buaidh beatha le - Stòrlann Nàiseanta Na Gàidhlig€¦ · Na dealbhan le Roald Dahl Museum and Story Centre. Na còraichean uile glèidhte. Chan fhaodar pàirt sam bith dhen leabhar

beatha lebuaidh

RO

AL

D

DA

HL

beatha lebuaidh

Air fhoillseachadh ann an 2005 le Stòrlann Nàiseanta na Gàidhligagus Cànan, le taic bhon Bhuidheann Eadar-roinneil airsonIonnsachadh agus Leasachadh Coimhearsnachd (Community Learning andDevelopment Review Group for Gaelic).

© Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig às leth nan Ùghdarrasan a thariochdaichte air MRG 2006. Tha Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig a' faighinn taic bho Bhòrd na Gàidhlig.

Na dealbhan le Roald Dahl Museum and Story Centre.

Na còraichean uile glèidhte. Chan fhaodar pàirt sam bith dhen leabhar seo ath-riochdachadh ann an cruth sam bith, no ann an dòighsam bith gun chead ro làimh bho Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig.

Deilbhte le Cànan Earranta.

Clò-bhuailte le Nevisprint, Inbhir Nis.

LAGE/ISBN 1-904730-25-6

An teacs le Ailig O’ Henley.

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

5

ROALD DAHLooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

4

ROALD DAHL

Roald Dahl

Tha Roald Dahl am measg nansgrìobhadairean chloinne asainmeile air an t-saoghal. Annsan dara leth dhen fhicheadamhlinn sgrìobh e mòran leabhraicheanchloinne. Nam measg bha JamesAnd The Giant Peach, Charlie AndThe Chocolate Factory agusMatilda. Ged a chaochail e annan 1990, tha an obair aige beòfhathast. Tha Hollywood a’ dèanamhfilmichean dhe na leabhraicheanaige. Tha an obair aige rifhaicinn air iomadh àrd-ùrlar airfeadh an t-saoghail. Agus thaclann agus inbhich fhathast airam beò-ghlacadh leis ansgrìobhadh mhìorbhailteach annsna leabhraichean aige.

© Roald Dahl Museum and Story Centre

Làithean sgoile

Gu h-annasach, airson fear abhiodh na sgrìobhadair, cha robhan sgoil a’ còrdadh ri Dahlidir. Bha e fìor mhath airspòrs, gu sònraichte bocsadh.Thuirt an neach-teagaisg Beurlaaige gun robh e, “eu-comasachair a smuaintean a chur airpàipear”. Ach bha aon bhuannachdanns an sgoil mu dheireadh sanrobh e. Thachair gun robh sgoilRepton faisg air factaraidhseòclaid Cadbury’s ann anDearbaidh. Agus gu math tricbhiodh iad a’ feuchainn a-machnam bàraichean seòclaid ùra acaair na sgoilearan. Bheireadh seobuaidh air Dahl a-rithist nuaira sgrìobh e Charlie And TheChocolate Factory.

oooooooo



7


0ooxooooooooowooooo


6

ROALD DAHL

Cò a bh’ ann an Roald Dahl?

Rugadh Roald Dahl ann anCardaf sa Chuimrigh ann an 1916.B’ ann à Nirribhidh a bha aphàrantan. Chaidh ainmeachadh àsdèidh an neach-rannsachaidhNirribheach, Roald Amundsen. Gumì-fhortanach chaochail aphiuthar Astri nuair a bha Dahltrì bliadhna a dh’aois. Aguschaochail athair, Harald, beagansheachdainean às dèidh sin leisa’ ghreim mhòr.

oooooooo



9


0ooxooooooooowooooo


8

ROALD DAHL

Afraga agus bliadhnaichean an DarnaCogaidh

Ged a bha a mhàthair ag iarraidhair a dhol dhan oilthigh, thaghDahl slighe eile às dèidh nasgoile. Chaidh e dh’obair donchompanaidh ola Shell. Bha e agobair mar neach-reic ann an Dar es Salaam ann an dùthaichTansainia. Thòisich an darnacogadh nuair a bha e 23 aguschaidh e gu Feachd an Adhair annan Naròbaidh. Cha robh fada gusan robh e a’ sabaid mar phìolaitan aghaidh nan Eadailteach ann amfàsach Libia.

Cha mhòr nach deach a mharbhadhann an 1940, nuair a chaidh achur a-steach gu no man’s landgu mearachdach. Sgrìobh e munsin anns a’ chiad sgeulachdghoirid a chaidh fhoillseachadhleis, Shot Down Over Libya. Chuire seachad ùine anns a’ Ghrèigagus Siria cuideachd, a’ ruighinninbhe wing commander.


ROALD DAHL


oooooooo



1 3


0ooxooooooooowooooo


1 2

ROALD DAHL

Ameireaga

Ann an 1942 chaidh a ghluasadgu Washington anns na StàiteanAonaichte. B’ ann an seo athòisich e ga-rìreabh air ainm a dhèanamh mar sgrìobhaiche.Choinnich e ri CS Forrester, amfear a sgrìobh Captain Hornblower.Dh’iarr esan air Dahl na thachairdha sa chogadh a chur air pàipear.Bha na sgrìobh Dahl cho math ’sgun do nochd e ann an irisAmeireaganach. Às dèidh sinthòisich e air cliù a chosnadha’ sgrìobhadh sgeulachdan goiridairson pàipearan naidheachd agusirisean sna Stàitean.


oooooooo



1 5


0ooxooooooooowooooo


1 4

ROALD DAHL

A’ chiad leabhar

Tha gu leòr dhen bheachd gur eJames And The Giant Peach a’ chiadleabhar chloinne a sgrìobh Dahl,ach chan eil sin ceart. B’ e TheGremlins a’ chiad leabhar adh’fhoillsich e ann an 1943. Bhae air sgriobt film a sgrìobhadhairson Disney mar-thà agusthionndaidh e sin an uair sin guleabhar. Sgrìobh e grunnsgriobtaichean film eilecuideachd. Nam measg bha anstòiridh James Bond, You OnlyLive Twice agus am film chloinneChitty Chitty Bang Bang.


Cha robh e ach trì mìosan adh’aois agus chaidh an eanchainnaige a mhilleadh. Bha mòran asmaointinn nach biodh e fadabeò. Ach dhealbh Dahl bhalbhshònraichte airson achuideachadh. An-diugh thathasfhathast a’ cleachdadh a’ bhalbhWade-Dahl-Till airson uisge athoirt far na h-eanchainn.Dearbhadh eile air na diofarthàlantan a bha aig Roald Dahl.Bha a’ chiad bhean aige,Patricia Neal, tinn airson greiscuideachd. Ghabh ise trìstròcaichean mòra. Ach lecuideachadh Dahl fhuair i na b’ fheàrr agus thill i air aisgu h-obair mar chleasaiche.

oooooooo



1 7


0ooxooooooooowooooo


1 6

ROALD DAHL

Tilleadh a Shasainn

Thill Dahl agus an teaghlachair ais a Shasainn ann an 1960.Shocraich iad ann am baile GreatMissenden ann an SiorrachdBhuckingham. B’ e Taigh anGiopsaidh an t-ainm a bha air andachaigh aca. Agus b’ ann an seoa sgrìobh Dahl a chuid as mothadhe na leabhraichean a b’ fheàrraige. Bhiodh e ag obair ann anseada bheag aig bonn a’ ghàrraidh.Nochd James And The Giant Peachann an 1961, Charlie And TheChocolate Factory ann an 1964,Fantastic Mr. Fox ann an 1970agus Danny The Champion Of TheWorld ann an 1975.

Ach b’ fheudar dha stad asgrìobhadh greis, air sàilleabhtrioblaidean pearsanta nabheatha. Chaochail an nighean abu shine aige, Olivia, airsàilleabh tinneas inntinn. Agusan uair sin bha am balach aige,Theo, ann an droch thubaistrathaid.

leabhar chloinne a chaidh a reicriamh san rìoghachd.

Chaochail Roald Dahl ann an1990, aig aois 74. Bha e agobair chun a’ mhionaid mudheireadh air an leabhar, TheVicar of Nibbleswicke. Ann an2005, chaidh taigh-tasgaidhfhosgladh ann an Great Missendenmar chuimhne air a bheatha agusair obair. Tha dreach ùr dhenfilm Charlie And The ChocolateFactory air nochdadh bhon uairsin. Agus tha na leabhraicheanaige cho tarraingeach sa bha iada-riamh airson clann agusinbhich. A rèir choltais, bidhcuimhne air obair Roald Dahlairson bliadhnaichean mòrafhathast.

oooooooo



1 9


0ooxooooooooowooooo


1 8

ROALD DAHL

An Dìleab

A dh’aindeoin nan duilgheadasansin, chùm Dahl air ag obair.Sgrìobh e sreath de sgeulachdandorcha airson inbhich. B’ eTales Of The Unexpected an t-ainm a bh’ air an t-sreath seoagus chaidh an sealltainn air antelebhisean anns na h-ochdadan.Thàinig leabhraichean chloinneeile às dèidh sin, leithid TheBFG, The Witches, Boy aguseachdraidh a bheatha fhèin GoingSolo.

Aig an aon àm bha na leabhraicheaneile aige a’ reic nam milleananair feadh an t-saoghail. Chaidhdà mhillean lethbhreac de CharlieAnd The Chocolate Factory a reicann an Sìona a-mhàin. Reic andara leabhar mu dheireadh aige,Matilda, còrr is leth mhilleanlethbhreac ann am Breatainn annan sia mìosan. Aig an àm b’ esin an àireamh as motha de

Documents

buaidh beatha le - Stòrlann Nàiseanta Na Gàidhlig€¦ · Na dealbhan le Roald Dahl Museum and Story Centre. Na còraichean uile glèidhte. Chan fhaodar pàirt sam bith dhen leabhar