Bujar h. Durmishi Fletore Pune Nga k i m i a 7 [20ebooks.com]

1

Bujar H. DURMISHI

FLETORE PUNE NGA

K i m i a 7

2009

This watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.com

http://www.clicktoconvert.com

2

PARATHËNIE Fletorja e punës Kimia 7 për klasën e shtatë është shoqëruese dhe pjesë e pandashme e librit Kimia 7 (autor Bujar H. DURMISHI), me të cilat do të punoni këtë vit shkollor. Me ndihmën e saj ju do të jeni në gjendje që shumë lehtë t’i përvetësoni, përsëritni dhe vetëvlerësoni dituritë që do t’i merrni nga lënda e kimisë. Fletoren e punës do ta përdorni sipas rekomandimeve dhe udhëzimeve të arsimtarëve tuaj të kimisë, të cilët do t’u ndihmojnë se si ta përdorni që të arrini rezultate dhe dije më cilësore. Më së miri është që së pari t’i përvetësoni njohuritë, ato t’i përsëritni e pastaj të kaloni në zgjidhjen e pyetjeve dhe detyrave të Fletores së punës. Gjatë zgjidhjes së tyre, lexojini me kujdes shumë të madh tekstin e tyre para se t’i shkruani përgjigjet tuaja. Ky është një parakusht për saktësi gjatë përgjigjeve. Detyrat dhe pyetjet e Fletores së punës mund t’i zgjidhni gjatë orëve të kimsë në shkollë por edhe në shtëpi si angazhim i pavarur shtëpiak. Gjatë kësaj mundohuni të punoni në mënyrë të pavarur sepse vetëm atëherë njohuritë tuaja do të jenë më të thella. Poqese gjatë zgjidhjes së ndonjë pyetje apo detyre hasni në vështirësi, konsultojeni me kujdes librin Kimia 7 dhe jam shumë i bindur se pas kësaj, pa ndihmën e askujt do të jeni në gjendje të përgjigjeni drejtë. Fletoren e punës mund ta përdorni si mjet për vetëvlerësim dhe vetëkontrollim të njohurive tuaja edhe gjatë përgatitjes përpara kontrollimeve me shkrim (testimeve) që i organizojnë arismtarët në shkollë, si dhe për garat e ndryshme nga lënda e kimisë. Me këtë do të bindeni se sa keni mësuar dhe poashtu, në cilën pjesë të materialit keni ngecur. Këtu nuk i kemi dhënë përgjigjet e pyetjeve dhe detyrave me qëllim që ju vetë të arrini deri te zgjidhjet e sakta. Kjo me siguri do t’ju shkaktojë një kënaqësi të veçantë, ndërsa dituritë dhe aftësitë tuaja të fituara kështu, do të jenë më të qëndrueshme dhe më afatgjate. Në fund më mbetet të ju uroj mësim të mbarë dhe suksese të reja!

Tetovë, Autori mars 2009



3

PËRMBAJTJA:

1. Kimia është shkencë natyrore 2. Sbstancat e pastra dhe përzierjet 3. Llojet e substancave të pastra 4.. Ndërtimi i substancave të pastra 5. Simbolet dhe formulat kimike 6. Shndërrimet e substancave 7. Strukrura e atomit 8. Sistemi periodik i elementeve 9. Lidhjet kimike 10. Oksidet 11. Acidet 12. Hidroksidet 13. Kripërat



4

TEMA 1. Kimia është shkencë natyrore 1. Shkencat që e studiojnë natyrën quhen shkenca ____________________ si p.sh., _________________, _________________ dhe _________________ . 2. Natyra është e gjithë ajo që na rrethon, që është rreth nesh por edhe ________ nesh, e gjithë ajo që ____________ por edhe që _____ e shohim... 3.Gjithçka që ekziston në natyrë janë forma të ndryshme të _____________. 4. Karakteristika kryesore të materies janë ___________________ dhe ___________________ e saj. 5. Trupat përbëhen prej materies. Jepni shembuj të trupave dhe materieve prej të cilave përbëhen ato. trupi materia _________________ __________________ _________________ __________________ _________________ __________________. 6. Format e ndryshme të materies quhen _________________________. 7. Jepni shembuj të: substancave natyrore substancave artificiale _________________ __________________ _________________ __________________ _________________ __________________ _________________ __________________. 8. Me cilat shkenca të tjera kimia është e lidhur më së shumti:

____________________ ____________________ ____________________ ____________________.

9. Kimia i studion format e lëvizjes ________________ të materies, d.m.th. ato që çojnë deri te bashkimi i __________________ në molekula. Në këtë rast formohen _______________________ të reja. 10. Sqaroni ç’është fotosinteza. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________.



5

11. Prej cilave fjalë të gjuhës së vjetër egjiptiane rrjedh fjala kimi dhe çfarë domethënie kanë ato? ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________. 12. Ç’dini për alkiminë? ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________. 13. Jepni përkufizimin për atë se çfarë shkence është kimia. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________. 14. Shkruani disa dobi që vijnë si pasojë e zhvillimit të kimisë. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________. 15. Pajisjet laboratorike janë ______________________, me të cilat kryhen ____________________ në laborator. 16. Më poshtë janë dhënë disa mjete laboratorike. Nën to shkruajini emrat e tyre.

17. Shkruani dy masa për kujdesin dhe mbrojtjen gjatë eksperimenteve. 1. __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ 2. __________________________________________________________________ __________________________________________________________________.



6

18. Ç’tregojnë figurat më poshtë? Nën figurë shkruajeni veprimin e drejtë gjatë eksperimentimit përkatës.

______________________ ____________________ ____________________ ______________________ ____________________ ____________________ ______________________ ____________________ ____________________ ______________________ ____________________ ____________________ ______________________ ____________________ ____________________ ______________________ ____________________ ____________________. 19. Pranë emrit të mjetit laboratorik shkruajeni përdorimin e tij gjatë eksperimentimit. provëza (epruveta) ______________________________________________________ ______________________________________________________________________ hinka _________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ cilindri i shkallëzuar(menzura) ____________________________________________ ______________________________________________________________________ rrjeta e azbestit _________________________________________________________ ______________________________________________________________________ luga kimike ____________________________________________________________ ______________________________________________________________________. 20. Si duhet t’i kapni enët e nxehta prej qelqi? Përgjigje: ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________.



7

TEMA 2. Sbstancat e pastra dhe përzierjet 1. Rretojeni shkronjën përpara përgjigjeve të sakta: a) substanca është lloji i veçantë i materies nga e cila ndërtohen trupat b) hekuri është përzierje c) trupat përbëhen prej materies ç) ajri është i lëngët 2. Shkruajeni në vazhdim përse përdoren substancat vijuese: kripa _______________________________________________________________ sheqeri ______________________________________________________________ oksigjeni ____________________________________________________________ thëngjilli ____________________________________________________________. 3. Plotësojeni skemën për ndarjen e vetive të substancave: 4. Format e ndryshme të shfaqjes së lëndës, marrin emrin gjendje të lëndës që mund të jenë: ____________________________ , _________________________ dhe ________________________. 5. Plotësoni tabelën: Substanca Gjendja e

lëndës Ngjyra Era Tretshmëria

në ujë hekuri kripa uji ajri vaji uthulla

_____________ _____________ _____________ _____________ _____________ _____________

_____________ _____________ _____________ _____________ _____________ _____________

_____________ _____________ _____________ _____________ _____________ _____________

_____________ _____________ _____________ _____________ _____________ _____________

6. Rrethojeni përgjigjen e saktë: a) hekuri nuk e përcjell rrymën elektrike b) alumini ka veti magnetike c) vaji nuk tretet në ujë ç) uji valon në 100 °C. 7. Substancat që në të gjitha pjesët e tyre kanë veti _______________________, quhen substanca të pastra. 8. Përzierje quhet ________________________________________________________. 9. Përzierjet mund të jenë: ____________________ dhe _____________________.

Vetitë e substancave



8

10. Jepni shembuj të: përzierjeve homogjene përzierjeve heterogjene ____________________________ _________________________ ____________________________ _________________________. 11. Çdo tretësirë përbëhet nga _________________ dhe substanca e ______________. 12. Shkruajeni formulën dhe njësinë e përqendrimit molar. formula: njësia: 13. Sipas sasisë së substancës së tretur, tretësira mund të jetë: ___________________________, __________________________ dhe ___________________________. 14. Rrethojini shkronjat para përgjigjeve të sakta: a) lëngu i pemëve është përzierje substancash b) përzierjet mund të jenë vetë heterogjene c) përzierjet mund të jenë vetëm homogjene ç) të gjitha pjesët e përzierjes janë të njëjta d) të gjitha pjesët e përzierjes janë të ndryshme. 15. Substancat vijuese grupojini në substanca të pastra dhe në përzierje: a) kripa e gjellës b) gëlqerja c) uji i detit ç) bakri d) ajri dh) vaji e) tymi ë) betoni Substanca të pastra janë: ________________________________. Përzierje janë: ________________________________________. 16. Çdo veprim ndërlidheni me përshkrimin përkatës dhe, pas veprimit, shkruajeni shkronjën e përshkrimit me fjalë.

Veprimi Përshkrimi me fjalë avullim _______ a) kalimi nga gjendja e ngurtë në të lëngët sublimim ______ b) ndarja e plotë e substancave të ngurta e të patretshme nga lëngu kristalizim _____ c) shndërrimi i një lëngu në avull dhe më pas kondensimi i avullit

me anë të ftohjes shkrirje ______ ç) kalimi nga gjendja e lëngët në gjendje të gaztë filtrim ______ d) ndarja e një substance nga tretësira në formë të kristaleve të

pastra dekantim ______ dh) kalimi nga gjendja e ngurtë në gjendje të gaztë dhe anasjelltas distilim ______ e) ndarja jo e plotë dhe e shpejtë e substancës së ngurtë dhe të

patretshme prej lëngut



9

17. Te figura vijuese që e tregon aparaturën për filtrim dhe aparaturën për distilim, shënoni termat përkatës. 18. Lidhni fjalët me shigjetë, por që të kenë kuptim:

filtrim kristal distilim filtrat sublimim distilat kristalizim sublimate

19. Me çfarë veprimi (metode) do t’i ndani substancat e pastra prej këtyre përzierjeve: a) hekurin prej shkumësit e ndajmë me ________________________ b) vajin prej uthullës e ndajmë me ________________________ c) jodin prej rërës e ndajmë me ________________________.



10

TEMA 3. Llojet e substancave të pastra 1. Rrethojeni shkronjën përpara përgjigjeve të sakta: a) gurkali është komponim sepse mund të shpërbëhet në substanca të thjeshta b) uji nuk është element kimik pasi përbëhet prej dy substancave të thjeshta c) substancat e thjeshta mund të shpërbëhen në shumë substanca të tjera ç) komponimet kimike quhen ndryshe elemente kimike d) elementi kimik është një substancë e përbërë. 2. Janë dhënë substancat: a) uji b) sulfati i bakrit(II) c) squfuri ç) hidrogjeni d) oksigjeni dh) kloruri i natriumit Elemente kimike janë: ___________________. Komponimet kimike jnë: ____________________. 3.Elektroliza paraqet shpërbërjen e substancave me ______________________. 4. Me nxehjen e gurkalit përftohen dy substanca të reja. Ato janë: _____________________________ dhe __________________________. 5. Elektroda që lidhet me polin pozitiv të baterisë quhet ____________________, kurse ajo që lidhet me polin negativ quhet ____________________. Në cilën elektrodë do të ndahet hidrogjeni gjatë elektrolizës së ujit? Po oksigjeni? Hidrogjeni ndahet në _____________________, kurse oksigjeni ndahet në ___________________. 6. Plotësojeni skemën vijuese: 7. Elementet kimike janë të vendosura në një tabelë që quhet _______________ __________________________________________________________________.

SUBSTANCAT E PASTRA



11

8. Shënoni shembuj të: metaleve jometaleve: ___________________ ____________________ ___________________ ____________________ ___________________ ____________________ ___________________ ____________________. 9. Plotësojeni tabelën që tregon shpërbërjen e komponimeve kimike në elemente kimike.

Elemente kimike Komponimi kimik Metali Jometali

Klorur natriumi natriumi klori Oksid magnezi Sulfur hekuri(II) Jodur alumini Bromur argjendi

10. Nga elementet e dhëna kimike formoni emrat e komponimeve kimike.

Elementet Komponimi kimik natriumi dhe oksigjeni ___________________________ hidrogjeni dhe oksigjeni ___________________________ magnezi dhe klori ___________________________ alumini dhe squfuri ___________________________ bakri dhe oksigjeni ___________________________.

11. Shkruajini vetitë fizike të metaleve.

Metali Vetitë fizike Hekuri ________________________________________________________

________________________________________________________ ________________________________________________________

Bakri ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________

12. Shkruajini vetitë fizike të jometaleve.

Jometali Vetitë fizike Oksigjeni ________________________________________________________

________________________________________________________ ________________________________________________________

Squfuri ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________

13. Shkruajini përbërjet kimike që mund të formohen nga elementet: hekur, bakër, oksigjen dhe squfur.

Elementet Përbërja kimike hekur dhe oksigjen _____________________________ bakër dhe osigjen _____________________________ bakër dhe squfur _____________________________



12

hekur dhe squfur _____________________________. 14. Në figurën më poshtë shkruajini emrat e gazeve që përftohen gjatë elektrolizës së ujit.

Raporti vëllimor i tyre është ______ : _____ .



13

TEMA 4.. Ndërtimi i substancave të pastra 1. Rrethojini përgjigjet e sakta: a) ajri nuk është substancë e pastër b) elementet dhe komponimet kimike janë substanca të pastra c) përzierjet janë substanca të pastra ç) hidrogjeni dhe oksigjeni janë elemente kimike d) uji është element kimik. 2. Shkruajeni përkufizimin e atomit: Atomi është __________________________________________________________ ______________________________________________________________________. 3. Atomi përbëhet prej dy pjesëve kryesore: ___________________________ dhe ________________________________________. 4. Në figurën vijuese plotësojini me fjalë pjesët kryesore të atomit dhe emrat e thërrmijave më të imëta të atomit.

5. Në bërthamën e atomit gjenden thërrmijat: _________________ dhe _____________, kurse në mbështjellën elektronike lëvizin thërrmijat me emrin _______________________. 6. Pranë çdo thërrmije të atomit shkruajeni ngarkesën elektrike.

grimca ngarkesa elektrike protoni __________________ elektroni __________________ ________________ elektroasnjanës (pa ngarkesë elektrike).

7. Cila grimcë e atomit e përcakton ngarkesën elektrike pozitive të bërthamës? Po ngarkesën negative të mbështjellës elektronike? Ngarkesën elektrike të bërthamës e përcakton ____________________________. Ngarkesën elektrike të mbështjellës elektronike e përcakton __________________________.



14

8. Ç’është e saktë? a) numri i protoneve dhe i elektroneve në një atom është i barabartë b) numri i protoneve dhe i elektroneve në një atom nuk është i barabartë c) numri i protoneve dhe i neutroneve në një atom nuk është i barabartë ç) në bërthamë gjenden protonet dhe elektronet d) atomi si tërësi është grimcë elektroasnjanëse. Të sakta janë fjalitë që kanë përpara shkronjat: ________________________. Të pasakta janë fjalitë që kanë përparar shkronjat: ______________________. 9. Elementet kimike përbëhen prej atomeve të ___________________, ndërsa komponimet kimike përbëhen prej atomeve të _______________________. 10. Plotësojeni skemën për ndërtimin e atomit:

me p shënohen ____________________ me n shënohen ____________________ me e shënohen ____________________. 11. Molekula quhen grimcat që përbëhen prej dy ose më shumë ________________. 12. Janë dhënë modelet e molekulave të disa elementeve kimike. Nën to shkruajeni emrin e elementit kimik të cilin e tregon modeli gjegjës:

Ngjyrosni atomet me ngjyrë:

a) të hirtë, b) të kuqe, c) të kaltër, ç) të gjelbër dhe d) të verdhë.



15

13. Komponimet kimike të paraqitura me modelet vijuese janë:

14. Nga detyrat e sipërme përfundoni se: a) molekulat e elementeve përbëhen prej _____________________________________ b) molekulat e komponimeve kimike përbëhen prej ______________________________. 15. Hapsira ndërmjet molekulave quhet hapsirë ndërmolekulare. Ajo është më e madhe te:

a) gjendja e gaztë b) gjendja e ngurtë c) gjendja e lëngëta. (Rrethojeni përgjigjen e saktë)

16. Atomi i një elementi kimik ka 12 protone në bërthamë. Sa elektrone do të ketë mbështjella elektronike e tij? Atomi i elementit ka _____elektrone. 17. Afër molekulave shkruani emrat e molekulave gjegjëse: sulfur hekuri, ujë, klor, acid klorhidrik dhe oksid karboni(IV).



16

18. Shihni figurën vijuese prej A deri në C dhe nën secilën shkruani nëse paraqesin element kimik, komoponim kimik ose përzierje.



17

TEMA 5. Simbolet dhe formulat kimike 1. Rrethojini përgjigjet e sakta: a) shenjat me të cilat shënohen elementet kimike quhen simbole kimike b) simbolet kimike kimistët i kanë përdorur prej fillimit të njohjes së kimisë c) simbolet kimike i ka propozuar kimisti suedez Berceliusi ç) simbolet kimike i ka propozuar Daltoni d) me simbole kimike shënohen molekulat. 2. Shkruajini simbolet kimike të elementeve vijuese:

hidrogjeni simboli kimik është ________ oksigjeni simboli kimik është ________ merkuri simboli kimik është ________ alumini simboli kimik është ________ hekuri simboli kimik është ________ bakri simboli kimik është ________ squfuri simboli kimik është ________ karboni simboli kimik është ________ klori simboli kimik është ________ kaliumi simboli kimik është ________ natriumi simboli kimik është ________ argjendi simboli kimik është ________ azoti simboli kimik është ________.

3. Me ndihmën e koeficientit dhe të simbolit kimik shënoni:

6 atome kalium _______ 7 atome karbon _______ 4 atome azot _______ 3 atome litium _______.

4. Plotësojeni tabelën: me model me simbol kimik 3 atome oksigjen 5 atome squfur 2 atome klor

5. Jepni përkufizimin për formulën kimike. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________. 6. Formulat kimike mund të jenë: _____________________, _________________________, ______________________, _____________________ dhe _____________________.



18

7. Me ndihmën e koeficientit, të formulës kimike dhe të modeleve, shënoni:

Numri i molekulave

me koeficient dhe formulë

me modele

2 molekula oksigjen

___________

3 molekula azot

___________

4 molekula klor

___________

5 molekula hidrogjen

__________

1 molekulë jod

__________

8. Plotësojeni tabelën vijuese:



19

9. Plotësojeni tabelën vijuese:

10. Nën modelet e molekulave shkruani emrat e komponimeve kimike: acid klorhidrik, ujë, acid sulfurik, oksid karboni(IV), amoniak dhe metan.



20

11. Nëse atomi i hidrogjenit është njëvalent, sa do të jetë valenca e elementeve të tjera në komponimet kimike vijuese:

klori ____ valentor, oksigjeni ____ valentor, azoti ____ valentor dhe karboni ____ valentor. 12. Vetia e një atomi për t’u lidhur me një numër të caktuar atomesh quhet ___________________. 13. Valenca e elementeve mund të jetë: valencë e ________________ dhe valencë e ______________________. 14. Valenca e përhershme e hidrogjenit është _____, kurse valenca e përhershme e oksigjenit është _____. 15. Në formulat vijuese caktoni numrin e përgjithshëm të atomeve:

4H2O ka gjithsej ______ atome 7O2 ka gjithsej ______ atome 3CuSO4 ka gjithsej ______ atome 5Mg(OH)2 ka gjithsej ______ atome.

16. Gjeni valencat e elementeve në shembujt vijues:

a) N2 Cl2 Fe S Cu b) H2O H2S NH3 PH3 HCl c) K2O CaO N2O3 Fe2O3 P4O10

17. Gjeni valencat e secilit element në komponimet trijare të poshtëshënuara:

H2SO4 H2SO3 H3PO4 H3PO3 HNO3 HNO2 H2CO3 H2SiO3



21

18. Gjeni valencat e secilit elementeve në komponimet trijare:

a) HNO3 dhe KNO3 b) H2SO4 dhe CaSO4 c) H2CO3 dhe Na2CO3 ç) H3PO4 dhe Ca3(PO4)2

19. Shkruani formulat kimike të komponimeve që përbëhen prej formula a) magnezit dyvalentor dhe oksigjenit dyvalentor _________ b) azoti trevalentor dhe hidrogjeni njëvalentor _________ c) squfuri katërvalentor dhe oksigjeni dyvalentor _________ ç) karboni katërvalentor dhe oksigjeni dyvalentor _________. 20. Shkruani formulën e komponimit kimik me ndihmën e metodës grafike: a) bakri dyvalentor dhe oksigjeni dyvalentor b) squfuri gjashtëvalentor dhe oksigjeni dyvalentor c) karboni është katërvalentor dhe hidrogjeni njëvalentor.

formula është _________ formula është _________ formula është _______.



22

21. Plotësojeni fjalëkryqin vijues: Horizontalisht: 1. Shkencëtari rus që e zbuloi tabelën e sistemit periodik të elementeve 2. Gaz që e thithim gjatë frymëmarrjes 3. Elemnet kimik që në bërthamë ka 3 protone 4. Grimca e atomit që sillet (lëviz) në mbështjellën elektronike 5. Metali dhe elementi kimik i 19-të nga sistemi periodik 6. Elementi radioaktiv i 92-të me radhë 7. Elementi kimik në bazë të të cilit janë emërtuar lantanidet 8. Grimca më e imët e një elementi kimik që ende i ruan vetitë e tij.

Nëse e zgjidhni drejt fjalëkryqin, në kutië e hijesuara do të fitoni emrat e dy grimcave nga të cilat formohen elementet dhe komponimet kimike.



23

TEMA 6. Shndërrimet e substancave 1. Rrethojini përgjigjet e sakta: a) Shndërrimet e substancave mund të jenë fizike dhe kimike b) Shndërrimet fizike i studion kimia c) Shndërrimet kimike i studion kimia ç) Djegia e ndonjë substance është shndërrim kimik d) Ndryshimi i gjendjes së lëndës është shndërrim fizik dh) Shndërrimet fizike i studion fizika. 2. Jepni nga dy shembuj për shndërrimet fizike dhe kimike. Shndërrime fizike janë: ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________. Shndërrime kimike janë: ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________. 3. Dukuritë që shoqërohen me shndërrime të substancave në substanca të tjera, quhen dukuri ____________________. 4. Plotësojeni tabelën vijuese:

Substancat Shndërrimet fizike Shndërrimet kimike sheqeri uji kloruri i natriumit amoniaku magnezi hekuri squfuri

_______________________ avullimi i ujit _______________________ _______________________ _______________________ _______________________ tharja e squfurit

djegia e sheqerit _______________________ veprimi me H2SO4 djegia e amoniakut veprimi Mg me acid HCl _______________________ _______________________

5. Para shndërrimeve fizike shënoni F, kurse, përpara shndërrimeve kimike, shënoni K: ______ ngrirja e ujit _______ avullimi i benzinës ______ lëngëzimi i oksigjenit _______ sublimimi i jodit ______ djegia e alkoolit _______ ndryshkja e hekurit. 6. Gjatë nxehjes së magnezit mbi flakë ai digjet dhe vepron me oksigjenin e ajrit. Substanca që përftohet ka ngjyrë të ____________ dhe quhet oksid ______________. Shkruajeni këtë reaksion: a) me fjalë: ______________ + _________________ ¾® ________________________ b) me barazim kimik: ___________ + ___________ ¾® 2MgO Ky reaksion kimik është reaksion i _____________________ ose _________________.



24

8. Përara reaksioneve të shpërbërjes shënoni SH, përpara reaksioneve të bashkimit shënoni B, kurse përpara reaksioneve të zëvendësimit shënoni Z: _____ squfur + oksigjen ¾® oksid sulfuri(IV) _____ klorur alumini ¾® sulfur hekuri(II) _____ hekur + squfur ¾® sulfur hekuri(II) _____ amoniak ¾® azot + hidrogjen _____ klrour natrumi + sulfat bakri ¾® sulfat natriumi + klorur bakri _____ karbon + oksigjen ¾® oksid karboni(IV) _____ oksid sulfuri(VI) + ujë ¾® acid sulfurik. 9. Reaksionet nga detyra 8 shkruajini me barazime kimike: __________ + ________ = SO2 2NaCl = _______ + ______ Fe + _____ = _________ 2NH3 = _______ + _______ _______ + CuSO4 = Na2SO4 + _______ _______ + ______ = CO2 _______ + ______ = H2SO4 10. Shprehja me të cilën shënohet një reaksion kimik, quhet ____________________. 11. Substancat e detyrës 9 gruponi në: substanca nistore (reaktante) janë: _____________________________________________________________________

(Shkruajini në vijën e zbrazët vetëm formulat kimike) substanca përfundimtare (produkte) janë: ______________________________________________________________________.

(Shkruajini në vijën e zbrazët vetëm formulat kimike) 12. Gjatë çdo reaksioni kimik substancat shndërrohen, por masa nuk ndryshon. Ky përkufizim paraqet (Rrethojeni vetëm një përgjigje!):

a) ligjin periodik të Mendelejevit b) ligjin e ruajtjes së masës të Lavuazierit c) ligjin e Avogadros ç) ligjin e ruajtjes së energjisë d) ligjin e trysnisë së lëngjeve të Paskalit.



25

13. Reaksionet kimike të shënuara me modele shkruani me barazime kimike: a)

_______ + ______ = _________ ____ molekulë hidogjen + ____ atom squfur = ____ molekulë gaz sulfhidrik b)

_______ + ______ = _________ ____ molekula oksid sulfuri(IV) + ____ molekulë oksigjen = ____ molekula oksid sulfuri(VI) 14. Figura vijuese e paraqet nxehjen e oksidit të merkurit(II).

a) Shkruajeni reaksionin me fjalë: ________________________ = _________________ + _________________ b) Shkruajeni reaksionin me barazim kimik: ____________ = ________ + _________ c) Ky reaksion është reaksion i __________________ ose ___________________. ç) Çlirimi i __________________ provohet me ndezjen e kleçkës së drurit me flakë, kurse _________________ i përftuar ngjitet në faqet e brendshme të provëzës.



26

15. Skemat e reaksioneve kimike ktheni në barazime kimike. ____ Na + O2 ¾® ____ Na2O ____ Fe + ____ Cl2 ¾® _____FeCl3 C + ____ H2 ¾® _____ CH4 Mg + ____HCl ¾® ____MgCl2 + H2 ____NaNO3 + H2SO4 ¾® Na2SO4 + ____HNO3 ____KOH + H2SO4 ¾® K2SO4 + ____H2O Ca(OH)2 + ____HCl ¾® CaCl2 + ____H2O MgO + ____HNO3 ¾® Mg(NO3)2 + H2O 16. Tregojeni me modele reaksionin kimik ndërmjet : a) 3 molekula hidrogjen dhe një molekulë azot gjatë së cilës përftohen dy molekula amoniak. b) shkruajeni reaksionin e njëjtë me fjalë: ________________ + ______________ ¾® _______________ c) shkruajeni reaksionin me barazim kimik: __________ + _________ = _________ ç) Barazojeni anën e majtë dhe të djathtë me ndihmën e koeficientave. 17. Nga njohuritë mbi valencat, caktoni valencat e elementeve në përbërjet vijuese:

Komponimi: Valenca e elementeve: BaO bariumi është ___ valentor dhe oksigjeni është dyvalentor NO2 azoti është ___ valentor dhe oksigjeni është dyvalentor FeCl3 hekuri është ___valentor dhe klori është njëvalentor H2S squfuri është ___valentor dhe hidrogjeni është njëvalentor CuSO4 bakri është dyvalentor dhe grupi SO4 është ___valentor Al(NO3)3 alumini është trevalentor dhe grupi NO3 është ___valentor Na2CO3 natriumi është njëvalentor dhe grupi CO3 është ___valentor Ca3(PO4)2 kalciumi është dyvalentor dhe grupi PO4 është ___valentor Mg(OH)2 magnezi është dyvalentor dhe grupi OH është ___valentor K2SO3 kaliumi është njëvalentor dhe grupi SO3 është ___valentor.



27

18. Prej cilave elemente kimike përbëhen përbërjet kimike me këta emra:

Komponimi Elementi 1

Simboli kimik

Elementi 2

Simboli kimik

Formula kimike

oksid magnezi magnez oksigjen MgO klorur alumini Al klor oksid merkuri(II) Hg HgO klorur natriumi natrium oksid sulfuri(IV) oksigjen oksid karboni(IV) C sulfur hekuri(II) hekur squfur amoniak azot hidrogjen NH3

19. Gjeni valencat e çdo elementi në formulat e komponimeve kimike dhe ato shënoni në mbi simbolet kimike:

MgO AlCl3 HgO NaCl SO2 CO2 FeS NH3



28

TEMA 7. Strukrura e atomit 1. Rrethojini përgjigjet e sakta:

a) Atomet janë grimca elektroasnjanëse, që i ruajnë vetitë e një elementi kimik b) Atomet janë grimca elektropozitive, që i ruajnë vetitë e një elementi kimik c) Atomet përbëhen nga bërthama dhe mbështjella elektronike ç) Bërthama e atomit përbëhet prej protoneve dhe elektroneve d) Bërthama e atomit përbëhet prej protoneve dhe neutroneve dh) Elektronet lëvizin në mbështjellën elektronike të atomit

2. Në figurën vijuese shkruajini pjesët përkatëse të atomit.

3. Pothuajse e gjithë masa e atomit është e përqendruar në:

a) mbështjellën elektronike të atomit b) në bërthamën e atomit

(Rrethojeni vëtëm një përgjigje të saktë!) 4. Plotësojeni tabelën vijuese:

Grimcat elementare

Masa relative (e krahasuar)

(m/m0)

Ngarkesa elektrike (Q/e)

protoni neutroni elektroni

5. Sa nivele energjetike (shtresa elektronike) ka atomi dhe si shënohen ato? Atomi ka _____ nivele enrgjetike dhe ato shënohen me __________________________ ose me _________________________________. 6. Ç’janë elektronet e brendshme e çka elektronet valentore? __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________.



29

7. Për të pasur kuptim më të qartë për strukturën dhe ndërtimin e atomeve, përdoren modelet e atomeve. Vizatoni modelet e atomeve të: oksigjenit, karbonit dhe squfurit.

modeli i atomit të oksigjenit modeli i atomit të karbonit modeli i atomit të squfurit 8. Përshkruani më fjalë ndërtimin e atomit nga modeli i atomit të tij.

9. Numri i protoneve në bërthamën e atomit quhet ______________________ dhe shënohet me Z. Ai shënohet me shprehjen: _______________. 10. Ç’është numri i masës, si shënohet dhe cila është shprehja me të cilën përkufizohet? Përkufizimi: ____________________________________________________________ ______________________________________________________________________. Ndërsa shprehja është: _________________. 11. ______________ quhen atomet me numër atomik të njëjtë, por me numër mase të ndryshëm. Ato shënohen si vijon:

(Në vijat e zbrazëta shënojini fjalët përkatëse!)

12. Atomi i një elementi e ka numrin atomik 5. Çka mund të përfundoni nga kjo? Përgjigje: ______________________________________________________________ ______________________________________________________________.



30

13. Atomi i azotit në bërthamë ka 7 protone dhe 7 neutrone. Sa është numri i masës së tij? Përgjigje: ______________________________________________________________ ______________________________________________________________. 14. Në bërthamën e atomit të kaliumit ka 19 protone. Sa është numri atomik dhe numri i elektroneve? Përgjigje: ______________________________________________________________ ______________________________________________________________. 15. Atomi i bromit ka 35 protone dhe numrin e masës A = 80. Njehsojeni numrin e neutroneve tek atomi i bromit. Përgjigje: ______________________________________________________________ ______________________________________________________________. 16. Numri i Avogadros ka këtë vlerë numerike: a) 6,022·10-23 b) 6,022·1023 c) 2,2·1026 (Rrethojeni vëtëm një përgjigje të saktë!) 17. Plotësojeni tabelën vijuese:

Elementi Simboli kimik

Masa atomike relative

Elementi Simboli kimik

Masa atomike relative

Hidrogjeni Argjendi Bakri Klori Karboni Kaliumi Oksigjeni Bariumi Fluori Hekuri

18. Shpjegoni termet: masë atomike absolute, njësi karbonike, masë atomike e krahasuar ose masë atomike relative, masë absolute e molekulës, masë molekulare relative, sasi e substancës, mol dhe masë molare e substancës. Masë atomike absolute ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________. Njësi karbonike ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________. Masë atomike relative ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________.



31

Masë atomike absolute ____________________________________________________ ______________________________________________________________________. Masë molekulare relative ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________. 19. Njehsoni masat molekulare relative të përbërjeve kimike HNO3 dhe Al2O3. Zgjidhje: Mr(HNO3) = _______________________________________________________ Mr(Al2O3) = _______________________________________________________ .



32

TEMA 8. Sistemi periodik i elementeve 1. Zbulues i tabelës së sistemit periodik të elementeve është kimisti: a) Lavuazjeri b) Kolë Popa c) Mendelejevi ç) Viran Kola d) Prellogu dh) Pastëri

(Rrethojeni vëtëm një përgjigje të saktë!) 2. Sipas Mendelejevit karakteristika themelore dhe kryesore e elementeve kimike që i përcakton vetitë e tyre është ________________________ . 3. Në bazë të çkahit janë të radhitura elementet kimike sot në tabelën e sistemit periodik të elementeve? Përgjigje: ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________. 4. Ligji periodik mund të përkufizohet kështu:

a) Vetitë e elementeve kimike janë në varshmëri periodike me masat atomike të tyre.

b) Vetitë e elementeve kimike janë në varshmëri periodike me numrat atomikë të tyre. Përkufizimi nën a) është ligji periodik sipas ____________________, ndërsa përkufizimi nën b) është ligji periodik sipas _________________. 5. Me ndihmën e figurës plotësojini fjalitë vijuese.

6. Në kutitë përkatëse të tabelës së sistemit periodik të elementeve shënojini simbolet kimike të elementeve kimike: oksigjen, hidrogjen, squfur, karbon, hekur, bakër, plumb dhe zink. Pastaj ato ngjyrosni me ngjyrat adekuate.

Grupet janë ____________________________________. Tabela e sistemit periodik ka gjithsej ____ ose ____ grupe. Periodat janë ___________________________________. Tabela e sistemit periodik ka gjithsej ____ perioda.



33

7. Pasi të jeni përgjigjur drejtë në detyrën 6, përgjigjuni mëtutje:

Elementi kimik

Simboli kimik

Grupi Perioda Numri rendor (Z)

Masa atomike relative (Ar)

Është metal ose jometal

Oksigjeni Hidrogjeni Squfuri Karboni Hekuri Bakri Plumbi Zinku

8. Shërbehuni me tabelën e sistemit periodik!

(Shënojeni emrin dhe simbolin kimik të elementeve!) a) Në periodën e dytë gjenden: ______________________________________________________________________ _____________________________________________________________________. b) Në periodën e tretë gjenden: ______________________________________________________________________ _____________________________________________________________________. c) Në grupi IA gjenden: ______________________________________________________________________ _____________________________________________________________________. ç) Në grupi VIIB gjenden: ______________________________________________________________________ _____________________________________________________________________. d) Gaze fisnike janë elementet kimike ________________________________________ ___________________ dhe janë të vendosura në grupin ____ ose ____. dh) Shkruajini 3 metale kalimtare: _____________________________________________________________________. e) Shkruajini 3 lantanide: ______________________________________________________________________. ë) Shkruajini 3 aktinide: ______________________________________________________________________. 9. Elementet kimike me veti të ngjashme janë të vendosura: a) në një periodë b) në një grup c) në grupin 0 ç) në periodën e shtatë (ose 18)

(Rrethojeni vëtëm një përgjigje të saktë!)



34

10. Si ndryshojnë vetitë e metaleve dhe të jometaleve brenda grupeve dhe periodave?

Përgjigje: a) brenda grupeve ___________________ __________________________________ __________________________________ b) brenda periodave __________________ __________________________________ __________________________________ c) metalet më vepruese gjenden në ______ __________________________________, kurse jometalet më vepruse gjenden në __________________________________ __________________________________.



35

TEMA 9. Lidhjet kimike 1. Rrethojini përgjigjet e sakta:

a) Forcat, që i mbajnë atomet të lidhura në molekulë, quhen lidhje kimike. b) Për formimin e lidhjeve limike janë të rëndësishme elektronet e brendshme c) Për formimin e lidhjeve limike janë të rëndësishme elektronet valentore ç) Para formimit të lidhjes kimike atomet janë të paqëndrueshme d) Para formimit të lidhjes kimike atomet janë të qëndrueshme dh) Kur atomet e elementeve veprojnë kimikisht, formohen lidhje kimike

2. Numri i elektroneve valentore të atomit të një elementi kimik varet nga numri i ______________ në tabelën e sistemit periodik. 3. Sipas rregullës së oktetit, na shtresën elektronike valentore atomet duhet të kenë nga ____ elektrone. 4. Varësisht se në çfarë mënyre do të arrihet dubleti ose okteti elektronik, njihen shumë lloje të lidhjeve kimike si p.sh.: ___________________, _______________________, ______________________, ____________________ dhe _______________________. 5. Caktoni numrin e elektroneve valentore të atomeve të elementeve kimike nga pozita e tyre në tabelën e sistemit periodik të elementeve:

Atomi i elementit

Grupi Numri i elektroneve valentore

Lëshon ose pranon elektrone

kaliumi IA klori VIIB magnezi IIA alumini IIIB squfuri VIB

azoti VB 6. Atomet e cilëve gaze kanë strukturë shumë të qëndrueshme prej tetë elektroneve valentore (oktet elektronik)? Përgjigje: ______________________________________________________________. 7. Shkruajini simbolet e Luisit për këto atome të elementeve kimike: litiumin, magnezin, borin, silicin, azotin, squfurin, fluorin dhe argonin.

8. Kur dy elemente kimike formojnë lidhje jonike? Përgjigje: _______________________________________________________________ ______________________________________________________________________.



36

9. Lidhje jonike formojnë: a) metalet dhe jometalet b) jometalet me jometalet c) metalet me metalet

(Rrethojeni vëtëm një përgjigje të saktë!) 10. Një mundësi e realizimit të oktetit elektronik është kur njëri element _____________ elektrone kurse tjetri i ____________ ato, me ç’rast formohen jone. Jonet tërhiqen me forca ____________ dhe në këtë mënyrë formohet _______________________. 11. Jonet janë _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________. 12. Jonet mund të jenë dy llojesh:

a) ________________ ose _______________ dhe b) ________________ ose _______________.

13. Caktojini ngarkesën e jonit nga numri i elektroneve të lëshuara ose të pranuara.

Elementi Numri i elektroneve të lëshuara ose pranuara

Joni i formuar Ngarkesa e jonit

K – e- ® K+ lëshon 1 elektron kationi i kaliumit një plus

Cl + e- ® Cl-

Mg - 2e- ® Mg2+

S + 2e- ® S2-

Al - 3e- ® Al3+

O + 2e- ® O2- 14. Prej njohurive të fituara te lidhja jonike mundohuni të sqaroni skematikisht formimin e lidhjes jonike te kloruri i kalciumit (CaCl2).

15. Cila lidhje kimike quhet lidhje kovalente? Përgjigje: ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________.



37

16. Sipas numrit të çifteve të përbashkëta elektronike, lidhja kovalente mund të jetë: a) ___________________ b) __________________ dhe c) __________________. 17. Molekulat vijuese: H2, O2, HCl, HI, N2, HBr, H2O dhe H2S formohen me ndihmën e lidhjes kovalente. (Shkrajini vetëm formulat e molekulave!)

a) lidhje kovalente polare kanë: _______________________________________ dhe

b) lidhje kovalente jopolare kanë: ______________________________________ .



38

TEMA 10. Oksidet 1. Rrethoni përgjigjet e sakta: a) oksidet janë komponime kimike të hidrogjenit dhe të një metali b) oksidet janë komponime kimike të oksigjenit me një element tjetë c) oksidet janë komponime kimike të karbonit dhe të një elementi tjetër ç) oksidet janë komponime kimike që përbëhen prej dy elementeve kimike d) oksidet janë komponime kimike që përbëhen prej tre elementeve kimike. 2. Llojet e oksideve janë: a) ________________________________________________, b) ________________________________________________, c) ________________________________________________ dhe ç) ________________________________________________. 3. Shkruani formulat e gjashtë oksideve që i njihni. ___________ ____________ ____________ ___________ ____________ ____________. 4. Plotësojeni tabelën vijuese:

Formula e oksidit Emri i oksidit CO2 oksidi i sulfurit(IV) CaO oksid magnezi SO2 Oksid alumini

5. Cilat nga formulat e dhëna janë okside? HBr, NaNO3, P4O10, H2CO3, H2O, Fe2O3, PbO2. Okside janë: ______________________________________________. (Shkruani formulat kimike) 6. Janë dhënë formulat e oksideve: CO2, SO3, CaO, NO3, P4O10, CuO, HgO, Fe2O3, ZnO, Al2O3, PbO2. Prej tyre okside të metaleve janë: ________________________________________. 7. Me tretjen e oksideve të metaleve (oksideve bazike) në ujë fitohe _____________. 8. Me tretjen e oksideve të jometaleve (oksideve acidike) në ujë fitohe ___________. 9. Përfundoni barazimet kimike më poshtë:

MgO + H2O = ____________ P4O10 + H2O = _____________



39

10. Nëse valenca e oksigjenit është dy, sa do të jetë valenca e elementit tjetër?

Oksidi Valenca e mbetjes acidike CO2 karboni është katërvalentor________ SO3 squfuri është ___________________ CaO kalciumi është __________________ NO3 azoti është ____________________ P4O10 fosfori është ___________________ CuO bakri është ___________________ Fe2O3 hekuri është ___________________ ZnO zinku është ___________________ PbO2 plumbi është ___________________.

11. Emërtoni oksidet:

SO2 ___________________________________ SO3 ___________________________________ N2O3 ___________________________________ N2O ___________________________________ Cu2O ___________________________________ Na2O ___________________________________ CuO ___________________________________.

12. Shkruani formulat e oksideve:

Oksidi Formula oksid kaliumi ____________ oksid hekuri(II) ____________ oksid hekuri(III) ____________ oksid kalciumi ____________ oksi plumbi(II) ____________ oksid sulfuri(IV) ____________ oksid azoti(V) ____________ .

13. Gjeni valencat e elementeve në këto okside:

Li2O BaO Al2O3 ZnO NO2 SiO2



40

TEMA 11. Acidet 1. Rrethoni përgjigjet e sakta: a) acidet janë komponime kimike të hidrogjenit dhe të mbetjes acidike b) acidet janë komponime kimike të oksigjenit dhe të mbetjes acidike c)Vetitë e përgjithshme të acideve rrjedhin nga hidrogjeni ç) letrën e lamusit tretësirat e acideve e ngjyrosin me ngjyrë të kaltër d) letrën e lamusit tretësirat e acideve e ngjyrosin me ngjyrë të kuqe dh) tretësirat ujore të acideve janë elektrolite. 2. Dallojmë acide të ________________, tretësirat e të cilave përmbajnë shumë acid të tretur në ujë dhe acide të ____________________, tretësirat e të cilave përmbajnë pak acid të tretur në ujë. 3. Shkruani formulat e gjashtë acideve që i njihni. ___________ ____________ ____________ ___________ ____________ ____________. 4. Plotësojeni tabelën vijuese:

Formula e acidit Emri i acidit Mbetja acidike Emri i mbetjes acidike HCl klorur acid sulfurik SO4 HNO3 nitrat acid karbonik CO3 H3PO4 PO4 acid sulfuror sulfit

5. Nga formulat e acideve të dhëna me formulat: HBr, HNO3, H2SO4, H2CO3, H2S, H3PO4, ndajeni veças mbetjen acidike dhe shënojeni emrin e secilës.

Acidi Mbetja acidike Emri i mbetjes acidike HBr ________ ____________________ HNO3 ________ ____________________ H2SO4 ________ ____________________ H2CO3 ________ ____________________.

6. Acidet janë komponime kimike që përbëhen prej __________________ dhe _________________________. 7. Tretësirat ujore të acideve janë elektrolite sepse e përcjellin elektricitetin. Elektricitetin në këto tretësira e përcjellin (Rrethojeni vetëm përgjigjen e saktë): a) elektronet b) jonet c) atomet ç) molekulat e acidit d) uji.



41

8. Në tretësira ujore acidet shpërbashkohen në jone pozitive (katione) të ________________ dhe në jone negative (anione) të ____________________. Ky proces quhet shpërbashkim elektrolitik. 9. Shkruani barazimet kimike të shpërbashkimit elektrolitik të acidive më poshtë:

HCl = ______ + ________ H2SO4 = ______ + ________ HNO3 = ______ + ________ H3PO4 = ______ + ________.

10. Nëse valenca e hidrogjenit është një, sa do të jetë valenca e krejt mbetjes acidike?

Acidi Mbetja acidike Valenca e mbetjes acidike HCl _________ ____ sepse është e lidhur më 1 atom hidrogjeni H2SO4 _________ ____ sepse është e lidhur me ___ atome hidrogjen HNO3 _________ ____ sepse është e lidhur me ___ atom hidrogjeni H3PO4 _________ ____ sepse është e lidhur me ___ atome hidrogjeni H2S _________ ____ sepse është e lidhur me ___ atome hidrogjeni HClO3 _________ ____ sepse është e lidhur me ___ atom hidrogjeni H2CO3 _________ ____ sepse është e lidhur me ___ atome hidrogjeni.

11.Shkruani vetitë e përgjithshme të acideve: Vetitë e përgjithshme të acideve janë: _______________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________. 12. Acidet që në molekulat e tyre nuk përmbjnë oksigjen, por përbëhen nga hidrogjeni dhe një jometal tjetër quhen __________________, ndërsa të gjitha acidet që në molekulë përmbajnë oksigjen quhen _______________________. 13.Sipas numrit të kationeve të hidrogjenit që fitohen gjatë shpërbashkimit elektrolitik acidet ndahen në:

1) acide __________________ p.sh., ______________, _____________; 2) acide __________________ p.sh., ______________, _____________ dhe 3) acide __________________ p.sh., ______________, _____________.

14. Emërtojini:

a) hidracidet HCl ______________________________ HBr _____________________________ HI _____________________________ HF _____________________________ H2S _____________________________



42

b) oksiacidet H2SO4 _________________________ H2SO3 _________________________ HNO3 _________________________ HNO2 _________________________ H2CO3 _________________________ H3PO4 _________________________ H3PO3 _________________________.

15. Shkruani me barazime kimike përftimin e acideve sipas mënyrave përkatëse: a) acidi mund të përftohet me tretjen e oksidit acidik (oksidit të jometalit) në ujë: _____________ + ____________ = ____________ b) acidi mund të përftohet me veprimin e hidrogjenit me jometal: _____________ + ____________ = ___________ c) acidi mund të përftohet me veprimin e një kripe me një acid: _____________ + ____________ = ___________. 16. Formulën e çdo acidi lidheni me shigjetë me kripën e tij korresponduese:

acid klorhidrik sulfat acid nitrik klorur acid sulfurik nitrat acid karbonik fosfat acid sulfhidrik karbonat acid fosforik sulfur.

17. Pranë formulës së acidit shkruajeni formulën e kripës përkatëse: NaCl, KBr, CuSO4, KNO3, Ca3(PO4)2 dhe Al2(CO3)3.

Acidi Kripa e acidit H2SO4 ______________ H2CO3 ______________ HBr ______________ HNO3 ______________ HCl ______________ H3PO4 ______________.

18. Sipas cilës figurë duhet të hollohet acidi sulfurik?



43

Mënyra më e përshtatshme është sipas figurës _____. Acidi sulfurik hollohet në këtë mënyrë: _____________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________. 19. Përfundoni dhe barazoni barazimet kimike:

Fe + H2SO4 = __________ + ___________ Zn + ___ HCl = __________ + ___________ 2NaCl + H2SO4 = _________ + ___________ CaCO3 + 2HCl = _________ + ___________ + _________

20. Cilat nga këto komponime kimike, nuk janë acide: NaCl, HNO2, K2CO3, ZnSO4, KOH, H3PO3, HI, Al2O3, Cu2O dhe H2CO3. Acide nuk janë: _________________________________________________________. (Shkruajini formulat kimike)



44

TEMA 12. Hidroksidet 1. Rrethoni përgjigjet e sakta: a) hidroksidet janë komponime kimike që përbëhen nga metali dhe grupi hidroksid b) hidroksidet janë komponime kimike të hidrogjenit dhe të mbetjes acidike c) vetitë e përgjithshme të acideve rrjedhin nga grupi hidroksid ç) letrën e lakmusit tretësirat e bazave e ngjyrosin me ngjyrë të kaltër d) letrën e lakmusit tretësirat e bazave e ngjyrosin me ngjyrë të kuqe dh)tretësirat ujore të bazave janë elektrolite. 2. Cilat hidrokside quhen baza? Baza quhen ____________________________________________________________. 3. Shkruani formulat e gjashtë hidroksideve që i njihni. ____________ ____________ ____________ ____________ ____________ ____________ 4. Plotësoni tabelën vijuese:

Formula e hidroksidit Emri i hidroksidit NaOH hidroksid kaliumi Mg(OH)2 hidroksid kalciumi Fe(OH)2 hidroksid hekuri(III) Al(OH)3 hidroksid bakri(II) Pb(OH)2 hidroksid amoni

5. Hidroksidet janë përbërjet kimike që përbëhen prej atomeve të _______________ dhe grupit _____________________. 6. Tretësirat ujore të bazave janë elektrolite sepse e ___________________ elektricitetin. Elektricitetin në këto e përcjellin (Rrethojeni vetëm përgjigjen e saktë): a) elektronet b) molekulat e ujit c) atomet ç) jonet pozitive të metaleve dhe jonet negative të grupeve hidrokside 7. Në tretësira ujore bazat shpërbashkohen në jone pozitive (katione) të _____________ dhe në jone negative (anione) të __________________________. Ky proces quhet shpërbashkim elektrolitik.



45

8. Shkruani barazimet kimike të shpërbashkimit elektrolitik të hidroksideve më poshtë:

NaOH = _______ + ________ Mg(OH)2 = _______ + _______ Ca(OH)2 = _______ + _______ Al(OH)3 = _______ + _______

9. Nëse valenca e grupit hidroksid është një, sa do të jetë valenca e metalit?

Hidroksidi Valenca e metalit është LiOH litiumi është ____ valentor sepse lidhet me 1 grup hidroksid Mg(OH)2 magnezi është ____ valentor sepse lidhet me ___ grup hidroksid Al(OH)3 alumini është ____ valentor sepse lidhet me ___ grup hidroksid NaOH natriumi është ____ valentor sepse lidhet me ___ grup hidroksid Fe(OH)3 hekuri është ____ valentor sepse lidhet me ___ grup hidroksid Fe(OH)2 hekuri është ____ valentor sepse lidhet me ___ grup hidroksid Pb(OH)4 plumbi është ____ valentor sepse lidhet me ___ grup hidroksid Cr(OH)6 kromi është ____ valentor sepse lidhet me ___ grup hidroksid.

10. Shkruani vetitë e përgjithshme të hidroksideve: Vetitë e përgjithshme të hidroksideve janë: _______________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________. 11. Sipas numrit të grupeve hidrokside, hidroksidet ndahen në: 1) hidrokside ___________________ p.sh., ____________, ________________; 2) hidrokside ___________________ p.sh., ____________, _________________ dhe 3) hidrokside ___________________ p.sh., ____________, _________________. 12. Emërtoni hidroksidet vijuese:

KOH __________________________________________ Ba(OH)2 __________________________________________ Ng(OH)2 __________________________________________ NaOH __________________________________________ dhe Fe(OH)3 __________________________________________.

13. Shkruani formulat e hidroksideve:

hidroksid bakri(II) ___________ hidroksid natriumi ___________ hidroksid kaliumi ___________ hidroksid kalciumi ___________ hidroksid alumini ___________ hidroksid plumbi(IV) ___________ .



46

14. Shkruani me barazime kimike përftimin e hidroksideve sipas mënyrave përkatëse: a) hidroksidi mund të përftohet me tretjen e oksidit bazik (oksidit të metalit) në ujë: ___________ + _________ = ___________ b) hidroksidi mund të përftohet me veprimin e metalit me ujë: ___________ + _________ = __________ + _________ c) hidroksidi mund të përftohet me veprimin e një hidroksidi me një kripë: ___________ + _________ = __________ + _________. 15. Përfundoni dhe barazoni barazimet kimike:

2Na + 2H2O = ________ + ________ CaO + H2O = ________ + ________ Ca(OH)2 + CO2 = _______ + ________ NH3 + H2O = ________ + ________ Ca(OH)2 + 2HCl = ________ + ________.

16. Plotësoni përdorimin e hidroksideve vijuese:

Hidroksidi Përdorimi NaOH

Ca(OH)2

NH4OH



47

TEMA 13. Kripërat 1. Rrethoni përgjigjet e sakta: a) kripërat janë komponime kimike që përbëhen nga metali dhe grupi hidroksid b) kripërat janë komponime kimike që përbëhen prej kationit të metalit dhe anionit të mbetjes acidike c) tretësirat ujore të kripërave janë elektrolite ç) tretësirat ujore të kripërave nuk janë elektrolite d) kripërat shpërbashkohen në katione hidrogjeni dhe në anione të mbetjes acidike. 2. Reaksionet kimike ndërmjet bazave dhe acideve, nga të cilat formohet kripë dhe ujë quhen reaksione të _______________________. 3. Shkruani formulat e gjashtë kripërave që i njihn: ____________ ____________ ______________ ____________ ____________ ______________. 4. Plotësojeni tabelën vijuese:

Formula e kripës Emri i kripës NaCl sulfat kalciumi MgCO3 klroru alumini Fe(NO3)2 nitrat hekuri(III) CuSO4 karbonat natriumi PcCl2 klorur amoni

5. Kripërat janë komponime kimike, molekulat e të clave përbëhen prej kationeve të __________________ dhe anioneve të ______________________. 6. Tretësirat ujore të kripërave janë elektrolite sepse e ________________ elektricitetin. Elektricitetin në këto tretësira e përcjellin (Rrethoni vetëm përgjigjen e saktë): a) elektronet b) jonet pozitive të metalit dhe jonet negative të mbetjes acidike c) atomet ç) molekulat e ujit 7. Në tretësira ujore kripërat shpërbashkohen në jone pozitive (katione) të ______________ dhe në jone negative (anione) të _____________________. Ky proces quhet shpërbashkim elektrolitik.



48

8. Shkruani barazimet kimike të shpërbashkimit elektrolitik të kripërave vijuese: NaBr = ______ + _______ MgCl2 = _______ + _______ Ca(NO3)2 = ______ + ______ Al2(CO3)3 = ______ + ______

9. Nëse mbetja acidike është:

Cl - njëvalentore SO4 - dyvalentore CO3 - dyvalentore PO4 - trevalentore NO3 - njëvalentore SO3 - dyvalentore

sa do të jetë valenca e metalit në kripën përkatëse?

Kripa Valenca e metalit KCl kaliumi është ____valentor MgSO4 magnezi është ____valentor Al(NO3)3 alumini është ____valentor Na2SO3 natriumi është ____valentor FeCl2 hekuri është ____valentor FeCl3 hekuri është ____valentor PbCO3 plumbi është ____valentor Zn3(PO4)2 zinku është ____valentor.

10. Janë dhën formulat e këtyre komponime kimike: Na2O, HCl, MgO, Ca(OH)2, CuSO4, NaNO3, Zn(OH)2, CaCl2, Fe2O3, Na2SO4, AlPO4, Mg(OH)Cl, LiOH, HF, Al(OH)3, CaCO3, H2SO4, NaOH, HNO3 dhe CuO. Gruponi përbërjet kimike në: Okside: ________________________________________________________________ Acide: _________________________________________________________________ Hidrokside: _____________________________________________________________ Kripëra: _______________________________________________________________. 11. Sipas përbërjes, kripërat ndahen në:

1) kripëra _________________ p.sh., _____________, _______________; 2) kripëra _________________ p.sh., _____________, _______________ dhe 3) kripëra _________________ p.sh., _____________, _______________.



49

12. Emërtoni kripërat vijuese:

KNO3 ______________________________________ CaCl2 ______________________________________ MgCO3 ______________________________________ Na2SO4 ______________________________________ Fe(NO3)3 _______________________________________ Al(OH)NO2 _____________________________________ Na2HPO4 _____________________________________.

13. Shkruani formulat e kripërave:

sulfat bakri(II) ________________ nitrat natriumi ________________ klorur kaliumi ________________ karbonat kalciumi ________________ sulfat alumini ________________ nitrat plumbi(IV) ________________.

14. Shkruani me barazime kimike përftimin e kripërave sipas mënyrës përkatëse: a) kripa mund të përftohet me reaksio asnjanësimi të një baze me një acid:

__________ + __________ = _________ + __________ b) kripa mund të përftohet me veprimin e një metali me një jometal: __________ + __________ = __________ c) kripa mund të përftohet me veprimin e një oksidi bazik me një acid: __________ + ___________ = _________ + __________ ç) kripa mund të përftohet me veprimin e një kripe me një acid: __________ + ___________ = __________ + __________ .

15. Përfundoni dhe barazoni barazimet kimike:

____ Fe + ___ Cl2 = __________ CaO + HCl = _________ + _________ Ca(OH)2 + H2SO4 = __________ + _________ NH3 + HCl = ________ CaCO3 + 2HCl = _________ + ________ + CO2



Documents

Bujar h. Durmishi Fletore Pune Nga k i m i a 7 [20ebooks.com]