“We have a choice to use the gift of our lives to make the world a better place” Jane Goodall

Jane Goodall Instituut Nederland Bulletin 01/2015

Interview met Manoj GautamPagina 4

Chimpansees aan de wijnPagina 7

Verrassing op Ngamba IslandPagina 15

Colofon

Bezoek van Jane Goodall

JGI Global

Manoj Gautam: de man die vissen met gif een halt toeriep

JGI Nepal, een effectieve hulporganisatie voor mens en dier!

Afrika Projecten & Chimpansees

Chimpansees houden van een wijntje

Chimpansees bedreigd door klimaatsverandering

Kort nieuws

Natuuractivist Laurens de Groot onze nieuwe adoptieambassadeur

Inspirerende vrijwillligers

Natuurlijk Kerstpakket

Nieuws van de opvangcentra

Educatie in Tchimpounga

Wounda verhuist naar Tchibebe

Een verrassing op Ngamba Island

InhoudISSN: 2211-4661

Dit bulletin is een uitgave voor de donateurs, adoptieouders en vrijwilligers van:

Jane Goodall Instituut Nederland

Adres: Postbus 22516802 CG ArnhemTel. 06-20611000E-mail : info@janegoodall.nlWebsite : www.janegoodall.nl

ING rekening:: NL27 INGB 0000 0030 26 ASN Bank: NL77 ASNB 0913 3548 80

Aan dit nummer werkten mee :Redactie: Susan Peeters Diederik VisserVerder: Rosa Bernhard Saskia Brunekreef Ilse Naus Maaike VeenFotografie: Ron van der A, Stichting Painted Dog Conservation Roy Borghouts Photography Paul Sesink Clee, Drexel University, USA JGI Congo, Fernando Turmo JGI Nepal Chimpanzee trust, Ngamba Island JGI Spain José Kok, Stichting Alertis Yolande Ligterink Stephan Löcke Gaku Ohashi, Chubu University, Japan Patrick van Veen R.J. Walter

Bestuur :Petra Aartsen PenningmeesterKarin BloemMaaike VeenSteven van VlietAlexander Zeverijn Voorzitter

Raad van aanbeveling :Irene van Lippe BiesterfeldRuud LubbersFred MatserIvo NiehePauline VerheijWillemijn Verloop

Advertenties :Voor advertenties gelden de navolgende tarieven :

1/8 pagina 50 €1/4 pagina 90 €1/2 pagina 165 €hele pagina 295 €

Heeft u interesse om een advertentie te plaatsen ? Neem contact op met de redactieTel. 06-12614164; e-mail info@janegoodall.nlDe redactie kan advertenties weigeren

Foto voorkant omslag: Jane Goodall tijdens haar lezing in de Hortus Botanicus in Leiden naar aanleiding van de symbolische overhandiging van de naar haar vernoemde wilde orchidee Dendrobium Goodallianum. Foto: Yolande LigterinkFoto achterkant omslag: George Strunden, JGI USA

Dit bulletin is geprint op FSC-gecertificeerd papier

2

3

4

6

7

8

10

11

12

13

14

15

3

Bezoek van Jane Goodall

Afgelopen mei bracht Jane Goodall een meerdaags bezoek aan ons land. Een zeer vol programma met lezingen, interviews en een televisieoptreden stond haar te wachten.

Op maandagochtend 18 mei kwam Jane Goodall rechtstreeks vanuit Congo Brazzaville in Nederland aan. In Congo Brazzaville had zij de projecten rondom Tchimpounga bezocht en de eilanden officieel geopend. Tijdens een informeel diner maandagavond maakte zij kennis met de nieuwe JGI-NL bestuursleden Maaike Veen en Steven van Vliet.

Op dinsdag 19 mei werd Jane verwelkomd op de American School of The Hague (ASH) in Wassenaar. Daar stonden twaalf zenuwachtige studenten klaar om de Roots&Shoots projecten van de drie verschillende schoollagen aan Jane te presenteren. In drie aparte sessies kregen de leerlingen van Upper Elementary, Middle School en High School daarna de gelegenheid om vragen te stellen aan Jane en gaf Jane elke keer een korte inspirerende lezing. aangepast op het niveau van de leerlingen. De laatste lezing waar ook ouders en leraren aanwezig waren werd afgesloten met een druk bezochte signeersessie. Daarna opende Jane op het Rijnlands Lyceum in Wassenaar een tijdelijke expositie met kunstvoorwerpen geïnspireerd door de natuur gemaakt door leerlingen van ASH, het Rijnlands Lyceum en het Adelbert College.

Op woensdagmiddag 20 mei werd er afgereisd naar het concertgebouw de Vereeniging in Nijmegen. Daar hield Jane Goodall, na introductie door rector Prof., Dr. Theo Engelen van de Radboud Universiteit en onze nieuwe adoptieambassadeur Laurens de Groot (zie pagina 10), voor een vrijwel uitverkochte zaal de zeer inspirerende lezing “Sowing the Seeds of Hope”. De lezing werd gehouden in het kader van het Soeterbeeckprogramma van de Radboud Universiteit. Een terugblik op de lezing van Jane Goodall, is te zien op:

www.ru.nl/soeterbeeckprogramma/terugblik/terugblik-2015/terugblik-2015/jane-goodall/goodall/verslagbezoekgoodall/

Op donderdagochtend 21 mei bezocht Jane Goodall de Hortus Botanicus in Leiden. Hier kreeg zij een privé rondleiding van medewerker Rogier van Vugt die haar enorm had geholpen met haar laatste boek “Seeds of Hope: Wisdom and Wonder from the World of Plants”. Tijdens een intieme lunchbijeenkomst werd daarna symbolisch de naar haar vernoemde wilde orchidee Dendrobium Goodallianum aan Jane overhandigd. Daarna volgden interviews met journalisten van het Nederlands Dagblad, Kennisnet en de Volkskrant (publicatie in magazine Sir Edmund op 18 juli). Het bezoek werd afgesloten met een life televisieoptreden bij RTL Late Night.

Diederik VisserDirecteur

Manoj Gautam: de man die vissen met gif een halt toeriep

4

Platanista gangetica - Ganges Rivierdolfijn

De Nepalese Manoj Gautam zag Jane Goodall voor het eerst toen hij zeven jaar was en een van de weinige boeken in een klein dorpje in Nepal opensloeg. Hij had nooit het idee gehad dat hij van zijn fascinatie voor dieren zijn beroep kon maken. Want je leven wijden aan dieren, natuur en milieu was not done in Nepal. Maar zijn ideeën daarover veranderden op het moment dat hij een boek van Jane tegenkwam bij zijn vader. Hij bleef haar volgen. Inmiddels is hij directeur van het Jane Goodall Instituut in Nepal. Daarnaast heeft hij Animal Welfare Nepal opgezet, een organisatie die onder meer strijdt voor de rivierdolfijn. Een project waarvoor hij afgelopen februari een Future for Nature Award - een prijs van 50.000 Euro voor talentvolle jonge natuurbeschermers - in ontvangst mocht nemen in Burgers’ Zoo in Arnhem. Rosa Bernhard, vrijwilliger bij JGI Nederland interviewde hem vlak voor de uitreiking.

Manoj Gautam is nog maar 28 jaar, maar heeft al een indrukwekkende carrière achter de rug. Zelf ziet hij het nog maar als het begin. ,,Ik heb het idee dat ik alleen nog maar spreekwoordelijk mijn messen heb geslepen, heb aangekondigd dat ik er ben en dat ik klaar ben om de strijd aan te gaan. Met het rivierdolfijnen-reservaat dat ik wil opzetten, zal ik pas echt de impact zien van mijn handelen.’

Waarom is een dolfijnenreservaat noodzakelijk in Nepal?

“Tot voor kort werden er honderden liters zware chemicaliën in

de rivieren van Nepal gedumpt om zo op een makkelijke manier te kunnen vissen. De lokale gemeenschap hoefde dan alleen te wachten tot de vissen dood aan het wateroppervlak dreven. Deze extreem giftige manier van vissen, heeft ook een grote invloed gehad op de laatste overgebleven rivierdolfijnen. Niet alleen op de dolfijnen, maar ook op al het andere leven in de rivier. Alleen de kleine dorpjes gebruikten al 128 liter aan zware chemicaliën voor het vissen. We hebben gezien dat bij slechts 40 milliliter het leven uit de rivier over een afstand van vier kilometer verdween.”

5

Uitreiking van de Future for Nature Award aan Manoj Gautam door Freek Vonk

Maar vissen met gif is toch illegaal?

“Ja, maar het was moeilijk om een dader te pakken. Grote groepen mensen picknickten naast de rivier en gooiden ongezien het spul in het water. We probeerden mensen ervan te overtuigen dat het slecht voor de gezondheid is om dit voort te zetten. Maar dan krijg je antwoorden als ,,Ben ik dood?’’ ,,Ik voel me goed” en “We gaan allemaal dood op een gegeven moment’’.

Hoe heb je er voor gezorgd dat het vissen met gif is gestopt?

“Om een einde te maken aan deze manier van vissen, moesten we ervoor zorgen dat deze chemicaliën niet meer werden verkocht. We hebben een interventie gedaan bij de laatste fabriek die dit gif in Nepal produceerde. We zagen daar dat werknemers onder zeer slechte omstandigheden aan het werk waren. Met hun blote handen stonden ze in de bakken met zware chemicaliën te roeren. Dat hebben we allemaal opgenomen op camera en de eigenaar voor de keuze gesteld om de fabriek stop te zetten en alle producten van de markt te halen of een rechtszaak af te wachten waarbij we het opgenomen beeldmateriaal zouden inzetten. Hij ging uiteindelijk akkoord met het eerste voorstel.”

Zie je inmiddels verbetering na de stop op de productie van het gif?

“Gelukkig zien we dat het leven in de rivieren weer terugkomt, maar we hebben geen idee wat voor impact deze manier van vissen heeft gehad op de rivierdolfijnen. We weten überhaupt

weinig van deze soort af. Maar hoe fantastisch is het niet dat we dolfijnen hebben in het Himalaya-gebergte? Hoe meer we over deze bijzondere dieren te weten komen, hoe beter we ze in de toekomst kunnen beschermen.”

Je hebt 50.000 euro ontvangen om je dolfijnenreservaat op te zetten. Wat ga je er mee doen?

“Het is allereerst fantastisch dat ik deze prijs krijg. Voor mij is het de eerste keer dat ik zo’n bedrag mag ontvangen. De plek die ik wil creëren, zal enorm belangrijk zijn voor het beschermen van rivierdolfijnen. Deze dieren zijn – net als bijvoorbeeld jaguars – ‘umbrella species’. Dat betekent dat deze diersoort eigenlijk aan de top staat van een eco-systeem. Juist daarom is het belangrijk

6

om ze te beschermen. Dat wil ik doen door een reservaat op te richten, dat eigenlijk drie doelen heeft: informatie en data verzamelen, bijvoorbeeld over de voortplanting, de aantallen en hun gedrag. En er wordt informatie gegeven over het leven van de dieren in het gebied rondom het reservaat. Want er leven daar ook bosolifanten, tijgers en beren. Tot slot wil ik de lokale gemeenschap erbij betrekken en toeristen aantrekken.

Zo moet het een centrum worden dat over vele jaren nog zichzelf draaiende kan houden. Het is belangrijk dat lokale vissers worden betrokken bij het project, zodat ook zij de positieve kanten van het centrum kunnen zien. En ons niet alleen als kwaadaardige mensen zien, die niet willen dat zij gaan vissen. Juist als zij vissen -en dat doen ze op dit moment op een hele traditionele manier met kleine zelfgemaakte netjes - kunnen zij het centrum helpen door bijvoorbeeld dolfijnen te tellen en hun gedrag te registeren. In ruil daarvoor kunnen wij ze betalen met het geld dat we via het eco-toerisme ontvangen.”

Dus eco-toerisme is de oplossing?

Toeristen zijn economisch gezien belangrijk voor het hele land. Nepal heeft economisch niet veel te bieden; we hebben geen export. Wat Nepal wel kan bieden, is de prachtige natuur. Het is belangrijk dat het land de kansen daarvan gaat zien. Je ziet al dat de overheid hier en daar posters van rivierdolfijnen ophangt om toeristen aan te trekken. Het is wel tegenstrijdig dat diezelfde overheid nog tot 2014 vele visvergunningen verstrekte en geen enkele actie ondernam om rivierdolfijnen te beschermen. Wij hopen dat het eco-toerisme ervoor zorgt dat inwoners en overheid de natuur beter beschermen en dat ze uiteindelijk inzien dat zij door deze inspanning ook veel terug krijgen.”

Rosa Bernhard

JGI Nepal, een effectieve hulporganisatie voor mens en dier!De aardbeving van 25 april in Nepal was een immense tragedie die veel mensen het leven heeft gekost en bijna 500.000 mensen dakloos heeft gemaakt. Gelukkig heeft directeur Manoj Gautam, zijn gezin en de staf van JGI Nepal de aardbeving goed doorstaan.

Door de aanwezigheid van Roots & Shoots groepen in getroffen dorpen in afgelegen gebieden van Bandipur, Nagarkot en Jambu westelijk van de hoofdstad Kathmandu was het JGI-team onder leiding van Manoj Gautam en zijn broer Prabin al snel in staat om specifieke hulp bieden. Daarbij ging het in eerste instantie om korte termijn hulp zoals de inkoop en distributie van voedsel, water, medicijnen, brandstof en het tijdelijk onderdak bieden door de distributie van tenten. Op lange termijn ligt de focus op de herbouw en het repareren van de huizen.

Rampen als deze discrimineren niet. Het verlies van mensenlevens is tragisch maar ook de huisdieren, vee en de wilde dieren en de ecosystemen waarin zij leven zijn getroffen door deze aardbeving. In de nasleep van de aardbeving lag de focus van de hulp op de mensen, dat is

In het kantoor van JGI-Nepal stapelen hulpgoederen zich op

Getroffen dieren worden geholpen door een team van dierenartsen en ingestorte stallen provisorisch gemaakt

begrijpelijk. Maar dieren hebben ook zorg en liefde nodig. Daarbij zijn veel mensen in Nepal voor hun levensonderhoud afhankelijk van het vee en de lastdieren. Animal Welfare Nepal coördineert daarom in samenwerking met JGI Nepal sinds begin mei in de eerder genoemde regio een samenwerkingsverband van nationale en internationale organisaties waaronder de Humane Society International en World Vets om naast de directe hulp aan mensen ook de dieren in nood te helpen. Op langere termijn zal de schade in de natuurparken in kaart worden gebracht.

Tot midden juni zijn er tien teams met hulpverleners en dierenartsen ingezet in de getroffen gebieden waarbij elk team tot een gemiddelde van 30 dieren per dag kon behandelen. Zij moesten dieren amputeren, operaties uitvoeren, en in sommige gevallen vee euthanaseren.

Steun voor het getroffen gebied blijft hard nodig. U kunt Manoj en zijn team helpen door te doneren via www.jginepal.org ofawnnepal.org/awnn-earthquake/

Diederik Visser

7

Chimpansees houden van een wijntje

Mensapen en mensen delen de genetische mutatie die het makkelijker maakt ethanol (alcohol) af te breken. Maar de regelmatige en vrijwillige consumptie van alcohol was tot dusver alleen bij mensen geconstateerd. Uit nieuw onderzoek blijkt dat ook chimpansees wel van een palmwijntje houden.

In de regio Bossou in het West-Afrikaanse Guinee maakt de lokale bevolking palmwijn van de Raphia palm. Ze snijden een inkeping in de palm en vangen het melkachtige vocht op in grote vaten. Eén boom levert tot wel 50 liter sap in enkele weken. De suikers in het zoete sap fermenteren snel, en zorgen voor een gemiddeld gemiddeld alcoholpercentage van drie procent.

Nu blijkt dat behalve de lokale bevolking ook de lokale chimpansees uit deze vaatjes tappen. Tussen 1995 en 2012 waren Britse en Japanse primatologen getuige van 51 drinkpartijen waarbij één of meerdere chimpansees zich tegoed deden aan palmwijn, met behulp van bladeren die fungeren als spons of lepel.

Sommige chimpansees ‘consumeren aanzienlijke hoeveelheden ethanol en vertonen verschijnselen van beneveling’, aldus het artikel. Gemiddeld drinkt een chimpansee ongeveer één liter palmwijn per keer, daarin zit evenveel alcohol als in twee normale flesjes bier. Er zijn geen verschillen tussen jonge en oudere chimpansees, of mannetjes en vrouwtjes, maar wel individuele verschillen; zo kwam één mannetje, Foaf genaamd, wel veertien keer terug om te drinken, terwijl de helft van de geobserveerde chimpansees zich nooit aan de drank waagde.

Met een zelfgevouwen lepel van blad schept een jonge chimpansee palmsap uit een vat.

De onderzoekers kunnen niet zeggen of chimpansees alcohol lekker vinden, of het sap vanwege de zoete smaak graag drinken. Hiervoor zou nog vervolgonderzoek nodig zijn, met gefermenteerd en ongefermenteerd palmsap, om te zien of de chimpansees een specifieke voorkeur hebben voor de alcoholhoudende drank.

Het drinkgedrag van de apen past in de ‘dronken aap theorie’, die stelt dat natuurlijke selectie geleid heeft voor een voorkeur voor alcohol, omdat het zorgt voor een een hogere inname van calorieën. Hoewel alcoholgebruik bij niet-menselijke primaten amper lijkt voor te komen, komt het bij mensen vrijwel elke cultuur voor, en lijkt het een voordeel gehad te hebben voor onze voorouders, en mogelijk ook die van andere primaten.

De theorie is echter omstreden. Richard Wrangham, primatoloog aan de Harvard Universiteit, is het niet eens met de theorie. Er is veel bewijs dat de primaten in de natuur juist gefermenteerd, ethanolrijk rottend fruit mijden maar dat chimpansees wel de ethanol gemaakt door de mens tot zich nemen. Dus de grote vraag is : ‘Wat is het verschil ?

Susan Peeters

Online Bronmateriaal :rsos.royalsocietypublishing.org/content/2/6/150150Video:www.youtube.com/watch?v=h6y7l1g3Ahg

Dronken aap theorie

8

Chimpansees bedreigd door klimaatverandering

Een recente studie vanuit Drexel University in de V.S. naar de chimpansee ondersoort Pan Troglodytes Ellioti wijst uit dat een deel van het leefgebied van deze chimpansees in de toekomst zo sterk zal veranderen, dat ze in hun voortbestaan worden bedreigd. De oorzaak hiervan is de klimaatverandering.

Pan Troglodytes ellioti (ook wel de Nigeria-Kameroen chimpansee genoemd) leeft in West- Nigeria tot Centraal Kameroen, ten Noorden van het leefgebied van de chimpansees van de ondersoort Pan Troglodytes troglodytes, de Centraal-Afrikaanse chimpansee (zie overzichtskaart hierboven).

De twee ondersoorten hebben geen direct fysiek contact met elkaar. Zo scheidt de Sanaga rivier in Centraal-Kameroen deze twee ondersoorten van elkaar. In het onderzoek werd bepaald welke omgevingsfactoren mee spelen voor het optimale leefklimaat van deze verschillende chimpanseegroepen, van elkaar gescheiden dus door een geografische barrière. Ook keken de onderzoekers naar de genetische verschillen en de samenhang met de (toekomstige) leefomgeving. Het is belangrijk dat de chimpansees zich goed kunnen aanpassen aan veranderende omgevingsomstandigheden, zoals een hogere temperatuur of meer neerslag.

De onderzoekers gebruikten het “Ecological Niche Model” om het meest optimale leefgebied te bepalen. Voor de Centraal Afrikaanse chimpansee was dit het vochtige regenwoud in Zuid-Kameroen. Van de Nigeria-Kameroen chimpansee zijn twee subpopulaties te vinden ten Noorden van de Sanaga rivier, waarvan één in een grotendeels open savanne gebied leeft en de andere populatie chimpansees in het regenwoud (zie kaartje op pagina 9). Deze twee subpopulaties zijn op hun beurt van elkaar gescheiden door de Mbam rivier. De temperatuur en de hoeveelheid neerslag fluctueert sterk tussen deze twee leefgebieden. De chimpansees ten oosten van de rivier leven in een veel dynamischer gebied qua temperatuur en neerslag.

Optimaal Leefgebied

Verzamelen van verse uitwerpselen van de chimpansees

Zijn er nog chimpansees in 2020, 2050 en 2080?Of er in de toekomst nog chimpansees in het onderzochte gebied voorkomen, konden de onderzoekers voorspellen met een hypothetisch model. Omdat het gebied waar chimpansees leven zo omvangrijk is, hebben ze alleen gekeken naar de twee afzonderlijke subpopulaties van de Nigeria-Kameroen chimpansee. Ze voorspelden de verspreiding van deze chimpanseepopulaties in 2020, 2050 en 2080, onder drie verschillende klimaatscenario’s. In het eerste, optimistische scenario (A1B in figuur op pagina 9), is er een balans ontstaan in het gebruik van fossiele- en duurzame brandstoffen en neemt de groei van de menselijke populatie af. In het tweede scenario (A2A) blijft de menselijke populatie groeien en is er een verdeelde wereld wat betreft het in stand houden van lokale energiebronnen. In het derde scenario (B2A) is de menselijke populatiegroei minder groot dan in het tweede (maar het neemt nog wel toe) en zijn er sterke lokale en landelijke verschillen om de effecten van de klimaatverandering te verkleinen. Zoals bijvoorbeeld het nemen van maatregelen tegen de uitstoot van broeikasgassen. Welk effect hebben al deze scenario´s op het voortbestaan van de chimpansees?

9

De drie verschillende habitat typen en belangrjkste rivieren in het leefgebied van de Nigeria-Kameroen chimpansee.

De verspreiding van Pan Troglodytes ecotone (in het savanne gebied), in 2020, 2050 en 2080, onder de verschillende klimaatscenario´s A1B, A2A en B2A. De kleur geeft de geschiktheid van het leefgebied aan, de intensiteit van het patroon de grootte van de chimpanseepopulatie.De subpopulatie van de Nigeria-Kameroen chimpansee in het

regenwoud zal naar verwachting geen drastische gevolgen ondervinden tot 2080 door de klimaatverandering, maar de andere subpopulatie genoemd “ecotone”, die in het grotendeels drogere gebied leeft, helaas wel. Tot 2020 neemt deze zeker in aantal af en zal helemaal verdwenen zijn in 2080 in het ergste klimaatscenario B2A. Er zijn nog maar 3.000-7.000 individuen over van deze subpopulatie. Bovendien ondergaat deze groep chimpansees een grote variatie aan neerslag en temperatuur gedurende het jaar, waardoor ze zich flexibel moeten kunnen aanpassen.

Ondanks het pessimistische scenario voor 2080, betekent dit niet dat dit per se werkelijkheid gaat worden. Zoals bij alle modellen maken onderzoekers aannames en nemen ze ook veel andere invloeden niet mee in de berekening. In de studie is geen rekening gehouden met het aanpassingsvermogen van chimpansees en de mogelijke migratie van de groep naar andere, meer geschiktere leefgebieden. Maar we kunnen ze hier wel een handje bij helpen. Door het aanleggen van corridors, een soort wildwissels, maken we de overstap naar andere gebieden gemakkelijker. Deze corridors helpen de chimpansees een veilige oversteek te maken naar een nieuw leefgebied. Op basis van het onderzoek wordt voor de Nigeria-Kameroen chimpansee het Guinese regenwoud het meest geschikt geacht (zie kaartje midden rechts).

Ilse Naus

Online bronmateriaal:www.biomedcentral.com/1471-2148/15/1www.biomedcentral.com/1471-2148/15/2www.biomedcentral.com/1471-2148/15/3

Er is nog hoop

Klimaatverandering in Centraal-Afrika

De verwachting is dat het klimaat de komende decennia sterk gaat veranderen in Centraal-Afrika. De hoeveelheid neerslag gaat sterk variëren, waardoor bos- en savanne gebieden mee veranderen. Volgens de huidige klimaatmodellen stijgt de temperatuur bijna 1,5 graden – dat zou betekenen dat 30% van de huidige planten- en diersoorten die in dit gebied leven, uitsterven. En dit is dus ook een grote bedreiging voor de verschillende chimpanseepopulaties, waar Centraal-Afrika zo rijk aan is.

10

Natuuractivist Laurens de Groot onze nieuwe adoptieambassadeur

Wij zijn heel blij dat Laurens de Groot (35) onze gelederen versterkt als adoptieambassadeur. Wie is hij?

“Als kind las ik al de boeken van Jane. Die hebben mij enorm geinspireerd; zij is voor mij een groot voorbeeld. Ik vind het daarom ook een grote eer dat ik me voor het adoptieprogramma mag inzetten. Ik heb er veel zin in”, zegt Laurens de Groot.

“Wie zich al meer dan vijfenvijftig jaar inzet voor de bescherming van mensapen heeft ook al het leed gezien wat er met stroperij en habitatverdwijning gepaard gaat. Een normaal mens zou er simpelweg somber van worden. Maar niet Jane. Zij blijft rotsvast vasthouden aan haar boodschap van hoop dat nieuwe generaties de handen ineen zullen slaan om bedreigde diersoorten te beschermen en dat de natuur zal herstellen van het leed dat haar is aangedaan door de mens. Aan die hoop wil ik mijn steentje bijdragen”, aldus De Groot.

Als adoptieambassadeur wil hij zich de komende jaren sterk maken om niet alleen nog meer adoptieouders voor ons adoptieprogramma te werven, maar ook om u meer inzicht te geven in het leven van de chimpansees, hun leefgebieden en de talrijke bedreigingen voor hun voortbestaan. Het zou mooi zijn als we via webcams elke dag kunt kijken hoe het met onze chimpansee gaat.

Hij werkte acht jaar voor de Nederlandse politie als rechercheur bij het het Interregionaal Milieuteam van politiekorps Rotterdam-Rijnmond voordat hij koos voor een leven als natuuractivist. Als politierechercheur kon De Groot weinig beginnen tegen de grote milieucriminelen.

In 2006 ging hij naar Australië waar hij zich aanmeldde als vrijwilliger bij Sea Shepherd, de milieuorganisatie die zich inzet om de diersoorten in onze oceanen te beschermen en behouden, en illegale visserij en overbevissing aan te pakken. Hij ging mee met acties tegen walvisvangsten, raakte bevriend

met de oprichter Paul Watson en beleefde talloze avonturen.

Menigmaal voer hij in wankele rubberbootjes rakelings langs grote schepen in een poging de vangst te saboteren. Hij was een van de zes opvarenden op de Ady gil toen het schip doormidden werd gevaren door een walvisvaarder, en hij werd achtervolgd door woedende jagers in Namibië, waar hij probeerde te filmen hoe aan de kust duizenden zeehonden werden afgeslacht. Hij publiceerde in 2012 het spannende en inspirerende boek Jacht op de Jagers over zijn werk voor Sea Shepherd.

“Jacht op de jagers maakt zonder meer duidelijk dat werken aan een betere wereld niet alleen mogelijk is, maar ook hoogst noodzakelijk en dat dit begint bij jezelf. Activist zijn betekent niet langer dat je tussen geitenwollen-sokken-types in een demonstratie meeloopt en protestacties bijwoont. Concreet strijden tegen onrechtvaardigheid, winstbejag en corruptie die de natuur en de dieren schaden, daar doet Laurens, zonder een blad voor de mond te nemen, prachtig verslag van” aldus een recensie over de milieuactivist die zich nu over de hele wereld inzet om stropers te bestrijden.

De Groot is mede-oprichter van zowel het commerciële bedrijf Skycap als de daaraan gelieerde stichting ShadowView. Waar Skycap alle commerciële drone-activiteiten voor haar rekening neemt, zet ShadowView drones in voor anti-stroperij en milieubescherming. Zijn bedrijf was het eerste dat deze drones succesvol inzette tegen neushoornstropers in Zuid-Afrika. In 2014 riepen MKB Nederland en de Rabobank De Groot uit tot The Next Entrepreneur 2014, een prijs voor de meest vernieuwende starter.

Het Jane Goodall Instituut kan zijn voordeel doen met zijn kennis van de nieuwste technieken die kunnen worden ingezet bij het beschermen van bedreigde landschappen en dieren.

Maaike Veen

11

Inspirerende vrijwilligers

In mei was Jane Goodall weer in Nederland. Zoals altijd was er een druk programma! We proberen altijd om zoveel mogelijk mensen de gelegenheid te geven om Jane te ontmoeten zodat ze kunnen ervaren wat voor een inspiratie deze bijzondere vrouw is.

U kunt zich vast voorstellen dat het een hele puzzel kan zijn om die drie dagen zo goed mogelijk in te vullen. Het is altijd een mix van publieke optredens en verzoeken van particulieren en bedrijven die haar ook graag willen ontvangen. Dit bezoek was niet anders.

Iets waar u wellicht minder bij stilstaat is dat zo’n gevarieerd programma ook een behoorlijke flexibiliteit vraagt van onze vrijwilligers. Normaal gesproken richten zij zich op educatie aan de bezoekers in dierentuinen en tijdens een bezoek van Jane transformeren zij in een logistiek team dat een complete ondersteuning biedt.

Zij zetten zich in op het gebied van het inrichten van de bezoeklocatie, de verkoop van merchandise, de begeleiding van Jane tijdens het signeren en de ontvangst en begeleiding van de bezoekers. De mate van zichtbaarheid van deze werkzaamheden varieert per gelegenheid. Soms ondersteunen zij bij besloten bijeenkomsten enkel met een merchandise stand en soms zijn zij gastvrouw en gastheer. Zo zijn ze, altijd herkenbaar, meestal niet op de voorgrond maar wel altijd aanwezig.

Zijn er onderdelen van zo’n bezoek dat wij het leukste vinden? Nou, dat zal per vrijwilliger verschillen maar dat gastvrouw en gastheer zijn is iets dat we met ons allen erg leuk vinden

om te doen! Bij een lezing ontmoeten wij namelijk de mensen die speciaal voor Jane komen en die onze liefde voor de chimpansees en de natuur delen.

Dat maakt dat er een hele prettige sfeer hangt, alsof het een soort grote familie bijeenkomst is. De inzet op die dagen is gevarieerd en intens waardoor er een geweldige energie vrijkomt! Voor ons is het vooral spannend. Is alles goed geregeld, komen er genoeg gasten, kunnen wij ze bieden wat ze willen, vinden ze het leuk, boeiend, inspirerend? Iedereen loopt een stapje harder, doet nog meer dan gevraagd en voelt zich super verantwoordelijk. De vrijwilligers zijn het gezicht van onze organisatie en daar zijn zij zich bijzonder van bewust.

Voor ons is het een beloning als wij mensen lachend, soms huilend of diep onder de indruk uit de zaal zien komen. Dan is het Jane weer gelukt om mensen te raken, iets waar ook wij als vrijwilligers nog steeds niet immuun voor zijn! In de drukte die dan nog volgt met de verkoop, de gesprekken over de opvangcentra en de daaruit volgende adopties en de signeersessie, zijn wij nog heel hard aan het werk. Als dan de mensen richting huis vertrekken, blij met de lezing, hun boeken en de handtekening van Jane gaan de vrijwilligers nog een paar uurtjes door. Om uiteindelijk samen de dag af te sluiten waarbij de verhalen en ervaringen van de dag worden gedeeld. Kort evalueren we de dag. Ging het goed??? En eerlijk? Het antwoord is eigenlijk altijd: Ja! Want buiten het fantastische werk van Jane hebben wij een gedegen en professioneel team staan, dat op hun eigen manier ook fantastisch werk doet! Een team waar wij als staf dan ook machtig trots op zijn!

Saskia Brunekreef

12

Natuurlijk Kerstpakket

Vijf natuurbeschermingsorganisaties bundelen hun krachten en brengen gezamenlijk een uniek ‘groen’ kerstpakket uit. Duurzaam en verantwoord, vol heerlijke producten. Door aankoop van dit pakket ondersteunt u in één klap diverse dieren en natuurgebieden.

De opbrengst komt geheel ten goede aan de natuurbeschermingsprojecten van de vijf deelnemende organisaties Alertis, Associação Transumância e Natureza (ATN), Stichting Painted Dog Conservation, Stichting SPOTS en het Jane Goodall Instituut Nederland.

JGI Nederland doet mee met de welbekende Gombe Reserve Koffie die in Europa door Dallmayr wordt verkocht. Deze koffie planten boeren rondom Gombe National Park in Tanzania aan als buffergewas in de schaduw van bomen. Chimpansees houden niet van koffie waardoor conflicten over gewassen met de boeren sterk verminderen of zelfs tot het verleden behoren.

Het kerstpakket is er in drie varianten: Basic (€ 35,-), Extended (€ 47,50) en Superior (€ 59,95). Op www.natuurpakket.nl ziet u voorbeelden van de drie kerstpakketten. Prijzen zijn inclusief BTW.

Kerstpakket Basic: € 35,--

1 fles ‘The Den’ Pinotage rood. 1 zak ‘Faia Brava’ zoete amandelen. 1 ‘Red Lion’ Amaryllis bloembol. 1 pot balsemienhoning. 1 pak Gombe Reserve-koffie.

Kerstpakket Extended: € 47,50

Inhoud Basic-pakket + ‘The Den’ Chenin Blanc + Faia Brava zoute amandelen en tapenade.

Kerstpakket Superior: € 59,95

Inhoud Extended-pakket + Faia Brava olijfolie.

U kunt uw kerstpakket bestellen via www.natuurpakket.nl. Uiteraard kunt u ook via e-mail bestellen (info@janegoodall.nl) of bellen met 06-20611000. Hier kunt u ook terecht voor meer informatie.

Namens alle deelnemende stichtingen, bedankt!Diederik Visser

13

Nieuws van de opvangcentra

Educatie in TchimpoungaDe eerste maanden van 2015 richtte het educatie team van Tchimpounga zich op drie gebieden. De evaluatie van het programma op de basisscholen, de ontwikkeling van de tweede fase in de succesvolle billboard campagne en ten derde de verfilming van Super Kodo afleveringen in het Frans voor nationale en regionale distributie.

Het afgelopen jaar het educatieteam team het milieueducatie programma ‘train the trainer’ ontwikkelt en uitgezet in het basisonderwijs. Het team trainde 100 docenten van 50 scholen in het gebruik van JGI’s educatieve kits en lesplannen. Deze kits zijn niet alleen nuttig voor het reguliere milieueducatieprogramma op scholen, maar het is ook geweldig materiaal voor gebruik in buitenschoolse activiteiten. In het verleden verzorgde het team zelf de lessen omdat men dacht dat de leraren de boodschap niet effectief zouden brengen en niet zorgvuldig met het materiaal zouden omgaan. Tegelijkertijd zorgde die keuze voor een flinke uitdaging om het programma naar andere scholen uitte breiden. De noodzaak om het materiaal ook in andere delen van het grote Congo leidde uiteindelijk tot een pilot training voor de leraren.

Inmiddels zijn de resultaten van 37 van de 50 scholen onderzocht en zal het team het programma daar waar nodig bijstellen. De komende tijd zullen een aantal leraren de herziene training volgen en nieuwe scholen worden geworven.

Na de plaatsing van de billboards in het uiterste noorden van het land, ligt onze focus nu op de centrale regio van de Republiek Congo. Uit onze enquêtes bleek dat het in dit gebied met de kennis en acceptatie van de wetten voor het behoud van wildlife slecht was gesteld. In overleg met onze partners werden nieuwe billboards ontworpen. Na goedkeuring van de twee definitieve ontwerpen (zie hieronder) werkte het team aan de borden zodat deze vanaf april konden worden geplaatst.

14

Wounda verhuist naar Tchibebe

De bouwvakkers zijn nu druk bezig met de fundamenten voor het nachtverblijf op Tchindzoulou Island in de republiek Congo. De afmetingen van het nachtverblijf zijn, vanwege het geplande aantal chimpansees op Tchindzoulou, vrij groot namelijk 16m breed x 30m lang en 4,5m hoog. Om verstoring van de chimpansees die momenteel op Tchindzoulou zijn uitgezet te voorkomen, heeft het JGI team besloten om ze de meeste van hen, waaronder Wounda, naar Tchibebe over te brengen en te integreren met de chimpansees die daar al zijn uitgezet.

Integratie van Wounda met andere chimpansees op Tchibebe Island begin mei 2015 was relatief eenvoudig. Wounda is een

Wounda omhelst Jane tijdens haar vrijlating op Tchindzoulou in 2013

Wounda op Tchibebe eiland, mei 2015

sterk en dominant vrouwtje dat blaakt van het zelfvertrouwen en zeer sociaal is. Door haar dominante persoonlijkheid was geen van de chimpansees agressief naar haar.

Een week na haar integratie op Tchibebe kreeg Wounda bezoek van Jane Goodall. Jane was op werkbezoek en bezocht ook de drie Kouilou eilanden. Jane heeft vaak tijdens haar lezingen of in interviews aangegeven dat de knuffel van Wounda tijdens haar vrijlating op de eilanden, één van de mooiste momenten van haar leven was. De reünie van Wounda met Jane Goodall was daarom ook erg speciaal.

Ten slotte heeft het onderwijs team hard gewerkt aan de verfilming van zeven van de tien oorspronkelijke afleveringen van Super Kodo in het Frans. Super Kodo is een enorme hit op de Congolese televisie. De serie is het enige aanbod voor kinderen in de lokale taal Monokutuba en wordt keer op keer herhaald. De Franstalige versie en verbeteringen in de verhaal-

llijnen moeten ervoor zorgen dat we een veel breder publiek te bereiken, niet alleen in de Republiek Congo, maar ook in Franstalig Centraal- en West-Afrika. De eerste Franstalige aflevering is verspreid en is door de nationale televisiezenders zeer goed ontvangen.

15

Een verrassing op Ngamba Island

Tot grote verrassing van de verzorgers op Ngamba Island is er op 27 maart een chimpansee geboren. De verrassing is zo groot omdat alle chimpansee vrouwtjes in het opvangcentrum aan de pil zijn. Blijkbaar werkte het implantaat bij Afrika, de moeder van baby, niet naar behoren.

Dr. Titus, de Manager en Dierenarts van Ngamba Island geeft ons een verslag van de gebeurtenissen: “De nacht voordat de geboorte werd ontdekt was het erg onrustig in het nachtverblijf. De chimpansees waren erg luidruchtig en er was sprake van handgemeen. Toen we gingen checken, leek er niets ongewoons aan de hand te zijn. Die ochtend werd ik eerder wakker dan gebruikelijk, waarschijnlijk om zeker te zijn dat alles goed was. Toen we alle individuen naliepen zag verzorger Paul dat Nagoti, een 29-jarig chimpanseevrouwtje een baby vasthield. De chimpansee vrouwtjes Afrika en Connie liepen achter Nagoti aan om ook voor de baby te mogen zorgen. De moeders en de baby werden onmiddellijk afgescheiden en de rest van de chimpansees werden naar het bos geleid. Nagoti verloor al snel haar interesse in de baby en gaf hem aan Connie.

Ondertussen greep Afrika Connie smekend vast om haar ook de baby te laten knuffelen. Deze kans deed zich eerder voor dan ze misschien dacht. Connie gaf op een gegeven moment aan dat zij de rest van de chimpansees naar het bos wilde volgen. Afrika en de baby konden toen van Connie en Nagoti worden gescheiden en de verzorgers lieten haar een tijdje genieten van haar moment met de baby. Toen bleek ook dat Afrika de moeder van de baby was. Later konden we Afrika voor een moment

afleiden zodat ik de baby kon onderzoeken. Ik besefte dat de baby zijn arm had gebroken tijdens het nachtelijke handgemeen. Ik maakte de baby schoon, hechte de oppervlakkige wonden en zette zijn armpje in gips.”

Sinds zijn geboorte is de baby van Afrika het centrum van alle aandacht op Ngamba Island. “Hij was erg fragiel door de omstandigheden tijdens en na zijn geboorte, dus we moesten zijn gezondheid goed in de gaten houden” zegt Innocent Ampeire de manager die verantwoordelijk is voor dierenwelzijn.

De dierenarts heeft begin mei de baby genezen verklaard. Het gips is verwijderd (zie foto boven) en de wonden zijn geheeld. Zijn haar groeit gestaag en de eetlust is heel erg goed. Volgens Betty, de verzorger van de baby, maakt hij goede vorderingen. Hij communiceert al als een echte chimpansee. De panthoot heeft hij geperfectioneed, iets dat hij een paar weken geleden nog niet kon. Hij is meer bewust van zijn omgeving en probeert die vaak te verkennen.

Net als een menselijke baby herkent een chimp baby na twee maanden zijn primaire verzorgers en maakt hij met krasgeluiden duidelijk als hij iemand niet kent of niet mag, zoals de dierenartsen die hem van tijd tot tijd komen onderzoeken. Hij is in goede gezondheid, groeit gestaag en zijn geboortegewicht is inmiddels verdubbeld. Begin juni woog hij drie kilogram.

Verwondingen genezen

JGI en R&S kantoren wereldwijd

JGI Argentiniëwww.janegoodall.com.ar

JGI Australiëwww.janegoodall.org.au

JGI Belgiëwww.janegoodall.be

R&S Caraïbisch gebiedwww.lacrib.org

JGI Canadawww.janegoodall.ca

JGI China-Bejing & Chengduwww.jgichina.org

R&S China-Shanghaiwww.jgi-shanghai.org

JGI Democratische Republiek Congodario_jgi@yahoo.fr

JGI Duitslandwww.janegoodall.de

JGI Frankrijkwww.janegoodall.fr

JGI project in Gabonwww.janegoodall.ga

JGI Hongarijewww.janegoodall.hu

JGI Hong Kongwww.janegoodall.org.hk

JGI Italiëwww.janegoodall-italia.org

JGI Japanwww.jgi-japan.org

JGI Kenyajgrootsandshoots@gmail.com

JGI Nederlandwww.janegoodall.nl

JGI Nepalwww.jginepal.org

JGI Oostenrijkwww.janegoodall.at

JGI Republiek Congojgicongo@yahoo.com

JGI project in Senegalp/a JGI Spanje

JGI Singaporewww.janegoodall.org.sg

JGI Spanjewww.janegoodall.es

JGI Taiwanwww.goodall.org.tw

JGI Tanzaniafkimaro@janegoodall.or.tz

JGI Ugandawww.janegoodallug.org

JGI UKwww.janegoodall.org.uk

JGI USA www.janegoodall.org

JGI Zuid Afrikawww.janegoodall.co.za

JGI Zuid Koreawww.rootsandshoots.or.kr

JGI Zwedenwww.swedenchimp.se

JGI Zwitserlandwww.janegoodall.ch

JGI Center for Primate Studieswww.gombechimpanzees.org

ChimpanZoowww.chimpanzoo.org

R&S Programmawww.rootsandshoots.org

Jane Goodall Instituut Nederland