaktadır.

Ancak öncesinde de belirtildiği üzere Osmangazi en fazla sağlık ocağının yer aldığı ve merkez ilçeler bazında nüfusu en kalabalık olan ilçedir.

2008 yılı itibarıyla sağlık ocağı başına ortalama eğitim verilen kişi sayısına bakıldığında Osman-gazi ilçesinin sağlık ocağı başına eğitim verilen kişi sayısında Kestel ve Mudanya’nın ardından 3. sırada yer aldığı görülmektedir. Eğitim verilenlerin nüfusa oranına baktığımızda ise bu oranın en yüksek olduğu ilçenin Kestel ardından Mudanya olduğu ortaya çıkmaktadır.


Tablo 2.17. 2008 Merkez İlçeler Sağlık Ocağı Bazında Halk Eğitim Çalışmaları

İLÇE Toplam Eğitim Sağlık Ocağı Sayısı Sağlık Ocağı Başına Eğitim Verilen Kişi Sayısı İlçe Nüfusu

Osmangazi 17716 44 403 710.590

Yıldırım 8682 23 377 517.274

Nilüfer 4360 13 335 236.918

Mudanya 2921 7 417 59.069

Gemlik 2565 8 321 53.219

Gürsu 477 3 159 89.472

Kestel 3328 5 666 40.919

Toplam 40049 103 389 1.707.461

Kaynak: iGEP, Arz, Talep ve İhtiyaç Analizi

2.5. İlaç Ve Eczacılık

Tablo 2.18.Bursa İli Eczane Sayısı

KONU 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Eczane Sayısı 645 647 661 664 678 713 746 753 771 800

Eczacı Sayısı 685 687 722 730 772 786 812 850 868 892


Bursa’da 2000 yılında 645 olan eczane sayısı 2009 yılında 800’e ulaşmıştır.


3. YAŞAM TARZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

3.1 Tütün Kullanımı

2008 yılı Kasım ayında gerçekleştirilen Küresel Yetişkin Tütün Araştırması sonuçlarına göre, 15 ve daha yukarı yaştaki bireylerin % 27,4’ü her gün, % 3,8’i ise ara sıra tütün kullanmakta iken, % 15,9’u şu anda tütün kullanma-dığını, % 52,8’i ise yaşamları süresince hiç tütün kullanmadıklarını beyan etmiştir.

Tütün kullanma durumu cinsiyete göre incelendiğinde, her gün tütün kul-lanan bireyler için oran erkeklerde % 43,8 iken, kadınlarda %11,6’dır. Tütün kullanımı kadınlara oranla erkeklerde daha yaygındır.

Cinsiyetler arası farklılığa hiç tütün kullanmayanlar açısından baktığımızda, erkeklerin % 30’u, kadınların ise % 74,8’i hiç tütün kullanmadıklarını belirt-mişlerdir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre sigara içme alışkanlığı yaklaşık % 40 oranında 15-19 yaşlarında başlamaktadır. Tüm dünyada 15 yaş üstü nüfusun yaklaşık % 45’i ciddi boyutlarda sigara bağımlısıdır.

Türkiye’de 40-50 yıl içerisinde sigara nedenli ölüm sayısının 10 milyonun üzerinde olabileceğinin hesaplanması nedeniyle, bu alışkanlık önemli bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilmektedir.

DSÖ verilerine göre, dünyada sigara içme alışkanlığı 1970-85 yılları arasın-da ortalama % 7,1’lik bir artış göstermiştir.

Asya, Latin Amerika ve Afrika’da dramatik bir şekilde artış gösterirken, Ku-zey Amerika ve Avrupa’da azalmaktadır. Türkiye’de artış % 10 civarındadır.

Sigara tüm kanser ölümlerinin %30’unun, akciğer kanserlerinin ise %90’ının nedenidir. Avrupa’da sigara içme yaygınlığı yaklaşık % 40’tır ve yaklaşık her 6 ölümden 1’i sigaranın neden olduğu hastalıklar nedeniyledir.

DSÖ, 1988 yılından bu yana 31 Mayıs’ı “Dünya Sigara İçmeme Günü” olarak çeşitli etkinlikler düzenleyerek kutlamaktadır.


Tablo 3.1. Sigara Bağlantılı Hastalıklar Tablosu 2009 Yılı Vaka Sayısı

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık

İstemik Kalp Hast. 3875 3887 3937 4364 3458 3502 3295 3195 2768 3465 2944 4050

Kalp Yetmezliği 1309 1206 1341 1298 1027 1170 1035 935 812 1027 928 1145

Astım 3156 2998 3251 2942 2619 2559 2002 2157 2032 2557 2812 3483

Kronik Bronşit 911 1021 910 718 711 652 581 539 549 596 753 991

Amfizem 50 36 47 53 54 42 29 34 39 64 47 48

Serebovasküler Hastalık 523 431 512 491 564 551 499 498 430 532 458 587

Akciğer Kanseri 394 332 369 341 380 321 289 324 262 286 339 552

Larinks Kanseri 143 104 131 127 115 106 134 119 122 135 108 119

Mesane Kanseri 230 258 277 274 244 234 256 248 250 256 207 267

Prostat Kanseri 200 158 210 192 191 183 192 158 191 228 198 214


3.2 ALKOL KULLANIMI

Bursa’da alkol kullanımna ilişkin veriler oldukça sınırlıdır. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü Ruh Sağlığı ve Sosyal hastalıklar Şubesine 2009 yılında alkol bağımlılığı şikâyetiyle yapılan başvuru sayısı 19’dur.

3.3. UYUŞTURUCU KULLANIMI

Bursa İl Emniyet Müdürlüğü verilerine göre Bursa’da madde kullanımına yönelik bilgiler aşağıda yer almaktadır.

2009 yılında uyuşturucu suçundan işlem gören şahısların % 7’si okuryazar, % 37’si ilkokul, % 20’si ortaokul, % 19’u lise, % 4’ü üniversite mezunudur. % 13’ü ise okuryazar değildir.


2009 yılında uyuşturucu kullananların % 38’si serbest meslek, %26’sı esnaf, %25’i işsiz, %11’i diğer meslek gruplarından oluşmaktadır.

2009 yılında uyuşturucu kullanan şahısların % 2’si 11-15 yaş arası, % 10’u 16-18 yaş arası, % 31’i 19-25 yaş arası, % 34’ü 26-35 yaş arası, % 15’i 16-45 yaş arası, % 8’i ise 46 yaş ve üzeridir.

Türkiye verilerine göre madde kullanıcılarının maddeyi kullanma neden-lerinin % 42’si merak, % 16’sı aile sorunları, % 13’ü kişisel sorunlar, % 27’si arkadaş etkisi, % 2’si eğlence amaçlıdır.


Bursa İl Emniyet Müdürlüğü’nce madde bağımlılığı ile mücadele kapsamın-da, 2009 ve 2010 yıllarında aşağıdaki çalışmalar yürütülmüş ve yürütül-meye devam etmektedir .

• TUBİM’ in hazırladığı Ulusal Strateji Belgesi doğrultusunda ilimizde 2009-2012 yıllarını kapsayan Yerel Eylem Planı hazırlanmış ve Valilik makamının olurları ile uygulamaya başlanmıştır.

• Öğrencilere ve velilere yönelik olarak madde bağımlılığı ile ilgili broşür bastırılarak dağıtımı sağlanmaktadır. Bu alanda promosyon malzemeleri bastırılıp dağıtımı sağlanmıştır.

• Kamu kurum ve kuruluşlarına, ebeveynlere, öğrencilere, STK’lara ve özel sektör çalışanlarına bilinçlendirici, farkındalık arttırıcı konferanslar veril-mektedir.

• Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan İç Göç Entegrasyon Pro-jesi (İGEP) çalışmasına destek verilmiştir.

• Vatandaşlarımız ile etkili iletişim sağlamak ve onları doğru bilinçlendir-mek adına web sitesi faaliyete geçirilmiştir (www.maddebagimliligi16.com).

• İl temas görevlisince yerel medyada farkındalık arttırıcı programlar ya-pılmıştır.

• Çeşitli sosyal etkinliklerde stant kurulmuş, bu stantlarda vatandaşlarımı-za farkındalığı arttırıcı bilgiler verilmiştir.

3.4 SPOR

Elde edilen spora ilişkin istatistikler incelendiğinde Türkiye ortalamasına göre Bursa ilinde spor kulübü kapasitesinin yeterli olmadığı görülmektedir. Bu nedenle sporun toplum sağlığı üzerinde olan olumlu etkisini göz ardı etmeden toplum sağlığı planlamasını yapabilmek için mevcut kapasitenin arttırılması gerekmektedir.


Tablo 3.2. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması ve türüne göre spor kulüpleri sayısıSpor Kulubü

Toplam Gençlik spor Kulubü Müessese spor kulubü İhtisas spor kulubü Okul spor kulubü Askeri spor kulubü

Türkiye 8.593 5.636 1.181 615 1.148 13

Bursa 329 290 6 14 18 1

Kaynak: TUİK,2007

Tablo 3.3. İstatistiki Bölge Birimleri sınıflamasına göre federasyonlara bağlı lisanslı ve faal sporcu sayısı

Lisanlı Sporcu Faal Sporcu

Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın

Türkiye 1.262.891 910.831 352.060 209.436 152.785 56.651

Bursa 57.756 47.609 10.147 8.200 6.156 2.044

Kaynak: TUİK,2007

Bursa Büyükşehir Belediyespor kentte yaşayan çocukların zamanlarını sağlık dolu bir ortamda geçirmeleri ve zararlı alışkanlıklardan uzak kalmaları ve kulüp temel eğitim çalışmalarını alarak yarışmacı sporcu olabilmelerini sağlamak, fikir, ruh beden sağlığı açısından da topluma faydalı birey olarak yetişmelerinde katkıda bulunmak güçlü, kararlı, paylaşımcı ve sorumluluk duygusu içerisinde olan sporcular yetiştirmek amacıyla konularında uzman Antrenörler nezare-tinde çalışmalarına devam etmektedir.

Tablo 3.4. Bursa Büyükşehir Belediyespor Kulübü Spor Branşlarına Göre Sporcu Sayısı.

Lisanslı Lisanssız

Güreş 336 50Atletizm 313 40Basketbol 289 100Masa Tenisi 80 14Tenis 70 63Karate 279 70Yüzme 110 50Sutopu 100 50Bisiklet 93 0

Voleybol 42 110

Toplam: 2259 sporcuyla faaliyetlere ve antrenmanlara devam edilmektedir. / Kaynak: Bursa Büyükşehir Belediyespor


3.5. ENGELLİLER

Bursa Büyükşehir Belediyesi Yönetmeliklerinde de belirttiği gibi, Bursa ili hizmet sınırları içerisinde yaşayan özürlülerin istatistiki verilerini hizmet alımı/belediye imkanları ile belirlemek, engellilerin yardımcı ya da refakatçiye ihtiyaç duymaksızın yaşamlarını sürdürebilmeleri için yaşam alanlarındaki fiziki engellerin (özellikle Belediye ve kamu kurumları hizmet binaları olmak üzere) kaldırılmasını ve uygun mimari ve kentsel düzenlemelerin hayata geçirilmesi için girişimlerde bulunarak her türlü tedbirin alınmasını sağlamak amacıyla çalışmalar ve projeler yürütmektedir.

Bursa İli’nde Bursa Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı tarafından toplam 17120 engelli vatandaşımıza ve 1322 refakatçiye ücretsiz BUKART sağlanmıştır. Farklı hatlarda dönüşümlü olarak çalıştırılmak üzere engelli vatandaşlarımızın kullanımına uygun, alçak tabanlı toplam 87 adet otobüsümüz hizmet vermektedir.

Tablo 3.5. Bursa’da Engellilere Hizmet Veren Kurumlar

Merkezin Adı Kapasite Faydalanıcı Sayısı Personel Yeri

Yenice Bakım Rehabilitasyon ve Aile Danışma Merkezi Yatılı/Gündüzlü

60 21 40 Mümin Gençoğlu mah. Yenice/İnegöl

Huzurevi Fizyoterapi Ünitesi, Spastik 168 177 53


SHÇEK engelli çocuklara ve gençlere yetiştirme yurtlarında diğer çocuk ve gençlerle birlikte barınma hizmeti de vermektedir.

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) engellilere özel okullarda eğitim hizmeti sunmaktadır. İşitme engellilere Türkiye genelinde 48 ilköğretim okulunda eğitim ve-rilmektedir. Bu okullardan ikisi Bursa’daki Duyum İşitme Engelliler İlköğretim Okulu ile İbn-i Sina İşitme Engelliler İlköğretim Okuludur. Ayrıca Türkiye’de 15 işitme engelli meslek lisesi bulunmakta ve Nilüfer İşitme Engelliler Meslek Lisesi, Bursa’da eğitim vermektedir. Görme engelliler ise 16 ilköğretim okulunda eğitim almaktadır; ancak Bursa’da görme engellilere eğitim veren MEB’e bağlı herhangi bir okul bulunmamaktadır.

Türkiye genelinde eğitilebilir zihinsel engellilere 67 okulda; Bursa’da 3 okulda eğitim hizmeti verilmektedir. Mithat Enç İlköğretim Okulu ve İş Okulu, Nilüfer İş Okulu ile Yıldırım Rüveyde Dörtçelik İlköğretim Okulunda eğitilebilir zihinsel engelli 6-14 yaş çocuklar eğitim almaktadır. Türkiye genelinde 121, Bursa’da 3 okulda öğretilebilir zihinsel engellilere eğitim verilmektedir. Ülke çapında MEB’e bağlı 5 kurumda yetişkin zihinsel engellilere eğitim verilirken, Bursa ilinde bu alanda eğitim veren herhangi bir kurum bulunmamaktadır.

MEB’e bağlı toplam 23 merkezde, Bursa’da ise Osmangazi ilçesinde bulunan Baha Cemal Zağra Otistik Çocuklar Eğitim Merkezinde otistik çocuklara eğitim verilmektir. Türkiye genelinde MEB bünyesinde 3 Ortopedik İlköğretim Okulu, 2 Meslek Lisesi bulunurken, Bursa’da ortopedik engellilere eğitim veren okul bulunmamaktadır. Ayrıca Bursa ilinde bir tane hastane ilköğretim okulu eğitim vermektedir. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak Bursa’da engellilere eğitim veren okulların listesi aşağıda yer almaktadır.


Tablo 3.6. Bursa’da MEB’e Bağlı Engelli Okulları

Merkezin Adı Faydalanıcı Sayısı Personel Yeri

Nilüfer İşitme Engelliler Meslek Lisesi 197 22 Fethiye Mah,Nilüfer

Duyum İşitme Engelliler İlköğretim Okulu 144 25 Nilüfer

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastane İlköğretim Okul 77 3 Nilüfer

Mithat Enç İlköğretim Okulu Ve İş Okulu Eğitilebilir Zihinsel Engelliler 162 21 Fethiye Mah,Nilüfer

Nilüfer İş Okulu Eğitilebilir Zihinsel Engelliler 217 35 Nilüfer

İpek Eğitim Uygulama Okulu Ve İş Eğitim Merkezi Öğretilebilir Zihinsel Engelliler 142 26 Fethiye Mah,Nilüfer

Yıldırım Rüveyde Dörtçelik İlköğretim Okulu 6-14 Yaş Eğitilebilir Zihinsel Engelliler 105 10 Şükraniye Mah,Yıldırım

Samanlı Eğitim Uygulama Okulu Ve İş Merkezi Öğretilebilir Zihinsel Engelliler 55 4 Yıldırım

Btso Baha Cemal Zağra Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi 111 28 Osmangazi

İbn-İ Sina İşitme Engelliler İlköğretim Okulu 71 15 M.Kemal Paşa

İnegöl Bld’ Si Bursa Özel İdare Müdürlüğü Eğitim Uygulama Okulu Ve İş Merkezi Öğretilebilir Zihinsel Engelliler

51 6 İnegöl

Toplam 1336 195 Fethiye Mah,Nilüfer



3.6. BARINMA KOŞULLARI

En son 2000 yılında yapılan çalışmaya göre Türkiye İstatistik Kurumu verileri incelendiğinde Bursa’da konutların hane halkı sayısı ve barınma durumunun Türkiye genelinden daha yüksek standartta konut stokuna sahip bir konumda olduğu görülmektedir. Nüfusun büyük bir bölümü yaklaşık % 84’ ü 3 veya 4 odalı evlerde yaşamaktadır.

Tablo 3.7. Konutun Oda Sayısına Göre Hane Halkı Sayısı

İL Toplam Hane Halkı Sayısı

Oda SayısıBilinmeyen

1 2 3 4 5+

Toplam 15 070 093 242 082 1 443 730 5 607 870 6 126 409 1 628 587 21 415

Bursa 545 391 4 003 35 551 218 280 237 816 49 404 337

Kaynak:2000 yılı genel nüfus sayımı, Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr

Tablo 3.8. Konutun Kullanım Kolaylıkları

Tuvalet Konutun İçinde % Konutun Dışında % Yok % Bilinmeyen %

488 658 86,60 55 792 10,23 885 0,16 56 0,01

Banyo Konutun İçinde % Konutun Dışında % Yok % Bilinmeyen %

531 767 97,50 6 067 1,11 7 441 1,36 116 0,02

Mutfak Konutun İçinde % Konutun Dışında % Yok % Bilinmeyen %

534 011 97,91 4 272 0,78 6 981 1,28 127 0,02

Şebeke Suyu Konutun İçinde

% Konutun Dışında % Yok % Bilinmeyen %

526 068 96,46 9 878 1,81 9 274 1.70 171 0,03

Kullanım kolaylığı açısından konutlara bakıldığında, tuvaletin yaklaşık % 90’ının evin içinde olduğu görülmektedir. Tuvaletin dışarıda olduğu konutlar genelde kırsal bölgelerde yer almaktadır. Hanelerin % 1.36’sının (7447 konut) banyosu, % 1.28’inin (6981 konut) mutfağı, % 1.70’inin de (9275 konut) şebeke suyu bulunmamaktadır. Genel olarak konutların kullanım kolaylığı açısından yaşamsal elverişe sahip olduğu görülmektedir.


Tablo 3.9. Son 2 Yılda Kullanılan Isınma Aracına Göre Konutlar

2007 2008

Konut % Konut %

Kömür 254861 40,42 202008 31,84

Odun 91185 14,46 64289 10,13

Petrol Ürünleri 2246 0,36 3766 0,59

Doğalgaz 280514 44,49 35796 56,40

Elektrik 1704 0,27 1456 0,23

Diğer 24 0,00 5120 0,81

TOPLAM (Konut) 630534 100,00 634535 100,00

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr

Tablo 3.10. Konutun Mülkiyet Durumuna Göre Hane Halkı Sayısı

Bursa Türkiye

Toplam Hane Halkı Sayısı 545 391 15070093

Ev Sahibi 353 275 10 290 843

% 65 68

Kiracı 143 638 3 604 367

% 26 24

Lojmanda Oturan 6 335 310 347

% 1 2

Ev sahibi olmayan ve kira ödemeyen 39 081 730 065

% 7 5

Diğer 2 798 125 452

% 1 1

Bilinmeyen 264 9 019

Kaynak: 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı, Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr

Tablo 3.11 Son 9 Yılda Hane Başına Düşen Nüfus

BURSA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Hane Başına Düşen Nüfus 4,21 4,05 4,00 3,98 3,96 3,98 3,90 3,81 3,58

Kaynak:Bursa İl Sağlık Müdürlüğü, www.bsm.gov.tr


4. SOSYO EKONOMİK DURUM 4.1 Eğitim

İl Sağlık Müdürlüğü verilerine göre Bursa İlinde nüfusun %4,7 si okur-yazar değildir. Özellikle göç alan dezavantajlı olarak nitelendirdiğimiz bölgelerde bu oran şehir nüfusuna göre oldukça yüksektir.

2007 yılında % 5,38 olan okuma-yazma bilmeyen nüfusun 2008 yılı için % 4.7’ye düşmesi eğitim seviyesindeki yükselmeyi ve bireylerin bilinçlenerek gelişimi desteklediklerini göstermektedir.

Milli Eğitim İl Müdürlüğü bünyesinde bölgenin ihtiyaç durumuna göre halk eği-timde açılan okuma yazma kursları, ayrıca ücretsiz SBS kursları, kadınlara yö-nelik meslek edindirme kursları, yerel yönetim ve STK’ların desteğiyle düzen-lenen kültürel, sosyal ve sportif faaliyetler eğitim oranlarındaki yükselmenin tetikleyicileri olarak ifade edilebilmektedir.

Tablo 4.1. Bursa İli Öğrenim Durumuna Göre Nüfus

2005 2006 2007 2008

Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus %

Okul Çağında Değil 237538 10,35 236504 10,11 241652 10,06 225668 9,93

Okur – Yazar Değil 117549 5,12 128392 5,49 129334 5,38 108452 4,77

Okur – Yazar 224452 9,78 225866 9,66 226046 9,41 243580 10,72

İlkokul 964839 42,05 948598 40,56 949794 39,52 69412 38,26

Ortaokul 325909 14,21 334103 14,29 347282 14,45 306329 13,48

Lise 310008 13,51 334522 14,30 363603 15,13 359870 15,83

Yüksekokul 113937 4,97 130721 5,59 145495 6,05 159344 7,01

TOPLAM 2294232 100,00 2338706 100 2403206 100,00 2272655 100,00



Tablo 4.2. Merkez İlçelerde I. Ve II. Kademe Okuma Yazma Kurslar ve Kursiyer Bilgileri, 2007-2008

Merkezİlçeler

Kurs sayısı I. Kademe

Kurs sayısı II. Kademe

Toplam Kurs Sayısı

I.Kademe Başlayan Kursiyer Sayısı

II.Kademe Başlayan Kursiyer Sayısı

Toplam Kurs Bitiren I.Kademe

Kursiyer Sayısı

Kursu Bitiren II.Kademe

Kursiyer Sayısı

TOPLAM

E K E K E K E K

Gemlik 2 2 4 21 31 29 13 94 17 22 17 12 68

Gürsu - 2 2 - - 8 12 20 8 12 - - 20

Kestel 2 3 5 1 51 6 50 108 1 47 6 47 101

Mudanya 3 3 6 3 28 8 20 59 3 28 8 20 59

Nilüfer 8 5 13 73 52 46 38 209 64 49 44 38 195

Osmangazi 36 10 46 92 616 103 128 939 36 478 96 118 728

TOPLAM 51 25 76 190 778 200 261 1429 129 636 171 235 1171

Yıldırım - - 65 233 841 - - 1074 - - - - - Kaynak: İGEP Arz, Talep ve İhtiyaç Analiz Raporu

Açılan okuma yazma kurs sayılarına bakıldığında kursların Yıldırım (65) ve Osmangazi (46) ilçelerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Benzer bir biçimde I. ve II. kademe kurslara toplamda en fazla katılım Yıldırım ve Osmangazi ilçelerinde gerçekleşmiştir. I. kademe kurslara yoğunluklu olarak kadınlar katılmakta, II. ka-deme kurslarda ise kadın ile erkek arasında daha dengeli bir dağılım bulunmaktadır. Kurslara toplamda 1429 kişinin katıldığı, bunlardan %73’ünü kadınların, %27’sini erkeklerin oluşturduğu görülmektedir. Türkiye’de kadınlar arasında okuma-yazma bilmeme oranının erkeklere göre yüksek olduğu düşünüldüğünde bu beklenen bir sonuçtur. Ayrıca kurslara toplam katılanların %82’si, diğer bir değişle kadınların %84’ü, erkeklerin ise %77’si kursu tamamlamaktadır. Diğer kurslarla karşılaştırıldığında, sadece okuma yazma kurslarında, kadınların kursu tamamlama oranlarının erkeklerden fazla olduğu görülmektedir.

4.1.1. Büyükşehir Belediyesi Ücretsiz Meslek Edindirme Kursları

Bursa Büyükşehir Belediyesi görev alanı içerisinde ikamet etmekte olan halkımıza, özellikle risk altındaki gruplara (özürlü, kadın, istihdam dışı kalmış kişiler vb.), bilgi, beceri, nitelik kazandırmak ve ev ekonomilerine katkı sağlamak amacıyla Meslek Edindirme Hizmetleri verilmektedir.


Bursa Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kursları (BUSMEK), yay-gın eğitim başlığı altında faaliyetler gerçekleştiren, örgün eğitimi tamamlayıcı bir yetişkin eğitimi organizasyonudur. BUSMEK, Bursalılara sanatsal alanda beceri kazandırmak, mesleki ve sosyal gelişimlerini sağlamak, çağın gerektir-diği bilgilerle donatmak ve ayrıca unutulmaya yüz tutan geleneksel sanatları yaşatmak, bireylerin sosyal hayata adaptasyonunu kolaylaştırmak gibi gaye-lerle eğitim yolculuğuna başlamıştır.

BUSMEK’te eğitimi verilen dallar arasında Mesleki ve Teknik Eğitimler, El Sanat-ları, Müzik Eğitimi, Moda Tasarımı, Türk İslam Sanatları, Sağlık ve Spor, Özel Eği-timler, Görsel Sanatlar ve Bilgisayar Eğitimleri ve Dil Eğitimleri gibi genel eğitim başlıkları bulunmaktadır.

Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı olarak faaliyetlerini sürdürecek olan BUSMEK’e ilköğretim yaşını doldurmuş olan herkes, üst yaş sınırı olmaksızın kayıt olabilmektedir.

BUSMEK 2009-2010 Eğitim ve Öğretim Yılı

Bursa Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kurslarına 2009 - 2010 Eğitim yılında 23.795 kişi başvurmuştur.

12 Kurs merkezi ve Fomara Spor Merkezi’nde verilen eğitimlerin yanı sıra, Huzurevi’nde ve H Tipi Ceza ve İnfaz Kurumu’nda da kurslar açılmıştır.

BUSMEK 2009-2010 Eğitim ve Öğretim yılında 71 sınıfta açılan toplam 74 branşla oluşturulan 233 grupla, 8275 kursiyer eğitim görmüştür.

2009-2010 Eğitim ve Öğretim yılı kapsamında verilen eğitimlerden 5328 kişi sertifika almaya hak kazanmıştır.

2009 - 2010 eğitim döneminde BUSMEK organizasyon yapısında eğitim kadrosuna ve kursiyerlerimize yönelik 6 adet seminer düzenlenmiştir.


Tablo 4.3. BUSMEK 2009-2010 Eğitim ve Öğretim yılına ilişkin istatistiki veriler

Kurs Merkeziİlçesi

Kurs Mrk.Adı 2009-2010Ön Kayıt Sayısı

2009-2010Açılan Sınıf Sayısı

2009-2010Açılan Branş Sayısı

2009-2010 Açılan Grup Sayısı

2009-2010 Eğitime Başlayan Kursiyer Sayısı

2009-2010Belge Alan Kursiyer Sayısı

OSMANGAZİ ALACAHIRKA-CEZAEVİ 1869 6 14 30 963 670

OSMANGAZİ HÜRRİYET 1418 5 15 17 384 288

OSMANGAZİ MERİNOS-CAM ATÖLYESİ 9929 16 36 104 272 1748

OSMANGAZİ BAŞARAN 704 3 8 8 317 225

OSMANGAZİ SPOR MERKEZİ 1355 1 3 14 539 0

OSMANGAZİ (TOPLAM) 15275 31 173 4932 2931

YILDIRIM HOCATAŞKIN 1123 4 9 27 554 459

YILDIRIM VATAN-HUZUREVİ 448 5 3 6 212 143

YILDIRIM (TOPLAM) 1571 9 33 766 602

NİLÜFER ATAEVLER VADİKENT 1103 4 8 20 498 376

NİLÜFER BEŞEVLER 1278 5 8 21 548 328

NİLÜFER (TOPLAM) 2381 9 41 1046 704

KESTEL KESTEL 926 4 7 9 156 108

GÜRSU GÜRSU 634 5 6 15 306 163

MUDANYA MUDANYA 1243 6 9 32 398 481

GEMLİK GEMLİK 1765 6 9 24 671 339

GENEL TOPLAM 23795 71 74 327 8275 5328

Kaynak: Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı

4.2 Ekonomi, İstihdam Ve Gelir Dağılımı

4.2.1 İstihdam

Türkiye İstatistik Kurumu 2008 verilerine göre Bursa, Eskişehir ve Bilecik illerinin yer aldığı TR 41 bölgesinde istihdam sanayi sektöründe yoğunlaşmaktadır. % 42,16’lık oranla TR41 bölgesi Sanayi sektöründe en yüksek istihdama sahip olan bölgedir. Kadın istihdamında % 35,1 ile sanayi sektörü, erkek istihdamın-da ise % 45,1 ile yine sanayi sektörü ilk sırada yer almaktadır.


Grafik 4.1: İBBS,2. Düzey ve eğitim durumuna göre istihdamın dağılışı

Tablo 4.2. İBBS,2. Düzey ve ekonomik faaliyetlere göre istihdamın sektörel dağılımı

Kaynak : TÜİK

Kaynak : TÜİK


Grafik 4.3: Bursa İli Ekonomik Faaliyete Göre İstihdam (1970-2000)Kaynak: TUİK

Sanayileşme hamlesinin tetiklediği göçün Bursa’da aradığı istihdam olanaklarına ne derece kavuştuğu konusunda yapılmış bir araştırmaya rastlanmamış-tır. Ancak Bursa’nın imalat sanayi açısından ülke çapında üst sıralarda bir pozisyonu olduğu, önemli bir istihdam kapasitesi sağladığı tartışmasızdır. Ta-rım sektörü 1950’lerden başlayarak ildeki ağırlığını kaybetmiştir. 1970’de istihdamdaki payı % 63 iken 2000’de bu değer % 34’e düşmüştür. Bu düzey hala AB ortalamasının çok üzerindedir. Ancak Bursa’nın verimli tarım toprakları göz önüne alındığında sek-tördeki istihdamın AB düzeyine (%3-4) inmesi kısa-orta vadede mümkün görülmemektedir.

DPT’nin 2003 yılında yayınladığı 2000 yılı verilerini taşıyan “İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Performansı” derlemesine göre Bursa ilinde;

Sanayi sektörü istihdamın % 28’ini sağlayarak İstanbul’dan sonra ülke çapında 2. Sıradadır;

İmalat sanayinin katma değeri içindeki % 7’lik payı ile İstanbul, İzmir ve Kocaeli’nden sonra dördüncüdür;

Ticaret alt sektörü toplam istihdamda sağladığı % 12’lik pay ile ülkede 7. Konumdadır;

İşverenlerin toplam istihdam içerisinde % 3,5’luk payı ile ülkede 4. sıradadır;

Ücretli çalışan kadınların toplam istihdam içerisinde % 14’lük payı ile ülkede 4. konumdadır.

Sosyal güvenlik kurumlarına prim ödeyen 500.000 sigortalı ile İstanbul, Ankara, İzmir’den sonra 4. durumdadır.

Tablo 4.4. Bursa İli Sigorta Kayıtları - 2007

Aktif Sigortalı Aylık Geliri Olan Bağımlılar İle Toplam Genel Nüfusa Oran % Aktif/Pasif

SSK 481.083 223.592 1.533.425 62,9 2,2

Bağkur 121.267 66.879 505.465 20,7 1,8

Emekli Sandığı 58.435 79.066 284.678 11,7 0,7

Toplam 660.785 369.537 2.323.568 95,2 1,8

Kaynak: TUİK, SGK İstatistikleri


Sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sisteminin önündeki en büyük engellerden birisi olan kayıt dışı istihdam aynı zamanda işsizlik sorununu da perdelemek-tedir. Dolayısıyla sigorta kayıtlarının usulüne uygun yapılması yönünde çeşitli yaptırımlarla önlemler alınmalıdır. Kadın istihdamının artırılması için çaba sarf edilmelidir. Orta öğrenim ve meslek eğitimine gerektiği miktarda kaynak ayrılarak geleceğe yönelik yatırım gerçekleştirilebilir.

4.2.2 Gelir ve Gider Dağılımı

Yoksulluğun tanımı konusunda farklı yaklaşımlar vardır. Ekonomik tanımlar genel olarak gelir veya tüketimi baz almakta, yaşam beklentisi, bebek ölüm ora-nı, beslenme, hane bütçesi içinde gıdanın payı, okur yazarlık ve okullaşma oranı, sağlık hizmetlerine erişim gibi sosyal göstergeleri de dikkate almaktadır. Yoksulluk sınırının ne şekilde tespit edildiğine bağlı olarak mutlak ve göreli yoksulluk adı altında iki ayrı tanımlama geniş kabul görmektedir. Hayatta kalmak için elzem olan temel gereksinimleri temin için gerekli gelire göre yapılan ölçümlemeler “mutlak”, toplumdaki ortalama gelirin belirli bir düzeyini yoksulluk eşiği olarak kabulü ise “göreli” yoksulluk olarak adlandırılmaktadır. Göreli yoksulluğu, sosyal yoksunluk veya göreli yoksunluk ile eşanlamlı olarak ele alan Dünya Bankası’nın 2003-07 dönemindeki baş ekonomisti François Bourgignon, nüfusun önemli kısmının mutlak yoksulluk saflarında olduğu (az gelişmiş) ülkelerde ekonomik büyümeye, göreli yoksulluğun hakim olduğu (gelişmekte olan) ülkelerde ise gelir dağılımının düzeltilmesine yönelik politikaların ön planda olması gerektiği görüşündedir (Bourgignon, 1999). Yoksullukla mücadele çabaları, yoksulluğun yalnızca tanımı ile yetinilmesinin sorunun çözü-münde yeterli olamayacağı tartışmalarını da gündeme getirmiştir. Bu noktada yoksulluğun “derinliği”, ”yoğunluğu” ve “süresinin” de ölçülebilmesi gerekli müdahale ve mücadele yöntemleri arasındaki tercihlerin oluşturulması açısından zorunludur (Dünya Bankası, 1997) Türkiye İstatistik Kurumu’nun yaptığı 2008 çalışmalarına istinaden hazırladığı raporda, Türkiye’de hane halkı başına düşen ortalama yıllık kullanılabilir gelir 19.328 TL iken, ortalama yıllık eşdeğer hane halkı kullanılabilir gelir ise 8.372 TL’dir.

İstanbul Bölgesi 11.881 TL ile ortalama yıllık eşdeğer hane halkı kullanılabilir geliri en yüksek olan bölge durumundadır. Bunu, 9.852 YTL’lik ortalama gelir ile Bursa ilinin de içinde yer aldığı Doğu Marmara Bölgesi izlemektedir. En düşük ortalamaya sahip bölge ise 4.193 YTL ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’dir.

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2008 yılında yapılan, verileri aşağıda belirtilen çalışmada Bursa, Eskişehir, Bilecek, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu ve Yalova illerini içeren TR4 Doğu Marmara Bölgesinde yoksul sayısında önceki yıllara göre bir azalma görülmektedir.

Tablo 4.5. Gelire dayalı göreli yoksulluk sınırına göre (Türkiye için hesaplanan) bölgesel yoksul sayıları ve yoksulluk oranı

TR4 Doğu Marmara Yoksulluk Sınırı (TL) Yoksulluk Sayısı(Bin Kişi) Yüzde %

2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008

Yoksulluk Riski %50- 2 351 3 013 3 146 370 340 310 3,0 3,2 2,8

Yoksulluk Riski %60- 2 822 3 616 3 775 722 648 568 4,3 4,2 3,5

Kaynak: TÜİK, 2007 ve 2008 Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması

4.2.3 Ekonomi

Bursa, ülkemizin tekstil merkezi olma özelliği ile ön plana çıkan bir ilimizdir. Bursa’da tekstil sektöründe faaliyet gösteren 8000 civarındaki işletmede yakla-şık 60.000 kişi çalışmaktadır. Türkiye’de kurulu 11 sentetik iplik fabrikasının 8’i Bursa’da bulunmaktadır. Yine sentetik iplik üretimi olarak bakıldığında Bursa, ülkenin toplam kapasitesinin %75’ine sahiptir. Bursa’ da dokumacılığın yanında tarım da önemli bir ekonomik değer olarak seyretmektedir. Zeytincilik bugün de önemini koruyan bir ekonomik değerdir. Ancak daha küçük hacimde üretimine devam ediliyor olsa da, Bursa’da yetişen şeftali ve kestane bütün ülkenin tanıdığı lezzetler arasındadır. Ancak gün geçtikçe sanayi kenti kimliğini kazanmaya devam eden Bursa’da tarım, ekonomik önemini yitirmektedir. Bursa’da tekstil kadar öneme sahip olan bir başka sanayi dalıysa otomotivdir. Kent merkezinde yer alan iki otomotiv devi Tofaş-Fiat ve Oyak Renault, otomotiv yan sanayinin de gelişmesinin en büyük nedenidir. Otomotiv sektörünün Bursa için bir can damarı olduğunu söyleyebiliriz.


5. KÜLTÜR VE TURİZM 5.1 Bursa Tarihi

Bursa’da en çok Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemine ait tarihî eserler yer al-maktadır, bunun sebebi Bursa’nın Osmanlı Devleti’nin ilk başkenti olmasıdır. Bursa her karesiyle bir tarih hazinesidir. Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet döne-mi mekansal ve mimari özellikleriyle de az bulunur bir kültür ve tarih mirası-nı içinde yaşatmaktadır. Camileri, kaleleri, gölleri, kiliseleri, parkları, türbeleri, hanları köprüleri, kaplıcaları ve daha niceleriyle görülmeye değer ve adı yeşille birlikte anılan tek şehir olan Bursa, Asya ve Avrupa uygarlığı arasında da bir köprü olmanın da önemini taşımaktadır.

5.2 Bursa Sembolleri

Bursa; tarihi özelliğinin yanı sıra, yıllardan beri süre gelen zengin bir yemek kültürüne de sahiptir. Bu kültürün meydana getirdiği Bursa mutfağı, günümüz Türk mutfağına hediye ettiği birçok yemek ve tatlıyla bilinmektedir. İskender Kebap, İnegöl Köfte, Kemalpaşa tatlısı, pideli kebap, cevizli lokum, tahinli pide, höşmerim ve kestane şekeri Bursa ile anılan tatların başında gelmektedir. Ay-rıca Bursa; Erguvan çiçeği, Karagöz oyunları, İpekçilik, İpek gibi şeftalisiyle de öne çıkan bir şehrimizdir. Bursa yemek sembollerinin yanı sıra kış sporları de-nince akla gelen yerlerden biri olan Uludağ’ın eteğinde yer almasının da ayrı-calığını yaşamaktadır.

Uludağ

Marmara Bölgesinde Bursa ilinin güneyinde yükselen, yer kürenin derinlikle-rinden gelen magmanın kırıklar ve çatlaklar boyunca yeryüzüne doğru yük-selmesi ve katılaşması sonunda meydana gelen Uludağ’ın jeolojik yapısını genellikle iç püskürük granit kayaçları oluşturmaktadır. Dağın bugünkü şeklini kazanması tektonik hareketler ve farklı aşınma etkisiyle oluşmuştur. Bursa ovasından kısa mesafede 2543 metreye kadar yükselen Uludağ,

Marmara Bölgesinin en yüksek noktasıdır. Aras çağlayanı ve doruklarda görü-len buzul izleri Uludağ’ın jeomorfolojik yapısının ilgi çekici özellikleridir. Türkiye’deki ilk teleferik, Bursa kent merkezi ile Uludağ Milli Parkı arasında ula-şım sağlayan teleferiktir. Bursa şehrinin sembollerinden birisi olmuştur.

Aralık-Mayıs ayları boyunca Uludağ karla örtülüdür. 3.95 metreye varan kar kalınlığı, kayak yapmaya son derece elverişlidir ve kar kalitesi ile de Uludağ; Türkiye’nin en önemli kış sporları merkezidir.


5.3 Müzeler ve Ören Yerleri

Arkeoloji Müzesi

Bithynia ve Mysia bölgelerinde bulu-nan eserlerin sergilendiği müzede, M.Ö. 3000 yılından Bizans dönemi sonlarına ait eserler yer almaktadır. Bölgede bulunan, pişmiş toprak kaplar, sikkeler, taş eserler ve cam eserler bir arada teşhir için kullanılan dört salonda sergilenmektedir.

Türk-İslam Eserleri Müzesi (Yeşil Medrese)

Bursa kent merkezinde bulunan Yeşil Medrese, Sultaniye Medresesi adıyla da tanınmaktadır. Birçok ünlü bilgin yetiştiren medrese Yeşil Külliyesi ile birlikte Mimar Hacı İvaz Paşa tarafından 1414-1424 yılları arasında yapılmıştır. Günümüzde müze olarak kullanılan bi-nada, 12. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar maden, seramik ahşap, işleme, silah, el yazması kitaplar, İslami sikke, İslami kitabeler ve mezar taşları ile etnografik malzeme teşhir edilmektedir. Medre-senin çini süslemeleri cami ve türbeye göre daha azdır.

Atatürk Müzesi

Atatürk’ün Bursa’ya çeşitli tarihlerdeki ziyaretlerinde kaldığı bu bina kendisine hediye edilmiş, Atatürk de 1938’de bu yapıyı Bursa Belediyesi’ne bağışlamış-tır. Cumhuriyetin 50. yılında 29 Ekim 1973 tarihinde müze haline dönüştü-rülerek ziyarete açılmıştır. 19. yüzyıl başlarında iki katlı tamamen ahşap malzemeden inşa edilen bina, döne-minin en çekici sivil mimarlık örnekle-rinden olup, ahşap yapısı ve iç düzeni aynen korunmuştur.

Osmanlı Evi Müzesi

Muradiye semtinde, II. Murat Külliyesi’nin karşısında bulunan ahşap ev, plan ve süslemeleri bakımından 17. yüzyıl özel-liklerini taşımakta olup, Bursa’da halen ayakta kalan en eski ve güzel evlerden bir tanesidir. Eski bir Bursa evi örneği olarak “Osmanlı Evi Müzesi” adı altında ziyarete açılmıştır.

Mudanya Mütareke Evi Müzesi

11 Ekim 1922 tarihinde TBMM Hükümeti ’nin imzaladığı ateşkes antlaşmasının ya-pıldığı yer olan bina 19. yüzyıl başlarına ait olup, ahşaptan yapılmıştır. Daha sonra onarılan bina 1937 yılında belediyeye bağlı bir müze olarak açılmış 1959’da Kül-tür Bakanlığı’na bağlı bir müze olmuştur. İznik Müzesi

Sultan I. Murat’ın annesi Nilüfer Hatun’un anısına 1388 yılında imarethane olarak inşa edilmiş ve 1960 yılında müze olarak ziyarete açılmıştır. 14. yüzyıl Osmanlı mi-marisinin güzel örneklerinden biridir. Mü-zede İznik çevresinden toplanan prehis-torik dönemden Osmanlı dönemine kadar olan çeşitli eserler yer almaktadır.

İznik Ayasofya Müzesi

İznik ilçe merkezinde yer alan ve 4. yüz-yılda inşa edilmiş olan kilise, 11. yüzyıl-daki depremden sonra onarım görmüş, 1331’de Orhan Gazi tarafından camiye çevrilmiştir. Günümüzde anıt-müze olarak ziyarete açıktır. Hıristiyanlar için önem taşıyan 7. Ekümenik (ruhani) Konsül bu-rada toplanmıştır. Bizans dönemine ait bazı freskler ve tabanda geometrik motif-lerden oluşan mozaikler bulunmaktadır. Kilisenin camiye çevrildiğinin gösterge-leri olan mihrap, minare, duvar yazıları ve içteki kemer tadilatı oldukça belirgindir.


İznik Çini Ocakları

Antik çini ocaklarının bulunduğu alan-dır. Halen kazı çalışmaları sürmektedir.

İznik Roma Tiyatrosu

İznik’in güneybatısında yer alır. Eski sa-ray olarak da adlandırılmaktadır. Roma döneminde yapılmıştır. Uzun beşik to-nozlu galeriler mevcuttur. Kazısı devam etmektedir.

5.4 Camii ve Türbeler

Ulu Camii

Bursa’nın en heybetli ve en çok cemaat alan camiidir. Sultan Yıldırım Bayezıd tarafından 1398-1400’lü yıllarda inşa ettirmiştir. Cephelerin tümü kesme taş-tan yapılmıştır. Türk islam dünyasının en eski camilerinden birisi ulu camiidir. Minberin giriş kapısının üzerindeki ki-tabede altın yaldızla Osmanlıca olarak, ‘Yıldırım Beyazıt Han tarafından hicri 804 (miladı 1402) yılında yaptırılmış-tır’ ibaresi yer almaktadır.

Emir Sultan Camii ve Türbesi

Emir Sultan Camii, Bursa’da, Yıldırım Bayezid’ın kızı Hundi Fatma Hatun tarafından kocası Emir Sultan adına, muhtemelen Çelebi Sultan Mehmed’in hükümdarlığı sırasında (1366 - 1429) inşa ettirilmiştir. Bursa’nın doğusunda Emir Sultan mezarlığının yanında selvi ve çınar ağaçlarının arasında yer al-maktadır.

Yeşil Türbe

Yıldırım Bayezid’in oğlu Çelebi Sultan Mehmet tarafından 1421 yılında yaptı-rılmıştır. Bursa’nın sembolü haline gelen yapı şehrin her yerinden görülebilecek bir konuma sahiptir. Türbede Çelebi Sul-tan Mehmet ile oğulları Şehzade Mustafa, Mahmut ve Yusuf ile kızları Selçuk Hatun, Sitti Hatun, Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatuna ait olmak üzere toplam 8 sanduka bulunmaktadır.

Osmangazi Türbesi

Bursa kuşatmasının devam ettiği sırada Osman Gazi oğlu Orhan Bey’e şehir için-deki kubbeli yapıyı göstererek kendisinin buraya gömülmesini istemiştir. Günümüz Tophane Parkı’nın girişindeki bu kubbeli yapı Mesihilerin şapeline aittir. Bursa fet-hedildikten sonra, şapel mescide çevrile-rek Osman Gazi buraya defnedilmiştir.

Orhangazi Türbesi

Tophane parkının girişinde yer almakta-dır. Türbe kare ve her cephesinde üçer pencere vardır.

Hanlar

Koza Han

1492 yılında II. Bayezıd İstanbul’daki cami ve medresesine gelir temin etmek için yaptırmıştır. İki katlıdır. Üst katta 50, alt katta 45 olmak üzere 95 odası vardır. Kuzeydeki taç kapı büyük taştan kabart-ma süslerle yapılmış olup muhteşem gö-rünüşe sahiptir. Günümüzde ünlü Bursa ipekçiliğinin merkezi durumundadır.


Pirinç Han

Pirinç Han, Sultan II. Bayezid tarafından İstanbul’daki vakıflarına gelir sağlamak amacıyla 1508 yılında yaptırılmıştır. Alt katta 38 üst katta 48 oda bulunur ori-jinal avlusundaki on altıgen şadırvanın izleri bugün hala görülmektedir.

Geyve Han

XV. yüzyılda Hacı İvaz Paşa tarafından Yeşil Cami’ye gelir temini için yaptırı-lıp Çelebi Mehmed’e hediye edilmiştir. Han Bursa’nın Demirkapı Çarşısı’ndadır. Eskiden Lonca Hanı da denilmekteydi. İki katlı olan hanın altında 26, üstünde 30 odası vardır.

5.6 Kale Ve Köprüler

Bursa Kalesi

Brithynialılar zamanında yapılmaya başlanan kale daha sonra ihtiyaç du-yuldukça Roma, Bizans ve Osmanlı İm-paratorluğunca çeşitli onarımlara tabi tutulmuştur. Surlarda görülen kiklopien taşların önemli kısmı Roma devrine ait sütunlar, lahit parçaları, adak mezar steli, heykel kaideleri, şeref kitabeleri-dir. 1326 yılında Bizanslılardan alınan Bursa’nın surları Orhan Gazi tarafından üç köşeli burçlarla takviye edilmiştir.

Abdal Köprüsü

Abdal Köprüsü, Nilüfer Çayı üzerin-de Acemler ve Hürriyet Mahallelerini birbirine bağlayan tarihi bir köprüdür. Acemler Köprüsü olarak da bilinmekte-dir. Köprü Abdal Çelebi isimli bir tüccar tarafından 1669 yılında yaptırılmıştır. Orta kısmı yol seviyesinden biraz daha yüksekte ve sivri kemerlidir.

Irgandı Köprüsü

Irgandı Köprüsü, Bursa kentinde za-naatçıların geleneksel el sanatlarını icra ettiği bir köprü olma özelliğini taşı-maktadır. 1442 yılında inşa edilmiştir. Dünyada, Irgandi Köprüsü’ne benzer üç çarşılı köprü daha vardır. Bunlar Bulgaristan’ın Lofça kentinde Osma Köprüsü, İtalya’nın Floransa kentinde Ponte Vecchio Köprüsü ve Venedik ken-tinde Rialto Köprüsü’dür.

İnkaya Çınarı

İnkaya Çınarı, Türkiye’nin en yaşlı çınarı olarak bilinen doğa harikası bir ağaçtır. Bursa’nın anıt ağaçları arasında en çok tanınmışıdır. Uludağ yolunda, Osmanlı Devleti’nin ilk köylerinden olan İnkaya Köyünde bulunur. Boyu 35 metre çev-resi 9.2’dir. Her bir dalı 3-4 metre kalın-lığında bir ağaç büyüklüğündedir. 6 asır yaşındadır.


5.7 Müzeler

Tablo 5.1 İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasına göre müzeler, 2008

Toplam Arkeoloji ve Tarih Etnografya ve Antropoloji Genel

Bursa 8 3 4 1

Kaynak: TUİK,2008

5.8 Sinema ve Tiyatrolar

Tiyatro, insana kişilik ve kimlik kazandıran en önemli sanat dallarından biridir. 2008 yılında Bursa ilinde Devlet Tiyatrosu sayısı sadece 1 adet olarak görül-mektedir.

Tablo 5.2. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasına göre tiyatro salonu, koltuk, oynanan eser, gösteri ve seyirci sayısı

Tiyatro Salonu Sayısı

Koltuk Sayısı

Oynanan Eser Sayısı Gösteri Sayısı Seyirci Sayısı

Toplam Telif Çeviri Toplam Telif Çeviri Toplam Telif Çeviri

Türkiye 204 70.924 2.122 1.818 304 14.410 13.177 4.233 3.380.214 2.466.373 913.841

Bursa 1 342 10 5 5 299 141 158 61.219 33.422 27.797

Kaynak:TUİK,2008

5.9 Kütüphaneler

Bursa’da 20 adet halk kütüphanesi bulunmaktadır. Mevcut 20 kütüphaneye 2008 yılı içersinde giren eser sayısı 324.076’dır. Bursa’nın Türkiye’nin dördüncü büyük ili olduğunu göz önüne alarak Türkiye ile kıyasladığımızda mevcut kitap sayısında yetersizlik olduğu görülmektedir.


Tablo 5.3. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasına göre kütüphane, kütüphaneye yıl içinde giren, çıkan kitap ile yıl sonu kitap sayısı, 2008

Sinema Salonu SayısıKoltuk Sayısı Gösterilen Film Sayısı Seyirci Sayısı

Toplam Yerli Film Yabancı Film Toplam Yerli Film Yabancı FilmTürkiye A 1.514 212.155 21.003 9.455 22.548 31.132.231 16.166.153 14.966.078Türkiye B 1.037 145.628 20.375 6.095 14.280 23.409.186 11.776.345 11.632.841Türkiye C 477 66.527 11.628 3.360 8.268 7.723.046 4.389.808 3.333.237Bursa A 55 9.485 1.125 380 745 1.325.103 792.482 532.621Bursa B 30 5.681 535 185 350 822.368 518.984 303.381Bursa C 25 3.804 590 195 395 502.735 273.495 229.240

Kaynak: TUİK,2008

Tablo 5.4. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasına göre kütüphane, kütüphaneye yıl içinde giren, çıkan kitap ile yıl sonu kitap sayısı, 2008

Kütüphane Sayısı Toplam Satın Alınan Diğer Kütüphanelerden Devir

Bağış Kaydı Silinen Diğer Kütüphanelere Devir

2008 Yıl Sonu Kitap Sayısı

Türkiye 1.156 791.955 628.277 123.655 306.884 67.213 13.662.483Bursa 20 16.131 9.979 5.989 3.609 - 324.076

Kaynak: TUİK,2008


5.10. Kültür ve Sanat Faaliyetleri

2009 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin ana hedefleri arasında yer alan aşağıdaki kültürel etkinlikler gerçekleştirilmiştir :

Uluslararası Bursa Festivali (12 Haziran -05 Temmuz 2009)

23.Uluslararası Altın Karagöz Halk Dansları Yarışması (7- 12 Temmuz 2009)

Ramazan ve Tasavvuf Günleri (21 Ağustos – 11 Eylül 2009)

14. Uluslar Arası Gençlik ve Çocuk Tiyatroları Festivali (19-24 Ekim 2009)

4. Uluslararası İpek Yolu Film Festivali (14-22 Kasım 2009)

13. Uluslararası Kukla ve Karagöz Festivali (7-12 Aralık 2009)

Edebiyat Günleri (18-19 Aralık 2009)

Mollafenari Sempozyumu (4-6 Aralık 2009)

5.11. Turizm

Yeni iş sahası olarak Bursa’ya uygun olarak akla gelen turizmdir. Bölge’nin tarihi ve doğal değerleri büyük ölçekli bir turizm faaliyetine temel oluşturabilecek niteliktedir. Kış ve yaz, inanç, kültür, sağlık ve doğa turizmi için gerekli değerlerin hepsi Bursa’da mevcuttur. Bunun için 1970’lerde Antalya yöresi için turizmi geliştirme amacıyla yapılan planlamanın ve uygulama programının benzerinin tüm Bölge’yi kapsayacak ancak Bursa Kenti’ne odaklı şekilde ele alınması tu-rizmi sanayiden sonra ikinci istihdam yaratıcı sektör haline getirebilecektir. Turizm gelişme planlamasının doğal ve tarihi değerlerin korunmasını, toplumsal ve çevre etkilerini ve uygulama aşamasındaki finansman gereksinimlerini dikkate alacak şekilde kotarılması önemlidir.


Tablo 5.5. Bursa İlinde İşletme ve Yatırım Tesisleri Kapasite Dökümü(07/2010)

KONAKLAMA TESİSLERİ

MERKEZ 8 TESİSTE 972 ODA1979 YATAK

İLÇELER 2 TESİSTE 46 ODA90 YATAK

ULUDAĞ 3 TESİSTE 359 ODA754 YATAK

TOPLAM 13 TESİSTE 1377 ODA2823 YATAK

İŞLETME BELGELİ

MERKEZ 27 TESİSTE 1886 ODA3859 YATAK

İLÇELER 16 TESİSTE 578 ODA1196 YATAK

ULUDAĞ 13 TESİSTE 1189 ODA2540 YATAK

TOPLAM 56 TESİSTE 3653 ODA7595 YATAK

Kaynak: TUİK / A.Giriş yapan yabancılar B.Çıkış yapan yabancılar

Tablo 5.6. Giriş-çıkış kapılarının bağlı olduğu il ve ulaşım yoluna göre giriş ve çıkış yapan yabancılar

2005 2006 2007A B A B A B

Bursa Ulaşım Yolu 3.658 3.341 3.847 4.891 2.105 2.512Merkez Hava Yolu 3.312 3.026 3.519 4.570 1.718 2.093Gemlik Deniz Yolu 343 314 304 304 361 385Mudanya Deniz Yolu 3 1 24 17 26 34

Kaynak: TUİK / A.Giriş yapan yabancılar B.Çıkış yapan yabancılarTablo 5.7. Bursa’da yaş grubu ve cinsiyete göre yurt dışına giden vatandaşlar, 2009 (Bursa’da ikamet edenler) / Kaynak TÜİK

Toplam Yaş grubu ve cinsiyet / 15-24Genel Toplam E K A B

Bursa 371.492 241.160 130.332 17.341 10.098

Tablo 5.8. Geceleme yapılan il ve konaklama türüne göre çıkış yapan yabancı ziyaretçilerin geceleme sayısı / Kaynak TÜİK

Konaklama TürüToplam Otel Motel Tatil Köyü Pansiyon Kamp/Karavan

Bursa 3.747.113 576.389 28.965 6.333 9.710 1.830


6. ALTYAPI VE ÇEVRE 6.1 Atıksu Arıtma Tesisleri

Bursa Doğu ve Batı Atıksu Arıtma Tesisleri – Hamitler Süzüntü Suyu Arıtma Tesisi

Bursa Doğu Atıksu Arıtma Tesisi, iki aşama olarak 2020 yılında 240.000 m3/gün ve 2030 yılında 320.000 m3/gün evsel atık suyun arıtılmasına hizmet ede-cek kapasitede projelendirilmiştir. Bursa Batı Atıksu Arıtma Tesisi, iki aşama olarak 2020 yılında 87.500 m3/gün ve 2030 yılında 175.000 m3/gün evsel atık suyun arıtılmasına hizmet edecek kapasitede projelendirilmiştir. İleri biyolojik arıtma proseslerinin uygulandığı tesislerde, azot ve fosfor giderimi de gerçek-leştirilmektedir. Her iki tesis Nisan 2006’da tamamlanarak işletmeye alınmıştır.

Hamitler Süzüntü Suyu Arıtma Tesisi, iki etapta gerçekleştirilecektir. Tesis iki aşamalı olarak 2020 yılında 500 m3/gün ve 2030 yılında 1.000 m3/gün çöp süzüntü suyunun arıtılmasına hizmet edecek kapasitede projelendirilmiştir. Birinci aşama, 2004 yılında tamamlanmış olup, işletme halindedir.

Tablo 6.1 Doğu ve Batı Atıksu Arıtma Tesisleri Ham Atıksu Debi ve Kirlilik Yükleri

Parametre BirimDoğu Atıksu Arıtma

Tesisi (DAAT)Batı Atıksu Arıtma Tesisi

(BAAT) Parametre Birim

1.Etap 2.Etap

Ortalama Proje Debisi (Kuru Hava) m3 /gün 240,000 320,000 Ortalama Proje Debisi (Kuru Hava) m3 /gün

Kuru Hava pik debisi m3 /gün 351,200 468,300 Kuru Hava pik debisi m3 /gün

Yağışlı Hava pik debisi m3 /gün 597,500 796,600 Yağışlı Hava pik debisi m3 /gün

BOİ5 kg/gün 64,000 85,300 BOİ5 kg/gün

AKM kg/gün 64,000 85,300 AKM kg/gün

Amonyak(Nolarak) kg/gün 10,800 14,400 Amonyak(Nolarak) kg/gün

Fosfor (P Olarak) kg/gün 2,640 3,520 Fosfor (P Olarak) kg/gün

Kaynak: BUSKİ verileri


Tablo 6.2 Doğu ve Batı Atıksu Arıtma Tesisleri Arıtılmış Çıkış Suyu Özellikleri

Parametre Konsantrasyon ( mg/lt) Min. Giderim Verimi (%)

Biyokimyasal Oksijen ihtiyacı (BOI5) 25* 70-90*

Kimyasal Oksijen İhtiyacı(KOİ) 125* 75*

Toplam Askıda Katı Madde 35* 90*

Toplam Azot (N olarak) 10* -

Toplam Fosfor (P olarak) 3 -

Kaynak: BUSKİ verileri / * Avrupa Topluluğu Konseyinin 21.05.1991 tarih ve 91/271/EEC sayılı direktifi

Bursa Hamitler Süzüntü Suyu Arıtma Tesisi, Hamitler Katı Atık Düzenli Depolama Sahasından kaynaklanan yüksek kirlilik yüküne sahip süzüntü sularının arı-tılarak, süzüntü suyunun toprağı, yeraltı ve yüzey sularını kirletmesinin önlenmesi amacını taşımaktadır. Bu amaçla, Hamitler Süzüntü Suyu Arıtma Tesisi’ne gelen ve Tablo 6.3’de verilen ham süzüntü özelliklerinin, aylık çıkış suyu KOİ değeri ortalamasının 3000mg/l’nin altında olması, en yüksek ardışık 3 günlük çıkış suyu KOİ değeri ortalamasının 3200mg/l’nin altında olması hedeflenmektedir.

Tablo 6.3: Hamitler Süzüntü Suyu Arıtma Tesisi Ham Süzüntü Suyu Kirlilik Konsantrasyonları

Parametre Konsantrasyon (mg/lt)

BOI5 15,000

KOİ 30,000

AKM 1,500

Kaynak: BUSKİ verileri

6.2 İçme Suyu Kaynakları

6.2.1. Doğancı Barajı (% 82)Nilüfer çayı üzerinde Doğancı Köyünün 3 km. menbahında bulunmaktadır.• Rezervuar hacmi: 43 milyon m3 • Aktif hacmi: 25 milyon m3• Yılda alınabilecek su miktarı: 115 milyon m3

6.2.2. Pınar Kaynakları (% 12)Bursa pınar kaynakları Uludağ ve eteklerinden kaynamaktadır. 145 adet su kaynağı mevcuttur. Pınar kaynaklarından 15 milyon m3/yıl su almak mümkündür.

6.2.3. Yer Altı Suyu (%12)Yağışların azaldığı ve Uludağ’daki kar rezervinin tükenmesi nedeniyle Doğancı Barajı su seviyesinin hızlı olarak düştüğü Temmuz-Kasım aylarında yer altı su kaynakları devreye alınmaktadır. Acemler’de 16, Arabayatağı’nda 10, Hacıvat’ta 15 ve 1 tane lokal olmak üzere toplam 42 adet kuyu bulunmaktadır.


Tablo 6.4. Faal Derin İçmesuyu Kuyuları İcmal Tablosu

FAAL DERİN İÇMESUYU KUYULARI İCMAL TABLOSU

Kuyu Grubu Kuyu Adedi Toplam Verim (m3/h) Toplam Verim (m3/gün)

Acemler 16 1.782 42.768

Arabayatağı 10 1.080 25.920

Hacivat 15 1.368 32.832

Lokal Kuyular 1 29 696

TOPLAM 42 4.259 102.216

Kaynak: 2009 BUSKİ Verileri


Tablo 6.5. Lokal Su KuyularıSU KALİTE RAPORU

LABORATUAR: BUSKİ, TÜBİTAK, GIDA KONTROL LABORATUARLARI

LİMİT DEĞER

PARAMETRELER BİRİM NİSAN 2005 TS - 266 ŞUBAT 2005 SAĞLIK BAKANLIĞI 2009

pH 6.5-9.5 6,5-9,5 7,51RENK mg/l 20 - 0BULANIKLIK ntu 5 1 0,17TOPLAM SERTLİK Fr0 - - 15,5TOPLAM DEMİR mgFe/l 0,2 0,2 0,02TOPLAM MANGAN mg/l 0,05 0,05 0,013KLORÜR mgCl/l 250 250 3,1SÜLFAT mgSO4/l 250 250 27NİTRAT mgNO3/l 50 50 0,8NİTRİT mgNO2/l 0,5 0,5 0.000AMONYUM mgNH4/l 0,5 0,5 0,00İLETKENLİK µs/cm 2500 2500 318ORGANİK MADDE mgO2/l 5 5 2,37SODYUM mgNa/l 200 200 6,15ALÜMİNYUM mgAl/l 0,2 0,2 0,048FLORÜR mgF/l 1,5 1,5 0,10SERBEST KLOR * mg/l 0,5 0,5 0,5BOR mgB/l 1 1 < 0,1TOPLAM SİYANÜR µgCN/l 50 50 < 0,01ANTİMON µgSb/l 5 5 < 5ARSENİK µgAs/l 10 10 1,35BAKIR µgCu/l 2000 2000 < 5CİVA µgHg/l 1 1 < 1KADMİYUM µgCd/l 5 5 < 5KROM µgCr/l 50 50 < 5KURŞUN µgPb/l 10 25/10 < 5NİKEL µgNi/l 20 20 < 5SELENYUM µgSe/l 10 10 < 5KOLİFORM BAKTERİ 100ML/ADET 0 0 0KOKU - - - uygunTAD - - - uygun

Kaynak: BUSKİ İçme Suyu Arıtma Tesisi / * Tesis Çıkış Değeridir.


6.2.4. 2040 Yılı Bursa İçme suyu Projeksiyonu

2005 YILI

S.SAYGI 110 milyon m3/yıl

ULUDAĞ 15 milyon m3/yıl

YAS 20 milyon m3/yıl

TOPLAM 145 milyon m3/yıl

2014 YILINA KADAR

S.SAYGI + NİLÜFER 170 milyon m3/yıl




2022 YILINA KADAR

S.SAYGI + NİL + GÖLBAŞI 225 milyon m3/yıl




2040 YILINA KADAR

S.SAYGI + NİL + GÖLBAŞI 225 milyon m3/yıl


ÇINARCIK 145 milyon m3/yıl



6.2. Katı Atık Yönetimi

6.2.1.Kent Genelinde Katı Atıkların Bertarafı-nın Sağlanması ve Katı Atık Depolama Alanla-rının İnşa Edilmesi

Kentimizde yerleşim alanları ile işletmeler-den oluşan yaklaşık 1810 ton/gün katı atık Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer, Mudanya, Gürsu, Kestel ve Zeytinbağı Belediyeleri tarafından toplanarak Geçit mevkiinde bulunan düzenli depolama alanına getirilmektedir. Kent Katı Atık Depolama Alanı 156,18 ha. olup, alanın 83,09 ha.’ı çöp döküm alanıdır. Nihai projesi-ne göre 4 yan vadi (X, Y, Z, T) ve bir ana vadi-den oluşmakta olan alanda, inşaatlar etaplar halinde ihtiyaca göre yapılmaktadır. Alanın 40 ha.’lık kısmını oluşturan I. Aşama (X ve T vadilerinin tamamı), II. Aşama (ana vadinin bir bölümü) ve III. Aşama (ana vadinin bir bö-lümü) inşaatlar tamamlanmış, geriye kalan 43 ha.’lık kısmın inşaatı henüz gerçekleştiril-memiştir.

Atık depolama işlemi I. Aşamada yer alan va-dilerde tamamlanmış olup, II. ve III. Aşamada yapılan ana vadide Ekim 2000 tarihinden beri devam etmektedir. Evsel atıklar, tıbbi atıklar ile tehlikeli olmayan katı sanayi atıklarının kabulü, kontrollü bir şekilde yapılmakta, bu atıkların zemin geçirimsizliği sağlanmış alan-da iş makineleri vasıtasıyla serilip sıkıştırılıp, üzerleri toprakla örtülerek bertaraf edilme-si sağlanmaktadır. Evsel atıklar hariç olmak üzere depolama alanına kabul edilen atıkların bedeli, tartım neticesinde gelir tarifesi doğrul-tusunda günlük veya aylık olarak tahsil edil-mektedir.

2009 yılında 661.320,9 ton atık depolan-mış olup, kabul edilen sanayi atıklarından 1.881.560 TL atık bedeli tahsilatı yapılmıştır. Depolama alanının işletimi ihale ile yüklenici-ye yaptırılmaktadır.

Grafik 6.1. 1995-2009 yılları depolonan atık miktarları

Kaynak:2009 Çevre Koruma Şube Müdürlüğü verileri


6.2.3. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince tıbbi atıkların, sağlık kurumların-dan tıbbi atık araçlarıyla belli bir program dahilinde toplanarak sterilizasyon tesisinde sterilize edilmesi.

Bursa Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi, Büyükşehir Belediyesine bağlı Kent Katı Atık Depo-lama Alanı içerisinde 2000 m²’lik alana kurulmuş olup, 26.07.2008 tarihinde işletime başlamıştır.

Bursa’daki sağlık kurum ve kuruluşlarında oluşan tıbbi atıklar, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yö-netmeliği gereğince lisanslı araçlarla kaynağında ayrı olarak, dağıtılan konteynerlerda toplanmakta ve Sterilizasyon Tesisine getirilmektedir. Tesiste, atıklar yüksek sıcaklık ve basınç altında sterilize edilmekte; işlemler elektronik olarak kayıt altına alınarak tüm parametreler izlenebilmektedir. Sterilize edilen atıklar Kent Katı Atık Depolama Alanın-da depolanmaktadır. Sağlık kuruluşlarından 2009 yılında 2.486,77 ton tıbbi atık topla-narak bertaraf edilmiştir.



6.3. Özel Atık Yönetimi

6.3.1. Döküm Alanlarının Oluşturulması ve Denetlenmesi18 Mart 2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlü-ğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” kapsamında döküm alanları oluşturularak ruhsatlandırılmaktadır. Aralık 2009 sonu itibarıyla kentte 43 adet Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkları Depolama Sahası ruhsatlandırılmıştır. 2009 yılında ruhsatlandırı-lan saha sayısı 5’tir. Ruhsatlandırılan bu sahaların denetimleri de periyo-dik olarak yapılmaktadır.

6.3.2. Atık Pillerin Toplanması Depolanması Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde; kullanılmış pillerin ayrı toplanması için çalışmalar devam etmektedir. Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kuruluş olan Pil İthalatçı-ları Derneği ile 1 yıllık bir protokol imzalanmış ve bu protokol kapsamında dernek tarafından temin edilen pil bidonları, karton kutular, afiş ve broşür-ler 7 merkez ilçedeki (Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım, Gemlik, Gürsu, Kestel ve Mudanya) mahalle muhtarlıklarına, okullara, alışveriş merkezi, hasta-ne, işyerleri, siteler v.b. yerlere dağıtılmıştır. 2009 yılında TAP Derneği’ne 3.550 kg. atık pil teslim edilmiştir.

6.3.3. Atık Yağların Kontrolü Yönetimi ÇalışmalarıÇevre ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde atık motor yağlarının toplanması, taşınması, geri kazanımı ve bertarafı ko-nusunda sistem oluşturulması amacıyla Belediyemiz tarafından koordi-nasyon çalışmaları yapılmıştır. Çevre kirliliği oluşturma riski taşıyan ve PET-DER tarafından toplanan atık motor yağları Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisans alan işletmelerde enerjisinden faydalanılmak suretiyle değerlen-dirilmektedir. 2008 yılında revize edilen yönetmelik kapsamında Büyük-şehir Belediyesi atölyelerinden kaynaklanan atık motor yağları yeniden PETDER’e verilmeye başlanmıştır.

6.3.4. Bitkisel Atık Yağların Yönetimi ÇalışmalarıÇevre ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri çerçe-vesinde; evlerden kaynaklan bitkisel atık yağların, diğer atıklardan ayrı toplanması, çevreye olan zararların önlenmesi için pilot okullarda eğitim çalışmaları gerçekleştirilmiş ve biriktirme bidonları bırakılmıştır. Belediye-mize başvuru yapan bitkisel atık yağ üreten lokanta, sanayi mutfağı, otel, motel, yemekhane ve hazır yemek yapan firmalar, lisanslı toplayıcı ve geri kazanım firmalarına yönlendirilmiştir.

6.3.5. Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetimi çalışmalarıÇevre ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hü-kümleri çerçevesinde; kullanılamayacak durumda olan araçlara ait ömrü-nü tamamlamış lastiklerin (ÖTL) çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama ve çöp depolama alanlarına verilmesi ya-saktır. Bursa’da ÖTL toplama taşıma sisteminin oluşturulması için Bakan-lık ve Lastik Sanayicileri Derneği ile çalışmalar yapılmış, Belediyemizden kaynaklanan 21 ton ömrünü tamamlamış lastik, lisanslı firmalara veril-miştir. Diğer kamu kurum, kuruluşları dahil, tüm atık lastik üreticilerinin, lisanslı firmalarla irtibata geçmeleri sağlanmıştır.


6.3.6. Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetimi çalışmaları

Kentimizde ilk olarak gönüllü uygulamalarla başlatılan ve 30.07.2004 tarih ve 25538 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği gereği, yasal bir zorunluluk haline gelen ambalaj atıklarının ayrı toplanarak değerlendirilmesi çalışması Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde 1995 yılından beri sürdürülmektedir. Söz konusu yönetmelik ile Büyükşehir Belediyelerine koordinasyon, İlçe ve İlk Kademe Belediyelerine ise geçici çalışma izni veya lisans almış toplama ayırma tesisleri ile birlikte çalışarak ambalaj atıkları yönetim planı yapma yetkisi verilmiştir. Bu doğrultuda cam, kağıt – karton, metal ve plastik gibi ambalaj atıkları ev, işyeri, ticarethane, kamu kurum ve kuruluşları, okul, sanayi vb. yerlerden ilgili Belediyelerin anlaşmalı oldukları lisanslı firmalar tarafından toplanmaktadır. Çevre ve Orman Bakanlığından geçici çalışma izni veya lisans almış ambalaj atığı toplama ayırma tesis-lerinin listesine www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr adresinden ulaşılabilmekte olup, tesis sayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 6.6. Bursa İlinde mevcut Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan geçici çalışma izni veya lisans almış tesis sayıları

LİSANSLI TESİSLER BURSA BŞB. SINIRI

Geri dönüşüm tesisi 12 10

Toplama ayırma tesisi 16 12


6.3.7. Tehlikeli ve Sanayi Atıkları Yönetimi Çalışmaları

İşletmelerden kaynaklanan üretim atıklarının bertaraf sorumluluğu atık üreticisine aittir. Depolama alanımıza atık getiren üreticilerden Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereği akredite edilmiş laboratuarlardan atık analiz raporu almaları istenmekte tehlikeli oldukları anlaşılan atıklar Kent Katı Atık Depolama Alanına alınmamakta ve ilgili yönetmeliğe göre bertarafının yaptırılması atık üreticisinden istenmektedir. Kent Katı Atık Depolama Alanımıza, tehlikeli olmayanlarının kabulü ise, gelir tarifesi doğrultusunda ücreti karşılığında yapılmaktadır. Depolama Alanına kabul edilen atıklar, laboratuarımızda kontrolü yapılarak takip edilmektedir.

6.4. Hava ve Gürültü Kirliliği Kontrolü ve Denetimleri

6.4.1.Gürültü Kirliliği

Bursa Büyükşehir Belediyesi; 2872 sayılı Çevre Kanunu’na istinaden gürültü kirliliği idari yaptırım uygulama konusunda; Osmangazi, Yıldırım ve Nilüfer Belediyeleri dışında kalan İlçe Belediyeleri sınırları dahilinde gürültü kaynaklarını programlı, programsız veya şikâyetlere istinaden gerektiğinde diğer mevzuat kapsamında yetkili kılınan kurum kuruluşların da desteğini alarak, bu Yönetmelikte getirilen esaslara uyulup uyul-madığını denetlemekte ve ihlali durumunda idari yaptırım uygulamaktadır. Sorumluluk alanı içinde yapılan denetim sonuçlarını İl Çevre ve Or-man Müdürlüklerine göndermektedir.

6.4.2. Hava Kirliliği Kontrolü

Isınmadan kaynaklanan hava kirliliği denetimleri yapılmakta ve ilgili evrakları kayıt altında tutarak kurumlara bildirilmektedir. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 2006/19 sayılı genelgeleri doğrultusunda ceza kesilmesi gereken durumlarda cezai işlem uygulanmaktadır. Evsel ve endüstriyel kaynaklı hava kirliliğini tespit etmekte ve önlem aldırtmaktadır.


6.4.3. Doğalgaz Kullanım Bilgileri

Bursagaz, 2009 yılında 403 milyon m³ evsel müşterilere, 71 milyon m³ serbest müşterilere ve 12 milyon m³ serbest olmayan sanayi müşterilerine gaz satışı ya-pılmıştır.

Evsel müşterilerde tüketimin % 11’ini resmi müşteriler, % 20’sini ticari müşteriler, %69’unu da konut müşterileri oluşturmuştur.

Tablo 6.7. BURSAGAZ 2009 Yılı Doğalgaz Kullanım Bilgileri

Abone Türü Tüketim Miktarı Tüketim Oranı Gaz Kullanıcı Sayısı (BBS)

Evsel 276.496.330 69% 464.381

Resmi 44.347.692 11% 27.194

Ticari 81.845.128 20% 30.394

Toplam 402.689.150 100% 521.969

Abone Türü Tüketim Miktarı Tüketim Oranı Gaz Kullanıcı Sayısı

S.Olmayan Sanayi 12.285.206 15% 50

Serbest Müşteri 71.198.299 85% 52

Toplam 83.483.505 100% 102

Kaynak: Bursagaz 2009 verileri


7. ŞEHİR PLANLAMA 7.1. ÜST ÖLÇEKLİ PLANLAMA VE 1/100000 ÖLÇEKLİ 2020

ÇEVRE DÜZENİ PLANI

Planlama hiyerarşisi ülkemizde aşağıdaki gibi tanımlanır.

BÖLGE PLANI

ÇEVRE DÜZENİ PLANI(Bölge ve Havza Bazında

Çevre ve Orman Bakanlığı)

İl ÇEVRE DÜZENİ PLANI(Büyükşehir / İl Belediyesi ve İl Özel

İdaresi)

NAZIM İMAR PLANI (Belediye / İl Özel İdaresi)

UYGULAMA İMAR PLANI (Belediye / İl Özel İdaresi)

Kaynak: İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı Şehir Planlama Şube Müdürlüğü 2010

Yukarıdaki şemada belirtilen Çevre Düzeni Planı Bursa İl sınırları içersinde, 1/100000 ölçekli 2020 Çevre Düzeni Planıdır. Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Bayındırlık İskan Müdürlüğü arasında yapılan protokol ile ve yasaların belirlediği kurumların dışında katılımcılık esasına dayanılarak Yerel Temsilcilerin işbirliği ve katkıları ile hazırlanan plan Ocak 1998 yılında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından onaylanmıştır. Planın amacı, Koruma ve Geliştirme İlkelerinin müzakere edilerek dengelenmesi ve sürdürü-lebilir bir gelişme sağlanmasının esas alınmasıdır.

7.2. 1/100000 ÖLÇEKLİ BURSA İL ÇEVRE DÜZENİ PLANI

Şehircilik ve planlama ilkeleri açısından incelendiğinde; üst ölçekli planlar kentin ülke ve bölge içindeki rolünü belirler. İlin, doğal kaynaklarının sürdürülebilir kalkınma il-keleri çerçevesinde kullanılması ve fiziksel mekana yansıtılmasını sağlarken, kent-sel işlevlerin mekansal organizasyonunu düzenleyen ve ekolojik dengeyi sağlayan planlardır.

Üst ölçekli planlar alt ölçekli planlara yön veren, acil müdahale gerektiren alanların ko-ruma kullanma dengesini sağlayan planlardır. İlimizde plan hiyerarşisinin en üstünde bulunan 1/100.000 ölçekli plan hangi bölgelere alt ölçekli plan yapılması gerektiğini, hangi bölgelerin ne amaçla kullanılması gerektiğini belirleyerek ilin gelişimini kontrol etmektedir.


Plan üretimi süreci, hedeflere ulaşmayı sağlayacak plan kararlarını mekanla ilişkilendirerek eyleme geçirecek, ilgili aktörler ve kurumların ve yasal araçla-rın tanımlanması, kaynakların organizasyonu ve koordine edilmesini içeren bir aşamadır. Sektörel bazda yapılan analizler ve sentezler tamamlandıktan sonra, karar vericiye kentin hangi alanlarının yerleşime uygun ve ne yönde hangi koşullarla gelişmesinin uygun olduğu, hangi eşiklerin vazgeçilmez ol-duğunun tanımlanması ve bunların yönetimine ilişkin önerilerin sunulması gerekmektedir.

Büyükşehir Belediye Kanunun değiştirilerek 5216 sayılı kanununun kabul edilmesi, başta planlama olmak üzere diğer yetkiler ile 5393 sayılı Belediye Kanunu, 5302 sayılı İl Özel İdaresi kanununun plana ve planın uygulanma-sına olan etkisi, Bursa Büyükşehir Belediyesinin sorumluluk sahasının 30 Km. yarıçap ile planın onay tarihinden sonraki süreçte 10 kat genişlemesi ile birlikte fiziki mekanda (plan kararlarıyla uyuşan/uyuşmayan) gelişmeler ve değişimler ile nüfus artışı, sanayileşme, 5403 sayılı toprak koruma ve arazi kullanımı kanunu ile tarım arazilerinin sınıflamaları, toprak kurulu gibi mevzuatta yaşanan köklü değişikliklerin mevcut plana yansıtılması gerekli-liği ve teknolojik imkânların gelişmesi ile güncel veriler ve uydu görüntüleri desteğiyle Coğrafi Bilgi Sistemli uyumlu sayısal planların elde edilmesi mev-cut 1/100.000 ölçekli 2020 yılı Bursa İli Çevre Düzeni Planının yeniden ele alınması gerekliliğini doğurmuş ve 1/100.000 ölçekli Bursa ili Çevre Düzeni Planının hazırlama gerekçelerini oluşturmuştur.

1/100.000 ölçekli Bursa İli Çevre Düzeni Planını geliştirirken katılımlı planla-ma yaklaşımında, sürecin tüm aşamalarının ilgili iddia gruplarının katılımıyla gerçekleşmesi, katılımcılık esası ile planın tüm paydaşlarla ele alınması ve ortak çözümler üretilerek planın hazırlanması, dünyada şehir planlamada yeni geliştirilen dizayn charret yöntemiyle Türkiye’de daha önce hiç uygu-lanmamış bir sistemle yapılacaktır.

Çevre düzeni planını geliştirirken katılımlı planlama yaklaşımında, üretilen bilgi kadar, sürecin tüm aşamalarının ilgili iddia gruplarının katılımıyla ger-çekleşmesi belediyece benimsenmiş temel iki hedeftir. Böylece, bu planla-ma çalışması yoluyla, katılımcılar, kendi deneyimlerini temel alarak birlikte ortak eyleme dönük bilgiyi üretme; Bursa ilinin sorunlarını birlikte tarif edip, bu sorunlara birlikte çözüm bulup, Bursa’nın geleceğini bugünden daha iyi bir seviyeye götürmek için taahhütler verme; demokratik yönetişim beceri-lerini geliştirme fırsatı bulacaklardır. Ayrıca, sürecin bütününde belediyece benimsenmiş aşağıdaki hedeflere de ulaşılması öngörülmektedir:

• Katılımlı, işbirliği içinde, ortak tasarım ve eylem ortamının oluşturulması;• Katılanların katılım yöntemlerini ve birbirinden öğrenmesi;• Katılanların bireysel, kurumsal ve/veya birlikte hareket etme becerilerini edinerek güçlenmesi; • Değer yargılarının irdelenmesi ve paylaşılması;• Demokratik diyalog ve katılımcı yönetim ortamının deneyimlenmesi;• Geniş kapsamlı uzlaşma.

İl çevre düzeni planının katılımcı bir yaklaşımla yapılması amacıyla Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Bursa İl Özel İdaresi tarafından çalışmalar devam etmektedir.

7.3. 1/25000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANLARI

1/100000 ölçekli 2020 Çevre Düzeni Planında, Bursa Metropoliten alanı içersinde ekonomik, sosyal, demografik, kültürel gelişimlere dayanarak 6 alt planlama bölgesi oluşturulmuştur. Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından 1/100000 ölçekli 2020 Çevre Düzeni Planı çerçevesinde 1/25000 alt ölçekli planlara hazırlanması gerekliliği plan hükümlerine konmuştur. Bu plan hük-müne göre Büyükşehir Belediye Sınırları İçinde beş bölgede 1/25.000 Ölçek-li Nazım İmar Planları hazırlanıp onaylanmıştır.

Bursa Büyükşehir Belediyesi, yürürlükteki Bursa 2020 yılı 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planını hedef alarak Büyükşehir Belediye ve Mücavir alan sı-nırları içerisindeki metropolitan alan planlama bölgesinde “Sürdürülebilir, yaşanabilir bir çevre yaratılması ile tarımsal, turistik, tarihsel kimliğinin ko-runması, koruma kullanma dengesinin sağlanması ve Türkiye’nin kalkınma politikası kapsamında sektörel gelişme hedeflerine uygun olarak belirlenen planlama ilkeleri doğrultusunda sağlıklı gelişme ve büyüme hedeflerini sağ-lamak” amacıyla 1/25000 ölçekli Merkez Planlama Bölgesi, Batı Planlama Bölgesi, Mudanya Planlama Bölgesi, Kuzey Planlama Bölgesi, Gemlik Plan-lama Bölgesi, Doğu Planlama Bölgesi, Alaçam (Uludağ) Planlama Bölgesi Na-zım İmar Planları hazırlanmasına Nisan 2005 tarihinde başlamıştır.

Merkez Planlama Bölgesi ile Batı Planlama Bölgesi Nazım İmar Planları Tem-muz 2006 tarihinde, Mudanya, Gemlik, Doğu ve Kuzey Planlama Bölgeleri Nazım İmar Planları da Kasım 2006 da onaylanmıştır. Alaçam (Uludağ) Plan-lama Bölgesi Nazım İmar Planı ise planlama sınırları içerisinde Çevre ve Or-man Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ile Bursa Büyükşehir Belediyesinin yetki sınırları içerisinde kalması ve yetkili kurumlar arasında bir koordinasyonun sağlanamaması nedeniyle hazırlanamamıştır.


1/100000 ölçekli 2020 Çevre Düzeni Planında, Bursa Metropoliten alanı içersinde ekonomik, sosyal, demografik, kültürel gelişimlere dayanarak 6 alt planlama bölgesi oluşturulmuştur. Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından 1/100000 ölçekli 2020 Çevre Düzeni Planı çerçevesinde 1/25000 alt ölçekli planlara hazırlanması gerekliliği plan hükümlerine konmuştur. Bu plan hük-müne göre Büyükşehir Belediye Sınırları İçinde beş bölgede 1/25.000 Ölçek-li Nazım İmar Planları hazırlanıp onaylanmıştır.

Bursa Büyükşehir Belediyesi, yürürlükteki Bursa 2020 yılı 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planını hedef alarak Büyükşehir Belediye ve Mücavir alan sı-nırları içerisindeki metropolitan alan planlama bölgesinde “Sürdürülebilir, yaşanabilir bir çevre yaratılması ile tarımsal, turistik, tarihsel kimliğinin ko-runması, koruma kullanma dengesinin sağlanması ve Türkiye’nin kalkınma politikası kapsamında sektörel gelişme hedeflerine uygun olarak belirlenen planlama ilkeleri doğrultusunda sağlıklı gelişme ve büyüme hedeflerini sağ-lamak” amacıyla 1/25000 ölçekli Merkez Planlama Bölgesi, Batı Planlama Bölgesi, Mudanya Planlama Bölgesi, Kuzey Planlama Bölgesi, Gemlik Plan-lama Bölgesi, Doğu Planlama Bölgesi, Alaçam (Uludağ) Planlama Bölgesi Na-zım İmar Planları hazırlanmasına Nisan 2005 tarihinde başlamıştır.

Merkez Planlama Bölgesi ile Batı Planlama Bölgesi Nazım İmar Planları Tem-muz 2006 tarihinde, Mudanya, Gemlik, Doğu ve Kuzey Planlama Bölgeleri Nazım İmar Planları da Kasım 2006 da onaylanmıştır. Alaçam (Uludağ) Plan-lama Bölgesi Nazım İmar Planı ise planlama sınırları içerisinde Çevre ve Or-man Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ile Bursa Büyükşehir Belediyesinin yetki sınırları içerisinde kalması ve yetkili kurumlar arasında bir koordinasyonun sağlanamaması nedeniyle hazırlanamamıştır.

7.3.1. 1/25000 ÖLÇEKLİ MERKEZ PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI

Plan kararları oluşturulurken üst ölçekli plandan alınan kararlar dikkate alı-narak Merkez Planlama Bölgesinde yerleşme merkezinin desantralizasyonu esas alınmış, hizmetler sektörü geliştirilmiş, Gürsu ve Kestel’deki mevcut sa-nayi alanları genişletilmemiş, sosyal donatı alanları arttırılmış, mevcut planlı alanlarda yoğunluk artışına gidilmemiştir.

Planlama Alanı : 44.421 ha.Nüfus : 2.248.300 kişiKonut Alanı : 9363 ha.Çalışma Alanları (Ticaret+Sanayi) : 3985 ha.

7.3.2. 1/25000 ÖLÇEKLİ BATI PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI

Plan kararları oluşturulurken üst ölçekli plandan alınan kararlar dikkate alı-narak Batı Planlama Bölgesinde Bursa’nın gelişme yönü olması nedeni ile yeni konut ve çalışma alanları oluşturulmuştur. Uluaabat Gölü ve çevresi ile Çayırköy Ovası korunmuştur, kent içinde yer alan kirletici sanayilerin desant-rilizasyonu için küçük sanayi alanları farklı bölgelerde oluşturulmuştur.

Planlama Alanı : 19.791 ha.Nüfus : 401.600 kişiKonut Alanı : 2269 ha.Çalışma Alanları (Ticaret+Sanayi) : 1380 ha.

7.3.3. 1/25000 ÖLÇEKLİ MUDANYA PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI

Plan kararları oluşturulurken üst ölçekli plandan alınan kararlar dikkate alı-narak Mudanya Planlama Bölgesinde tarihsel ve turizm kimliğini öne çıkaran kararlar alınmış özel mahsul alanları korunmuş ve bu alanlara yönelik ‘Tarım-sal Organize Sanayi Alanları’ oluşturulmuştur.

Planlama Alanı : 13.146 ha.Nüfus : 174000 kişiKonut Alanı : 1768 ha.Çalışma Alanları (Ticaret+Sanayi) : 204 ha.

7.3.4. 1/25000 ÖLÇEKLİ GEMLİK PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI

Plan kararları oluşturulurken üst ölçekli plandan alınan kararlar dikkate alı-narak Gemlik Planlama Bölgesinde liman faaliyetlerini geliştirici depolama ve ambalajlama alanları oluşturulmuş, yeni sanayi alanları oluşturulmamış, mevcut havaalanı geliştirilmiş, Umurbeyin tarihsel kimliği korunmuş ve bölgenin depremsellik özelliği dikkate alınarak yeni konut alanları oluştu-rulmuştur. Bölgedeki özel mahsul alanları korunmuş ve bu alanlara yönelik ‘Tarımsal Organize Sanayi Alanları’ oluşturulmuştur.

Planlama Alanı : 17.142 ha.Nüfus : 228.605 kişiKonut Alanı : 1262 ha.Çalışma Alanları (Ticaret+Sanayi) : 944ha.


7.3.5. 1/25000 ÖLÇEKLİ KUZEY PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI

Plan kararları oluşturulurken üst ölçekli plandan alınan kararlar dikkate alına-rak Kuzey Planlama Bölgesinde çekim noktası oluşturacak bir planlama ka-rarı getirilmemiştir. 2020 yılı hedef alınarak mevcut yerleşmeler geliştirilmiş ve özel mahsul alanları korunmuştur.


7.3.6. 1/25000 ÖLÇEKLİ DOĞU PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI

Plan kararları oluşturulurken üst ölçekli plandan alınan kararlar dikkate alı-narak Doğu Planlama Bölgesinde ; su havzaları ve bölgenin özelliği dikkate alınarak kırsal gelişme alanları ile kirletici faaliyetlerin yer almadığı çalışma alanları oluşturulmuştur.


7.4. Kentsel Dönüşüm Projeleri

Kentsel dönüşüm projeleri, tarihi mirası koruma ve yaşatma projeleri, yeşil alan, rekreasyon projeleri, spor tesisleri projeleri ile modern ve sağlıklı bir şe-hir oluşturma yolunda ilerleyen Bursa Büyükşehir Belediyesi, tüm vatandaş-ların yaşam alanlarının en iyi seviyeye ulaştırılmasını ve sürdürülebilir kal-kınma ilkeleri doğrultusunda herkes için kaliteli bir yaşamı hedeflemektedir.Gelişme alanlarının çağdaş yaşanabilir çevrelere kavuşması ve her türlü kentsel hizmetin bu yönde oluşturulacak mekanlar ile bütünleştirilmesi, yapılaşmış alanlar için, aynı ilkeleri koruyan büyük ölçekli sağlıklaştırma ve uygulama sürecine katılımların sağlanması, kent estetiği ve görsel imaj bo-yutunun göz ardı edilmemesi hedeflenmektedir.

Bursa Büyükşehir Belediyesi, kenti ve kentsel yaşamı doğal, sosyal, ekono-mik, kültürel açılardan olumsuz etkileyen süreçlere karşı çözüm arayışıyla proje çalışmalarını yürütmektedir.

Bu projelerle, daha nitelikli çevreler oluşturmak, kentsel dönüşüm, sağlık-laştırma, tarihi ve kültürel mirasın korunması ve mekanın rehabilite edilmesi amaçlanmaktadır.

Kentsel dönüşüm; kentsel gelişmenin, toplumsal, ekonomik ve mekansal olarak yeniden ele alındığı, teknik, sosyal ve ekonomik bakımdan bozun-muş ya da işlevini kaybetmiş kent parçalarının ve kentteki sorunlu alanların sağlıklı ve yaşanabilir hale getirilmesi için projeler üretilmesi ve uygulamalar yapılmasıdır. Kentsel dönüşüm bir kentin dokusunu bozan sorunların gideril-mesi anlamına gelmektedir.

Bursa’da yer alan yapı stoğunun %70’e yakını kaçak yapı statüsünde olup bu yapıların %80’i diğer büyük kentlerden farklı olarak gecekondu yerine hisseli parseller üzerinde mevzuata aykırı yapılardır. Bu tür yapılanmanın önemli bir bölümünün yer aldığı kentin doğu ve kuzeyinde, dar sokaklar etrafında ge-nelde bitişik nizam yapılar ile aşırı yoğunlukta, sosyal donatı alanları seyrek ve standardın çok altında olan konut alanları mevcuttur. Ayrıca kentin mer-kezinde de çöküntü alanları giderek artmaktadır. Kent dokusunun yaklaşık %70’ini oluşturan bu sağlıksız kent alanlarında “Kentsel Dönüşüm” yararlı bir araç olarak kullanılmaktadır.

Bursa Büyükşehir Belediyesi, Kentsel Dönüşümün sadece fiziksel mekanın dönüşümü olmayıp, ekonomik, sosyal ve kültürel boyutları ile ele alınması gerekliliği ve Sağlıklı Şehirlerin temel prensipleri olan;

Hakça paylaşım,

Şeffaflık,

Adil yönetim

Uzlaşı ve Katılımcılık anlayışını benimseyerek,

Sosyo-kültürel, ekonomik ya da fiziksel açılardan çöküntü süreci yaşamakta olan yaklaşık 200 ha. Alanda uygulayacağı Dönüşüm projeleriyle sağlıklı ya-şam alanları yaratarak Bursa’nın geleceğine yön vermektedir.


7.4.1. Kentsel Dönüşüm Proje Alanları

7.4.1.2. Sıcaksu Kentsel Dönüşüm Projesi

Dericiler Bölgesi olarak adlandırılan ve uzun yıllar deri sanayi sektörüne hizmet etmiş olan 19,8 ha’lık alan, günümüzde sanayi tesislerinin taşın-ması sonucu işlevsiz kalmış, kentin merkezinde bir çöküntü bölgesi ha-line gelmiştir. Kentin merkezinde çöküntü bölgesi haline gelmiş ve boşaltılan, yıpranan binalar nedeniyle ortaya çıkan çevre kirliliğinin önlenmesi, dönüşüm ala-nının öncelikli olarak temizlenmesi amaçlanmaktadır.

7.4.1.3. Santralgaraj Kentsel Dönüşüm Projesi

Proje alanı, Hocahasan, Ahmetpaşa, Çırpan, Ulu ve Kırcaali mahallelerinin bir kısmını kapsar, 12 ha. büyüklüğündedir. Alanda özellikle raylı sistem istasyonuna bağlı olarak gelişen perakende ticaret, çarpık yapılaşma ve eskimiş bina stoğu bulunmaktadır.

Yapılacak proje, mevcut perakende ticaret sisteminin yenilenmiş bir çatı altında sürdürülmesini sağlayacak, ayrıca Bursa’nın ciddi anlamda ihti-yacı olan modern ofis ünitelerini de içine alacak şekilde geliştirilecektir. Proje çalışmaları devam etmektedir.

7.4.1.4. Yalova Yolu Kentsel Dönüşüm Projesi

Proje, kuzeyde Nilüfer deresi, güneyde İzmir-Ankara Yoluna kadar uza-nan yaklaşık 2.739 km uzunluğundaki 160 hektarlık alanı kapsamak-tadır. İmar uygulama girişimleriyle istenen anlamda Kentsel Alan elde edilememesi kaçak yapılaşmanın önüne geçilememesi kent hijyenini bozmakta olan faaliyetlerin bu alanda devam etmesi nedeniyle, Yalova Yolu Güzergahı Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı ilan edilmiştir. Proje ça-lışmaları devam etmektedir.

7.5. Yeşil Alan, Spor Alanları Ve Rekreasyon Projeleri

Tarihe “Yeşil Bursa” adını altın harflerle yazdıran şehrimizin bu kimliğini güçlendirmek amacıyla yeşil alan, spor alanları ve rekreasyon projeleri hazırlanmaktadır. Bursa genelinde mevcut yeşil alanların 2.500.000 m² arttırılması hedeflenmektedir. Böylece 2004 verilerine göre kişi başına düşen yesil alan miktarı 1,87 m² iken devam eden proje çalışmaları ile kişi başına düşen yeşil alan miktarı 7.32 m² ye ulaşmış olacaktır. 9

9Bursa Büyükşehir Belediyesi, Şehir Sağlık Profili ve Sağlıklı Şehir Göstergeleri, 2005


Fiziksel çevrenin toplumsal sağlıkla etkileşimi, sağlıklı toplumların oluşturulmasındaki önemi, sağlıklı bir gelecek için sağlıklı nesiller yetiştirmenin gerekliliği göz önünde bulundurularak, kentin her noktasına hizmet vermek amacıyla

3 merkez ilçeye bölge spor kompleksleri

Her ilçeye bir yüzme havuzu

Her mahalleye bir spor alanı

20 okula kapalı spor salonu

hedefi ile proje ve uygulama çalışmaları hızla devam etmektedir ve toplamda kente yaklaşık 100 ha. Spor tesisi kazandırılacaktır.

7.5.1. Bursa Stadyumu

UEFA standartlarına uygun olarak tasarlanan Bursa Stadyumunda, Bursaspor’un başarısı ile birlikte hedef büyütüldü ve 400.000 m² alanda, 43.000 kişi kapasiteli yapılması planlandı. Stadyum Bursasporun simgesi timsah formunda çağdaş mimari konsepti ile projelendirilmekte ve engelliler için özel seyir noktalarının bulunacağı stadyum, çevre düzenlemeleriyle bir yaşam merkezi haline getirilecektir.


7.6. Tarihi Kültürel Mirası Koruma ve Yaşatma Projeleri

Asırlarca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Bursa’nın, köklü tarihi, kül-türel mirasına ve “Yaşayan Müze Kent” kimliğine restorasyon projeleriyle yeniden hayat verilmektedir. Bursa’nın tarihi dokusunu ayağa kaldıran pro-jeler tamamlandığında, kentin geçmişi ile geleceği arasında sağlam bir köprü kurulmuş olacaktır.

Bursa Büyükşehir Belediyesi, kentin yaşayan canlı bir tarih şehri olması için bugüne kadar yapılan en kapsamlı çalışmayı hayata geçirmektedir. Bursa’da tarihi ve kültürel mirasın ortaya çıkarılmasında son bir yıl içinde 250’ye ya-kın proje üreten Büyükşehir Belediyesi, son 25 yıldır kapsamlı bir çalışmanın gerçekleştirilmediği tarihi çarşı ve hanlar bölgesinin ortaya çıkarılması ama-cıyla da konsept proje çalışmalarını sürdürmektedir.Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından tarihi ve kültürel mirasın korunması, sosyal tesislerin, park ve rekreasyon alanlarının oluşturulması, yenilenmesi ve düzenlenmesine ilişkin projeler altta listelenmiştir.

TARİHİ VE KÜLTÜREL MİRASI KORUMA PROJELERİ Tarihi Çarşı ve Hanlar Bölgesi Kentsel Tasarım Projesi (Osmangazi) Tarihi Çarşı ve Hanlar Bölgesi UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi

Başvurusu (Osmangazi) Tarihi Bursa Surları Restorasyonu (Osmangazi) Kütahya Han Restorasyon Projesi ve Kütahya Han Yakın Çevresi Cephe

Sağlıklaştırma Projesi (Osmangazi) Eskişehir Han Restorasyon Projesi (Osmangazi) Emir Han Rölöve-Restitüsyon Projeleri (Osmangazi) İpek Han Rölöve-Restitüsyon-Restorasyon Projeleri (Osmangazi) Emirsultan Hamamı Restorasyon Projesi (Yıldırım) Mahkeme Hamamı Restorasyon Projesi (Osmangazi) Tahirağa Hamamı Restorasyon Projesi (Mudanya) Hamamlıkızık Hamamı Restorasyon Projesi (Yıldırım) Davutpaşa Hamamı Restorasyon Projesi (Osmangazi) Kayhan Hamamı Restorasyon Projesi (Osmangazi) Muallimzade Hamamı Restorasyon Projesi (Yıldırım) Hasanbey Hamamı Restorasyon Projesi (Mudanya) Cık Cık Hamamı Restorasyon Projesi (Osmangazi) İncirli Hamamı ve SMÖ Yapısı Restorasyon Projesi (Yıldırım) Reyhanpaşa Hamamı Restorasyon Projesi (Yıldırım) Çandarlı İbrahimpaşa Hamamı Restorasyon Projesi (Osmangazi) Fabrika-İ Humayun Restorasyon Projesi (Osmangazi) Çobanbey Eski Fabrika Yapıları Restorasyon Projesi (Yıldırım) Yeşil İmareti Basit Onarım Projesi (Yıldırım) Çukur Mescid Restorasyon Projesi Emirsultan Feyzullahpaşa Mescidi Restorasyon Projesi (Yıldırım) Yıldırım Camii Minareleri Rekonstrüksiyonu (Yıldırım) Kiremitçi Sinan Bey Camii Restorasyon Projesi (Osmangazi) Yaylacık Köyü Camii Restorasyon Projesi (Nilüfer) Yahudilik Havrası Rölövesi ve Müştemilat Tadilatı (Osmangazi) Fidyekızık Konak Restorasyon Projesi (Yıldırım) Barakfakıh Tescilli Yapı Restorasyon Projesi (Kestel) Boyacıkulu Mektebi Restorasyon Projesi (Yıldırım) Gürsu Su Değirmeni Restorasyon Projesi (Gürsu) Ördekli Hamamı Karşısı Smö Yapısı Restorasyon Projesi (Osmangazi) Hünkar Köşkü Müştemilatı Rekonstrüksiyon Projesi (Yıldırım) Mudanya Eski Zeytin Hali Kentsel Tasarım Projesi (Mudanya) Muradiye Mezar Taşları Açık Hava Müzesi (Osmangazi) Akçalar Aktopraklık Arkeopark Projesi (Nilüfer) Gemlik Sur Duvarı Restorasyon Projesi (Gemlik) Kestel Kalesi Çevre Düzenleme Ve Kafeterya Projesi (Kestel)



SOSYAL TESİS PROJELERİ Yıldırım (Mimar Sinan) Hanımlar Lokali Projesi (Yıldırım)

Yıldıztepe Günübirlik Tesisleri Projesi (Mudanya)

Atatepe Sosyal Tesis Projesi (Gemlik)

Hayvanat Bahçesi Afrika Kafe ve Yeni Yapı Projeleri

Kestel Spor ve Engelliler Lokali Projesi

Narlı Sosyal Tesisler (Gemlik)

Özlüce Camii Kafeterya ve Çevre Düzenleme Projesi (Nilüfer)

PARK VE REKREASYON ALANI PROJELERİ Hüdavendigar Kent Parkı Projesi (Osmangazi)

Botanikpark Tırmanma Parkı Projesi

Bakacak Çevre Düzenleme Projesi

Şevket Yılmaz Hastanesi Arkası Dere Düzenleme Projesi

Beşevler Su Deposu Kent Parkı Projesi

Tekel Binası Ve Çevresi Kentsel Tasarım Projesi

Kurşunlu Kumsaz Bölge Parkı Projesi

Gemlik Meydan Düzenleme Projesi

Gemlik Çarşı Deresi Düzenleme Projesi

Mollafenari, Üç Kuzular, Somuncubaba Camiileri Çevre Düzenleme Projeleri

Ertuğrul Gazi Mahallesi Buski Su Deposu Çevre Düzenleme Projesi

Karabalçık Köyü Meydan Düzenleme Projesi (Osmangazi)

Gölbaşı Rekreasyon Alanı Projesi

Karıncadere Park Alanı Düzenleme Projesi

Gökdere Kurtuluş Caddesi Kısmı Düzenleme Projesi

Namazgah Parkı Kentsel Tasarım Projesi

Gıda Toptancıları Hali Yanı Çocuk Oyun Ve Dinlenme Parkı Projesi (Nilüfer)

Soğukpınar Köyü Park Projesi

Zeytinlik Camii Çevre Düzenleme Projesi (Osmangazi)

Yunus Emre Mahallesi Park Projesi (Yıldırım)

Kültürpark Gaziakdemir Ve Çakaldere Girişi Öneri Yol Projesi (Osmangazi)

Güzelyalı Belediye Hizmet Binası Alanı Düzenleme Projesi

Yerkapı Kentsel Tasarım ve Yokuş Caddesi Cadde Düzenleme Projesi

Altıparmak - SGK Meydanı Kentsel Tasarım Projesi


8. ULAŞIM VE TOPLU TAŞIMA 8.1. KARAYOLU, DENİZYOLU, HAVAYOLU ULAŞIMI

8.1.1. KARAYOLU ULAŞIMI

Bursa’da yol ağı, Karayolları 14. Bölge Müdürlüğünün sorumluluğundaki otoyol,

devlet yolu, il yolu ile Bursa Büyükşehir Belediyesinin sorumluluğundaki ana

trafik arterleri ve tali yollardan oluşmaktadır.Yolların % 80’i kentsel yol niteliğinde-

dir. Şehir içindeki yolların bir kısmını park eden araçların işgal etmesi nedeniyle,

yollar verimsiz çalışmaktadır. Kent içi tali yolların büyük çoğunluğunda plansız

yapılaşma nedeniyle yaya kaldırımı bulunmamaktadır. Bunlardan bazıları 4 mt

genişliğinde dar yollar olup, eğimleri % 10’un üzerindedir. Bursa il sınırları içe-

risinde şu an Ankara-İzmir İstikametinde bir Otoyol mevcuttur. Şu anda Mevcut

Otoyol 5 bağlantı noktasından Bursa çevre yolları ve Ana trafik arterlerine bağ-

lanmaktadır. Bursa’nın mevcut yerleşim konumu göz önüne alınırsa Doğu - Batı

aksı olan Ana arter, Nilüfer, Osmangazi ve Yıldırım’dan geçmektedir. Bu aks aynı

zamanda Ankara – İzmir istikameti için de kullanılmaktadır.

Bu Doğu - Batı aksından Kuzeye doğru iki anayola bağlantı mevcuttur. Bunlardan

birisi Kuzeybatı istikametinde Mudanya’ya gitmektedir. Diğeri Kuzeydoğu istika-

metinde Gemlik ve Yalova üzerinden Kocaeli ve İstanbul’a ulaşmaktadır.

Osmangazi ilçesinde başlayan bir diğer aks, kış sporlarının ülkemizdeki en

önemli alt yapısına sahip olan ve Şehir Merkezinin Güney yönünde bulunan

Uludağ’a doğru uzanmaktadır. Özellikle kış aylarında daha yoğun bir şekilde kul-

lanılmaktadır. Osmangazi ve Yıldırım ilçelerinden yakın çevre yolu geçmektedir.

Bu Yol Doğu - Batı konumunda olup Şehir içi Trafik Dolaşımını rahatlatmaktadır.

Ankara İzmir yolunun aksine yakın çevre yolunda battı – çıktı bulunmayıp sin-

yalize kavşaklar mevcuttur.

Bursa Şehir Merkezinde başta Cumhuriyet Caddesi, Cemal Nadir Caddesi, Atatürk

Caddesi ve İnönü Caddesi tek yön olarak çalışmaktadır. Merkezde bu Caddeler

arasında daha birçok küçük sokaktaki trafik de tek yönlü çalışır durumdadır.


8.1.2. DENİZYOLU ULAŞIMI (BURSA HIZLI FERİBOT İSKELESİ)

Bursa’nın deniz ulaşımı yolcu iskelesi Mudanya Güzelyalı’dadır. Uzun yıllar boyunca Bursa’nın yolcu ve araç trafiğinin deniz yolu ile karşılanması Gü-zelyal İskelesinden sağlanmıştır. 1997 yılına kadar Denizcilik İşletmelerine ait yolcu vapurları ile İstanbul-İmralı-Gemlik-Mudanya güzergâhında seferler düzenlenmiş, bu yıldan itibaren İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş. (İDO) tarafın-dan düzenli tarifeli seferlere başlanmıştır. Vapurlar ile yaklaşık 4 saat süren İstanbul – Mudanya seferi, deniz otobüsleri ile 75 dakikaya indirilmiştir.Bursa Feribot İskelesi, boyları 59,9 m ila 86,6 m ve genişlikleri 17,5 m ila 24,0 m olan 4 adet feribotun kullanımına uygun kapasitedir. İskele otopark alanı 500 araçlık kapasiteye sahiptir. Güzelyalı’dan Kadıköy-Kabataş ve Yenikapı’ya Deniz Otobüs seferleri İDO ta-rafından düzenlenmektedir. İstanbul Bursa hattında 225 Araç ve 1.200 Yolcu

kapasiteli hızlı feribotlar hizmet vermektedir.

İDO Deniz Otobüs Güzergahları (İDO)Bursa-Kadıköy-Kabataş arası deniz otobüsü seferleri süreleri;Kabataş – Bursa: 2 saat, Kadıköy - Bursa: 1 saat 15 dakikadır.Bursa Feribot İskelesiİDO seferlerine göre Bursa Feribot İskelesi’nden Şehir merkezine, Bursaray Organize Sanayi İstasyonu, Otobüs Terminali ve Üniversiteye hareket eden toplu taşıma araçları ile hizmet verilmektedir.


8.1.3.HAVAYOLU ULAŞIMI (YENİŞEHİR HAVAALANI)

Yenişehir ilçesinin 10 km batısında bulunan havaalanında, terminalin yolcuya açık alanlar iç ve dış hat kullanım alanı 5600 m2 olup, 1.500.000 yolcu/yıl kapasiteye sahiptir. 9460 m2 kapalı alana ve her biri 115 m3 8 adet soğuk odaya sahip kargo binası ile 10.000 m2 otopark alanı bulunmaktadır.21.05.2001 yılında Bakanlar Kurulu, 2001/2444 sayılı karar ile Bursa-Yenişehir Havaalanı`nı daimi yolcu giriş-çıkış hava hudut kapısı olarak tespit etmiştir. Böylelikle Yenişehir Havaalanı uluslararası hava trafiğine de açılmıştır.

Havaalanından 02.04.2010 tarihinden itibaren THY`nin alt kuruluşu olan Anadolujet tarafından Ankara seferleri başlatılmış olup, haftada dört kez (Pazartesi, Çarşamba, Perşembe, Cumartesi) karşılıklı yapılan seferlerle havaalanı iç hat tarifeli seferlere hizmet vermektedir. Bu şekilde, Bursa`dan, Ankara aktarmalı olarak, tüm illere ve bazı uluslararası noktalara uçuş imkanı bulunmaktadır.Bunun yanı sıra 30.03.2010 tarihinden beri Öger Tur tarafından, Germania Fluggesellschaftà ait uçaklarla haftada bir kez (Salı) karşılıklı Düsseldorf seferleri yapılmaktadır.

20.07.2010 tarihinde Borajet tarifeli iç hat seferlerine başlamış olup bu seferler ile Adana, Şanlıurfa, Samsun ve Trabzon olmak üzere yurtiçi dört nok-taya ve Üsküpè direkt uçuş mümkündür. 02.08.2010 tarihinde Lufthansa tarafından haftada üç kez karşılıklı Münih seferleri yapılmaya başlanmış olup, bu sayede Lufthansa ile Münih üzerinden birçok yurt dışı noktaya aktarmalı olarak ulaşılabilmektedir. Havaalanında yukarıda bahsedilen seferler dışında VIP uçuşlar, askeri uçuşlar, paraşüt uçuşları, pilot eğitim uçuşları, iş uçuşları (business flights), ambulans uçuşlar v.b. uçuşlar kurulduğu günden bu yana sıklıkla yapılmaktadır.

Yenişehir Havaalanından Şehre Ulaşım imkanları: Havaalanından kente ulaşım toplu taşıma araçlarıyla sağlanmaktadır. Ayrıca hususi kullanım için Havaalanı Taksi ve Havaalanı Kamyonetleri 24 saat hizmet vermektedir. Toplu Taşıma Araçları 80 hat numarası ile Havaalanı – Şehirlerarası Otobüs Terminali güzergahında günde 9 sefer yaparak çalışmaktadır.


8.2 YAYA VE BİSİKLET ULAŞIMI

8.2.1. BİSİKLET ULAŞIMI

Büyükşehir Belediyesi tarafından İzmir yolu ve Mudanya yolu güzergahla-rında yaptırılan Bisiklet Yolları ve 2007 yılında Nilüfer Belediyesince yeni ya-pılan ve genişliği 10 metreyi geçen tüm yollarda tek ya da çift taraflı bisiklet yolu yapılarak, Nilüfer’de 59 kilometrelik bir halk bisiklet hattı oluşturulmuş-tur.

BursaRay istasyonlarından, K.Sanayi, Ataevler, Beşevler, FSM, Nilüfer, Ka-raman, İhsaniye, Esentepe, Hamitler, Organize Sanayi, Acemler istasyonla-rında bisiklet park alanları yapılmış olup, BRHS III. Etap istasyonları içinde bisiklet park alanları planlanmaktadır.

8.2.2. YAYA ULAŞIMI

Büyükşehir şehir merkezinde özellikle yoğun tarihi doku, eski şehrin dar sokakları ve yoğun binalaşma nedeni ile kaldırımlar yeteri kadar geniş yapı-lamamaktadır. Özellikle yaya trafiğine ayrılmış caddeler ve meydanlarda yo-ğun yaya trafiği gözlenmektedir. Cumhuriyet Caddesinin de Tramvay ve Yaya trafiğine ayrılması planlanmaktadır.

8.2.3. ENGELLİ ULAŞIMI

Büyükşehir Belediyesi kent içinde engelli vatandaşların trafik ve ulaşım ko-nusunda zorluk yaşamaması için gerekli çalışmaları yapmaktadır. Yaya kal-dırımlarının, ulaşım araçlarının engelli vatandaşların kullanıma uygun hale getirilme çalışmaları süratle devam etmektedir. Yapılan çalışmalardan bazı-ları şunlardır:

Engelli vatandaşlara yönelik olarak sesli uyarı sistemi ile donatılan sin-yalize kavşaklar: 106 Altıparmak Emniyet, 107 Altıparmak, 108 Altıparmak Arap Şükrü, 105 Zafer Plaza, 147 Cemil Nadir Yaya, 102 Fevzi Çakmak Yaya, 116 Çekirce cad. İntam, 117 Çekirge cad. Karagöz, 121 Zübeyde Hanım, 148 Cumhuriyet cad. Yaya, 149 İnönü Cad. Yaya, 103 Şehreküstü Meydanı, 201 Setbaşı, 202 Yeşil, 151 Adliye Yaya, 316 FSM Bulvarı Hastane, 109 Stadyum, 155 Haşim İşcan Yaya, 261 Eşrefiler cad. Yaya, 162 Kapalıçarşı Yaya.

Engelli vatandaşlarımızın ulaşım ve diğer sorunlarının çözümüne ilişkin olarak; engelli otopark yerleri, tretuvarlar ve diğer tesislerde bilgilendirmeye yönelik işaretleme çalışmaları yapılmaktadır.

23 adet BursaRay istasyonunda engellilerin kullanabileceği 70 adet en-gelli asansörleri yapılmıştır.

Yeni projelendirlen yaya üstgeçitlerinde engelli rampaları ve engelli asan-sörleri yapılmıştır. (Terminal Üstgeçiti, Anadolu Lisesi Önü Üstgeçiti, Acemler Üstgeçidi, Nilüfer Carrefour Üstgeçiti, Merinos Üstgeçidi).

85 Adet düşük tabanlı toplu taşıma aracı, 38 hatta engelli vatandaşlara hizmet vermektedir. Yeni alınacak tüm otobüsler engelli vatandaşlarımıza uygun olması planlanmaktadır.

4436 sayılı yasayı istinaden hazırlanan “BURSA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ TOPLU TAŞIMA ARAÇLARI SEYAHAT KARTLARI UYGULAMA YÖNETMELİĞİ” dör-düncü madde kapsamında Kasım 2010 itibarı ile; 6.971 Adet Engelli Pasosu (% 40 özürlü), 1.559 Adet Engelli Refakatçisi (% 50 ve üzeri özürlü) pasosu verilmiştir.


8.2.4.ULAŞIMDA EĞİTİM VE DENETİMBursa Büyükşehir Belediyesi mücavir alanını kapsayan ve Belediyenin ken-di işletmesi dışındaki özel sektör tarafından gerçekleştirilen Toplu taşıma hizmetlerinin;

Sağlıklı, teknik, ekonomik olması,

Belediyemizin yönetim, işletme ve denetim organizasyonu altında bütün-leştirilmesi,

Toplu Taşıma Şube Müdürlüğü tarafından yapılmakta olan Toplu taşıma hizmeti ile koordinasyon içinde yürütülmesi,

Bu araçların hangi koşullar altında ve ne biçimde çalışacaklarını, bunla-rın işleticileri ile verilen hizmetten yararlanan kuruluşlar arasındaki ilişkileri, uygulamayı yürütecek ve denetleyecek olan kuruluş ve organların yetki ve sorumluluk alanlarını belirlemek amacıyla “ÖZEL TOPLU TAŞIMA ARAÇLARI YÖ-NETMELİĞİ “hazırlanmıştır.

ÖZEL TOPLU TAŞIMA ARAÇLARI YÖNETMELİĞİ; Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırları ve mücavir sahası içinde özel ve tüzel kişilerce ticari amaçla toplu taşıma hizmeti vermek üzere çalıştırılacak;

Belediyemiz tarafından Toplu Taşıma yapmak üzere İhale edilen Özel veya Tüzel Kişiler tarafından ve/veya Alt Yükleniciler tarafından işletilen Özel Toplu Taşıma Araçlarını,

Büyükşehir Belediye Meclisinin 07.08.2002 tarih ve 161 no’lu kararına istinaden çalıştırılan M serisinden tescilli Belediyeden izin belgeli Özel Toplu Taşıma Araçlarını kapsar.

Büyükşehir Belediye Meclisinin 07.08.2002 tarih ve 162 no’lu kararına istinaden çalıştırılan M serisinden tescilli Belediyeden izin belgeli Özel Toplu Taşıma Araçlarını kapsar.Bu Yönetmeliğin Hukuksal Dayanakları;

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu,

5393 sayılı Belediye Kanunu,

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu,

5326 Sayılı kabahatler kanununu,

4736 sayılı yasa ve ekli kararnameler (İndirimli ve Ücretsiz Kartlar hakkında)

Serbest Seyahat Kartları Yönetmeliği,

Büyükşehir Belediye Meclisinin 07.08.2002 tarih ve 161 ve 162 No’lu ka-rarları

İl Trafik Komisyonunun 23.10.2002 tarih ve 121 sayılı kararı,

02.04.1986 tarih ve 10553 sayılı Bakanlar Kurulu’nun Ticari Plakaların verilmesine ilişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Kararı

EĞİTİM:

Özel Toplu Taşıma Araçlarında çalışan sürücüler belediye tarafından belir-lenecek ve önerilecek eğitim programına katılmak zorundadırlar. Bu eğitimle-re katılmayan sürücüler işletici araçlarında çalıştırılamaz.

Araç sürücüleri, yılda 6 kez Belediye tarafından düzenlenecek eğitim se-minerin en az 3’ üne katılmak zorundadır.

Eğitim semineri sonunda, seminere katılan araç sahibi ve sürücüleri sı-nava tabi tutulur. Sınavdan geçer not alan sürücüler için 5 yılı geçerliliği olan Araç Sürücü Tanıtım Belgesi verilir.


DENETİM:

İşleticinin araçları ve personeli bu yönetmelik uyarınca çalışma sırasında aşağıdaki yetkililerce denetlenmektedir.

Ulaşım Dairesi Başkanlığı Toplu Taşıma Şube Müdürlüğü

Zabıta Dairesi Başkanlığı Denetim Şube Müdürlüğü

Cezalar:

Bu yönetmelik hükümlerine uymayan işleticilere para ve puan cezaları, sürücülere puan cezası uygulanır.

Yapılan denetimlerde hata ve kusuru görülen işletici, yetkili kişilerce her zaman sözlü ve yazılı uyarılabilirler. Bu şartname hükümlerine aykırı davranışta bulunan işleticiye ceza cetveli gereğince para ve puan cezası birlikte uygulanır.

8.3. TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİNDEN YARARLANMA ORANLARIGenel olarak ara toplu taşıma verilerini de içeren tablo ve grafik tüm taşıma türleri için aşağıdaki gibidir:

Tablo 8.1. Kasım 2009-Ekim 2010 Yıllık Ortalama Günlük Yolculuk Dağılımı

TOPLAM GÜNLÜK YOLCU DAĞILIMI Araç Sayısı Yolcu Sayısı Yolcu %

BursaRay 48 143.936 8

Otobüs 736 356.542 20

Minibüs 1.034 206.800 11

Servis 2.699 215.920 12

Güzergah İzin Bel. Servis 1.011 50.550 3

Dolmuş 702 70.200 4

Taksi 783 15.660 1

Özel Araç 213.697 747.938 41

TOPLAM 220.662 1.807.547 100

Kaynak: (Bursa Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı)


Motorlu Araç Yolculukları Türel Dağılımı (BBB Ulaşım Dairesi Başkanlığı)


10. TOPLU TAŞIMADA YÜRÜME MESAFELERİ

BursaRay istasyonları arasındaki ortalama mesafe yaklaşık ola-rak 1 km’dir. İstasyonların yerleri çevrelerindeki kullanım alanla-rına, cadde yapısına ve kullanılabilir mevcut arazilere göre tespit edilmiştir. Uygulamada istasyonlar arası mesafe genelde kullanı-labilir alanların mevcut olması ve yakındaki yerleşime ulaşımın kolaylığının bir fonksiyonu olup istasyonlar arasındaki en düşük sınır 600-800 metredir. Lastik tekerlekli araçlarda ise durak me-safeleri, yolcu yoğunluğuna ve fiziki koşullara göre değişkenlik göstermekle birlikte yaklaşık 300-500 metre arasındadır.

8.4. OTOPARK KULLANIMI

Bursa şehir merkezinde yoğun özel araç trafiğine paralel olarak araç parkı ihtiyacı da baş göstermektedir. Şehir merkezi bölgesin-de yol kenarı araç parkları Büyükşehir Belediyesinin bağlı kurulu-şu olan BURBAK A.Ş. tarafından işletilmektedir. Ayrıca açık ve katlı otopark olarak hizmet veren ve özel müteşebbisler tarafından işle-tilen araç parkları da bulunmaktadır.


8.4. RAYLI SİSTEMLERRaylı Sistem ile toplu taşıma, BURULAŞ bünyesinde BursaRay ile gerçekleştirilmektedir. BursaRay toplu taşıma işletmesine ait Kasım 2009 – Ekim 2010 arası yıllık ortalama günlük yolcu saylarına ilişkin veriler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 8.2. Raylı Sistem ile Toplu Taşıma Verileri

BURSARAY İŞLETMESİ İstasyon Sayısı Çalışan Araç Sayısı Yedek Araç Sayısı Toplam Araç SayısıYıllık Ort. Günlük Yolcu

Sayısı (Hafta içi)

BURSARAY 23 45 3 48 143.936

Kaynak: Bursa BBB Ulaşım Dairesi Başkanlığı

8.4.1. BursaRay Güzergahları

BursaRay/Hafif Raylı Sistemin işletilmekte olan I. Etabı yaklaşık olarak 21,88 km olan ve Mudanya Yolunda Organize Sanayi Bölgesinde baş-layıp İzmir Mudanya Yolu kavşağında, Küçük Sanayi (Gül) Kavşağından başlayan güzergahla birleşen ve sonra Acemler, Sırameşeler, Merinos Kavşağı, Şehreküstü, Demirtaşpaşa, Gökdere, Davutdede, Duaçınarı, Yüksek İhtisas Hastanesi, Arabayatağı İstasyonunda biten bir güzergahtan oluşmaktadır.

BursaRay’ın işletmeye devam edilen I. Etabı üç ana hattan oluşmaktadır:

Kuzey hattı, Mudanya kavşağından başlayarak Mudanya istikametine devam eden yaklaşık olarak 4,8 km. uzunluğunda 5 adet istasyon, 2 adet aç-kapa tünel geçişli kavşak, 3 adet rampa, 1 adet köprülü üst geçitten oluşmaktadır.

Batı hattı, Mudanya kavşağından başlayarak Uludağ Üniversitesi istikametine devam eden yaklaşık 5,32 km. uzunluğunda 5 adet istasyon, 2 adet aç-kapa tünel geçişli kavşak, 2 adet rampa, 1 adet köprülü üst geçitten oluşmaktadır. Doğu hattı, Mudanya kavşağından başlayarak Ankara yolu istikametinde devam eden yaklaşık 12,49 km. uzunluğunda 13 adet istasyon (4 adet yeraltı, 9 adet hemzemin), 1 adet köprüden oluşmaktadır.


8.4.2. İstasyon Noktaları Genel Değerlendirmesi

İstasyon KonumlarıSistemde 23 istasyon mevcuttur ve bunun 5’i yeraltı istasyonu diğerleri de hemzemindir. İki hatlı güzergahın toplam uzunluğu yaklaşık 21,88 km olup sistemde hiç bir hemzemin geçiş yoktur ve böylece araçların çalışabileceği ayrıcalıklı bir yol temin edilmiştir. İzmir hattı üzerinde, Küçük Sanayi, Ataevler, Beşevler, Fatih Sultan Mehmet ve Nilüfer’de toplam 5 istasyon mevcuttur. Mudanya hattı üzerinde de Organize Sanayi, Hamitler-Fethiye, Esentepe, İhsaniye ve Karaman’da toplam 5 istasyon vardır. İki hat birleştikten sonra Ankara Yolu güzergahında ise; Acemler, Paşa Çiftliği, Sırameşeler, Kültürpark, Merinos, Os-mangazi, Şehreküstü, Demirtaşpaşa, Gökdere, Davutdede, Duaçınarı, Yüksek İhtisas Hastanesi, Arabayatağı istasyonları bulunmaktadır.Bursa Hafif Raylı Sistem devam eden yatırımlar ve planlanan yatırımlar:

Bursa Hafif Raylı Sistem (BHRS) projesi etaplar halinde inşa edilen bir projedir. BHRS’nin 1. Etabı tamamlanmış ve işletme halinde olup II. Etap inşaat çalışma-ları devam etmektedir. II. Etap’ta, İzmir Yolu üzerinde seyreden mevcut Bursaray HRS Hattı, mevcut işletilen hattın son durağı olan Küçük Sanayi istasyonun-dan Uludağ Üniversitesine kadar uzatılacaktır. Hattın uzunluğu yaklaşık 6,6 km olup hat üzerinde ilave 6 istasyon öngörülmektedir.

Ayrıca, II. Etap kapsamında, mevcut HRS hattı Mudanya Yolu kuzey istikametinde de, mevcut işletilen hattın son durağı olan Organize Sanayi 1050 Konutlar istasyonundan yaklaşık 2,5 Km. uzatılacaktır ve burada da ilave 2 istasyon öngörülmektedir. Peron uzunluğu 120 m ve yolcu platformu genişliği 8.3 metredir. II. Etabın tüm İstasyonlarında özürlü asansörü öngörülmüştür.

BHRS III (Doğu) Hafif Raylı Sistem Hattı, BHRS mevcut Arabayatağı istasyonundan başlayarak Kestel ilçesinde son bulmaktadır. 7,08 kilometrelik bir uzunlu-ğa sahip bu yeni planlanan hat, Bursa-Ankara yolunun orta refüjünde yer yer bırakılmış olan koridorda seyredecektir. BHRS III Doğu hattında 7 adet istasyon öngörülmüştür. İstasyonlar hemzemin olarak tasarlanmış ve yerleşimleri kavşak, rampa, köprü, önemli yerleşim alanları, cadde ve kamu kuruluşları dikkate alınarak yapılmıştır. İstasyonlar alt geçitli tipte olup, istasyonun konumuna göre girişler düzenlenmiştir. Peron uzunluğu 120 metre ve yolcu platformu geniş-liği 8.3 metredir. İstasyonlara özürlü asansörü öngörülmüştür.


9. Sosyal HizmetlerBursa Büyükşehir Belediyesi hizmet sınırları dahilinde; kişi ve ailelerin kendi bünye ve çevre şartlarından doğan veya kont-rolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine ve ihtiyaçlarının karşılanmasına, sosyal so-runlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olmayı, hayat standartlarının iyileştirilmesi ve yükseltilmesini amaçla-yan sistemli ve programlı hizmetlerin yürütülmesi yönünde görevleri yerine getirmektedir. Bu kapsamda sunduğu hizmetler aşağıdaki gibidir ;10

Sosyal Yardım Hizmetleri

Engelli Hizmetleri

Çocuk Ve Gençlik Hizmetleri

Aile/Yetişkin Hizmetleri


9.1.Sosyal Yardım Hizmetleri:

Bursa Büyükşehir Belediye sınırları dahilinde, yoksulluk içinde olup, temel ihtiyaçlarını karşılayamayan, hayatlarını en düşük seviyede dahi sürdürmekte güçlük çeken veya deprem, yangın, sel gibi afet geçiren kişilere, hükümlüler, mülteciler ve göçmenlere, kaynakların yeterliliği ölçüsünde sosyal yardımların yapılmasına dair uygulamaları ve bu yardımlara katkıda bulanacak veya işbirliği yapılacak kişi ve kuruluşların yardımlarını kapsamaktadır.

9.1.1. Eğitim Seti Yardımları: 2010 - 2011 yılı eğitim-öğretim döneminde ihtiyaç sahibi 16.750 öğrenciye İl Milli Eğitim Müdürlüğü dağıtım işbirliği ile eğitim seti yardımı (çanta ve kırtasiye malzemesi) dağıtımı gerçekleştirilmiştir.

9.1.2. Erzak YardımlarıVatandaşların ihtiyaç öncelikleri göz önünde bulundurularak rutin dağıtım ve Ramazan ayında toplu dağıtım olmak üzere dağıtımlar yapılmaktadır. 2010 yılında yıl içinde toplam 23.640 ailenin adreslerine gidilerek erzak yardımı yapılmıştır.

9.1.3.Yakacak (Kömür) Yardımları2009-2010 yıllarının kış döneminde yakacak ihtiyaçlarını karşılayamayan 7.237 ailenin adreslerine gidilerek yakacak (kömür) desteği sağlanmıştır. 2010-2011 yılları kış döneminde yakacak ihtiyaçlarını karşılayamayan toplamda 8.000 aileye yakacak (kömür) yardımı yapılacaktır. Dağıtımlar devam etmektedir.

9.1.4. Aşevi HizmetiRamazan ayı boyunca Fevzi Çakmak çok katlı otoparkında kurulan aşevinde günlük 4000 kişi olmak üzere toplam 120.000 kişi iftar yemeği yemiştir. 48.000 vatandaş da Kent Meydanı, Emirsultan Meydanı, Orhangazi Parkı, Uludağ Üniversitesi ve Merinos Parkı’nda dağıtılan iftariyelik çorba hizmetinden faydalan-mıştır

10 Bursa Büyükşehir Belediyesi Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı


9.1.5. Eşya Yardımları

2010 yılından bu yana ihtiyaç sahibi ailelere 81 adet bebek bisküvisi (gıda pa-keti tutarında), bebek bezi, süt, 70 adet 3’lü kanepe, 5 adet tekli koltuk, 14 adet halı, 10 adet tek kişilik yatak, 3 adet çift kişilik yatak, 2 adet çift kişilik baza, 7 adet tek kişilik baza, 1 adet çift kişilik sünger yatak, 2 adet çocuk karyolası, 2 adet çocuk yatağı, 21 adet 4’lü ocak, 37 adet buzdolabı, 1 adet buzdolabı ta-miratı, 10 adet çamaşır makinesi, 1 adet çamaşır makinası tamiratı, 2 adet te-levizyon, 1 adet elektrikli şofben, 4 adet katı yakacak sobası, 2 adet komidin, 1 adet tuvalet aynası, 1 adet çift kapaklı gardırop, 2 adet tek kapaklı gardırop, 2 bir adet büyük tüp, 2 adet mini fırın, 4 adet davul fırın, 6 adet soba borusu, 1 adet soba dirseği 1 adet yemek masası ve 4 adet sandalyesi, 1 adet tencere/tava seti, 1 adet 6 kişilik yemek tabağı, 1 adet 6 kişilik çatal, bıçak, kaşık takımı teslim edilmiştir.

9.1.6.Sosyal Yardım Dağıtım Merkezi

Merkez bünyesinde ihtiyaç sahibi vatandaşlarımızın sosyal incelemeleri adres-lerinde yapılarak giysi, ayakkabı, gıda vb. yardımlar gerçekleştirilmektedir.

9.2. Engelli Hizmetleri:

Engelli hizmetleri ile Bursa Büyükşehir Belediyesi hizmet sınırları içinde ikamet eden engelli bireylere yönelik yardım ve destek hizmetlerinin güçlendirilmesi, engelli vatandaşların toplum yaşamına katılımlarını kolaylaştırılması ve engelli-lerin haklarını gözetmeye teşvik edecek hoşgörülü bir toplum yapısının oluştu-rulması amaçlanmaktadır.

Engelli hizmetleri kapsamında sosyal yardımlarda engelli bireylerimize öncelik tanımakta, engelli dernekleri ile aylık koordinasyon toplantıları düzenlemekte-dir. Bursa Engelli Envanteri oluşturulması çalışması devam etmektedir. İlerleyen dönemde Engelli Hizmet Merkezi’nin kurulması yönünde çalışmalar gerçekleş-tirilmesi planlanmaktadır.

Sosyal Yardım Hizmetleri kapsamında; gıda, yakacak, eğitim malzemesi ve çe-şitli ayni yardımlar (yardımcı cihaz, araç ve gereç) engelli vatandaşlarımıza ön-celikli olarak yapılmaktadır.


2010 yılında;

1000 adet gıda yardım paketi, engelli bireylerin ikamet adreslerine bizzat gidilerek imza karşılığında teslim edilmiştir.

800 engellisi olan aileye kömür yardımı yapılmıştır.

46 adet akülü tekerlekli, 1 adet akü, 9 adet manüel tekerlekli sandalye, 1 adet çocuk manuel sandalye, 1 adet cerebral palsy çocuk puseti, 1 adet hasta tuvalet sandalyesi, 1 çift pkafo, 2 adet havalı yatak, 2 adet hasta yatağı, 3 adet gözlük, 3 adet işitme cihazı pili, 20 adet sonda ve 20 adet sonda torbası, 3 çift ortopedik ayakkabı 1 çift ortopedik ayakkabı tabanı, 1 adet varis çorabı, 38 adet hasta altbezi/Islak mendil /Havlu peçete, 1 adet Ortopedik ayarlanabilen çocuk koltuğu masası ile beraber, 1 adet Şarjlı Pil Yuvası, 1 adet kan ölçüm çubuğu, 1 adet akülü tekerlekli sandalyenin bakımı ve 2 adet akülü tekerlekli sandalyenin ve 1 adet çift kol protez tamiri tarafımızdan karşılanmıştır.

2010 yılında kamu kurumları ve sivil toplum örgütleri ile 7 defa koordinasyon ve değerlendirme toplantısı yapılmıştır.

2007 tarihi itibariyle başlayan Bursa Engelli Envanteri Oluşturma çalışması devam etmektedir.

Bursa Engelli Envanteri Oluşturma çalışması, Bursa ili 7 merkez ilçedeki (Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım, Gürsu, Kestel, Mudanya, Gemlik) engelli sayısını belirlemek; engel grubu, yaş, cinsiyet, eğitim, gelir, mesleki durum ve iletişim gibi sosyo-demografik bilgileri kapsayan bir veri tabanı oluşturmak amacıyla Kasım 2007 tarihinde başlatılmıştır. Oluşturulan veri tabanından yararlanılarak yapılacak ihtiyaç analizi neticesinde; Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilecek olan Engelli Hizmetlerinin, bilimsel ve istatistiksel bilgilere dayanılarak planlanması amaçlanmıştır.

Engelli Envanteri Oluşturma çalışmasının daha geniş kitlelere ulaşması ama-cıyla 2010 yılının başında el broşürü, afiş, bill-board ve üst geçit giydirme gibi duyuru materyalleri kullanılmıştır.

2009-2010 yılında Bursa Engelliler Envanteri Oluşturma çalışması kapsa-mında 1.526 engelli vatandaşımız Özürlü Sosyal İnceleme Formlarını doldura-rak kaydını yaptırmış olup; çalışmanın başlangıcından bu yana 4.584 engelli kayıt altına alınmıştır.


9.3. Çocuk ve Gençlik Hizmetleri:Bursa Büyükşehir Belediye sınırlarında ikamet eden çocuk ve gençlerin beden ve ruh sağlığını korumak, sosyal kültürel gelişimlerini desteklemek, ilgi alanları doğrultusunda eğitmek ve beceri kazandırmak amaçlanmaktadır. Bu kapsamda “AB Mali İşbirliği Göç Kaynaklı Sosyoekonomik Problemlerin Çözümüne Destek Projesi” bünyesinde 04 Mart 2009 tarihinde Çocuk Merkezi açılmıştır.

9.3.1. İGEP (İç Göç Entegrasyon Projesi)/Çocuk Merkezi

AB Katılım çerçevesine dayanan İGEP, yoğun iç göç alan büyük şehirlerdeki (Ankara, İzmir, Bursa ve İstanbul) sosyoekonomik entegrasyon sorunlarının çözümü için teknik destek vermeye sağlamayı amaçlayan bir projedir.

Proje, Büyükşehir Belediyeleri’nin sunacakları hizmetlerin uzun dönemli planlanmasında (yönetimsel ve teknik) özellikle sosyoekonomik entegrasyona odaklanarak, görevlerini yerine getirmeleri için gerekli kapasite artırımını hedeflemiştir. Burada önemli konu Büyükşehir Belediyesi seviyesinde “stratejik planlama süreci” ni geliştirmektir, ancak odak noktası belediyelerdeki bütün sektörler için tam bir Stratejik Eylem Planı hazırlama konusu değildir. Planlama etkinliklerinin hedefi, metropol içerisinde toplumla en az bütünleşmiş olan ya da en dezavantajlı grupların sosyoekonomik ve çevresel koşullarını geliştirmeyi desteklemek olmuştur. Aynı zamanda proje, özellikle en çok etkilenenler olan ve sokakta yaşayan ve/veya çalışan çocuklara hizmet vermeyi hedefleyen, uygun şekilde eğitilmiş personeli bulunan pilot “çocuk merkezleri” kurarak sosyal alanda da bir müdahale sunmayı amaçlamıştır. Projenin 1.bileşeni belediyelerin kapasitelerinin arttırılması kapsamında yer alan Stratejik Eylem Planlaması ve Operasyonel Programlama çalışmaları, Büyükşehir Belediyesi bünyesinde oluşturulan Proje Koordinasyon Birimi’nin eşgüdümünde, Çalışma Grupları marifetiyle yürütülmüştür. Katılımcı yak-laşımın gereği olarak ve ilgili kuruluşların kurumsal planları dışında “göç, kentsel yoksulluk ve entegrasyon” sorunlarına yönelik çok sektörlü bir plan hazırlaması hedeflenmiş, çalışma gruplarına Büyükşehir Belediyesinin ilgili birimlerinin yanı sıra, Valilik Makamı, İl Özel İdaresi, İlçe Belediyeleri, STK’ lar ve Üniversitelerin ilgili birimlerinin temsilcilerinin de katılması sağlanmıştır.

Projenin 1. bileşeni kapsamında oluşturulmuş çalışma grupları şöyledir:1. Sosyal Hizmetler ve Sağlık2. İstihdam ve Gelir Yaratımı3. Eğitim ve Kültür4. Kentsel Hizmetler ve Çevre5. Sektörler arası Eşgüdüm ve Yönetişimİlk kez 25 - 26 Haziran 2009 tarihlerinde bir araya gelen Çalışma Grupları öncelikle bir görüş alışverişi platformu olarak çalışmış; teknik düzeyde proje ile ilgili konularda önerilerin paylaşılmasını sağlamıştır. Çalışma grupları çeşitli görevleri olan ve faaliyetler yapan platformlar olarak görülmüştür. Her aktivite için kamu kurumu temsilcileri ve diğer paydaşlar farklı farklı gruplanarak proje sonunda Bursa için bir Stratejik Eylem Planı oluşturulması görevini tamam-lamıştır.

Proje, Haziran 2010 tarihinde sona ermiştir. 1.bileşen Kapasite Geliştirme ayağında Stratejik bir eylem planı oluşturulmuş, 20 personel çeşitli konularda eğitimler almış, dezavantajlı grupların haritaları çıkartılmıştır, Bursa’nın ihtiyaç analizi yapılmıştır. Projenin 2. bileşeni özellikle sokakta çalışan ve çalışma riski altında olan çocukları hedefleyen örnek bir çocuk merkezinin kurulmasını öngörmüştür.


Merkez açıldığından bu yana 2.147 çocuk, merkeze kayıt olmuştur.

Çocuk Merkezi Hizmet Başlıkları: Koruyucu ve Önleyici Faaliyetler Toplumsal Bilinçlendirme ve Merkezin Tanıtımı Çocuk ve Aileye Yönelik Psiko-Sosyal Rehberlik, Danışmanlık ve Destek Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Özbakım Hizmetleri ( Beslenme ve Temizlik Hizmetleri) Eğitim Destek Hizmetleri (Okul Etüt Desteği - Bilgisayar - İngilizce) Çocuk ve Aileye Yönelik Sosyal Yardım Hizmetleri Sosyal ve Kültürel Faaliyetler (Müzik - El Sanatları – Resim – Tiyatro – Satranç - Halk Oyunları - Piknik ve Geziler vb.) Spor Faaliyetleri (Futbol - Basketbol – Taekwando - Masa Tenisi - Spor Turnuvaları) İzleme Değerlendirme


2009 yılından bu yana aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilmiştir: 120 aileye sosyal inceleme yapılmıştır.

Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestrası Konseri ve Bale Gösterisine katılım sağlanmıştır.

Çocuk Merkezi önünde 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı etkinliği gerçekleştirilmiştir.

18 - 24 Mayıs Müzeler haftasında Kent Müzesi ziyareti gerçekleştirilmiştir.

Mayıs ayında Houston Üniversitesi Sosyal Hizmetler Enstitüsü’nde görevli akademik personelin merkezimize ziyareti gerçekleşmiştir.

5 Haziran Çevre günü etkinliği kapsamında “Atık Maddeler ve Geri Dönüşüm” konusunda seminer çalışması gerçekleştirilmiştir.

Valilik tarafından düzenlenen yaz etkinlikleri kapsamında ’Sevgi Çocukları’ projesine destek verilmiştir.

Türk Hava Kurumu tarafından Maket Uçak Yapımı Atölye çalışması gerçekleştirilmiştir.

Spor etkinlikleri kapsamında Çocuk Merkezi Spor Şenlikleri gerçekleştirilmiştir.

Okulların kapanmasıyla “Karne Şenliği” gerçekleştirilmiştir.

Sağlık çalışmaları kapsamında yapılan Kan Grubu Tespit çalışmasında 109 çocuk kan gruplarını öğrenmiştir.

Merkezin çevresinde bulunan okullar ile iş birliği çerçevesinde okulda görev alan öğretmenlere merkezin tanıtımı yapılmıştır.

Sağlık çalışmaları kapsamında Ekim ayında “Hijyen Eğitimi” ve Kasım ayında “Domuz Gribi” seminerleri gerçekleştirilmiştir.

4 Ekim Hayvanları Koruma gününde Uludağ Üniversitesi Hayvan Hastanesi ziyaret edilmiştir.

Çocuk Haklarına yönelik “Çocuk Hakları” konulu seminer çalışması gerçekleştirilmiştir.

Ekim ayı itibariyle Cumartesi günleri Drama eğitimi verilmeye başlanmıştır. Bu eğitimler Mayıs 2010 itibari ile sona ermiştir.

Ekim ayında “Yangın Eğitimi ve Tatbikatı” gerçekleştirilmiştir.

24 Ekim 2009 “14.Uluslararası Bursa Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivaline” katılım sağlanmıştır.

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı Töreni gerçekleştirilmiştir.

10 Kasım Atatürk’ü Anma programı düzenlenmiştir.

11 Kasım 2009 tarihinde “UNICEF Türkiye Temsilci Yardımcısı Reginia de DOMİNİCİS” Çocuk Merkezi’ne ziyaret gerçekleşmiştir.

14 - 22 Kasım 2009 “4. Uluslararası İpek Yolu Film Festivali” ne katılım sağlanmıştır.

Çocuk Haklarına yönelik 20 Kasım 2009’da “Çocuk Hakları Günü” programı gerçekleştirilmiştir.

Ekim-Kasım aylarında iki ay süresince erkek çocuklara yönelik berber hizmeti verilmiştir.

Aralık ayı itibariyle Çocuk Merkezi basketbol sahası faaliyete geçmiştir.

07 - 12 Aralık 2009 tarihlerinde 13. Uluslararası Bursa Karagöz, Kukla ve Gölge Oyunları Festivali” ne katılım sağlanmıştır.

Ankara, Bursa, İstanbul ve İzmir’de Göç Kaynaklı Sosyal ve Ekonomik Problemlerin Çözümüne Destek Projesi” (İGEP) kapsamında

16 - 17 Aralık 2009 tarihinde ‘Risk Altındaki Çocuk ve Gençlerle Sosyal Çalışma ‘Sempozyumuna katılım sağlanmıştır.

“Ankara, Bursa, İstanbul ve İzmir’de Göç Kaynaklı Sosyal ve Ekonomik Problemlerin Çözümüne Destek Projesi” (İGEP) kapsamında İstanbul, İzmir ve

Ankara’dan gelen uzmanların ve Prof. Dr Sevil ATAUZ ve Prof. Dr. Suna TANELİ’ nin katılımları ile çocuk merkezine ziyareti gerçekleştirilmiştir.

Yaklaşık 100 çocuğun katılımı ile Hünkar Köşkü Müzesi ziyareti gerçekleştirilmiştir.


Yıl içerisinde uygun görülen zamanlarda Hayvanat Bahçesi ziyaret edilmiştir.

15 Sokakta çalışan çocuğa bir ay süre ile BUFSAD tarafından fotoğraf eğitimi verilmiş ve Mart 2010 ayında Ressam Şefik Bursalı Sanat Galerisi’nde bir

fotoğraf sergisi düzenlenmiştir.

15 Sokakta çalışan çocuğa BUSMEK tarafından çini eğitimi verilmiş ve yine Mayıs 2010’da Ressam Şefik Bursalı Sanat Galerisi’nde Çini Sergisi

yapılmıştır.

Belçika Büyükelçisi Paul De Vitte ve Eşinin katılımları ile Çocuk Merkezi ziyareti gerçekleştirilmiştir.

Hayvanat Bahçesi tarafından düzenlenen ‘23 Nisan Çocuk Şenliği’ programına Çocuk Merkezi Korosu ile katılım gerçekleştirilmiştir.

BEGEV-BUTGEM işbirliği ile Temmuz 2010’da “Geleceğin Mühendislerini Yetiştiriyoruz Projesi” kapsamında Tel Araba Kursuna 18 çocuk ile katılım

sağlanmıştır.

Belediyespor işbirliği ile 2010 yılı yaz okullarına yüzme, basketbol, voleybol, güreş branşlarında yaklaşık 250 çocuk eğitim alma fırsatı bulmuştur.

12 Haziran 2010 Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü kapsamında Valilik tarafından yapılan etkinliklere katılım sağlanmıştır. Yıldırım Bölgesinde bulunan

çeşitli okullarda konu ile ilgili panellere katılım sağlanmıştır.

15/07/2010 – 22/07/2010 tarihleri arasında Kent Gönüllüleri Gençlik Kampının geleneksel olarak her yıl düzenlediği Gençlik Kampına Çocuk Merke-

zine kayıtlı 14 çocuğun katılımı sağlanmıştır.

03-04/08/2010 tarihlerinde düzenlenen Hayvanat Bahçesi Gezisine toplam 97 çocuk katılmıştır.

06/08/2010 tarihinde Körfezde Mavi Tur Halk Gezilerine Çocuk Merkezine kayıtlı 26 Çocuk, 17 veli ve 2 personel ile birlikte katılım sağlanmıştır.

Ramazan ayı süresince dağıtılan gıda yardım paketlerinden Çocuk Merkezine kayıtlı, ihtiyaç sahibi 44 aileye 44 adet gıda yardım paketi teslim edil-

miştir.

16/09/2010 tarihinde Sağlık İşleri Daire başkanlığında görevli Dr.Nurten TÜRKSOY tarafından çocuk merkezi personeline “Acil Yardım ve İlk Yardım”

seminer çalışması gerçekleştirilmiştir.

06/11/2010 tarihinde Çocuk Merkezine kayıtlı, Büyükşehir Belediye Spor “Kış Okulları” programı çerçevesinde açılan basketbol, voleybol, tenis ve

karate branşlarına toplam 60 çocuk ile katılım sağlanmıştır. Kış Okulları 09.01.2011 tarihine kadar hafta sonları şeklinde devam edecektir.

23/11/2010 tarihinde Diş Hekimi İnci GÜMÜŞTEN tarafından “Ağız ve Diş Sağlığı” Seminer çalışması gerçekleştirilmiştir. Ağız ve Diş Sağlığı Haftası mü-

nasebetiyle Diş Hekimleri Odasının desteğiyle Çocuk Merkezi Seminer salonunda gerçekleştirilen seminerlere toplamda 120 çocuk katılım sağlamıştır.

26/11/2010 tarihinde Çocuk Hakları İl Yetişkinler Komitesinin organize ettiği “ Dünya Çocuk Hakları” programı Merinos Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi

Orhangazi Salonunda gerçekleştirilmiştir. Çocuk Merkezi Koro ekibiyle katılım sağlanmıştır.

29/11/2010 tarihinde Çocuk Merkezi Seminer salonunda “ İslam’da Çocuk Hakları” adlı seminer çalışması gerçekleştirilmiştir. Seminer, İl Müftü yardım-

cısı Suzan YILDIRIM tarafından verilmiştir ve 30 ailenin katılımı sağlanmıştır.

30/11/2010 tarihinde Avrupa Birliği projeleri hakkında haber yapan uluslararası haber kanalı olan Euronews; Çocuk Merkezinde çekim yapmıştır.

Çocuk Merkezi şu anda 1 Sosyolog, 1 Çocuk Gelişimci, 1 Bilgisayar İşletmeni,1 Hemşire, 2 Temizlik Personeli, 5 Güvenlik Görevlisi ile çalışmalarına

devam etmektedir.


9.4. Aile ve Yetişkin Hizmetleri:Ailenin bütünlüğünün korunması ve sosyal refahının arttırılması, yetiş-

kinlerin birey olma potansiyellerinin güçlendirilmesi ve toplumsal uyum-

larının sağlanması, ekonomik, toplumsal, kültürel ve psikolojik sorunlarla

baş edebilmeleri için korunması, desteklenmesi ve güçlendirilmesi amaç-

lanmaktadır.

9.4.1.Kadın Sığınma Evleri Projesi

İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü ortak işbirliği ile yürü-

tülmekte olan Kadın Sığınmaevi inşaatı bitmiştir. Tefrişat süreci devam et-

mektedir. Bursa’nın Nilüfer ilçesine kurulan binanın yerinin gizliliği ve gizli

tutulması çok büyük önem arz etmektedir.

Projenin Amacı;

Ülkemizde kadınların insan haklarının korunmasına katkıda bulunmak ve

şiddete uğrayan kadınlara yeterli düzeyde koruma sağlamak üzere, be-

lediyelere kadın sığınmaevi kurup işletme konusunda destek vermektir.

Proje, ayrıca Belediyeler Kanunu’nun 50 binden fazla nüfusu olan beledi-

yelere verdiği kadın sığınmaevi açma ve işletme görevinin yerine getiril-

mesine destek olmayı da amaçlamaktadır.

Projenin Hedefleri;

1. Bileşen: Sekiz ilde (Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, İstan-

bul, İzmir, Samsun) en iyi koşullarda hizmet verecek şekilde projelendiril-

miş sekiz ayrı kadın sığınma evininin inşa edilmesi;

2. Bileşen: İnşaatların yapım sürecinin kontrolü;

3. Bileşen: İnşa edilen kadın sığınmaevlerinin, kalacak kadınlarla çocuk-

larının ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde tefriş edilmesi;

4. Bileşen “Kadınlara Yönelik Koruma Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projesi”:

İşletmeye hazır hale getirilmiş sığınmaevlerini özel olarak eğitilmiş per-

sonelle hizmete sokulması, söz konusu illerde kadınlara yönelik koruma

hizmetlerinin geliştirilmesi ve kamuoyu duyarlılığının artırılmasıdır.


Projenin Tarafları;

Kadın Sığınmaevleri Projesi’ni, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, Avrupa Birliği’nin mali, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA)’ nun da

teknik desteği ile yürütmektedir.

Mimari proje, İçişleri Bakanlığı tarafından, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu ile ülkemizin şiddete uğrayan kadınlar için kadın danışma merkezleri ve sığın-

maevleri hizmetlerinde uzmanlaşmış üç kadın kuruluşundan danışmanlık alınarak gerçekleştirilmiştir. İnşaat ihalesi ise Hazine Müsteşarlığı’nın Merkezi

Finans ve İhale Birimi tarafından yapılmıştır.

Proje’nin dördüncü bileşeni olan “Kadınlara Yönelik Koruma Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projesi”, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu - UNFPA tarafından oluştu-

rulan Proje Koordinasyon Birimi eliyle uygulanmaktadır. Bu Koordinasyon Birimi başkent Ankara’da, İçişleri Bakanlığı binasında faaliyet göstermektedir.

Proje kapsamında gerçekleştirilecek eğitimlerden, şiddete uğrayan kadınlara yönelik hizmetleri sunan tüm kuruluşlar yararlanacaktır.

Projenin Uygulama Süresi ve Bütçesi;

Kadın Sığınmaevleri Projesi’nin toplam bütçesi 11,8 milyon euro’dur. Bu tutarın; inşaat, yapı denetimi ve tefrişe ayrılan bölümünün yaklaşık yüzde 20’si

İçişleri Bakanlığı bütçesinden karşılanmıştır.

Proje Ortakları;

Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü ve Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından Avrupa Birliği Mali işbirliği destekli olarak yürütülmektedir. Bursa Büyükşehir

Belediyesi, Kadın Konukevi’nin işletim sürecinden yükümlü olacaktır.

20 kadın kapasitesi olan (çocukları da kalabilmekte olup, çocuk sayısı belirtilen rakama dahil değildir.) Kadın Sığınmaevi hizmet başlıkları:

1. Sağlık Hizmetleri

2. Beslenme Hizmetleri

3. Sosyal Yardım Hizmetleri

4. Kişisel Bakım Hizmetleri

5. Psiko-Sosyal Destek Hizmetleri

6. Sosyo-Kültürel Hizmetler

7. Okul Öncesi Eğitim Hizmetleri

8. Rehberlik Ve Danışmanlık Hizmetleri

9. Eğitim Hizmetleri (Okuma-Yazma-Sanat Ve Mesleki Eğitim Vb),

10. Güvenlik Hizmetleri

11. İzleme Ve Değerlendirme


9.4.2.Barınma Evi Hizmeti:

Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından; sokakta mağdur durumda kalmış,

evi olmayan hemşerilerimizin barınması amacıyla her sene olduğu gibi,

2010 yılı Kasım ayında Ankara Yolu Eski Köy Hizmetleri İl Binası Yanı Ye-

mekhane Salonu’nda barınma evi açılmıştır. Kış bitimine kadar hizmet vere-

cek barınmaevinde, bireylerin günlük ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik

olarak her türlü destek sağlanmaktadır. Şu ana kadar 220 kişi barınmaevin-

den faydalanmış olup, halen 178 kişi burada kalmaktadır.

Barınmaevinde; 1 Ambulans, 1 Özel Araç, 1 Barınma Evi Sorumlusu, 1 İşçi,

1 Hemşire, 12 Güvenlik Görevlisi, 6 Temizlik Personeli, 1 zabıta görevlisi ol-

mak üzere toplam 23 personel ile 24 saat hizmet verilmektedir.

Geçtiğimiz sene 2009 yılı Aralık ayında açılıp 2010 Mart ayına kadar devam

etmiş olan Barınma evinden ise 477 kişi faydalanmıştır.


10. GÜVENLİK

10.1. Suç ve ŞiddetSuç ve şiddetin önüne geçilmesi için çeşitli önlemler alınmalıdır. Psikolojik et-

kenleri azaltıcı çalışmalar ve bilinçlendirme eğitimleriyle mevcut oran aşağı

çekilerek toplum refahı ve güvenliği artırılabilecektir. Aşağıdaki tabloda Bur-

sa iline ait suç ve şiddet olay türlerine ilişkin 2009 verileri yer almaktadır.

Bu verilere baktığımızda mal varlığına karşı işlenen suçların yüksek olduğu

görülmektedir. Ekonomik şartlardaki yetersizlikler giderilerek ve gelir dağılı-

mındaki eşitsizliklerin önüne geçilerek suç ve şiddet olaylarının azaltılması

mümkün olabilecektir .

Tablo 10.1. Bursa İlinde Suçun Türüne Göre Dağılımı (2009)

Mal Varlığına Karşı Suçlar 13999

Kişilere Karşı Suçlar 15751

Topluma Karşı Suçlar 3888

Millete ve Devlete Karşı Suçlar 533

Takibi Gereken Suçlar 6901

GENEL TOPLAM 41072

Kaynak: İl Emniyet Müdürlüğü

10.2. AFETLER2005 - 2009 yılları arasında Bursa’da toplam 19.088 adet yangın ve kurtar-

ma olayı vuku bulmuştur. Bunlardan 5.085’i kimliği belirlenemeyen kişi veya

kişilerce bilerek veya kasten yakılması sonucu ot ve anız yangınlarını, 1.989

adedi ise katı atık çöp (temizlik amacı ile imha edilmek üzere) yangınları için

çıkartılmıştır.


Kaynak: Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı İtfaiye Dairesi Başkanlığı

10.3. Trafik kazaları

10.2 Bursa’da trafik kazaları ve sonuçları (Ölümlü, yaralanmalı kaza)

Toplam Trafik polisi Jandarma Toplam Trafik polisi Jandarma Toplam Trafik polisi Jandarma

3879 3112 767 132 90 42 5991 4787 1204

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, Trafik Kaza İstatistikleri, Karayolu yayınından adapte edilmiştir.

10.3 Bursa’da cinsiyete göre trafik kazalarında ölen ve yaralanan sürücü, yolcu ve yayalar (Ölümlü, yaralanmalı, maddi hasarlı kaza, 2008)

Toplam Kaza Ölümlü Kaza Yaralanmalı KazaMaddi Hasarlı

KazaÖlü Sayısı Yaralı Sayısı Ölü Sayısı Yaralı Sayısı

41790 78 3034 38678 90 4787 37 1806


10.4. Bursa yerleşim yeri durumuna göre trafik kazası ve sonucu (Ölümlü, yaralanmalı kaza]

Toplam Yerleşim yeri Yerleşim yeri dışı

Kaza Sayısı Ölü Sayısı Yaralı Sayısı Kaza Sayısı Ölü Sayısı Yaralı Sayısı Kaza Sayısı Ölü Sayısı Yaralı Sayısı

Bursa 3112 90 4787 2583 45 3677 529 45 1110


Grafik 10.1. 2005 -2009 Yılları Arasında Bursa’da Çıkan Yangınların İstatistikleri


3. Bölüm


SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Bursa, nüfusu çok hızlı artan bir ilimizdir. “Bağımlı nüfus” dediğimiz 15 yaş altı ve 65 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfusa oranı % 30.6’dır. Göç

alan bir il olması nedeniyle nüfus dinamik bir yapıya sahiptir. Yıllar içinde yapılan değerlendirmelerde doğurganlıkta belirgin bir azalma saptan-

mıştır. Nüfusun ağırlıklı olarak göç nedeniyle artması hem sosyal hem de ekonomik açıdan sorunlar oluşturmaktadır.

Yıllar içinde bebek ve çocuk ölümlerinde azalma gözlenmektedir. Ölüm nedenleri arasında “kalp hastalıklarının diğer şekilleri” birinci sırada yer

almaktadır.

Bursa’da hekim başına düşen nüfus 720’dir. Toplam yatak sayılarında yıllar içinde artış gözlenmiştir. Gebe, bebek, çocuk ve 15-49 yaş kadın

izlemlerinde yeterli olmasa da iyileşme söz konusudur. Geçilen aile hekimliği sistemindeki durum bir sonraki profilde irdelenebilecektir.

Bağışıklama oranları istenilen düzeyde değildir. Kişisel koruyucu hizmetlere ağırlık verildiği belirtilen aile hekimliği sisteminin bu düzeyi arttır-

ması beklenmektedir. Şehrimizde halen aşı ile önlenebilir hastalıklar görülebilmektedir. Göçle gelen topluma yönelik sağlık hizmeti planlanması

yapılmalıdır.

Şehrimizde madde kullanımıyla ilgili veri eksikliği bulunmaktadır. Bu amaçla ilin tüm kurumlarının katıldığı bir kurul oluşturulmuş ve şehirde

yaşayan gençlerin profilinin çıkartılmasıyla ilgili bir çalışma başlatılmıştır.

Toplumun tümünün katılmasına olanak sağlayan spor tesislerinin çoğaltılmasına gereksinim duyulmaktadır. Engelli vatandaşlarımızın saptanıp

eğitim, çalışma ve topluma kazandırma olanaklarının arttırılması gerekmektedir. Açılan kursların arttırılarak sürdürülmesine çaba gösterilmelidir.


TEŞEKKÜR

Bu kitabın hazırlanmasında verdikleri katkı için ilgili kurumlara teşekkür ederiz.

• Bursa Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü

• Bursa Valiliği İl Emniyet Müdürlüğü

• Bursa Valiliği İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü

• Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO)

• Bursa Büyükşehir Belediyesi Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı

• Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Zabıta Dairesi Başkanlığı

• Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür Ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı

• Bursa Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı

• Bursa Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı

• Bursa Büyükşehir Belediyesi Etüd ve Projeler Dairesi Başkanlığı

• Bursa Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Ve Kontrol Dairesi Başkanlığı

• Bursa Büyükşehir Belediyesi Basın ve Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü

• Bursa Büyükşehir Belediyespor Kulübü

• Bursa Su Ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (BUSKİ)

• Bursa Şehir içi Doğalgaz Dağıtım Ticaret Ve Taahhüt A.Ş.(BURSAGAZ)

• Bursa Ulaşım-Toplu Taşım İşletmeliği San. ve Tic. A.Ş. Genel Müdürlüğü (BURULAŞ)


KAYNAKÇA1. http://www.bto.org.tr/sunular/30122009rapor.pdf, Erişim Tarihi: 17.01.20112. Bursa’da Sosyal Hizmetler ve Dezavantajlılar: Arz, Talep ve İhtiyaç / Sosyal, Ekonomik ve Mekansal Boyutlar3. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü’nden elde edilen veriler4. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü’nden elde edilen veriler5. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü’nden elde edilen veriler6. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü’nden elde edilen veriler7. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü’nden elde edilen veriler8. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü’nden elde edilen veriler9. Bursa İl Emniyet Müdürlüğü’nden elde edilen veriler10. Bursa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığından elde edilen veriler11. Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden elde edilen veriler12. Bursa Büyükşehir Belediyesi, Şehir Sağlık Profili ve Sağlıklı Şehir Göstergeleri, 200513. Bursa Büyükşehir Belediyesi, Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığından elde edilen veriler14. Bursa İl Emniyet Müdürlüğü’nden elde edilen veriler15. Bursa Büyükşehir Belediyesi, İtfaiye Dairesi Başkanlığı’nından elde edilen veriler16. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) internet sitesi http://www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 17.01.201117. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Turizm İstatistikleri, 200918. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Spor İstatistikleri, 200719. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Milli Eğitim İstatistikleri Yaygın Eğitim 2008/’0920. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Ölüm İstatistikleri İl ve İlçe Merkezleri,200821. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 200822. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2009 Nüfus Sayımı Sonuçları23. DPT, Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin Niteliği 1965-2000; TUİK24. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı, Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 17.01.201125. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü internet sitesi: http://www.bsm.gov.tr/, Erişim Tarihi: 17.01.201126. Bursa Tabib Odası Web Sitesi www.bto.org.tr, Erişim Tarihi: 17.01.201127. http://www.saglik.gov.tr, Erişim Tarihi: 17.01.201128. http://tr.wikipedia.org/wiki/Bursa, Erişim Tarihi: 17.01.201129. http://www.bursa.bel.tr/?baslik=bursa-tarihi&bolum=sayfa&id=514, Erişim Tarihi: 17.01.201130. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Göç İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=38&ust_id=11, Erişim Tarihi: 17.01.201131. İç Göç Entegrasyon Projesi (İGEP) Arz, Talep, İhtiyaç Analiz Raporu32. Prusa’dan Bursa’ya Medeniyetin İpek Şehri, 3.Baskı, İstanbul, Aralık 2006

Documents

Bursa Büyükşehir Belediyesi Etüd ve Projeler Dairesi ... · Sağlıklı şehir, sağlıklı insandır inancıyla çıktığımız bu yolda, Bursa’nın sahip olduğu potansiyeli